ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2022

Πόλη της τρούφας

Καλαμπάκα:
τεύχος 27
 περιεχόμενα
Εκδότης:
Μουσείο Φυσικής Ιστορίας
Μετεώρων & Μουσείο
Μανιταριών
ΤΕΥΧΟΣ 27 / ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

3
Συντακτική ομάδα:
Αγγελή Ευαγγελία
Κωνσταντινίδης Γιώργος
Λεγάκις Αναστάσιος
Παπακώστα Ελευθερία
Παραλυκίδης Νίκος Σημείωμα της έκδοσης
Σκοδριάνη Παρασκευή
Χανδρινός Γεώργιος
Χαρχαντής Αθανάσιος

Υπεύθυνη Έκδοσης
Ελευθερία Παπακώστα
4
Περιβάλλον και οικοσυστήματα

Φωτο εξωφύλλου:
© Μουσείο Φυσικής Ιστο-
ρίας Μετεώρων και Μου-
σείο Μανιταριών / Floulis
Photographers Studio
8
Αφιέρωμα: Καλαμπάκα: Πόλη της Τρούφας

19
Περιβαλλοντικές Οργανώσεις

25
Τα προϊόντα μας

27
Έγραψαν για το Κυνήγι Τρούφας
 Σημείωμα της έκδοσης

Νίκος Πάλλας
Διευθυντής του Μουσείου

Σημείο αναφοράς
Πριν από 2-3 μήνες, το Δημοτικό Συμβούλιο του Δήμου Μετεώρων πήρε μια πολύ σημαντική απόφαση για
το μέλλον της περιοχής. Αποφάσισε με συντριπτική πλειοψηφία, να δώσει τον χαρακτηρισμό στην πόλη της
Καλαμπάκας, “Πόλη της τρούφας”. Ήταν μια πρόταση του μουσείου μας, η οποία έχει κατατεθεί εδώ και 2-3
χρόνια. Τελικά, μετά από πολλές συζητήσεις με όλους τους θεσμικούς φορείς, έγινε απόφαση του Δημοτικού
Συμβουλίου.
Δεν θα σταθώ εδώ, στην ουσία της πρότασης, του τι σηματοδοτεί, ποια είναι τα οφέλη κλπ. Αυτά θα τα βρείτε
στις επόμενες σελίδες του περιοδικού. Εκεί που θα σταθώ, είναι το πώς η απόφαση αυτή θα λάβει σάρκα και
οστά. Διότι, όποιος θεωρεί ότι μια απόφαση αρκεί, για να καρπωθούμε θετικά αποτελέσματα, κυριολεκτικά,
“πλανάται πλάνην οικτράν”.
Όπως έχουμε εξηγήσει, προς όλες τις κατευθύνσεις, η πρόταση αυτή αφορά το σύνολο της κοινωνίας, γι΄ αυτό
και προσδοκούμε τα οφέλη να διαχυθούν ακέραια προς αυτήν. Αφορά άμεσα την εστίαση, το εμπόριο, τα
ξενοδοχεία, επιχειρήσεις κλπ. και έμμεσα το σύνολο των πολιτών. Γι΄ αυτό εξάλλου και η εισήγηση κατατέθηκε
στον Δήμο και έγινε απόφασή του. Επειδή είναι αυτός που καλείται να παίξει έναν συντονιστικό ρόλο στην
υλοποίησή της, ως κατ’ εξοχήν θεσμικός οργανισμός, που εκπροσωπεί το σύνολο των πολιτών.
Σε αυτές τις περιπτώσεις, ο ρόλος των υπόλοιπων θεσμικών φορέων και των εκπροσώπων τους, είναι
αναντικατάστατος. Είναι αυτοί που θα ενημερώσουν τα μέλη τους και θα τα κινητοποιήσουν, προκειμένου ο
καθένας να λάβει το μερίδιο ευθύνης που του αναλογεί. Είναι αυτοί που θα πείσουν την κοινωνία για τα οφέλη
και την συμβολή αυτής της απόφασης, στην αναπτυξιακή διαδικασία. Γιατί, χωρίς την ουσιαστική πίστη των
πολιτών, στις αποφάσεις, δεν είναι εφικτή η πραγματοποίησή τους. Θα μείνουμε μόνο στα λόγια και σε λίγα
χρόνια θα αναζητήσουμε τα γιατί, αλλά θα είναι πλέον αργά.
Σε ότι αφορά το Μουσείο, θα κάνει και με το παραπάνω αυτό που του αναλογεί. Ήδη έχει αναπτύξει μια σοβαρή
δράση γύρω από το θέμα αυτό, την οποία θα εμπλουτίσει και θα εντατικοποιήσει. Μάλιστα έχει καταθέσει και
συγκεκριμένη πρόταση που αφορά την μετατροπή της ετήσιας Γιορτής Μανιταριού, σε Γιορτή Τρούφας, με άλλα
όμως χαρακτηριστικά, διάρκεια και περιεχόμενο.
Ταυτόχρονα, έχει κατορθώσει, αυτές τις δραστηριότητες να τις εμπλουτίσει με τον καλύτερο τρόπο, γεγονός που
έχει σαν αποτέλεσμα, η Καλαμπάκα να βρίσκεται στα μεγαλύτερα ΜΜΕ της χώρας, ως περιοχή με δυνατότητα
πραγματοποίησης εναλλακτικών δραστηριοτήτων. Αυτό, είναι κάτι με ιδιαίτερη αξία, το οποίο πρέπει να
συνεχιστεί με πολύ εντονότερο τρόπο, γιατί όπως είναι γνωστό, στην εποχή που ζούμε, τίποτα δεν μπορεί να
γίνει, χωρίς μια επεξεργασμένη και ολοκληρωμένη επικοινωνιακή στρατηγική. Και σ΄ αυτό βέβαια, εκτός των
τοπικών φορέων, σημαντικό ρόλο μπορεί να παίξει και η Περιφέρεια Θεσσαλίας.
Θα κλείσω με τούτο: Πρέπει να γίνει κατανοητό, ότι η απόφαση αυτή, δεν αφορά τα στενά όρια του Δήμου, της
Περιφερειακής Ενότητας, ή και της Περιφέρειας ολόκληρης. Αφορά το σύνολο της χώρας.
Οι Έλληνες πολίτες, αλλά και οι επισκέπτες από το εξωτερικό, πρέπει να γνωρίζουν, ότι η περιοχή αυτή,
τους προσφέρει μοναδικές εμπειρίες. Ότι είναι σημείο αναφοράς, για ότι έχει σχέση με την τρούφα και τις
δραστηριότητες γύρω από αυτήν.
Αυτός είναι ο στόχος! Θα τον πετύχουμε; Εξαρτάται από όλους μας…

3
Περιβάλλον και Οικοσυστήματα

Πυρκαγιές: Η μεγαλύτερη απειλή

της Μεσογείου
Επιμέλεια: Παρασκευή Σκοδριάνη

Το 80% των καμένων εκτάσεων της Ευρώπης συγκεντρώνονται στις χώρες της Μεσογείου. Την τε-
λευταία εικοσαετία, στην Ελλάδα εκδηλώνονται κάθε χρόνο περίπου 10.000 πυρκαγιές υπαίθρου και
καίγονται κατά μέσο όρο 386.812 στρέμματα. Το μεγαλύτερο ποσοστό εξ αυτών οφείλεται σε ανθρώ-
πινη αμέλεια, με το 90% των δασικών πυρκαγιών να προκαλείται από τον άνθρωπο.
Τα δάση αποτελούν το καταφύγιο για χιλιάδες είδη φυτών και ζώων. Έχουν τους δικούς τους κανόνες
και λειτουργίες, συχνά αόρατες στο ανθρώπινο μάτι. Αποτελούν τη φυσική μας ασπίδα έναντι των
πλημμυρών, της διάβρωσης του εδάφους και της κλιματικής κρίσης, ενώ είναι οι πνεύμονες Γης και
ανθρώπου.
Στην Ελλάδα, αλλά και σε όλες τις χώρες με μεσογειακό κλίμα, δε μπορεί κανείς να στοχεύσει σε μη-
δενισμό των δασικών πυρκαγιών, καθώς αυτές αποτελούν μέρος των φυσικών διεργασιών. Ωστόσο,
μια σειρά από παράγοντες, όπως η εγκατάλειψη του πρωτογενούς τομέα, η αστικοποίηση και η κλι-
ματική κρίση, οδηγούν πλέον σε πυρκαγιές αυξημένης έντασης και, μάλιστα, όλο και πιο συχνά. Με
επιπτώσεις πλέον όχι μόνο στα φυσικά οικοσυστήματα, αλλά και στις ανθρώπινες κοινότητες.
Το φαινόμενο αυτό φαίνεται πως επιταχύνεται την τελευταία πενταετία, με αποτέλεσμα να προκα-
λούνται όλο και πιο σοβαρά προβλήματα για την κοινωνία, ενώ παράλληλα περιορίζεται και η δυνα-
τότητα φυσικής αποκατάστασης των δασικών οικοσυστημάτων μετά από πυρκαγιές.
Μάθε κι εσύ για τους μύθους που... ρίχνουν λάδι στη φωτιά

4
• Για όλα φταίει ο “κακός εμπρηστής”.
Αυτό δεν ισχύει αφού πάνω από το 40% των δασικών
πυρκαγιών στην Ελλάδα οφείλεται στην ανθρώπινη
αμέλεια και όχι σε εμπρησμό.
• Αποκλείεται να συμβεί σε μένα...
Κι όμως, ακόμα και αν αισθανόμαστε πολύ «ειδικοί» ή
«έμπειροι», ένα αναμμένο τσιγάρο, μια ψησταριά, μία
μικρή σπίθα από εργασίες αρκεί για να κάνει στάχτη
ένα δάσος.
• Το Κράτος φροντίζει τα πάντα για τις πυρκαγιές.
Το Κράτος έχει βασικό ρόλο στον περιορισμό μιας
πυρκαγιάς, όμως η πρόληψη, που είναι σωτήρια για τα
δάση, είναι και στα χέρια μας.
• Και να καεί μια περιοχή, πάντα μπορεί να γίνει αναδάσωση.
Λάθος! Για τεχνικούς, επιστημονικούς ή οικονομικούς λόγους δεν μπορούν να αναδασωθούν όλες οι
περιοχές. Εξάλλου, η αναδάσωση είναι πρακτική αποκατάστασης και όχι πρόληψης.
• Η φύση αργά ή γρήγορα θα επουλώσει τις πληγές της.
Οι επαναλαμβανόμενες πυρκαγιές, η βόσκηση στα καμένα και η διάβρωση, εμποδίζουν τη μεσογει-
ακή φύση να αναγεννηθεί φυσικά και υπάρχει κίνδυνος ερημοποίησης.

