İSTATİSTİK

Cengiz ELMACI

3. Bölüm Uygulama
Klasik Populasyonlar ve Dağılımları
(İstatistik Dağılımlar)

2021-2022 Eğitim ve Öğretim Yılı

1

32) Genetik dersi sınavı sonucunda dersi alan öğrencilerin %60’ının başarılı oldukları anlaşılmıştır.
Buna göre genetik dersini alan öğrencilerden tesadüfen seçilen 5 öğrenciden;
a) 5’inin, 4’ünün, 3’ünün, 2’sinin ve 1’inin başarılı olma olasılığını hesaplayınız.
b) 0’ının başarılı olma olasılığını hesaplayınız.
c) En az 2 öğrencinin başarılı olma olasılığını hesaplayınız.
d) En fazla 4’ünün başarılı olma olasılığını hesaplayınız.

𝑛!
𝑃 𝑟 = 𝜋 𝑟 (1 − 𝜋)(𝑛−𝑟)
𝑛 − 𝑟 ! 𝑟!

𝑝 = 𝜋 = 0,60 𝑞 = 1 − 𝜋 = 0,40

𝑎) 𝑃 5 =? 𝑃 4 =? 𝑃 3 =? 𝑃 2 =? 𝑃 1 =? 𝑐) 𝑃(𝑟 ≥ 2) =?

𝑏) 𝑃 0 =? 𝑑) 𝑃(𝑟 ≤ 4) =?

1
 a) 5’inin, 4’ünün, 3’ünün, 2’sinin ve 1’inin başarılı olma olasılığını hesaplayınız.

𝑎) 𝑃 5 =? 𝑃 4 =? 𝑃 3 =? 𝑃 2 =? 𝑃 1 =? 𝑛=5 𝑝 = 𝜋 = 0,60 𝑞 = 1 − 𝜋 = 0,40

𝑛!
𝑃 𝑟 = 𝜋 𝑟 (1 − 𝜋)(𝑛−𝑟)
𝑛 − 𝑟 ! 𝑟!

5! 5 (5−5)
𝑃 5 = 0,6 0,4 = (1) 0,07776 (1) = 0,07776
5 − 5 ! 5!

5! 4 (5−4)
𝑃 4 = 0,6 0,4 = 5 0,1296 0,4 = 0,2592
5 − 4 ! 4!

5! 3 (5−3)
𝑃 3 = 0,6 0,4 = 10 0,216 0,16 = 0,3456
5 − 3 ! 3!

5! 2 (5−2)
𝑃 2 = 0,6 0,4 = 10 0,36 0,064 = 0,2304
5 − 2 ! 2!

5! 1 (5−1)
𝑃 1 = 0,6 0,4 = 5 0,6 0,0256 = 0,0768
5 − 1 ! 1!

b) 0’ının başarılı olmama olasılığını hesaplayınız( 𝑷 𝟎 =? )

5! 0 (5−0)
𝑃 0 = 0,6 0,4 = 1 1 0,01024 = 0,01024
5 − 0 ! 0!

Veya; tüm olasılıkların toplamı 1 olduğuna göre 𝑃 0 = 1 − [𝑃 1 + 𝑃 2 + 𝑃 3 + 𝑃 4 ]

𝑃 0 = 1 − (0,0768 + 0,2304 + 0,3456 + 0,2592 + 0,07776) = 0,01024

c) En az 2 öğrencinin başarılı olma olasılığını hesaplayınız. 𝑃(𝑟 ≥ 2) =?

𝑃 𝑟 ≥ 2 = 𝑃 2 + 𝑃 3 + 𝑃 4 + 𝑃 5 = 0,2304 + 0,3456 + 0,2592 + 0,07776 = 0,91296

d) En fazla 4’ünün başarılı olma olasılığını hesaplayınız. 𝑃(𝑟 ≤ 4) =?

