You are on page 1of 51
‘Tom tat ly thuyet va cae vi du minh hoa Tich phan boi vai sr) [OS ~S2mOSrs nie es Khi do 2x ph = i f Vi 1 rdgdr Jo 2m 4 Aq ~ ae f ort. rdr I ” Jo Va 2 Vi du 2.1.13. Tinh tich phan I= J i (w+ y+a? +y)dedy, trong do B D={(a,y) |atyta?t+y? <0,2-y <0} Gi: vii Khi do, inp + cosy) dr = —— + sin p + cosip) dr = — on (aingrcasiey l= I de | r az" Jo Ta cing c6 thé thye hién phép doi bién r=reose yersing — 92 Tich phan boi Tém tit ly thuyét va cdc vi du minh hga voi on v2 o< 0 1 va nam trong duéng Cardiod x? + y? = 24/2? + y? Hinh 2.19: Vi dy 2.1.14. ‘Thue hign phép d6i bién sang toa dé cuc r=reosy y=rsing Tit dit kien ban dau etpoat rte « (reosy)? + (rsin yg)? = reosy + V(reosp)? + (rsing)? Sr=ltoosy. Vi vay nén mién lay tich phan trong toa do cute 1a r z p= {ir | ~ FSS pS eS teosy 93 Tém tat ly thuyét v ie vi dy minh hoa Pich phan boi ‘Tir do ta c6 S(D) = [| dedy B _— = [ dp [ rdr Lg lt I [a }cosy)?— Hy dg ‘cos? y + 2cosy) dip 1 [3 4 028 965 | = lp ing} |” 3 1 "leg = ; +2 (dan vi dign tich) Cha ¥ 2.1.1. Khi lam vige vdi tich phan tren mién dang Elip, ehting ta se ding toa dé cue ind rong. Diéu nay duge mink hoa bai vi du sau. Vi du 2.1.15. Tinh tich phan I = Jf —y") dady, trong dé D la ellipse D 2 y sk pe inh 2.20: Vi du 2.1.15. 2 y apt S122 Oy 20 4 [fe —y?) drdy Di 94 n= {ian Do tinh d6i xing, ta c6 Tich phan b6i Tém tat ly thuyét va cdc vi du minh hoa Thue hien phép déi bién 2 = arcosp y=brsing. Khi dé, Jacobien ciia phép déi bién 1a. —arsiny cos ¢| broke. -isin | Tae va T=4 | i (ar? cos? yp — Br? sin? y)abr dedr pj oi x i= <5,0 R thi ta c6 déng thite Sf f(x,y, 2)dadydz = aff} f (x(u,v,w), y(u, v, w), z(u,v, w)) |J|dudvdw. v ve 102 Tich phan boi ‘Tom tit ly thuyét va céc vi du minh hoa Hinh 2.26: Phép déi bién trong R®. ‘Vi du 2.1.22. Tinh tich phan I = [ff vevayes, trong dé M la mién M khong gian gidi han béi céc mat phing x+y +z = +2,2+2y+2=0, w+ Qyt2=2, 2—Qy +22 = let Ww=2. Giai Dat u=rtytz z= 6u-4v—w vertdt+z &ly=-uty wa 2y+2z 2=—du+3utw. Nhu vay, phép déi bién g(u,v,w) = (6u — 4v — w, —u + v, —4u + 30 + w) la m6t song nh tit M’ = {(u,v, w) :-2 Bla ham kha tich trén mién V C R%. Phép déi bién sau day duge goi la déi bién sang toa do rsinO cosy y=rsinOsing z=rcosé. Pte) X= rsinBcose, 9 thay i lV ov 7 y=rsingsing yan Hinh 2.29: He toa do Oxyz chuyén sang he toa d@ cau, Jacobien lay x) |-rsingsiné cosysin@ rcosycos6| J=\y, yk yh) ™ | reonglad singsin@ rsingsiné| =r? a 2 ad 0 cos =rsind 107 Tom tit ly thuyét va céc vi du minh hoa Tich phan boi Gia sit phép bién déi dé 1a song nh tit tap V’ len tap V. Khi d6 1= fff sersindcesg,rsind sing, reosd)p*sin8 dpdrdd ie Dic biet, néu V 1a hinh cdu V = {(x,y,2) | 2? +y? +2? 