10 Ders Notu

YERLEŞME ve DEVLETLEŞME SÜRECİNDE
1.Ünite SELÇUKLU TÜRKİYESİ
ANADOLU’YA TÜRK GÖÇLERİ
XI. yüzyılda Anadolu’ya Yönelik

Oğuz Göçleri
 Türkler tarih boyunca Orta Asya’nın dışına

çeşitli nedenlerle göç etmiştir.
 Oğuz Yabgu Devleti’nin yıkılması sonrası

XI. yüzyıl başlarında Horasan’dan
Anadolu’ya kuraklık, hayvan hastalıkları,
nüfus artışı gibi nedenlerle göç ettiler.
 Horosan’a gelen Oğuz Türkleri Anadolu’ya

Mevlânâ Cami ve Müzesi – Konya
Tuğrul ve Çağrı Beyler döneminde sistemli
göçü başlatmıştır.
 Anadolu’ya yapılan ilk akınlar keşif ve vergi

1. İlk Beylikler Dönemi (Malazgirt’ten
amaçlıydı.
sonra kurulan beylikler)
2. Anadolu Selçuklu Devleti
3. İkinci Beylikler Dönemi (Kösedağ

Savaşı’ndan sonra kurulanlar)
4. Osmanlı Devleti
5. Türkiye Cumhuriyeti
TEMEL KAVRAMLAR
• Atabey • Cihat • Kluni Tarikatı
Anadolu’da Türkler ve Bizans mücadelelerini
• Senyör • Ahilik • Darüşifa
anlatan tablo
• Kümbet • Şövalye • Bektaşilik
 1040 Dandanakan Savaşı ve Horasan’da
• Gaza • Mevlevilik • Vakıf hâkimiyet kurulması sonrası Anadolu’ya
sistemli fetihlerde bulunuldu.
 Tuğrul Bey Dönemi’nde, 1048 Pasinler

Savaşı’nın kazanılmasıyla Bizians’ın
yenilebileceği anlaşıldı.
 İbrahim Yınal, Gümüş Tekin, Afşin Bey gibi

birçok komutan Anadolu’da önemli fetihler
yaptılar.
 1071 Malazgirt Savaşı sonrası birçok Oğuz

boyları (Kınık, Avşar, Kayı, Çepni, Iğdır,
Salur, Bayat vd.) Anadolu’ya Dalga dalga
geldiler.
Çağrı Bey (Temsili)
1 10.Sınıf Tarih Ders Notları www.serkancatarih.jimdo.com

 Melik Gazi döneminde güçlü bir devlet

TÜRKİYE’DE KURULAN İLK TÜRK oldular.
DEVLETLERİ (BEYLİKLERİ)
 Melik Gazi’nin ölümünden sonra çocukları
arasındaki taht kavgaları devletin
zayıflamasına neden oldu.
 Devlet Kayseri, Sivas ve Malatya kollarına

ayrıldı.
 II. Kılıç Arslan tarafından yıkıldı.
 İlk beylikler içinde en güçlü olanıdır.
 Anadolu’da ilk medreseyi kuran

beyliktir.
 Tokat’ta Yağıbasan Medresesi
 Kayseri’de Ulu Cami
 Amasya’da Hilafet Gazi Kümbeti

önemli eserlerdir.
Danişmentliler (1080-1178)
 Tokat, Kayseri ve Amasya’da kuruldu.
 Kurucusu Danişmentoğlu Ahmet

Gazi’dir.
 Merkezi Sivas’tır.
 Haçlılarla savaştılar.
 Danişment Gazi’nin Malatya’yı alması

I.Kılıç Arslan ile arasının açılmasına neden
oldu.
 Danişment Gazi, I.Kılıç Arslan’a yenildi. Danişmend Gazi (Temsili)
Danişmentname
 Battal Gazi ve gaza arkadaşlarının

şehit olmasıyla lidersiz kalan Malatya
ileri gelenleri, bu konuda Battal
Gazi’nin soyundan Danişment Gazi’ye
müracaat ederler.
 Böylece Battal Gazi Destanı’nın âdeta

devamı niteliğinde olan Danişment
Gazi Destanı başlar.
 Danişment Gazi Destanı’nda Türklerin

Anadolu’yu yurt tutma çabaları ve
kahramanlıkları anlatılır.
Kayseri Ulu Cami

Saltuklular (1072-1202) Mengücekliler (1080-1228)
 Anadolu’da kurulan ilk beyliktir.  Erzincan’da kurulmuş olup devletin

merkezi Erzincan’dır.
 Erzurum’da kurulmuş olup devletin
merkezi Erzurum’dur.  Kurucusu Mengücek Gazidir.
 Kurucusu Ebulkasım Saltuk Beydir.  Gürcüler ve Rumlarla savaştılar.
 Gürcülerle savaşarak topraklarını  Trabzon Rumlarının güneye inmesini

genişlettiler. önlediler.
 Danişmentlilerle birleşerek Haçlılarla  Mengücek Gazinin oğlu İshak’ın

savaştılar. ölümünden sonra devlet Erzincan ve
Divriği kollarına ayrıldı.
 Rükneddin Süleyman Şah tarafından
yıkıldı.  Erzincan kolu I. Alaattin Keykubat ortadan
kaldırıldı.
 Saltuklular mimari, sanat ve kültür
alanında da önemli gelişmeler sağladılar.  Divriği kolu da 1252 yılına kadar Türkiye
Selçuklu Devleti’ne bağlı olarak devam etti.
Erzurum’daki
Mengüceklilerin önemli eserleri
- Kale Camisi arasında Sivas’taki
- Tepsi Minare - Divriği Ulu Cami
- Ulu Cami - Sitte Melik Kümbeti yer

almaktadır.
- Üç Kümbetler
Tercan’daki
- Mama Hatun Kümbeti
Saltuklulara ait önemli eserleridir.
UNESCO tarafından Dünya Kültür Miras

listesine alınan Divriği Ulu Cami (Sivas)
Hesabınızı, kitabınızı, bütçenizi

daima iyi bilip, ona göre yaşamaya
çalışınız.
Tepsi Minare Vehbi Koç

Artuklular (1102-1409)
Diyarbakır’daki
- Ulu Cami
 Diyarbakır ve Mardin’de kuruldu.
 Kurucusu Artuk Beyin oğullarıdır. Mardin’de

- Zinciriye Medresesi
 Üç kol halinde varlıklarını sürdürdüler.
- Mesudiye medreseleri
- Ulu Cami
Hasan Keyf Artukluları
- Babüsur Camisi
 Kurucusu Artuk Beyin oğlu Sökmen
Beydir.
Batman Çayı üzerindeki
 Merkezi önce Hasankeyf sonra Diyarbakır - Malabadi Köprüsü önemli
olmuştur. eserleridir.
 1231’de Eyyubiler son verdiler.
EL - CEZERÎ
Harput Artukluları
 Kurucusu Mardin Artuklularından Melik

İmadettin Ebubekirdir.
 1234’te I.Alaattin Keykubat son verdi.
Mardin Artukluları
 Kurucusu İlgazi Beydir.

El-Cezeri’nin tasarımı olan filli saat
 Artukluların en uzun süre varlığını
sürdüren koludur.
 1409’da Karakoyunlular son verdi.
 El-Cezeri, dişli çarklarla çalışan

makineler, güneş, su ve filli saati
kendiliğinden akıp kesilen su fıskiyesi,
mekanik müzik aletleri ve şifreli kilitler
yaptı.
 Hatta onun, siber tekniğinin ve

bilgisayarın ilk adımlarını attığı ve ilk
robotu yapıp çalıştırdığı kabul edilir.
Malabadi Köprüsü (Sivan – Diyarbakır)

Çaka Bey Devleti (1081-1093) Sökmenliler (Ahlatşahlar)

(1110-1207)
 İzmir’de kurulmuştur.  Ahlat’ta kurulmuştur.
 Kurucusu Çaka Beydir.  Kurucusu Sökmendir.

(İlk Türk Denizcisi)
 Eyyubiler son verdi.
 İlk Türk donanmasını Çaka Bey kurmuştur.
Çaka Bey, Urla ve Foça dolaylarını ele
geçirdi.
 Daha sonra Sakız, Midilli, Sisam ve Rodos Dilmaçoğulları

adalarını aldı.
(Toğan Arslanoğulları) (1085-1394)
 Çaka Beyin asıl hedefi Bizans’ı ele
geçirmekti.  Bitlis dolaylarında kuruldu.
 Çaka Beyin güçlenmesinden endişelenen  Kurucusu Dilmaçoğlu Mehmet Beydir.

Bizans’ın, Çaka Bey üzerine gönderdiği
donanma yenilir.  Sırasıyla Türkiye Selçukluları, Ahlatşahlar
ve Artukluların egemenliğinde kaldı.
 Çaka Bey, Bizans’ı ele geçirmek için
Türkiye Selçukluları ve Peçeneklerle  Akkoyunlular son verdi.
anlaştı.
 Ancak Bizans, Kumanları, Peçenekler

üzerine saldırttı. İnaloğulları (1098-1183)
 Çaka Bey ile I.Kılıç Arslan’ın arasını  Diyarbakır merkez olmak üzere
açtı. kurulmuştur.
 Çaka Bey, I.Kılıç Arslan tarafından  Kurucusu İnal Beydir.
öldürttürüldü.
 Eyyubiler tarafından yıkılmıştır.
 Çaka Beyin öldürülmesi Türk denizciliğinin
gelişmesini engelledi.
Çubukoğulları (1085-1213)
 Çaka Bey, İstanbul’ kuşatan  Harput’ta kurulmuştur.
Müslüman ilk Türk Denizcisidir.
 Kurucusu Çubuk Beydir.
 ASD’yi, BSD’den ayıran en önemli
fark donanmaya sahip olmalarıdır.  Çubuk Beyin oğlu Mehmet Beyin
ölümünden sonra batıya göç ederek
Germiyan’a yerleştiler.
 Artuklular son verdi.
Tanrıvermişoğulları (1081-1093)
 Batı Anadolu’da Efes ve dolaylarında

kurulmuştur.
 Kurucusu Tanrıvermiş adlı bir Türkmen

beyidir.
 Bizans İmparatorluğu son verdi.

Çaka Bey Büstü - İstanbul Deniz Müzesi

Beyliklerin Anadolu’nun
Türkleşmesine Olan Hizmetleri
 Anadolu’yu Türkleştirdiler.
Haçlılarla, Gürcülerle, Ermenilerle
ve Bizanslılarla savaştılar.
Yerleşim alanlarına Türkçe adlar

verdiler.
Sanat eseri yaptılar.

