POLITECHNIKA Kierunek: Lotnictwo i Kosmonautyka Studia: stacjonarne/niestacjonarne Semestr: I

POZNAŃSKA

LABORATORIUM - PODSTAWY MATERIAŁOZNAWSTWA

Lab. Struktura stali w stanie dostawy – wykres Fe – Fe3C

CEL
Celem ćwiczenia jest poznanie struktur stali węglowych o różnej zawartości węgla na podstawie wykresu żelazo – cementyt. .

WYMAGANIA WSTĘPNE
Znajomość następujących definicji i zagadnień: ziarna, krystality, struktura, mikrostruktura, faza, roztwór stały, faza
międzymetaliczna, wykres fazowy, skład fazowy, zgład metalograficzny, cel badań mikroskopowych metali i ich stopów.
Znajomość następujących zagadnień dotyczących stopów Fe-C: żelazo Armco, odmiany alotropowe żelaza; układ
równowagi: Fe – grafit, Fe – Fe3C; ferryt, perlit, cementyt, węglik, austenit, ledeburyt, ledeburyt przemieniony, eutektyka, eutektoid,
temperatura (linia) likwidus, temperatura (linia) solidus; przemiany: eutektyczna, eutektoidalna, perytektyczna; stal, klasyfikacji stali,
oznaczenia stali, wpływ zawartości węgla na strukturę i właściwości stali, reguła dźwigni. Umiejętność rozpoznawania na podstawie
mikrostruktury podstawowych faz jak ferryt, perlit i cementyty występujących w stalach węglowych. Umiejętność opisu zmian fazowych
zachodzących w stopie żelaza z węglem podczas jego nagrzewania i chłodzenia dla różnych zawartości węgla, np. 0,002; 0,05; 0,15;
0,45; 0,60; 0,80; 1,30 %C.

UŻYWANE POMOCE DYDAKTYCZNE

Próbki stali do badań mikroskopowych przedstawione zostały w tab. 1

Tab.1. Próbki do badań mikroskopowych

L.p. OPIS OZNACZENIE STANOWISKA
1. Próbka 2.0
2. Próbka 2.2
3. Próbka 2.3 1,2,3,4,5, lub 6
4. Próbka 2.4
5. Próbka 2.5
6. Próbka 2.6

PRZEBIEG ĆWICZENIA
1. Opisanie punktów charakterystycznych na wykresie Fe-Fe3C (dla zakresu stali i staliw).
2. Określenie przybliżonego składu fazowego następujących stali C15, C25, C45, C80U, C130U i żelaza Armco.
3. Obserwacja mikroskopowa wskazanych próbek. Określenie ich mikrostruktury.
4. Naszkicowanie obserwowanych mikrostruktur i ich opisanie, wraz z podaniem definicji występujących faz.
5. Określenie przybliżonej zawartości procentowej zaobserwowanych faz.
6. Określenie orientacyjnej zawartości węgla w stalach obserwowanych próbek na podstawie ich mikrostruktury.
7. Podanie oznaczenia badanych próbek z następujących możliwości:
C15,
C25,
C45,
C80U,
C130U
żelazo Armco.

8. Wg pionowej linii poprowadzonej na wykresie od stopu występującego w stanie ciekłym do stopu w stanie stałym w
temperaturze otoczenia odpowiadającej zawartości węgla obserwowanej próbki należy opisać zmiany w składzie fazowym (z
wyznaczeniem orientacyjnych wartości temperatur) zachodzące podczas:
chłodzenia ze stanu ciekłego do temperatury otoczenia (dla pierwszej z badanych próbek),
nagrzewania z temperatury otoczenia do stanu ciekłego (dla drugiej z badanych próbek).
9. Określenie składu fazowego w określonych temperaturach dla badanych stopów na podstawie reguły dźwigni

opracowanie ćwiczenia – dr hab. inż. Marta Paczkowska; prowadzący ćwiczenie: mgr inż. Marika Tylkowska
 POLITECHNIKA Kierunek: Lotnictwo i Kosmonautyka Studia: stacjonarne/niestacjonarne Semestr: I
POZNAŃSKA

LABORATORIUM - PODSTAWY MATERIAŁOZNAWSTWA

SPRAWOZDANIE
Sprawozdanie należy oddać prowadzącemu na konsultacjach lub najpóźniej na kolejnych zajęciach laboratoryjnych oraz umieścić w
odpowiednim folderze na platformie eKursy. Termin oddania sprawozdania to 2 tygodnie od odbytych zajęć.
UWAGA: Kryteria przyjęcia sprawozdania: Zamieszczona tabelka informacyjna; Sprawozdanie wykonane ręcznie (w tym wszystkie rysunki
ołówkiem)

LITERATURA

Wykłady:
• L. Małdziński: Metaloznawstwo z obróbką cieplną
• z zakresu Metaloznawstwa w wersjach elektronicznych z zasobów internetu autorów będących wykładowcami akademickimi
Podręczniki lub skrypty z zakresu Metaloznawstwa:
np.: Praca zbiorowa „Metaloznawstwo dla mechaników” Skrypt PP; L. A. Dobrzański.: Metaloznawstwo z podstawami nauki o materiałach,
WNT, 1998; K. Wesołowski.: Metaloznawstwo i obróbka cieplna, WNT, 1978; H. Leda.: Wybrane metalowe materiały konstrukcyjne ogólnego
przeznaczenia, WPP, 1997.

Rys. 1. Wykres równowagi Fe-Fe3C dla zawartości węgla od 0 do 6,67%wt.

opracowanie ćwiczenia – dr hab. inż. Marta Paczkowska; prowadzący ćwiczenie: mgr inż. Marika Tylkowska