İSTATİSTİK

Cengiz ELMACI

1. Bölüm Uygulama
Temel Kavramlar ve Verilerin Özetlenmesi

2021-2022 Eğitim ve Öğretim Yılı

1

1) Bir doğum kliniğinde doğan 50 bebeğin doğum ağırlıkları aşağıdaki gibi

bulunmuştur. Buna göre;
a) Frekans dağılım tablosunu hazırlayınız(k=8 olsun).
b) Eklemeli frekans tablolarını(…den daha az ve …den daha fazla) yapınız.
c) Histogram ve frekans poligonunu çiziniz.
d) …den daha az ve den daha fazla yığılmalı frekans poligonunu çiziniz

3,5 3,7 3,2 3,3 3,3 3,1 4,0 3,7 3,8 3,1
4,0 3,0 2,9 3,5 3,2 3,2 2,7 3,5 2,9 3,6
3,1 3,4 3,0 3,5 3,4 3,3 2,7 3,2 3,3 3,1
3,3 3,5 3,0 4,1 2,9 3,1 3,6 3,7 3,8 3,1
3,5 3,5 3,2 3,3 3,2 3,4 3,1 3,2 3,3 3,7

• Sınıf sayısı, k=8

• Sınıf aralığı hesaplanır, c=(4,1-2,7)/8=0,175 ≅ 0,2 olsun.

1
Birinci sınıfın ALT SINIRI belirlenir. Bu örnekde en küçük değerli varyant 2.7 kg
olduğundan 1.sınıfın alt sınırı 2.7 olarak belirlenir.

Birinci sınıfın alt sınırı olan 2.7 değerine sınıf aralığı (c=0,2) ilave edilerek İKİNCİ
sınıfın alt sınırı, buna tekrar sınıf aralığı ilave edilerek ÜÇÜNCÜ sınıfın alt sınırı elde
edilir. Bu işleme BÜTÜN VARYANTLARI kapsayan alt sınır elde edilinceye kadar
devam edilir:
1. sınıfın alt sınırı = 2.7
2. sınıfın alt sınırı = 2.7+0.2=2.9
3. sınıfın alt sınırı = 2.9+0.2=3.1
4. sınıfın alt sınırı = 3.1+0.2=3.3
5. sınıfın alt sınırı = 3.3+0.2=3.5
6. sınıfın alt sınırı = 3.5+0.2=3.7
7. sınıfın alt sınırı = 3.7+0.2=3.9
8. sınıfın alt sınırı = 3.9+0.2=4.1

şeklinde sınıfların ALT SINIRLARI bulunur.

3

Sınıfların ÜST SINIRLARI belirlenir. ÜST SINIRLAR öyle tespit edilmelidir ki, açıkta her hangi
bir varyant kalmamalıdır. Bunun için 2.sınıfın ALT SINIRINDAN DUYARLIK kadar çıkarılarak
1. sınıfın ÜST SINIRI bulunur. Duyarlık üzerinde durulan özelliğe göre değişir. Bu örnekte
bebeklerin doğum ağırlıkları 100 gr (yani (0.1 kg) duyarlığında tartılıp kaydedildiğinden
DUYARLILIK 0.1 kg dır. O halde 1 inci sınıfın üst sınır değeri; 1.S.Ü.S.D= 2. S.A.S.D-DUYARLIK
= 2.9 – 0.1 = 2.8 olarak bulunur. Benzer işlemler diğer sınıflar için de yapılarak üst sınır
değerleri belirlenir. Yada; 1. SINIFIN ÜST SINIRINA (2.8’e) SINIF ARALIĞI (c=0.2) ilave
edilerek 2.SINIFIN ÜST SINIRI,
buna tekrar sınıf aralığı ilave edilerek 3.sınıfın üst sınırı ve bu şekilde devam ederek
bütün sınıfların üst sınırları tespit edilebilir. Yani,

