· ΑΡΧΗΓΕΙΟ

ΠΥΡΟΣΒΕΣΤΙΚΟΥ ΣΩΜΑ ΤΟΣ

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ιν ΜΕΛΕΤΩΝ - ΤΜΗΜΑ Β .

..
ΟΔΗΓΟΣ
ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗ ΠΥΡΚΑΓΙΩΝ ΜΕΣΑ
ΚΑΙ ΓΥΡΩ ΑΠΟ ΔΕΞΑΜΕΝΕΣ
ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗΣ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
ΑΠΟ το ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΠΥΡΟΠΡΟΣΤ ΑΣΙΑΣ Η.Π.Α
(N.F.P.A.)
(ΑΡΧΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ ΑΠΟ ΤΟ ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ)
GUIDES FOR FIGHΠNG FIRES ΙΝ AND AROUND
PETROLEUM STORAGE TANKS

ΥΠΟ ΥΠΟΠΥΡΑΓΟΥ ΕΥΣΤ. ΒΙΤΟΥΛΑΔΙΤΗ

ΑΘΗΝΑ 1990
.. "·
 ΟΔΗΓΟΣ
ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗ ΠΥΡΚΑΓΙΩΝ ΜΕΣΑ
ΚΑΙ ΓΥΡΩ ΑΠΟ ΔΕΞΑΜΕΝΕΣ
ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗΣ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ
 ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Σκοπός αυτού του εγχειριδίου είναι η περιγραφή διαφόρων μεθόδων κατάσβεσης πυρκαγιών
μέσα και γύρω από δεξαμενές αποθήκευσης πετρελαίου και η παροχή πληροφοριών για την
κατανόηση των προβλημάτων που έχουν σχέση με την κατάσβεση πυρκαγιών σε τέτοιους
χώρους και τα προληπτικά μέτρα που πρέπει να λαμβάνονται για την αποφυγή συμβάντwν
αυτού του είδους.

Τα θέματα τα σχετικά με τον εξοπλισμό πυροπροστασίας των εγκαταστάσεων αποθήκευσης

πετρελαίου, τη συντήρηση του εξοπλισμού και την πρόληψη πυρκαγιών στους χώρους
αυτούς εξετάζονται σε άλλες εκδόσεις.

Το Αμερικανικό Ινστιτούτο Πετρελαίου δεν παίρνει καμμιά θέση σε ότι αφορά την κάλυψη ή
όχι με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας οποιασδήποτε μεθόδου, είδους εξοπλισμού ή προϊόντος,
αναφερόμενου στο παρόν εγχειρίδιο. Επίσης δεν παίρνει θέση σε ότι αφορά την εγκυρότητα
οποιουδήποτε διπλώματος ευρεσιτεχνίας, με το οποίο είναι δυνατόν να καλύπτεται οποιαδή­
ποτε μέθοδος, είδος εξοπλισμού, ή προϊόν. Επιπλέον, οι πληροφορίες τις οποίες περιέχει η
παρούσα έκδοση δε δίνουν κατά κανένα τρόπο το δικαίωμα της κατασκευής, πώλησης ή
χρησιμοποίησης οποιασδήποτε μεθόδου, είδους εξοπλισμού ή προϊόντος προστατευόμενου
από δίπλωμα ευρεσιτεχνίας και δεν απαλλάσσουν κανένα uπό την ευθύνη για την καταπά­
τηση δικαιωμάτων διπλώματος ευρεσιτεχνίας.

Αυτή η έκδοση μπορεί να χρησιμοποιηθεί από οποιοδήποτε άτομο, αλλά το Αμερικανικό

Ινστιτούτο Πετρελαίου δε θα είναι κατά κανένα τρόπο υπεύθυνο για απώλειες ή πρόκληση
· ζτj~tιών, οι οποίες θα προκύπτουν από τη χρησιμοποίηση αυτής της έκδοσης ή από την
παραβίαση οποιωνδήποτε Ομοσπονδιακών, Πολιτειακών ή Δημοτικών κανονισμών, με τους
οποίους είναι δυνατόν να συγκρούεται η παρούσα έκδοση.
ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

Σελ .
ΠΡΟΛΟΓΟΣ ................................... . ..... · ·· ········· · · ······ · · · · ·· · · ······ ····· 3
ΕΙΣΑΓΩΓΉ ......... . .. . .......•. . ..... . .... . ....... ······ · ······· · ························· 5
1 ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΟΣ ΣΚΟΠΟΣ ...•...... . ........ · · ... · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 5
2 ΚΑΤΑΣΒΕΣΤΙΚΑ ΜΕΣΑ ...................... . ........... · · · · · · · · · · · · · ·: · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 6
2.1 Νερό .. .. .. . . . ............................... . ......... . .... . .............................. . 6
2.2. Αφροί ... . ..... . ............ . ................... . ...............................•.......... 7
2.3 Ξερές χημικές σκόνες ......... ~ ................... . .. ·····························•·········· 9
2.4 Αλογωνομένοι υδ ρογονάνθρακες ........................... · · · · . · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · • · · 10
3 ΚΑΤ ΑΠΟΛΕΜΗΣΗ ΠΥΡΚΑΓΙΩΝ ΜΕΣΑ ΚΑΙ ΓΥΡΩ ΑΠΟ ΔΕΞΑΜΕΝΕΣ ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗΣ
ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ - ΓΕΝΙΚΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ .................. . .......... • ....... ·. ·. · · · · · · .. · .... ·.. 10
3.1 Εκτίμηση της κατάστασης σε περίπτωση έκρηξης πυρκαγιάς .. ..... ... . ... . ............ ··· .. ····· 10
3.2 Μέθοδοι εφαρμοζόμενες σε όλες τις δεξαμενές ............ . . . .. . . . .. . ............. · · · · · · · · · · · · · · 11
3.3 Προστασία παρακείμενων δεξαμενών ......... . ...... ... . . ..................•.... · ... • · · · · · · · · · 11
3.4 Πυρκαγιές στα εξαεριστικά των δεξαμενών
Δεξαμενές υπό 'Χαμηλή πίεση ..... . ........ ... .. . .. . .. . . .... ........... · .... · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 12
3.5 Καταπολέμηση πυρκαγιάς πετρελαίου που έχει χυθεί στο έδαφος γύρω από τις δεξαμενές .......... · 12
3.6 Λήψη αποφάσεων ................ . ..•. . ..... . .. . .... . . . .... . . . .............. ., . . . . . . . . . . . . . . . 13
3.7 Καταγραφή στοιχείων καταπολέμησης πυρκαγιών δεξαμενών πετρελαίου ......................... · 14
4 ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΛΕΓΧΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΑΤ ΑΣΒΕΣΗ ΠΥΡΚΑΓΙΩΝ ΔΕΞΑΜΕΝΩΝ
ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗΣ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ ... .. . . . .. ... .. .. . . .... . . .. ... .. ....... . .................... · 14
4.1 Κατακόρυφες δε ξαμενές με σταθερή οροφή υπό συνήθη ατμοσφαιρική πίεση . .. . ..•.............. · 14
4.2 Κατακόρυφες δεξαμενές υπό 'Χαμηλή πίεση με σταθερή οροφή και χωρίς ασθενε ίς συνδέσεις ελασμάτων 18
4.3 Κατακόρυφες δεξαμενές αργού πετρελαίου υπό συνήθη πίεση με σταθερή οροφή και ασθενή
εξαρτήματα στερέωσης οροφής και τοιχώματος . . . . . . . . . . . • . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18
4.4 Δεξαμενές με πλωτή οροφή που περιέχουν αργό πετρέλαιο ή υγ ρά με χαμηλό σημείο αναφλεξιμό τη τας 22
4.5 Δεξαμενές αποθήκευσης με ανυψούμενη οροφή . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . • . . . . . . . . . . . . . • . . • . . • . . 25
'
4.6 ο ρι ζοντιες . δ ξ . . λ . .
υπεργειες ε αμενες υπο χαμη η πιεση . .... ... . .................. . ..•...............
26
4. 7 Δεξαμενές υπό πίεση . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . • . . . . . . . . . . . . . . . • • • • . . . . • • . . . . • . . . . . 27
4.8 Ψυχόμενες δεξαμενές αποθήκευσης . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . • . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31
4.9 Ανάμιξη μολύβδου με υγρά καύσιμα κινητήρων
Δεξαμενές αποθήκε υσης - Δεξαμενές βάρους . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. .. . . .. . .. . . . . .. . . . . .. . . . . . .. 34
ΠΑΡΑΡΊΉΜΑ Α-Φαινόμενα BOILOVER, SLOPOVER και FROTHOVER σε δεξαμενές αργού πε τρελαίου 37
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Β-Κατάστρωση σχεδίων για την αντιμετώπιση πυρκαγιών δεξαμενών αποθήκευσης
προϊόντων πετρελαίου . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . • . . • . . • . . . . . . . . . . 38
 ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗ ΠΥΡΚΑΓΙΩ Ν ΣΕ ΔΕΞΑΜΕΝΕΣ ΠΕΤΡΕΛΑ Ι ΟΥ
ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗ ΠΥΡΚΑΓΙΩΝ
ΜΕΣΑ ΚΑΙ ΓΥΡΩ ΑΠΟ ΔΕΞΑΜΕΝΕΣ ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗΣ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ Υ
ΕΙΣΑΓΩΓΉ
Οι έρευνες που έγιναν κατά τα τελευταία τριάντα χρόνια
από το Αμερικανικό Ινστιτούτο Πετρελαίου (Α.Ι.Π.)
απέδειξαν ότι ο αριθμός των πυρκαγιών σε δεξαμενές
αποθήκευσης πετρελαίου είναι πολύ μικρός σε σύγκρι­
ση με τις χιλιάδες των δεξαμενών που χρησιμοποιούνται
στις διάφορες εγκαταστάσεις επιχειρήσεων πετρελαίου.
· Ειδικές στατιστικές μελέτες σχετικά με τον αριθμό των
χρησιμοποιούμενων δεξαμενών , τον αριθμό των πυρκα­
γιών και το χρόνο χρήσης κάθε δεξαμενής δεν είναι
διαθέσιμες λόγω της αδυναμίας εξασφάλισης των απα­
ραίτητων στοιχείων από αυτούς που χρησιμοποιούν
δεξαμενές μέσα και έξω από τις βιομηχανίες πετρελαίου.
Λαμβανομένου υπόψη του αριθμού των πυρκαγιών που
έχουν εκραγεί σε δεξαμενές αποθήκευσης πετρελαίου,
μπορούμε να πούμε ότι λίγα μόνο άτομα διαθέτουν πείρα
καταπολέμησης των πυρκαγιών αυτού του είδους και γι •
αυτό είναι αναγκαία η ύπαρξη ενός εγχειριδίου οδηγιών
καταπολέμησης των πυρκαγιών αυτών.
Για την αποτελεσματική καταπολέμηση πυρκαγιών
δεξαμενών αποθήκευσης πετρελαίου είναι αναγκαία η
εκ των προτέρων ανάπτυξη ενός σχεδίου αντιμετώπισής
τους και η κατά διαστήματα κατάλληλη εκπαiδευση των
πυροσβεστών . Η οργάνωση τη~ πυροπροστασίας ποικί­
λει και εξαρτάται από τη φύση και το μέγεθος των εγκα­
ταστάσεων, όπως και από τις συνθήκες που επικρατούν
σ ' αυτές.
Σε εγκαταστάσεις μεσαίου μεγέθους, η θέση του υπεύθυ­
νου πυροπροστασίας των εγκαταστάσεων καλύπτεται
από ένα μέλος του προσωπικού των εγκαταστάσεων , του
οποίου η εργdσία είναι μερικής απασχόλησης. ' Αλλα
μέλη του προσωπικού των εγκαταστάσεων που μπορούν
να εγκαταλείψουν τις συνηθισμένες εργασίες τους κατά
τη διάρκεια μιας κατάστασης έκτακτης ανάγκης, εκπαι­
δεύονται για να χρησιμοποιούνται σαν μέλη μιας ομά­
δας πυροπροστασίας των εγκαταστάσεων. Σε καταστά­
σεις ανάγκης μπορεί να παρασχεθεί βοήθεια και από
άλλα άτομα εργαζόμενα στις εγκαταστάσεις, ανάλογα με
το διαθέσιμο εργατικό δυναμικό. Οι εγκαταστάσεις
μικρού μεγέθους πρέπει να ακολουθούν το παραπάνω
σχέδιο οργάνωσης πυροπροστασίας με τον όρο ότι, το
σχέδιο αυτό είναι εφαρμόσιμο. Στις εγκαταστάσεις
μεγάλου μεγέθους μπορεί να υπάρχει ένας πλήρους α~α­
σχόλησης υπεύθυνος πυροπροστασίας και ένας ή περισ­
σότεροι πυροσβέστες που επιβλέπουν τα μέλη της
ομάδας πυροπροστασίας των εγκαταστάσεων. Αυτοί οι
5
τακτικοί πυροσβέστες εκτός από την καταπολέμηση των
πυρκαγιών ασχολούνται και με τη~ επιθεώρηση και
συντήρηση του εξοπλισμού πυροπροστασίας, καθώς και
με την εκπαίδευση του προσωπικού στην πρόληψη και
καταστολή πυρκαγιών σε εγκαταστάσεις αποθήκευσης
πετρελαίου.
Εκτός από όσα αναφέρονται παραπάνω, οι τακτικοί
πυροσβέστες των εγκαταστάσεων αποθήκευσης πετρε­
λαίου διενεργούν επιθεωρήσεις πρόληψης πυρκαγιών,
ελέγχους συγκέντρωσης αεpίων και εκδίδουν άδειες
εκτέλεσης επικίνδυνων εργασιών.
Από την πείρα έχει αποδειχθεί ότι για τις εγκαταστάσεις
αποθήκευσης πετρελαίου πρέπει να υπάρχει σχέδιο
πυροπροστασίας το οποίο να εξηγεί τη διαδικασία που
πρέπει να ακολουθείται σε περίπτωση ανάγκης και να
καθορίζει τα καθήκοντα όλων όσων έχουν εμπλακεί
στην πυροπροστασία των εγκαταστάσεων. Επίσης πρέ­
πει να εκτελούνται ασκήσεις σύμφωνα με το παραπάνω
σχέδιο .
Η διεύθυνση των εγκαταστασεων πρέπει να εξετάζει τη
δυνατότητα συνεργασίας και κατάστρωσης ενός κοινού
σχεδίου παροχής αμοιβαίας βοήθειας με γειτονικές
εγκαταστάσεις όπως και με την Πυροσβεστική Υπηρε­
σία και τις Αστυνομικές Αρχές . Στην παραπάνω περί­
πτωση η συντονισμένη εκπαίδευση του προσωπικού των
γειτονικών εγκαταστάσεων και των διαφόρων Υπηρε­
σιών είναι απαραίτητη ως μέρος του κοινού προγράμμα­
τος παροχής αμοιβαίας βοήθειας.
1. ΑΝΠ Κ Ε ΙΜΕΝ Ι Κ ΟΣ Σ ΚΟΠΟΣ
Αντικειμενικός σκοπός του παρόντος εγχειριδίου είναι
η εκπαίδευση του προσωπικού εγκαταστάσεων αποθή­
κευσης πετρελαίου στην επιτυχή καταπολέμηση πυρκα­
γιών δεξαμενών αποθήκευσης πετρελαίου.
Η τεχνολογία πυροπροστασίας, οι διάφοροι τύποι εξο­
πλισμού πυροπροστασίας και οι πληροφορίες για τη
συντήρηση αυτού δεν ενδιαφέρουν το παρόν εγχειρίδιο
και καλύπτονται από άλλες εκδόσεις.
Στόχος του παρόντος εγχειριδίου είναι η παρουσίαση
της πείρdς της βιομηχανίας . πετρελαίου, που έχει απο­
δειχθεί πολύτιμη , σχετικά με τα ακόλουθα :
 ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΟ ΙΝΣΤΠΟ~':JΌ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ
α) Μέσα κατάσβεσης κατάλληλα για πυρκαγιές
μέσα και γύρω από δεξαμενές αποθήκευσης πετρε­
λαίου.
β) Προφυλακτικά μέτρα και οδηγίες εφαργογής
της κατάλληλης τακτικής και στρατηγικής για
την καταπολέμηση πυρκαγιών μέσα και γύρω από
τις δεξαμενές αποθύκευσης πετρελαίου.
γ) Προετοιμασία (κατάστρωση σχεδίων) για την
καταπολέμηση πυρκαγιών δεξαμενών αποθήκευ­
σης πετρελαίου.
Θα πρέπει να γίνει κατανοητό ότι οι οδηγίες και οι
πληροφορίtς του παρόντος εγχειριδίου είναι βασικές
και γενικής φύσης έτσι ώστε να προσαρμόζονται για την
αντιμετώπιση καταστάσεων, όπως αυτές συμβαίνουν
στην πραγματικότητα. Η παρούσα έκδοση δαεν αποτε­
λεί μία ολοκληρωμένη πραγματεία για πυρκαγιές δεξα­
μενών αποθήκευσης πετρελαίου και σκοπός της δεν
είναι ο αποκλεισμός ή ο περιορισμός της χρησιμοποίη­
σης άλλων μεθόδων ή μέσων καταπολέμησης πυρκαγιών
δεξεμενών αποθήκευσης πετρελαίου ανάλογης αξίας.
2. ΚΑΤΑΣΒΕΣΤΙΚΑ ΜΕΣΑ
Τα κατασβεστικά μέσα που είναι χρήσιμα για την κατα­
πολέμηση πυρκαγιών μέσα και γύρω από δεξαμενές απο­
θήκευσης πετρελαίου είναι τα εξής:
2.1 Νερό
Το νερό χρησιμοποιείται παγκόσμια σαν μέσο καταπο­
λέμησης πυρκαγιών και η κατασβεστική του ενέργεια
έγκειται στην ικανότητα ψύξης (απορρόφησης θερμό­
τητας), απομόνωσης του σώματος που καίγεται από τον
περιβάλλοντα αυτό ατμοσφαιρικό αέρα, γαλάκτωσης
(διάλυμα δύο υγρών που δεν επιδέχονται ανάμειξη και
που το ένα αιωρείται εντός του άλλου υπό μορφή σταγο­
νιδίων) και αραίωσης και μετατόπισης των καιομένων
υγρών. Το νερό έχει τη μεγαλύτερη θερμοχωρητικότητα
από όλα τα γνωστά κατασβεστικά υλικά και είναι συνή­
θως το περισσότερο άφθονο στη φύση. Το νερό χρησι­
μοποιείται για την ψύξη εγκαταστάσεων αποθήκευσης
πετρελαίου, καθώς και άλλων κατασκευών και περιβλη­
μάτων δεξαμενών που εκτίθενται στη φωτιά. Με την
ψύξη προλαμβάνεται η πρόκληση ζημιών στις δεξαμε­
νές από τη θερμότητα και επίσης προλαμβάνεται η
δημιουργία υπερβολικής πίεσης, που είναι αποτέλεσμα
της υπερθέρμαvσης του περιεχομένου των δεξαμενών.
Όταν το νερό εκτοξεύεται με μορφή διασκορπισμένης
βολής μπορεί να σαρώσει και ·να σβήσει μία πυρκαγιά
από εύφλεκτα !JΎρά χυμένα στο έδαφος κάτω από ανυψω-
μένες δεξαμενές. Η κατάσβεση θα επιτευχθεί όταν υπ 0 :.
βιβαστεί η θερμοκρασία της επιφάνειας του εύφλεκτου
υγρού και βρεθεί σε σημείο κατώτερο από το σημείο
αναφλεξιμότητας. 'Ενας παλιός αλλά όχι αποτελεσμα­
τικός και ασφαλής τρόπος κατάσβεσης μιάς πυρκαγιάς
υγρών καυσίμων με νερό ήταν η εκτόξευση συμπαγούς
βολής από μια ασφαλή απόσταση. Πιο αποτελεσματι­
κός όμως και ασφαλής τρόπος εκτόξευσης νερού είναι
αυτός με μορφή διασκορπισμένης βολής. ' Οταν η δια­
σκορπισμένη βολή χρησιμοποιείται σωστά είναι κατάλ­
ληλη για την κατάσβεση πυρκαγιών υγρών καυσίμων
(υδρογονάνθρακες), που έχουν σημείο αναφλεξιμότητας
υψηλότερο αυτού των 3SoC.
Νερό με μορφή διασκορπισμένης βολής που πέφτει όχι
με μεγάλη δύναμη σε καιόμενα βαριά και παχύρρευστα
υγρά με βαθμό αναφλεξιμότητας υψηλότερο αυτού των
930C, μπορεί να παράγει ένα στρώμα αφρού στην επιφά­
νεια του υγρού που ενεργεί σαν κατασβεστικός αφρός
και σβήνει τη φωτιά με απομόνωση του καιόμενου υγρού
από τον ατμοσφαιρικό αέρα. Παράδειγμα των παραπάνω
αναφερομένων είναι η κατάσβεση μιας πυρκαγιάς δεξα­
μενής θερμής ασφάλτου.
Πυρκαγιές εύφλεκτων υγρών που είναι διαλυτά στο νερό
μπορεί, σε ορισμένες περιπτώσεις, να σβήσουν με
αι)αίωση των καιόμενων υγρών με νερό. Η αναλογία
αραίωσης που είναι αναγκαία για να επιτευχθεί η κατά­
σβεση εύφλεκτων υγρών ποικίλει ανάλογα με κάθε
προϊόν π.χ. μια διάλυση 75% νερού και 25% αιθυλίκής
αλκοόλης δε διατηρεί σχεδόν καθόλου την καύση.
Το νερό χρησιμοποιείται συχνά σαν μέσο εκτόπισης σε
αγωγούς υδρογονανθράκων που έχουν διαρροή ή μπορεί
να χρησιμοποιηθεί για τη μετατόπιση των υδρογοναν­
θράκων πάνω από το σημείο διαρροής μιάς δεξαμενής
έτσι ώστε να επιτευχθεί με αυτόν τον τρόπο η διακοπή
της διαρροής. Η πίεση του νερού πρέπει να είναι υψηλό­
τερη από αυτή του εύφλεκτου υγρού. Το νερό πάντως δε
μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την εκτόπιση (μετατό­
πιση) ψυχόμενων υγροποιημένων αερίων πετρελαίου ή
υγροποιημένων φυσικών αερίων από ένα αγωγό, που
έχει διαρροή, γιατί η θερμοκρασία τους είναι χαμηλό­
τερη από αυτή των ooc.
Η εκτόξευση νερού με μορφή διασκορπισμένης βολής
(ψεκασμός) είναι ιδιαίτερα χρήσιμη για το διασκορπι­
σμό αερίου ή ατμού που διαφεύγει. Η διασκορπιάμένη
βολή νερού μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί για την
προστασία των πυροσβεστών και του προσωπικού τω~
εγκαταστάσεων από την ακτινοβολούμενη θερμότητα η
από την επαφή με τις φλόγες. ,
Το νερό είναι το βασικό συστατικό στην παραγωγη
κατασβεστικού αφρού ο οποίος είναι το κυριότερο μέσο
κατάσβεσης μεγάλων πυρκαγιών εύφλεκτων υγρών.
 ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗ ΠΥΡΚΑΓΙΩΝ ΣΕ ΔΕΞΑΜΕΝΕΣ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ 7

Το νερό μπορεί να χρησιμοποιηθεί αποτελεσματικά για
τον έλεγχο, αλλά όχι και για την κατάσβεση πυρκαγιών
υγρών καυσίμων χαμηλού σημείου αναφλεξιμότητας.
2.2 Αφροί
ένα στρώμα που θα καλύψει την επιφάνεια του χυμένου
στο έδαφος υγρού καυσίμου. Επίσης οι περισσότεροι
αφροί λόγω του ότι προσκολλώνται στην επιφάνεια του
υγρού λειτουργούν προστατευτικά εμποδίζοντας την
ανάφλεξη των χύμένων στο έδαφος υγρών καυσίμων από
πυρκαγιές σε παρακείμενους χώρους.