𝑃 𝑟 ≤ 4 = 𝑃 0 + 𝑃 1 + 𝑃 2 + 𝑃 3 + 𝑃 4 = 0,01024 + 0,0768 + 0,2304 + 0,3456 + 0,2592 = 0,92224

2
Bu soruların tamamı binom açılımından yararlanılarak da çözülebilir.

(𝑝 + 𝑞)5 = 𝑝5 + 5𝑝4 𝑞1 + 10𝑝 3𝑞2 + 10𝑝2𝑞3 + 5𝑝1 𝑞4 + 𝑞5

(0,6 + 0,4)5 = (0,6)5 +5(0,6)4 (0,4)1 +10(0,6)3 (0,4)2 +10(0,6)2 (0,4)3 +5(0,6)1 (0,4)4 +(0,4)5

𝑃 5 𝑃 4 𝑃 3 𝑃 2 𝑃 1 𝑃 0

0,07776 0,2592 0,3456 0,2304 0,0768 0,01024

33) Bir önceki soruda(32. Soruda) 250 kez, 5 öğrenciden oluşan örnekler çekilse başarılı öğrenci bakımından
ortalama ve varyans ne olur?

𝜇 = 𝑛. 𝜋 𝜇 = 5(0,60) = 3

𝜎 2 = 𝑛. 𝜋. (1 − 𝜋) 𝜎 2 = 5 0,60 0,40 = 1,2

34) Bir üniversitedeki öğrencilerin %25’inin üniversitelerinden memnun olmadıkları belirlenmiştir.

Buna göre bu üniversiteden rastgele seçilecek 4 öğrenciden 2’sinin memnun olma olasılığı nedir?
P(2)=?
n=4 p=0,75 q=0,25
𝑛!
𝑃 𝑟 = 𝜋 𝑟 (1 − 𝜋)(𝑛−𝑟)
𝑛 − 𝑟 ! 𝑟!
4!
𝑃 2 = (0,75)2 (0,25)2 = 6 0,5625 0,0625 = 0,2109
4 − 2 ! 2!

Binom açılımı da kullanılabilir;

(𝑝 + 𝑞)𝑛 = (0,75 + 0,25)4 = (0,75)4 +4(0,75)3 (0,25)1 +6(0,75)2 (0,25)2 +4(0,75)1 (0,25)3 +(0,25)4
P(4) P(3) P(2) P(1) P(0)
0,3164 0,4219 0,2109 0,0469 0,0039 = 1,0

3
35) Bursa’da yaşayan ailelerin %25’i Besaş tarafından üretilen ekmekleri tükettiği bilinmektedir.
Buna göre tesadüfen seçilen 3 aileden;
a) En az 2 ailenin bu ekmeği tüketiyor olma olasılığı nedir? P(r≥2)
b) En fazla 2 ailenin bu ekmeği tüketiyor olma olasılığı nedir? P(r≤2)

n=3 p=0,25 q=0,75

Soruyu binom açılımından yararlanarak çözelim.

(𝑝 + 𝑞)𝑛 = (0,25 + 0,75)3 = (0,25)3 +3(0,25)2 (0,75)1 +3(0,25)1 (0,75)2 +(0,75)3

P(3) P(2) P(1) P(0)

0,015625 0,140625 0,421875 0,421875 = 1,0

a) P(r≥2)= P(2)+P(3)=0,140625+0,015625=0,15625

b) P(r≤2)= P(0)+P(1)+P(2)=0,421875+0,421875+0,140625=0,984375
P(r≤2)= P(0)+P(1)+P(2)=1-P(3)=1-0,015625=0,984375

36) Bir meradaki bitkilerin %20’sinin yabancı ot olduğu bilinmektedir. Bu meradan rastgele alınan
4 bitkiden;
a) 2’sinin yabancı ot olma olasılığı nedir? P(2)
n=4 p=0,20 q=0,80
b) Hiç birinin yabancı ot olma olasılığı nedir? P(0)
c) En az 3 tanesinin yabancı ot olma olasılığı nedir? P(r≥3)

𝑛!
𝑃 𝑟 = 𝜋 𝑟 (1 − 𝜋)(𝑛−𝑟)
𝑛 − 𝑟 ! 𝑟!

4! 2 2
𝑎) 𝑃 2 = 0,2 0,8 = 6 0,04 0,64 = 0,1536
4 − 2 ! 2!
4! 0 4
𝑏) 𝑃 0 = 0,2 0,8 = 1 1 0,4 = 0,4096
4 − 0 ! 0!

4! 3 1 4! 4 0
c) 𝑃 𝑟 ≥ 3 = 𝑃 3 + 𝑃 4 = 0,2 0,8 + 0,2 0,8
4−3 !3! 4−4 !4!