Türkiye Selçuklu-Bizans Mücadeleleri
 Türkiye’de kurulan ilk Türk devletleri,  Türkiye Selçukluları ile Bizans arasındaki
Anadolu’nun birçok yerini fethederek ilk mücadeleler yukarıda da belirtildiği gibi
Anadolu’yu Türkleştirdiler. Süleyman Şah Dönemi’nde başladı.
 Haçlılarla, Gürcülerle, Ermenilerle ve  Türkiye Selçuklularının her geçen gün

Bizanslılarla savaştılar. Anadolu’ya hâkim olma gayretleri
yüzünden bu mücadeleler giderek arttı.
 Türkler yerleştikleri kent, kasaba ve
köylere Türkçe adlar verdiler.
 Anadolu’nun her köşesinde birçok sanat

eseri yaptılar.
Süleyman Şah Dönemi (1077-1086)
 Süleyman Şah / İznik

TÜRKİYE SELÇUKLU DEVLETİ Ferman / Menşur
(1077-1308)
Adana – Tarsus – Antakya
KURULUŞ DÖNEMİ (1077-1155) Süleyman Şah / Tutuş
Caber Kalesi / Eşme

Malazgirt Zaferi’nden sonra;  Türkiye Selçuklu Devleti’nin kurucusu
Süleyman Şah, İznik’i ele geçirerek
bağımsızlığını ilan etti (1077).
 Bizans’ın Anadolu’daki etkinliğini
kaybetmesi  Türkiye Selçuklu Devleti, Melikşah’ın
fermanı ve Abbasi halifesinin menşuru ile
 Türkmenlerin gruplar halinde Anadolu’ya 1077’de kurulmuştur.
göç etmesi
 Devletin sınırlarını Bizans yönünde
 Anadolu halkının ağır vergiler ve genişletmiş, sonra da doğuya yönelerek
adaletsizlikten dolayı Bizans Adana, Tarsus ve Antakya’yı almıştır.
İmparatorluğu’ndan ve Anadolu’ya
gönderdiği memurlardan memnun  Halep’i kuşatması nedeniyle Suriye
olmaması Selçuklu Sultanı Tutuş ile mücadelesinde
hem yaptığı savaşı ve hem de hayatını
 Anadolu Türk beyliklerinin kurulması kaybetmiştir.
Anadolu’nun Türkleşmesini hızlandırmıştır.
 Mezarı Caber Kalesine gömüldü.

 I. Kılıç Arslan’ın Suriye’ye yönelerek Büyük

Selçuklu Devleti’ne ait olan Musul’u alması
 Lozan Antlaşmasına göre nedeniyle Mehmet Tapar’ın gönderdiği
Caber Kalesi Türk toprağı sayıldı ve Emir Çavlı ile Habur Nehri kıyısında
iki askerimiz tarafından korundu. yaptığı savaşı kaybetmiş ve atıyla nehri
geçerken boğularak ölmüştür.
 Ancak DAEŞ tehlikesi sonucu buraya
yapılan operasyon ile naaşı Suriye  Süleymanşah’ın ölümünden sonra olduğu
sınırına çok yakın ve daha güvenli gibi Anadolu tahtının ikinci kez boş kalması
olan EŞME’ye taşındı. Bizans’ın tekrar Türkler üzerine
saldırmasına neden olmuştur.
 Melikşah, Süleyman Şah’ın oğlu
Kılıçarslan’ı yanında götürünce
Türkiye Selçuklu Devleti, Melikşah’ın
ölümüne kadar 6 yıl boyunca  I. Kılıç Arslan’ın ölümünden sonra
hükümdarsız kalmıştır. Anadolu’da üstünlük Danişmentlilere
geçmiştir.
 Bu dönemde ülkeyi Ebul Kasım ve 
Ebul Gazi kardeşler gibi komutanlar
yönetmiştir.
I. Kılıç Arslan Dönemi (1092-1107)
 Çaka Beyin ölümü

Dorlion Savaşı / İznik – Konya
Emir Çavlı / Habur Irmağı

I. Kılıç Arslan (Temsili)
 Melikşah’ın ölümünden sonra serbest
kalarak İznik’e geldi ve Ebul Gazi’den
babasının tahtını teslim alarak tahta çıktı.
 I. Kılıç Arslan tahta geçtikten sonra devleti Şahin Şah (1110-111)

yeniden düzenlemeye ve Anadolu’da birliği
sağlamaya çalışmıştır.
 Büyük Selçuklu Sultanı Mehmet Tapar
 Bizans’ın kışkırtmasıyla Çaka Bey’i tarafından serbest bırakılan I. Kılıç
öldürtmüştür. Arslan’ın oğlu Şahin Şah Konya’da tahta
çıktı.
 Böylece Bizans kendisi için tehlikeli
olabilecek güç birliğini önlemiş oldu.  Böylece I. Kılıç Arslan’ın ölümüyle ortaya
(I. Kılıç Arslan ve Çaka Bey ittifakını) çıkan siyasi boşluk sona erdi.
 I. Haçlı Seferi’ne katılan orduları  Şahin Şah, kardeşi Mesut ile girdiği taht
durduramayan Anadolu Selçuklu Devleti mücadelesini kaybetti.
-Dorlion Savaşı- Batı Anadolu’yu
boşaltarak merkezini Konya’ya taşımak Gidişine illa bir isim konulacaksa,
zorunda kalmıştır. (İznik ve Batı
Anadolu’da üstünlük Bizans’ın eline mal kaybı diyelim.
geçmiştir)
Anonim 

I. Mesut Dönemi (1116-1155) Haçlı Seferlerinin Nedenleri
Dinsel Nedenler
 İlk para (bakır)
II. Haçlı Seferi  Hristiyanların, Müslümanların elinde
bulunan kutsal yerleri (Kudüs) geri almak
Danişmetliler istemeleri
 I. Mesut Selçuklu tahtını kayın babası ve  X. Yüzyılda Fransa’da ortaya çıkan Kluni
Danişment hükümdarı Emir Gazi’nin tarikatının Hristiyanları Müslümanlarla
yardımıyla elde etmiştir. savaşmak için kışkırtması
 İlk para(bakır) bu dönemde basılmıştır.  Katolik Kilisesi’nin Ortodoks Kilisesi’ne

hâkim olmak istemesi
 II. Haçlı Seferinde Danişmentlilerin
yardımıyla başarı elde etmiştir.
 Danişmentlilerin Anadolu’daki üstünlüğüne

son vermiştir.
Ekonomik Nedenler
 Danişmentlilerin taht kavgalarıyla
Sivas, Kayseri ve Malatya kollarına
 Açlık ve yoksulluk içinde bulunan
ayrılması Türkiye Selçuklularının
Avrupalıların, ekonomik düzeyi yüksek
Danişmentlilerin himayesinden
olan Türk ve İslam ülkelerini ele geçirerek
kurtulmasını sağlamıştır.
zengin olmak istemeleri
 Avrupalıların doğudan gelen ticaret

yollarına hâkim olmak istemesi
 Toprak sahibi olamayan soyluların toprak

kazanmak için yaptığı çalışmalar
HAÇLI SEFERLERİ (1096-1270) Siyasal Nedenler
 Malazgirt Savaşı’ndan sonra kısa

 Hristiyan Avrupalıların birleşerek XI. zamanda Anadolu’yu ele geçiren Türkleri
ve XIII. yüzyıllar arasında sosyal, dini, durduramayan Bizans İmparatorluğu’nun
ekonomik ve askeri nedenlerle Avrupalılardan yardım istemesi
Anadolu, Suriye ve Filistin’e
düzenledikleri seferlere  Avrupalıların doğu ülkelerinde derebeylik
“Haçlı Seferleri” denir. sistemini kurmak istemeleri
 Avrupalıların Türkleri denizlerden ve Ön

Asya’dan uzaklaştırmak istemeleri
Kalplerde gerçek cesarete sahip
olanlar her zaman kazanır.
 Bu nedenlerle 8 defa Haçlı Seferi
düzenlenmiştir.
Aamir Khan
 Birinci ve Dördüncü Haçlı Seferine
krallar katılmamıştır.

1. Haçlı Seferi (1096-1099)

 Karadan İstanbul önlerine gelen Haçlılarla
Bizans arasında bir antlaşma yapıldı.
 Antlaşmaya göre; Haçlılar Anadolu’da ele

geçirdikleri yerleri Bizans’a verecekler,
 Bizanslılar da Haçlılara yardım edecekler.
Sonuçlar
 Bizans’ın yardımıyla Anadolu’ya

geçirilen Haçlılar, İznik, Batı Anadolu,
Urfa, Antakya ve Kudüs’ü aldılar.
 Kudüs’te bire krallık, Urfa, Antakya,

Yafa ve Trablusşam’da birer kontluk
kurdular.
 Türkiye Selçuklu Devleti başkenti

İznik’ten Konya’ya taşıdı.
 2. ve 3.cü Haçlı Seferinin en önemli

özelliği, kralların ve imparatorların
ilk kez seferlere katılmış
olmalarıdır.
Haçlıların Kudüs’ü ele geçirmelerini anlatan tablo

[Emile Signo (Emil Siyno) Bridgeman Resim
Müzesi– Londra]

Nedeni: Selahattin Eyyubi’nin Kudüs
Nedeni: Musul Atabeyi Mahmut Kralını Hıttin Savaşı’nda yenilgiye
Zengi’nin Urfa’yı Haçlılardan geri alması. uğratarak Kudüs’ü Haçlılardan alması.
 Bu sefere Alman İmparatoru III. Konrad ve  Bu sefere Alman İmparatoru Frederik

Fransa Kralı VII. Lui katılmıştır. Barbaros, Fransa Kralı Filip Ogüst,
İngiltere Kralı Arslan Yürekli Rişar
 III. Konrad, Konya ovasında I. Mesut’a katılmıştır.
yenilir ve İstanbul’dan deniz yoluyla
Suriye’ye gider.VII.Lui de Antalya’ya gelir  Frederik Barbaros, Konya’yı aldıktan sonra
ve deniz yoluyla Suriye’ye gider. Silifke Çayında boğuldu.
Sonucu: III. Konrad ve VII. Lui Şam’ı Sonucu: Filip Ogüst ve Arslan Yürekli
kuşattılarsa da bir sonuç alamadılar. Rişar Akka Kalesini ele geçirdiler. Kudüs’ü
kuşattılarsa da başarılı olamadılar.

