Wczoraj i dziś kl.

7 EDYCJA 2020-2022
Rozkład materiału i wymagania na oceny do historii dla klasy 7 szkoły podstawowej

Temat lekcji Materiał nauczania Odniesienia do Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo Ocena celująca
podstawy Uczeń: Uczeń: Uczeń: dobra Uczeń:
programowej. Uczeń:
Uczeń:
Rozdział I: Europa po kongresie wiedeńskim
1. Kongres – okoliczności zwołania – omawia decyzje – wyjaśnia znaczenie – wyjaśnia znaczenie – wyjaśnia znaczenie – wyjaśnia znaczenie – ocenia postawę
wiedeński kongresu wiedeńskiego kongresu terminów: terminów: abdykacja, terminu Związek terminu „sto dni”; Napoleona
– uczestnicy kongresu wiedeńskiego w restauracja, Święte Przymierze; Niemiecki; i Francuzów
wiedeńskiego i ich rola odniesieniu do legitymizm, – identyfikuje w okresie jego
w podejmowaniu Europy, w tym do równowaga – zna daty: bitwy pod – zna datę „stu dni” postacie: Franciszka powrotu do kraju;
decyzji ziem polskich europejska; Waterloo Napoleona I, Fryderyka
– „sto dni” Napoleona, (XIX.1) (18 VI 1815), (III–VI 1815); Wilhelma III, – ocenia zasady,
jego klęska pod – zna daty obrad podpisania aktu Aleksandra I; w oparciu o które
kongresu Świętego Przymierza – identyfikuje stworzono ład
Waterloo i ostateczny
wiedeńskiego (1814– (IX 1815); postać Aleksandra I; – omawia przebieg wiedeński;
upadek cesarza
1815); „stu dni”
Francuzów − przedstawia i
– prezentuje główne Napoleona; – ocenia działalność
– postanowienia wskazuje na mapie
– wskazuje na mapie założenia ładu Świętego Przymierza;
kongresu wiedeńskiego zmiany terytorialne − ocenia zasady, na
państwa decydujące wiedeńskiego;
– zmiany ustrojowe i w Europie po których podstawie - wyjaśnia, dlaczego
na kongresie
terytorialne – przedstawia kongresie stworzono ład Turcja nie przystąpiła
wiedeńskim;
– Święte Przymierze – decyzje kongresu wiedeńskim. wiedeński; do Świętego
jego cele i uczestnicy – podaje przyczyny dotyczące ziem – przedstawia Przymierza.
– znaczenie terminów: zwołania kongresu polskich. działalność Świętego
restauracja, wiedeńskiego. Przymierza.
legitymizm,
równowaga europejska
2. Rewolucja – przyczyny rewolucji – charakteryzuje – wyjaśnia znaczenie – wyjaśnia znaczenie – zna daty: – wyjaśnia znaczenie – wyjaśnia
przemysłow przemysłowej najważniejsze terminów: rewolucja terminów: skonstruowania terminów: okoliczności narodzin
a – uwarunkowania i przejawy rewolucji przemysłowa, industrializacja, cywilizacja

1
 kierunki rozwoju przemysłowej maszyna parowa, urbanizacja, telegrafu (1837); przemysłowa, przemysłu w XIX w.;
przemysłu w Europie (wynalazki i ich manufaktura; kapitalizm; metropolia;
– pierwsze wielkie zastosowania, – identyfikuje – ocenia gospodarcze
ośrodki przemysłowe obszary – zna datę – identyfikuje postać Michaela – przedstawia i społeczne skutki
w Europie uprzemysłowienia, udoskonalenia postacie: Samuela Faradaya jako gospodarcze rozwoju przemysłu
– rozwój transportu zmiany struktury maszyny parowej Morse’a; konstruktora silnika i społeczne skutki w XIX w.
– skutki gospodarcze społecznej i (1763); elektrycznego; industrializacji;
– wymienia gałęzie
rewolucji warunków życia)
– identyfikuje postać przemysłu, które – zna zasady – wyjaśnia
przemysłowej (XIX.2)
Jamesa Watta; rozwinęły się dzięki kapitalizmu; znaczenie
– wynalazki XIX w. –
zastosowaniu wynalezienia
elektryczność i – wymienia – wskazuje na
maszyny parowej; elektryczności dla
początki przyczyny rewolucji mapie państwa, na rozwoju przemysłu
telekomunikacji przemysłowej. – omawia wpływ których terenie i komunikacji;
– znaczenie terminów: zastosowania rozwinęły się w XIX
fabryka, maszyny parowej na w. najważniejsze – opisuje sposób
industrializacja, rozwój komunikacji. zagłębia działania maszyny
urbanizacja, kapitaliści, przemysłowe parowej.
kapitalizm Europy;
– postacie historyczne:
James Watt, Michael – przedstawia
Faraday, Samuel Morse konsekwencje
zastosowania
maszyny parowej
dla rozwoju
przemysłu.

3. Nowe – nowe ideologie: – omawia – wyjaśnia znaczenie − wyjaśnia znaczenie – identyfikuje − wyjaśnia – ocenia wpływ
idee liberalizm, narodziny i terminów: ideologia, terminów: postacie: Henriego znaczenie nowych ideologii
polityczne konserwatyzm, pierwsze lata proletariat, strajk, liberalizm, de Saint-Simona, terminów: wolna na życie społeczne
istnienia
socjalizm i komunizm fabrykanci; konserwatyzm, Roberta Owena, konkurencja, i polityczne
nowoczesnych
– teoretycy nowych ruchów socjalizm, Fryderyka Engelsa; liberalizm w pierwszej połowie
ideologii – wymienia ideologie komunizm, związek ekonomiczny,
politycznych

2
 – aspekty gospodarcze (socjalizm, ruch społeczno- polityczne zawodowy; – przedstawia manifest XIX w.;
i społeczno-polityczne ludowy, ruch w XIX wieku. warunki pracy komunistyczny;
nowych ideologii narodowy) (XXIV.4) – identyfikuje dzieci w XIX
– narodziny ruchu postacie: Edmunda wiecznych – zna datę wydania
robotniczego – związki Burke’a, Karola fabrykach; Manifestu
zawodowe Marksa, Adama komunistycznego
– znaczenie terminów: Smitha; (1848);
ideologia, wolna – przedstawia
– charakteryzuje okoliczności – wyjaśnia różnice
konkurencja, strajk,
założenia liberalizmu, narodzin między socjalistami
związek zawodowy
konserwatyzmu, liberalizmu, i komunistami;
– postacie historyczne:
socjalizmu konserwatyzmu
Adam Smith, Edmund
i komunizmu. i ruchu – wyjaśnia rolę
Burke, Robert Owen,
robotniczego. związków
Karol Marks
zawodowych
w rozwoju ruchu
robotniczego.

4. Przeciwko – powstanie – wymienia – wyjaśnia znaczenie – wyjaśnia znaczenie – wyjaśnia znaczenie – wskazuje na – identyfikuje
Świętemu dekabrystów w Rosji wydarzenia terminów: Wiosna terminu burżuazja; terminów: mapie państwa postacie: Karola X,
Przymierzu – rewolucja lipcowa we związane z walką z Ludów, uwłaszczenie; rewolucja lipcowa, zaangażowane Ludwika Filipa, Lajosa
Francji porządkiem – zna datę wybuchu rewolucja lutowa, w wojnę krymską; Kossutha;
– przyczyny Wiosny wiedeńskim, – zna datę Wiosny Wiosny Ludów dekabryści;
Ludów charakteryzuje Ludów (1848–1849); we Francji (II 1848); – opisuje przebieg – ocenia znaczenie
– przebieg i skutki przebieg Wiosny – zna daty: Wiosny Ludów we Wiosny Ludów dla
– wskazuje na mapie – identyfikuje postać dekabrystów (XII Francji, Prusach, państw i narodów
rewolucji lutowej we Ludów w Europie
państwa, w których Ludwika Napoleona 1825), wojny Austrii, na europejskich.
Francji (XXI.1)
wybuchła Wiosna Bonapartego; krymskiej (1853– Węgrzech i w
– Wiosna Ludów w
Ludów; 1856); państwach
Europie na przykładzie
– przedstawia włoskich;
Prus, Austrii, Węgier i – wymienia przyczyny Wiosny – identyfikuje
Włoch przyczyny Wiosny Ludów; postacie: Mikołaja – wymienia
– wojna krymska – Ludów. przyczyny i skutki
przyczyny, przebieg i

3
 skutki – przedstawia cele, I; Aleksandra II; wojny krymskiej.
– znaczenie terminów: przebieg i skutki
uwłaszczenie chłopów powstania – wskazuje na
– postacie historyczne: dekabrystów; mapie państwa, w
Ludwik Napoleona których w latach
Bonaparte – przedstawia skutki 1815–1847
Wiosny Ludów w wybuchły rewolucje
Europie. i powstania;

– omawia
przyczyny, przebieg
i skutki rewolucji
lipcowej we Francji;

– przedstawia
skutki Wiosny
Ludów we Francji,
Prusach, Austrii, na
Węgrzech i w
państwach
włoskich.

Rozdział II: Ziemie polskie po kongresie wiedeńskim

1. Po upadku – podział ziem polskich – wskazuje na – wyjaśnia znaczenie − wyjaśnia znaczenie – wyjaśnia − zna daty: nadania – ocenia skutki
Księstwa po kongresie mapie podział terminu uwłaszczenie; terminów: znaczenie wolności osobistej reformy
Warszawskie wiedeńskim polityczny ziem autonomia, Galicja, terminów: chłopom w zaborze uwłaszczeniowej
go – podstawowe zasady polskich po – zna datę powstania unia personalna; namiestnik, pruskim (1807), w zaborze pruskim;
ustrojowe w kongresie Królestwa Polskiego, protektorat; zniesienia
Królestwie Polskim, wiedeńskim (XX.1) Wielkiego Księstwa – charakteryzuje pańszczyzny w – ocenia rozwój
Wielkim Księstwie – charakteryzuje Poznańskiego ustrój Królestwa − identyfikuje zaborze austriackim gospodarczy
Poznańskim i okres konstytucyjny i Wolnego Miasta Polskiego; postacie: (1848); Królestwa Polskiego;
Rzeczypospolitej Królestwa Polskiego Krakowa (1815); Aleksandra I,
– wymienia organy Wielkiego księcia – wskazuje na − wymienia wady i
Krakowskiej – ustrój, osiągnięcia

4
– sytuacja społeczno- w gospodarce, – wymienia ustalenia władzy określone Konstantego; mapie zalety ustroju
gospodarcza Polaków kulturze i edukacji kongresu w konstytucji najważniejsze Królestwa Polskiego.
w zaborach pruskim, (XX.2) wiedeńskiego w Królestwa Polskiego; – charakteryzuje okręgi
austriackim i w – omawia sprawie ziem ustrój Wielkiego przemysłowe w
Królestwie Polskim położenie Polaków polskich. – wymienia reformy Księstwa Królestwie Polskim;
– reformy Franciszka w zaborach Franciszka Ksawerego Poznańskiego;
Ksawerego Druckiego- pruskim i Druckiego- – porównuje
Lubeckiego w austriackim, na Lubeckiego; – opisuje ustrój sytuację
Królestwie Polskim obszarze ziem Rzeczypospolitej gospodarczą ziem
– wymienia ośrodki Krakowskiej; polskich pod
– reformy zabranych oraz w
przemysłowe w zaborami.
uwłaszczeniowe w Rzeczypospolitej
Królestwie Polskim; – charakteryzuje
zaborze pruskim i Krakowskiej (XX.4)
rozwój gospodarczy
austriackim – wskazuje na mapie zaboru pruskiego i
– znaczenie terminu: podział ziem polskich zaboru
autonomia, po kongresie austriackiego oraz
protektorat wiedeńskim. Królestwa
– znaczenie terminu:
Polskiego;
ziemie zabrane
– omawia proces
uwłaszczania
chłopów w zaborze
pruskim i
austriackim.