Εθνικό Πάρκο Δαδιάς: (Η επόμενη μέρα της πυρκαγιάς στο

Εθνικό Πάρκο Δαδιάς: Οι προτάσεις του WWF Ελλάς)

Η πυρκαγιά που σημειώθηκε στο Εθνικό Πάρκο του Δάσους Δαδιάς-Λευκίμης-Σουφλίου συγκλόνισε
την ελληνική κοινωνία που παρακολουθούσε επί μέρες «με κομμένη ανάσα» την εξέλιξη του πύρινου
μετώπου.
Παρά την άμεση και τεράστια κινητοποίηση δυνάμεων, και τις εξαιρετικά ευμενείς καιρικές συνθήκες,
η πυρκαγιά έκαψε ένα μεγάλο μέρος του πυρήνα του Εθνικού Πάρκου επί επτά συνεχόμενες ημέρες.
Ευτυχώς αποφεύχθηκαν τα χειρότερα, δηλαδή σώθηκαν οι οικισμοί, ειδικά της Δαδιάς όπου η φωτιά
πλησίασε πολύ κοντά, ενώ σώθηκε και η αποικία του Μαυρόγυπα και οι φωλιές του Ασπροπάρη.
Πριν από λίγες ημέρες το
Υπουργείο Περιβάλλοντος
και Ενέργειας ανακοίνωσε
μία δέσμη άμεσων μέτρων
για την αντιμετώπιση των
επιπτώσεων της πυρκα-
γιάς. Συμπληρωματικά
προς τα μέτρα αυτά –τα
οποία εν γένει κινούνται
στη σωστή κατεύθυνση-
το WWF Ελλάς βάσει της
30ετούς εμπειρίας του
στην περιοχή, καταθέτει
5
 τις δικές του προτάσεις για την αποκατάσταση
και μελλοντική θωράκιση της περιοχής
Το Εθνικό Πάρκο του Δάσους Δαδιάς-Λευκί-
μης-Σουφλίου αποτελεί μία από τις σημαντι-
κότερες περιοχές για την προστασία των αρ-
πακτικών πουλιών σε Ευρωπαϊκό και διεθνές
επίπεδο. Ανάμεσα στα σπάνια είδη που φιλο-
ξενεί ξεχωρίζει ο Μαυρόγυπας, η επιβίωση του
οποίου σε βαλκανικό επίπεδο εξαρτάται από τη
διατήρηση της αποικίας του στην περιοχή. Επί-
σης, στην ίδια περιοχή φιλοξενούνται και τα τρία από τα πέντε εναπομείναντα ζευγάρια Ασπροπάρη
της Θράκης. Να σημειωθεί ότι τα πέντε αυτά ζευγάρια συνιστούν το σύνολο του ελληνικού πληθυ-
σμού του είδους που και διεθνώς είναι “Κινδυνεύον”.
Παρότι η περιοχή του Εθνικού Πάρκου χαρακτηρίζεται και από πολλές άλλες σημαντικές οικολογικές
αξίες, η διατήρηση των σπάνιων αρπακτικών πουλιών, και ειδικά του Μαυρόγυπα και του Ασπροπά-
ρη, οφείλει να αποτελεί το κεντρικό σημείο αναφοράς σε κάθε απόφαση που αφορά τη διαχείριση
της περιοχής.
Προς αυτό, προτεραιότητα σε όλα τα μέτρα που αφορούν τη διαχείριση της βλάστησης, την αποκα-
τάσταση των καμένων περιοχών και την πρόληψη των πυρκαγιών πρέπει να είναι η διατήρηση ή η
αναβάθμιση της μωσαϊκότητας του τοπίου και η διατήρηση των επωφελών για τα αρπακτικά πουλιά
χαρακτηριστικών της βλάστησης (ώριμα δέντρα, μίξη ειδών, κοκ).
Πηγή: WWF

6
Είκοσι φορές πιο πιθανές οι σοβαρές ξηρα-
σίες τα καλοκαίρια, λόγω της κλιματικής
αλλαγής, εκτιμά διεθνής μελέτη
Η ανθρωπογενής κλιματική αλλαγή και η συνακόλουθη άνοδος της θερμοκρασίας έχει καταστήσει
τουλάχιστον 20 φορές πιθανότερες τις σοβαρές καλοκαιρινές ξηρασίες, όπως αυτές φέτος σε Ευρώ-
πη, Βόρεια Αμερική και Ασία (ιδίως Κίνα), σε σχέση με πριν έναν αιώνα, σύμφωνα με μια νέα διεθνή
επιστημονική έρευνα.
Οι 21 Ευρωπαίοι και Αμερικανοί ερευνητές της ομάδας World Weather Attribution, οι οποίοι ανέλυ-
σαν ανά τον κόσμο την υγρασία του εδάφους κατά το φετινό δίμηνο Ιουλίου-Αυγούστου, σύμφωνα
με τους «Τάιμς της Νέας Υόρκης» και τους «Φαϊνάνσιαλ Τάιμς», θεωρούν ότι οι φετινοί καύσωνες και
οι ξηρασίες σε πολλά μέρη του κόσμου θα ήταν «ουσιαστικά αδύνατοι» χωρίς τον παράγοντα της
κλιματικής αλλαγής και των ολοένα αυξανόμενων «αερίων του θερμοκηπίου».
Οι ξηρασίες του 2022 στέρεψαν μεγάλα ποτάμια, κατέστρεψαν γεωργικές καλλιέργειες και αύξησαν
τις τιμές αρκετών τροφίμων, πυροδότησαν καταστροφικές πυρκαγιές, περιόρισαν την υδροηλεκτρι-
κή παραγωγή και οδήγησαν σε περιορισμούς στη διαθεσιμότητα του νερού ακόμη και στην Ευρώπη.
Η Κίνα ειδικά βίωσε το πιο ξηρό καλοκαίρι των τελευταίων 60 ετών, με τον διάσημο τεράστιο ποταμό
της Γιανγκτσέ να μένει μισός σε πλάτος.
Η μελέτη εκτιμά ότι τέτοιες ξηρασίες κάποτε, όταν δεν υπήρχε ακόμη η κλιματική αλλαγή, συνέβαι-
ναν μόνο μια φορά κάθε 400 χρόνια, ενώ τώρα πια αναμένεται να επαναλαμβάνονται στο βόρειο ημι-
σφαίριο (όπου και η Ελλάδα) κάθε τουλάχιστον 20 χρόνια, με άλλα λόγια είναι 20 φορές πιο πιθανές.
Αν μάλιστα η μέση παγκόσμια θερμοκρασία ανέβει κατά άλλους 0,8 βαθμούς Κελσίου – πέρα από
τους 1,2 βαθμούς που έχει αυξηθεί ήδη σε σχέση με τα προβιομηχανικά επίπεδα – έντονες και εκτε-
ταμένες ξηρασίες μπορεί να συμβαίνουν κάθε δέκα χρόνια, σύμφωνα με τον κλιματολόγο Ντομινίκ
Σουμάχερ της πολυτεχνικής σχολής ΕΤΗ της Ζυρίχης. Όπως είπε, «με περαιτέρω άνοδο της παγκό-
σμιας θερμοκρασίας, μπορούμε να περιμένουμε ακόμη πιο ισχυρές και συχνές θερινές ξηρασίες στο
μέλλον».
Σύνδεσμος για την επιστημονική δημοσίευση:
https://www.worldweatherattribution.org/wp-content/uploads/WCE-NH-drought-scientific-report.pdf
Πηγή: Water & Waste

7
αφιέρωμα
Καλαμπάκα: Πόλη της Τρούφας

©Alika / Adobe Stock

8
αφιέρωμα

Τι σημαίνει & ποια τα οφέλη

Μια ιδιαίτερα σημαντική απόφαση για την περιοχή έλαβε το Δημοτικό Συμβούλιο του Δήμου Μετεώρων και
μάλιστα σχεδόν ομόφωνα (μειοψήφησαν δύο) μετά από πρόταση του μουσείου μας. Η απόφαση αφορά την
ονομασία της Καλαμπάκας ως “Πόλη της τρούφας”, αφού πρόκειται για μια περιοχή που διαθέτει αποθέματα
του ανεπανάληπτου και πανάκριβου αυτού υπόγειου μανιταριού, ενώ ταυτόχρονα, ως περιοχή με υψηλή του-
ριστική δραστηριότητα, διαθέτει τις υποδομές για την ανάπτυξη δραστηριοτήτων σχετικών με την τρούφα.