Haçlı Seferlerinin Sonuçları
Dinsel Sonuçlar
 Kilise
Selahaddin Eyyubi (Temsilî resim)
Skolastik düşünce
Misyonerlik
Nedenleri 
 Eyyubilerin Haçlıların elinde bulunan  Katolik Kilisesi zayıflamış ve din
Yafa’yı almaları. adamlarına olan güven sarsılmıştır.
 Bizans’a imparator olmak isteyen  Papa ve kilise baskısı kalkınca bilim,

Aleksios, Haçlıları İstanbul’a davet edebiyat ve sanattaki gelişmeler hızlanmış,
etti. skolastik düşünce zayıflamıştır.
 Avrupa dışında misyonerlikler kurularak

Hristiyanlık dini Asya ve Afrika’da
Sonuçları: yayılmaya çalışılmıştır.
 Haçlılar, İstanbul’da bir Latin Krallığı

kurdular.
 İstanbul’dan kaçan Rumlar, İznik ve

Trabzon’da Rum imparatorlukları Ekonomik Sonuçlar
kurdular.
 Akdeniz limanları
 İznik Rum İmparatorluğu 1261’de Bankacılık
İstanbul’u geri alarak Bizans
İmparatorluğu’nu tekrar kurdular. Gemicilik
 Trabzon Rum İmparatorluğu ise Fatih Kâğıt, cam, deri işleme ve dokuma
tarafından 1461’de yıkılmıştır. sanayisini
 Doğu-Batı ticaret faaliyetleri gelişmiş ve
Akdeniz limanları önemi artmıştır.
 Amacından sapan bir sefer olmuştur. Ekonomik olumsuzluk
 Seferler sırasında mali desteğin
sağlanması için krallıkların İtalya
5. Haçlı Seferi  Akka’ya (1217) bankerlerinden borç para almaları,
bankacılığın gelişmesine ortam sağladı.
6. Haçlı Seferi  Akka’ya (1228)
 Haçlıların deniz yoluyla taşınması gereği
7. Haçlı Seferi Mısır’a (1270) gemiciliğin gelişmesinde etkili olmuştur.
8. Haçlı Seferi Tunus’a (1270) yapılmıştır.  Ayrıca Avrupalılar kâğıt, cam, deri işleme
ve dokuma sanayisini öğrenmişlerdir.
 Anadolu, Suriye ve Filistin’deki şehirler

 Türklerin Osmanlı döneminde zarara uğramış ve bölgedeki Türk
Balkanlara geçmesiyle Haçlı Seferleri devletleri ekonomik yönden olumsuz
yeniden başlayacaktır. etkilenmişlerdir.

Siyasi Sonuçlar Bilim , Teknik Sonuçları
 Derebeylik zayıfladı  Kâğıt, matbaa, barut, pusula, şeker,

tarçın ve ipek işlemeciliğini
Mutlak Krallık güçlendi
 Özgür düşünce
Türklerin Batı ilerleyişi durdu
 Avrupalılar Türk ve İslam dünyasını daha
Türklerin İslam dünyasındaki
yakından tanıma olanağı bulmuşlardır.
önemi arttı.
 Avrupalılar, Müslümanlardan kâğıt,
matbaa, barut, pusula, şeker, tarçın ve
 Seferlere katılan derebeylerin bir kısmı
ipek işlemeciliğini öğrenmişlerdir.
öldü, bir kısmı da ordularını ve eski
topraklarını kaybettiler.
 Avrupalıların bu teknolojik buluşları
 Bu durum derebeylerinin zayıflamasına, öğrenmeleri, hayatlarında önemli
mutlak krallıkların güçlenmesine yol değişikliklere neden olmuş, Yeni Çağ’da
açmıştır. Avrupa’nın her alanda ilerlemesine ortam
hazırlamıştır.
 Türklerin batı yönündeki ilerleyişleri bir
süre durmuştur.  Skolastik düşüncenin yerini özgür düşünce
almaya başlamış, halk okulları açılmış,
Müslüman bilginlerin eserleri tercüme
 Dolayısıyla Haçlı Seferleri Türklerin
edilmiştir.
Balkanlara geçişini geciktirmiştir.
 Dolayısıyla Avrupa’da kültürel ve bilimsel
 Türklerin elindeki toprakların bir kısmı
hayat canlanmıştır.
istilaya uğramış, Batı Anadolu Bizans’ın
eline geçmiştir.
 Türkiye Selçukluları Orta Anadolu’ya

çekilmiştir.
MAGNA CHARTA
 Türkler, Haçlı saldırılarına karşı İslam
dünyasını korumuşlar, bu durum Türklerin
(BÜYÜK ŞART) 1215
Müslümanların yaşadığı bölgelerde
önemini artırmıştır.
Bu ferman ile;
 İngiltere’de kralın yetkileri
Sosyal Sonuçlar sınırlandırılmıştır.
 Anayasa niteliğindeki bu ferman bir

süre sonra İngiltere’de parlamento
yönetiminin kurulmasına ortam
 Köylü hakları hazırlamıştır.
Burjuva zenginliği  İngiltere Mutlak Krallık yönetiminden

Meşruti Krallık yönetimine geçmiştir.
 Feodalite rejiminin zayıflaması sonucunda  İngiltere’de demokratikleşme süreci
Avrupa’da köylüler yeni haklar elde başlamıştır.
etmiş, çiftçilerin sosyal etkinliği artmıştır.
 İngiltere’de meşrutiyete atılan ilk
 Ticaret ve sanatla uğraşan burjuva sınıfı
adımdır.
zenginleşmiş ve önem kazanmıştır.
 Bizdeki Sened-i İttifaka benzer

 İngiltere’de halkın kişisel haklarının  Miryokefalon Savaşı / (Kumdanlı) diye

tanındığını belirten ilk siyasal belgedir. bilinen mücadeleyi Türkiye Selçukluları
kazanmıştır (1176).
 1215 yılında İngiltere Kralı John ile soylular
arasında imzalanmıştır.
 İngiliz demokrasisinin temeli sayılan

Manga Charta krala zorla kabul ettirildi.
YÜKSELME DÖNEMİ (1155-1237)
II. Kılıç Arslan Dönemi (1155-1192)
 Danişmentlileri aldı
 Nurettin Mahmud Zengi’yi yendi

Miryokefalon Savaşı’nı anlatan tablo
 İlk gümüş ve altın para (Harbiye Askerî Müzesi-İstanbul)
 Miryokefelon Savaşı
(Kumdanlı Savaşı)
Anadolu Türk yurdu olduğu kesinleşti Bu savaşın sonucunda;

 Türklerin Anadolu’dan atılamayacağı
 Ülkeyi 11 oğlu arasında paylaştırdı anlaşıldı (Anadolu kesin olarak Türk
yurdu oldu)
Eski Türk Devlet geleneği devam etti.
 Türkler taarruza, Bizans ise
 Kendisine karşı oluşturulan Bizans, savunmaya geçmiştir.
Danişmentliler, Musul Atabeyliği (Nurettin
Mahmut Zengi) ve kardeşi Şahin Şah  Türk-İslam dünyası üzerinde Bizans
ittifakına karşı mücadele etti. baskısı sona erdi.
 Önce Bizans’la antlaşma yaptı ve ardından  Haçlı Seferi ile Bizans’ın eline geçen
Danişmentlileri ortadan kaldırmıştır. Batı Anadolu’daki üstünlük
Selçukluların eline geçmiştir.
 Nurettin Mahmut Zengi’yi Selçuklu
topraklarından çıkarmıştır.
 Selçuklu topraklarını Sakarya’dan, Fırat’a

kadar tek bir yönetim altında birleştirdi.  Miryokefelon Savaşı, Kumdanlı
Savaşı diye bilinir.
 Böylece bölgenin en güçlü hükümdarı
haline geldi.  Yer olarak Prof. Dr. Erdoğan Merçil’in
araştırmalarına göre Isparta’nın
 İlk gümüş ve altın parayı bastırmıştır. Yalvaç ilçesi yakınlarında
gerçekleşmiştir.
 Bizans İmparatoru Manuel, Türklerin
güçlenmesinden ve toprak
genişletmesinden endişelenerek Türkleri Günler mi unutturdu bize sevinci
Anadolu’dan atmak amacıyla farklı
uluslardan oluşan büyük bir orduyu yoksa aşındırdık mı kimi duyguları.
Anadolu’ya göndermiştir.
Ahmet Telli

 Milletler arası ticareti geliştirmek amacıyla

 II. Kılıçarslan, Türk Devlet da Venedikliler ile ilk ticaret
geleneklerine göre ülkeyi 11 oğlu antlaşmasını yapmıştır.
arasında paylaştırmıştır.
 Ayrıca İznik Rum İmparatorluğu ile
 Eski Türk Devlet geleneği (Ülkenin mücadele etmiştir.
hükümdar ve ailesine ait olması)
devam etmiştir.
 Bu durum, daha hayatta iken oğulları

arasında taht kavgalarının
başlamasına sebep olmuştur.
I. Gıyaseddin Keyhüsrev Dönemi I. İzzeddin Keykavus Dönemi

(1211-1220)
(I.Saltanat 1192-1196 / II. Saltanat 1205-1211)
 Rükneddin Süleyman Şah /  Kıbrıs Krallığı ve Venedik ile ticaret

Saltuklular antlaşmaları
Karadeniz ticaret yolunu açtı 1214 Sinop’un alınması
Akdeniz’i Türk ticaretine açtı. Trabzon Rum İmparatorluğu ve

Ermeniler vergiye bağlandı
Venedikliler ile ilk ticaret
antlaşması Anadolu canlı ticaret merkezi
İlk donanma / Antalya

 Kıbrıs Krallığı ve Venediklilerle ticaret
 II.Kılıç Arslan’ın ölümünden sonra tahta antlaşmaları yapılmış.
geçen oğlu I.Gıyaseddin Keyhüsrev,
Bizansla mücadele etmiş kısa süre sonra  Böylece Anadolu’da üretilen mallar
da kardeşi Rükneddin Süleyman Şah’ı Akdeniz ülkeleri ve Avrupa’ya pazarlandı.
tahta geçti.
 1214’te Sinop’u alarak ihracat ve ithalat
 Rükneddin Süleyman Şah (1196-1204), limanı haline getirilmiş, başta tüccarlar
Saltuklu Beyliği’ne son vermiş, Ermeni olmak üzere buraya birçok Türk
ve Gürcülerle mücadele etmiştir. yerleştirilmiştir.
 I.Gıyaseddin Keyhüsrev’in ikinci saltanatı  Hem ticaret gelirlerinin artırılması hem de

sırasında; askeri hareketlerini ekonomik ve Anadolu’nun Türkleştirilmesi
ticari çıkarlar doğrultusunda düzenlemiştir. amaçlanmıştır.
 Bu amaca ulaşmak için I.Gıyaseddin  Selçukluların elinden çıkan Antalya

Keyhüsrev, Trabzon Rum yeniden alınarak Türkiye Selçuklu
İmparatorluğu’nu yenilgiye uğratarak topraklarına katılmıştır.
Karadeniz ticaret yolunu açmış, diğer
taraftan da Antalya’yı fethederek Akdeniz’i  Trabzon Rum İmparatorluğu ve
Türk ticaretine açmıştır. Çukurova bölgesindeki Ermeniler
vergiye bağlanmıştır.
 Türkiye Selçuklu Devleti’nin ilk
donanması Antalya’da kurulmuştur.  Böylece Anadolu, doğu-batı, kuzey-güney
yönlerinde ticaret kervanlarının gelip gittiği
canlı bir ticaret merkezi olmuştur.