Οι κατασβεστικοί αφροί είναι ένα σύνολο φυσαλλίδων

Ο αφρός δεν είναι κατάλληλος για την κατάσβεση πυρ­
αδρανούς αερίου που επιπλέουν στην επιφάνεια του
καγιών εύφλεκτων αερίων ή πυρκαγιών υγρών που περιέ­
εύφλεκτου υγρού. Αυτοί οι αφροί παράγονται συνήθως
χουν υγροποιημένο αέριο πετρελαίου σε μεγάλη
με την ανάδευση αέρα με νερό που περιέχει και ένα
ποσότητα. ·
ποσοστό αφροποιού ύλης. Ο αφρός δημιουργεί ένα παχύ
και συνεκτικό στρώμα το οποίο απομονώνει την επιφά­
2.2.1 Αεραφρός (μηχανικός αφρός) πρωτεϊνικής βάσης
νεια του υγρού από τον ατμοσφαιρικό αέρα και ταυτό­
χρονα ψύχει το εύφλεκτο υγρό και αποτρέπει την
Ο αεραφρός ή μηχανικός αφρός παράγεται με την ανά­
επανάφλεξη, εμποδίζοντας το σχηματισμό εύφλεκτων
μιξη και ανάδευση αέρα με νερό που περιέχει αφρογόνα
μιγμάτων ατμών και αέρα. Ο αφρός είναι ιδιαίτερα
συστατικά.
κατάλληλος για την κατάσβεση πυρκαγιάς δύο διαστά­
σεων (η επιφάνεια καιόμενου υγρού - οριζόντιο επί­
Στο κεφάλαιο αυτό θα εξεταστούν οι παρακάτω τρεις
πεδο). Στην περίπτωση αυτή ο αφρός δημιουργεί στην
τύποι αφρών: α)αφρός πρωτεϊνικής βάσης β)αφρός φθο­
επιφάνεια του εύφλεκτου υγρού ένα στρώμα που προστα­
ριοπρωτεϊνικής βάσης και γ)αφρός χρησιμοποιούμενος
τεύει το χώρο και μετά την κατάσβεση της πυρκαγιάς.
για ειδικούς σκοπούς. Οι δύο πρώτοι τύποι διατίθεντα σε
αναλογίες 3% ή 6%. Ο αφρός αναλογίας 3% συνήθως
Σε περίπτωση ανάφλεξης εύφλεκτου υγρού που αναβλύ­
προτιμάται αντί αυτού της αναλογίας 6% και αυτό επειδή
ζει ~πό ?γωγό ή δεξαμενή που έχει υποστεί θραύση, ο
για την αποθήκευση του αφρού αναλογίας 3%, απαιτεί­
αφρος ειναι αποτελεσματικός μόνο για την κατάσβεση
ται λιγότερος χώρος. Ωστόσο, οι πυροσβέστες πρέπει να
της πυρκαγιάς των υγρών που έχουν χυθεί στο έδαφος
συμβουλεύονται τους κατασκευαστές συσκευών παρα­
και σχηματίζουν λιμνο.ύλα. Οι πυρκαγιές από αναβλύζο­
γωγής αφρού όσον αφορά τη σωστή αναλογία που πρέ­
ντα ή διαρρέοντα εύφλεκτα υγρά μπορούν να σβήσουν
πει να χρησιμοποιηθεί σε ένα συγκεκριμένο σύστη.μα
με χρησιμοποίηση ξερής σκόνης και πιθανώς διασκορ­
παραγωγής αφρού ο τρίτος τύπος αφρού διατίθεται σε
πισμένης βολής νερούόπωςκαιμεδιακοπή της ροής του
αναλογία 6% και είναι κατάλληλος για την καταπολέ­
υγρού καυσίμου.
μηση πυρκαγιών εύφλεκτων υγρών τα οποία διαλύονται
σ;ο νερό ή καταστρέφουν τον αφρό. Η κατασκευή και η
Για να επιτευχθεί η πλήρης κατάσβεση πυρκαγιών μέσα
ρυθμιση των αναμικτήρων πρέπει να είναι έτσι σχεδια­
και γύρω από δεξαμενές εύφλεκτων υγρών είναι απαραί­
σμένη ώστε να επιτυγχάνεται η επιθυμητή πυκνότητα
τητη η χρησιμοποίηση αφρού με τον απαιτούμενο
και ποιότητα αφρού.
ρ~μό εκτόξευσης. Αν δε χρησιμοποιηθεί και διατηρη­
θει ο απαιτούμενος ρυθμός εκτόξευσης αφρού στην επι­
2.2.1.1Συμπυκνωμένα αφρογόνα υγρά παραγωγής αφρού
φάνεια του υγρού που καίγεταi μέχρι να δημιουργηθεί
πρωτεϊνικής βάσης.
ένα παχύ και συνεκτικό στρώμα αφρού, η πυρκαγιά δε θα
σβήσει.
Αυτά τα συμπυκνωμένα αφρογόνα υγρά κατασκευάστη­
' Οταν ο αφρός εκτοξεύεται μέσω εγκαταστάσεων πυρο­
καν για πρώτη φορά το έτος 1935 και χρησιμοποιούνται
σβεστικών σωλήνων ή σταθερών αυλών πάνω από το
από τότε σε μεγάλη κλίμακα για την κατάσβεση πυρκα­
χείλος της δεξαμενής, ο άνεμος και τα θερμά ανοδικά
γιών προϊόντων πετρελαίου που έχονν χυθεί στο έδαφος
ρεύμα τα παρασύρουν συχνά μακριά από τη δεξαμενή ένα
και δεξαμενών αποθήκευσης υγρών καυσίμων.
μεγάλο μέρος του εκτοξευόμενου αφρού. 'Οπως καθορί­
ζεται στα Πρότυπα (ST ANDARDS) 11 και 11 Β των
Αποτελούνται κυρίως από προϊόντα οργανικών πρωτεϊ­
Κωδίκων Πυροπροστασίας του Εθνικού Συνδέσμόυ
νών στις οποίες προστίθενται σταθεροποιητικές ουσίες
Πυροπροστασίας (N.F.P.A.) των Η.Π.Α., σε περιπτώ­
και αντιοξειδωτικά _για την προστασία του εξοπλισμού
σεις ύπαρξης πνέοντος ανέμου και ανοδικών θερμών
απ~ τη δι~βρωση, όπως και την προστασία του αφρού
ρευμάτων, ο ρυθμός εκτόξευσης αφρού σε πυρκαγιά
απο το κρυο και τη βακτηριακή αποσύνθεση.
δεξαμενών εύφλε_κτων υγρών πρέπει να είναι υψηλότε­
ρος. ?ι ουσίες αυ:ές χρησιμοποιούνται επίσης για τον
ελεγ,χο της ιξοτητας ~αι .την εξασφάλιση της καλής
Η πρόληψη της έκρηξης μιας πυρκαγιάς είναι δυνατόν να καταστασης του αφρου για χρησιμοποίηση κάτω από
επιτευχθεί εκτοξεύοντας αφρό ο οποίος θα σχηματίσει συνθήκες κατάστασης έκτακτης ανάγκης. Η ανάμιξη
 ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ
8
. l
συμπυκνωμένων αφρογόνων υγρών διαφόρων τύπων ή
διαφόρων εργοστασίων πρέπει - να αποφεύγεται, εκτός
εάν είναι βέβαιο ότι αυτά μπορεί να αναμιχθούν.
2.2.1.2 Συμπυκνωμένα αφρογόνα υγρά φθοριοπρωτεϊνών.
Αυτά τα αφρογόνα υγρά είναι σχεδόν όμοια με τα αφρο­
γόνα υγρά πρωτεϊνών, αλλά περιέχουν μια συνθετική
ουσία που μειώνει την επιφανειακή τάση τους. Το αφρο­
γόνο αυτό υγρό σχηματίζει ένα στρώμα αφρού που απο­
μονώνει το καιόμενο σώμα από τονατμοσφαιρι~όαέρα
και επίσης σχηματίζει μια μεμβράνη που εμποδίζει την
εξάτμιση στην επιφάνεια ενός υγρού καυσίμου. Τα
αφρογόνα αυ\ά υγρά κατασκεύαστηκαν για πρώτη φορά
το έτος 1965 με σκοπό την αποτελεσματικότερη καταπο­
λέμηση των πυρκαγιών με αφρό. Οι αφροί αυτοί μπο­
ρούν συνήθως να αναμιχθούν με ξερές χημικές σκόνες
όταν χρησιμοποιούνται ταυτόχρονα για την κατάσβεση
μιας πυρκαγιάς, πλην όμως η δυνατότητα αυτή πρέπει να
βεβαιώνεται από τους κατασκευαστές ή να διαπιστώνε­
ται με δοκιμές. Συγκρινόμενος με τον αφρό πρωτεϊνικής
βάσης, ο αφρός φθοριοπρωτεϊνών όταν βυθίζεται σε
υγρά καύσιμα δεν συμπαρασύρεται εύκολα από αυτά και
γι' αυτό φέρνει καλύτερα αποτελέσματα σε μεγάλες πυρ­
καγιές. Το χαρακτηριστικό αυτό καθιστά: τον αφρόφθο­
ριοπρωτεϊνών πιο κατάλληλο για εισαγωγή μέσα στη
δεξαμενή από ένα σημείο κάτω από την καιόμενη επιφά­
νεια επειδή ο αφρός αυτός στη συνέχεια ανέρχεται στην
επιφάνεια και σχηματίζει το στρώμα που απομονώνει
την επιφάνεια από τον ατμοσφαιρικό αέρα. Επίσης ο
φθριοπρωτεϊνικός αφρός είναι κατάλληλος για εκτό­
ξευση μέσω σταθερών ή μη σταθερών αυλών πάνω από
το χείλος της δεξαμενής.
2.2.1.3 Συμπυκνωμένα αφρογόνα υγρά ειδικής χρήσης.
Για την καταπολέμηση πυρκαγιών εύφλεκτων ή καύσι­
μων υγρών, που είναι διαλυτά στο νερό ή καταστρέφουν
χημικούς αφρούς οι οποίοι είναι πρωτεϊνικής ή φθοριο­
πρωτεϊνικής βάσης, χρησιμοποιούνται ειδικά αφρογόνα
υγρά μηχανικών αφρών, που σχηματίζουν ένα όχι δια­
λυτό φράγμα μεταξύ του υγρού καυσίμου και του στρώ­
ματος αφρού.
Αυτά τα αφρογόνα υγρά ονομάζονται συνήθως «αφρο­
γόνα ιryρά ανθεκτικά στις αλκοόλες» και διαφέρουν
σημαντικά από άλλα υγρά στη χημική σύνθεση, τις
αποδεκτές μεθόδους ανάμιξης, τα ανεκτά όρια συμπύ­
κνωσης και άλλα σημεία. Συστήματα στα οποία χρησι­
μοποιούνται αυτά τα κατασβεστικά μέσα · απαιτούν
ιδιαίτερη μελέτη κατασκευής. Τα συμπυκνωμένα αφρο­
γόνα ιryρά δεν πρέπει να αναμιγνύονται με άλλα αφρο­
γόνα υγρά του ίδιου ή διαφορετικού τύπου εκτός αν έχει
εξακριβωθεί προηγούμενα ότι αυτό είναι δυνατό.
2.2.2 Αφρός που σχηματίζει υδατική μεμβράνη (Αφρός
AFFF)).
Αυτός ο αφρός είναι ένας σχετικά νέος αφρός και ενερ­
γεί κατασβεστικά με δυο τρόπους: 1) απομονώνει την
πυρκαγιά από τον ατμοσφαιρικό αέρα και 2) σχηματίζf:ι
υδατική μεμβράνη πάνω στην επιφάνεια του υγρού καυ­
σίμου, που εμποδίζει τη δημιουργία ατμών. Για να είναι
αποτελεσματική η υδατική μεμβράνη πρέπει το πάχος
της να είναι τέτοιο, έτσι ώστε να γίνεται ορατό από τους
πυροσβέστες. Εάν η μεμβράνη υπάρχει, αλλά δεν είναι
ορατή, δεν είναι δυνατόν οι πυροσβέστες να βασισθούν
σ • αυτή. Τα συμπυκνωμένα υγρά παραγωγής αφρού του
τύπου AFFF χρησιμοποιούνται με συνηθισμένες συ­
σκευές παραγωγής αφρού κατάλληλες για παραγωγή
αφρού πρωτεϊνών. Η μετατροπή όμως των συσκευών
παραγωγής πρωτεϊνικού αφρού σε συσκευές κατάλλη­
λες για χρησιμοποίηση με συμπυκνωμένα υγρά αφρού
AFFF δεν πρέπει να γίνεται χωρίς προηγούμενα να συμ­
βουλευόμαστε τους κατα.σκευαστές των συσκευών και
χωρίς να έχει γίνει έκπλυση ολόκληρου του συστήματος
συμπεριλαμβανόμενης και της δεξαμενής αφρού.
Ο αφρός που παράγεται από αφρογόνο υγρό AFFF μπο­
ρεί να αναμιχθεί και χρησιμοποιηθεί ταυτόχρονα με τις
ξερές χημικές κατασβεστικές σκόνες. Τα συμπυκνωμένα
αφρογόνα υγρά πρωτεϊνών, φθοριοπρωτεϊνών και AFFF
δεν πρέπει να αναμιγνύονται μεταξύ τους αν και οι παρα­
γόμενοι από αυτά αφροί μπορούν να χρησιμοποιούνται
ταυτόχρονα ή διαδοχικά για την κατάσβεση μιας πυρκα­
γιάς. Το συμπυκνωμένο αφρογόνο υγρό AFFF διατίθε­
ται σε αναλογία 3% και 6%.
Ο αφρός AFFF χρησιμοποιείται για την ταχεία κατά­
σβεση πυρκαγιών εύφλεκτων υγρών που έχουν χυθεί στο
έδαφος. Επίσης μπορεί να εκτοξευθεί στο πάνω μέρος
μιας δεξαμενή ς με σταθερά, ημισταθερά ή φορητά μέσα
(αυλούς)' με την προϋπόθεση ότι μια επαρκής ποσότη,τα
νερού ψύχει το εξωτερικό περίβλημα της δεξαμενης.
Εκτός από την επαρκή ψύξη του εξωτερικού τοιχώματ~ς
της δεξαμενής και μέσα σε καθορισμένα όρια διαστολης
αφρού μπορεί να επιχειρηθεί έγχυση αφρού μέσα στη
δεξαμενή σε σημείο κάτω αΠό την επιφάνεια του εύφλε:
κτου ιryρού. Οι σχετικές απαιτήσεις και περιορισμοι
περιλαμβάνονται στο Πρότυπο Νο Ι 18 των Κωδίκων
Πυροπροστασίας των Η.Π.Α . (N.F.P.A. Νο 118).
2.2.3 Αφρός υψηλής διόγκωσης.
Ο αφρός υψηλής διόγκωσης παράγεται από συνθετικ~
συμπυκνωμένο αφρογόνο υγρό που αραιώνεται με .νερο
σε αναλογία 3% ή λιγότερο όπως καθορίζεται απο το~
κατασκευαστή . Ο αφρός παράγεται μέσα σε ειδι~
συσκευή με εισαγωγή αέρα ή άλλου αερίου μέσω ε.νος
πλέγματος που υγραίνεται από τη διάλυση του αφρου. Ο
 ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗ ΠΥΡΚΑΓΙΩΝ ΣΕ ΔΕΞΑΜΕΝΕΣ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ
αφρός αυτός παράγεται επίσης μέσα σε ειδικούς αυλούς
αφρού. Οι διογκώσεις του αφρού είναι δυνατόν να είναι
της τάξης 1:100 μέχρι 1:1000. Ο αφρός υψηλής διόγκω­
σης που βασικά αποτελείται από φυσαλλίδες μικρού
βάρους, είναι ιδιαίτερα κατάλληλος για την κατάσβεση
περιορισμένων σε έκταση κοινών πυρκαγιών ή πυρκα­
γιών εύφλεκτων υγΡ,ών μέσα σε κτίρια, αποθήκες, λάκ­
κους κ.λ.π. Η κατασβεστική του ενέργεια έγκειται στην
εκτόπιση των ατμών, της θερμότητας και των καπνών.
Λόγω του χαμηλού υδροστατικού ύψους (στήλης πίε­
σης) που δημίουργείται από τη συσκευή παραγωγής
αφρού, ο αφρός μπορεί απλά να χυθεί στο καιόμενο
σώμα αντί να εκτοξευτεί μέσω ενός αυλού. Η χρησιμο­
ποίηση αυτού του αφρού περιορίζεται σε μικρές πυρκα­
γιές εύφλεκτων υγρών που έχουν χυθεί στο έδαφος. Για
μεγαλύτερες πυρκαγιές δεν είναι κατάλληλος κύρια
λόγω του γεγονότος ότι παρασύρεται εύκολα από τον
άνεμο.
2.2.4 Χημικοl αφροl.
Οι χημικοί αφροί χρονολογούνται από τον Πρώτο
Παγκόσμιο Πόλεμο και χρησιμοποιούνταν σε μεγάλη
κλίμακα μέχρι την ανακάλυψη των αεραφρών. Συγκρι­
νόμενοι με άλλους αφρούς, οι χημικοί αφροί παρουσιά­
ζουν μειονεκτήματα όσον αφορά την ευκολία χειρισμού,
εγκατάστασης και συντήρησης των συσκευών που χρη­
σιμοποιούνται για την εκτόξευσή τους. Γι· αυτούς τους
λόγους, η ζήτηση αυτών των αφρών έχει μειωθεί με την
πάροδο του χρόνου και δε βρίσκονται εύκολα στο εμπό­
ριο τα υλικά παραγωγής αυτού του είδους αφρού.
2.3 Ξερές χημικές σκόνες.
Οι ξερές σκόνες διακρίνονται για την ασυνήθιστη απο­
τελεσματικότητά τους στην κατάσβεση πυρκαγιών
εύφλεκτων υγρών. Η γρήγορη κατάσβεση επιτυγχάνεται
εφόσον ο αφρός φθάνει και καλύπτει όλους τους καιόμε­
νους χώρους χωρίς διακοπή της εκτόξευσης του κατα­
σβεστικού μέσου. Η καλά διαμοιρασμένη σκόνη
επιφέρει την κατάσβεση της φωτιάς με διακοπή της
χημικής αλυσωτής αντίδρασης.
Οι ξερές σκόνες χρησιμοποιούνται συχνά για την κατά­
σβεση πυρκαγιών δεξαμενών · εύφλεκτων υγρών με
πλωτή οροφή, είτε μόνες τους είτε σε συνδυασμό με
αφρό όταν καίγεται ένα μεγάλο μέρος του στεγανοποιη­
τικού παρεμβάσματος της δεξαμενής. Άυτά τα κατασβε­
στικά μέσα είναι αποτελεσματικά για την κατάσβεση
μικρών πυρκαγιών εύφλεκτων υγρών, που έχουν χυθεί
στο έδαφος ή εύφλεκτων υγρών που αναβλύζουν ή
πέφτουν από κάποιο σημείο.
Ε.άν υπάρχει κίνδυνος επανάφλεξης από θερμές επιφά­
νειες ή άλλα θερμά αντικείμενα, αυτές οι πηγές ανάφλε­
ξης πρέπει να εξαλείφονται πριν από την έναρξη κατά-
9
σβεσης της φωτιάς με τη χρησιμοποίηση νερού ή αφρού
ή να γίνεται διακοπή της ροής του καυσίμου ύγρού.
Υπάρχουν διάφοροι τύποι σκονών στις οποίες προστίθε­
νται διάφορα υλικά για να προσδίδουν σ' αυτές κινητι­
κότητα καθώς και για την αποφυγή δημιουργίας
υγρασίας.
2.3.1 Ξερή σκόνη διττανθρακικού νατρίου (κοινή ξερή
σκόνη).
.
Αυτή η σκόνη έχει τη χαμηλότερη τιμή πώλησης και δε
μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε συνδυασμό με διάφορους
αφρούς, γιατf ο στεατικός ψευδάργυρος (ZINC STEA-
RATE) που περιέχεται στη σκόνη είναι παράγοντας που
παρεμποδίζει τη δημιουργία αφρού και προκαλεί τη διά­
σπαση αυτού. Αυτός ο τύπος ξερής σκόνης δεν πρέπει να
χρησιμοποιείται ούτε ταυτόχρονα, ούτε πριν ή μετά τη
χρησιμοποίηση αφρού.
2.3.2 Ξερή σκόνη διττανθρακικού νατρίου συνεργάσιμη με
τον αφρό.
Σ' αυτή τη σκόνη προστίθεται πολυμερισμένη σιλικόνη
που την κάνει συνεργάσιμη με τον αφρό. Η συνεργάσιμη
με τον αφρό ξερή σκόνη πρέπει να χρησιμοποιείται
όταν στη συνέχεια της κατάσβεσης πρόκειται να χρησι­
μοποιηθεί αφρός για την προσβολή της φωτιάς.
2.3.3 Ξερή χημική σκόνη διττανθρακικού καλίου(ΡURΡLΕ
Κ).
Αυτή η σκόνη σε σύγκριση με τη σκόνη διττανθρακικού
νατρίου παρουσιάζει διπλάσια κατασβεστική ικανότητα
ανά χιλιόγραμμο (βλέπε παρ. 2.3.1. και 2.3.2). Αυτό επι­
τρέπει στους πυροσβέστες να καταπολεμήσουν τις πυρ­
καγιές με μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα. Η ξερή
σκόνη διττανθρακικού καλίου είναι δυνατόν να είναι
συνεργάσιμη με τον αφρό και αυτό εξαρτάται από τον
κατασκευαστή.
2.3.4 Ξερή σκόνη χλωριούχου καλίου (SUPER Κ).
Η παραπάνω σκόνη εμφανίστηκε για πρώτη φορά στην
αγορά το έτος 1967 και είναι κατάλληλη για την κατά­
σβεση πυρκαγιών υγρών καυσίμων, για τις οποίες χρη­
σιμοποιούνται και οι σκόνες διττανθρακικού νατρίου
και διττανθρακικού καλίου. Οι απόψεις ποικίλουν σχε­
τικά με την αποτελεσματικότητα αυτής της σκόνης σε
σύγκριση με αυτήν της σκόνης διττανθρακικού καλίου.
2.3.5 ΧημϊκΊj ΊiΚό-ν"ή διττανθρακικού καλlου-ουρ/ας
(ΜΟΝΝΕΧ)
Η σκόνη αυτή παράγεται από τη χημική αντίδραση
άλατος καλίου και ουρίας. Αυτή η σκόνη παρουσιάζεται
10 ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ
σαν ανώτερη άλλων χημικών σκονών και είναι συνερ­
γάσιμη με τον αφρό.
2.4 Αλογονωμένοι υδρογονάνθρακες
Οι αλογονωμένοι υδρογονάνθρακες είναι πλήρως αλο­
γονωμένα παράγωγα του μεθανίου, άχρωμοι, άοσμοι, μη
αγώγιμοι ηλεκτρικά και η κοινή τους ονομασία είναι
«HALON». Προσβάλλουν τη φλόγα με χημική αναχαί­
τιση όμοια με εκείνη των ξερών χημικών μέσων (σκό­
νες). Η γρήγορη κατάσβεση των πυρκαγιών τύπου Β
επιτυγχάνεται διότι αλληλοεπιδρούν κατά τρόπο δια­
σπαστικό, ώστε να ανακόπτεται η οξειδωτική πορεία
μέσα στη φλόγα. Επιτυγχάνεται επίσης η γρήγορη κατά­
σβεση πυρκαγιών τύπου Α οι οποίες δεν είναι σε προχω­
ρημένο στάδιο. Αυτή η οικογένεια των πυροσβεστικών
μέσων είναι εξαιρετικά αποτελεσματική σε πυρκαγιές
εύφλεκτων υγρών ή αερίων καθώς επίσης και σε πυρκα­
γιές τύπου Ε. Υπάρχουν τρία είδη HALON αποδεκτά επί
του παρόντος: τοHALON 1301 (Βρωμοτριφλουορομε­
θάνιο), το HALON 1211 (Βρωμοχλωροδιφλουορομεθά­
νιο) και το HALON 2402 (Διβρωτετραφλουοροαιθάνιο),
το οποίο και έχει περιορισμένη εφαρμογή.
2.4.Ι Βρωμοτριφλουορομεθάνιο (HALON 13ψ)
Το σημείο βρασμού του είναι -5SoC και εξαερώνεται
κοντά στο ακροφύσιο εκβολής. Η κύρια εφαρμογή του
υλικού αυτού γίνεται στα κατασβεστικά συστήματα ολι­
κής κατακλύσεως όπου βρίσκεται κάτω από πίεση αζώ­
του είτε 2482 KILOPASCAL (360 λίβρεςανά τετραγωνι­
κή ίντσα) είτε 4137 KILOPASCAL (600 λίβρες ανά
τετραγωνική ίντσα). Η θερμοκρασία αποθήκευσής του
μπορεί να κυμαίνεται από 550Cέως-290C. Τασυστήματα
ολικής κατακλύσεως μπορεί να είναι σχεδιασμένα είτε
για να καταστέλλουν μια πυρκαγιά είτε να αδρανοποιούν
την ατμόσφαιρα στον προστατευόμενο εσωτερικό χώρο.
Μια δεύτερη εφαρμογή τουσυναντάταισε εξειδικευμένα
συστήματα τοπικής εφαρμογής. Οι μικρές συγκεντρώ­
σει~ που απαι,τούνται για την κατάσβεση, επιτρέπουν τη
χρηση του σε κατοικημένες περιοχές. Το HALON 1301
είναι ο μόνος αλογονωμένος υδρογονάνθρακας πουανα­
γν~ρίζεται από τον :-rFPA σαν ο πλέον κατάλληλος για
χρηση σε κατοικημενους χώρους.
2.4.2 Βρωμοχλωpοδιφλουοpομtθάνιο (HALON 1211)
Το ση_μείο. βρασμού βρίσκεται στους -3,30C, παρέχει
αpκετα γρηγοpη κάλυψη και έχει το πλεονέκτημα να
ειναι το φτ~νοτερο :ων αλογονωμένων υδρογονανθρά­
κων το οπ~ιο μπορ~ι να χρησιμοποιηθεί για πυρκαγιές
σε δ.εξαμενες κα~σιμων. Μερικές εταιρείες τοποθετούν
αυτοματα συστηματα τα οποίά χρησιμοποιούν το
HALON 1211 για κατάσβεση πυρκαγιών σε δεξαμενέ
πλ ' ' Γ ' ς
ωτης οροφη_ς. ενικα το ~LON 1211 χρησιμοποιεί-
ται σε φορητους πυροσβεστηρες. Λόγω της τοξικότητάς
του δε χρησιμοποιείται στα συστήματα ολικής κατακλύ­
σεως σε κατοικημένους χώρους.
2.4.3 Διβρωμοτετραφλουοροαιθάνιο (HALON 2402).
Το σημείο βρασμού του βρίσκεται στους 47,20C. Σε
κανονικές θερμοκρασίες περιβάλλοντος εκρέει και δια­
σκορπίζεται σαν υγρό. Λόγω του υψηλού του σημείου
βρασμού, μπορεί να γίνειαναγόμωση χωρίς τη χρησιμο­
ποίηση ειδικού εξοπλισμού. Το HALON 2402 λόγω της
τοξικότητάς του δε χρησιμοποιείται σε κατασβεστικά
συστήματα ολικής κατακλύσεως σε κατοικημένους
χώρους.
3. ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗ ΠΥΡΚΑΓΙΩΝ ΜΕΣΑ
ΚΑΙ ΓΥΡΩ ΑΠΟ ΔΕΞΑΜΕΝΕΣ
ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗΣ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ­
ΓΕΝΙΚΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ
Η πυροπροστασία είναι ένας συνδυασμός πρόληψης,
ελέγχου και καταστολής πυρκαγιών. Σκοπός της διδα­
σκαλίας των μεθόδων πρόληψης πυρκαγιών είναι η εξοι­
κείωση του κοινού με τα αίτια πρόκλησης πυρκαγιών,
έτσι ώστε να γίνεται ευκολότερη η πρόληψη αυτών. Ο
έλεγχος των πυρκαγιών διδάσκεται για τον σκοπό του
περιορισμού στο ελάχιστο της εξάπλωσης της φωτιάς
και του περιορισμού των ζημιών που προκαλούνται από
αυτές. Ο καλύτερος τρόπος καταπολέμησης ορισμένων
πυρκαγιών είναι να αφήνονται να καίγονται οι διάφορες ·
ύλες, κάτω από έλεγχο, μέχρι να επιτευχθεί αφαίρεση
της καύσιμης ύλης. Η διδασκαλία του μαθήματος της
κατάσβεσης πυρκαγιών γίνεται με σκοπό τη γρήγορη,
επιδέξια και αποτελεσματική καταπολέμηση αυτών.
3.1 Εκτίμηση της κατάστασης σε περίπτωση έκρηξης
πυρκαγιάς.
Σε οποιαδήποτε πυρκαγιά, η πρώτη εργασία που πρέπει
να εκτελείται είναι η εκτίμηση της κατάστασης. Η εργα­
σία αυτή πρέπει να εκτελείται γρήγορα από τον επικεφα­
λής της πυροσβεστικής εξόδου και πρέπει να έχει σαν
σκοπό τον καθορισμό της καλύτερης τακτικής και στρα­
τηγικής για την καταπολέμηση της πυρκαγιάς και περι­
λαμβάνει τα ακόλουθα:
-Ανεύρεση τραυματιών , αν υπάρχουν.
. -;-Κα.τάσταση και θέση βαλβίδων δεξαμενών και
ταφρων.
-Τύπος καιόμενης δεξαμενής ή δεξαμενών.
-Χαρακτηριστικά περιεχομένου δεξαμενής.
-:-Καθο~ισμός σημείου πυρκαγιάς στη δεξαμενή ή στο
εδαφος η και στα δύο.
 ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗ ΠΥΡΚΑΓΙΩΝ ΣΕ ΔΕΞΑΜΕΝΕΣ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ
-Κατάσταση στην οποία βρίσκονται το κέλυφος και η
οροφή της δεξαμενής αν αυτά μπορούν να καθοριστούν
έγκαιρα.
-Ανάγκη άμεσης ψύξης της δεξαμενής με νερό.
-Ανάγκη άμεσου συντονισμού του προσωπικού με
σκοπό την καταπολέμηση της φωτιάς και την παροχή
βοήθειας.
3.2 Μέθοδοι εφαρμοζόμενες σε όλες τις δεξαμενές.
Μέρη δεξαμενής και είδη εξοπλισμού ιδιαίτερα ευπρό-
σβλητα από τις φλόγες είναι τα ακόλουθα: · είναι δυνατόν. Οι οριζόντιες δεξαμενές πρέπει να προ­
-Όχι μονωμένα υποστηρίγματα.
-Το εκτεθειμένο τμήμα της δεξαμενής πάνω από την
επιφάνεια του υγρού.
-Ανοίγματα εξαερισμού, δικλείδες, ρυθμιστές πίεσης,
όργανα μέτρησης, αναμικτήρες και άλλα εξαρτήματα.
-Δεξαμενές και σωληνώσεις αφρού όπως και άλλες
σωληνώσεις από τις οποίες δεν διέρχεται υγρό.
Με εξαίρεση τις δεξαμενές με πλωτή οροφή, οι βολές
του εκτοξευόμενου για σκοπούς ψύξης νερού πρέπει να
κατευθύνονται προς το πάνω μέρος της δεξαμενής έτσι
ώστε το νερό να ρέει στις πλευρές αυτής και να υποβιβά­
ζει τη θερμοκρασία του περιεχόμενου. Η εκτόξευση
νερού πρέπει να συνεχίζεται προς όλα τα εξαρτήματα
της δεξαμενής, τα όχι μονωμένα υποστηρίγματα και
προς οποιοδήποτε τμήμα του κελύφους της δεξαμενής,
Πανω από τη στάθμη του υγρού που έρχεται σε επαφή με
φλόγες.
Οι εξαγωγές των εξαεριστικών των δεξαμενών υπό πίε­
ση πρέπει να είναι κατασκευασμένες έτσι ώστε να απο­
φεύγεται η επαφή των φλογών με το κέλυφος της
δεξαμενής. Αν οι φλόγες από ένα εξαεριστικό κατευθ\r
νονται προς την κορυφή (πάνω μέρος) ή το κέλυφος της
δεξαμενής, τα τμήματα αυτά πρέπει να ψύχονται με εκτό­
ξευση νερού. Αν αυτό δεν είναι δυνατόν να πραγματο­
ποιηθεί σι πυροσβέστες και τα άλλα άτομα πρέπει να
απομακρύνονται από την περιοχή.
Κατά την καταπολέμηση οποιασδήποτε πυρκαγιάς
δεξαμενής υπό πίεση πρέπει να λαμβάνεται υπόψη ότι ο
χρόνος του μέγιστου κινδύνου λόγω εσωτερικής έκρη­
ξης ή διάρρηξης της δεξαμενής από την υπερβολική
πίεση, είναι ο χρόνος της αρχικής προσέγγισης των
πυροσβεστών στη δεξαμενή με σκοπό την έναρξη της
καταπολέμησης της φωτιάς ή το χρονικό διάστημα που
μεσολαβεί μέχρι την εκτόξευση νερού σε επαρκή ποσό­
τητα με σκοπό την ψύξη της δεξαμενής. Οι αρχικές
11
προσπάθειες καταπολέμησης της φωτιάς πρέπει να γίνο­
νται από απόσταση ασφαλείας που είναι ίση με το βελη­
νεκές ενός πυροσβεστικού σωλήνα 0,045 μέτρου που
εκτοξεύει νερό με πίεση 5 ατμοσ(ραιρών και κάτω από
την προστασία διασκορπισμένης βολής νερού μεγάλης
(αμβλείας) γωνίας. Αυτά τα προφυλακτικά μέτρα είναι
ιδιαίτερα σημαντικά όταν οι φλόγες έρχονται σε επαφή
με οποιαδήποτε οριζόντια δεξαμενή ή δεξαμενή υπό
πίεση (βλέπε παρ. 4.7.2.).
Η καταπολέμηση της πυρκαγιάς και οι βολές του εκτο­
ξευόμενου νερού για σκοπούς ψύξης πρέπει ναέχουντην
κατεύθυνση που έχει ο άνεμος τη στιγμή εκείνη εφόσον
σεγγίζονται από τις πλευρές του κελύφους αυτών, γιατί
παρουσιάζουν μια τάση ρήξης στο κάτω και πάνω μέρος
τους. Οι προσπάθειες κατάσβεσης ή ελέγχου της φωτιάς
πρέπει να γίνονται, αφού προηγούμενα έχει εξασφαλι­
σθεί η ψύξη της δεξαμενής με εκτόξευση βολών νερού
προς το εκτεθειμένο στις φλόγες κέλυφος αυτής.
Όταν υπάρχουν ταυτόχρονα πολλές πυρκαγιές δεξαμε­
νών υπό συνήθη ατμοσφαιρική πίεση, ο αφρός πρέπει να
εκτοξεύεται μόνο προς τις δεξαμενές οι οποίες είναι
δυνατόν να προσβληθούν. Η εκτόξευση πρέπει να γίνε­
ται σύμφωνα με τις μεθόδους εκτόξευσης αφρού (διάρ­
κεια και ρυθμός εκτόξευσης αφρού), που καθορίζονται
στα Πρότυπα 11 ή 11 Β των Κωδίκων Πυροπροστασίας
του Εθνικού Συνδέσμου Πυροπροστασίας των Η.Π.Α.
(N.F.P.A. Νο 11, 11 Β). Η παραπάνω ενέργεια μειώνει
την πιθανότητα αποτυχίας της κατάσβεσης της πυρκα­
γιάς οποιασδήποτε δεξαμενής, εξαιτίας του ανεπαρκούς
ρυθμού εκτόξευσης αφρού ή της εξάντλησης των αποθε­
μάτων του αφρού. Αυτοί οι παράγοντες πρέπει να λαμβά­
νονται υπόψη κατά την κατάστρωση σχεδίων αντιμετώ­
πισης τέτοιων συμβάντων.
3.3 Προστασία παρακείμενων δεξαμενών.
Η ψύξη των γειτονικών δεξαμενών εξαρτάται από τη
γενικότερη διάταξη των δεξαμενών και την κατεύθυνση
του ανέμου και γι' αυτό δεν είναι συνήθως αναγκαία,
εκτός αν υπάρχει κίνδυνος καψίματος (καψαλίσματος)
των χρωμάτων της εξωτερικής επιφάνειας των δεξαμε­
νών από την επαφή με τις φλόγες ή από την ακτινοβο­
λούμενη θερμότητα.
Αν υπάρχει αμφιβολία σχετικά με τη θερμοκρασία και
τη θερμότητα η οποία απορροφάται από τα τοιχώματα
των δεξαμενών που δεν είναι άμεσα εκτεθειμένες στις
φλόγες, γίνεται εκτόξευση διασκορπισμένων βολών
νερού (βολή SPRA Υ) μεγάλου βεληνεκούς. Αν παράγε­
ται ατμός από την εκτόξευση νερού στις μεταλλικές
επιφάνειες, η εκτόξευση νερού για σκοπούς ψύξης πρέ­
πει να συνεχίζεται μέχρι να σταματήσει η παραγωγή
ατμού. Όταν ενεργείται ψύξη των δεξαμενών, οι βολές
 ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ
12