= 4 0,008 0,8 + 1 0,0016 1 = 0,0272

8

4
37) Bir sandıkta 195 sağlam ve 105 çürük yumurta vardır. Bu sandıktan rastgele alınan bir
düzine(12) yumurtadan 9’unun sağlam çıkma olasılığı nedir?

195
𝑆𝑎ğ𝑙𝑎𝑚 𝑦𝑢𝑚𝑢𝑟𝑡𝑎, 𝑝 = = 0,65 𝑞 = 1 − 0,65 = 0,35 𝑛 = 12
195 + 105

𝑛!
𝑃 𝑟 = 𝜋 𝑟 (1 − 𝜋)(𝑛−𝑟)
𝑛 − 𝑟 ! 𝑟!

12! 9 3
𝑃 9 = 0,65 0,35 = 220 0,0207 0,0429 = 0,1953
12 − 9 ! 9!

38) Bir ağılda 400 sağlam ve 100 adet hasta koyun vardır. Karanlıkta alınan 3 koyundan;
a) 3’ünün sağlam olma olasılığı nedir? P(3) c) 1’inin sağlam olma olasılığı nedir? P(1)
b) 2’sinin sağlam olma olasılığı nedir? P(2) d) 0’ının sağlam olma olasılığı nedir? P(0)

Soru, binom açılımı ile kolayca çözülebilir. n=3 Sağlam,p=400/500=0,8 q=0,2

(𝑝 + 𝑞)𝑛 = (0,8 + 0,2)3 = (0,8)3 +3(0,8)2 (0,2)1 +3(0,8)1 (0,2)2 +(0,2)3

P(3) P(2) P(1) P(0)
0,512 0,384 0,096 0,008 = 1
a b c d

𝑛!
𝑃 𝑟 = 𝜋 𝑟 (1 − 𝜋)(𝑛−𝑟) Sorunun çözümünde bu eşitlik de kullanılabilir.
𝑛 − 𝑟 ! 𝑟!

10

5
39) 1000 kişinin yaşadığı bir şehirde lösemi hastalarının oranının 0,0001 olduğu bilinmektedir. Bu şehirden
tesadüfen seçilen 3 kişiden;
a) En fazla birinin lösemi hastası olma olasılığı nedir? P(r≤1)
b) En az iki kişinin lösemi olma olasılığı nedir? P(r≥2)
c) Bu hastaların gösterdiği dağılımın parametresini hesaplayınız.

μ= Dağılımın ortalaması
𝜇𝑟 −𝜇
𝑃 𝑟 = 𝑒 r= nadir olarak görülen olayın meydana geliş sayısı
𝑟!
e= tabi logaritma tabanı olup ≅ 2,718’dir
𝑐) 𝜎 2 = 𝜇 = 𝑛. 𝑝 = 1000𝑥0,0001 = 0,1

(0,1)0 (0,1)1
𝑎) 𝑃 𝑟 ≤ 1 = 𝑃 0 + 𝑃 1 = 2,718−0,1 + 2,718−0,1 = 0,9048 + 0,1 0,9048 = 0,99528
0! 1!

(0,1)2 (0,1)3
𝑏) 𝑃 𝑟 ≥ 2 = 𝑃 2 + 𝑃 3 = 2,718−0,1 + 2,718−0,1 = 0,00452 + 0,1 0,00015 = 𝟎, 𝟎𝟎𝟒𝟔𝟕
2! 3!
𝜇 0,1 𝜇 0,1
𝑃 2 = 𝑃 1 = 0,9048 = 𝟎, 𝟎𝟒𝟓𝟐𝟒 𝑃 3 = 𝑃 2 = 0,04524 = 𝟎, 𝟎𝟎𝟏𝟓𝟎𝟖
2 2 3 3

0,046748 11

40) Bir bölgede belirli bir hastalıktan ölüm oranının 1/10000 olduğu bilinmektedir. Bu bölgeden tesadüfen
seçilen 50 000 hastadan;
a) İki kişinin ölme olasılığı nedir? P(2)
b) En fazla iki kişinin ölme olasılığı nedir? P(r≤2) c) En az bir kişinin ölme olasılığı nedir? P(r≥1)

