Kapitan Ameryka: Wojna bohaterów

Kapitan Ameryka: Wojna bohaterów (oryg. Captain America: Civil War) – amerykański fantastycznonaukowy film akcji z 2016 roku na podstawie serii Kapitan Ameryka:

komiksów o superbohaterze o pseudonimie Kapitan Ameryka wydawnictwa Marvel Comics. Za reżyserię odpowiadali Anthony i Joe Russo na podstawie Wojna bohaterów
scenariusza Christophera Markusa i Stephena McFeelya. Tytułową rolę zagrał Chris Evans, a obok niego w rolach głównych wystąpili: Robert Downey Jr., Captain America: Civil War
Scarlett Johansson, Sebastian Stan, Anthony Mackie, Don Cheadle, Jeremy Renner, Chadwick Boseman, Paul Bettany, Elizabeth Olsen, Paul Rudd, Emily
VanCamp, Tom Holland, Frank Grillo, William Hurt i Daniel Brühl.

Po wydarzeniach w Avengers: Czas Ultrona, Steve Rogers wraz z nowym zespołem Avengers muszą sobie poradzić z kolejnym międzynarodowym problemem.
Władze państw próbują wprowadzić ustawę regulującą działania superbohaterów oraz określenie, kiedy mogą korzystać z pomocy Avengers[2]. Logo filmu
Gatunek superbohaterski

Wojna bohaterów wchodzi w skład III Fazy Filmowego Uniwersum Marvela. Jest to trzynasty film należący do tej franczyzy, który stanowi część jej
pierwszego rozdziału zatytułowanego Saga Nieskończoności. Jest to również kontynuacja filmów Kapitan Ameryka: Pierwsze starcie z 2011 i Kapitan fantastyka naukowa

Ameryka: Zimowy żołnierz z 2014 roku. W 2021 roku zadebiutował w serwisie Disney+ serialowy spin-off, Falcon i Zimowy Żołnierz, z Mackiem i Stanem w akcja
tytułowych rolach. Na 2024 rok zapowiedziano czwarty film serii, Captain America: New World Order. Rok 2016
produkcji
Światowa premiera filmu miała miejsce 12 kwietnia 2016 roku w Los Angeles, w Polsce zaś zadebiutował on 6 maja tego samego roku. Wojna bohaterów Data 12 kwietnia 2016

zarobiła przeszło 1,15 miliarda dolarów przy budżecie wynoszącym 250 milionów. Otrzymała również pozytywne oceny od krytyków. premiery
6 maja 2016 (Polska)
Kraj Stany Zjednoczone
produkcji
Spis treści Język angielski
Streszczenie fabuły Czas 147 minut[1]
trwania
Obsada Reżyseria Anthony i Joe Russo
Produkcja Scenariusz Christopher Markus

Rozwój projektu
Stephen McFeely
Casting
Główne role Chris Evans

Zdjęcia i postprodukcja
Robert Downey Jr.

Muzyka Scarlett Johansson

Promocja Sebastian Stan

Anthony Mackie

Wydanie Don Cheadle

Odbiór Jeremy Renner

Box office Chadwick Boseman

Krytyka w mediach Paul Bettany

Nagrody i nominacje Elizabeth Olsen

Paul Rudd

Kontynuacja Emily VanCamp

Przypisy Tom Holland

Bibliografia
Linki zewnętrzne
 Frank Grillo

William Hurt

Streszczenie fabuły Daniel Brühl

Muzyka Henry Jackman
W 1991 roku poddany hipnozie superżołnierz James „Bucky” Barnes zostaje wysłany z bazy Hydry na Syberii do przechwycenia samochodu przewożącego
Zdjęcia Trent Opaloch
surowicę superżołnierza. Obecnie, rok po pokonaniu Ultrona w Sokowii przez Avengers, Steve Rogers, Natasha Romanoff, Sam Wilson i Wanda Maximoff
powstrzymują Brocka Rumlowa przed kradzieżą broni biologicznej z laboratorium w Lagos. Rumlow wysadza się w powietrze, mając nadzieję, że zabije przy Scenografia Owen Paterson
tym również Rogersa. Jednak Maximoff dzięki telekinezie podnosi go do góry, powodując eksplozję w powietrzu i niszcząc pobliski budynek, w którym ginie Kostiumy Judianna Makovsky
kilku pracowników humanitarnych z Wakandy[3][4].
Montaż Jeffrey Ford

Sekretarz stanu, Thaddeus Ross, informuje Avengers, że Narody Zjednoczone przygotowują się do przyjęcia aktu nazwanego „Porozumienia z Sokowii”, które Matthew Schmidt
mają na celu utworzenie jednostki ONZ do spraw nadzoru i kontroli nad superbohaterami. Avengers są podzieleni: Tony Stark wspiera nadzór ze względu na Produkcja Kevin Feige
swoją rolę w stworzeniu Ultrona, co doprowadziło do zniszczenia Sokowii, a Rogers wierzy bardziej w swoje własne wyroki niż rządy. Helmut Zemo odnajduje
Wytwórnia Marvel Studios
i zabija jednego z byłych przełożonych Barnesa z Hydry oraz kradnie książkę, która zawiera słowa uaktywniające hipnozę Barnesa. Na konferencji ONZ w
Wiedniu, podczas której ratyfikowano „Porozumienia”, eksplozja zabija króla Wakandy T’Chakę. Ujęcia z kamer monitoringu ujawniają, że sprawcą wybuchu Dystrybucja Walt Disney Studios
jest Barnes, którego syn T’Chaki, T’Challa, przysięga zabić. Rogers, podczas spotkania z Sharon Carter, dowiaduje się o miejscu pobytu Barnesa i o zamiarach Motion Pictures
władz, aby go zabić. Rogers postanawia ratować Barnesa, który jest jego przyjacielem z dzieciństwa, z którym wspólnie walczył podczas II wojny światowej. Budżet 250 000 000 USD
Rogers i Wilson odnajdują Barnesa w Bukareszcie i starają się go ochronić przed T’Challą i władzami, jednak cała czwórka, razem z T’Challą, zostają
zatrzymani[3][4]. Przychody 1 153 296 293 USD
brutto
Zemo, podszywając się pod psychiatrę, dociera do Barnesa i recytuje słowa z książki, czyniąc Barnesa podatnym na kontrolę. Zadaje mu pytania, a następnie Chronologia
nakazuje mu uciekać, aby samemu uciec. Rogers zatrzymuje Barnesa i ukrywa go. Kiedy Barnes odzyskuje świadomość, wyjaśnia mu, że to Zemo zaatakował
posiedzenie ONZ w Wiedniu, ponieważ chciał wiedzieć, gdzie znajduje się baza Hydry na Syberii, w której znajdują się w stanie hibernacji inni „Zimowi Produkcja
żołnierze”. Aby powstrzymać Zemo, Rogers i Wilson rekrutują Maximoff, Clintona Bartona i Scotta Langa. Natomiast Stark na rozkaz Rossa gromadzi zespół Daredevil
Kapitan Luke Cage

składający się z Romanoff, T’Challi, Jamesa Rhodesa, Visiona i Petera Parkera, aby schwytać renegatów. Na lotnisku w Lipsku między dwoma stronami sezon 2
Ameryka: sezon 1

dochodzi do starcia, w wyniku którego Rhodes zostaje sparaliżowany, a Maximoff, Barton, Wilson i Lang zostają aresztowani i umieszczeni w podwodnym (2016) Wojna (2016)

więzieniu Raft. Romanoff postanawia się ukrywać, bo pozwoliła odlecieć quinjetem Rogersowi i Barnesowi[3][4]. bohaterów

(2016)

Stark odkrywa, że Barnes był wrobiony przez Zemo i przekonuje Wilsona, aby zdradził mu, gdzie jest Wydarzenia
Rogers. Nie informując Rossa, Stark udaje się na Syberię, gdzie zawiera rozejm z Rogersem i
Agenci Kapitan Agenci
Barnesem. Okazuje się, że Stark był śledzony przez T’Challę oraz że zahibernowani w bazie
T.A.R.C.Z.Y.
Ameryka: T.A.R.C.Z.Y.

superżołnierze zostali zabici przez Zemo. Zemo pokazuje im nagranie ujawniające, że samochodem, z sezon 3, Wojna sezon 3,
którego Barnes przechwycił serum w 1991 roku, jechali rodzice Starka, których Barnes zabił. odc.19
bohaterów
odc.20

Rozzłoszczony Stark atakuje Rogersa i Barnesa. Po długiej walce Rogers ostatecznie obezwładnia (2016) (2016) (2016)
Starka i odchodzi z rannym Barnesem, pozostawiając tarczę. Zemo zadowolony, że pomścił śmierć
swojej rodziny, która zginęła w Sokowii w wyniku działań Avengers, postanawia popełnić Seria Kapitan Ameryka
samobójstwo. Zostaje jednak powstrzymany przez T’Challę i oddany władzom[3][4]. Kapitan Kapitan Captain
Ameryka: Ameryka: America:
Później Stark konstruuje specjalny egzoszkielet dla Rhodesa, który umożliwia mu chodzenie, ignoruje Zimowy Wojna New World
wezwanie generała Rossa, który chce, aby podjął interwencję w więzieniu Raft, a Rogers uwalnia żołnierz
bohaterów
Order

(2014) (2016) (2024)

stamtąd swoich sojuszników. W trakcie wyświetlania napisów końcowych pojawia się scena, w której
Barnes i Rogers otrzymują azyl w Wakandzie. Barnes decyduje się na ponowną hibernację, do czasu,
Tarcza Kapitana Ameryki
kiedy zostanie odnalezione lekarstwo na działanie hipnozy Hydry. W scenie po napisach końcowych Parker bawi się nowym gadżetem, który
dostał od Starka[3][4].

Obsada
 Chris Evans jako Steve Rogers / Kapitan Ameryka, członek Avengers i lider frakcji sprzeciwiającej się regulacjom. Weteran II
wojny światowej, który został poddany działaniu serum superżołnierza. Spędził kilkadziesiąt lat w letargu zamrożony w lodowcu i Polski dubbing[5]
został z niego przebudzony w latach współczesnych . [6]
• Paweł Ciołkosz jako Steve Rogers / Kapitan Ameryka

Robert Downey Jr. jako Tony Stark / Iron Man, członek Avengers, lider frakcji popierającej regulacje. Geniusz, biznesmen, filantrop • Mariusz Bonaszewski jako Tony Stark / Iron Man
• Wiktoria Gorodeckaja jako Natasha Romanoff /
i playboy, który skonstruował dla siebie serię bojowych pancerzy wspomaganych[7]. Czarna Wdowa

Scarlett Johansson jako Natasha Romanoff / Czarna Wdowa, członek Avengers; stoi po stronie frakcji popierającej regulacje, którą • Marcin Hycnar jako James „Bucky” Barnes

• Mateusz Damięcki jako Sam Wilson / Falcon

dowodzi Stark. Była agentka T.A.R.C.Z.Y., pracowała jako wysoce wyszkolony szpieg[8]. • Tomasz Sapryk jako James „Rhodey” Rhodes / War
Sebastian Stan jako James „Bucky” Barnes, były zabójca, który stoi po stronie frakcji przeciwnej regulacjom, której liderem jest Machine

Rogers. W czasach II wojny światowej był najlepszym przyjacielem Rogersa, który rzekomo poniósł śmierć. Został jednak • Marcin Przybylski jako Clint Barton / Hawkeye

[9] • Kamil Kula jako T’Challa / Czarna Pantera

poddany ulepszeniom, praniu mózgu i przeszkolony na zabójcę przez Hydrę . • Grzegorz Kwiecień jako Vision

Anthony Mackie jako Sam Wilson / Falcon, członek Avengers przeciwny regulacjom. Weteran sił powietrznych, który został • Lidia Sadowa jako Wanda Maximoff / Scarlet Witch

przeszkolony do walki w powietrzu przy użyciu specjalnych skrzydeł. Wilson korzysta także z drona o nazwie Redwing . [10] • Piotr Adamczyk jako Scott Lang / Ant-Man

• Agnieszka Więdłocha jako Sharon Carter

Don Cheadle jako James „Rhodey” Rhodes / War Machine, Avenger, który staje po stronie frakcji popierającej regulacje, której • Jakub Gawlik jako Peter Parker / Spider-Man

liderem jest Stark. Były oficer sił powietrznych armii Stanów Zjednoczonych wyposażony w zbroję War Machine[2]. • Przemysław Sadowski jako Brock Rumlow /
Crossbones

Jeremy Renner jako Clint Barton / Hawkeye, były Avenger, który staje po stronie frakcji przeciwnej regulacjom, której liderem jest • Mariusz Benoit jako Thaddeus „Thunderbolt” Ross

Rogers. Jest mistrzem w łucznictwie, wcześniej współpracował z T.A.R.C.Z.Ą.[11] • Paweł Domagała jako Helmut Zemo
Chadwick Boseman jako T’Challa / Czarna Pantera, książę afrykańskiego plemienia Wakanda, który staje po stronie frakcji
popierającej regulacje, której liderem jest Stark[7].
Paul Bettany jako Vision, Avenger, który staje po stronie frakcji popierającej regulacje, której liderem jest Stark. Jest androidem, który powstał przy użyciu sztucznej inteligencji
J.A.R.V.I.S.-a i Kamienia Umysłu[2].
Elizabeth Olsen jako Wanda Maximoff. Potrafi posługiwać się magią, posiada też umiejętności hipnozy i telekinezy. Pochodzi z Sokowii, kraju położonego we wschodniej Europie.
Należy do Avengers i staje po stronie frakcji przeciwnej regulacjom, której liderem jest Rogers[12].
Paul Rudd jako Scott Lang / Ant-Man, były złodziej, który staje po stronie frakcji przeciwnej regulacjom, której liderem jest Rogers. Posługuje się kombinezonem, dzięki któremu
może się pomniejszyć jak i powiększyć[2].
Emily VanCamp jako Sharon Carter, była agentka T.A.R.C.Z.Y., która staje po stronie frakcji przeciwnej regulacjom, której liderem jest Rogers[2].
Tom Holland jako Peter Parker / Spider-Man, nastolatek posiadający pajęcze zdolności w wyniku ugryzienia przez genetycznie zmodyfikowanego pająka, który staje po stronie
frakcji popierającej regulacje, której liderem jest Stark[13][14].
Frank Grillo jako Brock Rumlow / Crossbones, były dowódca T.A.R.C.Z.Y., kierujący jednostką antyterrorystyczną S.T.R.I.K.E., który okazał się być agentem Hydry[15].
William Hurt jako Thaddeus „Thunderbolt” Ross, sekretarz stanu Stanów Zjednoczonych i były generał armii amerykańskiej[2].
Daniel Brühl jako Helmut Zemo, terrorysta z Sokowii, który ma obsesję na punkcie pokonania Avengers[16].