του νερού πρέπει να έχουν σχήμα βεντάλιας και να

κατευθύνονται προς τις πλευρές και τις οροφές των δεξα­
μενών για να επιτυγχάνονται καλύτερα αποτελέσματα.
Αυτό δεν ισχύει για τις δεξαμενές με πλωτές οροφές.
Αν και η ακτινοβολούμενη θερμότητα δεν προκαλεί
σοβαρές ζημίες στα τοιχώματα των δεξαμενών, πρέπει
να λαμβάνονται υπόψη πάντοτε δυο παράγοντες που
είναι δυνατόν να υπαγορεύσουν την ανάγκη ψύξης των
γειτονικών δεξαμενών. Αυτοί οι παράγοντες είναι οι
ακόλουθοι:
α) Η θέρμανση των τοιχωμάτων των δεξαμενών
που περιέχουν αποθέματα πετρελαίου σε θερμο­
κρασία υψηλότερη της υπάρχουσας στο περιβάλ­
λον, μπορεί να φέρει τον ατμό που υπάρχει μέσα
στη δεξαμενή μέσα στα όρια ανάφλεξης.
β) Η θέρμανση των τοιχωμάτων των δεξαμενών
που περιέχουν πετρέλαιο χαμηλού σημείου ανα­
φλεξιμότητας μπορεί να προκαλέσει την αύξηση
της πίεσης της δεξαμενής και την εκδίωξη των
εύφλεκτων ατμών οι οποίοι είναι δυνατόν να ανα­
φλεγούν ή να προκαλέσουν θραύση της δεξαμε­
νής. Οι δεξαμενές του τύπου «ΑΡΙ 650» διαθέτουν
ασθενή σύνδεση ελασμάτων (ασθενή ραφή) κε­
λύφους-οροφής, που λειτουργεί σαν εξαεριστικό
σε περίπτωση κατάστασης έκτακτης ανάγκης.
Παρόμοια, στις δεξαμενές με πλωτή οροφή μπορεί να
συμβεί διαφ-υγή ατμών στο χώρο στεγανοποίησης.
Ένα συνηθισμένο λάθος που γίνεται κατά τη διάρκεια
της καταπολέμησης πυρκαγιών δεξαμενών πετρελαίου
είναι η εκτόξευση νερού σε μεγάλες ποσότητες για την
ψύξη των γειτονικών δεξαμενών που είναι εκτεθειμένες
σε κίνδυνο. Αυτό όχι μόνο μειώνει την ποσότητα και την
πίεση του διαθέσιμου νερού, αλλά μπορεί να δημιουργή­
σει προβλήματα στους υπονόμους και στις τάφρους απο­
χέτε.υσης και να καταστήσει δύσκ:ολο το έργο της
κατασβεσης της πυρκαγιάς. Επίσης οι κενές ή σχεδόν
κενές δεξαμενές είναι δυνατόν να μετακινηθούν από τις
βάσεις τους. Αυτοί οι παράγοντες πρέπει να λαμβάνο­
νται υπόψη κατά την κατάστρωση σχεδίων αντιμετώπι­
ση~ τέτοιων συ~βάντων έτσι ώστε να γίνεται σωστή
χρηση του νερου.
3.4 Πυρκαγιές στα εξαεριστικά των δεξαμενών-Δεξαμε­
νές υπό χαμηλή πiεαη.
3.4.2 Όταν οι φλόγες μιας πυρκαγιάς σε εξαεριστικό
δεξαμενής έχουν ένα ζωηρό γαλάζιο-κόκκινο χρώμα και
δεν παράγεται σχεδόν καθόλου καπνός, αυτό είναι
ένδειξη ότι το μίγμα ατμών-αέρα μέσα στη δεξαμενή
είναι αναφλέξιμο η εκρητιιcό. ' Οσο χρονικό διάστημα
το μίγμα ατμών-αέρα της δεξαμενής διαφεύγει μέσω της
βαλβίδας ανακούφισης (βαλβίδα PV), η φλόγα δε μπορεί
να περάσει από την πλευρά χαμηλής πίεσης, που βρί­
σκεται στο εξωτερικό περιβάλλον, μέσω της βαλβίδας
ανακούφισης και να ε.ισέλθει στην πλευρά υψηλής πίε­
σης της δεξαμενής που βρίσκεται στο εσωτερικό της.
Ωστόσο η κατάσβεση της πυρκαγιάς με ξερή σκόνη
πρέπει να επιτυγχάνεται γρήγορα για να αποφεύγεται η
μεταφορά (αναρρόφηση)τηςφλόγαςμέσαστη δεξαμενή
σε περίπτωση πρόκλησης ζημιάς στη βαλβίδα ανακού­
φισης από τη θερμότητα. Αυτός ο τύπος πυρκαγιάς μπο­
ρεί να αντιμετωπισθεί με μια από τις δύο ακόλουθες
μεθόδους:
α. Μείωση της πίεσης μέσα στη δεξαμενή θα σβή­
σει την πυρκαγιά, όταν κλείσει η βαλβίδα ανακού­
φισης (βαλβίδα PV). Αυτό μπορεί ναεπιτευχθείμε
την εκτόξευση νερού στην οροφή και στα τοιχώ­
ματα της δεξαμενής. Αν είναι αναγκαίο, για σκο­
πούς ψύξης, πρέπει να εκτοξεύεται νερό με μορφή
διασκορπισμένης βολής στον χώρο της βαλβίδας
· ανακούφισης.
β. Διατήρηση μιας θετικής πίεσης μέσα στη δεξα­
μενή, με την εισαγωγή σ' αυτή καύσιμου αερίου.
· Οταν η πυρκαγιά είναι πλούσια σε ατμούς και
τούτο φαίνεται από την αλλαγή στα χαρακτηρι­
στικά γνωρίσματα των φλογών (βλέπε παρ. 3.4.1 ),
η κατάσβεση μπορεί να επιτευχθεί με τη χρησιμο­
ποίηση ξερής σκόνης.
3.5 Καταπολέμηαη πυρκαγιάς πετρελαίου που έχει χυθεί
στο έδαφος γύρω από τις δεξαμενές.
Εκτοξεύστε νερό, όσο το δυνατόν γρηγορότερα προς τα
μεταλλικά :rμήματα που είναι εκτεθειμένα στις φλόγες.
Στη συνέχεια επιχειρείστε κατάσβεση της πυρκαγιάς
στο έδαφος με απομόνωση του σημείου διαρροής της
καύσιμης ύλης με τους ακόλουθους τρόπους:
α) Κλείσιμο των σχετικών βαλβίδων και ταυτό­
χρονα εκτόξευση νερού με μορφή διασκορπισμέ­
νης βολής, όταν αυτό είναι αναγκαίο για την
προστασία του προσωπικού.