𝜇𝑟 −𝜇 1
𝑃 𝑟 = 𝑒 𝜎 2 = 𝜇 = 𝑛. 𝑝 = 50 000 =5
𝑟! 10000

(5)2
𝑎) 𝑃 2 = 2,718−5 = 0,0843 Tesadüfen seçilen 50 000 hastadan 2’sinin ölme olasılığı %8,43’dür.
2!
5 0 (5)1 (5)2
𝑏) 𝑃 𝑟 ≤ 2 = 𝑃 0 + 𝑃 1 + 𝑃 2 = 2,718−5 + 2,718−5 + 2,718−5
0! 1! 2!
Tesadüfen seçilen 50 000
= 0,0067 + 0,0337 + 0,08425 = 0,12465 hastadan en fazla 2’sinin ölme
olasılığı %12,46’dır.
5 0 𝜇 𝜇
veya 𝑃 𝑟 ≤ 1 = 𝑃 0 + 𝑃 1 + 𝑃 2 = 2,718−5 + 𝑃(0) + 𝑃(1)
0! 1 2

𝑐) 𝑃 𝑟 ≥ 1 = 1 − 𝑃 0 = 1 − 0,0067 = 0,9933 Tesadüfen seçilen 50 000 hastadan en

az 1’inin ölme olasılığı % 99,33’dür.
12

6
41) 500 sayfalık bir kitap hazırlanması sırasında 125 adet yazım hatası bulunduğu saptanmıştır. Buna göre bu
kitabın;
a) Bir sayfada hiç hata yapılmamış olma olasılığı nedir? P(0)
b) Bir sayfada hata yapılmış olma olasılığı nedir? P(1)
c) 500 sayfalık bu kitabın kaç sayfasında hiç hata yapılmamış olmasını beklersiniz?
𝜇𝑟 −𝜇
𝑃 𝑟 = 𝑒
𝑟!
1 1
Kitap 500 sayfa olduğuna göre 1 sayfada hata olma olasılığı 𝑝 = . 𝑛 = 125 ise 𝜇 = 𝑛. 𝑝 = 125 = 0,25
500 500

(0,25)0
𝑎) 𝑃 0 = 2,718−0,25 = 0,7788
0!

(0,25)1 𝜇 0,25
𝑏) 𝑃 1 = 2,718−0,25 = 0,1947 𝑣𝑒𝑦𝑎 𝑃 1 = 𝑃 0 = . 0,7788 = 0,1947
1! 1 1

𝑐) 𝑃 0 = 0,7788 𝑖𝑠𝑒 500𝑥0,7788 = 389,4 ≅ 390 𝑠𝑎𝑦𝑓𝑎𝑠𝚤𝑛𝑑𝑎

13

42) 500 adet sürücünün bulunduğu bir şehirde 1 yıl içinde sürücülerin kaza yapma oranının 0,002 olduğu
saptanmıştır. Bu şehirdeki sürücülerden tesadüfen alınan 3 kişiden;
a) En fazla 1 kişinin kaza yapma olasılığı nedir? 𝑃 𝑟 ≤ 1
b) Hiç birinin kaza yapmama olasılığı nedir?, P(0)
c) Bu dağılımın ortalama ve varyansı kaçtır? p = 0,002 n = 500 𝜇 = 𝑛. 𝑝 = (500). (0,002) = 1

𝜇𝑟 −𝜇
𝑃 𝑟 = 𝑒
𝑟!

(1)0 (1)1
𝑎) 𝑃 𝑟 ≤ 1 = 𝑃 0 + 𝑃 1 = 2,718−1 + 2,718−1 = 0,3679 + 0,3679 = 0,7358
0! 1!

(1)0
𝑏) 𝑃 0 = 2,718−1 = 0,3679
0!

c) 𝜇 = 𝜎 2 = 𝑛. 𝑝 = (500). (0,002) = 1

14

7
43) Bir taksi durağına günde ortalama 5 şikayet telefonu gelmektedir. Herhangi bir günde 4 şikayet
telefonu gelme olasılığı nedir?
𝜇=5 𝑟=4

𝜇𝑟 −𝜇
𝑃 𝑟 = 𝑒
𝑟!

(5)4 625
𝑃 4 = 2,718−5 = 0,000674 = 0,0175 %1,75
4! 24

15

44) Bir konserve fabrikasında üretilen konservelerde bozuk çıkma oranı %2 olarak belirlenmiştir.
Seçilen 100 adet konserveden 3 tanesinin bozuk olma olasılığını hesaplayınız.