Swoje role z poprzednich filmów franczyzy powtórzyli: John Slattery jako Howard Stark, ojciec Tony’ego Starka[17] oraz Kerry Condon jako F.R.I.D.A.Y., komputerowa sztuczna inteligencja stworzona
przez Starka, która zarządza jego posiadłością i zbrojami[18].

W filmie ponadto wystąpili: Martin Freeman jako Everett K. Ross, członek organizacji antyterrorystycznej[19]; John Kani jako T’Chaka, władca Wakandy i ojciec T’Challi[20]; Alfre Woodard jako
Miriam Sharpe, matka amerykańskiego obywatela, który zginął podczas bitwy o Sokowię[21]; Marisa Tomei jako May Parker, ciocia Petera Parkera[18]; Hope Davis jako Maria Stark, matka
Tony’ego[17]; Florence Kasumba jako Ayo, członkini Dora Milaje[22] oraz Gene Farber jako Vasily Karpov, sowiecki żołnierz Hydry[23].

W rolach cameo pojawili się: Stan Lee, twórca komiksów Marvel Comics jako kurier; reżyser filmu Joe Russo jako Theo Broussard, psychiatra zamordowany przez Zemo; Jim Rash jako członek
wydziału MIT oraz Damion Poitier jako najemnik Rumlowa[23].
 Chris Evans
Robert Downey Scarlett Johansson
Sebastian Stan
Anthony Mackie
Don Cheadle
Jeremy Renner
Chadwick
(Steve Rogers / Jr.
(Natasha Romanoff (James „Bucky” (Sam Wilson / (James „Rhodey” (Clint Barton / Boseman

Kapitan (Tony Stark / / Czarna Wdowa) Barnes / Zimowy Falcon) Rhodes / War Hawkeye) (T'Challa /
Ameryka) Iron Man) Żołnierz) Machine) Czarna Pantera)

Paul Bettany
Elizabeth Olsen
Paul Rudd
Emily VanCamp
Tom Holland
Frank Grillo
William Hurt
Daniel Brühl

(Vision) (Wanda Maximoff (Scott Lang / (Sharon Carter) (Peter Parker / (Brock Rumlow / (Thaddeus (Helmut Zemo)
/ Scarlet Witch) Ant-Man) Spider-Man) Crossbones) „Thunderbolt”
Ross)

Produkcja

Rozwój projektu

W marcu 2014 roku potwierdzono, że Anthony i Joe Russo powrócą na stanowisko reżysera, a Christopher Markus i Stephen McFeely jako
scenarzyści trzeciego filmu[24]. Markus i McFeely rozpoczęli prace nad scenariuszem pod koniec 2013 roku[6], natomiast bracia Russo zaczęli
prace przy filmie w lutym 2014 roku[25]. Marvel Studios było zadowolone z pracy reżyserów nad filmem Kapitan Ameryka: Zimowy żołnierz i
zdecydowało się na ponowne ich zatrudnienie po jego pokazach testowych[6].

W kwietniu Joe Russo poinformował, że film będzie kontynuacją historii rozpoczętej w Zimowym żołnierzu[26]. W tym samym miesiącu
wyznaczono datę amerykańskiej premiery filmu na 6 marca 2016 roku[27]. Na początku października ujawniono, że film będzie inspirowany
miniserią Wojna Domowa (oryg. Civil War) autorstwa Marka Millara z lat 2006 – 2008[28]. 28 października 2014 roku podczas MarvelEvent,
gdzie przedstawiono skład filmów III Fazy MCU, ujawniono pełny tytuł filmu, Captain America: Civil War[7]. Początkowo studio planowało, że
będzie to drugi film III Fazy Filmowego Uniwersum Marvela, jednak zdecydowano, że będzie on ją rozpoczynał, a Ant-Man ostatecznie został
przypisany do II Fazy[29][7]. W lipcu 2015 roku Kevin Feige ujawnił, że postać grana przez Evangeline Lilly, Hope van Dyne / Osa, znalazła się Anthony i Joe Russo, reżyserzy filmu
we wczesnych wersjach scenariusza[30].

Casting
W styczniu 2014 roku potwierdzono, że Chris Evans powróci jako Steve Rogers / Kapitan Ameryka[6]. W październiku ujawniono, że swoją rolę z poprzednich filmów franczyzy powtórzą Sebastian
Stan jako Bucky Barnes[9] i Robert Downey Jr. jako Tony Stark / Iron Man. Poinformowano również, że Chadwick Boseman zagra T’Challę / Czarną Panterę[7]. W listopadzie ujawniono, że do obsady
dołączyli: Frank Grillo jako Brock Rumlow[15], Anthony Mackie jako Falcon i Daniel Brühl[10].

W styczniu 2015 roku poinformowano, że Scarlett Johansson powróci jako Natasha Romanoff / Czarna Wdowa[8], a w marcu ujawniono, że w filmie pojawi się Jeremy Renner jako Clint Barton /
Hawkeye[11]. W kwietniu Elizabeth Olsen poinformowała, że powróci jako Wanda Maximoff[12]. Wyjawiono też, że Brühl zagra Helmuta Zemo[16]. W maju do obsady dołączyli: Emily VanCamp jako
Sharon Carter, Paul Bettany jako Vision, Don Cheadle jako James Rhodes, Paul Rudd jako Scott Lang i William Hurt jako Thaddeus Ross[2] oraz Martin Freeman[31]. W tym samym miesiącu
przeprowadzono zdjęcia próbne dla sześciu aktorów ubiegających się o rolę Petera Parkera / Spider-Mana. Kevin Feige, Amy Pascal i bracia Russo sprawdzili aktorów pod kątem „chemii” z Evansem i
Downeyem[32][33]. W następnym miesiącu poinformowano, że Tom Holland otrzymał tę rolę[13].

Również w tym samym miesiącu Samuel L. Jackson wyjawił, że grana przez niego postać, Nick Fury, miała się pojawić w filmie według zapewnień reżyserów i był zaskoczony, że się tak jednak nie
stało[34]. Natomiast we wrześniu Mark Ruffalo ujawnił, że początkowo miał powtórzyć rolę Bruce’a Bannera / Hulka, jednak ostatecznie zrezygnowano z tego pomysłu ze względu na zakończenie w
filmie Avengers: Czas Ultrona[35].

W lutym 2016 roku ujawniono, że Freeman zagra Everetta K. Rossa[31]. Pojawiły się też wtedy informacje, że Gwyneth Paltrow powróci jako Pepper Potts[36], jednak w kwietniu zostały one
zdementowane[37]. W tym samym miesiącu ujawniono, że w filmie zagrali Alfre Woodard i Jim Rash. Rok wcześniej Woodard otrzymała również angaż do serialu Marvel’s Luke Cage jako Mariah
Dillard[38]. Informacja ta wzbudziła nadzieje na powiązanie filmów z serialami Netfliksa, jednak kilka dni później poinformowano, że zagra ona inną rolę, Miriam Sharpe[21].

Zdjęcia i postprodukcja

Zdjęcia do filmu rozpoczęły się 27 kwietnia 2015 roku[39] w Pinewood Studios w Atlancie[2] pod roboczym tytułem Sputnik[40]. W maju
realizowano zdjęcia na terenie Atlanty, między innymi w dzielnicach Buckhead[41], Midtown Atlanta[42] i Downtown Atlanta[43] oraz w mieście
Norcross[41]. Philips Arena posłużyła w filmie jako targowisko w Lagos, siedziba Porsche w Atlancie jako baza Avangers, a Atlanta Civic Center
jako Instytut Chorób Zakaźnych w Lagosie i wnętrza Massachusetts Institute of Technology[44]. W sierpniu ekipa filmowa przeniosła się do
Niemiec, gdzie zrealizowano zdjęcia na Stadionie Olimpijskim w Berlinie[45] i w porcie lotniczym Lipsk/Halle[46]. Zdjęcia nakręcono również w
Portoryko[47], na Islandii[2] i w Norwegii[48]. Prace na planie zakończyły się 22 sierpnia[49]. Za zdjęcia odpowiadał Trent Opaloch[2]. Chad
Stahelski, David Leitch i Spiro Razatos otrzymali funkcje asystentów reżyserów[50]. Scenografią zajął się Owen Paterson, a kostiumy
zaprojektowała Judianna Makovsky[2].

Dodatkowe zdjęcia do filmu zrealizowano w drugiej połowie stycznia 2016 roku[51]. Montażem zajęli się Jeffrey Ford i Matthew Schmidt[52].
Efekty specjalne zostały stworzone przez studia produkcyjne: Industrial Light & Magic, Lola VFX, Method Studios, Luma Pictures, DNEG,
Plan zdjęciowy w Atlancie
Image Engine, Trixter, Cinesite i The Third Floor, a odpowiadał za nie Dan Deleeuw[53][48][54]. Lola VFX zajęło się efektami odmłodzenia
Roberta Downeya Jr. o około 30 lat i wyglądem Visiona. Method Studios pracowało nad sceną, w której Bucky próbuje uciec helikopterem i nad
finałową walką pomiędzy Rogersem i Buckym, a Starkiem. Głównym zadaniem studia przy tej walce były: wygląd ramienia Bucky’ego, tarcza Kapitana Ameryki i zbroja Iron Mana. Industrial Light &
Magic przygotowało scenę walki na lotnisku, sceny w opuszczonej bazie Hydry oraz wspólnie z Method pracowało nad sceną walki finałowej. Luma Pictures zajęło się między innymi krzesłem do
hipnozy Zimowego Żołnierza i efektami nanotechnologii w zbroi Iron Mana[48]. Na początku kwietnia 2016 roku Anthony i Joe Russo poinformowali, że zakończyli prace nad filmem[55].

Muzyka
W sierpniu 2014 roku poinformowano, że Henry Jackman, który pracował przy Kapitan Ameryka: Zimowy żołnierz, skomponuje muzykę do filmu[56]. Ścieżka dźwiękowa nagrana została w Air
Lyndhurst Studio w Londynie[57]. Album z muzyką Jackmana, Captain America: Civil War Original Motion Picture Soundtrack, został wydany 6 maja 2016 roku przez Hollywood Records[58].

W filmie wykorzystano ponadto utwór „Left Hand Free” zespołu alt-J[59].

2016 Captain America: Civil War Original Motion Picture Soundtrack [pokaż]
Promocja
15 sierpnia 2015 roku Kevin Feige, Chris Evans i Anthony Mackie pojawili się podczas D23 Expo, gdzie zaprezentowano fragmenty filmu[60]. W
następnym miesiącu te same fragmenty zostały również pokazane na Asia Pop Comic Convention[61]. 24 listopada został zaprezentowany
pierwszy zwiastun filmu podczas programu Jimmy Kimmel Live![62]. Zwiastun ten został obejrzany 61 milionów razy w ciągu pierwszych 24
godzin[63].

4 lutego 2016 roku studio pokazało własną wersję akcji „#FriendsDay” na Facebooku[64]. 7 lutego zaprezentowano spot podczas 50. Super
Bowl[65]. Pomiędzy 7 a 10 marca zaprezentowano plakaty z drużyną Kapitana Ameryki i Iron Mana[66] oraz pokazano ostateczny zwiastun
filmu[67]. Został on obejrzany 95 milionów razy w ciągu pierwszych 24 godzin i wygenerował 240 tysięcy konwersacji w mediach
społecznościowych[68]. W tym samym miesiącu Marvel Studios razem z National Academy of Sciences, Dolby Laboratories, Broadcom i
Synchrony Bank ogłosili konkurs „Girls Reforming the Future Challenge” skierowany do dziewcząt w wieku 15–18 lat zajmującymi się naukami Autobus promujący film w Orlando, w Stanach
ścisłymi; pięcioro z nich otrzymało wejściówki na światową premierę w Los Angeles oraz wycieczkę po Walt Disney Studios, a główną nagrodą Zjednoczonych
był staż w Marvel Studios[69].

Partnerami promocyjnymi byli: Hasbro, Lego, Funko, Hot Wheels, Rubies, Mad Engine, C-Life, Jay Franco, Global Brand Group, Kellogg’s, Hallmark, American Greetings[70], Coca-Cola[71], Google,
Samsung, Wrigley, Harley Davidson, Audi, Synchrony Financial, Pringles, Keebler, Pizza Hut, Pop Secret, Mouser Electronics i Vivo. Koszty kampanii oszacowane zostały na 200 milionów dolarów[72].

Komiksy powiązane / Przewodniki

16 i 30 grudnia 2015 roku oraz 6 i 27 stycznia 2017 roku Marvel Comics wydało czterozeszytowy komiks Captain America: Civil War Prelude, który zawiera adaptacje filmów Iron Man 3 i Kapitan
Ameryka: Zimowy żołnierz. Scenariusz do niego napisał Will Corona Pilgrim, a rysunki stworzył Szymon Kudranski[73][74][75][76]. Natomiast 1 marca i 5 kwietnia 2017 roku wydana została adaptacja
Wojny bohaterów w dwuzeszytowym komiksie Spider-Man: Homecoming Prelude. Pilgrim ponownie odpowiadał za scenariusz, a za rysunki Todd Nauck[77][78].

25 stycznia 2017 roku został wydany cyfrowo Guidebook to the Marvel Cinematic Universe: Marvel’s Captain America: Civil War, który zawiera fakty dotyczące filmu, porównania do komiksów oraz
informacje produkcyjne[4]. 13 grudnia 2017 roku udostępniono drukiem wydanie zbiorcze, zatytułowane Marvel Cinematic Universe Guidebook: The Good, The Bad, The Guardians, w którym znalazła
się także treść tego przewodnika[79].