Πρόκειται για δράσεις, οι οποίες μπορούν να περιλάβουν το σύνολο σχεδόν των παραγωγικών τομέων της
περιοχής (εστίαση, ξενοδοχεία, εμπόριο, κλπ.), με αποτέλεσμα την διάχυση των ωφελημάτων στο σύνολο της
τοπικής κοινωνίας.

Είναι μια απόφαση, που εφόσον υλοποιηθεί, μπορεί να καταστήσει την Καλαμπάκα
σημείο αναφοράς, όχι μόνον εξαιτίας των Μετεώρων, που είναι, ούτως ή άλλως, το
μεγάλο της πλεονέκτημα, αλλά και εξαιτίας μιας συμπληρωματικής φυσιογνωμίας -
ταυτότητας, που αποκτά και η οποία σηματοδοτεί τη δυνατότητα εναλλακτικών δρα-
στηριοτήτων με επίκεντρο την τρούφα.

Η απόφαση αυτή προέκυψε μετά από πρόταση του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Μετεώρων και Μουσείου Μανι-
ταριών, η οποία συζητήθηκε με θεσμικούς φορείς της πόλης, την επιτροπή τουρισμού του Δήμου και κατέληξε
στο Δημοτικό Συμβούλιο, το οποίο την υιοθέτησε συντριπτικά.

Οφείλουμε εδώ, να ευχαριστήσουμε τον Δήμαρχο και το Δημοτικό Συμβούλιο για αυτήν τους την απόφαση, και
σε ό,τι μας αφορά θα κάνουμε ότι είναι δυνατόν για την ταχύτατη πρακτική της εφαρμογή.

Τί σημαίνει όμως αυτή η απόφαση; Γιατί πάρθηκε και ποιο είναι το όφελος για την περιοχή; Τί πρέπει να γίνει
για την κατοχύρωση στην πράξη του χαρακτηρισμού αυτού; Τί σημαίνει για κάθε επαγγελματική ομάδα και
πώς επιμερίζονται οι ευθύνες για την υλοποίησή της; Σε αυτά και άλλα ερωτήματα θα προσπαθήσουμε να
απαντήσουμε στις επόμενες σελίδες.

©Balate Dorin / Adobe Stock

9
αφιέρωμα
Η μεγάλη αναντιστοιχία
Σήμερα, η πόλη της Καλαμπάκας, είναι απολύτως ταυτισμένη με τα Μετέωρα. Οι επισκέπτες της, στην συ-
ντριπτική τους πλειοψηφία, συνδυάζουν την επίσκεψή τους με τα μοναστήρια και το εντυπωσιακό τοπίο των
βράχων. Βεβαίως, είναι ιδιαίτερα σημαντικό το γεγονός αυτό και θα συνεχίσει να υφίσταται, ανεξάρτητα από
τις γενικότερες συνθήκες, ή τις τοπικές ιδιαιτερότητες.

Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα, η επισκεψιμότητα να αριθμεί αρκετές εκατοντάδες χιλιάδες κατ’ έτος. Όμως, εμπερι-
κλείει ταυτόχρονα και ένα σημαντικό πρόβλημα. Οι επισκέπτες αυτοί, σε πολύ μεγάλο βαθμό, ιδιαίτερα εκείνοι
που έρχονται με groups, μένουν μόνο ένα βράδυ και η παραμονή τους είναι μικρότερη των 24 ωρών.

Τι σημαίνει όμως αυτό; Σημαίνει απλά, ότι δημιουργείται μια τεράστια

αναντιστοιχία, μεταξύ του αριθμού των επισκεπτών και των χρημάτων
που αφήνουν στην περιοχή. Και να ήθελαν δηλαδή να ξοδέψουν, ο
μικρός χρόνος παραμονής δεν το επιτρέπει. Τελικά, έχουμε μεγάλη
επισκεψιμότητα και μικρή οικονομική απόδοση.

Ταυτόχρονα, είμαστε όλοι μάρτυρες, της αγωνίας μεμονωμένων επισκεπτών, οι οποίοι, πέραν των μοναστηριών,
αναζητούν και άλλους τρόπους κάλυψης του χρόνου παραμονής, με εναλλακτικές δραστηριότητες, οι οποίες
είναι περιορισμένες, παρόλο που τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει πολύ σοβαρές προσπάθειες από ιδιώτες στην
κατεύθυνση αύξησης του χρόνου παραμονής.

Είναι νομίζουμε πασιφανές ότι η κατάσταση αυτή πρέπει να ανατραπεί, μέσα από την αύξηση του χρόνου πα-
ραμονής και άρα και των διανυκτερεύσεων. Πρόκειται για ένα μεγάλο στόχο, ο οποίος δεν υλοποιείται από τη
μία μέρα στην άλλη και που απαιτεί την απόλυτη συνεργασία φορέων και πολιτών, για να επιτευχθεί.

© zavgsg / Adobe Stock

10
αφιέρωμα
Πώς ανατρέπουμε αυτό το μοντέλο
Είναι προφανές, ότι δεν καλούμαστε να ανακα-
λύψουμε την πυρίτιδα! Οι επισκέπτες πρέπει να
έχουν δυνατότητες. Πρέπει να έχουν επιλογές
κατά τη διαμονή τους. Οι διεθνείς τάσεις, εδώ και
πολλά χρόνια, οι οποίες όμως ενισχύονται ακό-
μη περισσότερο με την πάροδο των ετών, είναι
σαφώς προσδιορισμένες. Απαιτούν, την συνεχή
ανάδειξη εναλλακτικών μορφών τουρισμού, που
θα καλύπτουν όσο το δυνατόν μεγαλύτερη γκάμα
αγαθών και δραστηριοτήτων.

Τι σημαίνει αυτό με την σειρά του;

Ότι ο κάθε τόπος, η κάθε περιοχή,
οφείλει να ασχοληθεί όχι μόνον με
τα προφανή και αυτονόητα, που κάθε
επισκέπτης αντιλαμβάνεται, αλλά και
με τα πιο δύσκολα, που δεν είναι άλλα
από την ορθολογική εκμετάλλευση
του συνόλου των δυνατοτήτων, αλλά
και των πλουτοπαραγωγικών πόρων
που προσφέρονται.

Και εδώ, δεν αρκεί βέβαια, μόνον ο ιδιωτικός το-

μέας της οικονομίας και οι φιλότιμες προσπάθειες
κάποιων ατόμων. Απαιτείται ένα επεξεργασμένο
σχέδιο, στο οποίο θα συνυπάρχουν, η ανάλυση
των δυνατοτήτων, αλλά και ο τρόπος που κάθε
δυνατότητα μετασχηματίζεται και γίνεται ολοκλη-
ρωμένη και εκμεταλλεύσιμη πρόταση.

Το σχέδιο αυτό, θα πρέπει να αποτελεί την κοινή

συνισταμένη των απόψεων όλων των θεσμικών
© Alica / Adobe Stock
φορέων, των εκπροσώπων της αυτοδιοίκησης,
αλλά και κάθε ιδιώτη, ο οποίος μπορεί να συνει-
σφέρει με ιδέες και προτάσεις.

Αυτό, είναι προφανές, ότι το έχει ανάγκη η πόλη

της Καλαμπάκας, στον βαθμό που επιθυμεί να
ξεφύγει από το μοντέλο του μαζικού τουρισμού,
που κυριαρχεί σήμερα, χωρίς βέβαια να το απορ-
ρίπτει. Δυνατότητες έχει αρκετές. Μια απ’ αυτές,
όπως θα δούμε παρακάτω, είναι η τρούφα!

11
αφιέρωμα
Τα συγκριτικά πλεονεκτήματα
της περιοχής
Η επιλογή, για την συμπληρωματική ονομασία της Καλαμπάκας ως “Πόλη της τρούφας” στηρίζεται σε συγκε-
κριμένα πλεονεκτήματα που διαθέτει η ευρύτερη περιοχή και τα οποία καθιστούν εφικτή την υλοποίησή της.
Ενδεικτικά αναφέρουμε ορισμένα από αυτά.
1. Τα Μετέωρα. Αποτελούν τον υπ’ αριθμό ένα λόγο επίσκεψης στην περιοχή. Αυτό, σε συνδυασμό και με
άλλους, πολύ κοντινούς τουριστικούς προορισμούς (Ελάτη, Περτούλι, κλπ.), επιτρέπουν στον επισκέπτη να
φτιάξει ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα αυξημένης παραμονής, που θα περιλαμβάνει και άλλες δράσεις,
όπως π.χ. το κυνήγι τρούφας.
2. Η ύπαρξη υψηλού επιπέδου τουριστικών υποδομών. Τα τελευταία χρόνια, ιδιαίτερα στον τομέα των
καταλυμάτων έχουν, γίνει πολύ σοβαρά βήματα, προκειμένου να καλυφθούν οι ανάγκες επισκεπτών υψη-
λής οικονομικής στάθμης. Ανακαινίσεις, νέες ξενοδοχειακές μονάδες υψηλών προδιαγραφών, ξενοδοχεία
boutique, αλλά και εξίσου σημαντικές κινήσεις στον τομέα της εστίασης, συνθέτουν μια πραγματικότητα
που μπορεί να ανταποκριθεί σε αυξημένες απαιτήσεις.
Ταυτόχρονα, δεν θα πρέπει να παραγνωριστεί η επικείμενη ολοκλήρωση του Ε65, η οποία δημιουργεί νέα
δεδομένα, αφού και οι αποστάσεις, από βορρά και νότο μειώνονται, αλλά και η οδική ασφάλεια μεγιστο-
ποιείται.
3. Η ύπαρξη αποθεμάτων τρούφας. Η ευρύτερη περιοχή των Μετεώρων, αλλά και της περιφέρειας, διαθέτει
τρούφα και μάλιστα εύκολα προσβάσιμη, γεγονός που διευκολύνει την προσέγγιση επισκεπτών.