Moğol Tehlikesine karşı alınan tedbirler

I. Alaaddin Keykubat Dönemi
(1220-1237)  Doğudaki şehirlerin surları tamir edildi.
 Halife ile ilişkiler yoğunlaşmıştır. (Askeri

birlik göndermiştir)
 Harzemşahlar’ın Doğu Anadolu ve

 En parlak dönem Azerbaycan’a yerleşmelerine müsaade
edilmiştir. (Tampon bölge)
Alaiye Kalesi
 Anadolu Selçuklu Devleti, Harzemşah,
Denizcilik
Eyyubi ittifakı kurulmaya çalışıldı.
Suğdak Limanı
 Moğol hanı Ögeday ile dostluk kurulmaya
İlk deniz aşırı sefer
çalışıldı.
Moğollara karşı tedbirler
Yassı Çemen Savaşı 1230
 Anadolu Selçuklu Devleti en parlak

dönemini yaşamıştır.
 I. Alaaddin Keykubat, Akdeniz’de önemli

ticaret merkezlerinden biri olan Alanya’yı
(Alaiye) topraklarına kattı (1223) ve
Alanya’da tersane kuruldu.
 Bu durum Selçukluların denizcilikte

büyük bir gelişme göstermesini
sağlamıştır. X - XIII. yızyıllarda Moğal İmparatorluğu sınırları
 Selçuklular Akdeniz’den sonra

Karadeniz’deki Suğdak limanını da ele
geçirdiler.  1196’da Cengiz Han dağınık kabileleri
boylarını topladı.
 Suğdak’ın alınmasıyla hem Karadeniz’de
ticari güvenlik sağlandı hem de Anadolu’ya  Uygurlar’dan etkilendiler, memuriyet
askeri ve ekonomik rahatlık getirdi. verdiler.
 Bu sefer Türkiye Selçuklu Devleti’nin ilk  Kansu, Ordu ve Çin merkezi Pekin’i
denizaşırı seferi ve başarısı oldu.(Deniz aldı.
gücünün göstergesidir)
 1221 Harzem bölgesini ele geçirdi.
 I. Alaaddin Keykubat, Asya’da büyük bir
tehlike haline gelen Moğollara karşı  Bir süre sonra Kafkasya, Rusya ve
tedbirler aldı. Anadolu’yu hâkimiyetine aldı.
İmkansız şey şiir yazmak aşıksan İnsanın bilgisizliği bir hatadır ve

eğer ve yazmamak, aylardan bilgisizliğinden kendisi sorumludur.
nisansa.
Milan Kundera
Orhan Veli Kanık

DAĞILMA DÖNEMİ (1237-1308)

 Celaleddin Harzemşah’ın Selçuklulara
ait Ahlat’ı alarak tahrip etmesi
ilişkilerin bozulmasına neden II. Gıyaseddin Keyhüsrev Dönemi
olmuştur.
(1237-1246)
Yassı Çemen Savaşı 1230

 I.Alaaddin Keykubat’ın ölümünden sonra
 Erzincan yakınlarında yapılan yerine oğlu II.Gıyaseddin Keyhüsrev
Yassıçemen Savaşı’nı Alaaddin Keykubat geçmiştir.
kazanmıştır (1230).
 Vezir Sadettin Köpek’in etkisi altında kalan
hükümdar, babası kadar yetenekli değildi.
Bu savaştan sonra;
 Harzemşahlar kesin olarak yıkılmıştır

(1231).
 Bu savaş ile Anadolu Selçuklu devleti Baba İshak (Babailer) İsyanı (1240)
gücünü göstermiş ve Moğolların
Anadolu’yu istilası gecikmiş, fakat tampon  XIII. yüzyılda Asya’daki Moğol istilası pek
bölge kalktığı için Moğollar daha rahat çok Türkmen’in Anadolu’ya göç etmesine
ilerleme imkânı bulacaktır. neden olmuştur.
 Doğu ve Güneydoğu Anadolu’ya gelen

Türkmenler yer ve otlak darlığı nedeniyle
sıkıntı çekiyordu.
 Alaaddin Keykubat’ın ölümüyle
Türkiye Selçukluları eski gücünü  Bölge halkının sosyal ve ekonomik
kaybetmiştir. sıkıntılarını değerlendiren Baba İshak isimli
bir kişi isyan başlattı.
 Türkmenlerin desteğini alan Baba İshak

isyanı kısa sürede yayıldı.
 1230 Yassı Çemen Savaşı  Eski gücünü kaybeden Anadolu

Selçukluları bu isyanı bastırmakta
1240 Babailer İsyanı zorlanmış, ancak iki yıl sonra isyanı
bastırabilmiştir.
1243 Kösedağ Savaşı
Moğol istilasına zamin hazırladı

 Anadolu Selçuklularının Yassıçemen
Savaşı’nı kazanmaları Moğolların
Anadolu’ya gelişini geciktirmiştir.
 Ancak Baba İshak İsyanı’nın güçlükle

bastırılması, Selçukluların
zayıfladığını ortaya çıkarmış ve
Moğolları Anadolu’yu istila etme
konusunda cesaretlendirmiştir.
Büyük balonların eceli, küçük Hesap görmek hesap etmekten

iğnelerdir. zordur yeğenim.
Anonim Ramiz Dayı

 Bu durum Anadolu halkının ekonomik

hayatını olumsuz yönde etkilemiştir.
 Anadolu’daki önemli bilim, sanat ve ticaret

merkezleri tahribata uğramış, kültürel
gelişmeler durmuştur.
 Moğolların baskısından kurtulmak isteyen

Türkmenler Anadolu’nun batısında
yoğunlaşmışlardır.
 Türk kültürü Anadolu’nun batısında da

yayılmıştır.
 Merkezi otoritesini kaybeden Anadolu

Selçukluları dağılma ve yıkılma sürecine
Kösedağ Savaşı’nın bir anını anlatan tablo girmiştir.
 Mesut’un ölümüyle Türkiye Selçuklu

Devleti yıkılmıştır.
Kösedağ Savaşı (1243)
 Anadolu Selçuklularının doğu sınırlarına
dayanan Moğollar, Baba İshak isyanından
sonra Anadolu’yu istilaya karar verdiler.
Devletin Yıkılma Nedenleri
 Sivas’ın doğusunda yapılan Kösedağ
Savaşı’nda Anadolu Selçuklu ordusu  Moğol baskısı ve Kösedağ Savaşı
yenilmiştir.
 II.Gıyaseddin Keyhüsrev’in yetenekli
olmayışı
Bu savaşın sonucunda;  Vezir Sadettin Köpek’in entrikaları
 Anadolu Moğolların hâkimiyetine girmiş ve  Baba İshak İsyanı

Türkiye Selçukluları Devleti Moğollara
bağlı hale gelmiştir.  Taht kavgaları, merkezi otoritenin
bozulması
 Trabzon Rum İmparatorluğu ve Ermeni
Krallığı Selçuklu hâkimiyetinden çıkmış,  Beyliklerin bağımsızlıklarını ilan etmeleri
Anadolu’nun batı kısımlarında bağımsız
Türk beylikleri kurulmuştur.  Haçlı Seferleri’nin etkisi
 Anadolu 1071’den sonra ikinci beylikler  Ülkenin hanedan üyeleri arasında

sürecine girmiştir. paylaşılması
Anadolu 3 defa beylikler sürecine girdi
 1071 Malazgirt Savaşı Uçlarda Hayat ve Beylikler

 1243 Kösedağ Savaşı
 Türkiye Selçukluları, doğudan gelen
Türkmen boylarını, sınır bölgelerine
 1402 Ankara Savaşı
yerleştirmişlerdir.
 Böylece Anadolu’da kurulan Türk siyasal  Sınır boylarına “Uç”, sınır boylarındaki
birliği bozulmuştur. Türkmen beylerine de “Uç Beyi” denirdi.
 Anadolu’da can ve mal güvenliği

kalmamış, ticaret faaliyetleri durma
noktasına gelmiş ve üretim azalmıştır.

Uç beylerinin görevleri
 Sınırları korumak
 Bizans üzerine akınlar düzenleyerek

fetihlerde bulunmak
 Anadolu’yu bir Türk yurdu haline

getirmektir.
 1243 Kösedağ Savaşı’ndan sonra

Anadolu Selçuklu Devleti’nin Moğol
hâkimiyetine girmesi üzerine, uc
beyleri serbest hareket etmeye ve
Anadolu Selçuklu sultanlarını
tanımamaya başladılar.
 Anadolu’nun batısında yoğunlaşan

beyliklerin nüfus ve askeri gücünü
Moğolların baskısından kaçan XIV. Yüzyıl Başlarında Anadolu’da Kurulan Türk
Türkmenler oluşturuyordu. Beylikleri (İkinci Beylikler Dönemi)
 Moğolların hâkimiyetini kabul etmek

istemeyen uc beyleri ve aşiret beyleri
bağımsızlıklarını ilan ederek Karamanoğulları (1256-1487)
Türkiye’de “Beylikler Dönemi”nin
başlamasına neden olmuşlardır.  Oğuzların Avşar boyundandır.
 I. Alaaddin Keykubat tarafından Mut ve

Ermenek dolaylarına yerleştirildiler.
 Beylik Konya ve Karaman ‘da kurulmuştur.
 Kurucusu Kerimüttin Karaman Beydir.