3.4.Ι 'Οταν οι φλόγες μιας πυρκαγιάς σε εξαεριστικό

β) Εκτόπιση αρκετής ποσότητας υδρογονανθρά­
δεξαμενής έχουν χρώμα κίτρινο-πορτοκαλί και παράγε­
κων με νερό έτσι ώστε να μετατρέψουμε τη διαρ­
ται J-Ulύ~ς "?πνός, αυτό είν~ι έ~δειξη ότι το μίγμα
ροή υδρογονανθράκων μάλλον σε διαρροή νερού.
ατμων-αερα μεσα στη δεξαμενη βρισκεται πάνω από τα
Σε περίπτωση χρησιμοποίησης αυτής της μεθό­
όρια ανάφλεξης ή έκρηξης. Η πυρκαγιά αυτού του τύπου
μπορεί να κατασβεστεί με ξερή σκόνη.
δου, η πiεση του νερού πρέπει να είναι μεγαλύτερη
από αυτή που έχουν οι υδρογονάνθρακες στον
 ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗ ΠΥΡΚΑΓΙΩΝ ΣΕ ΔΕΞΑΜΕΝΕΣ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ
αγωγό ή μέσα στη δεξαμενή. Μέριμνα πρέπει να
λαμβάνεται για να αποφεύγεται η υπερπλήρωση
της δεξαμενής.
Όταν μια δεξαμενή που περιέχει πετρέλαιο υψηλού
σημείου αναφλεξιμότητας είναι εκτεθειμένη σε πυρκα­
γιά εδάφους, πρέπει να λαμβάνεται υπόψη η πιθανότητα
δημιουργίας εύφλεκτου μίγματος μέσα στη δεξαμενή
που μπορεί να αναφλεγεί από τα θερμανθέντα τοιχώματα
της δεξαμενής.
Αν και είναι συχνά δυνατόν να κατασβεστούν ορισμένες
πυρκαγιές που έχουν σχέση με διαφυγή καυσίμων
αερίων ή υγροποιημένων αερίων πετρελαίου (L.P.GAS),
ωστόσο αυτό δε θα πρέπει να επιχειρείται παρά μόνο. με
τη μέθοδο του αποκλεισμού της οδού διαφυγής του
αερίου. Μια πυρκαγιά αερίου κατά την οποία το αέριο
που διαφεύγει δε διασκορπίζεται γρήγορα στην ατμό­
σφαιρα, είναι δυνατόν να γίνει επικίνδυνη, να επιχειρη­
θεί κατάσβεσή της χωρίς προηγούμενα να εξασφαλισθεί
η διακοπή του διαφεύγοντος αερίου. Οι παράγραφοι 4-7
και 4-8 του παρόντος περιλαμβάνουν λεπτομερείς
πληροφορίες σχετικά με τον έλεγχο πυρκαγιών αερίων.
Η κατάσβεση πυρκαγιών προϊόντων πετρελαίου που
έχουν χυθεί στο έδαφος είναι δυνατόν να επιτευχθεί με
την εκτόξευση ξερής σκόνης, αφρού ή νερού με
μορφή διασκορπισμένης βολής. Σε μερικές περιπτώσεις
είναι δυνατόν να απωθηθούν τα καύσιμα υγρά σε μια
ασφαλή τοποθεσία, όπου η κατάσβεση ή ο έλεγχο της
πυρκαγιάς ίσως είναι πιο εύκολο να επιτευχθεί και επι­
πλέον να μειωθεί ο κίνδυνος από την επαφή των φλογών
με τη δεξαμενή. Στις βόρειες χώρες με το ψυχρό ιcλίμα
έχουν χρησιμοποιηθεί με επιτυχία φυσητήρες για τη
ρίψη χιονιού σε πυρκαγιές εύφλεκτων υγρών που έχουν
χυθεί στο έδαφος, σε αγωγούς ή σε δεξαμενές πετρε­
λαίου με σκοπό τον έλεγχο της πυρκαγιάς.
Πυρκαγιές σε προϊόντα πετρελαίου με σημείο αναφλεξι­
μότητας υψηλότερο αυτού των 3SoC ή πάνω από τη θερ­
μοιφασία του χρησιμοποιούμενου νερού, μπορούν να
κατασβεστούν με την ετόξευση νερού με μορφή δια­
σκορπισμένης βολής. Η ακτινοβολούμενη θερμότητα
από τις φλόγες της πυρκαγιάς προκαλεί εξάτμιση
τέτοιων προϊόντων στην επιφάνεια αυτών. Η εξάτμιση
των σταγονιδίων νερού της διασκορπισμένης βολής,
αφαιρεί θερμότητα από τις φλόγες και μειώνει το μέγε­
θος αυτών. Η εκτόξευση νερού στη συνέχεια με μορφή
διασκορπισμένης βολής ψύχει την επιφάνεια του θερ­
μαινόμενου πετρελαίου και υποβιβάζει με αυτόν τον
τρόπο την θερμοκρασία του κάτω από το σημείο αναφλε­
ξιμότη τας. Όταν σταματήσει η εξάτμιση του προϊόντος
η πυρκαγιά σβήνει.
Η εκτόξευση νερού με μορφή διασκορπισμένης βολής
σε πυρκαγιά υγρών προϊόντων πετρελαίου με σημείο
13
αναφλεξιμότητας κατώτερο αυτού των 38°C, περιορίζει
το μέγεθος των φλογών και επιτυγχάνει τον έλεγχο της
πυρκαγιάς. Ωστόσο, η εκτόξευση νερού με μορφή δια­
σκορπισμένης βολής είναι δυνατόν να επιτύχει κατά­
σβεση πυρκαγιάς βενζίνης μέσα σnς στενές και βαθιές
δεξαμενές, όταν ο ατμός που παράγεται από το εκτοξευό­
μενο νερό παραμένει πάνω από την επιφάνεια της βενζί­
νης που καίγεται και καταπνίγει την πυρκαγιά (κατά­
σβεση με απομόνωση). Επιπλέον, η κατάσβεση μικρών
πυρκαγιών βενζίνης χυμένης στο . έδαφος μπορεί μερικές
φορές να επιτευχθεί με σάρωση ή αποκοπή των φλογών
από την επιφάνεια της καιόμενης βενζίνης, με την εκτό­
ξευση νερού με μορφή διασκορπισμένης βολής.
Ο αφρός πρέπει να χρησιμοποιείται για την κατάσβεση
πυρκαγιών υγρών καυσίμων χυμένων στο έδαφος γύρω
από μία δεξαμενή ή μέσα σε λεκάνες συλλογής . Α!(αραί­
τητος είναι ο υπολογισμός σε τετραγωνικά μέτρα της
επιφάνειας του υγρού που καίγεται και η εκτόξευση
αφρού με ρυθμό όπως ο αναφερόμενος στα Πρότυπα 11
και 11 Β των Κωδίκων Πυροπροστασίας του Εθνικού
Συνδέσμου Πυροπροστασίας των Η.Π.Α. (N.F.P.A. Ν 0
11, 11 Β). Ο παραπάνω αναφερόμενος ρυθμός εκτόξευ­
σης αφρού εξαρτάται επίσης από τον τύπο του χρησιμο­
ποιούμενου αφρού. Αυτοί οι υπολογισμοί πρέπει να
γίνονται κατά την κατάστρωση σχεδίων αντιμετώπισης
τέτοιων συμβάντων, γιατί μια επιχείρηση αυτού του
είδους είναι δυνατόν να απαιτήσει την χρησιμοποίηση
ενός αριθμού σταθερών αυλών και εγκαταστάσεων πυρ­
/κών σωλήνων, όπως και μεγάλα αποθέματα αφρού, για
τη διατήρηση ικανοποιητικού ρυθμού εκτόξευσης
αφρού για κατάσβεση.
Κατά κανόνα οι πυρκαγιές υγρών καυσίμων χυμένων στο
έδαφος πρέπει να ελέγχονται, πριν να επιχειρηθεί η
κατάσβεση πυρκαγιάς μέσα σε δεξαμενή.
3.6 Λήψη αποφάσεων.
Σε μερικές περιπτώσεις είναι προτιμότερο να αφήνεται
μια πυρκαγιά υγρών καυσίμων ή αερίων να καίγεται
κάτω από έλεγχο παρά να επιχειρείται η κατάσβεσή της.
Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για όλα τα είδη πυρκαγιών αερίων
μέχρι να επιτευχθεί ο αποκλεισμός της οδού διαφυγής
τους. Οι πυροσβεστικές αρχές πρέπει να καταστρώνουν
εκ των προτέρων σχέδια ανnμετώπισης πυρκαγιών
αυτού του είδους, που θα αποβούν χρήσιμα στον διευθύ­
νοντα το κατασβεστικό έργο κατά την έναρξη μιας πυρ­
καγιάς. Μερικοί από τους παράγοντες που πρέπει να
λαμβάνονται υπόψη αναφέρονται παρακάτω.
3.6.1 Σε μερικές περιπτώσεις θεωρείται άσκοπη ενέργεια
η καταπολέμηση μιας πυρκαγιάς δεξαμενής υγρών καυ­
σίμων σε απομονωμένη περιοχή, χωρίς τη διάθεση
επαρκούς ποσότητας νερού και δύναμης πυροσβεστών.
Σε μερικές περιπτώσεις η καλύτερη λύση είναι να μην
προσβάλεται η πυρκαγιά μέχρί να καούν ολοκληρωτικά·
 ΑΜΕΡΙΚΑΝ~ΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ
οι καύσιμες ύλες, ενώ προστατεύονται οι γειτονικές
εγκαταστάσεις.
3.6.2Σε μερικές περιπτώσεις και ενώ μπορεί να επιτε~­
χθεί κατάσβεση μιας πυρκαγιάς, η ~πάνη π~υ απαιτε.ι­
ται για την κατάσβεση είναι μεγαλυτερη απο την αξια
της δεξαμενής και το περιεχόμενό της. Μ~ρικές πυρ~­
σβεστικές μονάδες ίσως να μην επιχειρησουν κατα­
σβεση πυρκαγιάς σε δεξαμενή με κωνική οροφή όταν το
περιεχόμενο της δεξαμενής είναι λιγότερο από το 1/3
της χωρητικότητάς της και η πιθανότητα κατάσβεσης
είναι μικρή, εκτός αν υπάρχει πρόβλημα μόλυνσης της
ατμόσφαιρας.
3.6.3 Μερικές φορές οι συνθήκες μας επιτρέπουν να
αποφασίζουμε τη συνέχιση της καύσης των υλικών που
έχουν αναφλεγεί, κάτω φυσικά από έλεγχο, με την προϋ­
πόθεση ότι η πιθανότητα εξάπλωσης της φωτιάς είναι
μικρή και οι γειτοyικές εγκαταστάσεις προστατεύονται.
Αυτό μειώνει τον κίνδυνο τραυματισμού των πυροσβε­
στών και εξοικονομεί κατασβεστικά υλικά, είδη εξοπλι­
σμού και δύναμη ανδρών για τη συνέχιση του ελέγχου
της πυρκαγιάς. Όταν ακολουθείται αυτή η διαδικασία,
δηλαδή αφήνεται μια φωτιά να καίγεται, οι υπεύθυνοι
πρέπει να ενημερώνουν σχετικά τους κατοίκους της
περιοχής, τα μέσα ενημέρωσης, τη δημόσια Πυρ/κή
Υπηρεσία κ.λπ. σχετικά με τον έλεγχο της πυρκαγιάς.
3.7 Καταγραφή στοιχείων καταπολέμησης πυρκαγιών
δεξαμενών πετρελαίου.
Από την υπερδιέγερση πουδημιουργείταισε μιαμεγάλη
πυρκαγιά δεξαμενής πετρελί~ίου, η καταγραφή των γεγο­
νότων στον τόπο της πυρκαγιάς, συχνά παραμελείται.
Αυτό δεν είναι σωστό για δύο λόγους:
α) Η συλλογή αξιόπιστων στοιχείων είναι ανα­
γκαία για την πραγματοποίηση μιας εξέτασηςτων
γεγονότων και κριτικής των ενεργειών μετά την
πυρκαγιά καθώς επίσης και για την εκτίμηση της
αποδοτικότητας των Υπηρεσιών που ασχολούνται
με την κατάσβεση πυρκαγιών δεξαμενών πετρε­
λαίου και της αποτελεσματικότητας της τακτικής
και της στρατηγικής που χρησιμοποιούν.
β) Όταν χρησιμοποιείται αφρός, η συλλογή στοι­
χείων είναι απαραίτητη κατά την έναρξη της πυρ­
καγιάς για τον υπολογισμό του απαιτούμενου
ρυθμού εκτόξευσης αφρού και της ολικής ποσότη­
τας συμπυκνωμένου ~φρογόνου υγρού που απαι­
τείται.
Ιδιαίτερα στοιχεία είναι αναγκαία σε περίπτωση πυρκα­
γιάς δεξαμενής αργού πετρελαίου με κωνική οροφή. Το
παράρτημα Α περιλαμβάνει ένα σχετικό δελτίο οδη­
γιών. Αντίγραφα αυτού του δελτίου ή ενός παρόμοιου
πρέπει να χρησιμοποιούνται κατά την κατάστρωση σχε­
δίων αντιμετώπισης τέτοιων συμβάντων ή κατά την
εκτέλεση ασκήσεων κατάσβεσης εικονικών πυρκαγιών
δεξαμενών πετρελαίου. Τα δελτία οδηγιών πρέπει να
είναι διαθέσιμα σε πρώτη ζήτηση για χρησιμοποίηση
σε περίπτωση κατάστασης έκτακτης ανάγκης.
4. ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΛΕΓΧΟ ΚΑΙ ΤΗΝ
ΚΑΤ ΑΣΒΕΣΗ ΠΥΡΚΑΓΙΩΝ ΔΕΞΑΜΕΝΩΝ
ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗΣ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ
Οι ακόλουθες οδηγίες καταπολέμησης πυρκαγιών των
παραγράφων 4.1 μέχρι 4.9 σχετίζονται με τους διάφο­
ρους τύπους δεξαμενών αποθήκευσης που χρησιμο­
ποιούνται περισσότερο στη βιομηχανία πετρελαίου. Η
αποδοχή αυτών των οδηγιών περιλαμβάνει και τα εφαρ­
μόσιμα κατά περίπτωση στοιχεία του τμήματος 3 «Γενι­
κές Οδηγίες Καταπολέμησης Πυρκαγιών Μέσα Και
Γύρω Από Δεξαμενές Αποθήκευσης Πετρελαίου», ή του­
λάχιστον αυτές οι οδηγίες πρέπει να λαμβάνονται
υπόψη κατά τη διάρκεια οποιασδήποτε προσπάθειεας
καταπολέμησης πυρκαγιάς δεξαμενής πετρελαίου.
Σκοπός αυτών των οδηγιών δεν είναι ο αποκλεισμός της
ορθής κρίσης των πυροσβεστών ή μεθόδων αποδεδειγ­
μένης αξίας . Σε κάθε περίπτωση κατάσταση ς έκτακτης
ανάγκης υπάρχουν πολλοί ασταθείς (μεταβλητοί) πιφά­
γοντες και γι' αυτό η ορθή κρίση είναι απαραίτητη
προκειμένου να ληφθούν τα κατάλληλα μέτρα.
4.1 Κατακόρυφες δεξαμενές με σταθερή οροφή υπό
συνήθη ατμοσφαιρική πίεση.
Η παράγραφος αυτή ισχύει για τις δεξαμενές κωνικής
οροφής με ασθενή σύνδεση της οροφής με το τοίχωμα,
όπως ορίζεται στο Πρότυπο 650 (εικόνα 1) του Αμερικα­
νιιωύ Ινστιτούτου Πετρελαίου. Γι· αυτές τις δεξαμενές
γίνεται λόγος χωριστά στο τμήμα 4.3 του παρόντος
εγχειριδίου.
Όταν οι δεξαμενές είναι εφοδιασμένες με σταθερο~ς
(μόνιμους) θαλάμους αφρού η μετατόπιση της οροφης
λόγω έκρηξης μπορεί να επιφέρει ζημία στους σταθε~
ρούς θαλάμους αφρού και στις σωληνώσεις σε βαθμο
που καθιστά αυτές άχρηστες. Ζημία στους θαλάμου~
αφρού μπορεί επίσης να προκληθεί αν το εξωτερικο
τοίχωμα της δεξαμενής διπλωθεί από την υπερθέρμανση
πριν από την αποτελεσματική καταπολέμηση της πυρ­
καγιάς. Γι' αυτούς τους λόγους πρέπει να χρησιμο­
ποιούνται φορητά πυρ/κά μέσα και εξοπλισμός υπο~
στήριξης, που είναι δυνατόν να αποτελείται απο
αναμικτήρες αφρού υψηλής αντίθλιψης για έγχυσ~
κάτω από την επιφάνεια του υγρού ή 17πύργους αφρ~υ,,
(ειδική κατασκευή , σταθερή ή φορητή , από την ο~οι~
εκτοξεύεται αφρός μέσω ανυψωμένων , μηχανικα η
υδραυλικά σωληνώσεων προς την επιφάνεια τηςδεξαμε-
 ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗ ΠΥΡΚΑΓΙΩΝ ΕΕ ΔΕΞΑΜΕΝΕΣ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ
νής). ' Ομως , όσο υψηλότερο είναι το σημείο αναφλεξι­
μότητας του υγρού καυσίμου τόσο δυσκολότερο είναι να
αναφλεγεί και έτσι η. κατάσβεση της πυρκαγιάς γίνεται
ευκολότερη. Αυτός είναι και ένας από τους λόγους για
τους οποίους οι δεξαμενές που περιέχουν υγρά με σ-r,μείο
αναφλεξιμότητας υψηλότερο αυτού των 3gυc κατιί
κανόνα δεν είναι υποχρεωτικό να προστατεύονται από
σταθερά (μόνιμα) κατασβεστικά συστήματα αφρού.
4.1.1 Δεξαμενές J.1E ασθενείς (αδύνατες) ενώσεις εΑο.σμάτων
οροφής - εξωτερικού τοιχώματος που περιέχουν προϊόντα
πετρεΑο.ίου με σημείο αναφλεξιμότητας κατώτερο αυτού των
93oc εξαιρουμένου του αργού πετρελαίου.
4.1.1.1 ΔεξαμΕνές που η οροφή τους έχει εκτιναχθεί.
Εκτοξεύστε αμέσως νερό με σκοπό την ψύξη όλων των
μεταλλικών τμημάτων που είναι εκτεθειμένα στη φωτιά.
Προβείτε στην κατάσβεση των μικρών πυρκαγιών στο
έδαφος με τη χρησιμοποίηση ξερής σκόνης και των
μεγάλων πυρκαγιών με τη χρησιμοποίηση αφρού με
ρυθμό εκτόξευσης όπως ο καθοριζόμενος στα Πρότυπα
11 και 11 Β του Εθνικού Συνδέσμου Πυροπροστασίας
των Η.Π.Α. (Ν .F.P.A. Νο 11, 11 Β) και στο τμήμα 3.5 του
παρόντος.
Εκτοξεύστε αφρό πάνω στη δεξαμενή μέσω μονίμων
συστημάτων ή φορητών μέσων με ρυθμούς όπως οι καθο­
ριζόμενοι στα Πρότυπα 11 ή 11 Β του N.F.P.A. Ο αφρός
φθοριοπρωτείνης μπορεί να εισαχθεί στη δεξαμενή σε
σημείο κάτω από την επιφάνεια του υγρού μέσω των
αγωγών του πετρελαίου ή ειδικών εισαγωγών.
Ο αφρός τύπου «A.F.F.F.» μπορεί να εισαχθεί στη δεξα­
μενή κατά τον ίδιο τρόπο που καθορίζεται στο Πρότυπο
11 Β του N.F.P.A. Παράγοντες που πρέπει να λαμβάνο­
νται υπόψη κατά την κατάστρωση σχεδίων αντιμετώπι­
σης αυτών των πυρκαγιών και κατά την πυροσβεστική
εκπαίδευση είναι οι ακόλουθοι:.
Εικ. 1 Τυπικά εξαρτήματα στερέωσης οροφής
15
Α. Έγχυση κάτω από την επιφάνεια:
1. Αριθμός και διάταξη τοποθέτησης σημείων
έγχυσης. ·
2. Κατάλληλες σννδέσεις (με βαλβίδες) για αναμι­
κτήρες αφρού υψηλής αντίθλιψης.
3. Το μέγεθος των σωληνώσεων έγχυσης αφρού
που απαιτείται στο σημείο της εισαγωγής για να
αποφεύγεται η εισαγωγή αφρού μέσα στη δεξα­
μενή με ρυθμό υψηλότερο του αποδεκτού. ' Οταν ο
ρυθμός εισαγωγής αφρού είναι υπερβολικός, ανα­
ταράζεται η επιφάνεια του υγρού και παράγονται
ατμοί. Αυτό προκαλεί διάσπαση του στρώματος
του αφρού και το Ι.)γρό που έχει ατμοποιηθεί καίγε­
ται και καταστρέφει τον αφρό.
Για να εισαχθεί ο αφρός βίαια μέσα στη δεξαμενή
υπερνικώντας τη στήλη πίεσης του υγρού, απαι­
τούνται αναμικτήρες αφρού υψηλής αντίθλιψης
που η λειτουργία τους είναι δυνατόν να απαιτεί
υψηλότερη πίεση από αυτή που χρειάζεται για τη
λειτουργία συστημάτων αφρού άλλου τύπου.
4. Βεβαιωθήτε ότι η στάθμη του νερο6 στον πυθ­
μένα της δεξαμενής βρίσκεται κάτω από το σημείο
έγχυσης του αφρού για να αποφεύγεται διάλυση
(αραίωση) του αφρού.
5. Η μέθοδος της έγχυσης κάτω από την επιφάνεια
είναι δυνατόν να είναι απαραίτητη για δεξαμενές
δ ιαμέτρου μεγαλύτερης των 61 μέτρων, γιατί ο
αφρός είναι δυνατόν να μη σχηματίζει ένα συνε­
κτικό και απομονωτικό στρώμα όταν πέφτει από το
πάνω μέρος της δεξαμενής κατευθείαν στην καιό­
μενη επιφάνεια, γιατί αρχίζει να διαλύεται όταν
διανύσει απόσταση περίπου 30 μέτρων πάνω σ '
αυτή.
""""'""""""~ ______ _,
--~--,
\ ΕΝΑΛΛΑΣΣΟΜΕΝΟ
- τοιχώματος
16 ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ
6. Οι λεπτομέρειες σχετικά με την κατασκευή και
τη χρησιμοποίηση του αφρού πρέπει να συζητού­
νται με τον κατασκευαστή του προϊόντος .
7. Όταν δεν είναι δυνατόν να τηρηθούν οι ελάχι­
στοι ρυθμοί εκτόξευσης αφρού με τη μέθοδο της
εισαγωγής κάτω από την επιφάνεια πρέπει να
εκτοξεύεται συμπληρωματική ποσότητα αφρού
στην επιφάνεια του υγρού με τη χρησιμοποίηση
φορητών μέσων εκτόξευσης αφρού.
Β. Παροχή αφρού στην επιφάνεια του υγρού.
1. Ο αφρός μπορεί να εκτοξευθεί με επιτυχία μέσω
σταθερών αυλών, εγκαταστάσεων πυροσβεστικών
σωλήνων ή άλλων φορητών μέσων που μπορούν
να εκτοξεύσουν μεγάλες ποσότη τες αφρού στην
επιφάνεια του υγρού της δεξαμενής. Ο αφρός πρέ­
πει να πέφτει μαλακά στην επιφάνεια του υγρού
και να μη βυθίζεται μέσα σ ' αυτό για να μην προ­
καλείται ατμοποίηση του υγρού και καταστροφή
του αφρού. Το παραπάνω γεγονός δυσκολεύει τη
δημιουργία ενός αποτελεσματικού στρώματος
αφρού στην επιφάνεια του υγρού σε μεγάλες δεξα­
μενές όταν η εκτόξευση αφρού γίνεται από το έδα­
φος. Οι «πύργοι αφρού» δεν πρέπει να ανυψώνο­
νται μέχρι ο αφρός να είναι έτοιμος να εκτοξευθε ί,
γιατί οι φλόγες είναι δυνατόν να προκαλέσουν
ζημιά στους «ξερούς πύργους» και τους συνδεδε­
μένους με αυτούς σωλήνες, λόγω του ότι δεν
κυκλοφορεί νερό μέσα σ· αυτούς.
2. Όταν η οροφή μιας δεξαμενής είναι μερικά
άθικτη , η πυρκαγιά κάτω από την οροφή είναι
μερικές φορές δύσκολο να κατά πολεμηθεί όταν ο
αφρός εκτοξεύεται πάνω από τη δεξαμενή με
φορητά μέσα από το έδαφος. Η εκτόξευση αφρού
του τύπου A.F.F.F ή αφρού φθοριοπρωτείνης
στην επιφάνεια του υγρού, είναι δυνατόν να είναι
αποτελεσματική λόγω της ικανότητας αυτών των
αφρών να σχηματίζουν μια μεμβράνη που καταπνί­
γει τους ατμούς. Ο αφρός φθοριοπρωτεϊνών και ο
αφρός τύπου A.F.F.F (αφρός που σχηματίζει υδα­
τική μεμβράνη) είναι δυνατόν να είναι αποτελε­
σματικοί αν παρέχονται με τη μέθοδο της
εισαγωγής κάτω από την επιφάνεια.
4.1.1.2 Διαρροή από το εξωτερικό τοίχωμα, τοv πυθμένα ή
τις σωληνώσεις δεξαμενής.
Α_ν το καύσιμο υ-yρό είναι βεν~ίνη ή άλλο υγρό της αυτής
ταξης, ~πομαιφυ~ετε οποια?ηποτε πηγή ανάφλεξης και
εκτοξευστε αφρο στο χυμενο υγρό για να μειωθεί η
εξάτμιση αυτού.
Αν είναι δυνατόν εκτοπίστε το υγρό καύσιμο τροφοδο­
τώντας τη δεξαμενή με νερό έτσι ώστε να διαρρέει νερό
μάλλον παρά υγρό καύ σιμο .
Αντλήστε το προϊόν έξω από τη δεξαμενή.
Συλλέξτε το υγρό που διαρρέει για να μειωθεί ο κίνδυνος
έκ ρη ξ η ς πυρκαγιάς και μό λυνση ς του περιβάλλοντος.
4.1.2 Δεξαμενές με ασθενή ραφή (σύνδεση) οροφής­
τοιχώματος οι οποίες περιέχουν προϊόντα πετρελαίου με
σημείο αναφλεξιμότητας υψηλότερο αυτού των 93oc.
Βλέπε έκδοση Αμερικανικού Ινστιτούτου Πετρελαίου
"PSD» 2.205 με τίτλο« Οδηγός ασφαλούς αποθήκευσής και
φόρτωσης βαρέων ελαίων συμπεριΛn.μβαvόμεvης και της
ασφάλτο υ».
Οι προτεινόμενες μέθοδοι που αναφέρονται στο τμήμα
4.1.1 αυτού του εγχειριδίου πρέπει να εφαρμόζονται
πάντα εκτός όταν υπάρχουν οι ακόλουθες συνθήκες:
α) Όταν η χρονική πε ρίοδος καύσης είναι αρκετά
μεγάλη ώστε να θερμανθεί το υγρό σε ικανό βάθος
και να ανέλθει η θερμοκρασία του πάνω από 93oc.
β) Όταν το υγρό της δεξαμενής είναι αποθηκευ­
μένο σε θερμοκρασία υψηλότερη αυτής των 93°C.
Όταν υφίσται οποιαδήποτε από τις δυο προηγούμενες
καταστάσεις, η πυρκαγιά πρέπει να καταπολεμάται με
εκτόξευση νερού με μορφή συμπαγούς βολής που θα
πέφτει υπό μορφή βεντάλιας πάνω στην επιφάνεια του
καιόμενου υγρού. Γενικά η εκτόξευση του νερού θα
προκαλέσει αφρισμό και ο ρυθμός εκτόξευσης νερού θα
πρέπει να ρυθμιστεί κατάλληλα για τον έλεγχο του αφρί­
σματος . Αν η δεξαμενή είναι σχεδόν γεμάτη με καύσιμο
υγρό θα πρέπει να γίνει μερική εκκένωση αυτής για να
δημιουργηθεί χώρος για αφρό. Καθώ ς η φωτιά και οι
αφροί υποχωρούν, πρέπει να αυξάνεται η εκτόξευση του
νερού μέ μορφή διασκορπισμένης βολής ή βολής σχή­
ματος βεντάλιας. Όπως αναφέρθηκε προηγούμενα, η
κατάσβεση μπορεί να επιτευχθεί αν η θερμοκρασία της
επιφάνειας του υγρού υποβιβασθεί σε βαθμό χαμηλό­
τερο αυτού του σημείου αναφλεξιμότητας για να σταμα­
τήσει το υγρό να αναδίδει ατμούς. Το εκτοξευόμενο για
σκοπούς ψύξης νερό πρέπει να κατευθύνεται προς το
τοίχωμα της δεξαμενής πάνω από τη στάθμη του υγρού.
Μετά την ψύξη ~ης επιφάνέιας του υγρού με νερό, μπο­
ρεί να εκτοξευθεί αφρός. Αν η θερμοκρασία της επιφά­
νειας του υγρού βρίσκεται πάνω από το σημείο βρασμού
του νερού, το νερό του αφρού θα μετατραπεί σε ατμό, με
αποτέλεσμα τη δημιουργία αφρίσματος και την κατα­
στροφή του αφρού. Ακόμη και σ • αυτήν την περίπτωση
 ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗ ΠΥΡΚι\ΓΙΩΝ ΣΕ ΔΕΞΑΜΕΝΕΣ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ
17

όμως ο αφρός θα εξυπηρετήσει τον ίδιο σιcοπό με το
νερό. Για να δημιουργηθεί ένα αποτελεσματικό και
ασφαλές στρώμα αφρού, η θερμοκρασία της επιφάνειας
του υγρού, πρέπει να βρίσκεται σε σημείο -χαμηλότερο
από το σημείο βρασμού του νερού.
υποστηρίζουν ότι ο κατάλληλος ρυθμός εκτόξευσης
νερού στην αρ-χή της κατάσβεσηςείνφ αυτός της κλίμα­
κας 0,08 - 0,2 λίτρα ανά λεπτό και ανά τετρ . μέτρο επιφά­
νειας του υγρού (0,02 - 0,05 γαλ. ανά λεπτό ανά τετρ.
πόδι).

Έχουν παρατηρηθεί περιπτώσεις ήρεμου και βίαιου

αφρισμού σε μερικά θερμανθέντα και πολύπα-χύρρευστα
υγρά , λιπαντικά ή ασφάλτους, όταν το εκτοξευόμενο
νερό πέφτει μέσα στα θερμανθέντα υγρά ή όταν εκτο­
ξεύεται υπερβολική ποσότητα νερού. Γι' αυτό, είναι
αναγκαία η προσεκτική εκτόξευση του νερού σε περιο­
ρισμένη ποσότητα στην αρχή, ενώ ακολούθως πρέπει να
ρυθμίζεται ο ρυθμός εκτόξευσης νερού ανάλογα με τα
αποτελi-σματα . Μερικοί επαγγελματίες πυροσβέστες
Ένας άλλος αποτελεσματικός τρόπος κατάσβεσης
είναι αυτός της διακοπτόμενης(κατάδιαλείμματα)εκτ~­
ξευσης αφρού. Μερικές φορές ίσως να μην είναι δυνατή
η ψύξη της επιφάνειας του υγρού με εκτόξευση νερού με
μορφή συμπαγούς βολής μεγάλης διαμέτρου και να
απαιτηθεί διακοπτόμενη εκτόξευση αφρού που θα ψύξει
την επιφάνεια του υγρού και θα μειώσει στο ελάχιστο
τον κίνδυνο του φαινομένου SLOPOVER

Εικ. 2 Εσωτερική έκρηξη δεξαμενής 114.000 λίτρων, υπό χαμηλή πίεση, με σταθερή οροφή και χωρίς εξαρτήματα στερέωσης
οροφής - τοιχώματος.
18 ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ
4.2 Κατακόρυφες δεξαμενές υπό χαμηλή πίεση με στα­
θερή οροφή και χωρίς ασθενείς συνδέσεις ελασμάτων.
Αυτές οι δεξαμενές είναι σχεδιασμένες και κατασκευα­
σμένες σύμφωνα με το Πρότυπο 620 του Αμερικανικού
Ινστιτούτου Πετρελαίου (ΑΡΙ STANDARD 620) και
χρησιμοποιούνται σε θερμοκρασίες μετάλλου που δεν
υπερβαίνουν τους 93°C και πιέσεις που δεν υπερβαίνουν
αυτή του ενός (1) χιλιογράμμου ανά τετρ. εκατοστό ( 1
ατμόσφαιρα). Οι μέθόδοι κατάσβεσης που συνιστώνται
για πυρκαγιές δεξαμενών με ανυψούμενη οροφή και πυρ­
καγιές σε οριζόντιες και ψυχόμενες δεξαμενές αναφέρο­
νται στα τμήματα 4.5, 4.6 και 4.8 αντίστοιχα.
πυρκαγιές στις δεξαμενές αυτές οφείλονται συνήθως σε
διαρροές ή σε επέκταση άλλων πυρκαγιών γειτονικών
χώρων. Αν λάβει χώρα, γεγονός σπάνιο, εσωτερική
έκρηξη, δημιουργείται ρήγμα στη δεξαμενή στο πλέον
αδύνατο (ασθενές) σημείο της. Αυτό μπορεί να συμβεί
στη ραφή (σύνδεση) του πυθμένα με το τοίχωμα της
δεξαμενής και μπορεί να προκαλέσει την εκσφεvδόνιση
της δεξαμενής μακριά από την περιοχή με αποτέλεσμα
την πρόκληση μιας πυρκαγιάς ακαριαίας ανάφλεξης και
στη συνέχεια πρόκληση μιας μεγάλης πυρκαγιάς στο
έδαφος (εικόνα 2). Κατά την κατάστρωση σχεδίων για
την αντιμετώπιση αυτών των πυρκαγιών πρέπει να λαμ­
βάνεται υπόψη ο παράγοντας αυτός, έτσι ώστε να προει­
δοποιούνται οι πυροσβέστες και να αποφεύγεται ο
κίνδυνος τραυματισμού του προσωπικού.
Οι αρχές και οι μέθοδοι καταπολέμησης πυρκαγιών σ'
αυτές τις δεξαμενές είναι παρόμοιες με αυτές που αναφέ­
ρονται σε άλλα τμήματα του παρόντος εγχειριδίου και η
εφ?ρμογή αυτών εξαρτάται από τον τύπο κάθε πυρκα­
γιας.
4.3 Κατακόρυφες δεξαμενές αργού πετρελαίου υπό ατμο­
σφαιρική πίεση με σταθερή οροφή και ασθενή εξαρτή­
ματα στερέωσης οροφής και τοιχώματος.
Για την καταπολέμηση πυρκαγιών δεξαμενών που περιέ­
χουν διάφορους τύπους αργού πετρελαίου που μπορεί να
δημ~ουργήσουν BOILOVER (Υπερχείλιση ή εκτίναξη
καιομενου υγρού δεξαμενής που οφείλεται στη· μεγάλη
παραγωγή ατμών νερού που βρίσκονται μεταξύ του πυθ­
μένα _της δεξαμενής και της κάτω επιφάνειας του υγρού)
(παραρτημα Β), χρησιμοποιούνται διάφορες μέθοδοι. Ο
υπεύθυν?ς για την ασφάλεια των δεξαμενών πρέπει να
κατανοησει τη συμπεριφορά απέναντι στη φωτιά αυτών
των καύσιμων υλών και να επαγρυπνεi για την αντιμετώ­
πιση των διαφόρων κινδύνων που δε συναντώνται σε
πυρκαγιές άλλων καυσίμων υλών (παράρτημα Γ).
Για ~ δημιου~γηθεί B?ILOVER πρέπει να υπάρξουν
ορισμενοι παραγοντες οπως οι ακόλουθοι:
α) Η πυρκαγιά πρέπει να λάβει χώρα μέσα σε δεξα­
μενή η οποία δεν έχει οροφή . Σχετικό παράδειγμα
είναι μια δεξαμενή της οποίας η κωνική οροφή
έχει αποσπασθι;ί από αυτή. Σήμερα το αργό πετρέ­
λαιο αποθηκεύεται μέσα σε δεξαμενές με πλωτή
οροφή ή αεροστεγή δεξαμενή με κωνική οροφή, οι
οποίες χρησιμοποιούνται συνήθως στις πετρε­
λαιοπηγές και έχουν έξοχα αποτελέσματα.
Οι πυρκαγιές δεξαμενών αργού πετρελαίου ήταν
συχνές στο πάρελθόν, όταν χρησιμοποιούνταν
δεξαμενές με ξύλινη οροφή οι οποίες αναφλέγο­
Οι νταν εύκολα από κεραυνούς. Τα περισσότερα'
στοιχεία που είναι γνωστά σήμερα για το φαινό­
μενο BOILOVER ανακαλύφθηκαν πριν από το
έτος 1930.
β) Τα συστατικά μέρη του αργού πετρελαίου πρέ­
πει να έχουν μια μεγάλη κλίμακα σημείων βρα­
σμού. Σχετικό παράδειγμα αποτελεί η περίπτωση
ενός κοινού τύπου αργού πετρελαίου . Καθώς καί­
γεται το πετρέλαιο, τα ελαφρά πτητικά κλάσματα
διαχωρίζονται από τα άλλα και καίγονται. Τα
θερμά κατάλοιπα (θερμοκρασία 149oc ή υψηλό­
τερη), που δεν εξατμίζονται έχουν μεγαλύτερη
πυκνότητα από το κρύο αργό πετρέλαιο και βυθί­
ζονται κάτω από την επιφάνεια του υγρού. Καθώς
η πυρκαγιά εξελίσσεται, τα ελαφρότερα κλάσματα
συνεχίζουν να διαχωρίζονται σε όλη την επιφά­
νεια επαφής του θερμού στρώματος των καταλοί­
πων και του κρύου αργού πετρελαίου που ·
βρίαιcεται από κάτω. Ο καιγόμενος ατμός διατηρεί
τη θερμότητα που είναι αναγκαία για τη συνέχιση
αυτού του διαχωρισμού. Καθώς το στρώμα των
κ~ταλοίπων αυξάνεται σε βάθος, η επιφάνεια επα­
φης μετακινείται προς τα κάτω με ρυθμό 2-3φορές
μεγαλύτερο από το ρυθμό καύσης στην επιφάνεια
του υγρού.
Το θερμό κατάλοιπο ονομάζεται, «στρώμα κύμα­
τος θερμότητας» και η επιφάνεια επαφής' ~τωπο
κύματος θερμότητας». Ο ρυθμός καθίζησης του
κύματος θερμότητος για ένα μέσο τύπο αργού
πετρελαίου είναι περίπου ι μέτρο ανά ώρα.
γ) ~ δεξαμενή πρέπει να περιέχει νερό ή uyρό
γαλακτωμα. Αυτό είναι συνηθισμένο για δεξαμε­
νές αργού πετρελαίου. 'Οταν η θερμή επιφάνεια
του μετώπου έρθει σε επαφή με την επιφάνεια του
νερ~ύ η του γαλακτώματος στον πυθμένα τηςδεξα­
μενης προκαλεί την ατμοποίηση του νερού. Σε
~ερμοκρασία 204°C η διόγκωση του νερού που
εχει μετατραπεί σε μίγμα αφρού και ατμού είναι
περίπου της τάξης 1:2000.
 ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗ ΠΥΡΚΑΓJΩΝ ΣΕ ΔΕΞΑΜΕΝΕΣ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ 19