𝜇𝑟 −𝜇 𝐫 = 𝟑 𝐩 = 𝟎, 𝟎𝟐 𝐧 = 𝟏𝟎𝟎
𝑃 𝑟 = 𝑒 𝜇 = 𝑛. 𝑝 = (100). (0,02) = 2
𝑟!

(2)3 8
𝑃 3 = 2,718−2 = 0,1353 = 0,1804 %18,04
3! 6

16

8
45) Bir buğday çeşidi, başak uzunluğu ortalaması 5,5 cm ve varyansı 1,44 cm olan normal dağılım
göstermektedir. Buna göre;
a) 7,852 cm’den daha uzun olan başakların oranı nedir?
b) 3,0 cm ile 7,0 cm arasında olan başakların nispi miktarı nedir?
c) Başakların en uzun %10’u hangi değerlerden daha uzundur?
d) Başakların % ne kadarı ortalamadan en az 3,1 cm daha kısadır?
e) Ortalamadan en fazla 2,4 cm daha uzun olanların nispi miktarı nedir?
f) P(a<x<5,5)=P(5,5<x<b) = 0,45 olduğuna göre a ve b değerlerini hesaplayınız.
g) Bu populasyonda ortalamaya göre simetrik olmak koşulu ile başakların %50’sinin en kısa ve en uzun olanı kaç
cm’dir?
a)
7,852 − 5,5
𝑍𝑖 = = 1,96
?? 1,2
Bu alan lazım??

5,5 7,852
1,96

𝑋𝑖 − 𝜇 𝜇 = 5,5 𝑃 0 < 𝑍 − 𝑃 0 < 𝑍 < 1,96 = 0,5 − 0,4750 = 0,025 %2,5

𝑍𝑖 =
𝜎 𝜎2 = 1,44 𝑖𝑠𝑒 𝜎 = 1,2 𝑜𝑙𝑢𝑟.
17

b) 3,0 cm ile 7,0 cm arasında olan başakların nispi miktarı nedir? P(3<a<7)=?

𝑧 𝑐𝑒𝑡𝑣𝑒𝑙𝑖𝑛𝑑𝑒𝑛 𝑏𝑢𝑙𝑢𝑛𝑢𝑟
𝑃 −2,08 < 𝑍 < 1,25 = 0,4812 + 0,3944 = 0,8756

?? ??
% 87,56

3 5,5 7 -2,08 0 1,25

𝑋𝑖 − 𝜇
𝑍𝑖 =
𝜎

3,0 − 5,5 7,0 − 5,5

𝑍3 = = −2,08 𝑍7 = = 1,25
1,2 1,2

18

9
c) Başakların en uzun %10’u hangi değerlerden daha uzundur?

%10
Z tablosundan 0,40’a karşılık gelen z değeri bulunur ve ilgili
eşitlikte yerine konularak oradan x değeri hesaplanır.

Z tablosunda, 0,40’a karşılık gelen z değeri 1,28’dir.

5,5 ?

𝑋𝑖 − 𝜇
𝑍𝑖 =
𝜎

𝑥 − 5,5
1,28 = 𝑥 = 1,28 1,2 + 5,5 = 7,036
1,2

Yani, başakların en uzun %10’u 7,036 cm’den daha uzundur.

19

d) Başakların % ne kadarı ortalamadan en az 3,1 cm daha kısadır?

𝑋𝑖 − 𝜇
𝑍𝑖 = %?? 0,4951
%?? 𝜎

-3,1
(5,5 − 3,1) − 5,5 -2,58 0
2,4 5,5 𝑍= = −2,58
1,2

Z cetvelinden bütün z değerlerinin -2,58 ile 0 arasında olma olasılığı 0,4951 olarak bulunur.

𝑃 𝑍 < 0 − 𝑃 −2,28 < 𝑍 < 0 = 0,5 − 0,4951 = 0,0049 % 0,49

20

10
e) Ortalamadan en fazla 2,4 cm daha uzun olan başakların nispi miktarı nedir?

𝑋𝑖 − 𝜇 %??
%?? 𝑍𝑖 =
𝜎

+2,4
(5,5 + 2,4) − 5,5 0 2
5,5 7,9 𝑍= = 2,0
1,2

𝑃 0 < 𝑍 < 2 = 0,4772 % 47,72 − 𝑧 𝑐𝑒𝑡𝑣𝑒𝑙𝑖𝑛𝑑𝑒𝑛 𝑏𝑢𝑙𝑢𝑛𝑢𝑟 −

Z cetvelinden bütün z değerlerinin 0 ile 2 arasında olma olasılığı 0,4772 olarak bulunur.