2.Sınıfın ÜST SINIRI = 2.8 + 0.2 = 3.0

3.Sınıfın ÜST SINIRI = 3.0 + 0.2 = 3.2
4.Sınıfın ÜST SINIRI = 3.2 + 0.2 = 3.4
5.Sınıfın ÜST SINIRI = 3.4 + 0.2 = 3.6
6.Sınıfın ÜST SINIRI = 3.6 + 0.2 = 3.8
7.Sınıfın ÜST SINIRI = 3.8 + 0.2 = 4.0
8.Sınıfın ÜST SINIRI = 4.0 + 0.2 = 4.2 olarak bulunurlar. 4

2
 Elde edilen bu değerler bir TABLO haline getirilir ve her sınıftaki VARYANT (BİREY)
SAYILARI (FREKANSLARI) da karşılarında belirtilirse FREKANS DAĞILIM TABLOSU
elde edilmiş olur.

Sınıf Değeri Frekanslar (fi)

Sınıflar
(Xi) İşaretle Rakamla Nispi (%)
2.7-2.8 2.75 X 2 4.0
2.9-3.0 2.95 XXX 6 12.0
3.1-3.2 3.15 XXXXXXX 14 28.0
3.3-3.4 3.35 XXXXX 10 20.0
3.5-3.6 3.55 XXXX/ 9 18.0
3.7-3.8 3.75 XXX 6 12.0
3.9-4.0 3.95 X 2 4.0
4.1-4.2 4.15 / 1 2.0
TOPLAM 50 100.0
5

Bebeklerin doğum ağırlıklarına ait frekans poligonu ve histogramı

3
 ...den daha az tablosu ve …den daha fazla tabloları

Sınıflar AGSD+ Frekanslar (fi) ..den daha az frekansı ..den daha fazla frekansı

2,7-2,8 2,65 2 0 50
2,9-3,0 2,85 6 2 48
3,1-3,2 3,05 14 8 42
3,3-3,4 3,25 10 22 28
3,5-3,6 3,45 9 32 18
3,7-3,8 3,65 6 41 9
3,9-4,0 3,85 2 47 3
4,1-4,2 4,05 1 49 1
4,25 50 0
+AGSD= Alt Gerçek Sınır Değeri

50 100

40
75
30
50
20
25
10

0 0
2,65 2,85 3,05 3,25 3,45 3,65 3,85 4,05 4,25

...den daha fazla ...den daha az

Bebeklerin doğum ağırlıklarına ait eklemeli poligon grafiği

4
2) 50 öğrencinin A dersinden aldıkları notlar aşağıdaki gibi bulunmuştur. Buna göre;
a) Frekans dağılım tablosunu hazırlayınız.
b) Eklemeli frekans tablolarını(..den daha az ve …den daha fazla) hazırlayınız
c) Histogram ve frekans poligonunu çiziniz.

7 18 44 42 47 39 70 62 63 79
43 38 46 40 51 25 32 37 30 40
45 48 54 64 57 52 28 67 48 21
77 75 4 65 57 34 28 26 35 39 Σ𝑥 2126
𝑋ത = = = 42,52
44 33 41 46 35 32 20 39 12 37 𝑛 50

• Sınıf sayısı(k) belirlenir Örneğin sınıf sayısı 10 olsun. k=10

• Sınıf Aralığı(c) hesaplanır. Bunun için en yüksek ve en küçük değer tespit
edilir ve bunların farkı sınıf sayısına bölünür. c=(79-4)/10=7,5≅8

• Sınıf sayısı(k) belirlenir Örneğin sınıf sayısı 10 olsun. k=10

• Sınıf Aralığı(c) hesaplanır. Bunun için en yüksek ve en küçük değer tespit edilir ve
bunların farkı sınıf sayısına bölünür. c=(79-4)/10=7,5≅8

• Birinci sınıfın ALT SINIRI değeri belirlenir. Bu örneğimizde en küçük değerli varyant
4 olduğundan 1.sınıfın alt sınırı 4 olarak yazılır.