Εικ. 3. Δεξαμενή κωνικής οροφής χωρητικότητας 9.000.000 λίτρων η οποία εξερράγη (φαινόμενο BOILOVER) 10 ώρες μετά την
ανάφλεξή της.
Η δεξαμενή που εξερράγη είναι στο βάθος της φωτογραφίας καλυπτόμενη από φωτιά και καπνούς. Το ύψος των φλογών
ξεπερνάει τα 300 μέτρα.
20 ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ
δ) Το αργό πετρέλαιο πρέπει να περι έχει ένα
υψηλό ποσοστό καταλοίπου για να παραχθεί ένα
μίγμα ατμού και αφρού πετρελαίου ισχυρής
συνοχής.
Τα διάφορα είδη αργού πετρελαίου δεν έχουν όλα
αυτές τις ιδιότητες. Τα είδη πολύ ελα'φρού αργού
πετρελαίου δεν περιέχουν αρκετή ποσότητα κατα­
λοίπου για να δημιουργηθεί αφρός στη δεξαμενή.
·τα βαριά αργά πετρέλαια, η άσφαλτος και διά­
φορα βαριά uyρά καύσιμα περιέχουν ελάχιστα
ελαφρά κλάσματα για να δημιουργηθεί ένα σφο­
δρό «στρώμα κύματος θερμότητας» (θερμό κατά­
λοιπο).
Τα διϋλισμένα πετρέλαια περιέχουν πάρα πολύ
λίγα κατάλοιπα. Το κοινό αργό πετρέλαιο μέσου
βάρους είναι περισσότερο πιθανόν να δημιουργή­
σει BOILOVER. Μερικά αποστάγματα πετρε­
λαίου όπως η κηροζίνη έχουν επίσης αυτό το
χαρακτηριστικό.
Ένα πραγματικό BOILOVER συμβαίνει μόνο
όταν το «μέτωπο κύματος θερμότητας» ή επιφά­
νεια επαφής συναντά την επιφάνεια του νερού ή
του γαλακτώματος στον πυθμένα συνήθως της
δεξαμενής. Μερικές φορές η δεξαμενή σχεδόν
αδειάζει τελείως με μία ή περισσότερες ισχυρές
εκρήξεις, όπως φαίνεται στην εικόνα 3. Το καιγό-
-μενο κύμα αφρού από ένα σφοδρό BOILOVER
μπορεί να πλημμυρίσει διάφορους χώρους αναχω­
μάτων ή τάφρων και να αποτελέσει κίνδυνο για
τους ανύποπτους πυροσβέστες και τις γύρω εγκα­
ταστάσεις. Στην αρχή ενός σφοδρού BOILOVER
μία γρήγορα ανερχόμενη στήλη πυκνού ατμού
καίγεται σε μεγάλο ύψος αναμιγνυόμενη με τον
αέρα που είναι απαραίτητος για τη διατήρηση της
καύσης. Οι φλόγες που έχουν σχήμα μανιταριού
και η μεγάλη ακτινοβολούμενη θερμότητα, αποτε-
. λούν θεαματικά μέρη αυτού ~ου φαινομένου.
~ερικ4 είδ~ αργού π~τρελαίου μεσαίου βάρους
ειναι δυνατον να περιεχουν αιωρούμενες κηλίδες
υyρού γα.λακτώματο~ μέσα στη δεξαμενή. Ο ίδιος
τυπος .ενεργειας (δρασης) συμβαίνει όταν η θε ρμή
«επιφανεια επαφής» συναντά ένα αιωρούμενο
γαλάκτωμα και μπορεί να προκληθεί παρόμοιος
αφρισμ?ς που εξαρτάται από την ποσότητα του
γαλακτωματος και τον χαρακτήρα του θερμού
κατάλοιπου (4.3.2.).
Αυτή η δράση που εξαρτάται από τον τύπο του
πετρελαίου μπορεί να περιλαμβάνει ένα πολύ ήπιο
BOI~OVER .στο χείλος τ~ς δεξαμενής μέχρι μία
~ργη, συ~εχη και ~ταθερη υπερχείλιση και μέχρι
ενα αιφνιδιο και βιαιο BOILOVER.
Οι μηχανισμοί ενός SLOPOVER κατά την διάρ­
κεια μίας πυρκαγιάς δεξαμενής αργού πετρελαίου
δεν .είναι. πάντοτε οι ίδιοι. Οποιαδήποτε στιγμή,
μετα την εναρξη του σχηματισμού του στρώματος
κύματος θερμότητας και μετά από την εκτόξευση
νερού ή αφρού στην επιφάνεια του καιόμενου
πετρελαίου, δημιουργείται αφρισμός που μπορεί
να προκαλέσει υπερχείλιση της δεξαμενής. Αυτό
το φαινόμενο ονομάζεται «SLOPOVER» (μικρή
υπερχείλιση από δεξαμενή πετρελαίου). Το πα­
ράρτημα Βπεριλαμβάνει συνοπτικές πληροφο ρίες
για τα φαινόμενα BOILOVER, SLOPOVER και
FROTHOVER.
4.3.1 Δεξαμενές με οροφή που έχει αποσπασθεί
Μέθοδοι κατάσβεσης με αφρό.
Μερικές πυρκαγιές δεξαμενών αργού πετρελαίου
έχουν σβηστεί με τη χρησιμοποίηση αφρού.
• Αλλες όμως πυρκαγιές δεξαμενών αργού πετρε­
λαίου δεν έχουν καταπολεμηθεί επιτυχώς, λόγω
της απομόνωσης αυτών σε πετρελαιοπηγές, της
έλλειψης γνώσεων για τις ειδικές μεθόδους που
απαιτούνται για την κατάσβεση τους ή λόγω
άλλων παραγόντων. Αυτές οι μέθοδοι περιλαμβά­
νουν τις παρακάτω ενέργειες:
Ταχεία εκτόξευση αφρού μετά την έναρξη της
πυρκαγιάς και πριν τον σχηματισμό μεγάλης
ποσότητας στρώματος κύματος θερμότητας. Αν δε
συμβεί αυτό, ο αφρός θα προκαλέσει μίγμα αφρού
και ατμών του καιόμενου υγρού που θα καταστρέ­
ψει τον πυροσβεστικό αφρό ή θα τον εκτοπίσει
από τη δεξαμενή.
Εφόσον έχει παρέλθει χρόνος 30 λεπτών ή περισ­
σότερο από την έναρξη της πυρκαγιάς και δεν έχει
γίνει χρήση αφρού, τότε πρέπει να εκτοξεύεται
νερό με μορφή συμπαγούς βολής μεγάλου βεληνε­
κούς που θα πέφτει σαν βεντάλια πάνω στην επιφά­
νεια του καιόμενου uyρού. Αυτό γίνεται σκόπιμα
για να δημιουργηθεί αφρισμός στην καιόμενη επι­
φάνεια για τους εξής λάγους:
α) Δη μιουργία ελεγχόμενου αφρισμού ο οποίος αν
είναι αρκετά ήρεμος δείχνει ότι εάν η δεξαμενή
ψυχθεί λίγο ακόμη με' εκτόξευση νερού μπορούμε
να επιχειρήσουμε εκτόξευση αφρού με επιτυχία.
β~ Δημιουργία περισσότερου σε ποσότητα ή μεγα­
λυτερου σε διάρκεια ελεγχόμενου αφρισμού με
σκοπό την ψύξη του θερμού στρώματος. Πριντην
ε~τόξευση αφρού είναι μερικές φορές ενδεδειγ­
μενη η δημιουργία ελεγχόμενου SLOPOVER στο
χείλος της δεξαμενής με νερό για να μειωθεί το
βάθος (πάχος) του θερμού στρώματος. Εάν οαφρι-
 ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗ ΠΥΡΚΑΓΙΩΝ ΣΕ ΔΕΞΑΜΕΝΕΣ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ
σμός συνεχίζεται βλέπε 4.3.2. Η εκτόξευση πρό­
σθετου νερού μέσα σε δεξαμενές αργού πετρελαίου
που _συνήθως περιέχουν νερό στον πυθμένα τους,
δεν εχει ικανοποιητικά αποτελέσματα.
Επιπλέον, ένα μεγάλο μέροςτουεκτοξευόμενουμε
μορφή βεντάλιας νερού, μετατρέπεται σε ατμό
μετά από την επαφή του με το θερμό κατάλοιπο.
Συνεχίστε την ψύξη του τοιχώματος της δεξαμε­
νής στα σημεία πάνω από τη στάθμη του καιόμε­
νου υγρο ύ και ιδιαίτερα εκεί όπου βρίσκονται
θάλαμοι αφρού της δεξαμενής με σκοπό την απο­
φυγή στρέβλωσης ή ρήξης των τοιχωμάτων εξαι­
τίClς της θερμότητας.
Στα λαμβανόμενα μέτρα μπορεί να συμπεριλαμβά­
νονται και τα ακόλουθα:
1) Αφαίρεση με άντληση του πετρελαίου από τη
δεξαμενή με σκοπό την περισυλλογή του και την
δημιουργία χώρου για περισσότερο αφρισμό.
Αυτό μπορεί όμωςνα προκαλέσει πρόωρο BOILO.:
VER λόγω της χαμηλής στάθμης του πετρελαίου
στη δεξαμενή.
2)Εξετάστε την περίπτωση αφαίρεσης νερού από
τη δεξαμενή.
4.3.2 Δεξαμενές με οροφή που έχει αποσπασθεί ή βυθισθεί.
Τακτική που εφαρμόζεται σε περιπτώσεις έλλειψης αφρού.
Όταν δε διατίθεται αφρός ή όταν διατεθεί πολύ αργά, οι
διάφορες ενέργειες πρέπει να αποσκοπούν στον περιορι­
σμό των ζημιών από ένα ενδεχόμενο BOILOVER. Σ '
αυτές τις ενέργειες μπορεί να συμπεριλαμβάνονται και
οι παρακάτω:
1. Απομακρύνετε από την περιοχή τη μη απαραίτητη
δύναμη ανδρών και αριθμό μηχανημάτων και διατηρεί­
στε τους άνδρες και τον πυροσβεστικό εξοπλισμό
μακριά από το κατηφορικό μονοπάτι, το οποίο είναι
πιθανόν να ακολουθήσει το μεγάλο κύμα του καιόμενου
μίγματος αφρών και υγρού μετά την υπερχείλιση της
δεξαμενής.
Αν είναι δυνατόν, στpέψτε τη ρc>ή το11κύματοςτουκαιό­
μενου μίγματος αφρού κ.:t1 υγρου ιφ ~ς ένα χώρο όπου οι
ζημίες θα είναι μικρές.
Προκειμένου περί ενός πραγματικα μι-:γιiλου GOILO-
VER η ενέργεια είναι τόσο ταχεία, ώστε το αιφνίδια
δημιουργούμενο κύμα αφρού είναι δυνατόν να υπερχF.ι­
λίσει και την τάφρο γύρω από τη δεξαμενή . Προκειμέ­
νου περί μιας λιγότερο ταχείας υπερχείλησης, η ροή
21
ενός μεγάλου μέρους του αφρού μπορεί να κατευθυνθεί
προς ένα επιθυμητό χώρο .
Κατασκευάστε φράκτες από φύλλα μετάλλου, φράγματα
η επιπλέον τάφρους για να κατευθύνετε το κύμα που
προελαύνει, αφού τούτο έχει χάσει την ορμή του. Παρα­
τηρείτε συχνά την εξέλιξη του μετώπου του θερμού
κύματος καθώς αυτό κινείται προς τον πυθμένα της δεξα­
μενής για να υπολογίσετε το χρόνο δημιουργίας του
BOILOVER.
Ο έλεγχος της διαδρομής του μετώπου του θερμού κύμα­
τος είναι δυνατόν να πραγματοποιηθεί με τους εξής δυο
τρόπους: α)εκτοξεύστε νερό προς το εξωτερικό τοίχωμα
της δεξαμενής και σημειώστε τη θέση της επιφάνειας
που αχνίζει από την εξάτμιση του νερού πάνω από το
μέτωπο του θερμού κύματος. β) χρησιμοποιείστε, αν
υπάρχουν, κάθετες λωρίδες ως δείκτες θερμότητας.
Αυτές πρέπει να ξεκινούν από τον πυθμένα και να φθά­
νουν πάνω από τη στάθμη του καιόμενου υγρού. Το
χρώμα αυτών μεταβάλλεται στο σημείο όπου βρίσκεται
η στάθμη του καιόμενου υγρού. Καταγράψτε τον ρυθμό
κίνησης σε ίντσες ανά ώρα και ελέyξτε τον ρυθμό
περιοδικά.
Αν υπάρχουν αιωρούμενες κηλίδες γαλακτώματος ή η
επιφάνεια του υγρού δεν είναι οριζόντιο επίπεδο στη
δεξαμενή, είναι δυνατόν να δημιουργηθεί σφοδρόςαφρι­
σμός ο οποίος αποτελεί κίνδυνο για τους πυροσβέστες
που βρίσκονται κοντά στη δεξαμενή. Γι ' αυτό είναι
σημαντική η παρατήρηση της συμπεριφοράς της
. φωτιάς. 'Ενα ή περισσότερα άτομα πρέπει να ορίζονται
για να παρακολουθούν συνέχεια τη συμπεριφορά της
πυρκαγιάς . Ένα BOILOVER αναμένεται μετά από μία
αύξηση του ύψους και της λάμψης των φλογών που
συνοδεύεται συνήθως από μία αλλαγή του χαρακτηρι­
στικού ήχου της καύσης η οποία μοιάζει με τον ήχο του
τηγανίσματος. Μεγάλες επίσης σταγόνες καιόμενου
μίγματος αφρών και υγρού είναι δυνατόννα εκσφενδονι­
σθούν προς τα πάνω σε απόσταση μερικών μέτρων και
αυτές είναι δυνατόν να γίνουν ορατές με διόπτρες από
κάποια απόσταση.
Αν και το ειδικό -χρώμα - .δείκτης θερμότητας ή το νερό
το εκτοξευόμενο επί του εξωτερικού τοιχώματος δεί­
χνουν ότι το μέτωπο του θερμού κύματος έχει φθάσει
στον πυθμένα της δεξαμενής με καμμιά αλλαγή στον
ήρεμο και σταθερό χαρακτήρα της καύσης, τούτο δεν
αποτελεί εγγύηση ότι δεν πρόκειται να υπάρξει ένας
σφοδρός αφρισμός ή ένα BOILOVER οποιαδήποτε
στιγμή χωρίς προειδοποίηση. Πριν από τον χρόνο του
αναμενόμενου BOILOVER όλο το προσωπικό πρέπει να
απομακρύνεται από την περιοχή της δεξαμενής συμπε­
ριλαμβανομένων και των ανδρών οι οποίοι εκτοξεύουν
νερό για την προστασία των παρακείμενων δεξαμενών.
 ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ
4.3.3 Δεξαμενές με οροφή μερικώς άθικτη.
Η ανάπτυξη ενός μετώπου θερμού κύματος μέσα σε μια
δεξαμενή αργού πετρελαίου με οροφή μερικώς άθικτη ή
μερικώς βυθισμένη, οφείλεται κατά περίεργο τρόπο στη
μείωση του ρυθμού καύσης που προκαλείται από τη
μερικά άθικτη οροφή της δεξαμενής.
Προκειμένου περί μιας δεξαμενής με μερικώς ανασηκω­
μένη οροφή μπορεί να χρησιμοποιηθεί ένα μόνιμο
σύστημα αφρού, αν φυσικά υπάρχει τέτοιο επί της δεξα­
μενής. Αν δεν υπάρχει τέτοιο σύστημα ή αν έχει υποστεί
βλάβη από τη θραύση της οροφής, τότε μπορεί να είναι
αποτελεσματική η εισαγωγή αφρού κάτω από την επιφά­
νεια του υγρού. Αν με τη χρησιμοποίηση των παραπάνω
μεθόδων δεν επιτευχθεί η κατάσβεση μιας πυρκαγιάς
κάτω από μία μερικώς ανασηκωμένη οροφή δεξαμενής,
ανοίξτε τρύπες στο εξωτερικό τοίχωμα ή στην οροφή
πάνω από την επιφάνεια του υγρού, για να εισάγετε αφρό
στον χώρο μεταξύ της οροφής και της επιφάνειας του
υγρού. Η παράγραφος 4.1.1.1 του παρόντος περιλαμβά­
νει πληροφορίες σχετικά με τα προστατευτικά μέτρα
που πρέπει να λαμβάνονται κατά την εισαγωγή αφρού σε
δεξαμενή σε σημείο κάτω από την επιφάνεια του υγρού.
4.4 Δεξαμενέςμε πλωτή οροφή που περιέχουν αργό πετρέ­
λαιο ή υγρά με χαμηλό σημείο αναφλεξιμότητας.
Οι δεξαμενές με ανοιχτό το πάνω μέρος και με καλυμ­
μένη πλωτή οροφή κατασκευάζονται σύμφωνα με το
Πρότυπο 650 του Αμερικανικού Ινστιτούτου Πετρε­
λαίου (Α.Π.Ι.) περί αποθήκευσης πτητικών υγρών χαμη­
λού σημείου αναφλεξιμότητας και αργού πετρελαίου. Η
δεξαμενή με ανοικτό το πάνω μέρος, η οποία έχει απο­
δειχθεί πολύαποτελεσματική,είναι αυτή τουτύπουπλω­
της οροφής διπλού καταστρώματος και είναι εφοδια­
σμένη με παντογράφο. Οι πυρκαγιές σε δεξαμενές
πλωτής οροφής με ανοικτό το πάνω μέρος συμβαίνουν
σχεδόν πάντοτε στο χείλος της δεξαμενής και οφείλο­
νται στην ύπαρξη ηλεκτρικού φορτίου στην οροφή εξαι­
τίας ηλεκτρικών διαταραχών στην ατμόσφαιρα ή στη
διαφυγή ατμών από το παρέμβασμα του χείλους της
δεξαμενής. Αν η οροφή είναι κατάλληλα γειωμένη σύμ­
φωνα με τα καθοριζόμενα στο Πρότυπο 78 των Κωδίκων
Πυροπροστασίας του N.F.P.A. ή είναι εφοδιασμένη με
μεταλλικό κάλυμμα προστασίας από τις καιρικές συνθή­
κες που επιτρέπει τη γείωση, οι πυρκαγιές οι οποίες
προκαλούνται από ηλεκτρικά φορτία κατά πάσα πιθανό­
τητα δε θα συμβαίνουν. Μία άλλη αιτία πρόκλησης
πυρκαγιάς στο χείλος της δεξαμενής είναι το χτύπημα
του χείλους από κεραυνό ενώ η οροφή βρίσκεται σε
υψηλό σημείο. Σε σπάνιες περιπτώσεις η οροφή είναι
δυνατόν να βυθιστεί μέσα στη δεξαμενή και αυτό λόγω
του λανθασμένου τρόπου κατάσβεσης της πυρκαγιάς
στο χείλος της δεξαμενής που έχει ως αποτέλεσμα την
επέκταση της πυρκαγιάς σε όλη την επιφάνεια του
υγρού. Παρ' όλα αυτά, μεμία κατάλληλα συντηρούμενη
πλωτή οροφή ή με μία πλωτή οροφή διπλού καταστρώ­
ματος (δυο επιπέδων) και με ορθές ενέργειες καταπολέ­
μησης πυρκαγιάς η απώλεια της οροφής λόγω βύθισης
αυτής αποφεύγεται.
Η κατάσβεση των περισσότερων πυρκαγιών σε δεξαμε­
νές με πλωτή οροφή και ανοιχτό το πάνω μέρος επιτυγ­
χάνεται λίγο μόνο χρονικό διάστημα μετά την έναρξη
της πυρκαγιάς. Αν μια πυρκαγιά στο χείλος της δεξαμε­
νής ανιχνευθεί έγκαιρα και πριν από την επέκταση της
γύρω από iον δακτύλιο, η κατάσβεση αυτής μπορεί να
επιτευχθεί εύκολα με τη χρησιμοποίηση πυροσβεστή­
ρων ξερής σκόνης ή εγκαταστάσεων πυροσβεστικών
σωλήνων εκτόξευσης αφρού.
Το αργό πετρέλαιο αποθηκεύεται γενικά μέσα σε δεξα­
μενές με πλωτή οροφή. Μια πυρκαγιά στο χείλος της
δεξαμενής δεν έχει σαν αποτέλεσμα την δημιουργία
BOILOVER. Αν η οροφή βυθιστεί, τότε υφίσταται μια
μικpή πιθανότητα δημιουργίας BOILOVER.
Τυπικά παραδείγματα πλωτών οροφών με ανοιχτό το
πάνω μέρος φαίνονται στις εικόνες 4-8 του παρόντος.
4.4.Ι Δεξαμενές με ανοιχτή πλωτή οροφή.
Η κατάσβεση πυρκαγιών σε στεγανοποιητικά παρψβά­
σματα δεξαμενών μπορεί να επιτευχθεί με την εκτόξευση
αφρού μέσω σωλήνων διαμέτρου 45 χιλ. ή με τη χρησι­
μοποίηση φορητών πυροσβεστήρων ξερής σκόνης. Η
κατάσβεση με εκτόξευση νερού με μορφή διασκορπι­
σμένης βολής δεν είναι δυνατόν να επιτευχθεί εύκολα .
Ωστόσο, αν δε διατίθεται αφρός, μπορεί να χρησιμο­
ποιηθεί νερό και ξερή σκόνη. Η εκτόξευση του νερού με
μορφή διασκορπισμένης βολής ίσως είναι αναγκαία για
να ψυχθούν τα χαλύβδινα μέρη της δεξαμενής και να
προληφθεί η επανάφλεξη των ατμών από υπολείμματα
της πυρκαγιάς στο παρέμβασμα. Μια φορητή χειρα­
ντλία ή ένας μικρός πυροσβεστικός σωλήνας είναι
συνήθως αρκετά για την κατάσβεση των υπολειμμάτων
της πυρκαγιάς, πριν από τη χρησιμοποίηση ξερής σκό­
νης, αν η πυρκαγιά στο χείλος της δεξαμενής έχει ανι­
χνευθεί κατά το αρχικό στάδιο. Αν πρόκειται να
χρησιμοποιηθεί μόνο ξερή σκόνη, εξασφαλίστε ένα
επαρκή αριθμό πυροσβεστήρων και πυροσβεστών, έτσι
ώστε η εκτόξευση της ξερής 01Cόνης να πραγματοποιεί­
ται προοδευτικά μέχρι την κατάσβεση της πυρκαγιάς
του παρεμβάσματος.
Αφρός μέσω σωλήνων μπορεί να εκτοξευθεί προς τον
χώρο του παρεμβάσματος από την ελικοειδή σκάλα της
δεξαμενής ή την οροφή και η εκτόξευση μπορεί να γίνει
από δύο άνδρες οι οποίοι εργάζονται σε αντίθετες κατευ­
θύνσεις γύρω από την δεξαμενή . Η μέθοδος αυτή προτι­
μάται όταν καίγεται ένα μεγάλο τμήμα τουπαρεμβάσμα-
 ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗ ΠΥΡΚ~ΓΙΩΙΙ! 1;ξ ΔΕ~ΑΜΕΝΕΣ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ 23

τος. Ο αφρός όχ~ μόνο σβήνει την πυρκαγιά αλλά

ενεργεί και σαν απομονωτικό. μέσο εμποδίζοντας την
επανάφλεξη. Αν το παρέμβασμα καίγεται σε σημείο
κάτω από την εξέδρα που καταλήγει η κλίμακα της
δεξαμενής εμποδίζοντας έτσι την προσέγγιση, ο αφρός
μπορεί να εκτοξευθεί μέσω «κινητών πύργων αφρού»,
σταθερών αυλών ή εγκαταστάσεων πυροσβεστικών
σωλήνων από το έδαφος. Αν οι μεγάλες δεξαμενές είναι
εφοδιασμένες με μόνιμο σύστημα κατάσβεσης της
φωτιάς με αφρό, χρησιμοποιείστε αφρό εφαρμόζοντας
τα παραπάνω. Το Πρότυπο 11 των Κωδίκων Πυροπρο­
στασίας του Ν .F.P.A. περιλαμβάνει λεπτομερή σχέδια
μόνιμων κατασβεστικών συστημάτων αφρού.