WHiH NewsFront with Christine Everhart

22 kwietnia 2016 roku za pośrednictwem portalu YouTube studio rozpoczęło kampanię viralową. Zaprezentowano materiał zapowiadający fikcyjny program informacyjny „NewsFront with Christine
Everhart” wyprodukowany przez Marvel Studios oraz Google, gdzie Leslie Bibb powraca do roli Christine Everhart z filmów Iron Man i Iron Man 2. Wspierana jest przez Ala Madrigala, który wciela
się w politycznego korespondenta Willa Adamsa. „NewsFront” jest programem fikcyjnej stacji telewizyjnej o nazwie WHIH, która pojawia się w produkcjach Filmowego Uniwersum Marvela[80].
Kolejne materiały pojawiły się 26 i 28 kwietnia oraz 3 maja. W materiałach tych są: dyskusje prowadzone przez Everhart i Adamsa na temat odpowiedzialności Avengers oraz ich kontroli, sonda uliczna
na ten temat, wywiad z prezydentem Matthew Ellisem oraz relacja z Lagos[81][82][83].

Wydanie
Światowa premiera filmu Kapitan Ameryka: Wojna bohaterów odbyła się 12 kwietnia 2016 roku w Dolby Theatre w Los Angeles[69], natomiast europejska 26 kwietnia w Londynie w Westfield
London[84]. W obu tych wydarzeniach uczestniczyła obsada i ekipa produkcyjna filmu oraz zaproszeni goście. Premierom tym towarzyszył czerwony dywan oraz szereg konferencji prasowych. 13
kwietnia film został zaprezentowany podczas CinemaConu w Las Vegas[85].

Dla szerszej publiczności film zadebiutował 27 kwietnia w Belgii, Szwajcarii, Francji, Korei Południowej, Szwecji, Norwegii, we Francji i na Filipinach. Następnego dnia, 28 kwietnia, pojawił się w
Austrii, Niemczech, Brazylii i Australii[86][87]. 29 kwietnia dostępny był w Wielkiej Brytanii[88], Japonii i Meksyku[87]. 5 maja zadebiutował w Nowej Zelandii i Rosji[87]. W Stanach Zjednoczonych,
Kanadzie[27], Chinach, Indiach[87] i w Polsce dostępny był od 6 maja[89].
Film został wydany cyfrowo w Stanach Zjednoczonych 2 września 2016 roku przez Walt Disney Studios Home Entertainment, a 13 września tego
samego roku na nośnikach DVD i Blu-ray[90]. W Polsce został on wydany 20 września tego samego roku przez Galapagos[91]. Do wydania
cyfrowego i Blu-ray dołączony został mockument, Team Thor, w reżyserii Taiki Waititiego[92].

5 listopada 2018 roku został wydany również w 11-dyskowej wersji kolekcjonerskiej Marvel Cinematic Universe: Phase Three Collection – Part
1, która zawiera 5 filmów rozpoczynających Fazę Trzecią[93], a 15 listopada następnego roku w specjalnej wersji zawierającej 23 filmy franczyzy
tworzące The Infinity Saga[94].

Odbiór
Obsada i twórcy filmu podczas premiery w Londynie
Box office

Wojna bohaterów, przy budżecie wynoszącym 250 milionów dolarów[87], zarobiła w weekend otwarcia ponad 200 milionów dolarów[95]. W Stanach Zjednoczonych i Kanadzie film zarobił w weekend
otwarcia prawie 180 milionów dolarów. Jego łączny przychód z biletów na świecie osiągnął ponad 1,15 miliarda dolarów, z czego w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie prawie 408 milionów[87].

Do największych rynków należały: Chiny (180,8 miliona), Korea Południowa (62,9 miliona), Wielka Brytania (53,8 miliona), Meksyk (41,4 miliona), Brazylia (40,8 miliona), Australia (25,2 miliona),
Japonia (24,4 miliona), Francja (23,2 miliona) i Niemcy (21,8 miliona). W Polsce w weekend otwarcia film obejrzało 167 tysięcy widzów, co dało kwotę prawie 900 tysięcy dolarów[96], a w sumie
prawie 2,7 miliona[87].

Krytyka w mediach

Film spotkał się z pozytywną reakcją krytyków. W serwisie Rotten Tomatoes 90% z 419 recenzji uznano za pozytywne, a średnia ocen wystawionych na ich podstawie wyniosła 7,7 na 10[97]. Na portalu
Metacritic średnia ważona ocen z 53 recenzji wyniosła 75 punktów na 100[98]. Natomiast według serwisu CinemaScore, zajmującego się mierzeniem atrakcyjności filmów w Stanach Zjednoczonych,
publiczność przyznała mu ocenę A w skali od F do A+[99].

Dave White z „The Wrap” napisał: „Film zachowuje równowagę oferując widzom poważną i mądrą rozrywkę przy jednoczesnym zachowaniu frajdy i zabawy”[100]. Jim Vejvoda z IGN stwierdził, że:
„Kapitan Ameryka: Wojna Bohaterów jest filmem przyjemnym, jednak kulejącym w porównaniu z produkcjami Kapitan Ameryka: Zimowy Żołnierz i Avengers: Czas Ultrona. Nie jest nawet częściowo
tak mocny lub trzymający w napięciu jak Zimowy Żołnierz, lecz radzi sobie lepiej niż Czas Ultrona w żonglowaniu tyloma różnymi postaciami”[101]. Brian Truitt z „USA Today” napisał: „Łatwiej
powiedzieć, czego w Kapitanie Ameryce: Wojnie bohaterów nie ma. Najnowszy film Marvela zawiera momenty śmierci, wątpliwości, tworzące się i rozpadające sojusze, dwóch gości z ksywkami
wziętymi od robaków, pocałunek, oraz najlepszą walkę superbohaterów, jaką nakręcono. […] Wojna bohaterów jest najbardziej imponującym filmem z serii Avengers, mimo że to nie kolejna część
Avengers”[102]. Justin Chang z „Variety” stwierdził: „To rzadki przypadek, jeśli chodzi o sequele Marvela, gdy kolejną część nie ogląda się jak kontynuację, ale kulminację. [...] Bracia Russo pokazują
akcję z wielką pewnością i imponującym zróżnicowaniem, pierwsze sceny nakręcono z intensywnością rodem z Bourne’a, w opozycji do późniejszych, bardziej klasycznych starć. Co imponuje, film
faktycznie jest zainteresowany kwestiami, które porusza, takimi jak wolność czy odpowiedzialność, heroizm czy samowolka oraz co to wszystko mówi o jednostkach, które się tych czynów
dopuszczają”[52]. Dan Jolin z „Empire Magazine” napisał: „Kapitan Ameryka: Wojna bohaterów to najlepszy jak dotąd film Marvel Studios”[103]. Richard Roeper z „Chicago Sun-Times” stwierdził:
„Wyrazy uznania dla współreżyserów Anthony'ego i Joe Russo oraz zespołu scenarzystów za żonglowanie kilkunastoma postaciami z komiksów i wieloma liniami fabularnymi”[104]. A.O. Scott z The
New York Times napisał: „Kapitan Ameryka: Wojna bohaterów w żaden sposób nie wykracza poza konwencje gatunku. Wręcz przeciwnie: udaje się, ponieważ tak naprawdę nie próbuje”[105].

Jakub Popielecki z portalu Filmweb napisał: „Bracia Russo po raz kolejny dowodzą, że w temacie piorących się po gębach nadludzi nie mają sobie równych. I choć pożyczona ze współczesnego kina
akcji roztrzęsiona kamera i szarpany montaż zazwyczaj stanowią kulę u nogi gatunku – tutaj działają doskonale”[106]. Łukasz Radomski z serwisu NaEkranie.pl stwierdził: „Jest dobrze. Jest bardzo
dobrze. Kapitan Ameryka: Wojna bohaterów to jeden z najpoważniejszych i najmroczniejszych filmów Marvela; jest pod tym względem udoskonaloną wersją Zimowego Żołnierza, a trudno o lepszą
rekomendację. Udowadnia też, że dobrze opowiedziana historia konfliktu jest więcej warta niż mroczne filtry i nawalanka”[107]. Bartosz Czartoryski z serwisu Onet.pl napisał, że: „Magiczna receptura
Marvel Studios nadal nie straciła nic ze swojej mocy. Kapitan Ameryka: Wojna bohaterów to bodaj najbardziej kompletny z dotychczasowych odcinków niekończącej się – bo na to się zanosi – kinowej
sagi”[108]. Natomiast Marcin Zwierzchowski z tygodnika „Polityka” stwierdził: „Trzynasty film w Kinowym Uniwersum Marvela nie przyniósł twórcom pecha. „Wojna bohaterów” to jedna z
najlepszych odsłon tej komiksowej serii i przykład doskonałej rzemieślniczej pracy”[109].
Nagrody i nominacje
Rok Ceremonia Kategoria Nominowani Rezultat Przypis
2016 Ulubiony film fantasy / science-fiction Kapitan Ameryka: Wojna bohaterów Wygrana
Ulubiona aktorka w filmie science-fiction / fantasy Scarlett Johansson Nominacja
Chris Evans Wygrana
Ulubiony aktor w filmie science-fiction / fantasy
Robert Downey Jr. Nominacja
Chadwick Boseman Nominacja
Teen Choice Awards Ulubiona postać kradnąca sceny [110][111]
Tom Holland Nominacja
Robert Downey Jr., Scarlett Johansson, Don Cheadle, Paul Bettany i Chadwick Boseman Nominacja
Ulubiona chemia filmowa
Chris Evans, Sebastian Stan, Anthony Mackie, Elizabeth Olsen i Jeremy Renner Nominacja
Ulubiony pocałunek Chris Evans i Emily VanCamp Nominacja
Ulubiony czarny charakter Daniel Brühl Nominacja
Najlepszy film akcji Kapitan Ameryka: Wojna bohaterów Nominacja
Critics’ Choice Awards Najlepszy aktor w filmie akcji Chris Evans Nominacja [112]

Najlepsza aktorka w filmie akcji Scarlett Johansson Nominacja

Ulubiony film Nominacja
Najbardziej przereklamowany film Kapitan Ameryka: Wojna bohaterów Nominacja
Najlepszy zwiastun Nominacja
Przełomowy występ Tom Holland Wygrana
Najlepsze efekty specjalne Kapitan Ameryka: Wojna bohaterów Nominacja
Golden Schmoes Awards [113]
Najlepsza scena akcji Kapitan Ameryka: Wojna bohaterów Wygrana
Najbardziej pamiętna scena Kapitan Ameryka: Wojna bohaterów Nominacja
Tom Holland jako Spider-Man Nominacja
Najfajniejsza postać
Chadwick Boseman jako Czarna Pantera Nominacja
Najlepsze wydanie DVD / Blu-ray Kapitan Ameryka: Wojna bohaterów Nominacja
Najlepszy film Kapitan Ameryka: Wojna bohaterów Nominacja
Najlepszy scenariusz adaptowany Christopher Markus i Stephen McFeely Nominacja
Najlpesza reżyseria Anthony i Joe Russo Nominacja
Najlpesza obsada Kapitan Ameryka: Wojna bohaterów Nominacja
Indiana Film Journalists Najlepszy aktor Chris Evans Nominacja [114]
Association
Najlpeszy aktor drugoplanowy Robert Downey Jr. Nominacja
Najlpesza aktorka drugoplanowa Scarlett Johansson Nominacja
Przełomowy występ Tom Holland Nominacja
Najlepsza rola głosowa / za pomocą techniki
Tom Holland Nominacja
przechwytywania ruchu

Dragon Awards Najlepszy film fantastycznonaukowy / fantasy Anthony i Joe Russo, Christopher Markus, Stephen McFeely Nominacja [115]

Hollywood Post Alliance Najlepsze efekty specjalne w fimie Kapitan Ameryka: Wojna bohaterów Nominacja [116]
 Las Vegas Film Critics Najlpeszy film akcji Kapitan Ameryka: Wojna bohaterów Wygrana [117]
Society Awards
Phoenix Film Critics Society [118]
Najlepsze efekty specjalne Kapitan Ameryka: Wojna bohaterów Nominacja
Awards

Najlpeszy film akcji Kapitan Ameryka: Wojna bohaterów Wygrana [119]

St. Louis Film Critics
Association [120]
Najlepsza scena w filmie Kapitan Ameryka: Wojna bohaterów Nominacja

2017 Ulubiony film Nominacja

People’s Choice Awards
Kapitan Ameryka: Wojna bohaterów
Ulubiony film akcji Nominacja
Ulubiona aktorka Nominacja
Scarlett Johansson
Ulubiona aktorka w filmie akcji Nominacja [121]

Ulubiony aktor Nominacja

Robert Downey Jr.
Wygrana
Ulubiony aktor w filmie akcji
Chris Evans Nominacja

Annie Awards Animacja postaci w filmie / serialu aktorskim Kapitan Ameryka: Wojna bohaterów Nominacja [122]

Amerykańska Gildia [123]

Aktorów Filmowych
NAACP Image Awards
Kids’ Choice Awards
Empire Awards
Saturn Awards
Najlepszy występ kaskaderski w filmie Kapitan Ameryka: Wojna bohaterów Nominacja
Najlepszy aktor drugoplanowy w filmie Chadwick Boseman Nominacja
[124]
Najlpesza reżyseria filmu Anthony i Joe Russo Nominacja
Ulubiony film Kapitan Ameryka: Wojna bohaterów Nominacja
Robert Downey Jr. Nominacja
Ulubiony aktor filmowy
Chris Evans Nominacja
Ulubiona aktorka filmowa Scarlett Johansson Nominacja
[125]
Chris Evans Wygrana
Ulubiony buttkicker
Scarlett Johansson Nominacja
Ulubieni frenemies Robert Downey Jr. i Chris Evans Nominacja
Chris Evans, Robert Downey Jr., Scarlett Johansson, Sebastian Stan, Anthony Mackie, Don
Ulubiona drużyna Nominacja
Cheadle, Jeremy Renner, Chadwick Boseman
Najlepszy męski debiut Tom Holland Nominacja
Najlepszy thriller Kapitan Ameryka: Wojna bohaterów Nominacja
[126]
Najlepsze kostiumy Kapitan Ameryka: Wojna bohaterów Nominacja
Najlepsze efekty specjalne Kapitan Ameryka: Wojna bohaterów Nominacja
Najlepsza adaptacja komiksu Kapitan Ameryka: Wojna bohaterów Nominacja [127]

Najlepsza reżyseria Anthony i Joe Russo Nominacja

Najlepszy aktor Chris Evans Nominacja
Najlepszy aktor drugoplanowy Chadwick Boseman Nominacja
Najlepsza aktorka drugoplanowa Scarlett Johansson Nominacja
Najlepszy występ młodego aktora Tom Holland Wygrana
 Najlepszy montaż Jeffrey Ford i Matthew Schmidt Nominacja
Najlepsza scenografia Owen Paterson Nominacja
Georgia Film Critics [128]
Oglethorpe Award Anthony i Joe Russo, Christopher Markus, Stephen McFeely Nominacja
Association

Hawaii Film Critics Society Najlepszy zespół kaskaderski Kapitan Ameryka: Wojna bohaterów Nominacja [129]

Najlepszy montaż dźwięku – efekty dźwiękowe w [130]

Golden Reel Awards Kapitan Ameryka: Wojna bohaterów Nominacja
filmie fabularnym

Kontynuacja
Chris Evans powtórzył rolę Steve’a Rogersa / Kapitana Ameryki w filmach Avengers: Wojna bez granic z 2018[131] i Avengers: Koniec gry z 2019[132].