• Birinci sınıfın alt sınırı olan 4 değerine Sınıf Aralığı (c=8) ilave edilerek İKİNCİ
sınıfın alt sınırı, buna tekrar sınıf aralığı ilave edilerek ÜÇÜNCÜ sınıfın alt sınırı
elde edilir. Bu işleme BÜTÜN VARYANTLARI kapsayan alt sınır elde edilinceye
kadar devam edilir:

10

5
1. sınıfın alt sınırı = 4 1. sınıfın üst sınırı = 11
2. sınıfın alt sınırı = 4+8=12 2. sınıfın üst sınırı = 11+8=19
3. sınıfın alt sınırı = 12+8=20 3. sınıfın üst sınırı = 19+8=27
4. sınıfın alt sınırı = 20+8=28 4. sınıfın üst sınırı = 27+8=35
5. sınıfın alt sınırı = 28+8=36 5. sınıfın üst sınırı = 35+8=43
6. sınıfın alt sınırı = 36+8=44 6. sınıfın üst sınırı = 43+8=51
7. sınıfın alt sınırı = 44+8=52 7. sınıfın üst sınırı = 51+8=59
8. sınıfın alt sınırı = 52+8=60 8. sınıfın üst sınırı = 59+8=67
9. sınıfın alt sınırı = 60+8=68 9. sınıfın üst sınırı = 60+8=75
10. sınıfın alt sınırı = 68+8=76 10. sınıfın üst sınırı = 75+8=83

Şeklinde sınıfların ALT SINIRLARI bulunur. Şeklinde sınıfların ÜST SINIRLARI bulunur.

Sınıfların ÜST SINIRLARI belirlenir. ÜST SINIRLAR öyle belirlenmelidir ki, açıkta her hangi bir varyant kalmamalı
ve her hangi bir kuşkuya da sebep olmamalıdır.
• Bunun için 2.sınıfın ALT SINIRINDAN DUYARLIK kadar çıkarılarak 1. sınıfın ÜST SINIRI bulunur. Duyarlık
üzerinde durulan özelliğe göre değişir. Bu örneğimizde alınan notlar 1 puan duyarlığında tartılıp
kaydedildiğinden DUYARLILIK 1’e eşit olur.
• O halde; 1. Sınıfın Üst Sınır Değeri = 2. Sınıfın Alt Sınır Değeri - Duyarlılık
= 12-1=11 1. sınıfın üst sınır değeri olarak bulunur.
• Benzer işlem diğer sınıflar için de yapılarak tüm sınıfların üst sınır değerleri bulunur.
• II. Yol: 1. sınıfın üst sınır değerine (11’e) SINIF ARALIĞI (c=8) ilave edilerek 2.Sınıfın üst sınırı, buna tekrar
sınıf aralığı ilave edilerek 3.sınıfın üst sınırı ve bu şekilde devam edilerek tüm sınıfların üst sınırları belirlenir.11

Sınıf sayısı(k)=10
Sınıf Aralığı(c)=(79-4)/10=7,5≅8 Sınıf Değeri(Xi) = Sınıfın ortalamasıdır. (ASD+ÜSD)/2

Sınıflar Sınıf değeri(Xi) Frekans(f) %f AGSD ...den daha az …den daha fazla
Mutlak % Mutlak %
4-11 7,5 2 4 3,5 0 0 50 100
12-19 15,5 2 4 11,5 2 4 48 96
20-27 23,5 4 8 19,5 4 8 46 92
28-35 31,5 9 18 27,5 8 16 42 84
36-43 39,5 11 22 35,5 17 34 33 66
44-51 47,5 9 18 43,5 28 56 22 44
52-59 55,5 4 8 51,5 37 74 13 26
60-67 63,5 5 10 59,5 41 82 9 18
68-75 71,5 2 4 67,5 46 92 4 8
76-83 79,5 2 4 76,5 48 96 2 4
50 100 83,5 50 100 0 0