Το γεγονός αυτό, παρέχει την δυνατότητα στην περιοχή, να εκμεταλλευτεί ένα συ-
γκριτικό της πλεονέκτημα, το οποίο μάλιστα ήταν άγνωστο μέχρι σήμερα και μπορεί
να προσελκύσει ειδικές κατηγορίες επισκεπτών με αυξημένη οικονομική επιφάνεια,
κάτι που είναι συνολικά ζητούμενο από την ελληνική τουριστική βιομηχανία.

© Roxana / Adobe Stock

12
αφιέρωμα
4. Η παρουσία του Μουσείου. Η ύπαρξη του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Μετεώρων & Μουσείου Μανιταριών
στην Καλαμπάκα, αποτελεί αντικειμενικά ένα συγκριτικό πλεονέκτημα. Και αυτό δεν έχει να κάνει μόνον με
το γεγονός ότι έχει καταφέρει ήδη να συνεργάζεται με μεγάλα τουριστικά γραφεία για το κυνήγι τρούφας,
προσελκύοντας επισκέπτες από όλο τον πλανήτη, αλλά και με το ότι το Μουσείο Μανιταριών, αποτελεί ένα
από τα ελάχιστα στον κόσμο και ως εκ τούτου μπορεί να παράσχει εξειδικευμένες υπηρεσίες – πληροφορίες
για τα μανιτάρια και κατ’ επέκταση για την τρούφα, το μοναδικό αυτό υπόγειο μανιτάρι, με τους αναρίθμη-
τους λάτρεις παγκοσμίως.
5. Η Γιορτή Τρούφας. Η Γιορτή Μανιταριού, που γινόταν κάθε χρόνο στην Καλαμπάκα και που δεν έγινε τα
δύο τελευταία χρόνια λόγω Covid-19, ήταν αναμφισβήτητα επιτυχής, με μεγάλη συμμετοχή κόσμου. Τώρα,
η γιορτή αυτή, αλλάζει όνομα και περιεχόμενο. Θα ονομάζεται πλέον Γιορτή Τρούφας, η οποία θα είναι
μοναδική στην Ελλάδα, ενώ η διάρκεια και η φυσιογνωμία της, θα είναι σαφώς διαφοροποιημένη.

Τα πλεονεκτήματα αυτά, που ενδεικτικά αναφέρουμε, αποτελούν τις αντικειμενικές

προϋποθέσεις, οι οποίες ευνοούν την προσθήκη και κατοχύρωση στην πόλη της Κα-
λαμπάκας ως “Πόλη της τρούφας”.

© Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Μετεώρων και Μουσείο Μανιταριών

13
αφιέρωμα
Ποιοι ωφελούνται
Τα οφέλη από την υλοποίηση της πρότασης αυτής είναι πολλά
και κατανέμονται σε όλη την κοινωνία, αρκεί οι επιμέρους επαγ-
γελματικές ομάδες να συμμετέχουν ενεργά σε αυτό.
Αναφέρουμε ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα από την εστίαση.
Αν ένα εστιατόριο δεν διαθέτει μενού με ορισμένα πιάτα τρού-
φας, ενώ οι επισκέπτες τα επιζητούν, αφού ήρθαν στην “Πόλη
της τρούφας”, είναι προφανές ότι θα τα αναζητήσουν σε άλλο
εστιατόριο που διαθέτει.
Σε γενικότερο επίπεδο πάντως, τα οφέλη είναι συγκεκριμένα και
αυταπόδεικτα. Ενδεικτικά αναφέρουμε τα εξής:
1. Η συμπληρωματική φυσιογνωμία που αποκτά η πόλη,
αναπόφευκτα έχει θετικό αντίκτυπο στην αύξηση της επισκεψι-
μότητας και του χρόνου παραμονής των επισκεπτών.
2. Προστίθεται ένα νέο προς αξιοποίηση αντικείμενο στην
περιοχή, το οποίο δημιουργεί θετικές προϋποθέσεις για αύξηση
των θέσεων εργασίας και αυτοαπασχόλησης.
3. Η πόλη “υιοθετεί” υπαρκτό στην ευρύτερη περιοχή προϊ-
όν, η ζήτηση και η κατανάλωση του οποίου αυξάνεται αλματωδώς
στην Ελλάδα και το εξωτερικό τα τελευταία χρόνια, καθιστώντας
έτσι την Καλαμπάκα ως την πόλη, όπου ο επισκέπτης όχι μόνο
© Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Μετεώρων και Μουσείο μπορεί να γευτεί την τρούφα σε διάφορες εκδοχές, αλλά και να
Μανιταριών / Floulis Photographers Studio
συμμετάσχει σε δράσεις που σχετίζονται με αυτήν.
4. Με βάση αυτά, είναι σαφής η διάχυση των ωφελημάτων
προς όλους, αφού η εκμετάλλευση των δυνατοτήτων που προσφέρονται αφορά τους πάντες, οι οποίοι δεν
έχουν παρά να ασχοληθούν με το συγκεκριμένο αντικείμενο.

Ειδικό παράδειγμα των ωφελημάτων και της διάχυσής τους στην κοινωνία, αποτελεί
η πόλη Άλμπα την Ιταλίας, γνωστή και ως “Πόλη της τρούφας”. Η πόλη, κυριολεκτικά
ζει και αναπνέει γι’ αυτό, η οικονομία της στηρίζεται σ’ αυτό, την τρούφα την συναντάς
παντού, ενώ η συμμετοχή των επισκεπτών στις διάφορες εκδηλώσεις μετρούνται σε
εκατοντάδες χιλιάδες.

Η εμπειρία αυτής της πόλης μπορεί να είναι ιδιαίτερα χρήσιμη, ενώ η ανάπτυξη στενών δεσμών της Καλαμπάκας
μ’ αυτήν, πρέπει να αποτελέσει προτεραιότητα για τη Δημοτική Αρχή.

© Kim / Adobe Stock

14
αφιέρωμα
Οι πρωτοβουλίες
Η προσθήκη ενός προσωνυμίου σε μια περιοχή, από μόνο του δεν σημαίνει απολύτως τίποτα. Το ζητούμενο
είναι η κατοχύρωσή του στην πράξη. Αυτό μπορεί να γίνει μόνο με την ανάπτυξη συγκεκριμένων πρωτοβουλιών,
που αφορούν το σύνολο σχεδόν των επαγγελματικών ομάδων.

Όπως έχουμε πει, ο επισκέπτης πρέπει να συναντά την τρούφα παντού. Στα ξενο-
δοχεία, στα εστιατόρια, στα εμπορικά καταστήματα, ακόμη και στον διάκοσμο της
πόλης. Μόνο έτσι γίνεται συνείδηση στον επισκέπτη ότι έχει έρθει πραγματικά στην
“Πόλη της τρούφας”.

Εξυπακούεται δε, ότι αυτό πρέπει να συνοδεύεται από μια ανάλογη επικοινωνιακή στρατηγική, η οποία βέβαια
δεν μπορεί να εξαντλείται περιφερειακά, αλλά θα αφορά το σύνολο της χώρας και στοχευμένες αγορές του
εξωτερικού.
Ενδεικτικά αναφέρουμε ορισμένες από τις πρωτοβουλίες:
1. Επεξεργασία ενός πρώτου προγράμματος, με πιθανή ονομασία “Γεύσεις τρούφας”, το οποίο θα αφορά
τα ξενοδοχεία και την εστίαση. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει, εκδηλώσεις γευσιγνωσίας, ειδικά σεμινάρια
αξιοποίησης της τρούφας στην εστίαση, ενώ είναι αυτονόητη η ύπαρξη ειδικού μενού στα εστιατόρια, το
οποίο θα έχει σαν βάση του την τρούφα.
Για τον σκοπό αυτό, θα πρέπει άμεσα να γίνει συνάντηση των εκπροσώπων των κλάδων αυτών, πιθανά με
την συμμετοχή και του Μουσείου, για την περεταίρω εξειδίκευση και εμπλουτισμού του προγράμματος
αυτού.
2. Δραστηριότητες θεσμικού χαρακτήρα, με περιοδικότητα, που αποτελούν ένα πρόσθετο κίνητρο, για την
αύξηση της επισκεψιμότητας στην περιοχή. Η προτεινόμενη ετήσια Γιορτή Τρούφας, που θα είναι μοναδική
στην Ελλάδα, είναι ένα καλό παράδειγμα. Ειδικά όμως για την Γιορτή αυτή, αναφερόμαστε παρακάτω.

© New Africa / Adobe Stock

15
αφιέρωμα
3. Ο διάκοσμος της πόλης, θα πρέπει να έχει και αυτός την δική του συμβολή, για την κατοχύρωση στη συ-
νείδηση των επισκεπτών, ότι βρίσκονται πράγματι στην “Πόλη της τρούφας”.