0,2>0} Giai Thue hien phép adi bién sang toa do cu x dco y=rsinésing vi Khi do. 109 Tom tit Iv thuyét va cic vi dy minh hoa Tich phan boi Chi ¥ 2.1.3. Twong tye nhat trudng hap toa do euc, ching ta e6 ding doi bién trong toa do cau md ring dé dp dung cho mién tich phan cé dang ellipsoid. Chiing ta hay cing xem xét vi dw sau. Vi du 2.1.27. Tinh tich phan I = iff yp 2? drdyi lz, vdi V la mién 2 khong gian duge gidi han bdi mat ellipsoid +h r Giai Ta c6 r= arsin§ cosy Thue hig¢n phép doi bién brsinO sine 6 ore v6i V’ ={(p.r.0) (0S y<2n,0<5rs10 0.y > 0,2 > 0. Tit phuong trinh mat ci f(x,y) = YR? — a? — x2, ta 06 i Vit—2 Vi vay, dien tich can tinh it fae AR MS) = iff /L+ fl + fijdady = If drdy, a Og VB Bey trong dé D Ya uita hinh tron trong mat phing Oy + D={x? —Rr+y? <0,y> 0}. 4 Tich phan bo Tom tat ly thuyét va cae vi du minh hoa Thy hign phép déi bién sang toa do cue r= reosp {' rsing voi O) = bsinu trong d60 0 tai diém bat ki ti lé vdi Khodng cdch tit dé tdi tam O. Hay tink toa d6 trong tam ctia nita hinh cu. Hinh 2.34: Vi du 2.1.32 Giai Theo dé bai, ham khéi Iugng riéng e6 dang CV ey t+2, trong dé C la hé sé ti le. Ki hi¢u V 1A mita hinh cau n6i trén, m a khéi hegng cia V. Khi dé m= [[[overrs ¥ olay. 2 ) dedydz. 6 Tich phan b6i Bai tap mau Chuyén sang toa d6 cau x =rsin8 cosy y=rsindsing z= 10038 V'={(n8) |0<¢ <2, 0<7 0. Hinh 2.36 Do ham dudi dau tich phan Ta ham chan déi vdi bién y va mién lay tich phan déi xing qua truc Ox nén ta dua tich phan da cho vé tich phan tren 118 Tich pha 6% Bai tap mau | Dy la. mien y—don gién (do ham duéi dé tich phén tinh theo bién x trutée dé hon) nbit sau y= {(e.u) \O0, D2 la mién ma x +y <0. Khi do = [fix yldedy = I lw + yldedy + // lr + yldrdy D ’ Di De = [fv 4) del -+ [fo — ghey Di D2 = fae f too nen fel amas Bai 2.2.4. Tink I = // V\e+Pldrdy, trong d6 D = [4,0] x [0,2]. D 119 j Bai tap mau Tich phan boi Hinh 2.38: Bai tap 2.2.4. Giai Tuong tu bai tap 2.2.3, ta phai chia mién D bdi dutng cong x + y? = 0. dé mé dau tri tuyét d6i cia ham | + y?|. Goi D.) CD marty? <0 va D2 CD ma x+y? > 0, khi do f= I/ Vere ldedy + ff le FF drdy Dy Dy = If Vea Pty + ff Yer Pedy Dy De 2 yt 2 ‘0 8 = av [ v wwe + fav f vet Pdr = 20+ 5. la Ld lo ay? : Bai 2.2.5. Tinh dien tich cae mién phang dudi day a) Gidi han béi xy = 2, zy =4 vay =a, y=4e b) Gidi han bai a, ry = 3a vay? =ax, y=2ax (a>0). c) Gidi han baie + y =3, a+ y=5 viy = 22, y= 4e. d) Gidi han boi e+ y=3, e+ y=2 vay = 2x, y= —20. e) Gidi han bai =o dc dudng y? = pr. y=qr (00,y > 0}. z Stt dung phép déi bién w= cy, v = a Di ={(uv) |20, V(uv) € Dt. wow 2 Vay 4 ay [ au f = dv =4In2. 2 1 Goi D la mién phang can tinh dién tich. Khi d6, dién tich cia D duge tinh theo cong, thite A(D) = I / dedy 121 Bai tap mau Tich phan boi Hinh 2.40: Bai tap 2.2.5-b). Cha ¢ ring D= {een | asay< :. og ‘i ee nén phép déi bién u=ary,v = © xée dinh mot anh xa tit D len D! = {(u,v) |a 3 Theo din ly doi bién, ta c6 a pf AUD) = ffi dudv = ob au f dv = Bo ala=), D Bai 2.2.6. Tinh tich phan ff + y)(a — 2y) dady. B D la hinh wuong, biét toa do cée dinh A(1,0); B(3,1); C(2,3); D(O.2) Hinh 2.44: Bai tap 2.2.6, Giai Phuong trinh eéc canh hinh vuong, x —Qy=-4, Wet y= Qty Do do {(x,y)| -4 0, y > 0}. Thute hien phép déi bién Bai tap man Tich phan boi vdi Di = (ler) |0S eS 5,0 Sr SI} wad =F. Khi do sop raf eH? ded -afea [rae = (e-1). ee ded = 4 fy te faa le“) Dy Bai 2.2.11. Tinh tich phan f= If Vik + Bay + Bef derdy. 