roma iU) 41 RASIAN DISKRIMINACILON! FOO DE SVEN ERIK: SJOBERG (SVEDO)Letevo post la Internacia Tendava Lernejo Primosten - 74 q y : Kara Katarina! Antati tri jaroj, kiam mi estis 10-jara, nia instruistino demandis en la klaso, éu ni dezirus lerni Esperanton? Ni ne povis respondi al si, sed la gepatroj, feliée, diris: ,,jes". Oni menciis, ke tio estos eksperimenta! instruado. Dum tri jaroj, mi kaj miaj sam’klas'anoj korespondis kun bulgaraj, jugoslavaj kaj italaj infanoj. Ci-somere, okazis la fino de la eksperimento en la duon’insulo Primosten, en Jugoslavio. Ho, kiel agrabla estis tio! Mi neniam forgesos gin! Ni logis en tendaro. La distanco inter la unua tendo kaj la maro estis nur 10 metroj. Ciu-tage, ni havis eblecon banigi. Foje, ni faris ekskurson al la akvo-falo Kri, kaj al la pinto de la monteto Azeno?, de kie ni admiris) la sen-limon de la maro, kaj la variecon’ de la insuletoj kaj de la bordo. Ili Sajnis al mi kulisoj> en teatro. En alia tago, ni veturis per Sipo al la Sepa Kontinento. Gi estas belega insulo, kiun la urb’estr’aro de Sibenik donacis al la infanoj de ciuj landoj. Post, kelkaj jaroj, gi havos ion necesan por agrable tendumi tie. Ni ne nur amuzigis en Primosten. Antati-tag’meze ni vizitadis 1a lernejon de la vilago. La klasoj konsistis el divers’naciaj infanoj. Mi sidis kune kun mia itala korespond’amiko. La instruistoj, kiuj ankatt estis diversnaciaj, in- struis al ni en Esperanto, Tie, en tiu plur’nacia tendaro, mi eksentis, kion ignifas la vorto ,,internacia”. Mi petas vin, Katarina, lernu diligente Esperanton; kaj goju, ke vi povas esti esperantisto! Kore salutas vin via hungara amikino Judit Adorjén 1. eksperimento: scienca provo/ 2. Sarg’besto kun longaj oreloj/ 3. sentis en- tuziasmon rigardante ion/ 4. agrabla plaéa mal-sameco/ 5. grandaj teatraj tol’pentrajoj. —p fha G LL. Zamenhof La 15-an de decembro 1974 pasis la 115-a dat’reveno de la nasko-tago de d-ro L, L, Zamenhof. Por memori lin, ni prezentas, el lia plumo, la faman poemon ,,Ho, mia kor’”. Gi aperis unua-foje en lia ,Unua Libro” (1887), kune kun la unua Esperanto-gra- matiko kaj Esperanto-vortaro. HO, MIA KOR’ Versoj de L. L. Zamenhof Muziko: V. Heimlich (:hajmlih) kor’. ae ba - tu mal - trank - vi- kor’ post fon - la + bo + ra- = le al mi a brus-fo oun ac sal-tu for ! ? Jo. su mi ae ven-kos en de -ci-da hor’ ss Jam ce a min ae po vas mi fa-ci-le, ba + ta- do. suit wank i du ho mm a_ kor! Ho, ma kort ho om a kor’ Ho gu a kor tSTELISTO DE OMBRO' Teatrajo lau F. Heves (:heves) Roluloj: Hasano, riéa komercisto (H) Abu Balam, malriéa tag‘laboristo (A) Kadio* (KX) Servistoj de la kadio (S-oj) Scenejo: La oficejo de la kadio en Bagdado K (kun sia vizago al la publiko, li sidas sur segeto kovrita per ta- piso. Dekstre de li, staras H; mal- dekstre: A. — Post levigo de la kurteno', la kadio mediteme' ri- gardas antati si. Fine, li ek-paro- las): Prezentu vian plendon®! Vi havas la parolon, komercisto Ha- sano. H (mez'aga diketa viro, en riéa orienta vestajo. Mallonga nigra barbo® kadras lian vizagon): Bon- volu esti juganto inter ni, ho r pektinda’ kadio! Mi esperas, ke vi el-diros ekzemplo-donan_ verdik- ton’, Vi estas ja la plej saga ka- dio en Bagdado. K: Pri kio vi plendas? H: Vi scias, ho respektinda sag- ulo, ke mia frukto-gardeno trov- igas en la antati-urbo de Bagda- do. En la gardeno pompas? 33 daktilo-palmoj", 77 fig’arboj" kaj 99 granat’arboj". Tli éiuj donas miel’doléajn fruktojn. K (jesas per kapo-movo): jes, mi scias, Hasano. H: En éiu tago, sen esceptoj!t, mi iras en mian gardenon, por kontroli, éu iuj mal-ben’ind’uloj!? ne Stelis fruktojn... Nu, hodiat antati-tag’meze, kiam mi venis al la barilo de la gardeno, mi kaptis @ tiun ulon (li montras al A), kiu dormis ée la barilo, en la ombro de mia daktilopalmo, kies branéoj sin etendas eksteren. Li dormis,kvazait li dormus en la ombro de sia propra arbo... K (al A); Cu fakte okazis tiel? A (pli juna ol H, maldika, en tre malriéa vestajo): Jes, okazis tiel, respektinda kadio. (Li res- pekt’plene klinas'® sin.) K (al H): Kaj... pri kio vi aku- zas!