DEALAGDON, RAYMART S.

BSED MATH 1B NOVEMBER 17, 2022

MGA BABASAHIN HINGIL SA KASAYSAYAN

Activity 2

ANSWERS:

1. “Facts cannot speak for themselves” In that sense, his interpretation of the
historical facts is affected by his context and circumstances. His subjectivity
will inevitably influence the process of his historical research: the
methodology that he will use, the facts that he shall select and deem relevant
, his interpretation, and even the form of his writing’s. Thus, in one way or
another, History is always Subjective.
Historical research requires rigor. Despite the facts that historians cannot
ascertain absolute objectivity, the Study of History remains scientific
because the rigor of research and methodology that historian employ.
Historical methodology comprises certain technique and rules that historian
follows in order to properly utilize sources and historical evidences in
writing history.
HISTORICAL METHODOLOGY: certain rule apply in cases of
conflicting accounts in different sources, and how to proo treat eyewitness
accounts and oral sources as valid historical evidence. In doing so, historical
claims done by historians and arguments that they forward in their historical
writings. While they may be influence by historian inclinations, can still be
validated by using reliable evidence and employing correct and
meticulous historical methodology.
For example, if a historian chooses to use oral account as his data in
studying ethnic history of the ifugao in the Cordillera during the American
occupation, he needs to validate the claims his informant through
comparing and corroborating it with written sources. While bias is
inevitable, the historian need not let his bias blind his judgment and such
bias are only acceptable if he maintains his rigor as a researcher.
2. Pangunahing sanggunian sa pag-aaral ng kasaysayan ang mga tinatawag na
primaryang batis. Ang mga ito ay ang bagay at mga tala na naglalaman ng
impormasyon na galing mismo sa bagay o tao na pinag-uusapan sa
kasaysayan (de Viana, n.d.). Nangangahulugan na ang mga ito ay mga uri ng
bagay na umiral kasabay ng mga pangyayaring tinatalakay. Ang mga
primaryang batis ay maaaring uriin sa dalawa: nakasulat at ‘di-nakasulat.
Ang mga nakasulat na primaryang batis ay mga dokumento na
naglalaman ng mga ulat ng kaganapan, tala, opinyon, pananaw, at
damdamin ng may-akda. Ilan sa mga halimbawa nito ay ang mga
sumusunod:
A. Talaarawan- tinatawag din itong diary o journal. Ang mga ito
ay naratibo ng mga kaganapan na inakda ng mga tao na mismong
nakaranas at nakasaksi sa mga pangyayari. Kadalasan na ito ay
isinusulat ng may-akda araw-araw. Isang halimbawa nito ay ang
diary ni Hen. Gregorio del Pilar na naglalarawan ng kanyang
karanasan sa pakikibaka sa mga Amerikano. Nagtapos ang kanyang
pagsusulat nang siya ay mapaslang ng mga Amerikano sa Pasong
Tirad.
B. Awtobiograpiya- tinatawag din itong talambuhay na isinulat ng
may-akda na pumapatungkol sa kanyang sarili. Mahahalagang
mga kaganapan, lugar, tao at mga pangyayari ang kadalasang
paksa ng nasabing akda.
C. Liham- ito ay ang mga sulat ng may-akda na naglalaman ng
mensahe, pananaw o damdamin na nais niyang iparating sa taong
kinauukulan. Halimbawa nito ay ang Liham ni Rizal sa Kadalagahan
ng Malolos na may petsang Pebrero 22, 1889. Dito pinapurihan ni
Rizal ang kagitingan at katapangan na ipinamalas ng
kadalagahan ng Malolos na umalpas mula sa pagkaalipin ng
kamangmangan sa pamamagitan ng paghiling nila sa gobernador-
heneral na makapagtayo ng isang paaralan na magtuturo ng
wikang Espanyol.
D. Diyaryo/Pahayagan- isang dokumento na inilathala at inilimbag
kaalinsabay ng mga isyung panlipunan na tinatalakay sa mismong
pahayagan. Maaari rin itong maglaman ng ulat ukol sa mga