O halde ortalamadan en fazla 2,4 cm daha uzun olan başakların oranı % 47,72’dir.

21

f) P(a<x<5,5)=P(5,5<x<b) = 0,45 olduğuna göre a ve b değerlerini hesaplayınız.

Buna göre öncelikle 0,45 olasılığa karşılık gelen z değerleri ilgili tablodan bulunur. Buradan da ilgili
eşitlik kullanılarak a ve b değerleri hesaplanır.

Z cetvelinden 0,45 olasılığına karşılık gelen

0,45 0,45 z değerleri ±1,645 olarak bulunur.

a 5,5 b
Z1 0 Z2

𝑋𝑖 − 𝜇 𝑥1 − 5,5
𝑍𝑖 = 1,645 = = 𝑥1 = 1,645 1,2 + 5,5 = 7,474
𝜎 1,2
𝑥2 − 5,5
−1,645 = = 𝑥2 = −1,645 1,2 + 5,5 = 3,526
1,2
3,526 5,5 7,474

22

11
g) Bu populasyonda ortalamaya göre simetrik olmak koşulu ile başakların %50’sinin en kısa ve en
uzun olanı kaç cm’dir?

0,50

Buna göre öncelikle 0,45 olasılığa karşılık gelen z değerleri ilgili tablodan
bulunur.
0,25 olasılığa karşılık gelen Z değerleri ±0,675 olarak bulunur. Buradan da
0,25 0,25 ilgili eşitlik yardımıyla x değerleri hesaplanır.
X1 5,5 X2
𝑋𝑖 − 𝜇
𝑍𝑖 =
𝜎

𝑋1 − 5,5
−0,675 = = −0,675 1,2 + 5,5 = 4,69
1,2 4,69 5,5 6,31

0,25 0,25
𝑋2 − 5,5 En kısa olanı 4,69 cm
0,675 0 0,675 0,675 = = 0,675 1,2 + 5,5 = 6,31 En uzunu 6,31 cm
1,2

23

46) Bir firmanın ürettiği mektup zarflarının ağırlık ortalaması 1,95 gr ve standart sapması ise 0,05
gr olarak bulunmuştur. 36 düzinelik bir zarf paketinde 2,0 gr ve daha ağır gelen kaç adet zarf
bulunmaktadır.

2,0 − 1,95
𝑍= =1
0,05 0,3413
??
??

1,95 2,0 0 1

𝑋𝑖 − 𝜇 Z cetvelinden, Z=1 değerine karşılık gelen olasılık

𝑍𝑖 = 0,3413 olarak bulunur.
𝜎

𝜇 = 195 𝜎 = 0,05 𝑃 0 < 𝑍 − 𝑃 0 < 𝑍 < 1 = 0,5 − 0,3413 = 0,1587 % 15,87

1 düzine=12 adet olduğuna göre;

36x12x0,1587=68,55 ≅69 adet
24

12
47) Bir fasülye saf hattında, fasulyelerde ortalama ağırlık ve standart sapma sırasıyla 0,65 gr ve
0,10 gr olarak hesaplanmıştır. Bu fasulye populasyonunun 0,55 gr ve daha büyük tane ağırlığına
sahip %60’ı hangi değerler arasındadır?
Fasulyelerin %60 kadar
0,55 gr başlayıp x gr kadar 0,2587(0,60-0,3413)
0,3413
Devam etmelidir. Ortalama ve
?? 0,55 gr kadar olan olasılık
Z dağılımından hesaplanır.
-1 0 ?
0,55 0,65
0,55 − 0,65
𝑍= = −1 0,2587 olasılığa karşılık gelen z değeri
𝑋𝑖 − 𝜇 0,10
𝑍𝑖 = 0,7 olarak Z cetvelinden bulunur ve
𝜎
İlgili eşitlikte yerine konur.
𝜇 = 0,65 0 ve -1 arasındaki olasılık
𝑋 − 0,65
𝜎 = 0, 10 z cetvelinden 0,3413 olarak 0,7 =
0,10
= 0,72
bulunur. Bu değer 0,60’dan
çıkarılır ve geriye kalan
0,55 gr ve 0,72 gr arası %60
-1 0 ? olasılığa karşılık gelen Z
değeri ve sonra da X değeri
hesaplanır. 25