* lin? H (kun granda indigno"): Pri kio?! La arbo apartenas al mi; al mi apartenas do ankati gia ombro! Sekve, mi havas la rajton postuli pagon kontratt la fresiga ombro de mia frukt’arbo... Mi postulis, de li, nur unu drakmon’® por lia ple- zaro en la ombro; sed tiu éi sen- tatiga mallaborulo ne volas pagi e¢ tian malgrandan sumon. K: Cu tio estas vera, Abu Ba- lam? Cu vi ripozis en la ombro de arbo, kaj ne volas pagi e¢ unu ar- @entan'7 moneron al sinjoro Ha- sano? A: Pardonu, kadia moéto!’! Mi ne havas monon. Mi estas malriéa homo: po-taga laboristo. Mi venis el mia malproksima vilago, por trovi laboron en Bagdado. Mia fa- milio malsatas hejme ... Krom tio, mi opinias ne-justa!? devi pagi por ombro. Mi multe lacigis, dum- voje. La suno de Alaho® bruligis, kaj mi devis ek-ripozi en Ia unue trovita ombra loko. H: Ne kredu al li, ho nobla ka- dio! Per mia kredo al Alaho, tiu sentatigulo mensogas’!. Kaj se,fakte, li ne havas monon, punu lin per korpa puno. Li estas Stel- isto, kaj tia homo meritas ekzem- plo-donan punon! K: Cu vi atidis, Abu Balam? Vi estas ombro-Stelisto; kaj Stelisto meritas punon. A: Ho, respektinda kadio! Mi ha- vas nenian monon. Mi ne povas pagi... K (kun-frapas la manojn, du- foie). S-oj (en-pagas. Unu de dekstre, la alia de maldekstre. Sub la zo- noj trovigas kurba orienta glavo™. Tli sin klinas antati la kadio.) K (montrante al A): Prenu éi ti- un ombroételiston, kaj konduku lin en la korton! Ligu lin al pun- kolono, kaj punu lin per dudek fortaj baston’batoj! H (videble estas kontenta. Li klinas sin, kun vizago malice ridetanta): Viaj vortoj estas jus- taj! Vere vi estas la plej saga kadio en la mondo. A (kun malespero): Kompatu% vian povran® servanton, kadia mogto! Mi ne estas kulpa! S-oj (kaptas la taglaboriston, kaj ek-iras.) K: Atendu!... Punu lin per du- dek batoj (al Ia komercisto) — ombron por ombro! — (al la serv- istoj)... sur la ombron de la om- brostelisto. S-oj (klinas sin, ridetante): Ni komprenas, ho nobla kadio. Cio estos lati via volo. H (atidinte la Gi-lastajn vortojn, Sangas la tonon® de sia voto Ve% al mi, nobla-kora kadio! For- . Kia falis, de mi, la justa pago damago%, kia perdo! K (ek-staras): Nenia perdo vin trafos, komercisto, Vi devus pagi, por la proceso”, tri drakmojn; sed mi grand’anime subtrahas®® unu dramon, Vi do devas pagi nur du argentajn monerojn. Kurteno Tradukis: G. Kurucz (:kurue) 1. pli-malpli_plena manko de lumo, kiu ek-estas pro korpo kovranta la lum’fonton/ 2. StaYoficisto, jugisto ée kelkaj Sud-Aziaj popoloj/ 3. granda tuko, iu dis-igas la publikon dis-de la roluloj en teatro/ 4. mediti: profunde pensi/ 5. vortoj, kiuj esprimas malkontenton/ 6. vizago-haroj/ 7. estiminda pro meritoj/ 8. jugista decido pri kulpeco kaj puno/ 9. estas belega placa pro/ 10. fruktarboj de varma ter’zono/ 11. io, Kion oni apartigas de la ceteraj aferoj/ 12. beni: deziri al iu la helpon de Dio/ 13. faras ion rektan ne-rekta, kurba/ 14. nomas iun kulpa pri io/ 15. kolera sento pro ia mis-ago/ 16. mon’unuo/ 17. argento: valora peza kaj blanka metalo (Ag)/ 18. respekto- plena al-parolo al alt'rangulo/ 19. justa: egale respektanta la rajtojn de aliaj homoj; ver’ama/ 20. Dio de mahometanoj/ 21. diras malveron/ 22. longa kaj tranéa’ batalilo/ 23. kun kaSita malestimo/ 24 pardonu, havu kun-senton/ 25. kompatinda, malriéa/ 26. son’koloro/ 27. ekkrio pro doloro/ 28. perdo pro difektigo/ 29. jug’afero/ 30. de-prenas de nombro.MAL SPERTA AZENO' HINDA FABELO En malluma nokto, dum iu ri ulo dormis en sia domo, Stelisto aperis en la korto. Azeno kaj hi do estis ligitaj antati la en: de la domo. La azeno sin turnis al la hundo, kaj diris: Kial vi ne bojas, por veki la mastron?” »Kial vi Sovas la nazon en fremdan vazon?” respondis la hundo, ,,Vi scias, ke mi ¢iam, tage kaj nokte, atente gardas la