5
2. Powstanie – działalność – przedstawia – wyjaśnia znaczenie – wyjaśnia znaczenie – zna daty: bitwy – zna daty: bitwy – omawia różnice
listopadowe opozycyjna i spiskowa przyczyny wybuchu terminu noc terminów: cenzura, pod Olszynką pod Stoczkiem (II pomiędzy opozycją
(Towarzystwo powstania listopadowa; kaliszanie, konspiracja, Grochowską (II 1831), 1831), bitew pod legalną i nielegalną w
Filomatów, listopadowego, dyktator; wojny polsko- Wawrem Królestwie Polskim;
Towarzystwo charakter zmagań i – zna daty: wybuchu -rosyjskiej (II–X 1831), i Dębem Wielkim
Filaretów, następstwa powstania bitwy pod Ostrołęką (III 1831), bitew – ocenia stosunek
Towarzystwo powstania dla listopadowego – identyfikuje postacie: (V 1831), bitwy o pod Iganiami i władz carskich do
Patriotyczne, Polaków w różnych (29/30 XI 1830); Aleksandra I, Józefa Warszawę (6–7 IX Boremlem (IV opozycji legalnej i
Sprzysiężenie zaborach (XX.3) Chłopickiego, Mikołaja 1831); 1831); nielegalnej;
– identyfikuje postać I, Waleriana
Podchorążych)
Piotra Wysockiego; Łukasińskiego; – identyfikuje − identyfikuje – ocenia, czy powstanie
– znaczenie terminów:
postacie: Ignacego postacie: Józefa listopadowe miało
cenzura, konspiracja, – wymienia przyczyny – wymienia przykłady Prądzyńskiego, Sowińskiego, Jana szanse powodzenia.
kaliszanie powstania organizacji spiskowych Emilii Plater; Skrzyneckiego, Jana
– przyczyny wybuchu listopadowego. i ich cele; Krukowieckiego,
powstania
– wskazuje na Tomasza Zana;
listopadowego – wymieni miejsca mapie miejsca
– przebieg powstania i najważniejszych bitew najważniejszych bitew – wyjaśnia, jaką
charakterystyka władz powstania powstania rolę w życiu
powstańczych listopadowego; listopadowego; Królestwa Polskiego
– wojna polsko-
pełnił wielki książę
rosyjska – omawia przyczyny – wyjaśnia, jakie Konstanty;
– wielkie bitwy klęski powstania znaczenie dla
powstania listopadowego. powstania – opisuje przebieg
listopadowego listopadowego wojny polsko-
– walki powstańcze miała detronizacja rosyjskiej;
poza Królestwem cara Mikołaja I;
Polskim – przedstawia
– przyczyny klęski – opisuje przebieg okoliczności
powstania nocy listopadowej powstania opozycji
listopadowego legalnej i cele jej
– charakteryzuje działalności;
– znaczenie terminów:
poczynania władz
noc listopadowa,

6
 detronizacja, dyktator powstańczych do – opisuje
– postacie historyczne: wybuchy wojny okoliczności
Piotr Wysocki, Emilia polsko-rosyjskiej; powstania
Plater, Józef Sowiński, organizacji
car Mikołaj I spiskowych;

– przedstawia
przebieg walk
powstańczych poza
Królestwem
Polskim.

3. Polacy po – rozmiary i znaczenie – charakteryzuje – wyjaśnia znaczenie – wyjaśnia znaczenie – wyjaśnia – zna daty: – zna daty:
powstaniu Wielkiej Emigracji główne nurty oraz terminów: terminów: zsyłka, znaczenie powstania wprowadzenia
listopadowy – stronnictwa postacie Wielkiej rusyfikacja, Wielka represja, emisariusz; terminów: Statut Komitetu rosyjskiego kodeksu
m polityczne polskiej Emigracji […] (XX.5) Emigracja; organiczny, Narodowego karnego w Królestwie
– identyfikuje
emigracji i ich kontrybucja; Polskiego (1831), Polskim (1847);
– identyfikuje postacie: Zygmunta
programy polityczno- – przedstawia Gromad Ludu
postacie: Fryderyka Krasińskiego, – identyfikuje – opisuje działalność
społeczne (Komitet przyczyny wybuchu Polskiego (1835),
Chopina, Adama Joachima Lelewela, postacie: Szymona kulturalną Polaków
Narodowy Polski, powstania wprowadzenia
Mickiewicza, Juliusza Adama Jerzego Konarskiego, Piotra na emigracji;
Towarzystwo listopadowego, Statutu
Słowackiego; Czartoryskiego; Ściegiennego;
Demokratyczne charakter zmagań i organicznego
– ocenia politykę
Polskie, Hôtel Lambert, następstwa – wymienia formy (1832);
– wymienia – zna daty: władz zaborczych
Gromady Ludu powstania dla działalności Polaków
przyczyny Wielkiej powstania – identyfikuje wobec Polaków
Polskiego) Polaków w różnych na emigracji;
Emigracji; Towarzystwa postacie: po upadku powstania
– skutki powstania zaborach (XX.3)
Demokratycznego Stanisława listopadowego.
listopadowego w – wymienia główne – omawia przykłady
Polskiego (1832) Worcella, Wiktora
Królestwie Polskim i na – charakteryzuje kraje, do których polityki władz
i Hôtelu Lambert Heltmana;
ziemiach zabranych – […] ruch spiskowy emigrowali Polacy po rosyjskich wobec
(1833);
represje w kraju (XX.5); upadku powstania Królestwa Polskiego.
– przedstawia
popowstaniowe – omawia listopadowego; – charakteryzuje program Komitetu
– zmiany ustrojowe w przyczyny i skutki program Narodowego

7
 Królestwie Polskim powstania − wymienia główne Towarzystwa Polskiego
– początki rusyfikacji krakowskiego […] obozy polityczne Demokratycznego
– represje w zaborze (XXI.2) powstałe na Polskiego; – omawia poglądy
pruskim emigracji; Gromad Ludu
– działalność spiskowa – przedstawia Polskiego;
po powstaniu – wskazuje przykłady poglądy środowisk
konserwatywnych – omawia represje
listopadowym polityki rusyfikacji w
z Hôtel Lambert. popowstaniowe
– znaczenie terminów: Królestwie Polskim
w zaborze pruskim;
Statut organiczny, po upadku powstania
kontrybucja, Kościół listopadowego.
greckokatolicki,
rusyfikacja, katorga
– postacie historyczne:
Szymon Konarski, Piotr
Ściegienny
4. Wiosna – próba wzniecenia – omawia – wyjaśnia znaczenie – wyjaśnia znaczenie – zna datę: – zna datę bitwy pod – ocenia postawę
Ludów na powstania przyczyny i skutki terminu terminu rabacja likwidacji Miłosławiem (IV chłopów galicyjskich
ziemiach narodowego w 1846 r. […] Wiosny Ludów uwłaszczenie; galicyjska; Rzeczpospolitej 1848); wobec szlachty
polskich w zaborze pruskim, na ziemiach Krakowskiej (XI i powstania
– zna datę: wybuchu – zna datę: powstania − identyfikuje
powstanie krakowskie polskich (XXI.2) 1846), uwłaszczenia krakowskiego;
powstania wielkopolskiego postacie: Józefa
– rabacja galicyjska i jej chłopów w Galicji
krakowskiego (IV–V 1848); Lompy, Emanuela
następstwa (1848); – ocenia skutki
(21/21 II 1846); Smołki;
– przebieg i skutki – identyfikuje Wiosny Ludów
Wiosny Ludów w – identyfikuje na ziemiach polskich
– wymienia tereny postacie: Edwarda – przedstawia
Wielkopolsce postać Ludwika
objęte powstaniem Dembowskiego, przyczyny
– początki działalności Mierosławskiego ; – ocenia decyzję
krakowskim; Jakuba Szeli; niepowodzenia
polskich działaczy władz austriackich
– opisuje przebieg powstania o uwłaszczeniu
narodowych na – wskazuje na mapie – wyjaśnia przyczyny
Wiosny Ludów w krakowskiego; chłopów.
Mazurach i Śląsku zabory, w których wybuchu Wiosny
Wielkim Księstwie
– przebieg i skutki doszło do wystąpień Ludów na ziemiach – przedstawia
Poznańskim;
Wiosny Ludów w w 1848 r. polskich pod działalność polskich
Galicji – omawia przebieg

8
 – znaczenie hasła Za zaborami; Wiosny Ludów społeczników na
wolność waszą i naszą w Galicji; Warmii, Mazurach
– udział Polaków w – omawia przebieg i Śląsku.
europejskiej Wiośnie i skutki powstania
Ludów krakowskiego;
– znaczenie terminu
– omawia przebieg
rabacja
i skutki rabacji
– postacie historyczne:
galicyjskiej;
Jakub Szela, Edward
Dembowski, Ludwik
Mierosławski, Józef
Lompa, Józef Bem
5. Kultura – kultura polska i – charakteryzuje – wyjaśnia znaczenie – wyjaśnia znaczenie – identyfikuje − identyfikuje – zna datę: otwarcia
polska pod oświata w zaborach główne nurty oraz terminu romantyzm; terminu: racjonalizm, postać: Joachima postacie: Andrzeja Zakładu Narodowego
zaborami pruskim, austriackim i postacie Wielkiej mesjanizm; Lelewela, Artura Towiańskiego, im. Ossolińskich we
w Rzeczypospolitej Emigracji […] (XX.5) – identyfikuje Grottgera; Artura Grottgera, Lwowie (1817),
Krakowskiej postacie: Adama − identyfikuje Antoniego otwarcia
– kultura polska po Mickiewicza, Juliusza postacie: Joachima – charakteryzuje Malczewskiego; Uniwersytetu
rozbiorach Słowackiego, Lelewela, Adama warunki, w jakich Warszawskiego
– idee romantyzmu Fryderyka Chopina; Jerzego ukształtował się – przedstawia (1816);
– osiągnięcia kultury Czartoryskiego; polski romantyzm; sytuację kultury
– wymienia poglądy – ocenia wpływ
polskiej doby polskiej po utracie
romantyków. – wymienia przykłady – wyjaśnia, na czym romantyzmu na
romantyzmu niepodległości.
dzieł polskich polegał konflikt niepodległościowe
– polski mesjanizm
romantyków; romantyków postawy Polaków
– początki badań
z klasykami.
historii Polski
– wymienia przykłady
– znaczenie terminów:
szkół działających w
racjonalizm,
Królestwie Polskim.
romantyzm, mesjanizm
– postacie historyczne:
Fryderyk Chopin, Adam
Mickiewicz, Juliusz

9
 Słowacki, Andrzej
Towiański, Artur
Grottger, Joachim
Lelewel
Rozdział III: Europa i świat po Wiośnie Ludów
1. Stany – rozwój terytorialny – prezentuje – wyjaśnia znaczenie – wyjaśnia znaczenie – wyjaśnia – zna daty: bitwy – ocenia znaczenie
Zjednoczone Stanów Zjednoczonych przyczyny i skutki terminów: secesja, terminów: wojna znaczenie pod Gettysburgiem zniesienia
w XIX wieku – rozwój wojny secesyjnej w Północ, Południe, secesyjna, terminów: taktyka (VII 1863), niewolnictwa w
demograficzny, napływ Stanach dyskryminacja; Konfederacja, Unia; spalonej ziemi, kapitulacji wojsk Stanach Zjednoczonych.
imigrantów, Zjednoczonych abolicjonizm, Konfederacji (VI
osadnictwo i los (XXIII.2) – zna datę wojny – zna datę wydania demokraci, 1865), ataku na Fort
secesyjnej (1861– dekretu o zniesieniu
rdzennych republikanie; Sumter (IV 1861);
1865); niewolnictwa (1863);
mieszkańców Ameryki
Północnej – zna daty: wyboru – wskazuje na
– identyfikuje postać – identyfikuje
– dualizm gospodarczy Abrahama Lincolna mapie etapy
Abrahama Lincolna; postacie: Roberta
i polityczny Stanów na prezydenta USA rozwoju
Lee, Ulyssesa Granta;
Zjednoczonych w – wymienia przyczyny i (1860), secesji terytorialnego
połowie XIX w. skutki wojny – charakteryzuje Karoliny Stanów
– problem secesyjnej. sytuację gospodarczą, Południowej Zjednoczonych w XIX
niewolnictwa i ruch społeczną i polityczną (1860), powstania w.;
abolicjonistyczny Północy i Południa; Skonfederowanych
Stanów Ameryki – porównuje
– przyczyny i przebieg
– wymienia skutki (1861); sytuację gospodarczą,
wojny secesyjnej
wojny secesyjnej. społeczną i
– skutki wojny
– opisuje przebieg polityczną Północy
domowej
wojny secesyjnej; i Południa.
– znaczenie terminów:
abolicjonizm, secesja, – wyjaśnia, jakie
Unia, Konfederacja, konsekwencje dla
dyskryminacja dalszego przebiegu
– postać historyczna: wojny miał dekret
Abraham Lincoln o zniesieniu

10
 niewolnictwa;

– dzieli skutki wojny

secesyjnej na:
społeczne,
polityczne i
gospodarcze.