We wrześniu 2018 roku ujawniono, że Marvel Studios pracuje nad kilkoma limitowanymi serialami dla serwisu Disney+, które skoncentrowane mają być wokół postaci drugoplanowych z filmów
franczyzy[133]. W październiku tego samego roku Malcolm Spellman został zatrudniony na stanowisko głównego scenarzysty serialu, który miał się skupiać na postaciach Sama Wilsona / Falcona i
Bucky’ego Barnesa / Zimowego Żołnierza[134]. W kwietniu 2019 roku oficjalnie zapowiedziano serial zatytułowany Falcon i Zimowy Żołnierz (oryg. The Falcon and the Winter Soldier)[135]. Za
reżyserię odpowiadała Kari Skogland[136]. Serial zadebiutował w 2021 roku. Tytułowe role zagrali Anthony Mackie i Sebastian Stan, a obok nich w głównych rolach wystąpili: Emily VanCamp, Wyatt
Russell, Erin Kellyman, Danny Ramirez, Georges St-Pierre, Adepero Oduye, Daniel Brühl, Don Cheadle[137], Julia Louis-Dreyfus[138] i Florence Kasumba[139].

W kwietniu 2021 roku poinformowano, że przygotowywany jest czwarty film o Kapitanie Ameryce, który kontynuwać będzie historię Sama Wilsona z serialu Falcon i Zimowy Żołnierz. Za jego
scenariusz odpowiadać mają Spellman i Dalan Musson[140], a za reżyserię Julius Onah[141]. Captain America: New World Order został zapowiedziany na 2024 rok, a w tytułowej roli wystąpi Anthony
Mackie[142].