do- mon, por ke la mastro povu esti trankvila. Tamen, li ofte forgesas doni al mi ion por mangi. Mastro, kiu supozas? neniun dangera, kaj enion malutila, malmulte zorgas Tia respondo igis la azenon ko- lera. Cu vi es bona servisto kaj Sarg’ ip honesta gardisto de la_mastro? Jen, li trovigas en dange’ vi pensas nur pri vi mem! tas malhonest'ulo kaj fi-ulo Kaj... éu bona estas tiu mas- tro, kiu aprezas® sian serviston nur en tempo de dangero kaj be- zono? Ne! Li estas sen-danka!” murmuris la hundo. Ce tio, la azeno plie koleri kaj gi komencis laiite bleki, veki la mastron. La timigita* Stelisto rapide for- kuris; kaj la mastro, kiu el-iris (kaj vidis nenion ekster-ordina- ran), batis la azenon per bastono, tial ke gi vekis lin el trankvila dormo. Moralajo®; Bona intenco® ne éiam renkontas komprenon. por Esperantigis: J. Tomisek sto kun longaj oreloj/ 2. opinias ion vera sen havi pruvon/ 3. kon- s pri ies graveco ati valoro/ 4. kiun oni timigis/ 5. la morala instruo de fablo (fabelo pri bestoj)/ 6. volo aii deziro.I, LOGEJO KIEL BATAL’KAMPO El ,,Pagoj al plena posedo” de W. Auld Post plua horo da batalo, estis mallonga ripozo, kiun frukt’uzis ankatt la leporo. Gi trovigis en angulo, moke vidigis la dentojn kaj star’sidis. Mi ne povis tole- ri? tion. Mi de-nove jetegis, kon- trati gi, la viando-pistilon. Ci-foj detruigis’ nur Ja vitro de la li- bro-sranko. La batalo ree komencigis; sed baldati montrigis, ke ¢iuj dispon- eblaj bataliloj (tio estas: balailo, bros’balailo, resto da tranéiloj kaj viandopistilo) ne sufi¢as. Subite, savo-porta ideo venis al mi: mi kuris en la alian éam- bron, kaj al-portis al la patro paf- ilon, por ke li mortigu la leporon tia-maniere. La patro tuj ek-celis; sed poste, li Sangis sian decidon, kaj donis al mi kapo-frapon. Kaj kiam li ek-vidis, ke la leporo, in- ter-tempe, en-kuris en la alian éambron (éar mi lasis la pordon malfermita), mi ricevis duan kapo- frapon. Jen: tiel la mondo rekom- pencas®... Nun, la batalo trans-portigis en la grandan ¢ambron. Tio estis granda avantago®... por la lepo- ro, kompreneble. Ci tie, gi trovis multe pli da ebloj, por sin Sirmi; kaj estas necese al-doni, ke gi uzis ilin rimarkinde. Iom post iom, en-espera. Jam' estis 1a natia horo, vespere; kaj ni ankorati sen-Cese as-peladis la le- poron, kiu kontratt-staris al sia fa~ talo?. La patro, intertempe, rompis éi- ujn tranéilojn, kaj komencis jet- egadi, post la leporo, diversajn ajojn: paper’pezilo}, i cindrujoj 8uoj kaj inkujoj®. Kelkajn el tiuj ajoj li sukcesis detrui komplete'’, aliajn nur parte. La pelado denove éesis, éar es- tis necese re-kolekti la fortojn, eble jam por la fina decida bata- lo, La nuna stato de la batalo estis la jena: A) La leporo: viva kaj sana; perdoj: neniaj B) Nia familio: 1. hom’perdoj: a)la frato Fabiano, intertempe, re-konsciigis; sed — vidante, ke la batalo furiozas!! sur alia fronto! (en la granda éambro!) — li uzis la okazon kaj el-trinkis du-onan botelon da likvoro" de la patro. Por plua batalo, li estis malkapa- bla. b)la aveto, gis nun, ne rekon- sciigis, 2, materialaj perdoj a) du fenestroj kaj la vitro de la librosranko estas frakas- itaj; kvin tranéiloj: romp- itaj; kvar cindrujoj, paper- peziloj, unu seo kaj unu brosbalailo komplete aii parte detruitaj. b) pluraj perdoj: la generala stato de ambati éambroj estas katastrofa. Estos necese al- vokiéambro-pentriston, plank- iston, tapetiston!