1243 Kösedağ Savaşı sonrası
 İlk merkezleri Ermenek daha sonra
Anadolu’da Kurulan Beylikler Karaman ve Konya olmuştur.
 Kerimüttin Karaman Beyin oğlu

Osmanoğulları (1299-1918) Karamanoğlu Mehmet Bey Konyayı alarak
II. İzzettin Keykavus’un oğlu Gıyasettin
 Oğuzların Kayı boyundandırlar. Siyavuş’u sultan ilan etti.
 Türkiye Selçuklu Sultanı I. Alaaddin  Karamanoğlu Mehmet Bey Türkçeyi resmi

Keykubat tarafından Ankara / Karacadağ dil ilan etti.
dolaylarına yerleştirildiler.
 Osmanlı Devleti ile en fazla mücadele
 Kayıların başında bulunan Ertuğrul Bey eden beyliktir.
Söğüt ve Domaniç’i aldı.
 Kendilerini Türkiye Selçuklu Devletinin
 Ertuğrul Bey, 1281’de ölünce yerine oğlu varisi olarak görmektedirler.
Osman Bey geçti.
 İkinci Anadolu beylikleri içerisinde en güçlü
 Osman Bey, 1299’da bağımsızlığını ilan beyliktir.
ederek Osmanlı Beyliğini kurdu.
 Karamanoğulları ilk kez Yıldırım Bayezit
 Beyliğin ilk merkezi Söğüt’tür zamanında Osmanlı Devletine katılmıştır.
 Osmanoğulları zamanla diğer Anadolu  Ankara Savaşı’ndan sonra II.Bayezit

beyliklerini egemenliği altına alarak zamanında beyliğe kesin olarak son verildi.
Anadolu’da Türk siyasi birliğini sağlamıştır.

Germiyanoğulları (1299-1429) Eşrefoğulları (1284-1326)
 Kütahya merkez olmak üzere kuruldu.  Beyşehir merkez olmak üzere kuruldu.
 Kurucusu Yakup Beydir.  Kurucusu Eşrefoğlu Süleyman Şah’tır.
 I.Murat zamanında Germiyanoğullarından  Seyfettin Süleyman Beyin 1302’de

çeyiz olarak Kütahya, Tavşanlı, Emet ve ölümünden sonra yerine geçen oğlu
Simav toprakları alınmıştır. Mehmet Bey, Ilgın, Akşehir, Bolvadin ve
Seydişehir’i fethetti.
 İlk defa Yıldırım Bayezit beyliğe son verdi.
 Mehmet Bey’den sonra oğlu II.Süleyman
 Ankara Savaşı’ndan sonra tekrar kurulan zamanında beylik zayıflayarak Moğollara
beylik II.Yakup Edirne’ye gelerek II.Muratla bağlandı.
görüşmüş ve beyliği vasiyet yolu ile
Osmanlı Devletine bırakmıştır.  II.Süleymanın İlhanlı Valisi Timurtaş
tarafından öldürülmesiyle beylik sona erdi.
Karesioğulları (1304-1360) Alaiye Beyleri (1293-1471)

 Balıkesir’de kuruldu.  Alaiye, I.Alaattin Keykubat tarafından
fethedildi.
 Marmara’da önemli deniz gücüne sahipti.
 1293’te Karamanoğulları ele geçirdi.
 Orhan Bey döneminde Osmanlı Devleti’ne
katıldı.  Daha sonra Alaiye, Memlüklere bağlı
beyler tarafından yönetildi.
 Osmanlı Devleti’ne katılan ilk beyliktir.
 Fatih zamanında Gedik Ahmet Paşa
Osmanlı topraklarına kattı.
 Karesioğullarının Osmanlı Devleti’ne
katılması Anadolu’da Türk siyasi
birliğini sağlama yolunda atılan ilk
adımdır.
Menteşeoğulları (1261-1424)
 Osmanlı Devleti, bu beyliğin deniz
gücü ile Rumeli’ye geçti.
 Muğla’da kuruldu.
 Kurucusu Menteşe Beydir.
 Bu dönemde Aydın, Güzelcehisar, Fethiye,

Denizli ve Söke’yi alındı.
Hamitoğulları (1300-1423)
 Donanma kurularak Ege ve Akdeniz’de
 Antalya, Isparta ve Eğridir’de kuruldu. fetihler yapıldı.
 Kurucusu Hamit Beyin torunu Dündar  Menteşe Beyden sonra oğlu Mesut Bey
Beydir. zamanında beylik en parlak dönemini
yaşadı.
 Osmanlı padişahı I.Murat’ın isteği üzerine
topraklarının bir bölümünü Osmanlılara  Yıldırım Bayezit’in son verdiği beylik
para karşılığında sattılar. Ankara Savaşı’ndan sonra tekrar
kurulduysa da II. Murat tarafından Osmanlı
 Yıldırım Bayezit’in son verdiği beylik
topraklarına katıldı.
Ankara Savaşı’ndan sonra yeniden
kurulduysa da II.Murat tarafından Osmanlı

Sahip Ataoğulları (1275-1342) Canik Beyleri (Tacettinoğulları)

(1348-1428)
 Afyonkarahisar’da kuruldu.
 Niksar dolaylarında kuruldu.
 Kurucusu Türkiye Selçuklu vezirlerinden
Sahip Ata Fahrettin Ali’dir.  Kurucusu Tacettin Doğanşah’tır.
 Bir ara İlhanlı egemenliği altına girdiler.  İlhanlılara, Eretna ve Kadı Burhanettin
devletlerine bağlı olarak yaşadılar.
 Beyliğin toprakları Germiyanoğulları
Beyliği’ne katıldı.  II.Murat tarafından ortadan kaldırıldı.
Candaroğulları (İsfendiyaroğulları)
Aydınoğulları (1308-1426) (1335-1461)
 Aydın merkez olmak üzere kuruldu.  Kastamonu ve Sinop yöresinde kurulmuş
olup merkezi Kastamonu’dur.
 Kurucusu Aydınoğlu Mehmet Beydir.
 Kurucusu Şemsettin Yaman Candar’dır.
 Mehmet Bey, Selçuk ve İzmir
tersanelerinde büyük bir donanma inşa  Yıldırım Bayezit, Candaroğullarının
ettirdi. Kastamonu kolunu ortadan kaldırdı.
 Mehmet Beyden sonra Gazi Umur Bey  Sinop’ta İsfendiyar Bey, Yıldırım Bayezit’e
geçti. bağlı olarak hükümdarlığını sürdürdü.
 Bu dönemde Yunanistan ve Adalara  Ankara Savaşı’ndan sonra

seferler düzenlendi. İsfendiyaroğulları Beyliği adını alan beyliğe
Fatih son verdi.
 Gazi Umur Beyin Egedeki başarılarını
kendileri için tehlikeli gören Hristiyanlar, bir
Haçlı donanmasıyla İzmir’i alıp
Aydınoğulları donanmasını yaktılar.
 Yıldırım Bayezit tarafından alınan beylik

Pervaneoğulları (1277-1322)
Ankara Savaşı’ndan sonra yeniden
kurulduysa da II.Murat tarafından son  Sinop ve çevresinde kuruldu.
verildi.
 Kurucusu Türkiye Selçuklu Devleti veziri
 Denizcilikte en ileri beyliktir. Pervane Muineddin Süleyman’ın oğlu
Mehmet Beydir.
 Mesut, Bafra ve Samsun’u aldı.
 Gazi Çelebi, Kırım’a sefer düzenledi ve

Bir gün bana gel diyeceksin. Söz buradaki Cenevizlileri yendi.
geleceğim. Ama görmezden.  Onun ölümünden sonra beylik,

Candaroğulları Beyliği’ne katıldı.
Anonim

Saruhanoğulları (1313-1410) TÜRKİYE’DE KURULAN DİĞER

DEVLETLER
 Manisa ve çevresinde kuruldu.
 Kurucusu Saruhan Beydir.

Eretna Devleti (1336-1381)
 I.Murat’ın ölümünden sonra Osmanlılara
karşı Karamanoğulları ile ittifak yaptılar.  İlhanlıların Anadolu valisi Timurtaş, isyan
ederek Mısır’a kaçarken yerine Türk
 Yıldırım Bayezit tarafından son verilen komutanlarından Eretna Beyi bırakmıştı.
beylik Ankara Savaşı’ndan sonra tekrar
kurulduysa da Çelebi Mehmet tarafından  Uygur Türklerinden olan Eretna Bey
ortadan kaldırıldı. tarafından Sivas’ta kuruldu.
 Ankara Savaşı’ndan sonra Osmanlıya  Başkent önce Sivas, sonra Kayseri oldu.
katılan ilk beyliktir. (Çelebi Mehmet)
 Eretna Bey, Tokat, Amasya, Niğde ve
Erzincan’ı aldı.
İkinci Türk Beyliklerinin  Eretna Beyin ölümünden sonra ülkenin

Anadolu’nun Türkleşmesine karışıklıklar içinde kalmasından yararlanan
vezir Kadı Burhanettin sultanlığını ilan
Hizmetleri
ederek Eretna Devleti’ne son verdi.
 Beylikler, Bizans ve Moğollarla
savaştılar.
 Beyler, birçok düşünür, bilgin ve

sanatçıyı koruyarak Anadolu’da Türk
kültürüne hizmet etmelerini sağladılar.
Kadı Burhanettin Devleti
 Beylikler döneminde Türkçe, resmi dil
olarak gelişti. (1381-1398)
 Birçok yerleşim yerine Türkçe adlar  Oğuzların Salur boyundan olan Kadı
verildi. Burhanettin tarafından Sivas’ta kuruldu.
 Beyler, uc bölgelerine gelen  Kadı Burhanettin, Amasya Emirliği,

göçebelere toprak vererek bu Erzincan Emirliği, Candaroğulları,
bölgelerin Türkleşmesini sağladılar. Karamanoğulları ve Tacettinoğulları
üzerinde egemenlik kurdu.
 Anadolu bayındır hale getirildi.
 Akkoyunlu beylerinden Kara Yülük Osman
ile yaptığı savaşta yenildi ve öldürüldü.
 Yıldırım Bayezit tarafından Osmanlı

Dulkadiroğulları (1337-1515)
 Zeynettin Ahmet Karaca Bey tarafından

Elbistan merkez olmak üzere kuruldu.
Eskiden altını çizdiklerimin şimdi ise
 Zeynettin Ahmet Karaca Beyden sonra
üstünü çiziyorum. yerine geçen oğlu Halil Bey, Maraş,
Malatya, Harput ve Amik dolaylarını ele
Anonim  geçirdi.