Przypisy
1. Graeme McMillan: 'Captain America: Civil War' Will Be the Longest Marvel Studios
Film to Date (https://web.archive.org/web/20210208235550/http://www.hollywoodrepor
ter.com/heat-vision/captain-america-civil-war-run-873534). The Hollywood Reporter.
[dostęp 2016-03-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (http://www.hollywoodreporter.co
m/heat-vision/captain-america-civil-war-run-873534) (2021-02-08)]. (ang.).
2. Marvel Studios Begins Production on Marvel’s 'Captain America: Civil War' (https://we
b.archive.org/web/20150508130749/http://marvel.com/news/movies/24586/marvel_stu
dios_begins_production_on_marvels_captain_america_civil_war). marvel.com.
[dostęp 2015-05-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (http://marvel.com/news/movies/
24586/marvel_studios_begins_production_on_marvels_captain_america_civil_war)].
(ang.).
3. Anthony i Joe Russo, Kapitan Ameryka: Wojna bohaterów, Walt Disney Studios
Motion Pictures.
4. O’Sullivan ↓.
5. Jacek Stankiewicz: „Kapitan Ameryka: Wojna bohaterów”: obsada polskiego dubbingu
(http://polski-dubbing.pl/2016/05/06/kapitan-ameryka-wojna-bohaterow-obsada-polski
ego-dubbingu/). polski-dubbing.pl. [dostęp 2016-05-06]. (pol.).
6. Justin Kroll: ‘Captain America 3’ Takes Shape at Marvel (Exlusive) (https://web.archiv
e.org/web/20201207212223/https://variety.com/2014/film/news/anthony-joe-russo-capt
ain-america-3-1201073078/). Variety. [dostęp 2014-01-28]. [zarchiwizowane z tego
adresu (https://variety.com/2014/film/news/anthony-joe-russo-captain-america-3-1201
073078/) (2020-12-07)]. (ang.).
7. Rebecca Ford, Borys Kit: Marvel Reveals Complete Phase 3 Plans, Dates 'Black
Panther,' 'Inhumans,' ‘Avengers: Infinity War’ (https://web.archive.org/web/201907291
84238/https://www.hollywoodreporter.com/heat-vision/marvel-reveals-complete-phase-
3-plans-dates-black-panther-inhumans-avengers-infinity-war-744455). The Hollywood
Reporter. [dostęp 2014-10-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (https://www.hollywood
reporter.com/heat-vision/marvel-reveals-complete-phase-3-plans-dates-black-panther-
inhumans-avengers-infinity-war-744455)]. (ang.).
8. Chris Arrant: Captain America: Civil War Directors: Black Widow Will Be Back, More (h
ttps://web.archive.org/web/20150119212654/http://www.newsarama.com/23231-black-
widow-back-for-captain-america-civil-war-and-more-from-the-russos.html).
Newsarama. [dostęp 2015-01-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (http://www.newsar
ama.com/23231-black-widow-back-for-captain-america-civil-war-and-more-from-the-ru
ssos.html)]. (ang.).
9. Mike Fleming Jr: Sebastian Stan Joins ‘The Martian’ And ‘Ricki And The Flash’ (http
s://web.archive.org/web/20210125010722/https://deadline.com/2014/10/sebastian-sta
n-captain-america-winter-soldier-the-martian-ricki-and-the-flash-859737/). Deadline
Hollywood. [dostęp 2014-10-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (http://deadline.com/2
014/10/sebastian-stan-captain-america-winter-soldier-the-martian-ricki-and-the-flash-8
59737/) (2021-01-25)]. (ang.).
10. Mike Fleming Jr: Daniel Bruhl To Play Villain In ‘Captain America: Civil War’ (https://we
b.archive.org/web/20210214094316/https://deadline.com/2014/11/daniel-bruhl-captain
-america-robert-downey-jr-chris-evans-1201284648/). Deadline Hollywood. [dostęp
2014-11-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (http://deadline.com/2014/11/daniel-bruhl-
captain-america-robert-downey-jr-chris-evans-1201284648/) (2021-02-14)]. (ang.).
11. Borys Kit: Jeremy Renner Joins Amy Adams in Sci-Fi 'Story of Your Life' (Exclusive) (h
ttps://web.archive.org/web/20201108142637/https://www.hollywoodreporter.com/heat-
vision/jeremy-renner-joins-amy-adams-779876). The Hollywood Reporter. [dostęp
2015-03-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (https://www.hollywoodreporter.com/heat-
vision/jeremy-renner-joins-amy-adams-779876) (2020-11-08)]. (ang.).
12. Joshua Nealey: Elizabeth Olsen confirms she’ll be in ‘Captain America: Civil War (http
s://web.archive.org/web/20190428115227/https://www.hypable.com/captain-america-c
ivil-war-scarlet-witch/). Hypable. [dostęp 2015-04-22]. [zarchiwizowane z tego adresu
(http://www.hypable.com/captain-america-civil-war-scarlet-witch/) (2019-04-28)].
(ang.).
13. Sony Pictures and Marvel Studios Find Their 'Spider-Man' Star and Director (https://w
eb.archive.org/web/20160325000500/http://marvel.com/news/movies/24758/sony_pict
ures_and_marvel_studios_find_their_spider-man_star_and_director). marvel.com.
[dostęp 2015-06-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (http://marvel.com/news/movies/
24758/sony_pictures_and_marvel_studios_find_their_spider-man_star_and_director)].
(ang.).
14. Ross Miller: Spider-Man makes first appearance in new Captain America: Civil War
trailer (https://web.archive.org/web/20201109052008/https://www.theverge.com/2016/
3/10/11189182/spider-man-captain-america-civil-war-new-trailer-watch). The Verge.
[dostęp 2016-03-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (http://www.theverge.com/2016/
3/10/11189182/spider-man-captain-america-civil-war-new-trailer-watch) (2020-11-09)].
(ang.).
15. Samantha Highfill: Frank Grillo talks Crossbones' return in 'Captain America: Civil War'
(https://web.archive.org/web/20210126004215/https://ew.com/article/2014/11/24/frank-
grillo-crossbones-captain-america-civil-war/). Entertainment Weekly. [dostęp 2014-11-
24]. [zarchiwizowane z tego adresu (https://ew.com/article/2014/11/24/frank-grillo-cros
sbones-captain-america-civil-war/) (2021-01-26)]. (ang.).
16. Simon Brew: Captain America: Civil War - Daniel Bruhl confirms role (https://web.archi
ve.org/web/20151015082009/http://www.denofgeek.com/movies/captain-america-civil-
war/35156/captain-america-civil-war-daniel-bruhl-confirms-role). Den of Geek. [dostęp
2015-04-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (http://www.denofgeek.com/movies/capta
in-america-civil-war/35156/captain-america-civil-war-daniel-bruhl-confirms-role) (2015-
10-15)]. (ang.).
17. Christopher Campbell: 11 Big Questions Left Unanswered By Captain America: Civil
War (https://web.archive.org/web/20200805083819/https://filmschoolrejects.com/11-bi
g-questions-left-unanswered-by-captain-america-civil-war-a30636088683/). Film
School Rejects. [dostęp 2016-05-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (https://filmschoo
lrejects.com/11-big-questions-left-unanswered-by-captain-america-civil-war-a3063608
8683/) (2020-08-05)]. (ang.).
18. Tony Guerrero: Every Captain America: Civil War Character From Marvel Comics
Confirmed so Far (https://web.archive.org/web/20201022064900/https://www.gamesp
ot.com/gallery/every-captain-america-civil-war-character-from-mar/2900-613/).
GameSpot. [dostęp 2016-05-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (https://www.gamesp
ot.com/gallery/every-captain-america-civil-war-character-from-mar/2900-613/) (2020-
10-22)]. (ang.).
19. Phil De Semlyen: Martin Freeman’s Captain America: Civil War character revealed (htt
ps://web.archive.org/web/20160815165334/http://www.empireonline.com/movies/new
s/martin-freeman-captain-america-civil-war-character-revealed). Empire Magazine.
[dostęp 2016-02-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (http://www.empireonline.com/mo
vies/news/martin-freeman-captain-america-civil-war-character-revealed/) (2016-08-
15)]. (ang.).
20. Robbie Collin: Captain America: Civil War is Marvel’s best film so far - review (https://
web.archive.org/web/20200915063441/https://www.telegraph.co.uk/films/2016/04/20/c
aptain-america-civil-war-is-marvels-best-film-so-far---review/). The Daily Telegraph.
[dostęp 2016-04-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (http://www.telegraph.co.uk/film/c
aptain-america--civil-war/review/) (2020-09-15)]. (ang.).
21. Mike Sampson: Here’s Who Alfre Woodard Plays in ‘Captain America: Civil War’ (http
s://web.archive.org/web/20210107073637/https://screencrush.com/captain-america-ci
vil-war-alfre-woodard/). Screen Crush. [dostęp 2016-04-07]. [zarchiwizowane z tego
adresu (http://screencrush.com/captain-america-civil-war-alfre-woodard/) (2021-01-
07)]. (ang.).
22. Valerie Complex: Move or Be Moved: Interview With ‘Black Panther’ Actress Florence
Kasumba (https://web.archive.org/web/20180214152343/https://blackgirlnerds.com/m
ove-or-be-moved-actress-florence-kasumba/). Black Girl Nerds. [dostęp 2018-02-14].
[zarchiwizowane z tego adresu (https://blackgirlnerds.com/move-or-be-moved-actress-
florence-kasumba/)]. (ang.).
23. Andrew Dyce: Every Captain America: Civil War Easter Egg & Hidden Secret (https://
web.archive.org/web/20200727071814/https://screenrant.com/captain-america-civil-w
ar-movie-easter-eggs/?view=all). Screen Rant. [dostęp 2016-05-07]. [zarchiwizowane
z tego adresu (https://screenrant.com/captain-america-civil-war-movie-easter-eggs/?vi
ew=all) (2020-07-27)]. (ang.).
24. Steve Weintraub: Directors Joe & Anthony Russo Confirm They'll Direct Captain
America 3; Say They're Breaking the Story Now with Screenwriters Christopher
Markus & Stephen McFeely (https://web.archive.org/web/20210228134334/https://colli
der.com/captain-america-3-script-joe-anthony-russo/). Collider. [dostęp 2014-03-11].
[zarchiwizowane z tego adresu (https://collider.com/captain-america-3-script-joe-antho
ny-russo/) (2021-02-28)]. (ang.).
25. Eric Goldman: Captain America 3 Directors On Making Sure the Next Sequel Offers
Surprises (https://web.archive.org/web/20201111223819/http://www.ign.com/articles/2
014/08/27/captain-america-3-directors-on-making-sure-the-next-sequel-offers-surprise
s). IGN. [dostęp 2014-08-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (https://www.ign.com/arti
cles/2014/08/27/captain-america-3-directors-on-making-sure-the-next-sequel-offers-su
rprises) (2020-11-11)]. (ang.).
26. Gina McIntyre: ‘Captain America: Winter Soldier’ inspired by ‘Star Wars,’ ‘French
Connection’ (https://web.archive.org/web/20170707032226/http://herocomplex.latime
s.com/movies/captain-america-winter-soldier-inspired-by-star-wars-french-connectio
n/). Los Angeles Times. [dostęp 2014-04-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (http://he
rocomplex.latimes.com/movies/captain-america-winter-soldier-inspired-by-star-wars-fr
ench-connection/)]. (ang.).
27. Marc Storm: Captain America to Return to Theaters May 6, 2016 (https://web.archive.
org/web/20140407184007/http://marvel.com/news/movies/2014/4/7/22279/captain_a
merica_to_return_to_theaters_may_6_2016). marvel.com. [dostęp 2014-04-07].
[zarchiwizowane z tego adresu (http://marvel.com/news/movies/2014/4/7/22279/captai
n_america_to_return_to_theaters_may_6_2016)]. (ang.).
28. Marc Graser: Robert Downey Jr. to Join ‘Captain America 3’ (Exlusive) (https://web.ar
chive.org/web/20210121032252/https://variety.com/2014/film/news/robert-downey-jr-to
-join-captain-america-3-exclusive-1201312229/). Variety. [dostęp 2014-10-13].
[zarchiwizowane z tego adresu (https://variety.com/2014/film/news/robert-downey-jr-to
-join-captain-america-3-exclusive-1201312229/) (2021-01-21)]. (ang.).
29. Josh Wigler: 'Ant-Man,' ‘Doctor Strange’ Lead Marvel’s Phase Three (https://web.archi
ve.org/web/20151106085133/http://splashpage.mtv.com/2013/01/25/ant-man-doctor-st
range-marvel/). MTV. [dostęp 2013-01-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (http://spla
shpage.mtv.com/2013/01/25/ant-man-doctor-strange-marvel/) (2015-11-06)]. (ang.).
30. Peter Sciretta: When Will We See Hope Van Dyne As The Wasp? Kevin Feige
Responds! (https://web.archive.org/web/20201210060241/https://www.slashfilm.com/t
he-wasp/). /Film. [dostęp 2015-07-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (https://www.sla
shfilm.com/the-wasp/) (2020-12-10)]. (ang.).
31. Marc Strom: Martin Freeman Joins Marvel’s 'Captain America: Civil War' (https://web.a
rchive.org/web/20160213171016/http://marvel.com/news/movies/24562/martin_freem
an_joins_marvels_captain_america_civil_war). marvel.com. [dostęp 2015-05-05].
[zarchiwizowane z tego adresu (http://marvel.com/news/movies/24562/martin_freema
n_joins_marvels_captain_america_civil_war) (2016-02-13)]. (ang.).
32. Borys Kit: Spider-Man Hopefuls Screen-Test in Atlanta as Marvel Decision Nears
(Exclusive) (https://web.archive.org/web/20201108124202/http://www.hollywoodreport
er.com/heat-vision/spider-man-hopefuls-screen-test-798995). The Hollywood
Reporter. [dostęp 2015-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (http://www.hollywoodr
eporter.com/heat-vision/spider-man-hopefuls-screen-test-798995) (2020-11-08)].
(ang.).
33. Borys Kit, Tatiana Siegel: Robert Downey Jr. and Secret Screen-Tests: How the New
'Spider-Man' Team Was Chosen (https://web.archive.org/web/20210126094743/http
s://www.hollywoodreporter.com/heat-vision/how-new-spider-man-team-804569). The
Hollywood Reporter. [dostęp 2015-06-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (https://ww
w.hollywoodreporter.com/heat-vision/how-new-spider-man-team-804569) (2021-01-
26)]. (ang.).
34. Max Nicholson: Samuel L. Jackson Talks Frozone in The Incredibles 2, Nick Fury's
Absence From Captain America: Civil War (https://web.archive.org/web/20200727072
800/https://www.ign.com/articles/2015/06/03/samuel-l-jackson-talks-frozone-in-the-incr
edibles-2-nick-furys-absence-from-captain-america-civil-war). IGN. [dostęp 2015-06-
03]. [zarchiwizowane z tego adresu (https://www.ign.com/articles/2015/06/03/samuel-l-
jackson-talks-frozone-in-the-incredibles-2-nick-furys-absence-from-captain-america-ci
vil-war) (2020-07-27)]. (ang.).
35. Spencer Perry: Mark Ruffalo Reveals The Hulk Was in Captain America: Civil War But
Marvel is Saving Him (https://web.archive.org/web/20200929112213/https://www.supe
rherohype.com/news/352001-mark-ruffalo-reveals-the-hulk-was-in-captain-america-civ
il-war-but-marvel-is-saving-him#/slide/1). Superhero Hype. [dostęp 2015-09-03].
[zarchiwizowane z tego adresu (https://www.superherohype.com/news/352001-mark-r
uffalo-reveals-the-hulk-was-in-captain-america-civil-war-but-marvel-is-saving-him#/slid
e/1) (2020-09-29)]. (ang.).
36. Jeff Sneider: Gwyneth Paltrow Will Return as Pepper Potts in ‘Captain America: Civil
War’ (https://web.archive.org/web/20160223081113/http://www.thewrap.com/gwyneth-
paltrow-will-return-as-pepper-potts-in-captain-america-civil-war/). The Wrap. [dostęp
2016-02-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (https://www.thewrap.com/gwyneth-paltro
w-will-return-as-pepper-potts-in-captain-america-civil-war/) (2016-02-23)]. (ang.).
37. Matt Donnelly: ‘Captain America: Civil War’ Won’t Include an Actor We Expected to
See (https://web.archive.org/web/20160420052610/http://www.thewrap.com/captain-a
merica-civil-war-gwyneth-paltrow/). The Wrap. [dostęp 2016-04-19]. [zarchiwizowane
z tego adresu (https://www.thewrap.com/captain-america-civil-war-gwyneth-paltrow/)
(2016-04-20)]. (ang.).
38. Chris Arrant: Update: Is a Netflix Luke Cage Character In Captain America: Civil War?
(https://web.archive.org/web/20160408091642/http://www.newsarama.com/28701-is-l
uke-cage-s-black-mariah-in-civil-war.html). Newsarama. [dostęp 2016-04-05].