2. – rola Piemontu w – opisuje sytuację – zna daty: powstania – wyjaśnia znaczenie – zna daty: bitew – zna daty: wojny – ocenia metody
Zjednoczeni procesie jednoczenia polityczną w Królestwa Włoch terminu wyprawa pod Magentą Piemontu stosowane przez
e Włoch i Włoch Europie w drugiej (1861), ogłoszenia „tysiąca czerwonych i Solferino (1859), z Austrią (1859), Ottona Bismarcka i
powstania II Rzeszy
Niemiec – przebieg wojny z połowie XIX wieku, koszul”; wojny Prus i Austrii wybuchu powstania Giuseppe Garibaldiego
Niemieckiej (18 I 1871);
Austrią i rola Francji w w tym procesy z Danią (1864), bitwy w Królestwie Obojga w procesie
procesie jednoczenia zjednoczeniowe – zna daty: wojny pod Sadową (1866), Sycylii (1860), zajęcia jednoczenia swoich
– identyfikuje postać
Włoch Włoch i Niemiec Prus z Austrią (1866), bitwy pod Sedanem Wenecji przez państw.
Giuseppe
– wyprawa „tysiąca (XXIII.1) wojny francusko- (1870); Królestwo Włoch
Garibaldiego;
czerwonych koszul” pruskiej (1870-1871); (1866), zajęcia
– zjednoczenie Włoch i – wymienia, jakie – przedstawia Państwa Kościelnego
– identyfikuje skutki zjednoczenia
powstanie Królestwa wojny stoczono przez Królestwo
postacie:, Wilhelma I, Włoch i Niemiec dla
Włoch podczas jednoczenia Włoskie (1870);
Wiktora Emanuela II, Europy;
– koncepcje Niemiec;
Ottona von Bismarcka; − identyfikuje
zjednoczenia Niemiec
– wymienia – opisuje przebieg postacie: Henriego
– rola Prus w procesie – wyjaśnia, jaką rolę
wydarzenia, które procesu jednoczenia Dunant’a;
jednoczenia Niemiec – w jednoczeniu Włoch
doprowadziły do Niemiec;
polityka Ottona von odegrał Giuseppe
Bismarcka zjednoczenia Włoch. – wskazuje na
Garibaldi; – wyjaśnia,
– wojny Prus z Danią, mapie etapy
dlaczego Piemont
Austrią i Francją oraz – wyjaśnia, jaką rolę jednoczenia Włoch
stał się ośrodkiem
ich znaczenie dla w jednoczeniu i Niemiec.
jednoczenia Włoch;
poszerzania wpływów Niemiec odegrał Otto
pruskich w Niemczech von Bismarck. – omawia skutki
– proklamacja wojen Prus z Danią

11
 Cesarstwa i Austrią dla
Niemieckiego procesu
– znaczenie terminów: jednoczenia
„czerwone koszule” Niemiec;
– postacie historyczne:
Wiktor Emanuel II, – przedstawia
Giuseppe Garibaldi, przyczyny, przebieg
Otto von Bismarck, i skutki wojny
Wilhelm I francusko-pruskiej.

3. – przyczyny ekspansji – wyjaśnia – wyjaśnia znaczenie – wyjaśnia znaczenie – wyjaśnia znaczenie – wyjaśnia znaczenie – ocenia politykę
Kolonializm kolonialnej w XIX w. przyczyny, zasięg i terminu kolonializm, terminu kompania terminów: terminów: mocarstw kolonialnych
w XIX wieku – kolonizacja Afryki następstwa metropolia; handlowa ekspansja, powstanie sipajów, wobec podbitych
wojny opiumowe,
– polityka kolonialna w ekspansji eksterminacja, ludów i państw.
– identyfikuje postać – wskazuje państwa, wojny burskie,
Azji kolonialnej państw Kompania powstanie
– gospodarcza i europejskich w XIX królowej Wiktorii; które posiadały Wschodnioindyjska; bokserów;
społeczna rola kolonii wieku (XXIII.3) najwięcej kolonii;
– wymienia państwa, – wskazuje na
w XIX w. – porównuje proces
które uczestniczyły – wymienia mapie tereny
– konflikty kolonialne kolonizacji Afryki
w kolonizacji Afryki przyczyny i skutki świata, które
– imperium kolonialne i Azji.
i Azji. ekspansji kolonialnej. podlegały
Wielkiej Brytanii
– znaczenie terminu kolonizacji pod
kolonializm, wojny koniec XIX w.;
burskie
– wymienia
– postacie historyczne:
przyczyny
królowa Wiktoria
konfliktów
kolonialnych;

– przedstawia
skutki ekspansji
kolonialnej dla
państw europejskich i

12
 mieszkańców
terenów podbitych;

– przedstawia
proces kolonizacji
Afryki i Azji;

– wskazuje
przykłady
konfliktów
kolonialnych.

4. Przemiany – demokratyzacja życia – wymienia nowe – wyjaśnia znaczenie – wyjaśnia znaczenie – wyjaśnia – wyjaśnia znaczenie – zna datę
polityczno- politycznego idee polityczne i terminów: system terminów: znaczenie terminów: ustanowienia 1 maja
społeczne w – rozwój ruchu zjawiska kulturowe, republikański, socjaldemokracja, terminów: solidaryzm Świętem Pracy (1889);
Europie robotniczego w tym początki monarchia chrześcijańska nacjonalizm, społeczny,
– narodziny nurtu kultury masowej i parlamentarna, demokracja (chadecja), szowinizm, społeczeństwo – porównuje systemy
socjaldemokratycznego przemiany demokratyzacja; emancypantki, syjonizm; industrialne, ustrojowe w XIX–
– ideologia obyczajowe sufrażystki; Międzynarodówka, wiecznej Europie.
anarchistyczna (XXIII.4) – wyjaśnia, na czym – przedstawia encyklika;
– początki polegał proces – identyfikuje założenia
chrześcijańskiej demokratyzacji; postacie: Karola programowe – zna datę
demokracji Marksa, Leona XIII; socjalistów; ogłoszenia encykliki
– wymienia nowe Rerum novarum
– rozwój ideologii
ruchy polityczne – wymienia postulaty – charakteryzuje (1891);
nacjonalistycznych
w Europie drugiej emancypantek założenia
– wpływ przemian
połowie XIX w. i sufrażystek. programowe – przedstawia
cywilizacyjnych na
chrześcijańskiej wpływ ideologii
proces emancypacji
demokracji; nacjonalizmu na
kobiet
kształtowanie się
– znaczenie terminów: – przedstawia cele rożnych postaw
społeczeństwo i metody działania wobec narodu i
industrialne, anarchistów; mniejszości
anarchizm,

13
 nacjonalizm, syjonizm, – omawia różnice narodowych;
emancypacja, między
sufrażystki zwolennikami – przedstawia
– postać historyczna: socjaldemokracji okoliczności
papież Leon XIII a komunistami; kształtowania się
syjonizmu i jego
– wyjaśnia, jakie założenia.
okoliczności
wpłynęły na
narodziny ruchu
emancypacji kobiet.

5. Postęp – teoria ewolucji i jej – wymienia nowe – wyjaśnia znaczenie − wyjaśnia znaczenie – wyjaśnia − wyjaśnia – ocenia znaczenie
techniczny i znaczenie dla rozwoju idee polityczne i terminów: teoria terminu znaczenie znaczenie terminu: rozpowszechnienia
kultura nauki zjawiska kulturowe, ewolucji, pasteryzacja; terminów: secesja, historyzm, nowych środków
przełomu – rozwój nauk w tym początki promieniowanie X, realizm, symbolizm, transportu;
XIX i XX przyrodniczych oraz kultury masowej i kultura masowa; − zna datę ogłoszenia impresjonizm, futuryzm,
wieku medycyny i higieny w przemiany teorii ewolucji przez naturalizm, kubizm; ekspresjonizm; – ocenia znaczenie
drugiej połowie XIX w. obyczajowe – identyfikuje Karola Darwina budowy Kanału
– odkrycia z dziedziny (XXIII.4) postacie: Karola (1859), − identyfikuje − zna datę Sueskiego i Kanału
fizyki – Darwina, Marii postacie: Dmitrija pierwszych igrzysk Panamskiego dla
Skłodowskiej-Curie; − identyfikuje Mendelejewa, olimpijskich (1896); rozwoju komunikacji;
promieniotwórczość
postacie: Karola Wilhelma
pierwiastków
– wymienia odkrycia Darwina, Marii Roentgena, – wyjaśnia, w jaki
– rozwój komunikacji i
naukowe, przełomu Skłodowskiej-Curie, Charelsa Dickensa, – identyfikuje sposób podglądy
środków transportu
XIX i XX wieku; Ludwika Pasteura, Pierre’a Curie; postacie: Émile’a pozytywistów
– budowa wielkich
Auguste’a i Louisa Zoli, Roberta wpłynęły na
kanałów morskich i ich – przedstawia cechy Lumière, Claude – charakteryzuje Kocha, Karla Benza, literaturę i sztukę
znaczenie (Kanał Sueski charakterystyczne Moneta, Rudolfa rozwój komunikacji Gottlieba Daimlera, przełomu XIX i XX w.
i Panamski) kultury masowej; Diesela; i transportu;
– nowe nurty w – wyjaśnia, jakie
literaturze, malarstwie, – wymienia nowe – przedstawia – charakteryzuje czynniki miały
muzyce i architekturze kierunki w sztuce i założenia teorii nowe kierunki w wpływ na spadek

14
 drugiej połowy XIX w. architekturze. ewolucji; sztuce i liczby zachorowań i
(impresjonizm, secesja) architekturze; śmiertelności w XIX
– postacie historyczne: – wskazuje wynalazki, w.;
Karol Darwin, Maria które miały wpływ na – wyjaśnia, czym
Skłodowska-Curie, życie codzienne; charakteryzowało
Ludwik Pasteur, bracia się malarstwo
– wymienia impresjonistów;
Wright, bracia Lumière
wynalazki, które
– narodziny kultury
miały wpływ na – wyjaśnia, w jaki
masowej (radio, kino)
rozwój medycyny sposób wynalazki
– upowszechnienie
i higieny. zmieniły życie
sportu i kultury
codzienne w XIX w.;
fizycznej
– znaczenie terminów: – przedstawia
realizm, naturalizm, okoliczności
impresjonizm, upowszechnienia
historyzm, secesja sportu w drugiej
połowie XIX w.

Rozdział IV: Ziemie polskie po Wiośnie Ludów

1. Powstanie – początki idei pracy – omawia – wyjaśnia znaczenie – wyjaśnia znaczenie – wyjaśnia – wyjaśnia – ocenia politykę
styczniowe organicznej na pośrednie i terminów: praca terminów: „czerwoni”, znaczenie terminu znaczenie terminu Aleksandra
ziemiach polskich bezpośrednie organiczna, branka, „biali”, wojna odwilż (wiosna) „rewolucja Wielopolskiego;
– odwilż przyczyny dyktator; partyzancka, ukaz; posewastopolska; moralna”;
posewastopolska w powstania, w tym – ocenia postawy
Rosji i Królestwie „rewolucję – zna daty: wybuchu – identyfikuje − identyfikuje − zna daty: dyktatorów
Polskim moralną” 1861– powstania (22 I 1863), postacie: Aleksandra postacie: Jarosława aresztowania powstania
– manifestacje 1862 (XXII.1) ukazu o uwłaszczeniu Wielopolskiego Dąbrowskiego, Romualda styczniowego.
patriotyczne i – dokonuje w Królestwie Polskim Ludwika Leopolda Traugutta (IV
„rewolucja moralna” – charakterystyki (III 1864); Mierosławskiego, Kronenberga; 1864), objęcia
wzrost aktywności działań Mariana Langiewicza; dyktatury przez
– identyfikuje postać – zna datę Mariana
politycznej polskiego powstańczych z
Romualda Traugutta; – wymienia przykłady ogłoszenia Langiewicza (III
społeczeństwa uwzględnieniem,