 Osmanlı-Memlük ilişkilerinin bozulmasına  Şahruh, İskender’in yerine kardeşi Cihan

neden oldu. Şah’ı Karakoyunlu hükümdarı olarak
belirledi.
 Dulkadiroğullarının Osmanlı-Memlük
savaşlarında, Osmanlılara karşı cephe  Cihan Şah, Akkoyunlu Hükümdarı Uzun
alması üzerine Yavuz Sultan Selim, Hasan’a yenildi.
Çaldıran Savaşı’ndan sonra 1515’te
Turnadağ Savaşı ile bu devleti yıktı.  Uzun Hasan Karakoyunlular Devleti’ne son
verdi.
 Böylece Anadolu Türk birliği kesin

olarak sağlandı.
Ramazanoğulları (1353-1608) Akkoyunlular (1350-1502)
 Yüreğir boyu beylerinden Ramazan Bey  Oğuzların Bayındır boyundan gelen Kara
tarafından Adana ve Tarsus dolaylarında Yülük Osman Bey tarafından Diyarbakır
kuruldu. merkez olmak üzere kuruldu.
 Ramazanoğulları topraklarını genişletmek  En güçlü dönemleri Uzun Hasan

için Dulkadiroğulları ve Karamanoğulları ile dönemidir.
savaştı.
 Bu dönemde İran, Doğu Anadolu ve
 Başlangıçta Memlüklere bağlıyken Yavuz Azerbaycan’ı ele geçirildi.
Sultan Selim’den itibaren Osmanlı
Devleti’ne bağlandılar.  Uzun Hasan’ın, Trabzon Rum
İmparatorluğu’nu ve Karamanoğullarını
korumak istemesi Osmanlılar ile arasının
açılmasına neden oldu.
 Uzun Hasan, 1473’te Otlukbeli Savaşı’nda

Karakoyunlular (1365-1469) Fatih’e yenildi.
 Bu yenilgiden sonra Akkoyunlular bir daha

 Oğuz boylarından olan Karakoyunlular kendilerini toparlayamadılar.
Moğol istilasından kaçarak Doğu
Anadolu’ya geldiler.  Safeviler tarafından yıkıldılar.
 Devlet, Bayram Hoca tarafından Erciş

merkez olmak üzere kuruldu.
 Daha sonra başkent Tebriz oldu. Bazı insanlar hep ‘kaptan’ olurlar,
 En büyük hükümdarları Kara Yusuf, söz konusu ‘dümen çevirmek’
Timur’a karşı yaptığı mücadeleyi olunca.
kaybedince Osmanlı padişahı Yıldırım
Bayezit’e sığındı. Anonim 
 Timur’un ölümünden sonra Kara Yusuf,
Tebriz ve Azerbaycan’ı aldı.
 Kara Yusuf’un ölümünden sonra İskender

Bey Timur’un oğlu Şahruh’a yenilince
Osmanlılara sığındı.

TÜRKİYE SELÇUKLU DEVLETİ

KÜLTÜR VE UYGARLIĞI Divan-ı Saltanat görevlerine
göre çeşitli bölümlere
ayrılmıştır:
Devlet Yönetimi ve Ordu  Divan-ı Pervane: Arazi
defterlerinde tutulan has ve iktaların
 Türkiye Selçuklu Devleti, Büyük Selçuklu düzenlenmesinden sorumluydu.
Devleti’nin devamı gibidir.
 Divan-ı İstifa: Devletin gelir ve gider
 Türk devlet geleneğinde olduğu gibi, hesaplarına bakan divandı.
Türkiye Selçuklularında da ülke,
hanedanın ortak malı kabul edilmiş  Divan-ı Tuğra: Devletin her türlü
ve şehzadeler arasında paylaştırılmıştır. yazışmalarından sorumluydu.
 Sultanlar çocuklarını(melik) vilayetlere  Divan-ı Arz: Ordunun ihtiyaçlarının

göndermiş yanlarına da “atabey” denilen karşılanmasından sorumluydu.
meliklerin devlet yönetimi ve askerlik
konularında deneyim kazanmalarını  Divan-ı İşraf: Ülkedeki askeri ve adli
sağlayan kişiler verilmiştir. işler dışındaki idari ve mali teşkilatın
işleyişini denetlerdi.
 Devlet işleri Büyük Divan’da görüşülürdü.
Türkiye Selçuklularında ülke eyaletlere

Büyük Divan’a bağlı alt divanlar ayrılmıştır
Merkeze Bağlı
Niyabet–i Saltanat (Divan-ı Saltanat)
 Bu makamı idare edene naib-i sultan

denirdi.
 Devlet idaresinde vezirden sonra gelirdi. Meliklerin Sınırlardaki (Uç)

yönettiği
 Önde gelen devlet adamları ve komutanlar
arasından seçilirdi
 Hükümdar başkentte olmadığı zamanlarda

devlet işlerini yürütür ve hükümdara
vekâlet eder.
Neden mutlu olamama Sendeki gülüş Ankara’ya deniz,

bozuluyorsunuz ki; bana doğan İzmir’e kar getirir.
güneş size batıyor mu?
Koray Avcı
Anonim 

Ordu
 Türkiye Selçukluları, gulam sistemini
 Askeri teşkilat Büyük Selçuklu askeri güçlendirip Türk beylerinin gücünü
teşkilatına benzer ve şu bölümlerden kırmak istemişler ancak
oluşur. başaramamışlardır.
 Sinop, Alanya, Antalya ve Samsun’da

Hassa Askerleri tersaneler kurdular.
İkta Askerleri
(Sipahiler) Ordu Donanma
Komutanına Komutanına
Türkmen
Birlikleri
Emir’ül-Ümera Meliküs-sevahi
(sahiller meliki)
veya Reisül Bahr
Gulamhan-ı (deniz reisi)
Saray
Ücretli Askerler
(Fecr-i Has)
 Hassa Askerleri ordunun asıl

bölümüdür. Savaşta hükümdar yanındadır.
Hukuk
 İkta askerleri, atlı askerlerdir, maaş  Türkiye Selçuklu hukuku, Büyük Selçuklu
yerine ikta alırlar. hukukunda olduğu gibi şer’i hukuk ve örfi
hukuk olarak ikiye ayrılıyordu.
 İlk ikta askeri sistemi Büyük Selçuklu
Devletinde görülür.
 Türkmen birlikleri sınır boylarında savaşa

Şer-i Hukuk Örf-i Hukuk
her an hazır birliklerdir.
 Gulam Askerleri değişik milletlerden

küçük yaşta satın alınan veya toplanan Şer-i Hukuk:
çocuklardan oluşurdu.
 Boşanma, miras, noterlik, vakıfların
yönetimi davalarına bakar.
 Ücretli askerler (Fecr- i Has) Rum, Frank  Şer-i davalara KADI’lar bakar.
ve Ruslardan oluşur.
 Kadılar medreselerde yetişir.
 İlk ücretli askerlik Gaznelilerde görülür.
 İslamiyet öncesinde ise Hazarlar’da  Kadıların başındaki isim KADİ’L-KUDAT
görülmüştür.

DİN
KADİ’L-KUDAT
 Türkiye Selçuklularında tarikat ve medrese
 Kadılardan sorumlu olan kişidir. arasındaki görüş farklılıkları zaman zaman
Atamalarını yapar. siyasi boyut kazanmıştır.
 Kadil Kudat’ın atamasını ise  Medreseye karşı olan bazı tarikat üyeleri,
Hükümdar yapar. medreseyi asıl eğitim kurumu sayan
devletle mücadele etmişlerdir.
Tarikatlar
Örf-i Hukuk:
 Yönetici / halk arasındaki sorunları çözer Yesevilik:

Ahmet Yesevi
 Örf-i yargı sisteminin başında ise
EMİR-İ DAD bulunurdu. “Divan-ı Hikmet”
EMİR-İ DAD Bektaşilik:

 Örf-i Mahkemelerden sorumlu olan Hacı Bektaş Veli
kişidir.
“Makalat”
 Kanunlara karlı gelenler ve güvenliği
bozanların davalarına bakılırdı.
Mevlevilik:
Sultan Veled
(Mevlananın oğlu)
DİVAN-I MEZALİM
 Başkanı hükümdardır.
Babaîlik:
 Belirli günlerde toplanır. Kadıların Baba İlyas Ölümü

verdiği kararlardan şikayetçi olanlar sonrasında Baba
İshak başa geçti
saraya gelerek bu yüksek
mahkemeye başvurur.
 Temyiz mahkemesidir.
Diğer Tarikatlar
 Nakşibentlik
 Kadirilik
 DARÜ’L ADL: Adalet evi
 Rufailik
 KADI ASKER (KADI LEŞKER) :
 Kübrevilik
- Askeri davalara bakar
- Kadı, Müderris ve din görevlisi Azla mutluluk çokla didişmekten

atama ve kadı kararları bozma, iyidir.
değiştirme yetkisi vardır.
Denis Diderot

 Moğol istilası sırasında Anadolu halkını

koruyup kollayan teşkilatların başlıcaları
şunlardır. Vakfiye: Vakıfların özel şartnameleri
Mütevelli: Vakıf yöneticileri

Diğer dini Örgütler
Abdalan-ı Rum Bacıyan-ı Rum Fetayan-ı Rum

Anadolu Anadolu
dervişleri Anadolu
Kadınları gençleri teşkilatı
teşkilatı teşkilatı
SOSYAL ve EKONOMİK HAYAT
Gaziyan-ı Rum
Anadolu Gazileri
teşkilatı
TOPRAK YÖNETİMİ
 Türkiye Selçuklu Devleti’nde toprakların

çoğunun mülkiyeti Büyük Selçuklularda
olduğu gibi devletin malı kabul edilmiştir.
 Devlete ait bu topraklara miri arazi

denilirdi.
Türkiye Selçukluları Dönemi’nde yapılan
Türkiye Selçukluları ve beylikler Çifte Minareli Medrese (Erzurum)

döneminde topraklar dörde ayrılmıştır:
Has Topraklar Mülk Araziler  Anadolu’da, Türkler / Rumlar / Ermeniler

/ Süryaniler bulunur.
 Anadolu’da hoşgörülü bir ortam vardır.