* kaj mebl- iston. Post rekomenco de la batalo, plenumigis la sorto de dek-duo da desert’teleroj!5 (la edzinig’dotajo' de la patrino), kiujn la avineto jet- egadis al la leporo same kiel dis- kojn'7, La patrino renversis la Kristnaskan arbeton, kiu ek-bru- lis. La batalo venis al sia kulmi- no. Lati ordono de la batal’es- tro (= la avineto), mi malfermis la pordon al la kuirejo. La leporo ne antati-vidis ruzon, kaj gi en- kuris en la mangaj’preparejon — sed, ho ve! La afero finigis tute alie ol ni atendis. Nome, iu subite ekfrapis (Daiirigo sur la 10-a pago)re eat) PRINTEMPA FEBRO' OEM C Ran ema lai senne§aj_stratoj. aC CMT an TU serenadas kato}. SCRE Cam I yp Ceo ao et eu re Troe eeu mn Cac Te end he Pr See Et ed COMM oacl Lol ome CTC ome Pom Te Tera TOR CMe es mca PLORU ETULO NUR LAU REGULO OR tt as er Coe Pk ae come! kvieto. Pa RU ara eee mcr Tae SE OR cy eae Te ee ae Ree eG ea Coe er iy ey ye oy ae ee ee yea CaO Lye ae Ce cen je la pordo; kaj, antati ol ni povis iel re-agi, la pordo malfermigis kaj antati niaj okuloj ek-aperis la najbarino, sinjorino Nov »Bonan vesperon, feli¢an kaj ga- jan Kristnaskon — kaj sanon, éefe sanon, gi estas la plej grava”, ba- bilacis la najbarino ée la pordo Pro surprizo, ni ne estis kapa- blaj ek-protesti. Ankaii la leporo atenteme atis- kultis; sed vidante ke, ¢i tie, gi ek-scios nenion novan, gi uzis la okazon, pro la malfermita pordo, kaj definitive en-ter'igis _ niaj esperojn pri lepora rostajo. La patro terure sakris kaj, poste, sin jetis kontri sinjorino Novae. kovd; sed $i antati-vidis la dan- geron kaj rapide for-kuris. Tiam la patro — por kontentigi sian ko- leron — donis al mi du kapofra- pon, ek-insultis éiujn ceterajn, kaj for-iris en restoracion, por vesper’mangi tie. ‘ova, Lat Vladimir Vana (:vanja) (Datirigo sekvos) e 1. rapid’kura besto kun longaj oreloj 2. el-teni, el-porti ion, ekz. mokon 3. detrui: neni-igi, difekti/ 4. hav- eblaj ¢e-mane/ 5. dankas pro; pagas por io/ 6. prefero; pli bona ebleco ol la anti 7. ne-evit'ebla_sorto/ 8. cindro: brul’restajo de karbo, li- gno k.t.p./ 9. inko: kolora fluajo, per kiu oni skribas ati presas/ 10. plene, sen-manke/ 11. atingas la pinton de kolero/ 12. loko, kie interpusigas mili- tantaj soldatoj/ 13. doléa, ebriiga trinkajo/ 14. tapeto: murpapero/ 15. deserto: lasta mango-parto (fruktoj, kukoj k.t.p.)/ 16. dotajo: por-ciama ricevajo okaze de edzin’igo/ 17. ron- daj plataj sportiloj/WILLIAM AULD William Auld (:itiljem old), anglo, el-stara poetot kaj redaktoro de nia kulturmovado. La Infana Raso”, la_,Esperanta Antologio”” kaj la ,Pa8oj al plena posedo” estas liaj plej famaj verkoj. Esperanto signifas por mi Esperanto estas 1a sola lingvo, per kiu mi povas sen-gene? (kaj sur egala netitrala’ bazo®) inter-Sangi ideojn kaj spertojn — éu parole, cu skribe — kun homoj en la tuta mondo. Se mi volas uzi, tiu-cele, mian de-naskan lingvon — la anglan — mi estas enata per regionajé dialektoj? kaj per la fakto, ke fremd’landano ne pose- das la anglan sufiée bone, por kompreni min, se mi parolas normale’, tio estas: rapide kaj idiotisme.” Mi tro konscias pri lia lingva malsupereco. Se mi volas uzi, tiucele, la lernitan francan lingvon, mi estas genata per mia stumbla," tre malperfekta posedo de tiu lingvo, per mia ne-indigena‘! prononcado!, kaj per la limoj de mia vortara stoko", Mi tro konscias pri mia lingva malsupereco. Kiam ni uzas, tiucele, Esperanton, ni ambaii uzas lingvon ,,fremdan”, do ni renkontigas sen lingvaj antaii-jugoj. Cetere, Esperanto estas la sola lingvo, kiun éiuj personoj kapablas al-propr’igi pertekte (se ili tion nur deziras), pro la fakto, ke gi estas — kompare kun ¢iuj aliaj lingvoj — pli facila kaj, antai , regula. Pere de Esperanto, mi povis konstati propra-sperte, ke la homoj éie estas homoj. Esperanto estas la sola, vere efika Slosilo al internacia amikeco kaj inter-komprenigo. Bona volo kaj bona intenco! kapablas multon; sed nur komuna lingvo ebl’igas fundan intimecon'. Esperanto estas ankaii la lingvo de mia krea verkado, la esprimilo de miaj esperoj kaj kredoj. William Auld Skot’lando, aprilo 1974. 