12

6
Histogram ve poligon grafiği
Histogramda;
Frekanslar ve gerçek sınır değerleri kullanılır.
Poligonda;
Frekanslar ve sınıf değerleri kullanılır

Gerçek sınır değerleri

Sınıf Değerleri

13

3) 40 hasta ile yapılan bir çalışmada kandaki kollesterol miktarı aşağıdaki gibi
bulunmuştur. Frekans dağılım tablosunu oluşturunuz(k=8).
140 320 216 185 185 325 300 160 210 145 220 135 310 120
141 170 220 167 220 325 195 170 182 175 220 195 165 205
142 174 182 220 240 260 155 145 197 306 174 174 310

• Sınıf sayısı(k) belirlenir Örneğin sınıf sayısı 8 olsun. k=8

• Sınıf Aralığı(c) hesaplanır. Bunun için en yüksek ve en küçük değer tespit edilir.
c=(325-120)/8=25,62≅26

14

7
 Sınıflar Sınıf Değeri(Xi) Frekanslar(fi) …den daha az …den daha fazla
120-145 132,5 5 0 40
146-171 158,5 7 5 35
172-197 184,5 11 12 28
198-223 210,5 8 23 17
224-249 236,5 1 31 9
250-275 262,5 1 32 8
276-301 288,5 1 33 7
302-327 314,5 6 34 6
40 0
TOPLAM 40

15

4) Bir araştırıcı bir ilaç şirketinde ilaç tanıtıcısı olarak kişilerin bir günde dolaştıkları yer sayısını
araştırmış ve 50 kişinin dolaştığı yer sayısını aşağıdaki gibi belirlemiştir. Buna göre frekans dağılım
tablosunu hazırlayınız ve grafiğini çiziniz.

6 6 5 7 8 8 5 6 7 6 7 7 5 6 6 6 6 7 6 7
4 6 6 6 6 6 7 5 7 6 6 5 7 6 7 4 7 8 7 7
5 7 7 5 6 6 5 6 4 6
Sınıflar Frekans 25
(Gidilen yer (Pazarlamacı
20
sayısı) sayısı)
FREKANS

4 3 15

5 8 10
6 21
5
7 15
0
8 3 45 6 7 8
SINIFLAR
(Gidilen yer sayısı) 16

8
5) 60 adet Ankara armudu tartıldıktan sonra en hafifi 58,4 g ve en ağırı ise 68,4 g
olarak bulunmuştur. Bu armutlar için 10 sınıftan oluşan bir frekans dağılım tablosu
yapıldığında bu tablonun 3 üncü sınıfının sınıf değeri kaç olur?

Önce sınıf aralığı hesaplanır; Sınıf aralığı, c= (68,4-58,4)/10= 1

Frekans dağılım tablosu oluşturulmaya başlanır.

Sınıflar Sınıf Değeri(Xi)

58,4-59,3 58,85
59,4-60,3 59,85
60,4-61,3 *60,85*
61,4-62,3 61,85
17

6) Aşağıdaki frekans dağılım tablosunu tamamlayınız.

Sınıflar Sınıf Değeri Frekans Sınıflar Sınıf Değeri Frekans

41,5 - ….. ………. 3 41,5 – 44,4 42,95 3
44,5 - ….. ………. 4 44,5 – 47,4 45,95 3
..…… - ….. ………. 5 47,5 – 50,4 48,95 5
..…… - ….. ………. 7 50,5 – 53,4 51,95 7
..…… - ….. ………. 9 53,5 – 56,4 54,95 9
..…… - ….. ………. 8 56,5 – 59,4 57,95 6
..…… - ….. ………. 6 59,5 – 62,4 60,95 4
..…… - ….. ………. 4 62,5 – 65,4 63,95 3

• Sınıf aralığı(c) değeri bulunur. c=44,5-41,5=3

• İkinci sınıfın alt sınır değerinden 1 duyarlılık çıkarılarak 1 inci sınıfın üst sınırı
değeri bulunabilir.
18