3 trong dé D = {(a,y) € R? | 22? + 2ey +2? < 1}. Hinh 2.50: Bai tap 2.2.10. ae v6i D! = {ewolae + 30 < i}. Jacobien cia phép bién déi Giai Doi bién Ta c6 T= Tk Qu? + Setdude. i 130 Tich phan boi Bai tap mau Tiép theo, ta ddi bién sang toa do eye ‘Ta dite Lp op Se T=] de] Pdar=—. VB [ ef mr 3v3 Bai 2.2.12. Tinh tich phan [Pa trong dé D la mién dude gidi han bdi ditang cong Bai tap mau Tich phan boi Thue hien phép déi bién eli F< reosy 7 . (os¢stnoers pion). 7 a=rsing Khi dé Qn Fi - V3 (3 _ ote I f ae [ G 7?) raed r Bai 2.2.13. Tinh tich phan 18) = ff ¢ PP drdy, Dr vdi Dp la hinh tron tam O(0,0) ban kink R. Tit +20 tri cia tich phan suy rong / 0 qui dé hay suy ra gid dx. Hinh 2.52: tap 2.2.13. Giai Dé tinh [(/), ta déi sang bién toa do eye x =r cosy, y= rsing. Khi dé pm 1(R) = f ides f hh Bay gid, dé tinh tich phan suy rong 132 Tich phan boi Bai tap mau ta xt hinh vuong canh 2R =[-R.R] x [-R. R). Theo dinh ly Fubini a R Roo, Roy? Jf ett eat / | -F dy = (2 [ dr) Le La h am Dén day, vi De C Hr C Dayg va f(x,y) = cé bat dang thite ¥ Ja ham dugng nen ta TR) <|fe ~? dardy < 1(RV2),WR > 0. Un Do dé R yr —eF) < of ede < ya — e-2?), YR > 0. 0 Cudi cing, cho R — +00 va sit dung nguyén Ly kep, ta thu duge ty Roy [ e* dr= lim e'dr= Rote Jy Bai 2.2.14. Tinh I = de trong dé V ta min gidi hon bai leet yP etic mat x? + y? a4 Hinh 2.53: Bai tap 2.2.14. Giai Ta cé V = {(x,y,2) | a? +y? Sz <4}. Thue hien phép déi bién sang toa 133 Bai tap mau Tich phan boi do tru a= cosy y=rsing voi V! = {(g.r2) |0<¢ < 27,0 2? +4, + y? + 2? < 3a? Hinh 2.56: Bai tap 2.2.17. Giai Do tinh déi ximg ciia mién M qua cae mit phiing x = 0 va y = 0 nen ta co I// rydrdyde = I// yz dadydz = [ff zx dcdydz = 0. M P 7 M Tit do suy ra 1 [ffs M +2 + 2ry+202+2y ) dirdydz |[fieves Bay gid, dé tinh F ching ta xét giao clia mat cdu va mat paraboloid Pye Pe = 2az Ki hieu M, va My theo thit tur la tap hop ede di phia tren va phia duéi mat phang z =a, thé thi [ff + yt 2) dedyde + [fe +e +2) dedyd: = +b An itp m thude mién M, nam 136 ich phan. boi Bai tap mau ‘Thue hien phép déi bién sang he toa do try efia tich phan trén Mj, r=rcosy y=rsing (00) nam trong hinh tru (x —1)?+y? <1. Giai Chiéu mat cau xuéng mat phang Oxy ta duge hinh tron 1 Bai tap man Tich phan boi Hinh 2.62: Bai tap 2.2.23. Vi hinh tron nay chia hinh tron (2 — 1)? + y? <1 nén phan mat cau (S) can tinh dién tich xem nlut do thi a ham wa (a.y) €D, D={(x,y)|(@-1)P+y? <1}. Ap dung cong thite tinh dién tich mat cong xs) = | e+e aty= [ff Gs B 3 ‘Thue hién phép déi bién sang toa do cue cosy 7 1 ==

You might also like