1. verkisto de versaj verkoj/ 2. literatura kolekto/ 3. eni: mal-help’eti/ 4. tia, ke gi preferas neniun/ 5. fundamento/ 6. regiono: land’parto/ 7. regiona lin- gvajo/ 8. ordinare, lati-kutime/ 9. en dialekto/ 10. stumbli: fal’eti/ 11. indi- Zeno: homo, kiu logas de-naske en la sama loko/ 12. elparolo/ 13. tuto da varoj, da vortoj k.t.p,/ 14. volo, deziro/ 15. intima: proksima lat animo. MWenigmo PRICIFERO}! La ricajo de Pedro ne estis komparebla kun tiu de la plej populara? kantisto; male, ver- dire, gi similis pli al tiu de pregeja muso. Tial, li aéetis loterian? bileton, por, se eble, rapide rigigi. Kredu aii ne kredu al mi — li gajnis la unuan premion! Nun, Pedro havas pli da mono ol li bezonas; sed li estas malfe- liga, ar li ne scias, kion fari per tiom da mono. Li grand’anime proponas dis-doni_er’eton da sia riéajo al bon’koraj homoj, kiuj kon- silos al li, kion fari per la mono. Cu vi volas helpi al li? Li metas al tio nur unu kondigon: divenu la numeron de lia ses-cifera loterio- bileto, lait la jenaj indikoj*: 1. La sumo de Ja ciferoj en la numero estas 34. 2.La numero enhavas kvar ne-parajn® kaj du parajn® ciferojn. 3.La numero konsistas el tri diversaj ne- paraj, kaj el du diversaj paraj ciferoj. 4.En la numero mankas, krom aliaj, la cife- roj 0 kaj 2. f 5.La plej malalta sumo de du najbaraj ci- feroj estas 5. 6.La plej malalta sumo de du ciferoj, lati- place prenitaj’, estas 5 7.La plej alta sumo de du najbaraj ciferoj estas 15. 8 La plej altan sumon de du ciferoj formas la unua kaj Ja lasta ciferoj, kaj nur gi su- peras la sumon de du najbaraj ciferoj (vidu la punkton 7!). 9. Ambati paraj ciferoj kugas simetrie® al la mezo de la numero; ili do estas: ali la unua kaj Ja lasta, att la dua kaj la kvina, ait la tria kaj la kvara. 10. Inter la ciferoj trovigas duopo, formita lati kreskanta vico ekzemple: 23 aii 34 aii 45. La numeron de la loterio-bileto, kaj 1a kon- silojn pri la plej bona wzo de la mono, bon- volu sendi, antati la 15-a de aprilo 1975, al s-ro Dieter Berndt, Berolinastr. 2., DDR—102 Berlin, GDR. 12 < Z a 7 i = ‘a! ae: 1. ne-ordinara/ 2. kion oni nun konstruas/ 3. ar- ta materio/ 4. timige for- ta ati _granda/ 5. librar- ejo/ 6. igos ion malpli forta/ 7. stupetoj, pas- etoj sur, ekzemple, me- zuriloj/ 8. pra-logantoj en Ameriko/ 9. lampo- Snuro/ 10. dangera rabo- figego/ 11. malgranda kontratipluva Sirmilo/ 12. kiun oni konas/ 13. faris sciencajn provojn/ 14. ale al; turnante al/ 15. nog forkuro por sin savi. 1. skribo-signoj de nom- broj/ 2. tia, ke éiu konas lin ati Sin/’3. loterio: lu- do, per kiu iuj homoj Jgajnas_multan monon/ 4. precizaj konigoj att in- formoj/ 5. ekzemple: la sumo de 2 + 3 estas 5/ 6. para: nombro kiel 2,4, 6 k.t.p./ 7. kiujn oni pre- nis/ 8. egal’distance. Konata! — esploristo de mar’profundajoj, la aiistro Hans Hass, mul- te eksperimentis,® por ekscii, per kio oni po- vas for-timigi sarkojn. El Giuj timigiloj, la plej efika montrigis: brune flava ombrelo! Oni devas nur malfer- mi gin, fronte al la proksimiganta mara rabo-besto, por devigi Gin al fugo', URBO SUB TENDO En nord’orienta Siberio, kurioza! urbo estas konstruata®. La konstruistoj starigos, super la urbo, grandegan tendon el plasto*, por ke la en-logantoj estu sirmataj kontrait la terura* malvarmo. La planistoj zorgas pri Gio necesa: nagejo, biblioteko®, hotelo, ven- dejoj k.t.p. Oni mildigos* la vintran tempe- raturon de —40 gis —50 gradoj’ je agra- bla printempa vetero (+5 gis +20° C). LAMPO EL FISO Eiilakeno estas la nomo de figoj, kiuj vivas en la oceano Pacifiko, ée la bordoj de Suda Ameriko, Indianoj® éasas gin ne por mangi, sed por lum- igi, per gi, sian logejon. Kiel? Tiu fi80 estas tre grasa. La indianoj sekigas in, poste ili tra-tiras mecon® tiel, ke ties fino iom el-pendas el la korpo; kaj jen: la ,lampo” estas preta. SARKO” KAJ OMBRELO" ~_H A ey at 13BAstOBe badeAd Miaj karaj Kastoroj! Antaii éio, permesu, ke mi senda al Ciu membro de la Kastora Klubo de Esperanto miajn plej varmajn salutojn kaj bon'dezirojn por la Nova Jar ke sukceson, ! Mi esperas ke, por éiu el vi, la jaro 1975 al-portos sanon, feliéon Nun mi havas, por vi, verkajon de du 14-jaraj Argentaj Kastoroj en Francio. Mi esperas, ke vi trovos gin interesa. KIEL VIVIS LA FRANCA REGO EN LA JARO 1682 La domo de la rego trovigis en Versailles (:versaj), apud Par Cirkatii kampara éas’domo, la rego konstruigis grandan kastelon!, kie li logis kun sia familio kaj siaj kort’eg’anoj. Matene, li el-iris el la lito, la 8-a horo kaj, tiam, okazis cer monio®. La princoj! kaj la favora- taj’ korteganoj_ha’ a grandan honoron® éeesti la ellit’igon kaj la tualeton’ de la rego. Post tio, la rego iris en sian kabineton’, por paroli kun kelkaj ministroj.8 Pos- te, li vizitas la pregejon. Post la Di’servo, li prezidis’ kun-venon dum du ait tri horoj. La tag’man- Zo de la ordinaraj tagoj est vita al li sola, ati kelka-foje, kat al la regino Maria-Tereza el Hispanio, en la ¢eesto de kelkaj »granduloj”. La pladoj!® al-venis eskortataj fare de gardistoj. Tiam la 1 okupis sin nur pri la mango, kaj li ne multe parolis. En la lagoj de solenaj!? mangoj (tio estis: en je an- 14 dimar eganoj ceesti. Posttag’meze, la rego promenis per kalego."? Poste, li akcepti siajn gefilojn, ree iris al sia kabi- neto, kaj tie restis longe, parolante al siaj ministroj. 10] kaj festo-tagoj), la kort- j e¢ la publiko rajtisVespere, li mangis je la 10-a horo, kune kun elegantaj virino}, kaj li latidegis iliajn vestojn. Po- ste, la regia familio restadis en la salono", atiskultante muzikon de Lully. Dum tiu tempo, la kort- eganoj iris ludi per lud’kartoj kaj, ofte, ili perdis multe da mono. Poste, la rego en-litigis kaj, éiu-tage, unu el la korteganoj klo- podis havi la honoron teni kan- delingon'®, dum la rego pregis kaj iris en la liton. Nun-tempe, oni povas viziti la kastelon, kie vivis Ludoviko la XIV-a, la franca ,,Sun-rego”. MLK. GOT kaj K. KIEFFER (Francio) NIAJ PROMOCIITOJ!7: Post la verko-dato de la antatia numero de JUNA AMIKO, kaj is la fino de julio 1974, la jenaj membroj atingis pli altan gradon'8 de membreco. FARIGIS ORAJ KASTOROJ: Rumen BUROV Georgi TOSKOV Coko DIMITROV Georgi JIVKOV Tosin PETKOV Cecka VLADIMIROVA Penka GEORGIEVA Krasimir GEORGOV Velislav ILIEV POR NE-KASTOROJ: Se vi deziras an’i@i al la Kas- tora Klubo de Esperanto, petu in- formon de la Cefa Kastoro, 3 Ber- wick Avenue, URMSTON, Man- chester M31 1PS, Anglio. Se vi deziras havi ,onklon” ait ,onklinon”, plen’kreskulon, kiu korespondos kun vi en Esperanto, skribu al Geonkloj Esperantistaj ée la sama_adreso. Liljana MLADENOVA Pepa VLADIMIROVA Kamelija ENCEVA* *Si estas nur 8-jara! Ciuj en VRACA, Bulgario. FARIGIS ARGENTA KASTORO: Désirée VOGELZANG, en Pa- terswolde, Nederlando. FARIGIS BRUNAJ KASTOROJ: Hideki TANII, Osami UADA, Aiko HAGIHARA, Sumiko JOKO- JAMA. Ciuj en Osaka, Japanio; Marika NIJMAN,* Anne R.v.d. MEER. Ambaii en Groningen, Ne- derlando. GRAVAJ NOTOJ: (a) La ago-limo por ambaii ser- voj estas 16 jaroj. (b) Nek Kastora Klubo de Es- peranto, nek Geonkloj Esperantis- taj per-adas korespondadon. (c) Se vi lofas en lando, kie respond’kuponoj estas haveblaj, bon’volu sendi tian, kiam vi skri- bas al la Cefa Kastoro. 1. tre bela domego/ 2. speciala maniero por agadi/ 3. regidoj/ 4. plej Satataj/ 5. distinga rajto pro merito/ 6. sin-lavo, paroli kaj labori/ 8. superaj oficistoj de daj telero}/ 11. akompanataj/ 12. ceremoniz ik’verkisto 1632—87/ 16. tenilo por lum- s/ 18. Stupo en rango. éambrego) 15. J.B.Lully: iloj/ 17. homo}, kiuj rang’all ami in-vesto k.t.p./ 7. @ambro por inter- ito/ 9. estris kun-sidon/ 10. gran- festaj/ 13. bela veturilo/ 14. belaMel VORTO-CENO—VORTO-CENO Tut’certe, multaj konas ¢i tiun lu- don en sia nacia lingvo. La ludantoj sidigas, kaj iu el ili diras vorton, ek- zemple: ,,homo”. La apuda ludanto devas rapide elpensi vorton kun ko- menca sono: m, ekzemple: ,morgait”. La tria ludanto datirigas la éenon per aii, ekz.: ,,aiituna”. La éeno neniam devas rompigi. Post la lasta ludanto en la vico, venas la unua. Tiu, kiu ne povas datirigi 1a ludon, donu garan- tiajon, kiu, poste, estos el-aéetebla per kanto aii deklamo? aii Serca ra- konteto k-t.p. Car Ja vortoj en Esperanto preskati diam finigas per a, e, i, 0, u (as, is, os, us), oni