 kaganapang pulitikal, pang-ekonomiko at panlipunan. Tumatalakay
din ang mga pahayagan sa mga opinyon at pananaw ng mga eksperto
sa isang partikular na isyu. Isang halimbawa ng pahayagan ay ang
Diariong Tagalog, na pinamatnugutan ni Marcelo H. del Pilar. Ito
ang kauna-unahang bilingguwal na pahayagan na nasusulat sa wikang
Tagalog at Espanyol (Almario, 2015). Isiniwalat ng nasabing
pahayagan ang pang-aabuso ng mga prayleng Kastila at ang
pagmamalabis ng mga opisyal ng gobyernong kolonyal.
E. Memoir- isa itong uri ng primaryang batis na naglalarawan ng mga
pangyayari habang bumabanggit ng kanyang sariling kuro-kuro ang
may-akda. Ipinapaliwanag ng may-akda ang isang kaganapan sa
paraang naratibo gayundin ang paglalahok niya ng kanyang
opinyon base sa kanyang paniniwala. Isang sikat na memoir ay
ang The Philippine Revolution o ang La Revolucion Filipina na
inakda ni Apolinario Mabini. Tinalakay niya rito ang pagtatagumpay
ng Himagsikang Pilipino laban sa mga Espanyol gayundin ang
pagtatatag ng isang Republika na kinikilala ng mga bansa sa Asya
at sa Europa noong 1899
F. Mga Ulat- Kadalasang mga opisyal na dokumento ang mga ulat na
nanggaling sa isang grupo ng tao na naglalayong maghatid ng
impormasyon ukol sa isang partikular na kaganapan. Ginagamit
ang mga ulat sa mga imbestigasyon o sa mga pagdinig upang
magamit na basehan ng hakbangin ng pamahalaan. Halimbawa ng ulat
ay ang dokumento na inilabas ng Agrava Fact-Finding Commission
na nagsiyasat sa mga kaganapan ukol sa pagpaslang kay dating
Senador Benigno Aquino Jr. noong 1983. Ginamit ang ulat ng
Komisyong Agrava sa pagsasampa ng kaukulang asunto sa
Sandiganbayan laban sa mga opisyal na pinaniniwalaang sangkot sa
nasabing pagpaslang. Ilan pang halimbawa ng ulat ay ang mga ulat ng
lupon na ginagamit ng mga mambabatas sa pamahalaang lokal bilang
basehan ng mga ordinansa at gawaing lehislasyon
G. Mga Talumpati- isa ring uri ng primaryang batis ang mga
talumpati. Ito ay ang mga pahayag na binigkas sa mga
mahahalagang okasyon, pagtitipon, gawaing panrelihiyon o pulitikal.
Kinakailangan na malathala ang mga nasabing talumpati bago
mauri bilang nasusulat na primaryang batis. (de Viana, n.d.) Sa bisa
ng Artikulo 2 ng Kodigong Sibil ng Pilipinas, minamandato ang
 paglalathala ng mga mahahalagang talumpati sa Official Gazette, ang
opisyal na pahayagan ng pamahalaan ng Pilipinas. Ilan sa mga
nalathala ay ang mga talumpati ng Pangulo sa ilang mahahalagang
pagdiriwang. Maaari ring isama sa mga talumpati ang mga privilege
speech ng mga mambabatas na nailalathala naman sa mga
dokumento ng Kongreso na tinatawag na journal.
H. Opisyal na mga Dokumento- bahagi ng gampanin ng pamahalaan
ang maglathala ng mga opisyal na dokumento na naglalaman ng
mga mahahalagang kalatas, anunsyo o mandato. Dahil dito,
nagagamit ang mga opisyal na dokumento bilang primaryang batis.
Ilan sa mga ito ay ang mga orihinal na kopya ng mga batas na
ginawa ng Kongreso at pinirmahan ng Pangulo gayundin ang mga
desisyon ng hudikatura, kalatas ng mga administratibong ahensya
ng gobyerno, at iba pang mga katulad nito. Halimbawa ng mga
opisyal na dokumento ay ang Acta de la Proclamacion de la
Independencia del Pueblo Filipino na inakda ni Ambrosio Rianzares
Bautista at binasa kaalinsabay ng deklarasyon ng kalayaan ng
Pilipinas noong Hunyo 12, 1898. Isa ring primaryang batis ang
Proclamation No. 1081 ni dating Pangulong Marcos na nagdedeklara
na ang buong bansa ay nasa ilalim ng Batas Militar
I. Mga Kasunduan- kinokonsidera ring primaryang batis ang mga
kasunduan na nilagdaan ng mga pinuno ng pamahalaan o ng mga
samahan. Isang halimbawa ng kasunduan ay ang Kasunduan sa Biak-
na-Bato na nilagdaan ng mga kinatawan ng pamahalaang
rebolusyonaryo at gobyernong kolonyal ng mga Espanyol.

