O dwóch wielkościach mówimy, że są proporcjonalne, kiedy ich iloraz bądź 

iloczyn jest wielkością stałą. W

pierwszym przypadku mamy do czynienia z proporcjonalnością prostą, w drugim natomiast - z odwrotną.

W proporcjonalności prostej jedna wielkość jest wprost proporcjonalna do drugiej.

W proporcjonalności odwrotnej jedna liczba jest odwrotnie proporcjonalna do drugiej.

Współczynnik proporcjonalności to stała określająca proporcję między dwoma wielkościami. Dla

proporcjonalności prostej jest nim iloraz obu tych wielkości, natomiast dla proporcjonalności prostej - ich
iloczyn.

W proporcjonalności prostej wzrost jednej z wielkości pociąga za sobą wzrost drugiej z wielkości.

W proporcjonalności odwrotnej wzrost jednej z wielkości pociąga za sobą spadek drugiej z wielkości.

Przykład:

Jedna koszula kosztuje 30 złotych, dwie koszule 60 złotych, trzy koszule 90 złotych, itd. - jest to
proporcjonalność prosta - ilość koszul jest wprost proporcjonalna do ich ceny. Współczynnik
proporcjonalności ilości koszul do ich ceny wynosi 1:30.

Jedna osoba wykona pracę w cztery godziny, dwie osoby w dwie godziny, cztery osoby w godzinę, itd. - jest
to proporcjonalność odwrotna - liczba osób potrzebnych do wykonania pracy jest odwrotnie proporcjonalna
do czasu pracy, współczynnik proporcjonalności wynosi 4.
 Proporcjonalność prosta
Szczególnym przypadkiem funkcji liniowej, w którym wyraz wolny jest równy zeru
jest proporcjonalność prosta. Proporcjonalność prosta wyraża się zatem wzorem:

Liczbę k nazywamy współczynnikiem proporcjonalności prostej.

Wykres proporcjonalności prostej

Wykresem proporcjonalności prostej jest prosta przechodząca przez początek układu
współrzędnych.

Na poniższym rysunku pokazano wykres proporcjonalności prostej y=3x

Z proporcjonalności prostej wynika, że  .

Zapis const oznacza stałą liczbę (jest to skrót od słowa constans)

Oznacza to, że iloraz wartości funkcji i argumentu nie zmienia się, jest stały. Mówimy, że y jest
wprost proporcjonalny do x.
 Wykres proporcjonalności odwrotnej
Jeżeli wielkości x i y są odwrotnie proporcjonalne, to:
x⋅y=a
gdzie a - to liczba stała.
Jeżeli podzielimy to równanie stronami przez x to otrzymamy wzór:

Wykresem funkcji określonej wzorem  jest hiperbola.

Widzimy, że funkcja jest malejąca w całej swojej dziedzinie.

Widzimy, że funkcja jest rosnąca w całej swojej dziedzinie.