15
– stronnictwa jeśli to możliwe, – wymienia założenia realizacji programu manifestu 1863);
polityczne w przebiegu pracy organicznej; pracy organicznej; Tymczasowego
Królestwie Polskim – powstania w swoim Rządu Narodowego − identyfikuje
„biali” i „czerwoni” regionie (XXII.2) – określa przyczyny – przedstawia (22 I 1863); postacie: Andrzeja
– polityka A. – omawia powstania programy polityczne Zamoyskiego,
Wielopolskiego i jego uwłaszczenie styczniowego; „białych” i „czerwonych”; – charakteryzuje Józefa Hauke-
reformy chłopów w zaborze odwilż Bosaka;
– wskazuje przyczyny – przedstawia posewastopolską w
– bezpośrednie rosyjskim oraz
upadku powstania reformy Aleksandra Królestwie Polskim; – wyjaśnia, jaką
przyczyny i okoliczności porównuje z
styczniowego. Wielopolskiego; rolę pełniły
wybuchu powstania uwłaszczeniem w
– wskazuje różnicę manifestacje
styczniowego pozostałych – wskaże na mapie w stosunku do patriotyczne w
– wymowa i znaczenie zaborach (XXII.3) miejsca walk powstania przededniu
manifestu powstańczych; zbrojnego między wybuchu
Tymczasowego Rządu
„czerwonymi” i powstania;
Narodowego – omawia okoliczności
„białymi”;
– przebieg i charakter i skutki wprowadzenia – porównuje
walk powstańczych w dekretu o – omawia cele programy
Królestwie Polskim i na uwłaszczeniu w manifestu polityczne
Litwie Królestwie Polskim. Tymczasowego „czerwonych”
– rola dyktatorów i Rządu i „białych”.
Rządu Narodowego Narodowego;
– kwestia chłopska
podczas powstania – wyjaśnia, jaką
styczniowego – dekret rolę w upadku
cara o uwłaszczeniu powstania odegrała
– znaczenie terminów: kwestia chłopska.
„rewolucja moralna”,
biali, czerwoni, branka,
dyktator, państwo
podziemne, wojna
partyzancka
– postacie historyczne:

16
 Aleksander
Wielopolski, Romuald
Traugutt, Ludwik
Mierosławski
2. Po – represje wobec – wylicza formy – wyjaśnia znaczenie – wyjaśnia znaczenie – wyjaśnia – wyjaśnia znaczenie – ocenia politykę
powstaniu uczestników powstania represji terminów: rusyfikacja, terminów: znaczenie terminów: Uniwersytet caratu wobec
styczniowym styczniowego popowstaniowych germanizacja; trójlojalizm, Kraj terminów: kibitka, Latający, Towarzystwo ludności polskiej
– likwidacja odrębności (XXII.4) Przywiślański, tajne komplety, Czytelni na ziemiach
Królestwa Polskiego i – wyjaśnia cele i – identyfikuje postać autonomia, Komisja Oświatowych, zabranych;
polityka Rosji na opisuje metody Michała Drzymały; kulturkampf, strajk Kolonizacyjna, nowela osadnicza,
ziemiach zabranych działań zaborców szkolny, rugi pruskie; Hakata; ustawa kagańcowa; – ocenia postawy
– wymienia Polaków w
– polityka rusyfikacji wobec
bezpośrednie – zna datę protestu – identyfikuje – zna datę ogłoszenia Królestwie Polskim
urzędów i szkolnictwa mieszkańców ziem
represje wobec dzieci we Wrześni postać Ottona von tzw. noweli wobec rusyfikacji i
– represje wobec dawnej
uczestników (1901); Bismarcka, osadniczej (1904), germanizacji;
Kościoła katolickiego i Rzeczypospolitej –
powstania Mieczysława
unickiego […] germanizacja
styczniowego; – identyfikuje postać Ledóchowskiego, – przedstawia – ocenia znaczenie
– sposoby oporu (Kulturkampf),
Marii Konopnickiej; Piotra okoliczności autonomii galicyjskiej
Polaków przed polityką autonomia – charakteryzuje
Wawrzyniaka; nadania Galicji dla rozwoju polskiego
rusyfikacji galicyjska (XXIV.1) politykę – wymienia postawy autonomii przez życia narodowego.
– znaczenie terminów: – opisuje postawy germanizacji. Polaków wobec − zna daty: władze austriackie;
rusyfikacja, społeczeństwa rusyfikacji i rozpoczęcia rugów
Uniwersytet Latający, polskiego w germanizacji; pruskich (1885),
tajne komplety, kibitka, stosunku do
powstania Komisji
trójlojalizm zaborców – – przedstawia
Kolonizacyjnej
– polityka germanizacji trójlojalizm, praca przykłady rusyfikacji i
(1886);
w zaborze pruskim – organiczna, ruch germanizacji ziem
rugi pruskie, spółdzielczy zabranych; – omawia walkę
Kulturkampf (XXIV.2) władz carskich z
– wyjaśnia, na czym
– autonomia Galicji i jej – opisuje polskim Kościołem;
polegała polityka
przejawy – polonizacja formowanie się
kulturkampfu; – omawia postawę
oświaty i rozwój nowoczesnej
kultury świadomości Polaków wobec

17
 – postawy Polaków narodowej Polaków – wymienia instytucje rusyfikacji i
wobec polityki (XXIV.3) autonomiczne w germanizacji;
zaborców w zaborze Galicji.
pruskim i austriackim
– świadomość
narodowa Polaków
pod zaborami i proces
powstawania
nowoczesnego narodu
polskiego
– znaczenie terminów:
rugi pruskie, Komisja
Kolonizacyjna,
Kulturkampf, ustawa
kagańcowa, strajk
szkolny, germanizacja,
rusyfikacja
– postacie historyczne:
Mieczysław
Ledóchowski, Michał
Drzymała

3. Zmiany – przemiany – opisuje postawy – wyjaśnia znaczenie – wyjaśnia znaczenie – wyjaśnia znaczenie – porównuje rozwój – ocenia postawy
społeczno- gospodarcze i społeczeństwa terminu: emigracja terminów: burżuazja, terminów: asymilacja, gospodarczy ziem Polaków wobec
gospodarcze społeczne na ziemiach polskiego w zarobkowa, robotnicy; inteligencja, spółdzielnie polskich trzech różnych problemów
na ziemiach polskich w drugiej stosunku do ziemiaństwo; oszczędnościowo- zaborów; związanych
polskich połowie XIX w. zaborców – – identyfikuje postać pożyczkowe; z rozwojem
– specyfika sytuacji trójlojalizm, praca Hipolita Cegielskiego; – zna datę uwłaszczenia – zna datę gospodarczym
gospodarczej organiczna, ruch chłopów w zaborze – zna datę zakończenia ziem polskich
– wyjaśnia przyczyny rosyjskim (1864); zniesienia granicy budowy kolei
poszczególnych spółdzielczy pod zaborami;
i wskazuje kierunki celnej z Rosją warszawsko-
zaborów. (XXIV.2)
emigracji zarobkowej – wymienia przykłady
– inne narodowości na – opisuje

18
 ziemiach dawnej formowanie się Polaków pod koniec przedsiębiorczości (1851); wiedeńskiej (1848);
Rzeczypospolitej nowoczesnej XIX w.; Polaków w zaborze
– postęp cywilizacyjny świadomości pruskim i wymienia – identyfikuje – wyjaśnia, na czym
na ziemiach polskich w narodowej Polaków – wymienia grupy jej przykłady; postać Franciszka polegał proces
drugiej połowie XIX w. (XXIV.3) społeczne, które Stefczyka; asymilacji Żydów i
– znaczenie terminów: wykształciły się – charakteryzuje jakie były jego
w społeczeństwie rozwój gospodarczy – przedstawia skutki;
emigracja zarobkowa,
polskim w XIX w. Galicji; rozwój i rolnictwa w
ziemiaństwo
zaborze rosyjskim; – opisuje przykłady
– postacie historyczne:
– omawia przykłady przedsiębiorczości
Hipolit Cegielski, Ignacy – omawia rozwój
przemian w zaborze
Łukasiewicz, Franciszek Łodzi jako miasta
cywilizacyjnych rosyjskim, pruskim i
Stefczyk przemysłowego;
na ziemiach polskich austriackim;
w XIX w.
– omawia rozwój
spółdzielczości
w Galicji;

– charakteryzuje
przemiany
społeczne na
ziemiach polskich.

4. – okoliczności narodzin – omawia – zna datę rewolucji – wyjaśnia znaczenie – wyjaśnia − wyjaśnia – wyjaśnia, jaki
Działalność nowych ruchów narodziny i 1905–1907; terminów: orientacja znaczenie terminu znaczenie wpływ miała
polityczna politycznych na pierwsze lata prorosyjska, orientacja endecja; terminów: Duma działalność partii
na ziemiach ziemiach polskich istnienia – rozwinie skrót: proaustriacka, Państwowa, politycznych na
polskich – założenia nowoczesnych SDKP , SDKPiL, PPS, krwawa niedziela, − zna daty: Macierz Szkolna; postawy Polaków
programowe i ruchów PSL; solidaryzm powstania pod zaborami;
działalność partii politycznych narodowy; Wielkiego − zna daty:
– identyfikuje Proletariatu (1882), powstania – ocenia skalę
socjalistycznych, (socjalizm, ruch
postacie: Józefa – zna datę krwawej Polskiej Partii Socjaldemokracji realizacji haseł
nacjonalistycznych i ludowy, ruch
Piłsudskiego, Romana niedzieli (22 I 1905); Socjalistycznej Królestwa Polskiego polskich partii
ludowych, narodowy) (XXIV.4)
Dmowskiego, (1892), Stronnictwa (1893), politycznych w XIX

19
– podziały na polskiej – wyjaśnia Wincentego Witosa; − identyfikuje Narodowo- Socjaldemokracji i na początku XX w.
scenie politycznej na społeczne i postacie: Ludwika Demokratycznego Królestwa i Polskiego
przełomie XIX i XX w. narodowe aspekty – wskazuje partie Waryńskiego, Róży (1897), Polskiego i Litwy (1900),
– przyczyny rewolucji rewolucji w latach należące do ruchu Luksemburg, Stronnictwa Stronnictwa
1905–1907 na 1905–1907 (XXIV.5) socjalistycznego, Ignacego Ludowego (1903); Ludowego (1895),
ziemiach polskich oraz – charakteryzuje narodowego Daszyńskiego; Polskiej Partii
jej kontekst narodowy i spór orientacyjny w i ludowego; – wymienia założenia Socjaldemokratyczne
społeczny latach 1908–1914 – wymienia skutki programowe j Galicji i Śląska
– przebieg rewolucji lat (XXIV.6) rewolucji 1905–1907 SDKPiL i PPS; (1897);
1905–1907 na ziemiach polskich;
– przedstawia − identyfikuje
– orientacja
– charakteryzuje założenia ruchu postacie:
proaustriacka i
orientację robotniczego i Stanisława
prorosyjska – ich
proaustriacką ruchu narodowego; Wojciechowskiego,
oczekiwania polityczne
i prorosyjską; Stanisława
i najważniejsi działacze – przedstawia
– powstanie organizacji Stojałowskiego,
– wymienia przyczyny okoliczności
niepodległościowych Franciszka
i przebieg rewolucji ukształtowania się
(Związek Walki Stefczyka, Marii i
1905–1907 w Rosji i orientacji
Czynnej, Związek Bolesława
Królestwie Polskim; politycznych
Strzelecki) Wysłouchów;
Polaków na
– znaczenie terminów: – wymienia polskie początki XX w. – omawia
solidaryzm narodowy, organizacje
okoliczności
antysemityzm niepodległościowe
narodzin ruchu
– postacie historyczne: działające pod
robotniczego na
Ludwik Waryński, Józef zaborami.
ziemiach polskich;
Piłsudski, Roman
Dmowski – wyjaśnia,
– znaczenie terminu: dlaczego polski
organizacja ruch ludowy
paramilitarna powstał i rozwinął
– postacie historyczne: się w Galicji;
Józef Mirecki, Stefan

20
 Okrzeja – porównuje
założenia
programowe PPS
i SDKPiL;

– porównuje założenia
programowe orientacji
niepodległościowych
do 1914 r.