Αν η πυρκαγιά στο παρέμβασμα συνεχίζεται ίσως είναι

αναγκαίο να εκτοξευθεί νερό για να ψυχθεί το εξωτερικό
τοίχωμα της δεξαμενής πριν από την εκτόξευση ξερής
σκόνης. Η ανάγκη εκτόξευσης νερούγιασκοπούςψύξης
φαίνεται σύνήθως από την ύπαρξη φυσαλλίδων και από
τον αποχρωματισμό του τοιχώματος. Εκτοξεύστε νερό
με μορφή διασκορπισμένης βολής προς όλα τα μεταλ­
Εικ. 4 Δεξαμενή με δακτυλιοειδή ιτλίuτή οροφή.
λικά μέρη του τμήματος της στεγανοποίησης τα οπο.ία
εκτείθενται στις φλόγες. Αποφεύγετε να εκτοξεύετε
αφρό ή νερό με μορφή συμπαγούς βολής μέσα στο
εύφλεκτο προϊόν από το κατεστραμένο παρέμβασμα,
γιατί αυτό μπορεί να προκαλέσει εκσφενδόνιση (πιτσί­
λισμα) του προϊόντος στην οροφή, αυξάνοντας έτσι τη
σοβαρότητα της πυρκαγιάς και κάνοντας δυσκολότερο
~ο έργο της κατάσβεσης. Η εκτόξευση υπερβολικής
ποσότητας νερού ή αφρού είναι δυνατόν να έχει σαν
αποτέλεσμα τη βύθιση της οροφής. Η ψύξη του τοιχώ­
ματος διευκολύνει την προσκόλληση του αφρού στο
τοίχωμα της δεξαμενής και εμποδίζει την επανάφλεξη
μετά τη χρησιμοποίηση ξερής σκόνης.

Όταν εκτοξεύεται αφρός μέσω σταθερών αυλών και

εγκαταστάσεων πυρ/κών σωλήνων είναι συνήθως
δύσκολο να εκτοξευθεί αρκετή ποσότητα αφρού μέσα
στο χώρο του δακτύλιου για να καλυφθεί το παρέμβα­
σμα, εκτός αν η δεξαμενή διαθέτει στην πλωτή οροφή
φράγμα συγκράτησης του αφρού. Ακόμη και σ' αυτή
την περίπτωση ο αφρός θα πέσει στην οροφή έξω από το
φράγμα συγκράτησης του αφρού με αποτέλεσμα τη Εικ. 5. Δεξαμενή πλωτής οροφής με διιτλό κατάστρωμα.
βύθιση της οροφής σε περίπτωση εκτόξευσης μεγάλης
ποσότητας αφρού. Αν ο αφρός καλύπτει την οροφή, θα της βυθισμένης οροφής, γιατί έτσι γίνεται ευκολότερη η
πρέπει να ανοιχθούν οι βαλβίδες αποστράγγισης νερού. κατάσβεση της πυρκαγιάς. Η παράγραφος 4.1 του παρό­
'Αλλα μέσα τα οποία χρησιμοποιούνται για την εκτό­ _ντος περιλαμβάνει οδηγίες σχετικά με την κατάσβεση
ξευση αφρού είναι τα πυροσβεστικά οχήματα τα εφοδια­ και τον έλεγχο πυρκαγιών σε παρόμοιες περιπτώσεις. Το
σμένα με αρθρωτούς βραχίονες και αυλούς καθώς και οι τμήμα 3 του παρόντος περιλαμβάνει οδηγίες αντιμετώπι­
γερανοί οι οποίοι μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την σης διαρροών πλησίον της βάσης της δεξαμενής.
ανύψωση αυλών αφρού που είναι συνδεδεμένοι με
σωλήνες. 4.4.2 Δεξαμενές με καλυμμένες πλωτές οροφές.

Αν η πλωτή οροφή βυθισθεί η πυρκαγιά θα επεκταθεί σε Δεξαμενές με καλυμμένες πλωτές οροφές είναι αυτές που
όλη την επιφάνεια του υγρού. Σ 'αυτή την περίπτωση διαθέτουν πλωτό κατάστρωμα και εξαερισμό όπως περι­
αyτλείστε το υγρό έξω από τη δεξαμενή μέχρι τη στάθμη γράφεται στο Πρότυπο 650 Παράρτημα Η του Αμερικ:α-
 ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ

νικού Ινστιτούτου Πετρελαίου. Πρόσθετες πληροφο­

ρίες περιλαμβάνονται στο Πρότυπο 11 του Ν .F.P.A.

Στις δεξαμενές αυτές δεν υπάρχει συνήθως αναφλέξιμο

Εικ. 6 Εύκαμπτο δακτυλιοειδές παρέμβασμα για πλωτές οροφές.
μίγμα εκτός κατά την περίοδο της αρχικής πλήρωσης
αυτών και για χρονικό διάστημα 18-25 ωρών μετά την
πλήρωση. Το ακριβές χρονικό διάστημα εξαρτάται από
την πτητικότητα του αποθηκευόμενου προϊόντο ς. Κατά
τη διάρκεια της αρχικής πλήρωσης μιας δεξαμενής ο
ατμός στον χώρο κάτω από την εσωτερική οροφή θα
μετακινηθεί μέσα στο χώρο που βρίσκεται μεταξύ των
δύο οροφών μέχρι η εσωτερική οροφή να καταστεί επι­
πλέουσα. Στη συνέχεια απαιτείται χρόνος για να αδειά­
σει ο χώρος μεταξύ των δύο οροφών από τους
εύφλεκτους ατμούς μέσω των εξαεριστικών που υπάρ­
χουν και τα οποία διαθέτουν προστατευτικό πλέγμα.
Μια μέθοδος αποφυγής της νόθευσης του προϊόντος
είναι η χρησιμοποίηση νερού για την πλήρωση της
δεξαμενής μέχρι η οροφή να καταστεί επιπλέουσα. Στη
συνέχεια, χρησιμοποιείστε αντλία για να τοποθετήσετε
το προϊόν μέσα στη δεξαμενή και όταν αυτή έχει γεμίσει
και το νερό έχει κατακαθίσει μπορεί να αφα ιρεθεί από τη
δεξαμενή. Μια άλλη μέθοδος, είναι να αδρανοπο ιήσετε
το χώρο των ατμών κάτω από την επιπλέουσα οροφή
εισάγοντας αδρανή αέρια όπως διοξείδιο του άνθρακα,
άζωτο κ.λπ. πριν από την αρχική πλήρ.:οση της δεξαμε-
νής. Αν καμιά από τις προηγούμενες μεθόδους δεν είναι
εφαρμόσιμη τότε είναι προτιμότερο να αποφεύγετε την
αρχική πλήρωση δεξαμενών, όταν οι καιρικές συνθήκες
είναι απειλητικές όπως συμβαίνει στην περίπτωση μιας
καταιγίδας ή θύελλας.

(ΤΟΙΧΩΜΑ ΔΕΞΑΜΕΝΗΣ

ΠΑΡΑΠΕΤΑΣΜΑ

ΠΑΝΩ ΚΑΤΑΣΤΡΩΜΑ

ΦΥΛΛΩΤΟ ΕΛΑΤΉΡΙΟ
(ΣΟΥΣΤΑ)

ΚΑΤΩ ΣΦΗΝΑ

ΚΑΤΩ ΚΑΤΑΣΤΡΩΜΑ

ΚΑΤΩ ΣΥΝΔΕΤΗΡΑΣ
(ΣΥΓΚΡΑΤΗΤΗΡ ΑΣ)

ΠΕΔΙΛΟ (ΒΑΣΗ)

Εικ. 8 Στεγανοποιητικό παρέμβασμα πλωτής οροφής που χρησι­

μοποιεί φυλλωτά ελατήρια (σούστες) για να διατηρείται το
Εικ. 7. Πώμα επαναφοράς σωλήνωσης αφρού πλωτής οροφής. παρέμβασμα.
 ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗ ΠΥΡΚ,ΑJΊΟ ~ΑΕΞ;'\ΜΕΝΕ1;Π,ΕΤΡΕΛΑΙΟΥ
Εικ. 9 Δεξαμενή με ανυψούμεvη οροφή.
Ουσιαστικά είναι αδύνατη η καταπολέμηση μιας πυρκα­
γιάς στο χείλος μιας δεξαμενής με καλυμμένη πλωτή
οροφή με τη χρησιμοποίηση φορητών πυροσβεστικών
μέσων. Τα εξαεριστικά είναι πολύ μικρά για να διευκο­
λύνουν την εκτόξευση βολών αφρού από το έδαφος μέσα
στο χώρο του δακτύλιου (στεφάνης), μεταξύ της εσωτε­
ρικής επιπλέουσας οροφής και του τοιχώματος της
δεξαμενής. Παρόλα αυτά, η πιθανότητα έκρηξης πυρκα­
γιάς στο χείλος είναι πολύ μικρή, λόγω του τύπου κατα­
σκευής (τύπος κλωβού Φαρανταίη), ο οποίος προστα­
τεύει το χείλος από τον εξωτερικό στατικό ηλεκτρισμό.
Αν διατίθεται προστασία μόνιμων κατασβεστικών
συστημάτων αφρού, αυτά πρέπει να χρησιμοποιούνται
αμέσως μετά την έναρξη μιας πυρκαγιάς στο χείλος της
δεξαμενής.
Αν παρόλα αυτά εκραγεί μία πυρκαγιά αυτού του τύπου
και βυθιστεί το κατάστρωμα που επιπλέει, αντλείστε το
προϊόν έξω από τη δεξαμενή μέχρι τη στάθμη της βυθι­
σμένης οροφής. Ελέγξτε την άντληση του νερού της
δεξαμενής και απομακρύνετε τα νερά που ίσως έχουν
συγκεντρωθεί. Διαβάστε τις οδηγίες της παράγράφου,
4.1 σχετικά με κατάσβεση και έλεγχο πυρκαγιών δεξα­
μενών πετρελαίου.
Αν η δεξαμενή παρουσιάζει διαρροή στη βάση ακολου­
θείστε τις οδηγίες του τμήματος 3 και ιδιαίτερα της
παραγράφου 3.5.
Όταν σε δεξαμενές με κωνικές οροφές έχουν εγκατα­
σταθεί καλύμματα από πλαστικό ή πλωτήρες από πλα-
25
στικ:ό και με επικάλυψη από φύλλο αλουμινίου, αυτές οι
δεξαμενές όσον αφορά την καταπολέμηση πυρκαγιών
δεν πρέπει να θεωρούνται σαν δεξαμενές με καλυμμένη
επιπλέουσα οροφή, αλλά σαν δεξαμενές με κωνική
οροφή. Στην περίπτωση αυτή εφαρμόζονται οι οδηγίες
της παραγράφου 4.1 του παρόντος.
4.5 Δεξαμενές αποθήκευσης με ανυψούμενη οροφή.
Δεξαμενές αποθήκευσης με ανυψούμενη οροφή είναι οι
δεξαμενές που είναι σχεδιασμένες και κατασκευασμένες
έτσι ώστε να επιτρέπεται η ύπαρξη ενός μεταβλητού
χώρου ατμού πάνω από την επιφάνεια του υγρού (βλέπε
εικ. 9 του παρόντος και Πρότυπα 620 και 650 του Α.Ρ.Ι.).
Αυτές οι δεξαμενές προορίζονται για την αποθήκευση
πτητικών υγρών και οι εντός αυτών ατμοί υδρογοναν­
θράκων διατηρούνται σε ασφαλή κατάσταση και δε
δημιουργούν κινδύνούς με τη μετακίνηση της οροφής.
Όταν οι δεξαμενές αυτές βρίσκονται σε λειτουργία, δεν
υφίστανται εύφλεκτα μίγματα στο χώρο του ατμού,
εκτός αν εκτελείται ταχεία εκκένωση με άντληση μεγά­
λης ποσότητας υγρού από τη δεξαμενή που μπορεί να
προκαλέσει εισ?tνοή (εισαγωγή αέρα) της δεξαμενής
μέσω των εξαεριστικών δημιουργώντας έτσι ένα εύφλε­
κτο μίγμα. Οι πυρκαγιές που έχουν σχέση μ • αυτές τις
δεξαμενές είναι γενικά εξωτερικές πυρκαγιές οι οποίες
προκαλούνται από διαρροές, εύφλεκτα υγρά χυμένα στο
έδαφος, ή από την εξάπλωση άλλης πυρκαγιάς παρακεί­
μενων εγκαταστάσεων.
26 ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΌ ΙΝΣΤΙΤΟΎΤΟ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ
Τα παρακάτω αναφερόμενα είναι προφυλακτικά μέτρα
αντιμετώπισης πυρκαγιών μέσα και γύρω από αυτές τις
δεξαμενές.
4.5.l Πυρκαγιές θαλάμων στεγανοποίησης, πολλαπλών ή
εξαρτημιi.των οροφών.
Εκτοξεύστε αμέσως νερό προς όλα τα εκτεθειμένα στη
φωτιά μέταλλα με σκοπό την ψύξη (υποβιβασμό θερμο­
κρασίας) αυτών.
Η κατάσβεση των φλογών πρέπει να γίνεται με το κλεί­
σιμο των βαλβίδων παροχής υyρού καυσίμου. Όταν
σταματήσει η διαρροή του υyρού η πυρκαγιά σβήνει
μόνη της, λόγω έλλειψης καύσιμης ύλης ή μπορεί να
εκτοξευθεί ξερή σκόνη για να επιταχυνθεί το σβήσιμο
με τον όρο ότι ο όγκος του ατμού δεν παρουσιάζει κίν­
δυνο πυρκαγιάς. Αφρός μπορεί επίσης να εκτοξευθεί σε
περίπτωση υγρών χυμένων στο έδαφος.
Αν οι διαρροές είναι δυνατόν να σταματήσουν με το
κλείσιμο των βαλβίδων, εκτοξεύστε νερό με μορφή δια­
σκορπισμένης βολής για να προστατευθεί το προσωπικό
το οποίο προσεγγίζει τις βαλβίδες στο χώρο της
πυρκαγιάς.
Αν οι διαρροές βρίσκονται στις σωληνώσεις ή στον
πυθμένα της δεξαμενής, χρησιμοποιείστε το νερό σαν
μέσο εκτόπισης.
Αν η δεξαμενή είναι εφοδιασμένη με θάλαμο στεγανο­
ποίησης, ρυθμίστε τη ροή του νερού στο θάλαμο για να
διατηρείται μία στεγανότητα ατμού.
Ελέγξτε τις παρακείμενες δεξαμενές και τον εξοπλισμό
για να βεβαιωθήτε αν απαιτείται η εκτόξευση νερούγια
τον υποβιβασμό της θερμοκρασίας (βλεπε παρ. 3.3).
Εξασφαλίστε την απομάκρυνση του εκτοξευόμενου, για
σκοπούς ψύξης των δεξαμενών, νερού από την περιοχή.
Διακόψτε οποιαδήποτε μετάγγιση προϊόντος μέσα στη
δεξαμενή.
Εξετάστε τη δυνατότητα χρησιμοποίησης αντλιών ή
συμπιεστών για να κατεβάσετε την οροφή στο κατώτατο
σημείο της. Στη συνέχεια ρυθμίστε τηv εκκένωση της
δεξαμενής με άντληση για να διατηρηθεί η ελάχιστη
θετική εσωτερική πίεση, αλλά αποφεύγετε την εισα­
γωγή αέρα μέσα στη δεξαμενή. Αν είναι εφικτό και
αναγκαίο μειώστε την εσωτερική πίεση προς τον πυρσό
των εγκαταστάσεων ή τοποθετήστε μια προσωρινή
σωλήνωση η οποία θα εκτείνεται από το εξαεριστικό
μέχρι ενός ασφαλούς χώρου μέσα στον οποίο μπορούν
να καούν οι ατμοί.
Καθώς μειώνεται η πίεση ατμών του περιεχομένου της
δεξαμενής, μπορεί να εισαχθεί αδρανές αέριο για τη
διατήρηση μιας θετικής πίεσης. Αυτό είναι χρήσιμο για
την πρόληψη της εξάπλωσης των φλογών μέσα στη
δεξαμενή, την αραίωση (διάλυση) των ατμών σε σημείο
χαμηλότερο των κατώτατων ορίων ανάφλεξης και την
κατάσβεση της φωτιάς στο σημείο διαρροής ή στο στε­
γανοποιητικό παρέμβασμα.
Οι παράγραφοι 4.1 και 4.2 του παρόντος περιλαμβάνουν
οδηγίες για την αντιμετώπιση πυρκαγιάς μέσα σ • αυτές
τις δεξαμενές.
4.6 Οριζόντιες υπέργειες δεξαμενές υπό χαμηλή πίεση.
Οι δεξαμενές αυτές χρησιμοποιούνται γενικά για την
αποθήκευση βενζίνης, νάφθας ή καύσιμου πετρελαίου
σε μικρές εγκαταστάσεις αποθήκευσης ή επιστημονικά
εργαστήρια.
Στα προβλήματα καταπολέμησης πυρκαγιών οριζό­
ντιων δεξαμενών συμπεριλαμβάνονται τα μη μονωμένα
χαλύβδινα υποστηρίγματα και ο ανεπαρκής εξαερισμός.
Αυτά τα μειονεκτήματα πρέπει να αναγνωρίζονται
εύκολα μέσω της κατάλληλης προετοιμασίας αντιμετώ­
πισης πυρκαγιών οριζόντιων δεξαμενών.
Προσοχή: Προσβάλλετε την πυρκαγιά μιας οριζόντιας
δεξαμενής μόνο από τις πλευρές αυτής και όχι από την
κορυφή ή τον πυθμένα της. Σε περίπτωση ρήξης μιας
δεξαμενής αυτού του τύπου, η δεξαμενή εκσφενδονίζε­
ται συνήθως κατά το μήκος της και αυτό είναι δυνατόν
να αποτελέσει ένα σοβαρό κίνδυνο για τους πυροσβέ­
στες.
Εκτοξεύστε αμέσως νερό προς όλα τα εκτεθειμένα στη
φωτιά μεταλλικά μέρη συμπεριλαμβανομένων των μη
μονωμένων χαλύβδινων υποστηριγμάτων, των μεταλλι­
κών περιβλημάτων και των πάνω μερών των δεξαμενών.
Εκτοξεύστε νερό με μορφή διασκορπισμένης βολής για
την προστασία των ανδρών που επιχειρούν να κλείσουν
τις βαλβίδες για να διακοπεί η τροφοδοσία της πυρκα­
γιάς με καύσιμη ύλη.
Αν οι βαλβίδες δεν είναι δυνατόν να κλεισθούν για να
σταματήσει η διαρροή από τις σωληνώσεις ή αν το
σημείο διαρροής βρίσκεται κοντά στον πυθμένα της
δεξαμενής, εξετάστε τη δυνατότητα χρησιμοποίησης
νερού σαν μέσο εκτόπισης.
Εκτοξεύστε άφθονο νερό σε πυρκαγιές εύφλεκτων
υyρών χυμένων στο έδαφος κάτω από τις δεξαμενές και
μην ασχολείστε με μια πυρκαγιά η οποία λόγω της τοπο­
θεσίας της προκαλεί ελάχιστη ζημιά. Η κατάσβεση των
πυρκαγιών στο έδαφος αν είναι απαραίτητο, πρέπει να
 ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗ ΠΥΡΚΑΓIJ}Ν ~ΔΕΞΑΜΕΝΕΣ ΠΕΤΡJΞΛΑΙΟΥ
γίνεται με την εκτόξευση αφρού ή ξερής σκόνης. Νερό
με μορφή διασκορπισμένης βολής μπορεί να χρησιμο­
ποιηθεί για την κατάσβεση υγρών με υψηλό σημείο
αναφλεξιμότη τας.
Κοιτάξτε τις παραγράφους 3.3 «Προστασία παρακείμε­
νων δεξαμενών•>, 3.4 «πυρκαγιές σε εξαεριστικά δεξαμε­
νών» και 3.5 « καταπολέμηση πυρκαγιών στο έδαφος
γύρω από τις δεξαμενές».
Παρακολουθείστε επίσης τις κινηματογραφικές ταινίες,
ή σειρές διαφανειών του N.F.P.A. με τον τίτλο «καταπο­
λέμηση πυρκαγιών δεξαμενών πετρελαίου με νερό».
4.7. Δεξαμενές υπό πίεση.
Η ασφάλεια των υπέργειων δεξαμενών υπό πίεση οφεί­
λεται στη χρησιμοποίηση ορθών μεθόδων σχεδίασης
και κατασκευής δεξαμενών συμπεριλαμβανομένων και
των αναφερομένων στο πρώτο μέρος του Προ τύπου 251 Ο
του Αμερικανικού Ινστιτούτου Πετρελαίου (Πρότυπο
ANSI Β 138.1) και στο Πρότυπο 58 του Ν .F.P.A. για
αποθήκευση υγροποιημένων αερίων πετρελαίου (.L.P.
GAS).
Οι μη μονωμένες δεξαμενές υπό πίεση απαιτούν ιδιαίτε­
ρες μεθόδους κα'tαπολέμησης πυρκαγιών οι οποίες δεν
είναι απαραίτητες για δεξαμενές υπό συνήθη ατμοσφαι­
ρική πίεση. Επιπλέον διάφορες καταστάσεις απαιτούν
διάφορες μεθόδους αντιμετώπισης.
4.7.1 Μικρή πυρκαγιά κά.τω από μια δεξαμενή.
Υποθέστε ότι υπάρχει μια μικρή διαρροή LP GAS σε
αγωγό κοντά στην επιφάνεια του εδάφους κάτω από μια
δεξαμενή που περιέχει LP-GAS. Το LP-GAS καίγεται με
φλόγες μήκους 2 μέτρων που αγγίζουν τον πυθμένα της
δεξαμενής. Προσοχή: Μη σβήνετε τις φλόγες με εκτό­
ξευση ξερής σκόνης, γιατί υπάρχει κίνδυνος επανάφλε­
ξης των συγκεντρωμένων ατμών με αποτέλεσμα το
σοβαρό τραυματισμό των πυροσ εστών και την πρό­
κληση ημιων αστασεις. Δύο μέθοδοι ελέγχου
είναι δυνατοί:
α) Προσπαθήστε να επιτύχετε την κατάσβεση με δια­
κοπή της ροής του υγρού κλείνοντας τις βαλβίδες. Σε
περίπτωση κατά την οποία οι βαλβίδες είναι εκτεθειμέ­
νες στις φλόγες ή στην ακτινοβολούμενη θερμότητα και
δεν είναι εύκολη η προσέγγισή τους χρησιμοποιείστε
διασκορπισμένες βολές νερού για προστασία του προ­
σωπικού που επιχέιρεί το κλείσιμο τωv βαλβίδων.
β) Κατά τη διάρκεια της μείωσης της πίεσης τουαγώγού
χρησιμοποιείστε το μόνιμο κατασβεστικό σύστημα
νερού διασκορπισμένης βολής, αν υπάρχει τέτοιο, για
τη ψύξη της δεξαμενής που είναι εκτεθειμένη στις φλό­
γες. Σε περίπτωση κατά την οποία δε διατίθεται μόνιμο
27
σύστημα διασπασμένης βολής ή αν δεν παρέχει την
απαιτούμενη κάλυψη, εκτοξεύστε επιπλέον διασπασμέ­
νες βολές νερού από εγκαταστάσεις πυροσβεστικών
σωλήνων ή σταθερούς αυλούς.
Αν το τοίχωμα της δεξαμενής είναι ακάθαρτο ή αν οι
φλόγες έχουν δημιουργήσει αιθάλη σ' αυτό έτσι ώστε το
μόνιμο κατασβεστικό σύστημα να μην παρέχει επαρκή
κάλυψη του χώρου, απαιτείται μεγαλύτερη προσοχή
κατά την εκτόξευση συμπληρωματικής ποσότητας
νερού από εγκαταστάσεις πυροσβεστικών σωλήνων.
Κατά τη διάρκεια ασκήσεων μπορεί να διαπιστωθούν οι
περιοχές όπου η κάλυψή των από το μόνιμο πυροσβε­
στικό σύστημα είναι ανεπαρκής.
Αν ο έλεγχος της κατάστασης δεν επιτευχθεί έγκαιρα,
τοποθετείστε εγκαταστάσεις πυροσβεστικών σωλήνων
για την προστασία των εκεθειμένων εγκαταστάσεων,
ενώ ταυτόχρονα το σύστημα υπόκειται σε μείωση της
πίεσης. Στην εργασία αυτή ενδεχόμενα να περιλαμβάνε­
ται και μείωση της πίεσης του χώρου ατμών της
δεξαμενής.
4.7.2 Μεγά).η πυρκαγιά κάτω από μία δεξαμενή.
Υποθέστε ότι υπάρχει μεγάλη διαρροή LP-GAS σε
αγωγό ή άλλο σημείο και έχουν δημιουργηθεί φλόγες
που αγγίζουν το τοίχωμα μιας όχι .μωιωuL~
υπό πίεση π' • στάθ η της επι άνε υ
υγρού, όπως φαίνεται στο σχήμα 1.
Προσοχή: Πυρκαγιές οι οποίες έχουν σαν αποτέλεσμα
την άμεση επαφή φλογών με την εξωτε_ρική επιφάνεια
μιας όχι μονωμένης δεξαμενής υπό πίεση, σε σημείο
πάνω από τη στάθμη .!!}C επιφάνειας του υγρού μ_2J~
είναι πολύ επικίνδυνες. Συνήθως μετά από παρέλευση
περίπου 10-30 πρώτων λεπτων αμεσης ~τις
φλόγες, η δεξαμενή διαρρηγνυεται βίαια. Ο χρόνος
ρήξης εξαρτάται από την ένταση της θερμότητας σε μία
περιορισμένη επιφάνεια του τοιχώματος της δεξαμενής
και από το πάχος του μετάλλου. Μερικές δεξαμενές
έχουν υποστεί ρήξη μετά από ε1tα~λ,ό,:y.ε.ς..m:ρί­
που ιο πρώτων λ~πτων.
'Οταν η φλόγα υπερθερμάνει το μεταλλικό τοίχωμα της
δεξαμενής πάνω από την επιφάνεια της στάθμης του
υγρού, (425-480 oc περίπου) το τοίχωμα αρχίζει να διο­
γκώνεται προς τα έξω~ γ~ η αντοχή του κελύφους
πέφτει κάτω από την τάση εφελκυσμού, φαϊνομενο που
προκαλείται από την εσωτερική πίεση ατμών του προϊό­
ντος μέσα στη δεξαμενή. Αυτό εξασθενίζεt το.JΩ.!χ.ιρJLα
της δεξαμενής στο σημείο διόγκωσης και η διόγκωση
επιταχύνεται, μέχρι να συμβεί τι...ρήξη.
Όταν μία δεξαμενή υποστεί ρήξη, το υγρό που έχει
υπερθεμανθεί μέσα σ' αυτ • ε ύεται προς τα έξω,
ατμοποιείται γρήγορα και παράγει ~ο
---
28 ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΟ ΙΝΣΤΠΟΥΤΟ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ

ΘΕΡΜΑΝΘΕΙΣΑ ΠΕΡΙΟΧΗ
ΠΕΡΙΠΟΥ 432oc

ΑΤΜΟΣ ΠΡΟΠΑΝΙΟΥ

ΠΙΕΣΗ 17,6 Ατμ. ΜΗ ΕΚΤΕΘΕΙΜΕΝΗ

- - - ΕΠΙΦΑΝΕΙΑ

ΥΓΡΟ ΠΡΟΠΑΝIΟ ΠΟΥ ΒΡΑΖΕΙ

ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ 4CJOC

F.ικ. 10 Η υπερθέρμανση του τοιχώματος της δεξαμενής σε σημείο πάνω από τη στάθμη της επιφάνειας του υγρού προκαλεί
διόγκωση (φούσκωμα) που οφείλεται στην πίεση του ατμού στο εσωτερικό.
,·

Οι ατμοί αναφλέγονται αμέσως και καίγονται στο εξωτε­ τους πυροσβέστες, ιδιαίτερα αν αυτοί δε φέρουν πλήρη
ρικό περίβλημα όπου σχηματίζεται το ε(>φλεκτο μίγμα προστατευτική ενδυμασία.
ατμών-αέρα. Αυτή η εξωτερική πυρκαγιά θερμαίνει και
Προκαλεί διαστολή του εσωτερικού υπερβολικά πλού­
σιου προς καύση πυρήνα και παίρνει ένα περίπου σφαι­ Παρά το γεγονός ότι ίσως υπάρχει βαλβίδα ανακούφι­
ρικό σχήμα, από όπου και ο όρος «πύρινη σφαίρα». σης επαρκούς ικανότητας, η οποία λειτουργεί σύμφωνα
Η πύρινη σφαίρα αυξάνει σε μέγεθος ~ςαι ανυψώνεται με τις απαιτήσεις του Προτύπου 251 Ο του Αμερικανικού
μέχρι να καεί όλος ο ατμός. Μία φωτογραφία μιας τυπι­ Ινστιτούτου Πετρελαίου και του Προτύπου 58 του
κής πύρινης σφαίρας, όπως φα[νεται στο σχήμα 11,δεί­ N.F.P.A., η δεξαμενή ενδέχεται να υποστεί ρήξη, γιατί
χνει ότι 68.000 λίτρα LP-GAS μπορούν να δημιουργή­ το μuαό,λικό κέλυφος χάνει την αντοχή του στο σημείο
σουν πύ ιν σ αί α δια έ υ πε ίπου 300 μέτρων σε
ύψος περίπου 90 μέτρων από την επιφάνεια του ε αφους.
Οι πυροσβέστες που δεν προστατεύονται πίσω από οικο­
δομήματα ή από διασπασμένες βολές νερου που εκτοξεύ­
--------
όπου έχει υπερθερμανθεί. -

Το γεγονός ότι η δεξαμενή μπορεί να υποστεί ρήξη σε

νται από εγκαταστάσεις; πυροσβεστικών σωλήνων.είναι
πιθανόν να υποστούν σοβαρά εγκαύματα από την ίΪΚτι­
νοβολούμενη θερμόΙητα μέχρι 'κάποι~αποστg.σης αnό
τη δεξαμενή. Επίσης η αστραπιαία έκρηξη πυρκαγιάς
στην επιφάνεια του εδάφους, η οποία μπορεί να συνοδεύ­
σει τη διάρρηξη μιας δεξαμενής μπορεΓνα τραυματίσει
τόσο μικρό χρονικό διάστημα είναι σημαντικό για τους
πυροσβέστες, γιατί υπάρχει κίνδυνος να τραυματισθούν
θανάσιμα από την ακτινοβολούμενη θερμότητα της
πύρινης σφαίρας ή από-την ακαριαία αναφΑ:εξη στο
έδαφος. Τα συμβάντα αυτά αΠ-αιτούν την εφαρμογή των
σωστών μεθόδων αντιμετώmσfjζ
 'Εκτιμείστε την κατάσταση στο χώρο του συμβάντος
\\)
ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗ ΠΥΡΚΑΓΙΩΝ ΣΕ ΔΕΞΑΜΕΝΕΣ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ
γρήγορα και εκτοξεύστε αμέσως νερό στο θερμό τ!!_ήμα
της δεξαμενή ' ενώστε τ ν περιοχή αν δεν εί~ι
δυνατόν να εκτοξευθεί νερό για ψύ η εγκαιρα μεσα σε
ιο πρώτα λεπτά). Επιλέξτε τη σωστη τακτική αντιμετώ­
πισης της κατάστασης.
Σε περίπτωση κατά την οποία η δεξαμενή προστατεύεται
με αυτόματο κατασβεστικό σύστημα διασπασμένης
βολής νερού ελέγξτε τα παρακάτω σημεία:
- Λειτουργεί το σύστημα διασπασμiνης βολής όπως
προβλέπεται;
- Είναι η ένταση της φωτιάς σε κάποια περιοχή τόσι
μεγάλη ώστε να απαιτείται επιπλέον εκτόξευση νερο1
γρήγορα από σταθερούς 'αυλους ή εγκαταστάσεις πυρο
σβεστικών σωλήνων;
- Υπάρχουν στεγνά σημεία στην επιφάνεια της δεξαμε­
νής πάνω από τη στάθμη της επιφάνειας του υγρού που
απαιτούν πρόσθετη ψύξη;
- Αν συμβαίνει αυτό, υπάρχουν διαθέσιμοι σταθεροί
αυλοί;
Σε ποιο σημείο βρίσκεται η στάθμη της επιφάνειας του
υγρού μέσα στη δεξαμενή; Μερικές φορές και ενώ η
πυρκαγιά διαρκεί για ένα μικρό χρονικό διάστημα, η
στάθμη του υγρού ίσως φαίνεται από μία οριζόντια
γραμμή στο εξωτερικό τοίχωμα της δεξαμενής. Ωστόσο,
κατά τη διάρκεια της νύχτας ή σε περίπτωση κατά την
οποία υπάρχει καπνός η ορατότητα μπορεί να είναι
περιορισμένη και η γραμμή να είναι δυσδιάκριτη και
αναξιόπιστη ή να λείπει εντελώς.
Σε περίπτωση κατά την οποία η δεξαμενή προστατεύεται
με χειροκίνητα ενεργοποιούμε~ο μόνιμο κατασβεστικό
σύστημα διασκορπισμένης βολής ελέγξτε τα ακόλουθα:
- Πόσο σοβαρή είναι και για πόσο χρονικό διάστημα
διαρκεί η πυρκαγιά;
- Βρίσκονται οι χειροκίνητα ενεργοποιούμενες βαλβί­
δες σε ασφαλή θέση ή απαιτείται προστασία με εκτό­
ξευση νερού διασπασμένης βολής από εγκαταστάσεις
πυροσβεστικών σωλήνων;
- Επίσης, ακολουθείστε τις παραπάνω αναφερόμενες
οδηγίες κατά τη χρησιμοποίηση αυτόματου κατασβε­
στικού συστήματος νερού διασκορπισμένης βολής.
Σε περίπτωση που η δεξαμενή προστατεύεται από σταθε­
ρούς αυλούς, εξετάστε τα παρακάτω:
- Πόσο σοβαρή είναι και επί πόσο χρονικό διάστημα
29
διαρκεί η πυρκαγιά;
- Πρέπει οι χειριστές των σταθερών αυλών να προστα­
τεύονται από μία «ομπρέλλα» διασκορπισμένης βολής
νερού από εγκατάσταση πυροσβεστικών σωλήνων κατά
τον χρόνο που θέτουν σε λειτουργία και ρυθμίζουν τις
βολές των σταθερών αυλών;
- Διατηρούνται οι βολές των αυλών μόνιμα στο σημείο
προσβολής ή τείνουν να παρεκκλίνουν από αυτό ;
- Είναι η κατεύθυνση του ανέμου ευμετάβλητη ή αντί­
θετη σε τρόπο ώστε να είναι δυσχερής η διατήρηση της
βολής στο σημείο προσβολής;
Σε περίπτωση που η δεξαμενή δεν έχει μόνιμο κατασβε­
στικό σύστημα διασπασμένης βολής, ούτε σταθερούς
αυλούς:
'
- Εκτιμείστε την κατάσταση γρήγορα και καθορίστε
ποια είναι η ασφαλής μέθοδος στρατηγικής η οποία θα
ακολουθηθεί. Ο υπεύθυνος βρίσκεται αντιμέτωπος ενός
αριθμού προβλημάτων και ερωτημάτων στα οποία πρέ­
πει να δοθούν απαντήσεις χωρίς καθυστέρηση.
- Πόσο χρόνο διαρκεί η πυρκαγιά; Cf)
- Σε ;t;;'ιο σημείο βρίσκεται η στάθμη του υγρού μέσα
στη δεξαμενή; Πόσο σοβαρή είναι η επαφή της φλόγας
με το κέλυφος της δεξαμενής πάνω από τη στάθμη του
υγρού όπου είναι η περισσότερο εκτεθειμένη περιοχή;
Μία μεγάλη πυρκαγιά στο έδαφος ενδεχόμενα να μην
είναι τόσο σοβαρή όσο μία πυρκαγιά μικρότερη σε μέγε­
θος, αλλά μεγάλη σε ένταση που προσβάλλει συνέχεια
το ίδιο σημείο του τοιχώματος. Επίσης είναι δυνατό σε
μια μεγάλη πυρκαγi.ά εδάφους να περικλείεται και μια
πυρκαγιά αερίου η οποία δεν είναι ορατή.
- Υπάρχει αρκετό χρονικό διάστημα για εγκατάσταση ~
και ενεργοποίηση σταθιφών αυλών;
- Είναι ασφαλές να χρησιμοποιηθούν μικρότερου
βεληνεκούς πυροσβεστικές εγκαταστάσεις για ψύξη του
κελύφους της δεξαμενής σε εκείνα τα σημεία τα οποία
απαιτούν ψύξη μέχρι να δοθεί η δυνατότητα της εκτό­
ξευσης νερού από τους σταθερούς αυλούς; 'Οταν γίνει
αυτό, οι άνδρες που χειρίζονται τις εγκαταστάσεις πρέ­
πει να προστατεύονται από άλλες εγκαταστάσεις σωλή­
νω~ιασπασμένη βολή νερο~ ,-- -
- Υπάρχει εξοπλισμός που να είναι δυνατόν να χρησι­
μοποιηθεί ως κάλυψη για την προστασία των ανδρών
που χειρίζονται τους φορητούς και σταθερούς αυλούς,
με την προϋπόθεση ότι ήδη χρησιμοποιούνται εγκατα­
στάσεις εκτόξευσης νερού διασπασμένης βολής για
30 ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ

προστασία των ανδρών από την ακτινοβολούμενη θερ­

μότητα της πύρινης σφαίρας σε περίπτωση που η δεξα­
μενή διαρραγεί πριν επιτευχθεί ψύξη σε ικανοποιητικό
βαθμό;

- Κατά τη διάρκεια των ασκήσεων πρέπει να καθορίζο­

νται τα καλύτερα σημεία, κάθετα προς τον άξονα των
οριζόντιων δεξαμενών, για εγκατάσταση των σταθερών
αυλών λαμβανομένου υπόψη και του παράγοντα «άνε­
μος» και να εξασφαλίζεται η μέγιστη προστασία για
τους χειριστές των αυλών και το ικανοποιητικό βεληνε­
κές των βολών των αυλών. Πρέπει να γίνει αντιληπτό ότι
οι οριζόντιες δεξαμενές δεν εκσφενδονίζονται πάντα

-
κατά μήκος.

- Κατά τη διάρκεια των ασκήσεων πρέπει να καθορίζο­

νται οι κατάλληλοι τύποι σταθερών αυλών και προστο­
μίων αυλών για δημιουργία επαρκούς πίεσης στο
προστόμιο.

4.7.3 Φθορά μη μονωμένου αγωγού από την οποία είναι

δυνατόν να προκληθεί δiάρρηξη της δεξαμενής.

Οι αγωγοί που δεν είναι μονωμένοι και περιέχουν υγρο­

ποιημένο αέριο πετρελαίου υπόκεινται σε εξασθένιση
από την επίδραση της φλόγας. Στη συνέχεια η φλόγα
που εκτοξεύεται από κάποιο σημείο ρήξης του αγωγού
είναι δυνατόν να προκαλέσει σε λίγο διάρρηξη παρακει­
μένων δεξαμενών υπό πίεση που δεν είναι μονωμένες.
Εικ. 11 Δεξαμενή με 95.000 λίτρα βουτανίου υπέστη ρήξη 11
Εκτιμείστε γρήγορα την πυρκαγιά με σκοπό τον έλεγχο λεπτά μετά από την έναρξη της πυρκαγιάς. Η πύρινη σφαίρα
της κατάστασης εντός μικρού χρονικού διαστήματος (FIREBALL) που δημιουργήθηκε είiε διάμετρο περίπου 300
και εφαρμόστε κατάλληλη τακτική, παρόμοια με αυτή μέτρα και έφθασε περίπου 90 μέτρα από το έδαφος.

για μία μη μονωμένη δεξαμενή. Λάβετε υπόψη επίσης

τους παρακάτω παράγοντες:
- Πιθανή έλλειψη συστήματος καταιονισμού για προ­
στασία των σωληνώσεων.
- Δυσκολία προσβολής του αγωγού με βολές νερού
λόγω παρεμβαλλομένων μηχανημάτων.
- Δυσκολία στην αναγνώριση του έχοντος υποστεί
βλάβη αγωγού από την περιορισμένη ορατότητα λόγω
ύπαρξης καπνού, παρεμβολής μηχανημάτων κ.λπ. Αόυ­
ναμία μείωσης της πίεσης του αγωγού έγκαιρα, λόγω
σύνδεσης αυτού με μεγάλη δεξαμενή υπό πίεση.
- Δυσκολία στους χέιρισμούς λειτουργίας των αυτομά­
των ή χειροκινήτων οργάνων ελέγχου που οφείλεται σε
ζημιές που υπέστησαν τα όργανα αυτά από
πυρκαγιά.
- Δυσκολίες καταπολέμησης της πυρκαγιάς και προφύ­
λαξης από καταστροφή ενός «ξερού» (δεν ρέει προϊόν) ή
φραγμένου αγωγού που είναι εκτεθειμένος στη φωτιά.
4.7.4 Λογική χρήση νερού για προστασfα παρακείμένων
δεξαμενών εκτεθειμένων στην πυρκαγιά.
Υποθέστε ότι μία δεξαμενή αποθήκευσης είναι εκτεθει­
μένη σε μία μεγάλη πυρκαγιά εδάφους με την έννοια της
απ' ευθείας επαφής των φλογών και παρακείμενες δεξα­
μενές είναι εκτεθειμένες μόνο στην ακτινοβολούμενη
θερμότητα όπως φαίνεται στο σχεδιάγραμμα 12.
Κλείστε τις βαλβίδες στους αγωγούς των παρακειμlνων
δεξαμενών.
Χρησιμοποιείστε επαρκή ποσότητα νερού για υποβιβα­
σμό της θερμοκρασίας στις περιοχές των δεξαμεγών που
είναι εκτεθειμένες άμεσα στις φλόγες και αποφύγετε τη
σπατάλη νερού στις δεξαμενές που είναι εκτεθειμένες
την μόνο στην ακτινοβολούμενη θερμότητα. Η εξοικονό­
μηση νερού είναι πολύ σημαντικό στοιχείο. J
Η εκπαίδευση βάσει σχεδίου επέμβασης βοηθά στην
εκτίμηση της κατάστασης από την αρχή των προσπα­
θειών ελέγχου της φωτιάς και στην αποφυγή των προ-
 ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗ ΠΥεΜΓJΩ +Ε...ΔΕΞΑΜΕΝΕΣ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ 31
( 1 -

--------------------
--- ---------==
-__.;· .:....=---==--===-
.7-==- =- -~~-==--

_...-:
~
::;;..-

Εικ. 12 Εκτοξεύστε νερό στις εκτεθειμένες προς τις φλόγες μεταλλικές επιφάνειες.

βλημάτων. Ένα τυπικό πρόβλημα είναι η αλόγιστη
χρησιμοποίηση νερού η οποία θα μειώσει την πίεση και
ποσότητα νερού που απαιτείται για την αποτελεσματική
ψύξη του κελύφους της δεξαμενής.
Υπάρχει μία τάση μερικές φορές άσκοπης χρήσης όλης
της διαθέσιμης ποσότητας νερού για ψύξη ανεξάρτητα
σε ποιο σημείο απαιτείται.
Η έκeεση σε ακτινοβολούμενη θερμότητα των απροστά­
τευτων δεξαμενών μπορεί να αυξήσει την πίεση της
δεξαμενής, να ανοίξει τις βαλβίδες ανακούφισης και να
παράγει μεγάλου μήκους κάθετες φλόγες που δημιουρ­
γούν θόρυβο και ξεκινούν από το πάνω σημείο των βαλ­
βίδων ανακούφισης. Όσο μεγάλες και αν είναι οι
φλόγες αυτές, εφόσον δεν έρ-χονται σε επαφή με μεταλλι­
κές επιφάνειες, δεν υφίσταται κίνδυνος εξασθένισης του
μετάλλου.
Είναι πάντα ασφαλές να γίνεται προσβολή της πυρκα-
γιάς; Δύο από τις συνηθισμένες ενέργειες των πυροσβε-
στών είναι η προώθηση των πυροσβεστικών δυνάμεων
στο χώρο της πυρκαγιάς και η προσπάθεια κατάσβεσης
αυτής. Σπάνια αποφασίζεται η μη προώθηση των πυρο­
σβεστικών δυνάμεων ή η υπο-χώρηση αυτών. ' Ενας
μέτριος επικεφαλής σε τέτοιες περιπτώσεις αποφασίζει
την προσβολή της φωτιάς μετά από μια παρατεταμένη
εκτίμηση της κατάστασης, επειδή δεν είναι σίγουρος
για τα μέτρα που πρέπει να πάρει. Πάντως σωστό είναι
να ειπωθεί ότι είναι δυνατό να αντιμετωπισθεί η κατά­
σταση ικανοποιητικά, έαν ο επικεφαλής είναι εκπαιδευ­
μένος και έ-χει συμμετάσ-χει σε σοβαρές ασκήσεις
αντιμετώπισης παρόμοιων συμβάντων.
Η πείρα έχει αποδείξει πολλές φορές ότι η πρόχειρη
αντιμετώπιση των καταστάσεων αυτού του είδους είναι
δυνατόν να εξελιχθεί σε τραγωδία.

4.7.5 Λήψη αποφάσεων. 4.8 Ψυχόμενες δεξαμενές αποθήκευσης.

Το πιο σοβαρό πρόβλημα κατάσβεσης πυρκαγιάς δεξα­ Οι δεξαμενές αυτές χρησιμοποιούνται για αποθήκευση
μενής είναι εκείνο κατά το οποίο μία δεξαμενή που δεν υγροποιημένων αερίων πετρελαίου (LPG) ή φυσικών
ψύχεται από εκτοξευόμενο ;iρό βρίσκεται εκτεθειμένη αερίων (LNG) υπό χαμηλή πίεση και σε υγρή κατά­
στις φλόγες και υπάρχει κίνδυνος να διαρραγεί σε σταση. Η ψύξη επιτυγχάνεται μόνη της με τη διαδικασία
σύντομο χρονικό διάστημα. της συνεχούς και αργής ατμοποίησης και συμπύκνωσης
32 ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ
των ατμών. Λόγω της πίεσης των ατμών και συνέπεια της
ψύξης, εύφλεκτα μίγματα αέρα-ατμών δεν υπάρχουν
εντός των δεξαμενών. Γι' αυτό, όταν οι δεξαμενές λει­
τουργούν, οι πυρκαγιές συνήθως αρχίζουν από διαρροές
ή από υγρά χυμένα στο έδαφος.
Αν και μια μικρή πυρκαγιά από διαρροή υγροποιημένου
αερίου πετρελαίου ή φυσικού αερίου μπορεί να σβήσει
με ξερή σκόνη, ο γενικός κανόνας για την αντιμετώπιση
αυτών των καταστάσεων είναι η αφαίρεση του καυσίμου.
Ακόμα και μετά την κατάσβεση μιας πυρκαγιάς είναι
πιθανή μια επανάφλεξη του συνεχιζόμενου νέφους
ατμών. Οι πηγές (αίτίες) επανάφλεξης περιλαμβάνουν
μισοκαμένα υπολείμματα χρωμμάτων, απορρίμματα
(χαρτί, λινάτσα, σάκκοι κ.λ.π), θερμές λεπτές μεταλλι­
κές επιφάνειες (μεταλλική επικάλυψ'η πάνω από μόνωση
κ.λ.π.) ή αθέατες φλόγες μέσα σε θύλακες ή εσοχές στις
οποίες δεν διείσδυσε αρκετή ποσότητα σκόνης.
Η προσέγγιση των πυροσβεστών για να κλείσουν τις
βαλβίδες και να διακοπεί η ροή του υγρού πρέπει να
επιχειρείται κάτω από προστασία διασπασμένων βολών
νερού. Αν η ροή δεν είναι δυνατόν να διακοπεί, προστα­
τεύστε τις εκτεθειμένες επιφάνειες με νερό για όσο
χρόνο η πυρκαγιά μαίνεται. Μην προβαίνετε σε κατά­
σβεση της πυρκαγιάς σε περίπτωση κατά την οποία δεν
είναι δυνατόν να διακοπεί η ροή του υγρού, λόγω του
κινδύνου επανάφλεξης και τραυματισμού των πυροσβε­
στών. Αφήστε την πυρκαγιά να καίγεται κάτω από
έλεγχο.
4.8.1 Δεξεμενές αποθήκευσης υtροποιημένων αερίων πετρε­
λαίου (R.L.P.G.) υπό ψύξη.
Η ασφάλεια των δεξαμενών του τύπου αυτού επι τυγχάνε­
ται με την εφαρμογή των βασικών αρχών σχεδίασης και
κατασκευής που αναφέρονται στα Πρότυπα 620 και 2510
του Αμερικανικού Ινστιτούτου Πετρελαίου και στο
Πρότυπο του N.F.P.A. Νο 59.
Σε περίπτωση που η πυρκαγιά είναι κοντά στη δεξαμενή
εκτοξεύστε νερό για να σπρώξετε το φλεγόμενο υγρό σε
ανοιχτό χώρο όπου είναι δυνατόν να καεί με ασφάλεια.
Κατά τη διάρκεια ασκήσεων θα διαπιστωθεί αν η παρα­
πάνω μέθοδος είναι εφαρμόσιμη και αυτό θα εξαρτηθεί
από τη φύση του καύσιμου.
Προσπαθείστε ν'l σβήσετε τη φωτιά σταματώντας τη
διαρροή με το κλείσιμο των βαλβίδων. Αν οι βαλβίδες
είναι εκτεθειμένες σε φλόγες ή σε ακτινοβολούμενη θερ­
μότητα, χρησιμοποιείστε διασπασμένες βολές νερού για
προστασία του προσωπικού για όσο χρόνο κλείνονται οι
βαλβίδες. Μην πλησιάζετε χυμένα στο έδαφος υγρο­
ποιημένα αέρια ενώ γίνεται αυτό.
Αν η διαρροή είναι σ' ένα αγωγό δεν είναι δυνατόν να
εκτοπίσετε το υγροποιημένο αέριο με νερό γιατί η θερ-
μοκρασία του προϊόντος είναι μικρότερη των uυι.:.
'Οταν εκτοξεύετε βολές νερού σε μονωμένες δεξαμενές
μονού τοιχώματος χρησιμοποιείστε διασπασμένη βολή
ή βολή υπό μορφή βεντάλιας προς αποφυγή απόσπασης
της μόνωσης και του καλύμματος αυτής.
Αν υπάρχει επαφή φλογών με το εξωτερικό κέλυφος σε
δεξαμενή διπλού τοιχώματος, η ψύξη με νερό είναι επι­
βεβλημένη γιατί το κέλυφος δεν ψύχεται από το υγρό
στο εσωτερικό της δεξαμενής.
4.8.2 Δεξαμενές αποθήκευσης υγροποιημένου φυσικού
αερίου (LNG) υπό ψύξη.
Υποδείξεις για υλικά, σχεδίαση και κατασκευή δεξαμε­
νών υγροποιημένου φυσικού αερίου περιέχονται στο
πρότυπο 620 του Αμερικανικού Ινστιτούτου Πετρε­
λαίου. Επίσης το υπ' αριθ. 59 Α Πρότυπο του N.F.P.A.
περιγράφει βασικές μεθόδους κατασκευής εξοπλισμού
εγκατάστασης ιiυτού και πυροπροστασίας καθώς επίσης
και αποτελεσματικές μεθόδους για την προστασία του
προσωπικού και των εγκαταστάσεων γενικά.
Το υγροποιημένο φυσικό αέριο είναι κυρίως υγροποιη­
μένο μεθάνιο που περιέχει μικρή ποσότητα αιθανίου και
ίχνη βαρύτερων υδρογονανθράκων. Αποθηκεύεται σε
θερμόκρασία -1620C και σε πίεση 1 ατμοσφαίρας περί­
που (ατμοσφαιρική πίεση) σε μεγάλες μονωμένες δεξα­
μενές. Επίσης υπάρχουν μερικές δεξαμενές υγροποιημέ­
νου φυσικού αερίου οι οποίες έχουν επένδυση από
μπετόν.
Η διπλού χαλύβδινου κελύφους δεξαμενή αποτελείται
από μια εσωτερική δεξαμενή κατασκευασμένη από
κράμα αλουμινίου ή κράμα 9%, νικελίου - χάλυβα με
σκοπό την ασφαλή αποθήκευση του πολύ ψυχρού ή
κρυογόνου υγρού. Στο χώρο του δακτυλίου μεταξύ της
εσωτερικής από κράμα δεξαμενής και της κοινής εξωτε­
ρικής χαλύβδινης δεξαμενής τοποθετείται υλικό μόνω­
σης. Μερικές φορές το εξωτερικό τοίχωμα είναι
κατασκευασμένο από ανθεκτικό μπετόν.
Κρυογόνο (ψυκτικό) υγρό είναι συνήθως ένα υγρό, το
οποίο έχει σημείο βρασμού - 73oc (-Joooc F) ή
χαμηλότερο.
Το αέριο μεθάνιο σε συνθήκες κανονικής θερμοκρασίας
και πίεσης έχει βάρος περίπου το μισό το1,> βάρους του
αέρα. Παρ' όλααυτά το ψυχρό αέριο που αναδίνεται από
μία διαρροή ζέοντος υγροποιημένου φυσικού α,ερίου
είναι βαρύτερο του αέρα.
Ένας όγιι:ος υγροποιημένου φυσικού αερίου παράγει
περίπου 632 όγκους αερίου σε σκυνθήκες κανονι!(ής
ατμοσφαιρικής πίεσης και θερμοκρασίας. Ο παρακάτω
 ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗ ΠΥΡι<.ΑΗΩ~,Σf..,ΔΕΞΑΜΕΝΕΣ ΠΕΤΡΕ.ΛΑΙΟΥ 33