Sekondaryang batis naman ay mga lathalain na nakaangkla sa mga

tala at impormasyon halaw sa primaryang batis. Binibigyang-diin dito
ang pagsangguni ng mga sekondaryang batis sa mga primaryang batis
bilang pinagmulan ng mga ito. Karaniwan na ang mga batayang
aklat, brochure at magazine ay halimbawa ng sekondaryang batis.
Dagdag pa rito ang mga nalathalang artikulo sa internet.
Nakakatulong ang mga sekondaryang batis upang makilala ng mga
mananaliksik ang mga primaryang batis. Nakakaambag sa paunang
kaalaman ng mga mananaliksik ang pagkakilala nila sa mga
sekondaryang batis upang mas maunawaan ang nilalaman, konteksto
at naratibo ng mga primaryang batis (Navarro, 2000).

REPOSITORYO NG MGA SANGGUNIANG BATIS

Ang mga sangguniang batis na ito ay tinipon at kinalap ng mga

mananaliksik, historyador at mga arkeologo. Ang mga ito, maaaring
primarya o sekondaryang batis man ay maaaring matagpuan sa mga
sumusunod na repository sa Pilipinas:
 Pambansang Museo ng Pilipinas (National Museum of the
Philippines) - matatagpuan sa Lungsod ng Maynila at dating
gusaling lehislatibo ng pamahalaang Komonwelt. Nakalagak dito ang
mga sikat na primaryang batis gaya ng bahagi ng balangay mula sa
Lungsod ng Butuan, ang dibuhong Spolarium ni Juan Luna, ang
bangang Manunggul, at ang hikaw na Lingling-o
 Pambansang Sinupan (National Archives of the Philippines) -
Nakalagak dito ang mga opisyal na dokumento gaya ng______
 Gusali ng Sentrong Pangkultura ng Pilipinas (Cultural Center
of the Philippines) – nakalagak sa repositoryong ito ang mga
dokumento na may kinalaman sa mga Pambansang Alagad ng
Musika at Teatro na si Honorata “Atang” dela Rama.
 Gusali ng National Historical Commission of the Philippines-
kinalalagakan ng mga mahahalagang pahayagan, peryodiko at mga
aklat na mga mapagkakatiwalaang manunulat ng kasaysayan ng
Pilipinas.
 Pambansang Aklatan ng Pilipinas (National Library of the
Philippines) – tahanan ng mga mahahalagang aklat, dokumento, artikulo,
pahayagan at peryodiko kagaya ng mga orihinal na kopya ng mga
nobela ni Rizal na Noli Me Tangere at El Filibusterismo.
  Intramuros Administration- isang ahensya na nasa ilalim ng
Tanggapan ng Pangulo ng Republika ng Pilipinas na nangangalaga
ng mga dokumento at gamit na gumanap ng malaking papel sa
kasaysayan ng Intramuros.
 Mga museo at aklatang lokal- karaniwan na may mga aklatan at
museo ang mga lalawigan at bayan sa Pilipinas. Isang halimbawa
nito ang Aklatang Panlalawigan ng Bulacan na naglalaman ng mga
aklat, peryodiko at artikulo na may kinalaman sa kalinangan at
kasaysayan ng Lalawigan ng Bulacan. Gayundin ang Museo ng
Kasaysayang Pampulitika ng Pilipinas na nasa Dambana ng Casa
Real sa Lungsod ng Malolos. Itinatanghal ng nasabing museo ang
iba’t ibang tagpo sa kasaysayang pampulitika ng Pilipinas mula sa
pagtatatag ng mga kabihasnan sa ilaya at ilawud hanggang sa
pagkakamit ng soberanyang tinatamasa ng bawat mamamayang
Pilipino sa kasalukuyan.
 Pambansang Dambana- ang mga dambana ay lugar kung saan
nakahimlay ang mga labi ng mga kinikilalang bayani ng bayan.
Kadalasan na may mga museo rin na matatagpuan sa mga ito. Isang
halimbawa ng dambana ay ang Dambana ni Gat. Marcelo H. del Pilar na
matatagpuan sa Brgy. San Nicolas, Bulakan, Bulacan. Dito ang pook-
kapanganakan ni del Pilar na ipinasunog ng mga Espanyol, muling
ipinatayo at ipinaayos ng pamahalaan, at kinalalagakan ng kanyang
mga labi na buhat pa sa Barcelona, Espanya. Nagsisilbing lagakan
ng mga primarya at sekondaryang batis ang mga gusaling ito.
Itinuturing na yaman ng bayan ang mga primaryang batis maski ang mga
repositoryo kung saan ito matatagpuan. Kung kaya, masidhi ang pag-
iingat na hinihingi ng pamahalaan sa mga mag-aaral, mananaliksik at
historyador na nagsasadya sa mga repositoryo.