5. Kultura – program polskiego – opisuje – wyjaśnia znaczenie – wyjaśnia znaczenie – wyjaśnia – wyjaśnia – ocenia skuteczność
polska na pozytywizmu i jego formowanie się terminów: pozytywizm, terminu modernizm; znaczenie znaczenie terminu tworzenia literatury
przełomie teoretycy nowoczesnej praca organiczna, terminów: ogródki i malarstwa ku
XIX i XX – znaczenie pracy świadomości praca u podstaw, – wyjaśnia, dlaczego literatura jordanowskie, pokrzepieniu serc.
wieku organicznej i pracy u narodowej Polaków Młoda Polska; Galicja stała się postyczniowa,
podstaw dla (XXIV.3) centrum polskiej skauting; − identyfikuje
społeczeństwa − identyfikuje nauki i kultury; postacie: Henryka
polskiego postacie: Henryka – wyjaśnia wpływ Jordana, Heleny
Sienkiewicza, – charakteryzuje poglądów Modrzejewskiej,
– wzrost popularności
Bolesława Prusa, kulturę Młodej pozytywistycznych Andrzeja
powieści i malarstwa
Władysława Polski; na rozwój Małkowskiego,
historycznego
– Młoda Polska i jej Reymonta, Elizy literatury; Kazimierza
– wymienia cechy
wkład w rozwój kultury Orzeszkowej, Jana Prószyńskiego;
kultury masowej – wyjaśnia, jaką
polskiej przełomu Matejki, Marii
na ziemiach polskich rolę miało – wyjaśnia, jaki
wieków Konopnickiej,
przełomu XIX i XX w. popularyzowanie wpływ na
– początki kultury Stanisława
Wyspiańskiego, historii wśród przemiany
masowej na ziemiach
Stefana Żeromskiego; Polaków pod światopoglądowe
polskich
zaborami. miała klęska
– znaczenie terminów:
– wyjaśnia, na czym powstania
modernizm, Młoda
polegała literatura styczniowego;
Polska, realizm,
i malarstwo tworzone
– postacie historyczne: – charakteryzuje

21
 Bolesław Prus, Henryk ku pokrzepieniu serc; sztukę polską
Sienkiewicz, Maria przełomu XIX i XX
Konopnicka, Jan – podaje przykłady w.
Matejko, Stanisław literatury i malarstwa
Wyspiański, Helena tworzonego ku
Modrzejewska pokrzepieniu serc.

Rozdział V: I wojna światowa

1. Świat na – rola nowych – omawia – wyjaśnia znaczenie – zna daty: zawarcia – wyjaśnia, jaki − zna daty: I wojny – ocenia wpływ
drodze ku mocarstw (Stany najważniejsze terminów: trójprzymierza wpływ na ład bałkańskiej (1912), konfliktów bałkańskich
wojnie Zjednoczone, Niemcy i konflikty pomiędzy trójprzymierze/państ (1882), powstania światowy miało II wojny bałkańskiej na zaostrzenie sytuacji
Japonia) w zmianie mocarstwami wa centralne, trójporozumienia powstanie nowych (1913), wojny międzynarodowej
układu sił na świecie europejskimi na trójporozumienie/ent (1907); mocarstw rosyjsko-japońskiej w Europie.
– wojna rosyjsko- przełomie XIX i XX enta, aneksja; w drugiej połowie (1904–1905), bitwy
japońska i jej znaczenie wieku (XXV.1) – wyjaśnia znaczenie XIX i na początku XX pod Cuszimą
– wyścig zbrojeń – – wymienia główne – wskazuje na mapie terminów: kocioł w.; (1905);
nowe rozwiązania przyczyny wojny: państwa należące bałkański;
techniczne w służbie polityczne i do trójprzymierza – opisuje – przedstawia
i trójporozumienia; – wymienia okoliczności wpływ konfliktów
armii gospodarcze,
przyczyny narastania powstania kolonialnych na
– narastanie konfliktów pośrednie i
– wskazuje cele konfliktów między trójprzymierza sytuację w Europie;
politycznych, bezpośrednie
trójprzymierza europejskimi i trójporozumienia;
gospodarczych i (XXV.2)
i trójporozumienia; mocarstwami; – przedstawia
militarnych między
– omawia przebieg przyczyny i skutki
mocarstwami – wyjaśnia, na czym – przedstawia wojny rosyjsko- wojen bałkańskich.
europejskimi polegał wyścig zbrojeń. przykłady rywalizacji japońskiej i jej
– powstanie mocarstw na morzach skutki.
trójprzymierza i i oceanach;
trójporozumienia
– wojny bałkańskie i – wyjaśnia, jak doszło
ich skutki do wybuchu wojny
– znaczenie terminów: rosyjsko-japońskiej.
trójprzymierze,

22
 trójporozumienie,
kocioł bałkański
2. Na – rola zamachu w – wymienia główne – wyjaśnia znaczenie − wyjaśnia znaczenie – wyjaśnia − zna daty: − ocenia skutki
frontach I Sarajewie dla losów przyczyny wojny – terminów: Wielka terminów: znaczenie terminu przyłączenia się ogłoszenia przez
wojny Europy polityczne i Wojna, front; ultimatum, wojna U– boot, ofensywa; Włoch do ententy Niemcy
światowej – działania na froncie gospodarcze, błyskawiczna, wojna (1915), bitwy nad nieograniczonej
zachodnim (bitwy nad pośrednie i – identyfikuje postać pozycyjna, wojna − identyfikuje Marną (IX 1914), wojny podwodnej;
Marną, pod Verdun) bezpośrednie Franciszka manewrowa, postacie: Karola I bitwy pod Verdun
– przebieg walk na (XXV.2) Ferdynanda Habsburga; nieograniczona Habsburga, (1916), bitwy pod − ocenia skutki
froncie wschodnim – omawia specyfikę wojna podwodna; Wilhelma II, Ypres (1915), bitwy zastosowania
– zna daty: zamachu Gawriło Principa; nowych rodzajów
(bitwy pod działań wojennych: nad Sommą (1916),
w Sarajewie (28 VI – zna daty: broni;
Tannenbergiem i wojna pozycyjna, bitwy pod
1914), wypowiedzenia – przedstawia
Gorlicami) manewrowa, Tannenbergiem
wypowiedzenia wojny Niemcom proces − porównuje taktykę
– działania wojenne na działania (VIII 1914),
wojny Serbii przez przez Stany kształtowania się prowadzenia działań
morzach i ich znaczenie powietrzne i ogłoszenia
Austro-Węgry (28 VII Zjednoczone (IV bloku państw na froncie
dla przebiegu wojny morskie (XXV.3) nieograniczonej
1914), I wojny 1917), podpisania centralnych i wschodnim i
– okoliczności – charakteryzuje wojny podwodnej
światowej (1914– traktatu brzeskiego państw ententy; zachodnim.
przystąpienia Stanów postęp techniczny (1917);
1918), podpisania (3 III 1918);
Zjednoczonych do w okresie I wojny – przedstawia
kapitulacji przez – wyjaśnia, jaki
wojny światowej (XXV.4) okoliczności
Niemcy w Compiègne – wskazuje na mapie wpływ na losy
– zakończenie działań kapitulacji państw
(11 XI 1918); państwa europejskie wojny miała
wojennych – traktat centralnych.
walczące w Wielkiej sytuacja
brzeski, rozejm w – wymienia przyczynę Wojnie po stronie wewnętrzna
Compiègne bezpośrednią ententy i państw w Niemczech
– znaczenie terminów: wybuchu Wielkiej centralnych; i Austro- Węgrzech;
wojna błyskawiczna, Wojny;
wojna pozycyjna, – wymienia przyczyny – opisuje przebieg
państwa centralne – wymienia cechy pośrednie wybuchu walk na froncie
– postać historyczna: charakterystyczne Wielkiej Wojny; zachodnim i
arcyksiążę Franciszek prowadzenia
wschodnim;
Ferdynand Habsburg i przebiegu działań – wyjaśnia, jaki wpływ
wojennych w czasie na przebieg wojny – przedstawia

23
 I wojny światowej. miało wprowadzenie przebieg walk
nowych rodzajów na Bałkanach
broni; i we Włoszech.

– wskazuje przyczyny
klęski państw
centralnych.

3. Rewolucje – przyczyny, przebieg i – opisuje rewolucję – wyjaśnia znaczenie – wyjaśnia znaczenie – wyjaśnia – wyjaśnia – ocenia skutki
w Rosji skutki rewolucji i wojnę domową w terminów: bolszewicy, terminów: rewolucja znaczenie terminów: znaczenie przewrotu
lutowej w Rosji Rosji (XXV.5) Armia Czerwona, lutowa, rewolucja Rada Komisarzy terminów: bolszewickiego
– konflikt wewnętrzny łagry; październikowa; Ludowych, eserowcy, dla Rosji i Europy.
w okresie dwuwładzy dwuwładza, Rząd mienszewicy;
(działalność Lenina, – zna daty: wybuchu – zna daty: wojny Tymczasowy, biała
ogłoszenie tzw. tez rewolucji lutowej domowej w Rosji gwardia, Czeka, − zna datę
kwietniowych) (III 1917), wybuchu (1919–1922), tezy kwietniowe; powstania Rady
– rewolucja rewolucji powstania ZSRS Komisarzy
październikowa i jej październikowej (XII 1922); − zna datę obalenia Ludowych (XI
skutki (XI 1917); caratu przez Rząd 1917);
– identyfikuje postać Tymczasowy (15 III
– wojna domowa i
– identyfikuje postać Mikołaja II; 1917); − identyfikuje
interwencje sił ententy
Włodzimierza Lenina; postacie:
– następstwa − wskazuje na mapie − identyfikuje Aleksandra
polityczne i – rozwinie skrót miejsce wybuchu postacie: Lwa Kiereńskiego,
międzynarodowe ZSRS. rewolucji lutowej Trockiego, Feliksa Grigorij Rasputin;
rewolucji bolszewickiej oraz rewolucji Dzierżyńskiego;
i wojny domowej październikowej; – wymienia
– znaczenie terminów: – omawia sytuację założenia
mienszewicy, – wymienia wewnętrzną w Rosji programowe
bolszewicy, Biała przyczyny i skutki w czasie I wojny rosyjskich
Gwardia, Armia rewolucji lutowej światowej; stronnictw
Czerwona, Czeka i październikowej; politycznych;
– postacie historyczne: – określa przyczyny,
– wymienia, kto

24
 Aleksander Kiereński, sprawuje władzę w omawia przebieg – omawia przebieg
Włodzimierz Lenin, Rosji i skutki wojny rewolucji lutowej;
Feliks Dzierżyński po rewolucji domowej w Rosji.
październikowej. – charakteryzuje
okres dwuwładzy
w Rosji.

4. Sprawa – postawy Polaków w – charakteryzuje – wyjaśnia znaczenie – wyjaśnia znaczenie − wyjaśnia − wyjaśnia – porównuje taktykę
polska sytuacji nadchodzącej stosunek państw terminu Legiony terminów: kryzys znaczenie znaczenie terminu: prowadzenia działań
podczas I wojny zaborczych do Polskie; przysięgowy, Błękitna terminów: Akt 5 Kompania na froncie wschodnim i
wojny – działania Kompanii sprawy polskiej w Armia; listopada (manifest Kadrowa, Legion zachodnim;
światowej Kadrowej i Legionów przededniu i po – zna datę dwóch cesarzy), Puławski, I II
Polskich wybuchu wojny sformowania − zna datę kryzysu Rada Regencyjna; Brygada Legionów – ocenia wkład
– kryzys przysięgowy i (XXVI.1) Legionów Polskich przysięgowego (VII Polskich; Legionów Polskich
jego znaczenie – omawia (1914), podpisania 1917); − zna daty: wydania w odzyskanie
– działalność polskich umiędzynarodowie traktatu wersalskiego manifestu dwóch − zna daty: odezwy niepodległości przez
(28 VI 1919); – omawia udział cesarzy (5 XI 1916), cara Mikołaja II Polaków.
formacji zbrojnych u nie sprawy polskiej:
polskich formacji programu (1916), powstania
boku Rosji akt 5 listopada
– identyfikuje zbrojnych u boku pokojowego Rady Regencyjnej
– powstanie Błękitnej 1916 roku, rolę USA
postacie: Józefa państw centralnych prezydenta Wilsona (1917), wkroczenia
Armii i rewolucji
Piłsudskiego, Romana i u boku ententy. (8 I 1918); Kompanii Kadrowej
– postawa państw rosyjskich,
Dmowskiego, do Królestwa
zaborczych wobec deklarację z 3
Ignacego Jana – wskazuje na Polskiego (6 VIII
sprawy polskiej czerwca 1918 roku
Paderewskiego; mapie podział ziem 1914), powstania
– Akt 5 listopada i jego (XXVI.2)
polskich w 1915 r.; Legionu Puławskiego
znaczenie dla sprawy – ocenia polski − wymienia
polskiej wysiłek zbrojny i (1914);
postanowienia – przedstawia
– stanowisko państw dyplomatyczny, konferencji okoliczności, – przedstawia
ententy w sprawie wymienia prace wersalskiej w sprawie w jakich powstały okoliczności
polskiej państwowotwórcze polskiej. Legiony Polskie utworzenia wojska
– znaczenie orędzie podczas wojny i wskazuje cele ich polskiego we
prezydenta T.W. (XXVI.3) działalności. Francji.
Wilsona dla sprawy