Μάλιστα υπάρχει και ένα συγκριτικό πλεονέκτημα, αφού η Καλαμπάκα διαθέτει ένα
πλούσιο δυναμικό ζωγράφων και γλυπτών, οι οποίοι μπορούν να συμμετέχουν σ’ αυτήν
την προσπάθεια, εκθέτοντας επωνύμως τις ζωγραφικές και γλυπτές του δημιουργίες,
σχετικές πάντα με την τρούφα, σε διάφορα σημεία της πόλης (τοίχους, πλατείες κλπ.).
Εδώ βέβαια, ιδιαίτερο ρόλο μπορεί να έχει η εξαιρετική Σχολή Ξυλογλυπτικής που
διαθέτει η πόλη.

4. Γύρω από την τρούφα, αναπτύσσεται τα τελευταία χρόνια, ολόκληρη βιομηχανία, η οποία επεκτείνεται και
περιλαμβάνει, από τρόφιμα και σουβενίρ, μέχρι δραστηριότητες (π.χ. κυνήγι τρούφας). Το γεγονός αυτό,
αφορά πολλές επαγγελματικές ομάδες οι οποίες πρέπει να το αξιοποιήσουν. Ιδιαίτερο ρόλο μάλιστα μπορούν
να έχουν τα οινοποιία και τα τυροκομεία της περιοχής, αφού μπορούν από την φύση τους να συνδέονται
με την τρούφα.
5. Συγκροτείται άμεσα Οργανωτική Επιτροπή για την “Πόλη της τρούφας” με την συμμετοχή του Δήμου
και των φορέων της περιοχής, του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, αλλά και της Εκκλησίας, η οποία μπορεί να
βοηθήσει καθοριστικά την προσπάθεια, λόγω των ιδιαιτεροτήτων της περιοχής. Ο ρόλος της θα είναι η ορ-
γάνωση όλου αυτού του τεράστιου έργου, καθώς και η υλοποίησή του. Η προεδρία της Επιτροπής ανήκει
αντικειμενικά στο Δήμο.
Τα παραπάνω αποτελούν ορισμένες μόνον από τις πρωτοβουλίες, οι οποίες αντιλαμβανόμαστε ότι αφορούν
τους πάντες. Μάλιστα στην προσπάθεια αυτή, με τη βοήθεια και του Μουσείου, μπορούμε να έχουμε τη συ-
μπαράσταση και τη βοήθεια μανιταροφιλικών οργανώσεων και ιδιαίτερα των Μανιταρόφιλων Ελλάδος, που
μπορούν να συμβάλλουν καθοριστικά με την εμπειρία και τις ιδέες τους.

© Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Μετεώρων και Μουσείο Μανιταριών

16
αφιέρωμα
Ο ρόλος του Μουσείου
Η κατάκτηση μιας νέας φυσιογνωμίας της περιοχής, δεν είναι κάτι που επιτυγχάνεται αμέσως. Απαιτεί αρκετό
χρόνο και μεγάλη προσπάθεια από όλους.
Σ’ αυτήν την προσπάθεια το Μουσείο έχει τον δικό του ρόλο. Θα συμβάλλει με τις ιδέες και τις προτάσεις του,
ενώ θα θέσει στην υπηρεσία του Δήμου και τις εξειδικευμένες γνώσεις που διαθέτει.
Θα συνεχίσει τις δραστηριότητές του, που αφορούν συνολικά τα μανιτάρια και την τρούφα και μέχρι εκεί! Ούτε
συντονιστικό ρόλο μπορεί και πρέπει να αναλάβει, ούτε να κινεί τα νήματα αυτής της προσπάθειας.
Ο συντονισμός, αφού είναι ένα θέμα που αφορά το σύνολο της τοπικής κοινωνίας, πρέπει να γίνεται από
εκείνους που έχουν τη νομιμοποίηση, δηλαδή από τον Δήμο. Ο Δήμος συντονίζει, διευκολύνει, λύνει βασικά
προβλήματα, απλοποιεί διαδικασίες, έρχεται σε επαφή με επιμέρους επαγγελματικές ομάδες, ακόμα αναζητά
και πρόσθετες χρηματοδοτήσεις για το θέμα αυτό. Γι’ αυτό εξάλλου και πρέπει να προεδρεύει στην Οργανωτική
Επιτροπή που προαναφέρθηκε.

Επομένως, η συμβολή του καθενός σ’ αυτήν την προσπάθεια, μπορεί να γίνει συγκε-
κριμένη και απολύτως μετρήσιμη. Η συμφωνία σε μια πρόταση, είναι ένα βήμα, αλλά
όχι αρκετό. Εκεί που θα κριθούν όλοι, είναι η ενεργός συμμετοχή και ο βαθμός επιρροής
στην πορεία κατοχύρωσης της Καλαμπάκας ως “Πόλη της τρούφας”.

© Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Μετεώρων και Μουσείο Μανιταριών

17
αφιέρωμα
Η Γιορτή Τρούφας
Σημαντικό ρόλο στην κατοχύρωση της Καλαμπάκας ως “Πόλη της τρούφας”, μπορεί να διαδραματίσει η προ-
τεινόμενη Γιορτή Τρούφας. Αξιοποιώντας την εμπειρία από τις πολύ επιτυχημένες διοργανώσεις των Γιορτών
Μανιταριών (που μετατρέπονται πλέον σε Γιορτές Τρούφας) τα προηγούμενα χρόνια, μπορούμε να προχωρή-
σουμε στο στήσιμό της, με στόχο να καταστεί ένα γεγονός υπερτοπικής εμβέλειας
Θα είναι η μοναδική Γιορτή Τρούφας που θα γίνεται στην Ελλάδα, γεγονός που έχει και αυτό την αξία του, αρκεί
να ξεφεύγει από τα συνηθισμένα πρότυπα.
Για τον σκοπό αυτό, είναι αναγκαία η συγκρότηση μιας ειδικής επιτροπής, με επικεφαλής τον Δήμο (ίσως να είναι
ίδια με την Οργανωτική Επιτροπή για την Πόλη της τρούφας), η οποία θα ξεκινήσει άμεσα την προετοιμασία,
για την Γιορτή, που προτείνεται να γίνει τον Ιούνιο ή Σεπτέμβριο του 2023.
Η διάρκειά της μπορεί να είναι μια εβδομάδα, και θα κορυφώνεται το τελευταίο τριήμερο με εκδηλώσεις στην
κεντρική πλατεία της πόλης. Σ’ αυτό το διάστημα μπορούν να γίνουν σεμινάρια που θα αναφέρονται, από τα
είδη που υπάρχουν, τη διατροφική τους αξία, την καλλιέργεια, την μαγειρική έως τα τρουφόσκυλα και την
εκπαίδευσή τους.
Ταυτόχρονα θα λαμβάνουν χώρα επιδείξεις κυνηγιών τρούφας, cooking shows με γνωστούς και τοπικούς σεφ,
γευσιγνωσίες, μαθήματα μαγειρικής, ξεναγήσεις, εκθέσεις, διαγωνισμοί και βραβεύσεις.
Τέλος, οι επισκέπτες θα έχουν την δυνατότητα να γευτούν την τρούφα, σε διάφορες εκδοχές, το τελευταίο
τριήμερο. Όλες οι εκδηλώσεις θα είναι δωρεάν.

Είναι επομένως προφανές, ότι ο υπερτοπικός χαρακτήρας της Γιορτής Τρούφας και
η κατοχύρωσή του ως γεγονός πανελλήνιας εμβέλειας, απαιτεί την ενεργό συμμετο-
χή όλων των κοινωνικών φορέων. Χωρίς αυτήν, ο χαρακτήρας της υποβαθμίζεται και
μετατρέπεται σε απλό τοπικό γεγονός, κάτι που όλοι μας θέλουμε να αποφευχθεί.

© Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Μετεώρων και Μουσείο Μανιταριών

18
ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΟΡΓΑΝΩΣΕΙΣ
Ως εδώ! Σκότωσαν με πυροβόλο όπλο
τρεις αρκούδες μέσα σε ένα μήνα στην
περιοχή του Σκλήθρου Φλώρινας