Miri Araziler
 Anadolu’da Hanlar, hamamlar,

kervansaraylar, kümbetler, camiler,
İkta toprakları Vakıf toprakları
medreseler yapılarak Anadolu bayındır
hâle getirildi.
 Has toprakları: Geliri hükümdara ayrılır
 Fethedilen bölgelere Türkmenler iskân
 Miri Arazi: Devlete ait araziler edilerek Anadolu’nun Türkleşme ve
İslamlaşma süreci hızlandı.
 Mülk Arazi: Başarılarından dolayı devlet
adamlarına verilen araziler  Şehirlerde kısa sürede ticaret gelişti,
tarımsal üretim arttı.
 İkta toprakları: Maaş karşılığı devlet
memurları ve ordu mensuplarına verilir.  Devletin tasnifine göre Halk üç guruba
ayrıldı.
 Vakıf: Geliri ilmi veya sosyal kurumların
masraflarına ayrılır, vakfedilemez, miras Şehirliler / Köylüler / Konar - göçerler
bırakılamaz

Ahilik Teşkilatı Tarım ve Hayvancılık
 Anadolu’da XIII. Yüzyılda Kırşehir, Konya,  Anadolu Selçuklu sultanları ve beyler,

Kayseri’de kurulmuş esnaf teşkilatıdır. köylüleri topraklarda tutabilmek amacıyla
belirli zamanlarda vergi affı ve ya vergilerin
hafifletilmesi gibi tedbirler almışlardır.
 Abbasiler’de Fütüvvet anlayışı  Anadolu Selçuklu Devleti, tarım ve

hayvancılığın gelişmesine yardımcı olmuş,
 Osmanlılarda Lonca sistemi bunun sonucunda Anadolu’da alınan
ürünlerin ihtiyaç fazlasını (tarım ve hayvan
ürünlerini) dışarıya satmıştır.
 Türkiye Selçuklu Devleti’nin kurulduğu

Anadolu, ticaret yollarının işlek olduğu bir
Ahiler bulundukları bölgelerde bölgeydi
 Vergi toplayamaz  Anadolu’dan geçen İpek Yolu, bölgede

ticareti canlı tuttuğu gibi Anadolu’ya komşu
 Esnaflar arası davalara bakamaz olan devletlerin de ticaret hayatlarında
etkili idi.
 Yöneticilerini kendileri seçerdi
Gayr-i Müslimler ahi teşkilatına üye

olamazlardı.
Böylece Türkler ekonomik hayatta etkin

duruma geldiler.
 Esnaflar arasında dayanışmayı

sağlamıştır.
 Mesleki eğitim sonucunda çırak, kalfa ve

usta yetiştirerek bunlara diploma vermiştir.
 Üyelerinin dini, ahlaki ve diğer alanlarda

bilgilerinin artırılmasına çalışmıştır.
 Üretim kalitesinin artırılmasına ve fiyatların

ayarlanmasına çalışmıştır.
Türkiye Selçukluları Dönemi’nde Anadolu’daki
 Moğol istilasından sonra Anadolu’da huzur başlıca ticaret yolları
ve güvenliği sağlamaya çalışmıştır.
Aslında insanlar seni hayal

kırıklığına uğratmıyor. Sadece sen
yanlış insanlar üzerine hayal
kuruyorsun.
Montaigne
Sultan Hanı / Aksaray

Ticaret FİKİR, DİL VE EDEBİYAT
Ticaretin geliştirilmesi için

alınan önlemler ASD
Resmi Bilim Edebi Eğitim Saray,
 Ticarette kullanılmak üzere yollar yapılmış Dil Dili Dil Dili Ordu
ve bu yollarda güvenlik sağlanmıştır.
Farsça Arapça Farsça Arapça Türkçe
 Ticaret yolları üzerine tüccarların
konaklaması ve ihtiyaçlarının karşılanması  Bu durum Türk dilinin gelişmesini olumsuz
amacıyla kervansaraylar yapılmıştır. etkiledi
 Beylikler döneminde Karamanoğlu Mehmet
 II. Kılıç Arslan döneminde başlayan Bey Türkçeyi resmi dil ilan etti.
Kervansaray yapımı, daha sonra gelen
Selçuklu sultanları tarafından devam
ettirilmiş ve kervansaraylar komşu
ülkelerden tüccarların Anadolu’ya
gelmesinde önemli rol oynamıştır. Türkiye Selçukluları ve Beylikler döneminde
yaşayan başlıca fikir adamları:
 Tüccarların korsan, eşkıya ve tabii
afetlerden dolayı uğrayacağı zararları Halk Tasavvuf Divan
karşılamak üzere bir çeşit devlet sigortası Edebiyatı Edebiyatı Edebiyatı
yapılmıştır. -Battalname Mevlana Hoca
Dehhani
 Büyük ticaret merkezlerinde hanlar ve -Danişmentname
Yunus Emre
kapalı çarşılar yapılmıştır.
-Nasreddin Hoca Germiyanlı
Fıkraları Hacı Bektaş Ahmedi
 Ticareti geliştirmek amacıyla Akdeniz ve
Veli
Karadeniz’de fetihler yapılmıştır
-Bektaşi Fıkraları Hoca Mesut
(Antalya, Alanya, Sinop, Suğdak).
Muhyiddin
-Gülşehri
 Kıbrıs Krallığı ve İtalyan Cumhuriyetleriyle Arabi
ticaret antlaşmaları yapılmıştır.
 Gümrük vergileri hafifletilmiştir. Aşıkpaşa
 Ticari önemi olan merkezlere Türk ve CACA BEY

Müslüman tüccarlar yerleştirilmiştir.
 ASD’nin zayıf olduğu dönemlerde Kırşehir’i
yönetti
 Anadolu’nun Doğu-Batı, Güney-
 Kendi ismiyle anılan medresesi vardır
Kuzey ticaret yollarının üzerinde
bulunması ve kıtaları birbirine
 Bu medreselerde astronomi çalışmaları
bağlaması, bölge ticaretinin
yapılmıştır.
gelişmesine ortam hazırlamıştır.
 Türkiye Selçukluları döneminde

Anadolu uluslararası ticaret merkezi
haline gelmiştir.
MUHYİDDİN ARABİ
Çok kere en kuvvetli tenkit ses  Konya’ya yerleşti
çıkartmamaktır.  İslam dünyasında Şeyh-i Ekber diye bilinir
Charles Buxton  Vahdet-i Vücut görüşü ile varlığın tek

olduğunu onunda “ALLAH” olduğu
söylemiştir.

HOCA DEHHANİ MEVLANA CELALEDDİN RUMİ
 İlk Türkçe Divanı yazmıştır.  30 Eylül 1207’de Afganistan’ın Horasan

yöresinde, Belh şehrinde doğmuştur.
 Aruz veznini Türkçe’ye uyarlayan Divan
Edebiyat-ı onunla başladı  1222 yılında Karaman'a geldi.
 Ailesi burada 7 yıl kaldı.
 Mevlâna 1225 yılında Şerefeddin Lala'nın

kızı Gevher Hatun ile Karaman'da evlendi.
KARAMANOĞLU MEHMED BEY
 Bu yıllarda Anadolu Selçuklu Devletinin
egemenliğindeydi.
 13 Mayıs 1277’de “Bu günden sonra
Divanda, Dergâhta, Bargâhta ve  Alâeddin Keykubad, babasını Konya’ya
meydanda Türkçe’den başka dil davet etmesiyle Konya’ya yerleşti.
kullanılmaya” diyerek Türkçeyi resmi dil
ilan etmiştir.  Sultânü'l-Ulemâ ölünce talebeleri ve
müridleri bu defa Mevlâna'nın çevresinde
toplandılar.
 Mevlâna'yı babasının tek varisi olarak

HACI BEKTAŞ VELİ gördüler.
 Mevlâna 15 Kasım 1244 yılında Şems-i

 Gerçek ismi, Seyyid Muhammed bin Tebrizî ile karşılaştı.
İbrahim Ata olan, Hacı Bektaş-ı Veli
Horasan'ın Nişabûr şehrinde 1281  Mevlâna Şems'te 'mutlak kemâlin varlığını'
senesinde doğdu. cemalinde de 'Tanrı nurlarını' görmüştü.
 Kuruluş devrinde olan Osmanlı Devleti'nin  Ancak beraberlikleri uzun sürmedi. Şems
sağlam temeller üzerine oturmasında aniden öldü.
büyük hizmetleri oldu.
 Mevlâna Şems'in ölümünden sonra uzun
 Sultan Orhan zamanında teşkil edilen yıllar inzivaya çekildi.
“Yeniçeri Ordusu”na dua ederek,
askerlerin sırtlarını sıvazladı.
 Mevlâna 17 Aralık 1273 pazar günü hayata
veda etti. Mevlâna'nın cenaze namazını
 Böylece Hacı Bektaş-ı Veli'yi kendilerine vasiyeti üzerine Sadrettin Konevi
manevi pir olarak kabul eden Yeniçeri kıldıracaktı.
Ordusu, manevi hayatını ve disiplinini ona
bağladı.
 Ancak Sadreddin Konevi çok sevdiği
Mevlâna'yı kaybetmeye dayanamayıp
 Hacı Bektaş-ı Veli'nin Makalat adlı Arapça cenazede bayıldı.
bir eseri vardır.
 Bunun üzerine Mevlâna'nın cenaze
 1338 senesinde vefat eden Hacı Bektaş-ı namazını Kadı Siraceddin kıldırdı.
Veli'nin derslerini ve sohbetlerini takip
ederek onun tarikatına bağlananlara,
 Mevlâna ölüm gününü yeniden doğuş
tasavvuftaki usûle uyularak "Bektaşi"
günü olarak kabul ediyordu.
denildi.
 O öldüğü zaman sevdiğine, yani Allah'ına
En haksız barışı, en adil savaşa
kavuşacaktı.
tercih ederim.
 Onun için Mevlâna ölüm gününe düğün
Cicero günü veya gelin gecesi manasına gelen
'Şeb-i Arûs' diyordu.