25
 polskiej
– udział Polaków w
obradach konferencji
pokojowej w Paryżu i
jej decyzje w kwestii
ziem polskich
– znaczenie terminów:
Legiony Polskie, kryzys
przysięgowy, Akt 5
listopada, Rada
Regencyjna, linia
Curzona
– postacie historyczne:
Józef Haller, Ignacy Jan
Paderewski, Thomas
Woodrow Wilson,
Roman Dmowski,
Władysław Grabski
Rozdział VI: Świat w okresie międzywojennym
1. Świat po I – skutki społeczne, – charakteryzuje – wyjaśnia znaczenie – wyjaśnia znaczenie – wyjaśnia − zna daty: – ocenia skuteczność
wojnie ekonomiczne i postanowienia terminów: Liga terminów: Wielka znaczenie wstąpienia Niemiec funkcjonowania ładu
światowej polityczne I wojny konferencji Narodów, wielki Czwórka, terminów: do Ligi Narodów wersalskiego;
światowej paryskiej oraz kryzys gospodarczy; demilitaryzacja, ład plebiscyt, wolne (1926), wstąpienia
– traktat wersalski i traktatu w Locarno; wersalski, czarny miasto, mały ZSRS do Ligi – ocenia wpływ
traktaty pokojowe z ocenia – zna daty: podpisania czwartek, New Deal; traktat wersalski; Narodów (1934) wielkiego kryzysu
państwami centralnymi funkcjonowanie Ligi traktatu wersalskiego gospodarczego na
oraz ich postanowienia Narodów i ład (28 VI 1919); − zna daty: obrad – charakteryzuje − identyfikuje sytuację polityczną w
– powstanie Ligi wersalski (XXVII.2) konferencji paryskiej postanowienia postacie: Davida Europie;
– wymienia państwa (XI 1918–VI 1919), małego traktatu Lloyd George’a,
Narodów i jej
europejskie powstania Ligi wersalskiego; Thomasa Wilsona, – wyjaśnia, jaką rolę
znaczenie w okresie
decydujące o ładzie Narodów (1920), Vittorio Orlando; w podważeniu ładu
międzywojennym
wersalskim; układu w Locarno – charakteryzuje wersalskiego odegrał
– powstanie nowych

26
 lub odzyskanie – wymienia (1925), czarnego działalność Ligi – omawia układ w Locarno.
niepodległości przez postanowienia czwartku (24 X 1929), Narodów; postanowienia
narody europejskie traktatu wersalskiego wprowadzenia New pokojów
(Polska, Deal (1933); – charakteryzuje podpisanych z
Czechosłowacja, − przedstawia przejawy wielkiego dawnymi sojusznikami
Królestwo SHS, Litwa, zniszczenia i straty po – identyfikuje postać kryzysu Niemiec;
Łotwa, Estonia, I wojnie światowej; Franklina Delano gospodarczego i
Finlandia, Irlandia) Roosevelta; sposoby radzenia
– konferencja w sobie z nim;
– wskazuje na mapie
Locarno i jej
państwa powstałe po − charakteryzuje
postanowienia
I wojnie światowej; postanowienia
– wielki kryzys
konferencji w
gospodarczy – – wyjaśnia cel Locarno.
przyczyny i jego skutki powstania Ligi
polityczne Narodów.
– znaczenie terminów:
ład wersalski, mały
traktat wersalski,
demilitaryzacja,
państwo
monoetniczne, Liga
Narodów, czarny
czwartek, New Deal
– postacie historyczne:
Franklin Delano
Roosevelt
2. Narodziny – przyczyny – charakteryzuje – wyjaśnia znaczenie – wyjaśnia znaczenie − wyjaśnia – wyjaśnia – wyjaśnia, dlaczego
faszyzmu powojennego kryzysu oblicza terminów: faszyzm, terminów: marsz na znaczenie znaczenie w Europie zyskały
demokracji totalitaryzmu narodowy socjalizm Rzym, antysemityzm, terminów: noc terminów: popularność rządy
– narodziny i rozwój (włoskiego (nazizm), obóz „czarne koszule”, długich noży, korporacja, pucz, totalitarne;
włoskiego faszyzmu faszyzmu, koncentracyjny, ustawy ustawy indoktrynacja,
(ideologia, działalność niemieckiego norymberskie, norymberskie, noc – ocenia zbrodniczą

27
partii faszystowskiej) narodowego führer; totalitaryzm, kryształowa, pakty laterańskie; politykę nazistów
– okoliczności przejęcia socjalizmu […]): Gestapo; totalitaryzm; do 1939 r.;
władzy przez B. ideologię i praktykę – zna daty: marszu na – zna daty:
Mussoliniego i budowa (XXVII.3) Rzym (1922), – zna datę przyjęcia – zna daty: powstania – ocenia wpływ
państwa totalitarnego przejęcia przez ustaw norymberskich przejęcia przez Związków Włoskich polityki prowadzonej
– powstanie i rozwój Adolfa Hitlera funkcji (1935), nocy Benita Kombatantów przez Benita
niemieckiego kanclerza (I 1933); kryształowej (1938); Mussoliniego (1919), puczu Mussoliniego
narodowego funkcji premiera monachijskiego i Adolfa Hitlera
– identyfikuje – identyfikuje postać (1922), (1923), powstania na życie obywateli.
socjalizmu (ideologia,
postacie: Benita Josefa Goebbelsa, funkcjonowania Narodowej Partii
działalność partii
Mussoliniego, Adolfa Heinricha Himmlera; Republiki Faszystowskiej
narodowosocjalistyczn
Hitlera; Weimarskiej (1919– (1921), podpalenia
ej) – opisuje okoliczności
– okoliczności przejęcia 1933), przejęcia Reichstagu (II
– wymienia cechy przejęcia władzy przez
władzy przez A. Hitlera, pełnej władzy w 1933);
charakterystyczne Benita Mussoliniego i
budowa państwa i Niemczech przez
faszyzmu i nazizmu. Adolfa Hitlera; – przedstawia
społeczeństwa Adolfa Hitlera (VIII
1934); sytuację Włoch i
totalitarnego w – charakteryzuje
Niemiec
Niemczech politykę nazistów
– wyjaśnia, w jaki po zakończeniu
– represje i zbrodnie wobec Żydów.
sposób naziści I wojny światowej;
nazistów w pierwszych
kontrolowali życie
latach sprawowania – omawia
obywateli.
władzy w Niemczech przyczyny
– znaczenie terminów: popularności
faszyzm, marsz na faszystów we
Rzym, narodowy Włoszech i nazistów w
socjalizm (nazizm), Niemczech.
system monopartyjny,
propaganda,
totalitaryzm,
autorytaryzm,
antysemityzm, ustawy
norymberskie, „noc

28
 długich noży”, obóz
koncentracyjny, „noc
kryształowa”,
hitlerjugend
– postacie historyczne:
Benito Mussolini, Adolf
Hitler, Josef Goebbels,
Heinrich Himmler
3. ZSRS – – ekspansja – charakteryzuje – wyjaśnia znaczenie – wyjaśnia znaczenie – wyjaśnia – wyjaśnia – ocenia politykę
imperium terytorialna Rosji oblicza terminów: stalinizm, terminów: Nowa znaczenie znaczenie Stalina wobec
komunistycz Radzieckiej totalitaryzmu ([…] kult jednostki, łagier; Ekonomiczna Polityka, terminów: kołchoz, terminów: przeciwników;
ne – utworzenie ZSRS systemu wielka czystka, NKWD, kolektywizacja komunizm wojenny;
– okoliczności przejęcia sowieckiego): – zna daty: utworzenia Gułag; rolnictwa, – ocenia skutki reform
władzy przez J. Stalina i ideologię i praktykę ZSRS (30 XII 1922), gospodarka – wskazuje na gospodarczych
metody jej (XXVII.3) paktu Ribbentrop- – zna datę układu w planowa, czystka; mapie największe wprowadzonych
sprawowania Mołotow (23 VIII 1939); Rapallo (1922; skupiska łagrów; w ZSRS przez Stalina.
– funkcjonowanie − zna daty:
- rozwinie skrót NEP; – wyjaśnia, w jaki ogłoszenia NEP – wyjaśnia,
gospodarki w ZSRS w
sposób w ZSRS (1921), wielkiej dlaczego system
okresie – identyfikuje postać realizowano kult czystki (1936– komunistyczny w
międzywojennym Józefa Stalina; jednostki; 1938), ZSRS jest oceniany
– terror komunistyczny
kolektywizacji jako zbrodniczy;
i wielka czystka – wymienia cechy - rozwinie skrót
– propaganda charakterystyczne rolnictwa (1928),
NKWD; – charakteryzuje
komunistyczna państwa głodu na Ukrainie
reformy
– stosunki sowiecko- stalinowskiego. – wymienia metody (1932–1933);
gospodarcze Józefa
niemieckie w okresie stosowane przez Stalina.
- rozwinie skróty:
międzywojennym i Józefa Stalina w celu
WKP(b);
znaczenie współpracy umocnienia swoich
tych państw wpływów. – identyfikuje
– powstanie, cele i postacie: Wiaczesława
działalność Kominternu Mołotowa, Joachima
– znaczenie terminów:

29
 stalinizm, NKWD, kult Ribbentropa;
jednostki, wielka
czystka, komunizm – omawia relacje
wojenny, Nowa między ZSRS a
Ekonomiczna Polityka, Niemcami do 1939 r.
kolektywizacja,
gospodarka planowa,
Gułag, łagry
– postać historyczna:
Józef Stalin
4. Kultura i – przemiany społeczne – opisuje kulturowe − wyjaśnia znaczenie – przedstawia rozwój – wyjaśnia znaczenie − wyjaśnia – ocenia zmiany,
zmiany i obyczajowe po I i cywilizacyjne terminów: mass środków komunikacji terminów: znaczenie jakie zaszły
społeczne w wojnie światowej następstwa wojny media, emancypacja, i mass mediów w modernizm, terminów: w społeczeństwie
okresie – przemiany w modzie (XXVII.1) prawa wyborcze; okresie dadaizm, surrealizm, funkcjonalizm, po zakończeniu
międzywoje i życiu codziennym międzywojennym; futuryzm; socrealizm, I wojny światowej.
nnym – rozwój nauki i − identyfikuje postać indoktrynacja;
techniki (wynalazki, Charliego Chaplina; − charakteryzuje − identyfikuje
środki transportu zmiany społeczne w postać Orsona − identyfikuje
– wymienia rodzaje dwudziestoleciu Wellesa; postać Rudolfa
publicznego,
mass mediów; międzywojennym. Valentino ;
motoryzacja, kino,
– wyjaśnia, jakie
radio, telewizja) − wymienia nowe cele przyświecały − zna datę
– kultura masowa i jej nurty w architekturze nowym trendom w przyznania prawa
wpływ na i sztuce; architekturze i wyborczego
społeczeństwo
sztuce. kobietom w Polsce
– nowe kierunki w – przedstawia
(1918);
architekturze i sztuce społeczne skutki
– znaczenie terminów: I wojny światowej. – wyjaśnia i ocenia
emancypacja, kultura wpływ mass
masowa, mass media, mediów na
produkcja taśmowa, społeczeństwo
indoktrynacja, w dwudziestoleciu
funkcjonalizm