[zarchiwizowane z tego adresu (http://www.newsarama.com/28701-is-luke-cage-s-bla
ck-mariah-in-civil-war.html)]. (ang.).
39. Meagan Damore: Frank Grillo Teases Crossbones' "Captain America: Civil War"
Appearance (https://web.archive.org/web/20201108162835/https://www.cbr.com/frank-
grillo-teases-crossbones-captain-america-civil-war-appearance/). CBR.com. [dostęp
2015-04-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (https://www.cbr.com/frank-grillo-teases-c
rossbones-captain-america-civil-war-appearance/) (2020-11-08)]. (ang.).
40. Ellie Hensley: "Captain America: Civil War" begins filming in Atlanta (https://web.archiv
e.org/web/20210224205358/https://www.bizjournals.com/atlanta/news/2015/04/29/cap
tain-america-civil-war-begins-filming-in.html). American Business Journal. [dostęp
2015-04-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (https://www.bizjournals.com/atlanta/new
s/2015/04/29/captain-america-civil-war-begins-filming-in.html) (2021-02-24)]. (ang.).
41. Jennifer Brett: Photos from the “Captain America: Civil War” set in Atlanta (https://web.
archive.org/web/20150514032259/http://buzz.blog.ajc.com/2015/05/11/photos-from-th
e-captain-america-civil-war-set-in-atlanta/). Atlanta Journal-Constitution. [dostęp 2015-
05-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (http://buzz.blog.ajc.com/2015/05/11/photos-fro
m-the-captain-america-civil-war-set-in-atlanta/)]. (ang.).
42. Jennifer Brett: Photos from the set of “Captain America: Civil War” (https://web.archiv
e.org/web/20150515223941/http://buzz.blog.ajc.com/2015/05/13/photos-from-the-set-
of-captain-america-civil-war/). Atlanta Journal-Constitution. [dostęp 2015-05-13].
[zarchiwizowane z tego adresu (http://buzz.blog.ajc.com/2015/05/13/photos-from-the-s
et-of-captain-america-civil-war/)]. (ang.).
43. Jennifer Brett: Chris Evans, Scarlett Johansson and Anthony Mackie film “Captain
America” in downtown Atlanta (https://web.archive.org/web/20150517232028/http://bu
zz.blog.ajc.com/2015/05/15/photos-chris-evans-on-the-atlanta-captain-america-set/).
Atlanta Journal-Constitution. [dostęp 2015-05-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (htt
p://buzz.blog.ajc.com/2015/05/15/photos-chris-evans-on-the-atlanta-captain-america-s
et/)]. (ang.).
44. Jennifer Leslie: "Captain America: Civil War" was shot in, around Atlanta (https://www.
webcitation.org/6hHGU1Due?url=http://www.11alive.com/news/captain-america-civil-w
ar-shot-in-around-atlanta/170019060). WXIA-TV. [dostęp 2016-05-05].
[zarchiwizowane z tego adresu (http://www.11alive.com/news/captain-america-civil-wa
r-shot-in-around-atlanta/170019060)]. (ang.).
45. Emily Hawett: Chris Evans spotted filming Captain America: Civil War at desolate
Olympic Stadium in Berlin (https://web.archive.org/web/20201108102158/https://www.
dailymail.co.uk/tvshowbiz/article-3191268/Chris-Evans-spotted-filming-Captain-Americ
a-Civil-War-desolate-Olympic-Stadium-Berlin.html). Daily Mail. [dostęp 2015-08-09].
[zarchiwizowane z tego adresu (http://www.dailymail.co.uk/tvshowbiz/article-3191268/
Chris-Evans-spotted-filming-Captain-America-Civil-War-desolate-Olympic-Stadium-Be
rlin.html) (2020-11-08)]. (ang.).
46. Doreen Beilke: „Captain America“-Dreh mit Chris Evans und Daniel Brühl am
Flughafen Hollywood in Leipzig gelandet (https://web.archive.org/web/2020110811571
1/https://www.bild.de/regional/leipzig/captain-america/film-dreh-fuer-captain-america-a
m-leipziger-flughafen-42175004.bild.html). Bild. [dostęp 2015-08-14]. [zarchiwizowane
z tego adresu (http://www.bild.de/regional/leipzig/captain-america/film-dreh-fuer-captai
n-america-am-leipziger-flughafen-42175004.bild.html) (2020-11-08)]. (niem.).
47. Ryan Ingram: Mackie Reveals "Captain America 3: Civil War" Filming Locations (http
s://web.archive.org/web/20210125004059/https://www.cbr.com/mackie-reveals-captai
n-america-3-civil-war-filming-locations/). CBR.com. [dostęp 2015-01-10].
[zarchiwizowane z tego adresu (https://www.cbr.com/mackie-reveals-captain-america-
3-civil-war-filming-locations/) (2021-01-25)]. (ang.).
48. Mike Seymour: Captain America: a very civil war (https://web.archive.org/web/202010
31223156/https://www.fxguide.com/fxfeatured/captain-america-a-very-civil-war/). FX
Guide. [dostęp 2016-05-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (https://www.fxguide.com/
featured/captain-america-a-very-civil-war/) (2020-10-31)]. (ang.).
49. Spencer Perry: Captain America: Civil War Wraps Principal Photography (https://web.
archive.org/web/20200929112051/https://www.superherohype.com/news/350991-capt
ain-america-civil-war-wraps-principal-photography#/slide/1). Superhero Hype. [dostęp
2015-08-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (https://www.superherohype.com/news/3
50991-captain-america-civil-war-wraps-principal-photography#/slide/1) (2020-09-29)].
(ang.).
50. Britt Hayes: ‘Captain America: Civil War’ Had a Little Help From the Directors of ‘John
Wick’ (https://web.archive.org/web/20200819154045/https://screencrush.com/civil-war
-leitch-stahelski-help/). Screen Rant. [dostęp 2016-04-26]. [zarchiwizowane z tego
adresu (https://screencrush.com/civil-war-leitch-stahelski-help/) (2020-08-19)]. (ang.).
51. Devin Feraci: Captain America: Civil War Is Testing Through The Roof (https://web.arc
hive.org/web/20210204024442/https://birthmoviesdeath.com/2016/01/29/captain-amer
ica-civil-war-is-testing-through-the-roof). Birth.Movies.Death.. [dostęp 2016-01-29].
[zarchiwizowane z tego adresu (http://birthmoviesdeath.com/2016/01/29/captain-ameri
ca-civil-war-is-testing-through-the-roof) (2021-02-04)]. (ang.).
52. Justin Chang: Film Review: ‘Captain America: Civil War’ (https://web.archive.org/web/
20210307212442/https://variety.com/2016/film/reviews/captain-america-civil-war-revie
w-1201752643/). Variety. [dostęp 2016-04-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (http://v
ariety.com/2016/film/reviews/captain-america-civil-war-review-1201752643/) (2021-03-
07)]. (ang.).
53. Marvel unleashes first 'Captain America: Civil War' trailer (https://web.archive.org/web/
20201020025021/https://www.animationxpress.com/latest-news/marvel-unleashes-firs
t-captain-america-civil-war-trailer/). AnimationXpress. [dostęp 2015-11-25].
[zarchiwizowane z tego adresu (http://www.animationxpress.com/index.php/latest-new
s/marvel-unleashes-first-captain-america-civil-war-trailer) (2020-10-20)]. (ang.).
54. Vincent Frei: Captain America: Civil War (https://web.archive.org/web/2020120114522
1/https://www.artofvfx.com/captain-america-civil-war/). Art of VFX. [dostęp 2016-03-
30]. [zarchiwizowane z tego adresu (https://www.artofvfx.com/captain-america-civil-wa
r/) (2020-12-01)]. (ang.).
55. Alex Leadbeater: Captain America: Civil War – 8 Big Things We Learned From The
Russo’s Facebook Q&A (https://web.archive.org/web/20210307221755/https://whatcul
ture.com/film/captain-america-civil-war-8-big-things-we-learned-from-the-russos-faceb
ook-qa?page=2). What Culture. [dostęp 2016-04-07]. [zarchiwizowane z tego adresu
(https://whatculture.com/film/captain-america-civil-war-8-big-things-we-learned-from-th
e-russos-facebook-qa?page=2) (2021-03-07)]. (ang.).
56. Russ Burlingame: Exclusive: Captain America 3 Directors Talk Villains And Who Is
Returning (https://web.archive.org/web/20210225144547/https://comicbook.com/new
s/exclusive-captain-america-the-winter-soldier-directors-joe-and-a/). Comic Book.
[dostęp 2014-08-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (http://comicbook.com/blog/2014/
08/25/exclusive-captain-america-the-winter-soldier-directors-joe-and-a/) (2021-02-
25)]. (ang.).
57. Marvel to Release Captain America: Civil War Soundtrack (https://web.archive.org/we
b/20160510212019/http://www.broadwayworld.com/bwwtv/article/Marvel-to-Release-C
APTAIN-AMERICA-CIVIL-WAR-Soundtrack-20160503). Broadway World. [dostęp
2016-05-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (https://www.broadwayworld.com/bwwtv/
article/Marvel-to-Release-CAPTAIN-AMERICA-CIVIL-WAR-Soundtrack-20160503)
(2016-05-10)]. (ang.).
58. ‘Captain America: Civil War’ Soundtrack Details (https://web.archive.org/web/2021020
2191918/http://filmmusicreporter.com/2016/04/24/captain-america-civil-war-soundtrac
k-details/). Film Music Reporter. [dostęp 2016-04-24]. [zarchiwizowane z tego adresu
(http://filmmusicreporter.com/2016/04/24/captain-america-civil-war-soundtrack-detail
s/) (2021-02-02)]. (ang.).
59. Maggie Panos: Spider-Man's Intro Music Is a Jam, and It May Have a Deeper
Meaning (https://web.archive.org/web/20200106193938/https://www.popsugar.co.uk/c
elebrity/Spider-Man-Song-Captain-America-Civil-War-41240919). PopSugar. [dostęp
2016-05-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (https://www.popsugar.co.uk/celebrity/Spi
der-Man-Song-Captain-America-Civil-War-41240919) (2020-01-06)]. (ang.).
60. Anthony Breznican: Captain America: Civil War, Doctor Strange: Marvel brings film
slate to Disney's D23 Expo (https://web.archive.org/web/20210308144252/https://ew.c
om/article/2015/08/15/marvel-d23-expo-civil-war/). Entertainment Weekly. [dostęp
2015-08-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (https://ew.com/article/2015/08/15/marvel
-d23-expo-civil-war/) (2021-03-08)]. (ang.).
61. JC Ansis: Never-seen scenes of 'Captain America: Civil War' to be shown at AsiaPop
Comicon Manila (https://web.archive.org/web/20210126044747/https://cnnphilippines.
com/entertainment/2015/09/15/Captain-America-Civil-War-trailer-scenes-AsiaPop-Co
micon-Manila.html). CNN Philippines. [dostęp 2015-09-15]. [zarchiwizowane z tego
adresu (https://cnnphilippines.com/entertainment/2015/09/15/Captain-America-Civil-W
ar-trailer-scenes-AsiaPop-Comicon-Manila.html) (2021-01-26)]. (ang.).
62. Ryan Parker: 'Captain America: Civil War' Trailer Debuts (https://web.archive.org/web/
20210308184438/https://www.hollywoodreporter.com/heat-vision/captain-america-civil
-war-trailer-843843). The Hollywood Reporter. [dostęp 2015-11-24]. [zarchiwizowane z
tego adresu (https://www.hollywoodreporter.com/heat-vision/captain-america-civil-war-
trailer-843843) (2021-03-08)]. (ang.).
63. Patrick Cavanaugh: Marvel's 'Captain America: Civil War' Trailer Shatters World
Record (https://web.archive.org/web/20151203022750/http://marvel.com/news/movie
s/25495/marvels_captain_america_civil_war_trailer_shatters_world_record?linkId=19
181480). marvel.com. [dostęp 2015-11-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (http://mar
vel.com/news/movies/25495/marvels_captain_america_civil_war_trailer_shatters_worl
d_record?linkId=19181480)]. (ang.).
64. Jennifer Konerman: Captain America Celebrates Facebook's #FriendsDay (https://we
b.archive.org/web/20210308154657/https://www.hollywoodreporter.com/heat-vision/ca
ptain-america-celebrates-facebooks-friendsday-862336). The Hollywood Reporter.
[dostęp 2016-02-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (http://www.hollywoodreporter.co
m/heat-vision/captain-america-celebrates-facebooks-friendsday-862336) (2021-03-
08)]. (ang.).
65. Dave McNary: ‘Captain America: Civil War’ Super Bowl Trailer Dominates Social
Media (https://web.archive.org/web/20210308153016/https://variety.com/2016/film/ne
ws/captain-american-civil-war-trailer-super-bowl-1201701342/). Variety. [dostęp 2016-
02-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (http://variety.com/2016/film/news/captain-ame
rican-civil-war-trailer-super-bowl-1201701342/) (2021-03-08)]. (ang.).
66. Scott Mendelson: Still No Spider-Man In 'Captain America: Civil War' Posters (https://
web.archive.org/web/20210308234150/https://www.forbes.com/sites/scottmendelson/
2016/03/08/team-iron-man-vs-team-captain-america-in-civil-war-posters/). Forbes.
[dostęp 2016-03-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (https://www.forbes.com/sites/sc
ottmendelson/2016/03/08/team-iron-man-vs-team-captain-america-in-civil-war-poster
s/) (2021-03-08)]. (ang.).
67. Jim Vejvoda: Captain America: Civil War Teases Second Trailer (https://web.archive.or
g/web/20210308105947/https://www.ign.com/articles/2016/03/09/captain-america-civil
-war-teases-second-trailer). IGN. [dostęp 2016-03-09]. [zarchiwizowane z tego adresu
(https://www.ign.com/articles/2016/03/09/captain-america-civil-war-teases-second-trail
er) (2021-03-08)]. (ang.).
68. Anthony Breznican: Captain America: Civil War trailer nears 100 million views in 24
hours (https://web.archive.org/web/20210308214456/https://ew.com/article/2016/03/1
1/captain-america-civil-war-trailer-nears-100-million-views-24-hours/). Entertainment
Weekly. [dostęp 2016-03-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (https://ew.com/article/20
16/03/11/captain-america-civil-war-trailer-nears-100-million-views-24-hours/) (2021-
03-08)]. (ang.).
69. Brian Truitt: Exclusive: Marvel launches program for girl scientists (https://web.archive.
org/web/20160313152156/http://www.usatoday.com/story/life/movies/2016/03/11/exclu
sive-marvel-girl-science-program-captain-america-movie/81629064/). USA Today.
[dostęp 2016-03-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (https://www.usatoday.com/story/
life/movies/2016/03/11/exclusive-marvel-girl-science-program-captain-america-movie/
81629064/) (2016-03-13)]. (ang.).
70. Dave McNary: Marvel Unveils ‘Captain America: Civil War’ Licensees (Exlusive) (http
s://web.archive.org/web/20210308035232/https://variety.com/2015/film/news/marvel-u
nveils-captain-america-civil-war-licensees-1201516043/). Variety. [dostęp 2015-06-
10]. [zarchiwizowane z tego adresu (http://variety.com/2015/film/news/marvel-unveils-
captain-america-civil-war-licensees-1201516043/) (2021-03-08)]. (ang.).
71. E.J. Schultz: The Strategy Behind Coke's Marvel Super Bowl Ad (https://web.archive.o
rg/web/20210224093954/https://adage.com/article/special-report-super-bowl/coke-s-m
arvel-super-bowl-ad/302574). Ad Age. [dostęp 2016-02-07]. [zarchiwizowane z tego
adresu (http://adage.com/article/special-report-super-bowl/coke-s-marvel-super-bowl-
ad/302574/) (2021-02-24)]. (ang.).
72. Mia Galuppo: From Pizza Boxes to Motorcycles: Marvel Reveals $200 Million in 'Civil
War' Brand Partnerships (https://web.archive.org/web/20201111224555/https://www.ho
llywoodreporter.com/heat-vision/captain-america-200-million-marketing-890281). The
Hollywood Reporter. [dostęp 2016-05-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (https://ww
w.hollywoodreporter.com/heat-vision/captain-america-200-million-marketing-890281)
(2020-11-11)]. (ang.).
73. Marvel's Captain America: Civil War Prelude (2015) #1 (https://web.archive.org/web/2
0201108115600/https://www.marvel.com/comics/issue/57724/marvels_captain_americ
a_civil_war_prelude_2015_1). marvel.com. [dostęp 2021-04-02]. [zarchiwizowane z
tego adresu (https://www.marvel.com/comics/issue/57724/marvels_captain_america_c
ivil_war_prelude_2015_1) (2020-11-08)]. (ang.).
74. Marvel's Captain America: Civil War Prelude (2015) #2 (https://web.archive.org/web/2
0200929012254/https://www.marvel.com/comics/issue/57725/marvels_captain_americ
a_civil_war_prelude_2015_2). marvel.com. [dostęp 2021-04-02]. [zarchiwizowane z
tego adresu (https://www.marvel.com/comics/issue/57725/marvels_captain_america_c