Ανεξέλεγκτες διαστάσεις παίρνει η εγκληματική δράση αγνώστων στο Σκλήθρο Φλώρινας, οι οποίοι πυροβό-
λησαν και σκότωσαν 3 αρκούδες μέσα σε ένα μήνα! Συγκεκριμένα την Παρασκευή 12 Αυγούστου πολύ κοντά
στο Κέντρο Προστασίας Λύκου & Λύγκα εντοπίστηκαν δύο νεκρές αρκούδες, ενώ πριν από λίγες εβδομάδες
στην ευρύτερη περιοχή εντοπίστηκε μία ακόμη, επίσης πυροβολημένη!
Η πρώτη μάλιστα ήταν νεαρή ενήλικη που βρισκόταν ακόμα σε φάση θηλασμού, κάτι που συνεπάγεται ότι τα
μικρά της είναι πλέον ορφανά. Την αρκούδα εντόπισε αγρότης που ειδοποίησε την Ομάδα Άμεσης Επέμβασης
του ΑΡΚΤΟΥΡΟΥ. Ο θάνατος επήλθε από ένα μόλις τραύμα που έφερε στα πλευρά, ωστόσο το βλήμα τραυμά-
τισε το ζώο ενδοκοιλιακά και κατέληξε από εσωτερική αιμορραγία.
Λίγες ώρες αργότερα εντοπίστηκε και δεύτερη νεκρή δολοφονημένη αρκούδα την οποία είχαν αφήσει κοντά
σε σημείο με σκουπίδια. Το ζώο ήταν ήδη νεκρό από 7-10 ημέρες. Τα δύο αυτά περιστατικά ήρθαν να προστε-
θούν σε έναν ακόμη φόνο αρκούδας που βρέθηκε σε προχωρημένη σήψη τον Ιούλιο, κι αυτός από πυροβολι-
σμό! Και τα τρία εγκλήματα έγιναν στην ίδια περιοχή σε ακτίνα ενός χιλιομέτρου.
Συνολικά είναι η 4η αρκούδα που πυροβολήθηκε στην ευρύτερη περιοχή μέσα στο 2022. Αξίζει να τονιστεί ότι
τα περιστατικά συνέβησαν εντός των ορίων περιοχής Natura!
Πρόκειται για ένα πολύ σοβαρό έγκλημα κατά της βιοποικιλότητας. Ο ΑΡΚΤΟΥΡΟΣ καλεί τις αρμόδιες αρχές να
μην υποβαθμίσουν τη σημασία του εγκλήματος αυτού και να προχωρήσουν σε εκτεταμένες έρευνες για τον
εντοπισμό των δραστών, διότι η συνεχιζόμενη ατιμωρησία φέρνει, δυστυχώς, και νέες δολοφονίες προστα-
τευόμενων ειδών.
Ο ΑΡΚΤΟΥΡΟΣ, μαζί με την Καλλιστώ, τον Δήμο Αμυνταίου, το ΚΕΝΑΚΑΠ, το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας και άλ-
λους φορείς από το εξωτερικό και συντονιστή το Rewilding Europe υλοποιούν στο Αμύνταιο και στην περιοχή
Τρικάλων, Πύλης και Μετεώρων το έργο LIFE Bear-Smart Corridors (LIFE20 NAT/NL/1107) με στόχο την ενίσχυ-
ση των πληθυσμών της εμβληματικής Ευρωπαϊκής καφέ αρκούδας στην Κεντρική Ιταλία και την Ελλάδα μέσω
της ανάπτυξης «διαδρόμων συνύπαρξης».
Το περιεχόμενο αυτής της δημοσίευσης και
οι απόψεις που εκφράζονται εδώ δεν αντικα-
τοπτρίζουν απαραίτητα τις απόψεις της Ευ-
ρωπαϊκής Ένωσης.
19
ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ
ΟΡΓΑΝΩΣΕΙΣ

Νέα μελέτη για την αντιμετώπιση της αλληλεπίδρασης

μεταξύ παράκτιας αλιείας και θαλάσσιας μεγαπανίδας
Η αλληλεπίδραση μεταξύ θαλάσσιων ειδών και παράκτιας επαγγελματικής αλιείας στη Μεσόγειο και στις ελληνικές
θάλασσες είναι ένα γνωστό φαινόμενο εδώ και αρκετές δεκαετίες με αρνητικές συνέπειες και για τις δύο πλευρές.
Τα τελευταία χρόνια, οι αντιδράσεις των αλιέων σχετικά με τη ζημιά που προκαλούν τα είδη θαλάσσιας μεγα-
πανίδας στα εργαλεία και στο αλίευμα τους γίνονται ολοένα και πιο έντονες, φαινόμενο που εντείνεται από
τη συνεχιζόμενη μείωση των ιχθυαποθεμάτων. Ταυτόχρονα, το φαινόμενο της τυχαίας σύλληψης ευάλωτων
ειδών σε αλιευτικά εργαλεία αναφέρεται ως μια από τις πολλές απειλές με τις οποίες έρχονται αντιμέτωποι οι
πληθυσμοί των ειδών αυτών και σε Μεσογειακό επίπεδο.
Το πρόγραμμα «Αντιμετωπίζοντας την αλληλεπίδραση μεταξύ της μικρής παράκτιας αλιείας και της θαλάσσιας
μεγαπανίδας στην Ελλάδα» (“Addressing the interaction between small-scale fisheries and marine megafauna
in Greece” - InCa), το οποίο υλοποιήθηκε υπό τον συντονισμό του WWF Ελλάς σε συνεργασία με το Εργαστήριο
Ιχθυολογίας του Τμήματος Βιολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ) και το Ινστιτού-
το Θαλάσσιων Βιολογικών Πόρων και Εσωτερικών Υδάτων του Ελληνικού Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛ-
ΚΕΘΕ) και με τη συμβολή και άλλων εξειδικευμένων φορέων με συνολική διάρκεια 2 έτη (Ιούλιος 2020-Ιούλιος
2022), έρχεται να καλύψει ένα σημαντικό κενό γνώσης σε σχέση με την κατανόηση και την επιστημονική απο-
τίμηση αυτής της σχέσης στην Ελλάδα.
Τα αποτελέσματα του προγράμματος InCa τεκμηριώνουν, για πρώτη φορά με τόσο εκτεταμένη μεθοδολογι-
κά έρευνα πεδίου και με τέτοια χωρική και χρονική κάλυψη σε εθνικό επίπεδο, τη συχνότητα, το μέγεθος και
τις επιπτώσεις της αλληλεπίδρασης μεταξύ της θαλάσσιας μεγαπανίδας και της μικρής παράκτιας αλιείας, με
απώτερο σκοπό τη συμβολή τους στη διαμόρφωση κατάλληλων μέτρων και παρεμβάσεων μετριασμού του
φαινομένου και των επιπτώσεων της αλληλεπίδρασης τόσο για τους παράκτιους αλιείς όσο και για τα είδη
μεγαπανίδας.
Με βάση τα αποτελέσματα του
προγράμματος, το WWF Ελλάς
και οι εταίροι του διαμόρφωσαν
μια σειρά προτάσεων, και ειδι-
κότερα συγκεκριμένα τεχνικά,
διαχειριστικά και οικονομικά μέ-
τρα, που θεωρούμε ότι μπορούν
να συμβάλλουν σημαντικά στην
αντιστάθμιση της οικονομικής
απώλειας που προκαλείται στο
εισόδημα των παράκτιων αλιέ-
ων εξαιτίας της αλληλεπίδρασης
της δραστηριότητάς τους με τα
είδη αυτά, αλλά και στην αντι-
μετώπιση του φαινομένου της
τυχαίας σύλληψης των ειδών με-
γαπανίδας στην Ελλάδα, και τις
οποίες κατέθεσαν στα αρμόδια
όργανα της πολιτείας για υιοθέ-
τηση και εφαρμογή.
© Νικόλ Γκόντσιλ / WWF Ελλάς

20
ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ
ΟΡΓΑΝΩΣΕΙΣ

Ένα από τα καλύτερα προγράμματα για την

προστασία της φύσης στην Ευρώπη!

Η παρουσία του ΑΡΧΕΛΩΝ στον Κυπαρισσιακό κόλπο είναι συνεχής από τις αρχές της δεκαετίας του
'80, πραγματοποιώντας ερευνητικές δραστηριότητες σχετικά με την παρακολούθηση και την προ-
στασία της αναπαραγωγής των θαλάσσιων χελωνών, ενώ οι συστηματικές καταμετρήσεις φωλιών
ξεκίνησαν το 1984.
Φέτος, το μακρόβιο πρόγραμμα προστασίας των θαλάσσιων χελωνών στον Κυπαρισσιακό κόλπο
βρίσκεται ανάμεσα στους φιναλίστ για το Ευρωπαϊκό Βραβείο Natura 2000! Αυτό το πανευρωπαϊκό
βραβείο αναγνωρίζει τις πιο σημαντικές επιτυχίες στα θέματα προστασίας της φύσης, αναδεικνύει τις
περιοχές του οικολογικού δικτύου Natura 2000 και αυξάνει την ευαισθητοποίηση του κοινού για την
πολύτιμη φυσική κληρονομία της Ευρώπης.
Χιλιάδες εθελοντές του ΑΡΧΕΛΩΝ από όλο τον κόσμο και την Ελλάδα έχουν μέχρι σήμερα συνει-
σφέρει στην προσπάθεια αυτή. Από το 1992, η μεγάλη πλειονότητα των φωλιών εντός του πυρή-
να ωοτοκίας, προστατεύεται από τον ΑΡΧΕΛΩΝ με εγκεκριμένες μεθόδους κατά της θήρευσης, του
πλημμυρισμού από τη θάλασσα και του αποπροσανατολισμού των νεοσσών. Σαν αποτέλεσμα αυτής
της μαζικής προστασίας των φωλιών, παρατηρείται από το 2006 σταδιακή αύξηση του αριθμού των
φωλιών, άρα και των ενήλικων θηλυκών που αναπαράγονται στην περιοχή. Σύμφωνα με τα πρό-
σφατα δεδομένα, στον Κυπαρισσιακό κόλπο καταγράφεται σήμερα ο μεγαλύτερος αναπαραγωγικός
πληθυσμός της Καρέττα στη Μεσόγειο.
Σύμφωνα με τους κριτές των Βραβείων Natura 2000, το πρόγραμμα του ΑΡΧΕΛΩΝ στον Κυπαρισσι-
ακό κόλπο αναδεικνύει τα προσεκτικά και μακροπρόθεσμα αποτελέσματα της προσπάθειας να προ-
στατευθούν οι θαλάσσιες χελώνες στη Μεσόγειο.
Το πρόγραμμα του ΑΡΧΕΛΩΝ είναι μία από τις 2 συμμετοχές από την Ελλάδα, που περιλαμβάνονται
στους φιναλίστ στην κατηγορία της θάλασσας.