3. Manunggul Jar

The Manunggul Jar is a secondary burial jar excavated from a Neolithic

burial site inManunggul cave of Tabon Caves at Lipuun Point at
Palawan dating from 890–710B.C. The two prominent figures at the top
handle of its cover represent the journey of thesoul to the afterlife. The
 Manunggul Jar is widely acknowledged to be one of thefinest
Philippine pre-colonial artworks ever produced and is a considered a
masterpiece.It is denoted a national treasure and it is designated as item 64-
MO-74 by the NationalMuseum of the Philippines. It is now housed at the
Museum of the Filipino People and isone of the most popular exhibits there.
It is made from clay with some sand soil.

The Cultural treasure found in the early 1960’s in ManunggulCave, Lipuun

Point, Palawan is a secondary burial jar. The upperportion of the jar, as well
as the cover is incised with curvilinearscroll designs and painted with natural
iron or hematite. On top ofthe jar cover or lid is a boat with two human
figures representingtwo souls on a voyage to the afterlife. The
boatman is seatedbehind a figure whose hands are crossed on the
chest. Theposition of the hands is a traditional Filipino practice
observedwhen arranging the corpse.

The burial jar which is unrivaled in Southeast Asia and Considered as the
work of a master potter, signifies the belief of early Filipino in life after
death. It is dated to the late Neolithic Period, about 890-710 B.C.

Do you think the object comes directly from the past or is a replica of the
time?

The object comes directly from the past because the Manunggul Jar is an example
of an authentic artifact where artifacts sometimes provide the only clues about how
the people lived. It symbolized the National Museum's vital role in spearheading
the preservation of cultural heritage "pamana" through multidisciplinary
techniques. It demonstrated how, with the assistance of scholars, art can serve as a
vessel for history and culture. In this light, a simple jar became the embodiment of
the people's history, experiences, and aspirations.
The Manunggul Jar demonstrates that the Filipinos maritime culture is so
important that it reflected their ancestors religious beliefs. Many epics in the
Philippines would describe how souls travel to the next life aboard boats, passing
through rivers and seas.
The Manunggul Jar tells us about our ties to our Southeast Asian neighbors.
Despite the Diversity of the Philippine people's cultures, the design demonstrates
our common heritage from our Austronesian-speaking ancestors. The reminded of
the early Filipinos resourcefulness, as well as the concepts and values they hold
most dear their concept of the soul like it is thought to exist only in good natured
and merciful people. The belief was that the soul gave a person life, mind, and will,
and if our ancestors valued and exemplified this, then our nation was not only
great, but lived by compassionate people.