48) Bir bilye makinasında üretilen bilyelerin çaplarının ortalaması 10 mm ve standart sapması da 0,02 mm
olarak bulunmuştur. Buna göre;
a) Bilye çapının en az 9,97 mm olması istendiğinde üretilen bilyelerin % kaçı hatalıdır?
b) Bilye çapının en fazla 10,05 mm olması istendiğinde hatalı bilye oranı ne olur?
𝑋𝑖 − 𝜇 𝜇 = 10 𝜎 = 0,02
𝑍𝑖 =
𝜎

a)
9,97 − 10 0,5 − 0,4332 = 0,0668
𝑍𝑖 = = −1,5 0,4332
0,02 %6,68’i hatalıdır.
??

9,97 10 -1,5 0

b)
10,05 − 10 0,4938
0,5 − 0,4938 = 0,0062
?? 𝑍𝑖 = = 2,5
0,02
%0,62’si hatalıdır.

10 10,05 0 2,5
26

13
49) Kıvırcık koyunlarında ortalama yapağı inceliği ve bunun standart sapması sırasıyla 30,2 ve 1,48 mikron
olarak ölçülmüştür.
a) Yapağıların en kaliteli olan %2,5’i kaç mikrondan başlar?
b) Yapağıların en ince %10’unun üst değeri nedir?
c) Ortalamaya göre simetrik olmak üzere yapağıların %50’sinin, %86’ısının ve %92’sinin içinde bulunduğu sınır
değerlerini hesaplayınız.

Z cetvelinden 0,50-0,025=0,475 olasılığa karşılık gelen Z değeri bulunur.

İlgili eşitlikte yerine konularak buna karşılık gelen X değeri hesaplanır.
0,025
Z cetvelinden, 0,475’e karşılık gelen z değeri 1,96 olarak bulunur.

30,2 ?

𝑋𝑖 − 𝜇
𝑍𝑖 =
𝜎 𝑋𝑖 − 30,2 Yapağıların en kaliteli olan %2,5’i
1,96 = 𝑥 = 1,96 1,48 + 30,2 = 33,1 33,1 mikrondan başlıyor.
1,48
𝜇 = 30,2
𝜎 = 1,48

27

b) Yapağıların en ince %10’unun üst değeri nedir?

Z cetvelinden 0,50-0,10=0,40 olasılığa karşılık gelen Z değeri bulunur.

İlgili eşitlikte yerine konularak buna karşılık gelen X değeri hesaplanır.
%10
Z cetvelinden, 0,40’e karşılık gelen z değeri 1,28 olarak bulunur. Bu değer
eşitlikte -1,28 olarak kullanılır.
? 30,2

𝑋𝑖 − 𝜇 𝑋𝑖 − 30,2
𝑍𝑖 = −1,28 = 𝑥 = −1,28 1,48 + 30,2 = 28,3056 ≅ 28,31
𝜎 1,48

𝜇 = 30,2
Yapağıların en ince olan %10’u
𝜎 = 1,48 28,31 başlıyor.

28

14
c) Ortalamaya göre simetrik olmak üzere yapağıların %50’sinin, %86’ısının ve %92’sinin içinde bulunduğu
sınır değerlerini hesaplayınız. 𝜇 = 30,2 𝜎 = 1,48
𝑋𝑖 − 𝜇
𝑍𝑖 =
𝜎

0,25 0,25
0,43 0,43 0,46 0,46

0,50
0,86 0,92
x1 30,2 x2 x1 30,2 x2 x1 30,2 x2

0,43 olasılığa karşılık 0,46 olasılığa karşılık

Z cetvelinden 0,25 olasılığa gelen Z değeri ∓1,475 gelen Z değeri ∓1,75
karşılık gelen Z değeri bulunur.
İlgili eşitlikte yerine konularak 𝑋𝑖 − 30,2
X değeri hesaplanır.𝑧 = ∓0,675 ∓1,475 = 𝑋𝑖 − 30,2
1,48 ∓1,75 =
1,48
𝑋𝑖 − 30,2 𝑥1 = 29,201 𝑥1 = 28,017
∓0,675 = 𝑥1 = 27,61
1,48 𝑥2 = 31,199
𝑥2 = 32,383 𝑥2 = 32,79

0,50’si bu değerler arasında. 0,86’sı bu değerler arasında. 0,92’si bu değerler arasında.