ivil_war_prelude_2015_2) (2020-09-29)]. (ang.).
75. Marvel's Captain America: Civil War Prelude (2015) #3 (https://web.archive.org/web/2
0210122224845/https://www.marvel.com/comics/issue/58287/marvels_captain_americ
a_civil_war_prelude_2015_3). marvel.com. [dostęp 2021-04-02]. [zarchiwizowane z
tego adresu (https://www.marvel.com/comics/issue/58287/marvels_captain_america_c
ivil_war_prelude_2015_3) (2021-01-22)]. (ang.).
76. Marvel's Captain America: Civil War Prelude (2015) #4 (https://web.archive.org/web/2
0201027183300/https://www.marvel.com/comics/issue/58211/marvels_captain_americ
a_civil_war_prelude_2015_4). marvel.com. [dostęp 2021-04-02]. [zarchiwizowane z
tego adresu (https://www.marvel.com/comics/issue/58211/marvels_captain_america_c
ivil_war_prelude_2015_4) (2020-10-27)]. (ang.).
77. Spider-Man: Homecoming Prelude (2017) #1 (of 2) (https://web.archive.org/web/2020
0514130007/https://comicstore.marvel.com/Spider-Man-Homecoming-Prelude-2017-1
-of-2/digital-comic/44318). marvel.com. [dostęp 2021-04-02]. [zarchiwizowane z tego
adresu (https://comicstore.marvel.com/Spider-Man-Homecoming-Prelude-2017-1-of-2/
digital-comic/44318) (2020-05-14)]. (ang.).
78. Spider-Man: Homecoming Prelude (2017) #2 (of 2) (https://web.archive.org/web/2020
0514125910/https://comicstore.marvel.com/Spider-Man-Homecoming-Prelude-2017-2
-of-2/digital-comic/44473). marvel.com. [dostęp 2021-04-02]. [zarchiwizowane z tego
adresu (https://comicstore.marvel.com/Spider-Man-Homecoming-Prelude-2017-2-of-2/
digital-comic/44473) (2020-05-14)]. (ang.).
79. Marvel Cinematic Universe Guidebook: The Good, The Bad, The Guardians HC
(Hardcover) (https://web.archive.org/web/20200926065445/https://www.marvel.com/c
omics/collection/59512/marvel_cinematic_universe_guidebook_the_good_the_bad_th
e_guardians_hc_hardcover). marvel.com. [dostęp 2020-12-29]. [zarchiwizowane z
tego adresu (https://www.marvel.com/comics/collection/59512/marvel_cinematic_univ
erse_guidebook_the_good_the_bad_the_guardians_hc_hardcover) (2020-09-26)].
(ang.).
80. Silias Lesnik: WHIH News Returns for Civil War Viral Video! (https://web.archive.org/w
eb/20210308052208/https://www.comingsoon.net/movies/news/679359-whih-news-ret
urns-for-civil-war-viral-video). Coming Soon. [dostęp 2016-04-22]. [zarchiwizowane z
tego adresu (http://www.comingsoon.net/movies/news/679359-whih-news-returns-for-
civil-war-viral-video) (2021-03-08)]. (ang.).
81. Spencer Perry: WHIH Investigates The Cost of Saving the World in New Civil War
Viral Video (https://web.archive.org/web/20160824002843/http://www.superherohype.c
om/news/372423-whih-investigates-the-cost-of-saving-the-world-in-new-civil-war-viral-
video). Superhero Hype. [dostęp 2016-04-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (https://
www.superherohype.com/news/372423-whih-investigates-the-cost-of-saving-the-world
-in-new-civil-war-viral-video) (2016-08-24)]. (ang.).
82. Silias Lesnik: WHIH Newsfront Returns With a New Civil War Viral Video (https://web.
archive.org/web/20160731013928/http://www.comingsoon.net/movies/trailers/681667-
whih-newsfront-civil-war). Coming Soon. [dostęp 2016-04-28]. [zarchiwizowane z tego
adresu (https://www.comingsoon.net/movies/trailers/681667-whih-newsfront-civil-war)
(2016-07-31)]. (ang.).
83. Spencer Perry: WHIH Sits Down With Marvel Cinematic Universe President Ellis (http
s://web.archive.org/web/20210225062932/https://www.superherohype.com/news/3730
75-president-ellis-whih). Superhero Hype. [dostęp 2016-05-03]. [zarchiwizowane z
tego adresu (https://www.superherohype.com/news/373075-president-ellis-whih)
(2021-02-25)]. (ang.).
84. 'Captain America: Civil War' premieres in London (https://web.archive.org/web/201908
13051831/https://www.upi.com/Entertainment_News/Photos/Captain-America-Civil-W
ar-premieres-in-London/10101/). UPI. [dostęp 2016-04-05]. [zarchiwizowane z tego
adresu (https://www.upi.com/Entertainment_News/Photos/Captain-America-Civil-War-
premieres-in-London/10101/) (2019-08-13)]. (ang.).
85. Anthony D’Alessandro: Disney Shows Off First 27 Minutes Of ‘Finding Dory’, ‘Captain
America: Civil War’ Screens – CinemaCon (https://web.archive.org/web/20210211174
500/https://deadline.com/2016/04/disney-star-wars-rogue-one-han-solo-episode-viii-m
arvel-captain-america-cinemacon-1201736867/). Deadline Hollywood. [dostęp 2016-
04-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (https://deadline.com/2016/04/disney-star-wars
-rogue-one-han-solo-episode-viii-marvel-captain-america-cinemacon-1201736867/)
(2021-02-11)]. (ang.).
86. Nancy Tartaglione: ‘Captain America: Civil War’ Blasts Off With $14.9M On Day One
Overseas (https://web.archive.org/web/20210303165721/https://deadline.com/2016/0
4/captain-america-box-office-opening-international-results-1201745767/). Deadline
Hollywood. [dostęp 2016-04-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (https://deadline.com/
2016/04/captain-america-box-office-opening-international-results-1201745767/)
(2021-03-03)]. (ang.).
87. Captain America: Civil War (https://www.boxofficemojo.com/releasegroup/gr21362979
89/). Box Office Mojo. [dostęp 2021-02-10]. (ang.).
88. Rachel Babbage: Captain America: Civil War to start shooting in two weeks (https://we
b.archive.org/web/20210305084603/https://www.digitalspy.com/movies/a636963/capta
in-america-civil-war-to-start-shooting-in-two-weeks/). Digital Spy. [dostęp 2015-03-21].
[zarchiwizowane z tego adresu (https://www.digitalspy.com/movies/a636963/captain-a
merica-civil-war-to-start-shooting-in-two-weeks/) (2021-03-05)]. (ang.).
89. Kapitan Ameryka: Wojna Bohaterów - fragment filmu ujawniony na gali MTV Movie
Awards 2016! Zobacz! (https://web.archive.org/web/20210327233402/https://www.esk
a.pl/hotplota/news/kapitan-ameryka-wojna-bohaterow-fragment-filmu-ujawniony-na-ga
li-mtv-movie-awards-2016-zobacz-aa-VkQd-5BCy-mi53.html). Eska.pl. [dostęp 2016-
04-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (https://www.eska.pl/hotplota/news/kapitan-am
eryka-wojna-bohaterow-fragment-filmu-ujawniony-na-gali-mtv-movie-awards-2016-zob
acz-aa-VkQd-5BCy-mi53.html) (2021-03-27)]. (pol.).
90. Spencer Perry: Captain America: Civil War Blu-ray and Digital Release Coming in
September (https://web.archive.org/web/20210308004643/https://www.comingsoon.ne
t/dvd/news/699507-captain-america-civil-war-blu-ray-and-digital-release-coming-in-se
ptember#/slide/1). Coming Soon. [dostęp 2016-06-30]. [zarchiwizowane z tego adresu
(https://www.comingsoon.net/dvd/news/699507-captain-america-civil-war-blu-ray-and-
digital-release-coming-in-september#/slide/1) (2021-03-08)]. (ang.).
91. Wojna Bohaterów na Blu-ray 3D, Blu-ray i DVD już od 20 września (https://web.archiv
e.org/web/20210327225841/http://efantastyka.pl/news-wojna-bohater%C3%B3w-na-bl
u-ray-3d-blu-ray-i-dvd-ju%C5%BC-od-20-wrze%C5%9Bnia). EFantastyka.pl. [dostęp
2016-09-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (http://efantastyka.pl/news-wojna-bohate
r%C3%B3w-na-blu-ray-3d-blu-ray-i-dvd-ju%C5%BC-od-20-wrze%C5%9Bnia) (2021-
03-27)]. (pol.).
92. Aaron Couch: Watch the 'Thor' Mockumentary Showing What the Avenger Was Doing
During 'Civil War' (https://web.archive.org/web/20210308033830/https://www.hollywoo
dreporter.com/heat-vision/thor-comic-con-mockumentary-debuts-914475). The
Hollywood Reporter. [dostęp 2016-08-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (https://ww
w.hollywoodreporter.com/heat-vision/thor-comic-con-mockumentary-debuts-914475)
(2021-03-08)]. (ang.).
93. Part 1 of Phase 3 of the Marvel Cinematic Universe is getting a Collectors Edition box
set (https://web.archive.org/web/20201223004526/https://www.steelbookbluray.com/p
art-1-of-phase-3-of-the-marvel-cinematic-universe-is-getting-a-collectors-edition-box-s
et/). steelbookbluray.com. [dostęp 2018-09-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (http
s://www.steelbookbluray.com/part-1-of-phase-3-of-the-marvel-cinematic-universe-is-ge
tting-a-collectors-edition-box-set/) (2020-12-23)]. (ang.).
94. Gina Carbone: MCU Infinity Saga Box Sets Quickly Sold Out, And Fans Complain
They're Damaged (https://web.archive.org/web/20200616213409/https://www.cinemab
lend.com/news/2485526/mcu-infinity-saga-box-sets-quickly-sold-out-and-fans-complai
n-theyre-damaged). Cinema Blend. [dostęp 2019-11-24]. [zarchiwizowane z tego
adresu (https://www.cinemablend.com/news/2485526/mcu-infinity-saga-box-sets-quic
kly-sold-out-and-fans-complain-theyre-damaged) (2020-06-16)]. (ang.).
95. Nancy Tartaglione: ‘Captain America: Civil War’ Grabs $200.4M In Debut; ‘Jungle
Book’ A Beast, And With ‘Zootopia’ Disney Has $1.24B From Three Titles – Int’l Box
Office Final (https://web.archive.org/web/20210225073046/https://deadline.com/2016/
05/captain-america-civil-war-jungle-book-huntsman-batman-superman-international-b
ox-office-weekend-results-1201747374/). Deadline Hollwyood. [dostęp 2016-05-02].
[zarchiwizowane z tego adresu (https://deadline.com/2016/05/captain-america-civil-wa
r-jungle-book-huntsman-batman-superman-international-box-office-weekend-results-1
201747374/) (2021-02-25)]. (ang.).
 96. 167 tysięcy widzów w Polsce na „Kapitanie Ameryce: Wojnie bohaterów” (https://web.
archive.org/web/20160817184938/http://www.filmweb.pl/news/167+tysi%C4%99cy+wi
dz%C3%B3w+w+Polsce+na+%22Kapitanie+Ameryce:+Wojnie+bohater%C3%B3w%2
2-117371). Filmweb. [dostęp 2016-05-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (http://www.
filmweb.pl/news/167+tysi%C4%99cy+widz%C3%B3w+w+Polsce+na+%22Kapitanie+
Ameryce%3A+Wojnie+bohater%C3%B3w%22-117371) (2016-08-17)]. (pol.).
97. Captain America: Civil War (2016) (https://www.rottentomatoes.com/m/captain_americ
a_civil_war). Rotten Tomatoes. [dostęp 2021-03-10]. (ang.).
98. Captain America: Civil War (https://www.metacritic.com/movie/captain-america-civil-w
ar). Metacritic. [dostęp 2021-03-10]. (ang.).
99. Anthony D’Alessandro: Why ‘Captain America: Civil War’ Is Poised To Be This
Summer’s Top-Grossing Live-Action Film: B.O. Postmortem (https://web.archive.org/w
eb/20210225133452/https://deadline.com/2016/05/captain-america-civil-war-opening-
weekend-box-office-summer-records-1201750394/). Deadline Hollywood. [dostęp
2016-05-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (http://deadline.com/2016/05/captain-am
erica-civil-war-opening-weekend-box-office-summer-records-1201750394/) (2021-02-
25)]. (ang.).
100. Dave White: ‘Captain America: Civil War’ Review: Chris Evans Fights Back in
Satisfying Sequel (https://web.archive.org/web/20210118043426/https://www.thewrap.
com/captain-america-civil-war-review-mcu/). The Wrap. [dostęp 2016-04-13].
[zarchiwizowane z tego adresu (http://www.thewrap.com/captain-america-civil-war-revi
ew-mcu/) (2021-01-18)]. (ang.).
101. Jim Vejvoda: Captain America: Civil War Review (https://web.archive.org/web/202101
05125527/https://www.ign.com/articles/2016/04/13/captain-america-civil-war-review).
IGN. [dostęp 2016-04-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (https://www.ign.com/article
s/2016/04/13/captain-america-civil-war-review) (2021-01-05)]. (ang.).
102. Brian Truitt: Review: 'Captain America: Civil War' explores family, friendship, sacrifice
(https://web.archive.org/web/20210308220854/https://eu.usatoday.com/story/life/movi
es/2016/04/13/review-captain-america-civil-war-movie/82941284/). USA Today.
[dostęp 2016-05-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (https://www.usatoday.com/story/
life/movies/2016/04/13/review-captain-america-civil-war-movie/82941284/) (2021-03-
08)]. (ang.).
103. Dan Jolin: Captain America: Civil War Review (https://web.archive.org/web/202011081
31936/https://www.empireonline.com/movies/reviews/captain-america-civil-war-revie
w/). Empire Magazine. [dostęp 2016-04-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (https://w
ww.empireonline.com/movies/reviews/captain-america-civil-war-review/) (2020-11-
08)]. (ang.).
104. Richard Roeper: ‘Captain America: Civil War’ review: Choose your own avenger (http
s://web.archive.org/web/20190722164040/https://chicago.suntimes.com/2016/5/3/183
37434/captain-america-civil-war-review-choose-your-own-avenger). Chicago Sun-
Times. [dostęp 2016-05-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (https://chicago.suntimes.
com/2016/5/3/18337434/captain-america-civil-war-review-choose-your-own-avenger)
(2019-07-22)]. (ang.).
105. A.O. Scott: Review: In ‘Captain America: Civil War,’ Super-Bro Against Super-Bro (http
s://web.archive.org/web/20210308145216/https://www.nytimes.com/2016/05/06/movie
s/captain-america-civil-war-review-chris-evans.html). The New York Times. [dostęp
2016-05-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (https://www.nytimes.com/2016/05/06/mo
vies/captain-america-civil-war-review-chris-evans.html) (2021-03-08)]. (ang.).
106. Jakub Popielecki: Polityczne figurki (https://web.archive.org/web/20171012142518/htt
p://www.filmweb.pl/reviews/Polityczne+figurki-18650). Filmweb. [dostęp 2016-05-06].
[zarchiwizowane z tego adresu (http://www.filmweb.pl/reviews/Polityczne+figurki-1865
0) (2017-10-12)]. (pol.).
107. Łukasz Radomski: Kapitan Ameryka: Wojna bohaterów – recenzja przedpremierowa
(https://web.archive.org/web/20161015060141/http://naekranie.pl/recenzje/kapitan-am
eryka-wojna-bohaterow-recenzja-przedpremierowa-2). NaEkranie.pl. [dostęp 2016-04-
28]. [zarchiwizowane z tego adresu (http://naekranie.pl/recenzje/kapitan-ameryka-woj
na-bohaterow-recenzja-przedpremierowa-2) (2016-10-15)]. (pol.).
108. Bartosz Czartoryski: „Kapitan Ameryka: wojna bohaterów”: wszyscy przegrywają...?
[Recenzja (https://web.archive.org/web/20160712012028/http://film.onet.pl/recenzje/k
apitan-ameryka-wojna-bohaterow-recenzja-filmu/7bx04j)]. Onet.pl. [dostęp 2016-04-
28]. [zarchiwizowane z tego adresu (http://film.onet.pl/recenzje/kapitan-ameryka-wojna
-bohaterow-recenzja-filmu/7bx04j) (2016-07-12)]. (pol.).
109. Marcin Zwierzchowski: Iron Man vs Kapitan Ameryka (https://web.archive.org/web/202
01001224207/https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/kultura/film/1659988,1,recenzja-
filmu-kapitan-ameryka-wojna-bohaterow-rez-anthony-russo-joe-russo.read). Polityka.
[dostęp 2016-05-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (http://www.polityka.pl/tygodnikpo
lityka/kultura/film/1659988,1,recenzja-filmu-kapitan-ameryka-wojna-bohaterow-rez-ant
hony-russo-joe-russo.read) (2020-10-01)]. (pol.).
110. Mike Vulpo: Teen Choice Awards 2016 Nominations Announced: See the „First Wave”
of Potential Winners (https://web.archive.org/web/20210310001320/https://www.eonlin
e.com/news/767635/teen-choice-awards-2016-nominations-announced-see-the-first-w
ave-of-potential-winners). E! Entertainment. [dostęp 2016-05-24]. [zarchiwizowane z
tego adresu (http://www.eonline.com/news/767635/teen-choice-awards-2016-nominati
ons-announced-see-the-first-wave-of-potential-winners) (2021-03-10)]. (ang.).
111. Maya Eliahou: Teen Choice Awards 2016--Captain America: Civil War Leads Second
Wave of Nominations (https://web.archive.org/web/20210226164909/http://www.eonlin
e.com/news/771305/teen-choice-awards-2016-captain-america-civil-war-leads-second
-wave-of-nominations). E! Entertainment. [dostęp 2016-06-09]. [zarchiwizowane z