povas konsideri nur la radikon! Ekzemploj pri vortoéenoj (a) Tablo — lampo — plej — juna — nun — nova — vilago — gi — in- terese — semi — monto — tuta — tomato — tiri — rapida — k.t.p. (b) Tablo — loko — komika — ka- melo — lokomotivisto — stoplo — plori ridi — diamanta — tage — geavoj — vojeto — tolajo — jo- keo — k.t.p. Vorto, kiu jam partoprenis en la Geno, ne povas reveni, e¢ per ruza Sango de la finajo. Sed afiksoj (ekz. ge-, bo-, mal-, -in, -ul k.t-p.) estas akcepteblaj 1. havajo, kiun oni donas por-tempe, anstataii mono/ 2. bel’vota prezento de versajo. A Cion per unu! Jen estas 10 malgrandaj desegnajoj. Ciu el ili prezentas agon, kaj oni po- vas esprimi éiun agon per vorto de la sama vort’radiko. Pri kiu radiko temas, kaj kiel vi esprimus la diversajn agojn per tiu radiko? _(Solvo sur la 23-a pago.)TRAGEDIGenia 2. OINIUERSU Brerscca™ TRI ASTRONAUTOs#(ASTRONOMO, B/OLOGOS GEOLOGO®) LOGANTOJ DE LA PLANE 007 RACIO, ‘EN LA SISTEMO® DE LA STELO ALFA CENTAURI, POST LONGA SPACSVETURO, VENIS AL LA TERO. Bl 4 tracenio axazs Da6 NOVEMBRO 1974 | D Le Nh & NI KONSTATIS DEFINITIVE! KE LA EKSTERA RADIADO NS SUPERAS KELKOBLE LA MORTIGAN DO2MLUMON iy mw ty | tl KUN GRANDA SParEMo, MAJ PRovIZOs” suFIEoS POR J Ni 7 61S TIAN, SUR-TERE, RE-FAR- 10S NORMALA CiRKONSTANCOD, } STU TRANKVILAL! TAGAAKVO- PORCIO": UNU LITRO POR UNU PERSONO. LA ELEKTRO ESTOS mat SALTArA'® DF LA 20-A GIS LA 8-4 HORA.” ee 19 18eo 20 MARTO 1975 Ci ca eneRcreRovizo suméas nur POR 24:) 22 H HORO PLURAJ APARATOJ JAM NE FUNK-| KOLEKTI CiAJN SNUROJN, PIKILOIN, TRANG. MH CIAS NORMALE, LA RADIADO FALIS SUB LA MON, AKRAJOJN MORTIGAN DOZt ‘i v3 GY: ¢, Lat Ci-NOKTE, DENOVE MORTIGIS SIN DU PERSONOJ. EL 150 HOMO) EIS HODIAG MORTIS 60, FREN~ EZIGIS 18. 29 OKTOBRO 1975 | Ts LE SOEROYIC LA WA Fo RaLemve A eas ‘al ANTI-Hil. JE LA 8A, NI DIS-DONOS LA NUTROPROVIZON. CU PREPARU SIN." FINO SEKVOS 1. tre malgoj’iga okazajo/ 2. la sen-fina spaco/ 3. scienculoj pri la steloj/ 4. veturantoj en la spaco/ 5. scienculo pri vivaj estajoj/ 6. scienculo pri ¢iel- korpoj/ 7. Gielkorpo Kiel la Tero/ 8. éi tie: aro da planedoj éirkaii stelo/ 9. faktoj, kiuj pruvas ion/ 10. tiel, ke duboj ne plu ekzistas pri io/ 11. dozo: unu-foja preno da ekz. re-sanigilo/ 12. io, kion oni konservas por uzi poste/ 13. kutimaj, ordinaraj/ 14. kondiéaro/ 15. iomo por unu persono/ 16. oni mal- funkeiigos/ 17. kredigi al, mensogi al/ 18. kulpego pri mortigo/ 19. homo, Iiu mortigis homon/ 20. mangajo. 9O JIRRI Multaj junuloj deziras skribi al siaj amikoj tiel, ke neniuj aliaj persono} povu kompreni ilin. Kun tia celo, oni el-pensas sekretajn alfabetojn, kiujn oni nomas: éifroj. Unu speco de éifroj uzas ,,literojn”, kiuj ne ekzistas en la alfabeto de la gepatra lingvo. Sed, generale, estas malfacile elpensi kaj memori novan alfabeton. ‘Tre ofte, oni uzas la nor- malan? alfabeton, sed Sangas la son’valoron de la literoj. Ekzemple, skribante B, oni pensas pri A; skrib- ante L, oni sub-komprenas K k.tp. Se oni listigas la vokalojn* aparte, kaj uzas, ekzemple, la éifron: +1, la novaj vortoj estas e¢ legeblaj. Pro- vu solvi, ekzemple, la jenon: Jape Enolu isves zoe Gebivu. Miga ej rsuregepfa hop! Alia ebleco estas: skribi la alfabe- ton en formo de kvar-angulo, kaj uzi por ¢iu litero du signojn. La alfabeto de Esperanto, kiu havas 28 literojn, povas esti metita en ort’angulo® de 4X7 unuoj | 1 o 4.567 é f h a n T vz een arae eae |e BB0 ron Beo tue Laii tiu tabelo, ESPERANTO estas skibita jene: 16, 41, 36, 16, 37, 11, 34, 43, 35. Anstataii ciferoj®, oni povas uzi ankaii aliajn. signojn. Avantago7 de tiu Gi sistemo’ estas: malmulto da signoj; malavantago: la longeco de Ja teksto? En la Gi-supraj sistemoj, unu signo ¢iu-foje anstatatias la saman literon de la alfabeto. Tial, se iu rekonas vorton, la de-Cifrado estas facila. Por eviti tion, oni ofte uzas ko- don.19 Se, ekzemple, oni éifras la vor- ton ESPERANTO per la kodo: +1 (antaiien), —1 (malantatien), ek-estas la formo: FRRDSZOSP (F anstatait, E, R anstatati S, R anstataii P ktp.), en kkiu la sama litero povas aperi sub malsamaj literoj, latt la kodo. Kaj Ja kodo povas esti ankorait pli mal- simpla. Oni povas éifri tekston ankati_per speciala masko.!