30
 – postacie historyczne: międzywojennym.
Orson Wells, Charlie
Chaplin
5. Świat na – militaryzacja Niemiec – omawia japońską – wyjaśnia znaczenie – wyjaśnia znaczenie – wyjaśnia − zna daty: wojny – ocenia postawę
drodze ku II i jej konsekwencje agresję na Dalekim terminu: aneksja, terminu znaczenie terminu domowej w polityków państw
wojnie – wojna domowa w Wschodzie (XXXI.1) Anschluss, oś Berlin- appeasement; państwo Hiszpanii (1936- zachodnich
światowej Hiszpanii i jej kontekst – przedstawia Rzym-Tokio (państwa marionetkowe, 1939), ataku na konferencji
międzynarodowy ekspansję Włoch i osi); − zna daty: remilitaryzacja; Japonii na Chiny w Monachium;
– znaczenie zbliżenia wojnę domową w Anschlussu Austrii (III (1937),
politycznego Włoch, Hiszpanii (XXXI.2) – identyfikuje postacie: 1938), konferencji w − zna daty: proklamowania – ocenia skutki
Niemiec i Japonii – opisuje politykę Benita Mussoliniego, Monachium (29–30 remilitaryzacji niepodległości polityki
– okoliczności hitlerowskich Adolfa Hitlera; IX 1938); Nadrenii (1936), Słowacji (III 1939), appeasementu dla
Anschlussu Austrii – Niemiec: rozbijanie aneksji Czech i zajęcia przez Europy.
– wskazuje na mapie – identyfikuje postać Moraw przez III
polityka ustępstw systemu wersalsko- Niemcy Okręgu
państwa europejskie, Francisco Franco; Rzeszę (III 1939);
Zachodu wobec lokarneńskiego (od Kłajpedy (III 1939);
które padły ofiarą
Niemiec – konferencja remilitaryzacji – przedstawia
agresji Niemiec – przedstawia – przedstawia
w Monachium i jej Nadrenii do układu przyczyny i skutki przyczyny
i Włoch; skutki decyzji
następstwa w Monachium) wojny domowej Anschlussu Austrii;
– Europa w przededniu (XXXI.3) w Hiszpanii; – identyfikuje podjętych
– podaje przykłady
wojny – aneksja – charakteryzuje – wymienia postać Neville’a na konferencji
łamania postanowień
Czechosłowacji, zajęcie politykę ustępstw postanowienia Chamberlaina; monachijskiej;
traktatu wersalskiego
Kłajpedy przez III Zachodu wobec konferencji
przez Hitlera; – wyjaśnia
Rzeszę Niemiec Hitlera w Monachium. – przedstawia
proces militaryzacji przyczyny i skutki
– ekspansja Japonii na (XXXI.4) – wymienia strony
Niemiec; ekspansji Japonii na
Dalekim Wschodzie walczące ze sobą
Dalekim
– znaczenie terminów: w hiszpańskiej wojnie
– omawia Wschodzie.
remilitaryzacja, domowej.
okoliczności
Anschluss, państwa osi,
zwołania
polityka ustępstw
konferencji
– postacie historyczne:
monachijskiej.
Francisco Franco,
Neville Chamberlain

31
 Rozdział VII: Polska w okresie międzywojennym
1. – sytuacja ziem – omawia – zna daty: przekazania – wyjaśnia znaczenie – wyjaśnia znaczenie – przedstawia – charakteryzuje
Odrodzenie polskich pod koniec I formowanie się władzy wojskowej terminu Tymczasowy terminu założenia sytuację polityczną
Rzeczypospo wojny światowej centralnego Józefowi Piłsudskiemu Naczelnik Państwa; nacjonalizacja; programowe na ziemiach polskich
litej – powstanie lokalnych ośrodka władzy przez Radę Regencyjną tymczasowych w pierwszym roku
ośrodków polskiej państwowej – od (11 XI 1918); − identyfikuje – umiejscawia w ośrodków władzy; niepodległości;
władzy: Polskiej październikowej postacie: Ignacego czasie powołanie
Komisji Likwidacyjnej w deklaracji Rady – identyfikuje Daszyńskiego, rządu – przedstawia − ocenia polityczne
Krakowie, Rady Regencyjnej do postacie: Józefa Jędrzeja Moraczewskiego założenia starania Polaków w
Narodowej Księstwa „Małej Konstytucji” Piłsudskiego, Romana Moraczewskiego, (18 XI 1918) oraz programowe rządu przededniu
Cieszyńskiego, (XXVIII.1) Dmowskiego; Ignacego Jana rządu Ignacego Jędrzeja odzyskania
Naczelnej Rady Paderewskiego; Jana Moraczewskiego. niepodległości;
– wymienia pierwsze Paderewskiego (I
Ludowej w Poznaniu i – charakteryzuje
ośrodki władzy – omawia okoliczności 1919); − ocenia rolę, jaką
Tymczasowego Rządu skalę i skutki
na ziemiach polskich; przejęcia władzy odegrał Józef
Ludowego Republiki wojennych
przez Józefa – wyjaśnia, w jaki Piłsudski w
Polskiej w Lublinie zniszczeń oraz – wie, dlaczego 11 Piłsudskiego. sposób sytuacja momencie
– powrót J. dziedzictwa listopada stał się międzynarodowa, odzyskania
Piłsudskiego z zaborowego symboliczna datą która zaistniała niepodległości.
Magdeburga i przejęcie (XXIX.1) odzyskania przez pod koniec 1918 r.,
władzy Polskę wpłynęła na
– powołanie i pierwsze niepodległości. odzyskanie
reformy rządów J.
niepodległości
Moraczewskiego i I.J.
przez Polskę.
Paderewskiego
– znaczenie terminów:
Naczelnik Państwa
– postacie historyczne:
Ignacy Daszyński,
Jędrzej Moraczewski
2. – spór o kształt – przedstawia – wyjaśnia znaczenie − wyjaśnia znaczenie – wyjaśnia − zna daty: zaślubin – ocenia postawę
Kształtowani odrodzonej Polski – proces wykuwania terminu plebiscyt; terminu Orlęta znaczenie Polski z morzem (10 Polaków wobec
e się granic koncepcje granic i granic: wersalskie terminów: linia II 1920), podziału ekspansji ukraińskiej

32
odrodzonej koncepcje państwa R. decyzje a fenomen – zna daty: Bitwy lwowskie; Curzona, „cud nad Śląska Cieszyńskiego w Galicji Wschodniej;
Polski Dmowskiego i J. Powstania Warszawskiej (15 VIII Wisłą”, koncepcja (VII 1920);
Piłsudskiego Wielkopolskiego i 1920), pokoju w − zna daty: wybuchu inkorporacyjna, – ocenia przyczyny
– konflikt polsko- powstań śląskich Rydze (18 III 1921); powstania koncepcja – identyfikuje postać klęski Polski w
ukraiński o Galicję (zachód) – wielkopolskiego (27 federacyjna, „bunt” Józefa Hallera; plebiscycie na Warmii,
Wschodnią federacyjny – identyfikuje XII 1918), plebiscytu Żeligowskiego; Mazurach i Powiślu;
postacie: Romana na Górnym Śląsku (20 – charakteryzuje
– przebieg i skutki dylemat a
Dmowskiego, Józefa III 1921), pierwszego − zna daty: kształtowanie się – ocenia postawę
powstania inkorporacyjny
Piłsudskiego; powstania śląskiego włączenia Litwy granic odrodzonej Polaków wobec walki
wielkopolskiego rezultat (wschód)
(1919), drugiego Środkowej do Polski z o polskość Śląska;
– zaślubiny z morzem i (XXVIII.2)
– wymienia powstania śląskiego Polski (III 1922), wykorzystaniem
odzyskanie Pomorza – opisuje wojnę – omawia
postanowienia (1920),trzeciego plebiscytu na mapy;
przez Polskę polsko-bolszewicką okoliczności zaślubin
pokoju ryskiego; powstania śląskiego Warmii, Mazurach i
– wyniki plebiscytów i jej skutki (pokój – przedstawia Polski z morzem.
na Warmii, Mazurach i ryski) (XXVIII.3) (1921); Powiślu (11 VII
– wymienia wydarzenia, przyczyny i przebieg
Powiślu 1920),
które miały wpływ na – identyfikuje konfliktu polsko-
– wojna polsko- kształt granic -ukraińskiego pod
postacie: Lucjana – identyfikuje
bolszewicka (wyprawa państwa polskiego. koniec 1918 i 1 1919
Żeligowskiego, postacie:
na Kijów, Bitwa r.;
Wincentego Witosa, Wojciecha
Warszawska, pokój w
Ignacego Jana Korfantego,
Rydze i jego – omawia
Paderewskiego; Symona Petlury,
postanowienia) okoliczności podjęcia
Tadeusza
– problem Litwy – wskazuje na mapie przez wojska polskie
Rozwadowskiego;
Środkowej, „bunt” gen. obszar Wolnego Miasta wyprawy kijowskiej
L. Żeligowskiego i jego Gdańska, obszar – wskazuje na i jej skutki;
skutki powstania mapie granicę
– opisuje konflikt
– przyczyny wybuchu wielkopolskiego; wschodnią ustaloną
polsko-
III powstania śląskiego w pokoju ryskim;
– omawia koncepcje czechosłowacki i jego
oraz jego skutki
polskiej granicy – porównuje skutki.
– konflikt z
Czechosłowacją o Śląsk wschodniej; koncepcję
Cieszyński inkorporacyjną
– przedstawia, w jaki
– znaczenie terminów:

33
 koncepcja sposób Polska i federacyjną;
inkorporacyjna, przyłączyła ziemię
koncepcja federacyjna, wileńską; – charakteryzuje
Orlęta Lwowskie, „cud przebieg wojny
nad Wisłą”, linia – omawia przebieg polsko-
Curzona, bunt i skutki powstania bolszewickiej;
Żeligowskiego, wielkopolskiego;
– wskazuje na
plebiscyt
– omawia okoliczności mapie obszary
– postacie historyczne:
plebiscytów Warmii, plebiscytowe, zasięg
Symon Petlura, Lucjan
Mazurach i Powiślu powstań śląskich,
Żeligowski, Wojciech
oraz na Górnym Śląsku.
Korfanty – przedstawia
przyczyny i skutki
powstań śląskich.

3. Rządy – początki odbudowy – omawia – wyjaśnia znaczenie − wyjaśnia znaczenie – wyjaśnia – wyjaśnia – ocenia rządy
parlamentar państwowości polskiej formowanie się terminu Naczelnik terminów: mała znaczenie znaczenie parlamentarne
ne – trudności w unifikacji centralnego Państwa; konstytucja, terminów: wojna terminów: sejm w Polsce w latach
państwa ośrodka władzy konstytucja celna, system ustawodawczy, 1919–1926;
– postanowienia małej państwowej: od – zna daty: uchwalenia marcowa, parlamentarny, Zgromadzenie
konstytucji z 1919 r. październikowej konstytucji marcowej hiperinflacja; Kresy Wschodnie; Narodowe, – charakteryzuje
– ustrój II deklaracji Rady (17 III 1921), wyboru kontrasygnata, wpływ słabości
Rzeczypospolitej w Regencyjnej do Gabriela Narutowicza − zna daty: – wymienia dywersja; politycznej rządów
świetle konstytucji „Małej Konstytucji” na prezydenta (XII 1922), pierwszych wyborów postanowienia parlamentarnych
marcowej z 1921 r. (XXVIII.1) układu polsko- do sejmu małej konstytucji; − identyfikuje na pozycję
– sytuacja francuskiego (II ustawodawczego (I postacie: Romana międzynarodową
1921),; 1919), uchwalenia – omawia Rybarskiego, II Rzeczypospolitej.
międzynarodowa – charakteryzuje
małej konstytucji (20 okoliczności i skutki Ignacego
odrodzonego państwa ustrój polityczny
– identyfikuje II 1919), zabójstwa zamachu na Daszyńskiego,
na początku lat Polski na podstawie
postacie: Józefa prezydenta Gabriela prezydenta Maurycego
dwudziestych – sojusze konstytucji
Piłsudskiego, Romana Narutowicza (16 XII Gabriela Zamoyskiego, Jana
z Francją i Rumunią marcowej z 1921
Dmowskiego, Gabriela Narutowicza; Baudouin de
– elekcja G. roku (XXIX.2)

34
 Narutowicza na – przedstawia Narutowicza, Stanisława 1922); – charakteryzuje Courtenaya;
prezydenta i jego główne kierunki Wojciechowskiego; rządy
zabójstwo polityki – wymienia parlamentarne w – charakteryzuje
– rząd W. Grabskiego i zagranicznej II – wymienia partie postanowienia Polsce w latach scenę polityczną
jego reformy Rzeczypospolitej polityczne II konstytucji marcowej; 1919–1926. II Rzeczypospolitej;
– charakterystyka (system sojuszy i Rzeczypospolitej;
– wymienia
rządów politykę
– wymienia państwa , postanowienia
parlamentarnych w równowagi)
z którymi II sojuszy Polski z
latach 1919–1926 (XXIX.5)
Rzeczypospolita Francją i Rumunią;
– znaczenie terminów:
zawarła sojusze.
mała konstytucja, − identyfikuje
konstytucja marcowa, postacie: Wincentego
kontrasygnata, Kresy Witosa, Wojciecha
Wschodnie, dywersja, Korfantego,
Korpus Ochrony Władysława
Pogranicza Grabskiego.
– postacie historyczne:
Wincenty Witos,
Wojciech Korfanty,
Roman Rybarski,
Gabriel Narutowicz,
Stanisław
Wojciechowski
4. Zamach – przyczyny i przejawy – omawia kryzys – wyjaśnia znaczenie – zna daty: traktatu − wyjaśnia − zna datę procesu – charakteryzuje
majowy i kryzysu rządów demokracji terminów: zamach polsko-radzieckiego o znaczenie brzeskiego (1932); polski autorytaryzm
rządy sanacji parlamentarnych w II parlamentarnej w majowy, sanacja; nieagresji (1932), terminów: na tle przemian
Rzeczypospolitej Polsce polsko-niemieckiej Bezpartyjny Blok – wyjaśnia politycznych w
– przebieg i skutki – zna daty: początku deklaracji o Współpracy z znaczenie Europie;
zamachu majowego – przyczyny, zamachu majowego niestosowaniu Rządem, Centrolew, terminów:
– wybór I. Mościckiego przebieg i skutki (12 V 1926), uchwalenia przemocy (1934); wybory brzeskie; partyjniactwo – ocenia zamach
na prezydenta przewrotu konstytucji kwietniowej „cuda nad urną”, majowy i jego wpływ
– wzmocnienie władzy majowego (XXIX.3) − wyjaśnia znaczenie − zna datę dymisji grupa na losy