21
ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ
ΟΡΓΑΝΩΣΕΙΣ

Μέσα σε 17 χρόνια (2005-2021) η ΑΝΙ-

ΜΑ έχει περιθάλψει περισσότερα από
55.000 άγρια ζώα απ’ όλη την Ελλάδα,
με τα περισσότερα να προέρχονται από
την Αττική. Ο αριθμός των εισαγωγών
καθώς και άλλες πληροφορίες αποτυ-
πώνονται στην ακόλουθη παρουσίαση
η οποία δημιουργήθηκε στο πλαίσιο
του προγράμματος World of Difference
2022 με την υποστήριξη του Ιδρύματος
Vodafone.

22
ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ
ΟΡΓΑΝΩΣΕΙΣ
Mειωμένοι οι πληθυσμοί των Αργυροπελεκάνων
σε Ελλάδα και Βαλκάνια

Το Σάββατο 14 Μαΐου 2022, πραγματοποιήθηκε η 5η απογραφή πελεκάνων Νοτιο-ανατολικής Ευρώπης. Για μία ημέ-
ρα, εκατοντάδες εθελοντές και παρατηρητές επισκέφτηκαν ταυτόχρονα 95 υγροτόπους στην Ελλάδα, την Αλβανία, τη
Βόρεια Μακεδονία, το Μαυροβούνιο, τη Βουλγαρία, τη Ρουμανία και την Τουρκία όπου και καταμέτρησαν συνολικά
3.823 Αργυροπελεκάνους και 3.496 Ροδοπελεκάνους.
Στη φετινή απογραφή, που πραγματοποιήθηκε για μία ακόμη χρονιά υπό τον συντονισμό της Ελληνικής ΟΡΝΙΘΟΛΟ-
ΓΙΚΗΣ Εταιρείας στο πλαίσιο του Προγράμματος Pelican Way of LIFE για τον Αργυροπελεκάνο, συμμετείχαν δεκάδες
εθελοντές της ΟΡΝΙΘΛΟΓΙΚΗΣ καθώς και προσωπικό από τις Μονάδες Διαχείρισης στις οποίες υπάγονται οι εξής προ-
στατευόμενες περιοχές: Δέλτα Έβρου, Λίμνης Κερκίνης, Λιμνών Κορώνειας και Βόλβης, Δέλτα Αξιού, Λουδία, Γαλλικού
και Αλιάκμονα, Λίμνης Κάρλας, Λίμνης Παμβώτιδας, Δέλτα ποταμών Καλαμά και Αχέροντα, Υγροτόπων Αμβρακικού
και λιμνοθάλασσας Κοτυχίου. Στη δράση συμμετείχαν επίσης η Εταιρία Προστασίας Πρεσπών και η Εταιρία Προστα-
σίας Περιβάλλοντος Καστοριάς. Εκτός Ελλάδας, στην απογραφή πήραν επίσης μέρος δεκάδες εθελοντές και εταίροι
της BirdLife International στην Αλβανία, τη Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας, την Τουρκία, τη Βουλγαρία και τη
Ρουμανία, όπως και το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας του Μαυροβουνίου.
Κύριος στόχος της απογραφής είναι η εκτίμηση του πληθυσμού και της κατανομής των Αργυροπελεκάνων την άνοιξη,
εντός και εκτός των περιοχών αναπαραγωγής τους, όπως επίσης και η εκτίμηση της αναπαραγωγικής δυναμικής του
είδους. Εκτιμήθηκε επίσης ο αριθμός και η κατανομή των Ροδοπελεκάνων, οι οποίοι όντας μεταναστευτικά είδη μεγά-
λων αποστάσεων, περνούν από τη χώρα μας καθοδόν προς τις περιοχές αναπαραγωγής τους στα δυτικά παράλια της
Μαύρης Θάλασσας ενώ αρκετοί από αυτούς αναπαράγονται και στη χώρα μας.
Στην Ελλάδα καταμετρήθηκαν 1.642 Αργυροπελεκάνοι, ενώ η αντίστοιχη μέτρηση το 2021 ήταν 3.359. Είναι ξεκάθα-
ρο ότι για αυτή τη δραματική αυτή μείωση ευθύνεται το καταστροφικό για το είδος κύμα της Γρίπης των Πτηνών, το
οποίο στις αρχές του 2022 κόστισε τη ζωή σε πάνω από 2.000 Αργυροπελεκάνους στη χώρα. Με βάση την περσινή 4η
απογραφή, στα Βαλκάνια το 2021 καταμετρήθηκαν 5200 Αργυροπελεκάνοι ενώ το αντίστοιχο νούμερο για το 2022
ήταν 3.222, δηλαδή ο πληθυσμός μειώθηκε κατά σχεδόν 40% μέσα σε έναν χρόνο, με τη μεγαλύτερη μείωση να πα-
ρατηρείται -όπως ήταν αναμενόμενο- στη Μικρή Πρέσπα.
Παρόλα αυτά, για μια ακόμη χρονιά, την πρωτιά σε νούμερα την είχε η Μικρή Πρέσπα με 412 Αργυροπελεκάνους
(1179 το 2022) όπου φιλοξενείται η μεγαλύτερη αποικία του είδους στον κόσμο. Ακολούθησε η Λίμνη Κερκίνη με
268 Αργυροπελεκάνους, η λιμνοθάλασσα Μεσολογγίου και ο Αμβρακικός Κόλπος με 166 και 161 Αργυροπελεκάνους
αντίστοιχα. Στη Λίμνη Κάρλα καταμετρήθηκαν 92 άτομα ενώ στη Λίμνη Χειμαδίτιδα, όπου επίσης φιλοξενείται αποι-
κία του είδους καταμετρήθηκαν 23 Αργυροπελεκάνοι.
Η δραματική μείωση του αριθμού των Αργυροπελεκάνων στα Βαλκάνια, καθιστά απολύτως απαραίτητο να εξασφαλί-
σουμε στους Αργυροπελεκάνους μια επιτυχημένη αναπαραγωγική περίοδο για το 2023. Το είδος φαίνεται ότι μπαίνει
σε μια πληθυσμιακή καμπή για τα επόμενα χρόνια και θα πάρει καιρό και προσπάθεια για να επανακάμψει. Για να γίνει
αυτό, θα χρειαστεί τόσο τη βοήθειά μας όσο και ειδικότερα της Πολιτείας.
Η εμπειρία έχει δείξει ότι ο Αργυροπελεκάνος ανταποκρίνεται στα μέτρα διατήρησης, άρα μπορούμε με στοχευμένες
δράσεις που θα εξασφαλίζουν μηδενική όχληση στις αποικίες του και κατάλληλους χώρους φωλεοποίησης να βοη-
θήσουμε στην ανάκαμψη του πληθυσμού του.
23
ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ
ΟΡΓΑΝΩΣΕΙΣ
Γιατί κάνουμε περιβαλλοντική παρακολούθηση
Οι οικότοποι και τα είδη χλωρίδας και πανίδας των
προστατευόμενων περιοχών αντιμετωπίζουν πληθώ-
ρα πιέσεων, λόγω της άσκησης των ανθρώπινων δρα-
στηριοτήτων, αλλά και λόγω εκδήλωσης ακραίων φυ-
σικών φαινομένων. Η διατήρηση της βιοποικιλότητας
και της ποικιλότητας του τοπίου, επιτυγχάνεται μέσα
από την εφαρμογή τεκμηριωμένων μεθόδων αειφο-
ρικής διαχείρισης σκοπός των οποίων, μεταξύ άλλων,
είναι και η εξασφάλιση ικανοποιητικής κατάστασης
διατήρησης, η ανόρθωση ή/και η αποκατάσταση των
τύπων οικοτόπων και των ενδιαιτημάτων των πληθυ-
σμών των ειδών της Οδηγίας 92/43/ΕΕ.
Κύριο στόχο της περιβαλλοντικής παρακολούθησης
αποτελεί η εκτίμηση της κατάστασης του φυσικού
περιβάλλοντος στην περιοχή ευθύνης του Φορέα
Διαχείρισης, ο βέλτιστος σχεδιασμός των μέτρων δι-
αχείρισης της περιοχής, η εφαρμογή και μελλοντικά
η αξιολόγηση και ο επαναπροσδιορισμός των διά-
φορων διαχειριστικών πρακτικών που πρόκειται να
εφαρμοστούν...
Ιστορικό δράσεων παρακολούθησης στο ΕΠ Δά-
σους Δαδιάς-Λευκίμης- Σουφλίου
Η παρακολούθηση στο ΕΠ Δάσους Δαδιάς-Λευκί-
μης-Σουφλίου ξεκίνησε το 1988 και αφορούσε κυρί-
ως την παρακολούθηση του πληθυσμού των γυπών,
καθώς και των μεγάλων αρπακτικών πουλιών και
λάμβανε χώρα από τους 2 φύλακες του τέως ΥΠΕ-
ΧΩΔΕ που δραστηριοποιούνταν στην περιοχή. Από
το 1994, η παρακολούθηση του Μαυρόγυπα και του
Όρνιου συνεχίστηκε σε ετήσια βάση από το WWF
Ελλάς και το τοπικό γραφείο της πρώην Νομαρχίας
Έβρου που πλέον ανήκει στο τμήμα Περιβάλλοντος
και Υδροοικονομίας της Περιφέρειας Ανατολικής
Μακεδονίας και Θράκης, ενώ από το 2000 η παρακο-
λούθηση των επικρατειακών ημερόβιων αρπακτικών
πουλιών τέθηκαν σε συστηματική παρακολούθηση
που υλοποιήθηκε έως και το 2012 από το WWF Ελλάς.
Ο Φορέας Διαχείρισης εμπλέκεται πλέον ενεργά στις
δράσεις παρακολούθησης από το 2013 έχοντας ανα-
λάβει την παρακολούθηση του αναπαραγόμενου
πληθυσμού του Μαυρόγυπα και του Όρνιο με ίδια
μέσα, καθώς και την ανάθεση της παρακολούθησης
άλλων σημαντικών ειδών και ειδών οικοτόπων (εκτός
των αρπακτικών πουλιών) σε εξωτερικούς συνεργά-
24
τες.
Παρακολούθηση γυπών
Η παρακολούθηση του Μαυρόγυπα, κρίνεται ως ιδι-
αίτερης σημασίας για το ΕΠ, καθώς η αποικία που
βρίσκεται εντός των ορίων του ΕΠ είναι η μοναδική
στην ευρύτερη περιοχή των Βαλκανίων.
Ο Φορέας Διαχείρισης υλοποιεί τη δράση παρακο-
λούθησης του αναπαραγόμενου πληθυσμού του
Μαυρόγυπα από το 2013, σε συνεργασία με το WWF
Ελλάς και το τμήμα Περιβάλλοντος και Υδροοικονο-
μίας της Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας και
Θράκης.
Η παρακολούθηση του αναπαραγόμενου πληθυ-
σμού του Όρνιου στην περιοχή γίνεται από το 2007
που επανεποικίστηκε με ζευγάρια το ΕΠ, μετά από
11 έτη απουσίας αναπαραγόμενων ζευγαριών, ενώ
γίνεται σε συνεχόμενη βάση καταγραφή των ατόμων
που επισκέπτονται το χώρο ενισχυτικής τροφοδοσί-
ας, παράλληλα με την καταγραφή και των υπολοίπων
ειδών σε συνεργασία με το WWF Ελλάς.
Παρακολούθηση επικρατειακών αρπακτικών
πουλιών
Η παρακολούθηση των αρπακτικών πουλιών, πλην
των γυπών, που αποτελούν είδη προτεραιότητας
σύμφωνα με την οδηγία 2009/147, καθώς και των ει-
δών χαρακτηρισμού της ΖΕΠ GR1110002 υλοποιήθη-
κε το 2012, για λογαριασμό του Φορέα Διαχείρισης,
από το WWF Ελλάς, με ίδιους πόρους, σε συνέχεια
του προγράμματος παρακολούθησης που πραγμα-
τοποιεί από το 2000.
Παρακολούθηση άλλων σημαντικών ειδών και τύ-
πων οικοτόπων των οδηγιών 92/43 και 2009/147
Για τα υπόλοιπα είδη πουλιών (πλην των αρπακτι-
κών), τα υπόλοιπα είδη πανίδας και χλωρίδας, καθώς
και των τύπων οικοτόπων η παρακολούθηση θα γίνει
από εξωτερικό συνεργάτη υπό την επίβλεψη του επι-
στημονικού προσωπικού του Φορέα Διαχείρισης.
Για ορισμένα από αυτά τα είδη και τύπους οικοτόπων
έχουν γίνει καταγραφές στα πλαίσια εργασιών διαφό-
ρων ανεξάρτητων ερευνητών στο παρελθόν, οι οποί-
ες όμως δεν αποτελούν έργο συστηματικής παρακο-
λούθησης.
 ΤΑ ΠΡΟΪΌΝΤΑ ΜΑΣ