_Plej bone tatigas kvadrata masko. Vidu tian ¢i-sube! En gi, ekzemple, trovigas 9 truoj. Se oni turnas Ia maskon, kvar-foje, éir- kaii ties meza punkto, la sub-maska Per Esperanto en la jamboreo La plej gravaj okazajoj, en la skolta vivo, estas la ,,jamboreoj”, la tut’mondaj skoltaj kun-venoj. Ti ripetigas en ¢iu kvara jaro. La 14-a Jamboreo oka- zos inter la 29-a de julio kaj la 7-a de atigusto 1975, apud la norvega urbo Lillehammer. La Skolta Esperanto-Ligo (SEL), kiu faros ekspozicion kaj helpos en inter- pretado! k.t.p., turnas sin al ¢iu, kiu lernas Esperanton kaj partoprenos en la 14-a Jamboreo, sendu sian nomon kaj adreson al s-ro John Berggreen, Brattvollveien 23 c, OSLO 11. Norvegio. 1. rekta bu8a tradukado de fremd’lingvaj paroloj 20Pein ios) Hitestos egablad mis Set AJPSNE riseio}! de.‘masko}. Vi mem povas KKPASE Stride: Cu vi sukcesos detifet la du ROD VU 4 Atte Hietarie ato cis bite otra arp EINS SV 7. eees Peeve oserda. Iu é BO I eremanaia: MOJANN J. Chvosta (:fivosta) 1. sekretaj alfabetoj aii skriboj/ 2. ordinara; tia, ke éiu konas gin/ 3. la lite- roj: a, e, i, o kaj u/ 4. oni povas meti gin/ 5. speciala kvar-angulo; tia, kia estas ekz. pago/ 6. skribo-signoj de nombroj/ 7. tio, kio donas ian sup aii pli grandan gajnon/ 8. regula aro da signoj/ 9. lego-materialo/ 10. silo” por @ifri, por tarasskribi per Gifroj/ 11. kovrajo el papero/ 12. aliaj Sustaj arangoj ATENTON! Nova adreso de la redaktisto: S-ro Géza Kurucz, Hitel u. 10. fszt. 16., H—6000 KECSKEMET, Hungario Ne forgesu pri nia granda festo: la Semajno de Internacia Amikeco (S. I. A.), kiu datiros, en la nuna jaro, de la 17-a gis la 24-a de fe- bruaro Okaze de S. L. A,, salutu viajn leter’- amikojn, kaj partoprenu solenan' kun-venon de loka Esperanto-grupo! PROVERBOJ Du kontrait unu prezentas armeon?. Ne helpas ploro al doloro, Kion koro portas, vizago raportas. Pli bona estas vorto afabla, ol kuko El multaj mil-onoj farigas milionoj. —_agrabla, 1, ne-ordinara, festa/ 2. milit’ist/aro, 21LA RUBRIKON'! GVIDAS: Josef Chvosta (:hvosta) Engelsova 289 290 01 PODEBRADY Cehoslovakio Sendu éiun korespondajon rekte al tiu adreso! Multaj amikoj ankoraii ne scias, por kio ni fondis la Klubon de tinea Legantoj de Juna Amiko (KLJA). Jen, mi respondas al vi mallonge @Multaj el niaj amikoj jus ko- mencis lerni Esperanton; sekve, ili ankorati havas lingvajn malfa- cialajojn. Dum lerno-horo, man- kas tempo por paroli pri Cio, kio estas interesa en Juna terlandanoj. Li ‘tojn, ins fonajn di olektas bild- kaj gramo- @ Juna lernantino de Esperanto deziras, korespondi kun 11- gis 13-jaraj lernantoj. Adreso: 4na Guerrero, c/Ignacio de Ros N° 20 3028, BARCELONA 16, Hispanio. @ Se vi kolektas Esperanto. nojn kaj se vi deziras inte tiagn tutmonde, skeiu al s-ro Vid- da Hasala, CS—696 11 MUTENICE 687, Cehoslovakio. Li donos al vi pliajn informojn. Li de-metas sian vivon. 3. Li sur- bron 7. Ili kun-metas tendon kaj foriras. 8. Li el-metas sin al dangero. JUNA AMIKO Sub atspicio de ILET Internacia Lerneja Esperanto-Revuo de la Hungara Esperanto-Asocio (H—1368 Budapest 5. Pf. 193.) Respondeca redaktoro: J. MATEFFY. Redaktoro: GEZA KURUCZ. Kunlaborantoj D. Berndt (GDR), M. Boulton (Anglio), J. Chvosta (Cehoslovalio), As. Gri- gorov (Bulgario), L. Jevsejeva, B. Kart (Sovetunio), U. J. Moritz (GFR), R. Okumura (Japanio), G. Osz (Hungario), B. Ragnarsson (Islando), Z. Re- horié (Jugoslavio), J. H. Sullivan (Anglio), M. Turin (Francio), J. Zégoni (Rumanio). Grafilistoj: J. Klement (Cehoslovakio), S. Plugor (Rumanio), E. Vali, Z. Vamos (Hungario). Lingva revizio: A. Lienhardt (Francio), A. Pechan (Hungario). Kiad6i Féig. engedély szma: 93 010 74. 74.4182 Diirer Nyomda, Gyula 23