PobierzZapisz

Rozdział 1. Umysł i poznanie

1. PPP bada w większej mierze procesy nieświadome. Bada złożony system wyspecjalizowany w
odbiorze i

przetwarzaniu informacji zwany umysłem.

2. P O J Ę C I A

procesy przetwarzania informacji – składają się na nie wszystkie operacje, dzięki którym odbierane
przez

jednostkę informacje są transformowane, przekształcane, redukowane, wzmacniane, zachowywane,

przywoływane

lub wykorzystywane w inny sposób.

ekonomia systemu poznawczego – przetwarzanie wszystkich informacji nie miałoby żadnego sensu –
większość z

nich jest i tak bezużyteczna, z punktu widzenia w jakim znajduje się organizm. Ekonomia działania
poznawczego

przejawia się też w tym, że człowiek wielokrotnie wykonujący te same działania tworzy coraz bardziej
stabilne i

elastyczniejsze struktury poznawcze.

struktury poznawcze – względnie trwałe elementy umysłu możliwe do wielokrotnego wykorzystania

w różnych

warunkach i sytuacjach. Struktury poznawcze: wiedza, sądy, przekonania, schematy.

skąpiec poznawczy - to człowiek, czyli angażuje on tylko cześć dostępnych mu zasobów poznawczych,
jak gdyby

zachowując resztę na wszelki wypadek i chroniąc się prze przeciążeniem systemu. Skutkiem skąpienia
jest skłonność

do stosowania heurystyk, schematów stereotypów.

pamięć – tu przechowywane są struktury poznawcze, stąd łatwo je wydobyć i tu nie ulegają

degradacji,

uwaga – uniknięcie przeciążenia informacyjnego, selekcja danych.

kontrola poznawcza – zdolność systemu do samoregulacji i samoorganizacji. Możliwość

powstrzymania się od

reakcji i wyzwolenia jej we właściwym momencie.

poziomy przetwarzania – ta sama informacja może być poddawana obróbce z różną intensywnością i
starannością.

kontekst – przetwarzanie na każdym poziomie uzależnione jest od kontekstu. Jest kontekst

zewnętrzny (otoczenie/
widzimy zdjęcie niebezpiecznego zwierzęcia, wiemy ze to tylko zdjęcie więc nie uciekamy) i
wewnętrzny

(wzbudzone struktury poznawcze/ hodowca jadowitych węży widok zwierzęcia nie jest bodźcem do
ucieczki, bo ma

wiedze o sposobach unikania niebezpieczeństwa).

reprezentacja poznawcza – budowana przez indywidualne doświadczenie, jest wynikiem aktywnego

konstruowania

obrazu świata przez podmiot – taki pogląd na naturę umysłu nazywa się konstruktywizmem.

reprezentacjonizm – poznawcza reprezentacja krzesła jest uproszczonym, zastępczym modelem

prawdziwego

krzesła jako pewnej kategorii obiektów lub konkretnego egzemplarza tej kategorii. Dzięki
reprezentacjom umysł

może sobie radzić sobie w warunkach, które przez swoją złożoność lub nowość przekraczałyby jego
możliwości.

solipsyzm – pogląd o istnieniu wyłącznie podmiotu, który poznaje już nie świat, lecz wyłącznie własne
miazmaty.

odruch orientalny – reakcja na wydarzenia nagłe i nieoczekiwane (głośny dźwięk, nowa sytuacja).
Obserwuje się

znieruchomienie i ukierunkowanie receptorów na odbiór bodźców.

zachowanie eksploracyjne – aktywne poszukiwanie informacji w otoczeniu.

interioryzacja – rozwój poznawczy dokonuje się w ten sposób, że najpierw przejawia się w
zachowaniu a potem się

uwewnętrznia. Można powiedzie, że umysł ewoluuje, przekształcając się z postaci jawnej w postać
ukrytą.

1
3. M O D E L E U M Y S Ł U

1. B L O K O W Y
Informacja przetwarzana przez system sekwencyjnie i oddolnie (bottom-up), czyli od wejścia
sensorycznego aż po

wyjście behawioralne. Sekwencja przetwarzania składa się z etapów, następujących po sobie kolejno i
realizowanych

w kolejnych blokach procesów przetwarzania informacji. Blok – zespół procesów przetwarzania

informacji o

podobnym charakterze i zadaniach, obsługujący wyróżnioną czynność poznawczą (np. spostrzeganie,

pamięć,

kontrolę motoryki). W modelu blokowym wyróżniono następujące bloki: wejście sensoryczne, uwagę,
spostrzeganie,

pamięć, procesy myślowe, decyzyjne, wyjście behawioralne).

M O D E L A T K I N S O N A I S H I F F R I N A - magazyny pamięci: rejestr sensoryczny, pamięć

krótkotrwała, pamięć długotrwała.

MODE L HYDRAULICZNY UWAGI SELEKTYWNEJ BR OADBENTA -

3 bloki: kanały sensoryczne, filtr uwagi, kanał przetwarzania semantycznego.

Komputerowa metafora umysłu – porównanie elementów ludzkiego systemu poznawczego do

analogicznych

elementów systemu komputerowego. Komputer tez działa według reguły przetwarzania oddolnego:
odbiera dane na

wejściu przetwarza je zgodnie z algorytmami informacja na wyjściu. 

McClelland i Rumelhart - krytyka modelów blokowych, bo człowiek nie analizuje pojedynczych cech a
całość

wzorca jakim jest litera. Analiza sensoryczna dokonuje się równolegle z analizą semantyczną,
zmierzającą do

stwierdzenia, co znaczy widziana przez nas litera. Ponadto litery nabierają sensu dopiero w szerszym
kontekście

słowa, które tworzą. Informacje o znaczeniu liter i słów przechowywane są w pamięci trwałej, dlatego
analiza

sensoryczna musi się dokonywać równolegle.

2. K O N C E P C J A P O Z I O M Ó W P R Z E T W A R Z A N I A

Każda informacja jest przetwarzana przez te same struktury (w modelu blokowym były struktury), ale
na różnym

poziomie głębokości. Nie ma tu wydębionych etapów przetwarzania i odpowiadających im struktur.

Wraz z pogłębianiem przetwarzania wzrasta zarówno liczba, jak i złożoność operacji, jakim w toku
procesu

przetwarzania poddawane sądocierające do systemu informacje.

3 poziomy przetwarzania:

P Ł Y T K I – analiza sensoryczna. Nietrwałość informacji, podatność na zakłócenia. Cel: np. detekcja 2

identycznych znaków (liter, cyfr…)

G Ł Ę B S Z Y – analiza semantyczna (rozumienie znaczenia słów), bardziej trwały ślad pamięciowy i

odporny na

zakłócenia i zapominanie. Cel: stwierdzenie identyczności 2 lub więcej elementów należących do 1

kategorii (np.

owoców, pojazdów…)

N A J G Ł E B S Z Y – aktywacja skojarzeń z wcześniej odebranym i przeanalizowanym sensorycznie lub

semantycznie sygnałem.

Informacja podlegająca przetwarzaniu może pochodzić z 2 źródeł:

O B I E G P I E R W O T N Y – informacja polega na przejściu danych odbieranych na poziomie płytkim

przez

poziom głęboki aż do poziomu najgłębszego.