Οι σοκολάτες μας

25
 ΤΑ ΠΡΟΪΌΝΤΑ ΜΑΣ

Σοκολάτα Υγείας με Βωλίτη, Εξαιρετικό

Παρθένο Ελαιόλαδο και Δενδρολίβανο

Ο αδιαμφισβήτητος «Βασιλιάς των μανιταριών», ο γνωστός

μας Βωλίτης, με τα χαρακτηριστικά αρώματα και η μαύρη
σοκολάτα, δημιουργούν ένα αξεπέραστο σνακ, ικανό να
συγκινήσει και τους πλέον απαιτητικούς λάτρεις της. Η δε
προσθήκη του εξαιρετικού παρθένου ελαιόλαδου, μεγιστο-
ποιεί τα οφέλη και δημιουργεί μία σοκολάτα με βελούδινη
υφή, γεμάτη γεύση και υψηλή βιολογική αξία. Μία πραγμα-
τικά «βασιλική» σοκολάτα που μπορείτε να απολαύσετε είτε
αυτούσια είτε με παγωτά και άλλα ροφήματα.

Σοκολάτα Υγείας με Μαύρη Τρούφα, Εξαιρετικό

Παρθένο Ελαιόλαδο και Θυμάρι
Μία νέα γενιά σοκολάτας, που συνδυάζει τη θετική επίδραση
της μαύρης σοκολάτας στον οργανισμό, με τα εξαιρετικά
αρώματα της μαύρης τρούφας. Για τους λάτρεις αυτού του
άγριου υπόγειου και πανάκριβου μανιταριού, αποτελεί ένα
μοναδικό έδεσμα, κορυφαίας ποιότητας και υψηλής διατρο-
φικής αξίας. Η προσθήκη του θυμαριού και ο συνδυασμός
των υπόλοιπων συστατικών οδηγεί σε μία γευστική από-
λαυση χωρίς προηγούμενο. Ένα ιδιαίτερα γευστικό σνακ
που μπορεί να συνοδέψει κάθε στιγμή δίνοντας μια άλλη
διάσταση σε όσα γνωρίζαμε για τον γευστικό χαρακτήρα
της σοκολάτας

26
 έγραψαν
Η πιο τέλεια εμπειρία

Το κυνήγι τρούφας ήταν φανταστική εμπειρία. Το

σκυλί ήταν παρά πολύ καλά εκπαιδευμένο και μέσα
σε μισή ώρα μας βρήκε άπειρες τρούφες. Πρώτη
φορά βλέπω τόσο ωραίο δεσμό ανάμεσα σε σκυλί κ για το Κυνηγι
τρούφας στο
άνθρωπο. Οι τρουφοκυνηγοί έκαναν άψογη δουλειά
κ μας εξήγησαν τα πάντα γύρω από την τρούφα.
Οποίος περάσει από Καλαμπάκα να κάνει ένα στοπ

Tripadvisor
στο μουσείο κ να περάσει μια τέλεια μέρα στο δάσος.

Τρομερή εμπειρία για οικογένειες!!!

Επιμέλεια: Ευαγγελία Αγγελή

Φοβερή εμπειρία!!! Ενδείκνυται και για οικογένεια με

παιδιά!!! Περάσαμε παρά πολύ όμορφα και μάθαμε
πολλά πράγματα για το κυνήγι της τρούφας!!

5/5

Η Λάρα ήταν εξαιρετική!! Ήταν πολύ ωραία

εμπειρία από την αρχή μέχρι το τέλος. Μάθαμε
πολλά πράγματα σε σχέση με τα μανιτάρια και η
τρουφομακαρονάδα στο δάσος ήταν τέλεια!

ΜΟΝΑΔΙΚΟ ΠΑΚΕΤΟ

Καταπληκτική εμπειρία! Όλο το πακέτο, κυνήγι

τρούφας, μαγείρεμα, μουσείο και γευσιγνωσία
μανιταριών, είναι μοναδικό, όχι μόνο για τα ελληνικά
δεδομένα, αλλά και τα ευρωπαϊκά. Συγχαρητήρια!!!

Επιστροφή στη φύση

Για όσους αγαπούν τη φύση, θέλουν να μάθουν για

τα μανιτάρια και τα δάση της περιοχής, θαυμάζουν
τους σκύλους που έχουν απίστευτες ικανότητες και
εκπαίδευση και θέλουν να περάσουν ένα ξένοιαστο
τρίωρο, απολαμβάνοντας τρουφομακαροναδα και
αλλά εδέσματα βασισμένα σε μανιταροτροφές, το
κυνήγι που διοργανώνει το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας
Καλαμπάκας και Μανιταριών ενδείκνυται απολύτως.
Και για μεγάλους, που θέλουν να περπατήσουν και να
πάρουν καθαρό αέρα, αλλά ακόμη περισσότερο για
μικρούς, που θα φύγουν με μια αξέχαστη εμπειρία,
την οποία θα θυμούνται για όλη τους τη ζωή.
27
 Όποια κι αν είναι η ιδέα σας,
την τυπώνουµε σε χαρτί!
Στη Λυχνία αγαπάµε τις ιδέες και τα όνειρα και µας γοητεύει να τα κάνουµε πράξη!
Γι’ αυτό επενδύουµε συνεχώς σε τεχνολογία υψηλών προδιαγραφών, για να
µπορούµε να παράγουµε ποιοτικές εκτυπώσεις και να σας προσφέρουµε
ανταγωνιστικές, ολοκληρωµένες λύσεις που ανταποκρίνονται στις ανάγκες σας.
Λύσεις που ξεκινούν από µια απλή επαγγελµατική κάρτα και καταλήγουν στην
πιο απαιτητική εκτύπωση και βιβλιοδεσία.
Στη Λυχνία είναι καθηµερινό µέληµά µας να βάζουµε µε αφοσίωση και συνέπεια
τις ιδέες σας στο χαρτί!

Ανδραβίδας 7
136 71 Χαµόµυλο Αχαρνών
Τ.: 210 3410436
F.: 210 3425967
www.lyhnia.com
info@lyhnia.com Πιστοποίηση για τη χρήση τεχνολογιών
Πιστοποίηση Σ∆Π
Αρ. Πιστοπ:
3

Λυχνία Α.Ε. Lyhnia S.A. @LYHNIAsa Lyhnia S.A. lyhnia ΕΛΟΤ ΕΝ ISO 9001:2000
Aρ. Πιστοπ. 738/∆/2008