 Bazı şiirlerinde şehir şehir yürüyüp dost

SADREDDİN KONEVİ sorduğunu, Urum’da, Şam’da kendisi gibi
bir garip bulamadığını anlatıyordu; aşık
olup gurbet ellerde Mecnun gibi
 1207 yılında Malatya’da doğdu.
geziniyordu…
 Şeyh Sadreddin-i Konevi babasını küçük
yaşlarda kaybetti.  Tüm sanat yaşamı boyunca Yunus Emre,
halka hitap etti. Halka, kendi konuşma
diliyle adeta seslendi.
 O yıllarda Konya’ya gelen Şeyh’ül-Ekber
Muhyiddin-i Arabi Hazretleri, annesiyle
evlendi.  Yıllar sonra geri dönüp Taptuk Emre’nin
elini öptüğünde erenler mertebesine
 Muhyiddin-i Arabi ile birlikte Halep ve ulaştığını fark ederek ayrılmıştı bu
Şam’a gitti ve devamlı onun derslerini takip dünyadan.
etti.
 Varsayılan kayıtlara göre yıl, 1320 idi.
 Konya’da binlerce talebe yetiştirdi
 Yaratılmışı hoş görüyordu; yaratandan
 1274’te Konya’da vefat etti. ötürü.
 Yunus Emre öylesine çok sevildi ki,

Anadolu’nun birçok yerinde adına mezarlar
yaptırıldı.
YUNUS EMRE  Risalettün Nushiye ve Divan adlı iki eseri

yayımlandı.
 Yunus Emre’nin doğduğu yer ve zaman  Eserlerine başka aşıkların da eserleri

konusunda kesin olan bir bilgi yoktur. karıştı.
 Ancak 13. Yy’ın ikinci çeyreği ile 14. yy’ın  Zamanla titiz bir çalışmayla ayıklanacak ve
ilk çeyreğinde yaşadığı düşünülüyor ve bugünkü haline getirilecekti.
babasının İsmail Efendi olduğu biliniyor.
 Anadolu tarihinin en karışık dönemlerinden

birinde dünyaya geldi.
 Bâbâîler İsyanı patlak vermişti ve Anadolu

Selçuklu Devleti, Kösedağ Savaşı’nda
BİLİM VE SANAT
Moğollara mağlup olarak çöküş dönemine
girmişti.
 Yunus adını gerçekten ona ailesi mi Rölyef Kabartma

vermişti, bilinmez.
Bimaret Akıl Hastanesi
 Ancak günümüze adının ulaşmasını
sağlayan şiirleriydi. Arabesk Geometrik desenli halı
Vitray Cam süsleme sanatı

 Çünkü hemen her şiirinde adının Yunus
olduğunu söyleyecekti.
Malakarî Duvar kabartma sanatı
 Emre lakabıysa, on bir şiirinde geçecekti… Kündekârî Ahşap işçiliğine dayalı el sanatı
 Hakkında çok az şey bilindiğinden, Neccar Marangoz

zamanla efsaneler onun hayat hikâyesini
oluşturmaya başladı. Telkari Maden işçiliğine dayalı el sanatı
 Hacı Bektaş veli ve Taptuk Emre, erenler

mertebesine ulaşmasında büyük etkisi
vardır.

DİVRİĞİ KÜLLİYESİ Konya Sahip Ata Cami

Anadolu’daki EN ESKİ KÜLLİYE ANADOLU SELÇUKLULARI’na ait
Mengücekler dönemine ait İLK AHŞAP CAMİ
Kayseri Hunat Hatun Külliyesi Alay Han

Anadolu Selçuklu Devleti döneminde ANADOLU’DAKİ İLK KERVANSARAY
yapılan
II.Kılıçarslan döneminde tamamlandı
I.Aleaddin Keykubat’ın eşi
Aksaray – Kayseri yolu üzerinde
İLK KÜLLİYE
Gevher Nesibe Şifahanesi

DİNİ SİVİL ASKERİ
II.Kılıçarslan’ın kızı MİMARİ MİMARİ MİMARİ
Cami Saray Kale
Anadolu’da açılan İLK ŞİFAHANE. Aynı
zamanda bu yapıda açılan dünyanın Mescit Köşk Sur
İLK PSİKİYATR KLİNİĞİ de
bulunmaktadır. Medrese Han Burç
(Bimarhane / tımarhane) Türbe (Kervansaray)
Kümbet Hamam
Yağıbasan Medresesi Külliye Köprü

(Çukur Medrese)
Anadolu’daki İLK MEDRESE 1151 Tekke Darüşşifa
Danişmentliler dönemine ait Zaviye İmaret
Bimaret
Kayseri Koca Hasan Medresesi

ASD’YE AİT İLK MEDRESE 1193
Minareden düşenin parçası bulunur,

bulunur da; gönülden düşenin
parçası bulunmaz.
Diyarbakır Ulu Cami Montaigne

ANADOLU’DAKİ İLK CAMİ
(Amid, -Abbasi Halifesi- 639’da Diyarbakır’ı

ele geçirince Mar Toma Kilisesini camiye
çevirdi)

Dini Mimaride  Anadolu Selçukluları ve beylikler

döneminde paralarda ve armalarda
 Türbe: Dört duvarının üzerleri kubbe Arslan kullanıldı
ile örtülen mezarlara denir. Dini
büyükler defnedilmiştir.
Camiler, mescitler, medreseler,

türbeler,
 Kümbet: Silindirik, çokgen gövdeli,

konik veya piramit çatılı olan
mezarlara denir. Devlet büyükleri ve
önemli siyaset büyükleri defnedildi
Külliyeler, tekke ve zaviyeler.
Mimaride,
 Kümbetlerde Orta Asya Türk

özelliklerini görmek mümkündür.
Ağaç, ahşap, çini tuğla ve alçı  Selçukluların sembolü olan “çift başlı
kullanıldı kartal” ve başka hayvan figürleri surlarda
ve diğer yapılarda kullanılmıştır.
 Dış mimaride en çok taş işçiliği
kullanıldı  Devletin sembolü olan Çift Başlı Kartal
Konya surlarında kullanılmıştır.
 Maden işlemeciliği gelişmiştir.
Süslemede
 Halı ve kilim dokuma, tezhip (kitapları

yaldız ve boya ile süsleme), minyatür,
hat, nakkaşlık, ebru, kakmacılık,
ciltçilik, kabartma, çinicilik, bitki,
hayvan (kuş ve balık)
Musikide
 Nevbet, ordu müziğinde önemli bir yer

tutar.
 Mevlevi ve ahi ayinlerinde görülen

müzik ve raks, tasavvuf müziğinin ilk
örneklerini teşkil eder

10 Ders Notu

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

10 Ders Notu

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

YERLEŞME ve DEVLETLEŞME SÜRECİNDE

1.Ünite SELÇUKLU TÜRKİYESİ

ANADOLU’YA TÜRK GÖÇLERİ

XI. yüzyılda Anadolu’ya Yönelik

 Türkler tarih boyunca Orta Asya’nın dışına

 Oğuz Yabgu Devleti’nin yıkılması sonrası

 Horosan’a gelen Oğuz Türkleri Anadolu’ya

 Anadolu’ya yapılan ilk akınlar keşif ve vergi

2. Anadolu Selçuklu Devleti

3. İkinci Beylikler Dönemi (Kösedağ

 Tuğrul Bey Dönemi’nde, 1048 Pasinler

 İbrahim Yınal, Gümüş Tekin, Afşin Bey gibi

 1071 Malazgirt Savaşı sonrası birçok Oğuz

Çağrı Bey (Temsili)

1 10.Sınıf Tarih Ders Notları www.serkancatarih.jimdo.com

 Melik Gazi döneminde güçlü bir devlet

 Devlet Kayseri, Sivas ve Malatya kollarına

 II. Kılıç Arslan tarafından yıkıldı.

 İlk beylikler içinde en güçlü olanıdır.

 Anadolu’da ilk medreseyi kuran

 Tokat’ta Yağıbasan Medresesi

 Kayseri’de Ulu Cami

 Amasya’da Hilafet Gazi Kümbeti

 Tokat, Kayseri ve Amasya’da kuruldu.

 Kurucusu Danişmentoğlu Ahmet

 Danişment Gazi’nin Malatya’yı alması

 Danişment Gazi, I.Kılıç Arslan’a yenildi. Danişmend Gazi (Temsili)

 Battal Gazi ve gaza arkadaşlarının

 Böylece Battal Gazi Destanı’nın âdeta

 Danişment Gazi Destanı’nda Türklerin

2 10.Sınıf Tarih Ders Notları www.serkancatarih.jimdo.com

Saltuklular (1072-1202) Mengücekliler (1080-1228)

 Anadolu’da kurulan ilk beyliktir.  Erzincan’da kurulmuş olup devletin

 Kurucusu Ebulkasım Saltuk Beydir.  Gürcüler ve Rumlarla savaştılar.

 Gürcülerle savaşarak topraklarını  Trabzon Rumlarının güneye inmesini

 Danişmentlilerle birleşerek Haçlılarla  Mengücek Gazinin oğlu İshak’ın

- Tepsi Minare - Divriği Ulu Cami

- Ulu Cami - Sitte Melik Kümbeti yer

- Mama Hatun Kümbeti

Saltuklulara ait önemli eserleridir.

UNESCO tarafından Dünya Kültür Miras

Hesabınızı, kitabınızı, bütçenizi

Tepsi Minare Vehbi Koç

3 10.Sınıf Tarih Ders Notları www.serkancatarih.jimdo.com

 Kurucusu Artuk Beyin oğullarıdır. Mardin’de

 1231’de Eyyubiler son verdiler.

 Kurucusu Mardin Artuklularından Melik

 1234’te I.Alaattin Keykubat son verdi.

 Kurucusu İlgazi Beydir.

 1409’da Karakoyunlular son verdi.

 El-Cezeri, dişli çarklarla çalışan

 Hatta onun, siber tekniğinin ve

4 10.Sınıf Tarih Ders Notları www.serkancatarih.jimdo.com

Çaka Bey Devleti (1081-1093) Sökmenliler (Ahlatşahlar)

 Kurucusu Çaka Beydir.  Kurucusu Sökmendir.

 Daha sonra Sakız, Midilli, Sisam ve Rodos Dilmaçoğulları

 Çaka Beyin güçlenmesinden endişelenen  Kurucusu Dilmaçoğlu Mehmet Beydir.

 Ancak Bizans, Kumanları, Peçenekler

 Artuklular son verdi.

 Batı Anadolu’da Efes ve dolaylarında

 Kurucusu Tanrıvermiş adlı bir Türkmen

 Bizans İmparatorluğu son verdi.

5 10.Sınıf Tarih Ders Notları www.serkancatarih.jimdo.com