29

50) Yumurta kalite standartlarına göre yumurtalar aşağıdaki gibi sınıflandırılmaktadır.

1. Kalite: 55-60 gr 3. Kalite: 50-55 gr 5. Kalite: 50 gr ve daha küçük
2. Kalite: 60-70 gr 4. Kalite: 70 gr ve üzeri

Bir parti yumurtada ortalama ağırlık 54,5 gr ve standart sapma 4,1 gr olarak bildirilmiştir. Buna göre bu partiden
elde edilen yumurtaların kalite sınıflarına göre nispi miktarlarını hesaplayınız.
1. Kalite: 55-60 gr 0,0478
𝑋𝑖 − 𝜇
𝑍𝑖 =
𝜎

𝜇 = 54,5 0,4099

??
?? 𝜎 = 4,1
54,5 55 60 0 0,12 1,34

55 − 54,5 60 − 54,5
𝑍55 = = 0,12 𝑍60 = = 1,34
4,1 4,1
0,4099-0,0478=0,3621

%36,21 kadarı 55-60 gr

30

15
2. Kalite 60-70 gr

60 − 54,5
𝑍60 = = 1,34 0,4099
4,1
0,4999
?? 70 − 54,5 ??
𝑍70 = = 3,78
4,1
54,5 60 70 0 1,34 3,78

𝑋𝑖 − 𝜇
𝑍𝑖 = 0,4999-0,4099=0,09
𝜎
% 9 kadarı 60-70 gr
𝜇 = 54,5 𝜎 = 4,1

31

3. Kalite 50-55 gr

50 − 54,5
𝑍50 = = −1,09
4,1
0,3621
0,0478
?? 55 − 54,5 ??
𝑍55 = = 0,12
4,1
50 54,5 55 -1,09 0 0,12

𝑋𝑖 − 𝜇
𝑍𝑖 = 0,3621+0,0478=0,4099
𝜎
% 40,99 kadarı 50-55 gr
𝜇 = 54,5 𝜎 = 4,1

32

16
4. Kalite 70gr ve üzeri

70 − 54,5 0,4999
𝑍70 = = 3,78
4,1
?? ??
54,5 70 0 3,78

𝑋𝑖 − 𝜇
𝑍𝑖 = 0,5-0,4999=0,0001
𝜎
% 0,01 kadarı 70 gr ve üzeri
𝜇 = 54,5 𝜎 = 4,1

33

5. Kalite 50 gr ve daha düşük

0,3621
50 − 54,5
𝑍50 = = −1,09
4,1
?? ??
50 54,5 -1,09 0

𝑋𝑖 − 𝜇
𝑍𝑖 = 0,5-0,3621=0,1379
𝜎
% 13,79 kadarı 50 gr ve daha düşük
𝜇 = 54,5 𝜎 = 4,1

34

17
51) Uludağ Üniversitesi Hastanesinde hastaların ortalama yatış süreleri 9 gün ve buna ait standart sapma da 4
gün olarak hesaplanmıştır. Buna göre tesadüfen seçilen yatan bir hastanın 5 gün içinde taburcu olma olasılığı
nedir?

𝑋𝑖 − 𝜇 𝜇=9 𝜎=4
𝑍𝑖 =
𝜎

5−9 0,5 − 0,3413 = 0,1587

𝑍𝑖 = = −1 0,3413
4
??
Tesadüfen seçilen yatan bir hastanın
?? 5 gün içinde taburcu olma
5 9 -1 0 olasılığı % 15,87’dir.

35

52) Bir gıda üreticisi ürettiği ürünün ortalama raf ömrünü 54 gün ve buna ait standart sapmayı da 8 gün olarak
hesaplamış ve 36 gün içinde bozulan ürünleri değiştireceğini bildirmiştir. Buna göre rastgele alınan bir ürünün
değiştirilme olasılığını hesaplayınız.

𝑋𝑖 − 𝜇 𝜇 = 54 𝜎=8
𝑍𝑖 =
𝜎

36−54
𝑍𝑖 = = −2,25
8
0,4878
??

??
36 54 -2,25 0

0,5 − 0,4878 = 0,0122

Rastgele alınan bir ürünün değiştirilme olasılığı % 1,22’dir.

36

18