35
wykonawczej poprzez (23 IV 1935); terminów: nowela rządu i prezydenta pułkowników; II Rzeczypospolitej
wprowadzenie noweli – opisuje polski sierpniowa, Stanisława i jej obywateli.
sierpniowej i autorytaryzm – – identyfikuje autorytaryzm, Wojciechowskiego – porównuje
konstytucji rządy sanacji, postacie: Józefa konstytucja (14 V 1926), pozycję prezydenta
kwietniowej z 1935 r. zmiany ustrojowe Piłsudskiego, kwietniowa, polityka wyborów brzeskich w konstytucjach
– stosunek rządów (konstytucja Ignacego Mościckiego, równowagi; (XI 1930); marcowej
sanacyjnych do kwietniowa z 1935 Stanisława i kwietniowej;
opozycji politycznej roku) (XXIX.4) Wojciechowskiego; − identyfikuje postać − identyfikuje
Józefa Becka; postacie: Macieja – charakteryzuje
(proces brzeski, – przedstawia
– wymienia nazwy Rataja, Walerego rządy sanacyjne;
wybory brzeskie) główne kierunki
traktatu z ZSRS i – wymienia Sławka, Edwarda
– stosunki polityki – przedstawia
układu z Niemcami z przyczyny zamachu Rydza- Śmigłego;
międzynarodowe zagranicznej II politykę sanacji
okresu polityki majowego;
władz sanacyjnych – Rzeczypospolitej wobec opozycji;
równowagi; – opisuje skutki
koncepcja (system sojuszy i – charakteryzuje polityczne i
Międzymorza, polityka politykę przebieg zamachu – omawia rządy
ustrojowe zamachu
równowagi równowagi) majowego; sanacyjne po
majowego;
– relacje Polski z (XXIX.5) śmierci Józefa
Niemcami i ZSRR – przedstawia Piłsudskiego.
(traktat o nieagresji z postanowienia
ZSRR, deklaracja o konstytucji
niestosowaniu kwietniowej.
przemocy z Niemcami)
– śmierć J. Piłsudskiego
i rywalizacja o władzę
w obozie sanacji
– polski autorytaryzm
na tle europejskim
– znaczenie terminów:
przewrót majowy,
piłsudczycy, sanacja,
autorytaryzm, nowela
sierpniowa, BBWR,

36
 Centrolew, wybory
brzeskie, proces
brzeski, konstytucja
kwietniowa, Bereza
Kartuska
– postacie historyczne:
Ignacy Mościcki,
Walery Sławek, Józef
Beck, Edward Rydz-
Śmigły
5. – problemy gospodarki – ocenia osiągnięcia – wyjaśnia znaczenie − wyjaśnia znaczenie – wyjaśnia − zna daty: ustawy – ocenia wpływ
Osiągnięcia II RP (różnice w gospodarcze II terminów: Polska A terminów: reforma znaczenie o reformie rolnej reform Władysława
II rozwoju gospodarczym Rzeczypospolitej, a i Polska B, Centralny rolna, reforma terminów: (1920 i 1925), Grabskiego
Rzeczypospo ziem polskich, zwłaszcza Okręg Przemysłowy; walutowa, asymilacja przeprowadzenia na sytuacje
litej trudności w ich powstanie Gdyni, hiperinflacja, narodowa, getto spisów gospodarczą
integracji, podział na magistrali węglowej – wskazuje na mapie magistrala węglowa; ławkowe, powszechnych w II II Rzeczypospolitej;
Polskę A i B) i Centralnego obszar Polski A i hiperinflacja; Rzeczypospolitej
– reformy gospodarcze Okręgu Polski B, obszar COP- – identyfikuje (1921 i 1931); – ocenia znaczenie
dwudziestolecia Przemysłowego u, Gdynię; postacie: Eugeniusza − zna daty: reformy portu gdyńskiego
międzywojennego – (XXX.3) Kwiatkowskiego, walutowej – opisuje sposoby dla gospodarki
– wymienia różnice Władysława Władysława przezwyciężania II Rzeczypospolitej;
reformy W. Grabskiego – omawia skutki
między Polską A Grabskiego; Grabskiego (1924), trudności
(walutowa) i E. światowego kryzysu
i Polską B; rozpoczęcia gospodarczych – ocenia gospodarczą
Kwiatkowskiego gospodarczego na
– na podstawie mapy budowy Gdyni przez władze działalność
(budowa Gdyni oraz ziemiach polskich - rozwinie skrót COP; wymienia okręgi (1921), rozpoczęcia II Rzeczypospolitej; Eugeniusza
COP) (XXX.2)
przemysłowe II budowy COP-u Kwiatkowskiego;
– wielki kryzys – charakteryzuje – charakteryzuje
Rzeczypospolitej; (1937); – charakteryzuje
gospodarczy w Polsce społeczną, społeczeństwo II – ocenia politykę
politykę władz II
– struktura społeczna, narodowościową i Rzeczypospolitej pod − omawia strukturę władz II
– wskazuje na Rzeczypospolitej
narodowościowa i wyznaniową względem narodowościową i Rzeczypospolitej
mapie przebieg wobec Ukraińców.
wyznaniowa II strukturę państwa narodowościowym; wyznaniową II wobec mniejszości
magistrali
Rzeczypospolitej polskiego (XXX.1) Rzeczypospolitej; narodowych.
− przedstawia węglowej;
– polityka II

37
 Rzeczypospolitej strukturę społeczną II – wymienia reformy – przedstawia
wobec mniejszości Rzeczypospolitej. rządu Władysława problemy
narodowych Grabskiego; gospodarcze, z jakimi
– znaczenie terminów: borykała się Polska
magistrala węglowa, – przedstawia po odzyskaniu
reforma walutowa, przyczyny budowy niepodległości;
Centralny Okręg portu w Gdyni;
Przemysłowy, – omawia założenia
asymilacja narodowa, i realizację reformy
getto ławkowe, rolnej;
numerus clausus
– omawia stosunki
– postać historyczna:
polsko– żydowskie;
Eugeniusz
Kwiatkowski, – wyjaśnia, na czym
Władysław Grabski polegać miała
asymilacja
narodowa i
państwowa;

6. Kultura i – rozwój szkolnictwa w – podaje – wyjaśnia znaczenie – wyjaśnia znaczenie – wyjaśnia − wyjaśnia – ocenia dorobek
nauka II RP II Rzeczypospolitej najważniejsze terminu analfabetyzm; terminów: znaczenie terminów: znaczenie kultury i nauki
– osiągnięcia polskiej osiągnięcia ekspresjonizm, formizm, terminów: polskiej w okresie
nauki (filozofia, kulturalne i − identyfikuje impresjonizm; modernizm, skamandryci, międzywojennym.
matematyka, chemia) naukowe Polski w postacie: Władysława funkcjonalizm; awangarda;
– dorobek i twórcy okresie Reymonta, Stefana − identyfikuje
polskiej kultury w międzywojennym Żeromskiego; postacie: Zofii − identyfikuje − zna datę reformy
dwudziestoleciu (XXX.4) Nałkowskiej, Marii postacie: Franciszka szkolnictwa (1932);
– wymienia Dąbrowskiej, Witolda Żwirki, Stanisława
międzywojennym
przedstawicieli Gombrowicza, Wigury; − identyfikuje
(literatura, poezja,
polskiej literatury Juliana Tuwima; postacie: Brunona
malarstwo,
w dwudziestoleciu – wymienia Schulza, Tadeusza
architektura)
międzywojennym i – omawia rozwój przykłady wyższych Dołęgi-
– rozwój polskiej

38
 kinematografii ich dzieła; edukacji w uczelni Mostowicza, Hanki
– postacie historyczne: II Rzeczypospolitej funkcjonujących Ordonówny;
Stefan Banach, – wymienia nurty, w II RP;
Władysław Reymont, które powstały w – wymienia – wymienia
Stefan Żeromski, malarstwie i osiągnięcia polskich – wymienia architektów
Witold Gombrowicz, architekturze. naukowców w przedstawicieli tworzących w
Bruno Schulz, dziedzinie nauk nauk okresie II
Stanisław Ignacy matematycznych. matematycznych, Rzeczypospolitej
Witkiewicz, Julian twórców filmu i ich osiągnięcia;
Tuwim, Zofia i sztuki w Polsce
międzywojennej; – charakteryzuje
Nałkowska, Maria
kierunki w sztuce
Dąbrowska, Franciszek
i architekturze i
Żwirko, Stanisław
literaturze
Wigura
II Rzeczypospolitej.
– znaczenie terminów:
analfabetyzm,
awangarda, Enigma,
Luxtorpeda
7. Schyłek – postawa Polski – przedstawia – zna datę paktu − wyjaśnia znaczenie – charakteryzuje − zna datę – ocenia pozycję
niepodległoś wobec decyzji główne kierunki Ribbentrop-Mołotow terminu: Zaolzie, stosunki polsko- przemówienia II Rzeczypospolitej na
ci konferencji polityki (23 VIII 1939); eksterytorialność; -radzieckie i polsko- sejmowego Józefa arenie
monachijskiej zagranicznej II -niemieckie w Becka (5 V 1939); międzynarodowej;
– zajęcie Zaolzia przez Rzeczypospolitej – wymienia sojusze, – zna datę zajęcia dwudziestoleciu
Polskę (system sojuszy i jakie zawarła Polska Zaolzia przez Polskę międzywojennym; – przedstawia – ocenia postawę
– niemieckie żądania politykę w dwudziestoleciu (2 X 1938); przyczyny rządu polskiego
wobec Polski równowagi) międzywojennym; – wyjaśnia, w jakich konfliktu polsko- wobec problemu
− identyfikuje okolicznościach czechosłowackiego Zaolzia.
– stanowisko władz (XXIX.5)
– przedstawia żądania, postacie: Joachima nastąpiło włączenie o Zaolzie;
polskich wobec – charakteryzuje
jakie III Rzesza von Ribbentropa, Zaolzia do
roszczeń Hitlera politykę ustępstw
wysunęła wobec Wiaczesława II Rzeczypospolitej; − charakteryzuje
– zacieśnienie Zachodu wobec
Polski w 1938 r.; Mołotowa, Józefa relacje polsko-
współpracy Polski z Niemiec Hitlera
Becka; – wyjaśnia, jakie brytyjskie i polsko-
Francją i Wielką (XXXI.4) – wymienia

39
 Brytanią – wymienia postanowienia paktu − wskazuje na mapie: cele przyświecały francuskie w
– pakt Ribbentrop– konsekwencje Ribbentrop- Mołotow. Zaolzie, obszary, polityce przededniu II wojny
Mołotow i jego paktu Ribbentrop– które na mocy paktu zagranicznej światowej;
konsekwencje Mołotow (XXXI.5) Ribbentrop–Mołotow Wielkiej Brytanii i
– postawa miały przypaść III Francji wobec Polski − wyjaśnia, jaki
społeczeństwa Rzeszy i ZSRS; w 1939 r. wpływ miały
polskiego wobec brytyjskie i
zagrożenia wybuchem – omawia francuskie
wojny postawę władz gwarancje dla
– postacie historyczne: II Rzeczypospolitej Polski na politykę
Joachim von wobec żądań Adolfa Hitlera;
Ribbentrop, niemieckich;
− wyjaśnia, jakie
Wiaczesław Mołotow
– wyjaśnia, jakie znaczenie dla Polski
znaczenie dla Polski miało zawarcie
miało zawarcie paktu paktu Ribbentrop-
Ribbentrop– Mołotow. Mołotow.

Rozkład opracowany przez Lidię Leszczyńską, oparty na programie nauczania Wczoraj i dziś autorstwa Tomasza Maćkowskiego

40