tego adresu (http://www.eonline.com/news/771305/teen-choice-awards-2016-captain-
america-civil-war-leads-second-wave-of-nominations) (2021-02-26)]. (ang.).
112. Gregg Kilday: 'La La Land,' 'Arrival,' 'Moonlight' Top Critics' Choice Nominations (http
s://web.archive.org/web/20210308172959/https://www.hollywoodreporter.com/lists/criti
cs-choice-awards-2016-film-nomination-complete-list-951822/item/best-picture-critics-
choice-noms-2016-951821). The Hollywood Reporter. [dostęp 2016-12-01].
[zarchiwizowane z tego adresu (https://www.hollywoodreporter.com/lists/critics-choice-
awards-2016-film-nomination-complete-list-951822/item/best-picture-critics-choice-no
ms-2016-951821) (2021-03-08)]. (ang.).
113. Golden Schmoes Winners and nominees (2016) (https://web.archive.org/web/2021011
3222537/https://goldenschmoes.joblo.com/results/golden-schmoes-winners-and-nomi
nees-2016/). JoBlo.com. [dostęp 2021-03-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (https://
goldenschmoes.joblo.com/results/golden-schmoes-winners-and-nominees-2016/)
(2021-01-13)]. (ang.).
114. IFJA 2016 Film Awards Nominated Films and Performances (https://web.archive.org/w
eb/20201116221517/http://indianafilmjournalists.com/index). Indiana Film Journalists
Association. [dostęp 2016-11-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (http://indianafilmjou
rnalists.com/index) (2020-11-16)]. (ang.).
115. Andrew Liptak: The inaugural Dragon Awards highlight the populist side of science
fiction and fantasy (https://web.archive.org/web/20201130121334/https://www.theverg
e.com/2016/9/4/12794666/dragon-award-dragoncon-david-weber-terry-pratchett). The
Verge. [dostęp 2016-09-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (https://www.theverge.co
m/2016/9/4/12794666/dragon-award-dragoncon-david-weber-terry-pratchett) (2020-
11-30)]. (ang.).
116. 2016 HPA Awards (https://web.archive.org/web/20210118100146/https://hpaonline.co
m/nominees-and-winners/2016-hpa-awards/). Hollywood Post Alliance. [dostęp 2021-
03-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (https://hpaonline.com/nominees-and-winners/
2016-hpa-awards/) (2021-01-18)]. (ang.).
117. Matt Neglia: The 2016 Las Vegas Film Critics Society Winners (https://web.archive.or
g/web/20210115181141/https://www.nextbestpicture.com/latest/the-2016-las-vegas-fil
m-critics-society-winners). Next Best Picture. [dostęp 2016-12-17]. [zarchiwizowane z
tego adresu (https://www.nextbestpicture.com/latest/the-2016-las-vegas-film-critics-so
ciety-winners) (2021-01-15)]. (ang.).
118. Matt Neglia: The 2016 Phoenix Film Critics Society (PFCS) Awards Winners (https://w
eb.archive.org/web/20201201203314/https://www.nextbestpicture.com/latest/the-2016
-phoenix-film-critics-society-pfcs-awards-winners). Next Best Picture. [dostęp 2016-
12-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (https://www.nextbestpicture.com/latest/the-20
16-phoenix-film-critics-society-pfcs-awards-winners) (2020-12-01)]. (ang.).
119. Matt Neglia: The 2016 St. Louis Film Critics Association (StLFCA) Winners (https://we
b.archive.org/web/20201127140950/https://www.nextbestpicture.com/latest/the-2016-s
t-louis-film-critics-association-stlfca-winners). Next Best Picture. [dostęp 2016-12-18].
[zarchiwizowane z tego adresu (https://www.nextbestpicture.com/latest/the-2016-st-lo
uis-film-critics-association-stlfca-winners) (2020-11-27)]. (ang.).
120. Matt Neglia: The 2016 St. Louis Film Critics Association (StLFCA) Awards
Nominations (https://web.archive.org/web/20210201075233/https://www.nextbestpictu
re.com/latest/the-2016-st-louis-film-critics-association-stlfca-awards-nominations).
Next Best Picture. [dostęp 2016-12-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (https://www.n
extbestpicture.com/latest/the-2016-st-louis-film-critics-association-stlfca-awards-nomin
ations) (2021-02-01)]. (ang.).
121. Patrick Hipes: People’s Choice Awards Nominees Set (https://web.archive.org/web/20
210225112534/https://deadline.com/2016/11/peoples-choice-awards-nominees-2016-f
ull-list-captain-america-kevin-hart-1201854910/). Deadline Hollywood. [dostęp 2016-
11-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (http://deadline.com/2016/11/peoples-choice-a
wards-nominees-2016-full-list-captain-america-kevin-hart-1201854910/) (2021-02-
25)]. (ang.).
122. Adam Chitwood: ‘Zootopia’ and ‘Kubo’ Lead Annie Awards Nominations; ‘Game of
Thrones’ and ‘Civil War’ Land Nods (https://web.archive.org/web/20200812035523/htt
ps://collider.com/annie-awards-nominations-2016-full-list/). Collider. [dostęp 2016-11-
28]. [zarchiwizowane z tego adresu (https://collider.com/annie-awards-nominations-20
16-full-list/) (2020-08-12)]. (ang.).
123. SAG Award Nominations 2017: The Complete List (https://web.archive.org/web/20210
308213645/https://www.hollywoodreporter.com/lists/sag-award-nominations-2017-full-l
ist-956034/item/outstanding-action-performance-by-a-stunt-ensemble-a-motion-picture
-sag-nominees-2017-956106). The Hollywood Reporter. [dostęp 2016-12-14].
[zarchiwizowane z tego adresu (http://www.hollywoodreporter.com/lists/sag-award-no
minations-2017-full-list-956034/item/outstanding-action-performance-by-a-stunt-ense
mble-a-motion-picture-sag-nominees-2017-956106) (2021-03-08)]. (ang.).
124. Matt Neglia: The 2016 NAACP Image Award Nominations (https://web.archive.org/we
b/20210116080929/https://www.nextbestpicture.com/latest/the-2016-naacp-image-aw
ard-nominations). Next Best Picture. [dostęp 2016-12-13]. [zarchiwizowane z tego
adresu (https://www.nextbestpicture.com/latest/the-2016-naacp-image-award-nominati
ons) (2021-01-16)]. (ang.).
125. Dani Levy: Justin Timberlake and Kevin Hart Lead Nickelodeon’s Kids’ Choice Awards
Nominations (https://web.archive.org/web/20210216032637/https://variety.com/2017/t
v/news/nickelodeon-kids-choice-awards-nominations-2017-full-list-1201975603/).
Variety. [dostęp 2017-02-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (http://variety.com/2017/t
v/news/nickelodeon-kids-choice-awards-nominations-2017-full-list-1201975603/)
(2021-02-16)]. (ang.).
126. James Dyer: 2017 Three Empire Awards Nominations Announced (https://web.archiv
e.org/web/20200512141637/https://www.empireonline.com/movies/news/2017-three-e
mpire-awards-nominations-announced/). Empire Magazine. [dostęp 2017-02-07].
[zarchiwizowane z tego adresu (http://www.empireonline.com/movies/news/2017-three
-empire-awards-nominations-announced/) (2020-05-12)]. (ang.).
127. Dave McNary: ‘Rogue One,’ ‘Walking Dead’ Lead Saturn Awards Nominations (https://
web.archive.org/web/20210310001422/https://variety.com/2017/film/awards/saturn-aw
ards-nominations-2017-rogue-one-walking-dead-1202000833/). Variety. [dostęp 2017-
03-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (http://variety.com/2017/film/awards/saturn-aw
ards-nominations-2017-rogue-one-walking-dead-1202000833/) (2021-03-10)]. (ang.).
128. Oglethorpe Award (https://web.archive.org/web/20210206103605/https://www.georgiaf
ilmcritics.org/p/oglethorpe-award.html). Georgia Film Critics Association. [dostęp
2021-03-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (https://www.georgiafilmcritics.org/p/oglet
horpe-award.html) (2021-02-06)]. (ang.).
129. Matt Neglia: The 2016 Hawaii Film Critics Society Nominations (https://web.archive.or
g/web/20201127144503/https://www.nextbestpicture.com/latest/the-2016-hawaii-film-c
ritics-society-nominations). Next Best Picture. [dostęp 2017-01-07]. [zarchiwizowane z
tego adresu (https://www.nextbestpicture.com/latest/the-2016-hawaii-film-critics-societ
y-nominations) (2020-11-27)]. (ang.).
130. Carolyn Giardina: Golden Reel Awards: 'Hacksaw Ridge' Tops Feature Competition at
Sound Editors' Ceremony (https://web.archive.org/web/20201125023354/https://www.
hollywoodreporter.com/lists/motion-picture-sound-editors-golden-reel-award-winners-2
017-full-list-winners-970616). The Hollywood Reporter. [dostęp 2017-02-19].
[zarchiwizowane z tego adresu (https://www.hollywoodreporter.com/lists/motion-pictur
e-sound-editors-golden-reel-award-winners-2017-full-list-winners-970616) (2020-11-
25)]. (ang.).
131. Owen Gleiberman: Film Review: ‘Avengers: Infinity War’ (https://web.archive.org/web/
20190430055649/https://variety.com/2018/film/reviews/avengers-infinity-war-review-ro
bert-downey-jr-chadwick-boseman-1202782256/). Variety. [dostęp 2018-04-24].
[zarchiwizowane z tego adresu (https://variety.com/2018/film/reviews/avengers-infinity-
war-review-robert-downey-jr-chadwick-boseman-1202782256/) (2019-04-30)]. (ang.).
132. Peter Debruge: Film Review: ‘Avengers: Endgame’ (https://web.archive.org/web/2020
0417104811/https://variety.com/2019/film/reviews/avengers-endgame-review-marvel-c
inematic-universe-1203196048/). Variety. [dostęp 2019-04-23]. [zarchiwizowane z
tego adresu (https://variety.com/2019/film/reviews/avengers-endgame-review-marvel-c
inematic-universe-1203196048/) (2020-04-17)]. (ang.).
133. Justin Kroll: Loki, Scarlet Witch, Other Marvel Heroes to Get Own TV Series on
Disney Streaming Service (EXCLUSIVE) (https://web.archive.org/web/202103112012
47/https://variety.com/2018/film/news/loki-scarlet-witch-tv-series-marvel-disney-stream
ing-service-1202947551/). Variety. [dostęp 2018-09-18]. [zarchiwizowane z tego
adresu (https://variety.com/2018/film/news/loki-scarlet-witch-tv-series-marvel-disney-st
reaming-service-1202947551/) (2021-03-11)]. (ang.).
134. Geoff Boucher, Patrick Hipes: Marvel Duo Falcon & Winter Soldier Teaming For
Disney Streaming Series (https://web.archive.org/web/20190811081750/https://deadli
ne.com/2018/10/falcon-winter-soldier-tv-series-disney-streaming-service-marvel-1202
492782/). Deadline Hollywood. [dostęp 2018-10-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (h
ttps://deadline.com/2018/10/falcon-winter-soldier-tv-series-disney-streaming-service-m
arvel-1202492782/) (2019-08-11)]. (ang.).
135. Aaron Couch: Marvel's Kevin Feige Promises "Major Storylines" for Disney+ Shows (h
ttps://web.archive.org/web/20190412013309/https://www.hollywoodreporter.com/heat-
vision/marvels-kevin-promises-major-storylines-disney-shows-1200815). The
Hollywood Reporter. [dostęp 2019-04-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (https://ww
w.hollywoodreporter.com/heat-vision/marvels-kevin-promises-major-storylines-disney-
shows-1200815) (2019-04-12)]. (ang.).
136. Mike Fleming Jr: Kari Skogland To Direct 6-Part ‘The Falcon And The Winter Soldier’
Miniseries With Anthony Mackie, Sebastian Stan, Daniel Bruhl & Emily Van Camp (htt
ps://web.archive.org/web/20191230160935/https://deadline.com/2019/05/kari-skoglan
d-to-direct-6-part-the-falcon-and-the-winter-soldier-miniseries-with-anthony-mackie-se
bastian-stan-daniel-bruhl-emily-van-camp-1202619197/). Deadline Hollywood. [dostęp
2019-05-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (https://deadline.com/2019/05/kari-skogla
nd-to-direct-6-part-the-falcon-and-the-winter-soldier-miniseries-with-anthony-mackie-s
ebastian-stan-daniel-bruhl-emily-van-camp-1202619197/) (2019-12-30)]. (ang.).
137. Alexandra Ramos: Where You've Seen The Falcon And The Winter Soldier Cast
Before (https://web.archive.org/web/20210328001030/https://www.cinemablend.com/t
elevision/2564866/where-youve-seen-the-falcon-and-the-winter-soldier-cast-before).
Cinema Blend. [dostęp 2021-03-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (https://www.cine
mablend.com/television/2564866/where-youve-seen-the-falcon-and-the-winter-soldier-
cast-before) (2021-03-28)]. (ang.).
Bibliografia
Mike O’Sullivan: Guidebook to the Marvel Cinematic Universe: Marvel’s Captain America: Civil War (https://web.archive.org/web/20200516075041/https://comicstore.marvel.com/G
uidebook-to-the-Marvel-Cinematic-Universe-Marvels-Captain-America-Civil-War-1/digital-comic/43270). [w:] Marvel Entertainment [on-line]. 2017. [dostęp 2017-01-25].
[zarchiwizowane z tego adresu (https://comicstore.marvel.com/Guidebook-to-the-Marvel-Cinematic-Universe-Marvels-Captain-America-Civil-War-1/digital-comic/43270) (2020-05-
16)].
Linki zewnętrzne
Kapitan Ameryka: Wojna bohaterów (http://www.filmweb.pl/Film?id=706209) w bazie Filmweb
Kapitan Ameryka: Wojna bohaterów (https://www.imdb.com/title/tt3498820/) w bazie IMDb (ang.)
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kapitan_Ameryka:_Wojna_bohaterów&oldid=68517023”
138. Nick Romano: The Falcon and the Winter Soldier drops a surprise cameo that could
mean big things for the MCU (https://web.archive.org/web/20210416142919/https://e
w.com/tv/julia-louis-dreyfus-falcon-and-the-winter-soldier-cameo/). Entertainment
Weekly. [dostęp 2021-04-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (https://ew.com/tv/julia-lo
uis-dreyfus-falcon-and-the-winter-soldier-cameo/) (2021-04-16)]. (ang.).
139. Eric Eisenberg: The Falcon And The Winter Soldier Just Hit Us With An Awesome
Black Panther Tie-In (https://web.archive.org/web/20210402190838/https://www.cinem
ablend.com/television/2565280/falcon-winter-solider-black-panther-wakanda-dora-mila
je). Cinema Blend. [dostęp 2021-04-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (https://www.c
inemablend.com/television/2565280/falcon-winter-solider-black-panther-wakanda-dora
-milaje) (2021-04-02)]. (ang.).
140. Borys Kit, Aaron Couch: 'Captain America 4' in the Works With 'Falcon and the Winter
Soldier' Showrunner Malcolm Spellman (Exclusive) (https://web.archive.org/web/2021
0423223112/https://www.hollywoodreporter.com/heat-vision/captain-america-4-in-the-
works-with-falcon-and-the-winter-soldier-showrunner-malcolm-spellman-exclusive).
The Hollywood Reporter. [dostęp 2021-04-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (https://
www.hollywoodreporter.com/heat-vision/captain-america-4-in-the-works-with-falcon-an
d-the-winter-soldier-showrunner-malcolm-spellman-exclusive) (2021-04-23)]. (ang.).
141. Borys Kit: Captain America 4’ Finds Its Director in Filmmaker Julius Onah (Exclusive)
(http://web.archive.org/web/20220716090906/https://www.hollywoodreporter.com/movi
es/movie-news/captain-america-4-director-1235176925/). The Hollywood Reporter.
[dostęp 2022-07-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (https://www.hollywoodreporter.c
om/movies/movie-news/captain-america-4-director-1235176925/) (2022-07-16)].
(ang.).
142. Aaron Couch, Borys Kit: Marvel’s Kevin Feige Unveils Phase 5 Plans, New ‘Avengers’
Movies at Comic-Con (http://web.archive.org/web/20220724062332/https://www.holly
woodreporter.com/movies/movie-news/marvel-studios-comic-con-phase-5-123518531
6/). The Hollywood Reporter. [dostęp 2022-07-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (htt
ps://www.hollywoodreporter.com/movies/movie-news/marvel-studios-comic-con-phase
-5-1235185316/) (2022-07-24)]. (ang.).
Tę stronę ostatnio edytowano 16 paź 2022, 18:54.
Tekst udostępniany na licencji Creative Commons: uznanie autorstwa, na tych samych warunkach (http:https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/deed.pl), z
możliwością obowiązywania dodatkowych ograniczeń.
Zobacz szczegółowe informacje o warunkach korzystania (http:https://foundation.wikimedia.org/wiki/Warunki_korzystania).