πίνακας περιέχει μερικές από τις ιδιότητες του μεθανίου φυσικό αέριο, την έκταση της αναταραχής εξαιτίας του
που έχουν σχέση με την πυροπροστασία και για ανέμου και άλλες ατμοσφαιρικές συνθήκες.
σύγκριση αναφέρονται μερικά παρόμοια εύφλεκτα
υλικά. Σε περίπτωση που υγροποιημένο φυσικό αέριο έχει
χυθεί σε νερό, εξαπλώνεται γρήγορα κι εξατμίζεται με
Μι:βά· Αιβάνιο Προπά· Βουτά- Ιοοβου- Υδρο· ταχύ ρυθμό. Ο ψυχρός αυτός ατμός μπορεί να εξαπλωθεί
νιο νιο νιο τάνιο yόνο σε μεγάλες αποστάσεις πριν διαλυθεί. Η έκταση της
εξάπλωσης του ατμόύ εξαρτάται από το μέγεθος του
Σημείο βρασμού 'C -162 -89 -42 -6 -11.7 -253
χώρου που καλύπτει το χυμένο υγραέριο και τις ατμο­
σι: ατμ. πίι:ση 'F (-259) (-128) (-44) (31) (11) (-423)
σφαιρικές συνθήκες που επικρατούν.
Πυκνότητα ατμών σι: Ένα ενδιαφέρον φαινόμενο συμβαίνει συνήθως όταν το
Βι:ρμ. βρασμού (Λtρσς=11 1.35(α) 1.66 1.91 2.17 2.25 0.77 υγροποιημένο φυσικό αέριο χύνεται σε νερό. Ακούγο­
νται ήχοι όπως κατά την αφαίρεση ενός πώματος φιάλης
Πυκνότητα ατμιίιν σι:
ατμ. βι:ρμοκρ. (Αtρας=11 0.55 1.66 1.52 2.01 2.01 0.069 ή ξεροί κρότοι και σε ορισμένες περιπτώσεις συμβαί­
νουν περισσότερο βίαιες αντιδράσεις που μπορούν να
ΙΙΑίμακα ι:υφuκτότηται; προκαλέσουν αιφνιδιασμό. Η φυσική δράση που προκα­
ποσοστιαία αναλοyία
2-9 2-9 4-75 λεί τις αντιδράσεις αυτές είναι πολύπλοκη αλλά το φαι­
στον αέρα 5-14 3-12 2-10
νόμενο αυτό είναι γνωστό και δεν θεωρείται επικίνδυνο.
Αναλοyία υyρού προς το
αέριο 1:632 1:430 1:310 1:240 1:240 1:848 Οι μέθοδοι που χρησιμοποιούνται για το διασκορπι­
(ο) Η ΙΙΙJΙΥ6τητα του ατμού είναι 1,0 σι: θερμοκρασία περίπου -113"C (-172"F)
σμό μικρών νεφών αερίου και πρόληψη της ανάφλεξής
τους είναι όμοιες σε γενικές γραμμές με εκείνες που
Σε περίπτωση που χυθεί υγροποιημένο φυσικό αέριο στο χρησιμοποιούνται για μία διαρροή υγροποιημένου
έδαφος ή σε ξερό οδόστρωμα δημιουργείται πάγωμα του αερίου πετρελαίου. Προκειμένου για μικρές διαρροές το
εδάφους ή του •οδοστρώματος ενώ το υγροποιημένο νέφος του υγροποιημένου φυσικού αερίου είναι δυνατόν
φυσικό αέριο θερμαίνεται από το έδαφος. Αρχικά, ένα να παρασυρθεί μακριά από πιθανές πηγέςανάφλεξης και
μεγάλο σύννεφο πολύ ψυχρού αερίου παράγετάι από το να διαλυθεί αν εκτοξεύσουμε νερό διασπασμένης βολής.
βρασμό. Το ορατό νέφος είναι υγρασία που έχει συμπυ­ Μερικές δοκιμές αποδεικνύουν ότι μικρά νέφη υγρο­
κωνθεί στον αέρα και η οποία έχει αναμιχθεί με μη ποιημένου φυσικού αερίου μπορούν να ελεχθούν με τη
ορατό αέριο υδρογονάνθρακα. Το ψυχρό νέφος παραμέ­ μέθοδο αυτή ενδεχόμενα ευκολότερα από ένα νέφος
νει στο επίπεδο του εδάφους μέχρι να θερμανθεί από τον υγροποιημένου αερίου πετρελαίου.
αέρα ή να διαλυθεί από τον άνεμο. Τότε το μεθάνιο που
έχει θερμανθεί αποχωρίζεται από το ορατό νέφος υδρα­ 'Εχει παρατηρηθεί σε μικρές διαρροές επί του εδάφους,
τμού ενώ το νέφος εξατμίζεται και διαλύεται. όταν δεν πνέει άνεμος και αφού ο ζωηρός βρασμός έχει
πάρει ένα χαμηλό και σταθερό ρυθμό, ότι η περιοχή του
Όταν το υγροποιημένο αέριο έρθει σε επαφή με το εύφλεκτου μίγματος αερίου-αέρα περιορίζεται πάνω από
έδαφος η θερμοκρασία του εδάφους πλησιάζει τη θερμο­ τον χώρο που έχει χυθεί το προϊόν.
κρασία βρασμού του υγροποιημένου φυσικού αερίου
(-162°C) ενώ δεν αλλάζει η θερμοκρασία του υπεδάφους Εκτόξευση νερού στην επιφάνεια μιας διαρροής υγρο­
στο σημείο αυτό. Στη συνέχεια ο ζωηρός βρασμός υπο­ ποιημένου φυσικού αερίου θα προκαλέσει ζωηρό βρα­
χωρεί προς ένα αργό σταθερό βρασμό και ο ρυθμός σμό. Αν η συγκέντρωση του διαρρεύσαντος υγρού
εξάτμισης και ανάπτυξης του νέφους ατμών μειώνεται καίγεται, αυτό θα προκαλέσει αύξηση της έντασης της
σημαντικά. Το νέφος υδρατμού αποτελεί ένα χρήσιμο πυρκαγιάς. Το νερό μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την
δείκτη για την ύπαρξη γενικά ατμών στην περιοχή. προστασία των εκτεθειμένων σε κίνδυνο γειτονικών
'Ομως σε ορισμένες περιπτώσεις το αέριο είναι δυνατόν κατασκευών.
να αναφλεγεί πέρα από τα ·όρια του νέφους.
Μία ποσότητα διαρρεύσαντος υγροποιημένου φυσικού
Το αρχικό μεγάλο σύννεφο από το χυμένο υγραέριο αερίου που δεν έχει αναφλεγεί και βρίσκεται σε θερμο­
είναι δυνατόν να παρασυρθεί σε μεγάλη απόσταση προς κρασία -1620C θα προκαλέσει μεγάλη τοπική συστολή
τη διεύθυνση του ανέμου ή προς κάποια κατωφέρεια και και πιθανή θραύση του μαλακού χάλυβα που έρχεται σε
να καταστεί αναφλέξιμο σε κάποιο σημείο. Όταν ο επαφή. Θεωρείται σκόπιμο να απομακρύνεται το υγρο­
βρασμός του υγραερίου υποχωρεί, ο βαθμός της ευφλε­ ποιημένο φυσικό αέριο με εκτόξευση νερού αν αυτό δε
κτότητας του νέφους μειώνεται. Ο βαθμός της ευφλεκτό­ δημιουργεί πολύ μεγάλο νέφος ατμών.
τητας των ατμών του νέφους εξαρτάται από το μέγεθος Κατάσβεση μιας πυρκαγιάς υγροποιημένου φυσικού
του χώρου που καλύπτει το χυμένο υγραέριο, τη φύση αερίου δε συνιστάται, εκτός αν χρησιμοποιείται η
της επιφάνειας που έρχεται σε επαφή το υγροποιημένο μέθοδος της αφαίρεσης της καύσιμης ύλης για λόγους οι
34 ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΟ JΝΣΤΙΤΟΥΊΌ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ
οποίοι εξηγούνται στη παράγραφο 4. 7.1. όπως και στο
παρόν τμήμα.
4.9 Ανάμιξη μολύβδου με υγρά καύσιμα κινητήρων. Δεξα­
μενές αποθήκευσης. Δεξαμενές βάρους.
Η χρήση νερού σε πυρκαγιές γύρω από δεξαμενές που
περιέχουν καύσιμα με αντικροτική ουσία κυρίως αιθυ­
λιούχο και τετραθυλιούχο μόλυβδο είναι απαραίτητη
για να προλαμβάνεται η υπερθέρμανση μεταλλικών επι­
φανειών στον χώρο των ατμών της δεξαμενής, που θα
έχει σαν αποτέλεσμα να αρχίσει η αποσύνθεση της επι­
φάνειας του μολύβδου και για να διατηρείται η θερμο­
κρασία των μολυβδούχων υγρών κάτω από το κρίσιμο
σημείο.
Πολλές καταστάσεις παρουσιάζονται σε κάθε συμβάν
και γι' αυτό πρέπει να υπάρχει ορθή κρ{ση στην επιλογή
του είδους των μέτρων που πρέπει να λαμβάνονται. Τα
παρακάτω είναι μερικά από τα προφυλακτικά μέτρα και
τις ενέργειες που πρέπει να γίνονται σε περίπτωση έκρη­
ξης πυρκαγιάς στην περιοχή:
- Σταματείστε τις εργασίες μετάγγισης και ανάμιξης.
- Εκτοξεύστε νερό προς τις δεξαμενές αμέσως. Χρησι-
μοποιείστε τα χειροκίνητα μόνιμα συστήματα εκτόξευ­
σης διασπασμένων βολών νερού, ή ελέγξτε τη λειτουρ­
γία των αυτόμάτων συστημάτων, εφόσον οι δεξαμενές
έχουν τέτοια προστασία.
'Οταν η πυρκαγιά θέτει σε κίνδυνο την εγκατάσταση
ανάμιξης, πρέπει να λαμβάνονται τα μέτρα που προβλέ­
πει ο κανονισμός πυρασφαλείας των εγκαταστάσεων.
Επιπλέον πρέπει να ειδοποιείται αμέσως ο πλησιέστε­
ρος αντιπpοσωπος των προμηθευτών υγρών καυσίμων
που περιέχουν αντικροτικά.
Πυρκαγιές υδρογονανθράκων στην περιοχή είναι δυνα­
τόν να τεθούν υπό έλεγχο με ξερή σκόνη ή αφρό. Ο
ρυθμός εκτόξευσης αφρού πρέπει να είναι επαρκής για
να μπορεί να υπερκαλύπτει τον αφρό που καταστρέφεται
από την ταυτόχρονη εκτόξευση νερού για τον υποβιβα­
σμό της θερμοκρασίας.
Χρησιμοποιείστε ξερή σκόνη για κατάσβεση πυρκα­
γιών εξαεριστικών ή πυρκαγιών στις οποίες καίγονται
ρέοντες υδρογόνθρακες.
Σε περίπτωση μιας παρατεταμένης πυρκαγιάς στην
περιοχή, εκτός από το σύστημα εκτόξευσης νερού πρέ­
πει να χρησιμοποιούνται και εγκαταστάσεις πυροσβε­
στικών σωλήνων με σταθερούς αυλούς με τους οποίους
πρέπει να εκτοξεύεται επιπλέον νερό προς τις δεξαμενές.
Γενικά η ασφάλεια του προσωπικού που ασχολείται με
την καταπολέμηση πυρκαγιών στην περιοχή των εγκα­
ταστάσεων ανάμιξης, εξαρτάται από τη διατήρηση των
καυσίμων που περιέχουν αντικροτική ουσία, κάτω από
το κρίσιμο σημείο θερμοκρασίας. Σε περίπτωση που η
δεξαμενή που περιέχει το παραπάνω μίγμα έχει διαρρα­
γεί, η επαφή του δέρματος με το περιεχόμενο της δεξαμε­
νής ή η εισπνοή αναθυμιάσεων πρέπει να αποφεύγονται.
Το νερό έχει αποδειχθεί σαν αποτελεσματικό μέσο
κατάσβεσΤ\.ς πυρκαγιών καυσίμων που χρησιμοποιού­
νται για την κίνηση οχημάτων όταν αυτά είναι εμπλουτι­
σμένα με αντικροτικό μίγμα.
Αντίθετα με τη συμπεριφορά του σε πυρκαγιές πετρε­
λαίου ή βενζίνης, το νερό συγκεντρώνεται στην επιφά­
νεια των υψηλής πυκνότητας αντικροτικών καυσίμων,
διαχωρίζει τον ατμό του καυσίμου από τον αέρα και έτσι
προλαμβάνει την επανάφλεξη. Για να εξασφαλίζεται η
μέγιστη αποτελεσματικότητα του στρώματος του νερού,
πρέπει να καταβάλλεται κάθε προσπάθεια να μη
δημιουργείται αναταραχή όταν πέφτει το νερό. Η
εισπνοή των προϊόντων καύσε ως πρέπει να αποφεύγεται.
Σε περίπτωση που εκραγεί μια πυρκαγιά σε περιοχή
δεξαμενής αποθήκευσης αντικροτικών καυσίμων ο χρό­
νος που έχουν στη διάθεσή τους ο~ πυροσβέστες πριν
δημιουργηθεί κίνδυνος εξαρτάται από την ποσότητα του
μίγματος μέσα στη δεξαμενή και την έγκαιρη εκτόξευση
νερού σε επαρκή ποσότητα.
Οι παρακάτω παράγοντες χρόνου που βασίζονται στην
πείρα είναι δυνατόν να χρησιμοποιηθούν για υπολογι­
σμό του διατιθέμενου χρόνου για κατάσβεση πυρκαγιών
αυτού του είδους πριν να ανέβει η θερμοκρασία του
προϊόντος στο κρίσιμο σημείο.
Περίπτωση Α: 4500 KG αντικροτικού μίγματος μέσα σε
δεξαμενή (ανεξάρτητα της ολικής χωρητικότητας της
δεξαμενής) με πυρκαγιά βενζίνης στο λάκκο. Εξαερι­
στικό κλειστό και σύστημα εκτόξευσης νερού το οποίο
δε λειτουργεί. Διαθέσιμος χρόνος 15 πρώτα λεπτά για
εγκατάσταση σταθερών αυλών για ψύξη της δεξαμενής
ή αν αποτύχει αυτό, για έκκένωση της περιοχής από το
προσωπικό.
Περίπτωση Β: 11.000 KG αντικροτικού μίγματος μέσα
σε δεξαμενή (ανεξάρτητα από την ολική χωρητικότητα
της δεξαμενής) με πυρκαγιά βενζίνης στο λάκκο. Εξαε­
ριστικό κλειστό και σύστημα εκτόξευσης νερού για
ψύξη το οποίο δε λειτουργεί. Διαθέσιμος χρόνος 25
πρώτα λεπτά για εγκατάσταση σταθερών αυλών για
ψύξη της δεξαμενής .ή αν αυτό αποτύχει για εκκένωση
της περιΟ'χής από το προσωπικό.
 ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗ ΠΥΡΚΑΓΙΩΝ ΣΕ ΔΕΞΑΜΕΝΕΣΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ 35

Περίπτωση Γ: 45.000 KG αντικροτικού μίγματος μέσα
σε δεξαμενή (ανεξάρτητα από την ολική χωρητικότητα
της δεξαμενής), πυρκαγιά βενζίνης στο λάκκο. Εξαερι­
στικό κλειστό και σύστημα εκτόξευσης νερού για ψύξη
που δε λειτουργεί. Διαθέσιμος χρόνος 60 πρώτα λεπτά
για εγκατάσταση σταθερών αυλών για ψύξη της δεξαμε-
νής ή σε περίπτωση αποτυχίας για εκκένωση της περιο­
χής από το προσωπικό.
Π ρ ο σ ο χ ή : Πρέπει πάντα να λαμβάνεται υπόψη ο
χρόνος που έχει περάσει από την αναγγελία της
πυρκαγιάς.

ΠΑΡΑΡΠΙΜΑΑ

ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΛΛΟΓΉ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΜΙΑΣ ΠΥΡΚΑΓΙΑΣ

ΔΕΞΑΜΕΝΗΣ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ ΟΠΩΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑ ΤΟΤΕΛΟΣ ΑΥΤΗΣ.

ΖΗΤΟΥΜΕΝΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΚΑΤΑ ΤΟ ΧΡΟΝΟ ΑΡΓΟΤΕΡΑ

ΤΟΥ ΣΥΜΒΑΝΤΟΣ

Στην αρχή της πυρκαγιάς

χ
Χρόνος επισήμανσης της πυρκαγιάς
χ
Θέσεις βαλβίδων δεξαμενών
χ
Κατάσταση οροφής και συναφείς παράγοντες
Κατεύθυνση ανέμου και υπολογιζόμενη ταχύτητα (και κατά τη
χ χ
διάρκεια της πυρκαγιάς)
Διάμετρος δεξαμενής (για υπολογισμό των ποσοτήτων
χ
αφρού και νερού)
Στάθμη πετρtλαίου δεξαμενής (για υπολογισμό τυχόν γινομένης
χ
άντλησης του υγρού).
Δείκτης στάθμης νερού και B.S. & W (αν εφαρμόζεται μέθοδος
χ
εισαγωγής κάτω από την επιφάνεια του υγρού)
χ
Πηγή ανάφλεξης και σχετικοί παράγοντες
χ
Ποιός αντιλήφθηκε την έναρξη της πυρκαγιάς και από ποιο σημείο
χ
Κατάσταση δεξαμενής (σε ηρεμία ή σε ενέργεια)
χ χ
Καιρικές συνθήκες (και κατά τη διάρκέια της πυρκαγιάς)
χ
Χρόνος σήμανσης συναγερμού

Πυροσβεστική επέμβαση
χ
Τι έπραξε το προσωπικό των εγκαταστάσεων πριν φθάσει η βοήθεια
χ
Πότε έφθασαν οι υπεύθυνοι
χ
Πότε έφθασαν οι πυροσβεστικές δυνάμεις
χ
Τι εξοπλισμό έφεραν μαζί τ'ους
Που τοποθετήθηκε ο εξοπλισμός για την αντιμετώπιση του
χ
συμβάντος (φτιάξε σχεδιάγραμμα, αν είναι αναγκαίο).

Περισυλλογή πετρελαίου
χ
Πότε άρχισε η άντληση
χ
Ποιός ο ρυθμός άντλησης
χ
Πότε σταμάτησε η άντληση και γιατί
χ
Ποιά η στάθμη του πετρελαίου στη δεξαμενή μετά την άντληση

Πρόοδος πυρόσβεσης (χρησιμοποιείσπ σχεδιαγράμματα αν εfvαι αvαγκαfο)

χ
Πότε και που ,άρχισε η εκτόξευση νερού
χ
Αριθμός εγκατασταθέντων αυλών (φορητοί, σταθεροί αυλοί).
Μέγεθος προστομίων αυλών και υπολογισμός ποσότητας σε
χ
λίτρα ή γαλόνια ανά λεπτό
 ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΟ ΙΝΣΤΠΟΥΤΟ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ
36

ΚΑΤΑ ΤΟ ΧΡΟΝΟ ΑΡΓΟΤΕΡΑ

ΤΟΥ ΣΥΜΒ ΑΝΤΟΣ

Χρησιμοποfηση αιpρού
χ
Χρόνος άφιξης συσΙCευών παραγωγής αφρού χ
Τύπος ΙCαι αριθμός συσΙCευών χ
Από ποιές πηγές , χ
Σε ποιό σημείο εγ1C11ταστάθη1Cαν (χρησιμοποιείστε σχεδιαγραμματα)
χ
Πότε ο αφρός χρησιμοποιήθηΙCε για πρώτη φορά χ
Χρόνος καύσης πριν την επέμβαση
χ
Τύπος χρησιμοποιηθέντος αφρού
Πίεση νερού KG/CM2 (PSI) προς κάθε αναμικτήρα και συσκευή
χ
παρασκευής αφρού
Πίεση νερού KG/CM2 (PSI) αΠό αναμικτήρα και συσκευή
χ
παρασκευής αφρού
Ρυθμός εκτόξευσης νερού και αφρού, σύνολο λίτρων ανά λεπτό
και λίτρων ανά λεπτό για κάθε τετρ. μέτρο (σύνολο γαλλονιών
χ
ανά λεπτό ΙCαι γαλλονιών ανά λεπτό ανά τετρ. πόδι)
χ
Καταγραφή αλλαγών των χαρακτηριστικών ΙCαύσεως.
χ
Συνολική ποσότητα διαθέσιμου νερού
Για πόσο χρονιΙCό διάστημα επαρκούντα αποθέματα του αφρού
Πόσος χρόνος θα απαιτηθεί για να τεθεί η πυρκαγιά υπό έλεγχο χ

χ
Πότε σταμάτησε η εκτόξε~ση αφρού
Πότε κατασβέσθηκε πλήρως η πυρκαγιά χ
χ
Μέσος όρος ρυθμού εκτόξευσης αφρού
χ
Μέσος όρος ρυθμού εκτόξευσης νερού
χ
Ολική χρησιμοποιηθείσα ποσότητα αφρογόνου υγρού

Μόνο για δεξαμενές αργού πετρελαίου κωνικής οροφής

Αρχική στάθμη πετρελαίου στη δεξαμενή σε μέτρα (πόδια) Χ

Στάθμη νερού και BS-W στη δεξαμενή σε πόδια Χ
Πότε και που χρησιμοποιήθηκαν οι ειδικές λωρίδες
δείκτες θερμότητας Χ
Καταγραφή της εξέλιξης του μετώπου του θερμού κύματος
σε σχέση με τις οριζόντιες ενώσεις (ραφές) Χ
Υπολογίστε το ρυθμό καθίζησης, (σταθεροποίησης) του μετώπου
του θερμού κύματος Χ
Υπολογίστε το χρόνο δημιουργίας του πρώτου BOILOVER Χ
Υπολογίστε το χρόνο και το μέγεθος (σοβαρότητα) των
φαινομένων που αποκαλούνται BOILOVER Χ
Υπολογίστε το χρόνο και το μέγεθος (σοβαρότητα) των
φαινομένων που αποκαλούνται SLOPOVER. Χ

Καταγραφή μετά την πυρκαγιά

Χρονολογική σειρά των ενεργειών που έγιναν για την

καταπολέμηση της πυρκαγιάς χ

χ
Τελική στάθμη πετρελαίου
Απωλεσθέν πετρέλαιο χ

Υπολογιζόμενη συνολική · ποσότητα χρησιμοποιηθέντος νερού χ

Υπολογιζόμενη συνολική ποσότητα χρησιμοποιηθέντων

κατασβεστικών μέσων (κατά τύπο) χ

Διδάγματα από το συμβάν χ

 ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗ ΠΥΡΚΑΓΙΩΝ ΣΕ ΔΕΞ.ΑΜΕΝΕΣ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ
ΠΑΡΑΡΊΉΜΑΒ
ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ BOILOVER' SLOPOVER ΚΑΙ FROΊΉOV~R ΣΕ ΔΕΞΑΜΕΝΕΣ ΑΡΓΟΥ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ
Το φαινόμενο BOILOVER (Μποϊλόβερ) είναι ένα φαι­
νόμενο, το οποίο μπορεί να συμβεί ξαφνικά, κατά τη
διάρκεια μιας πυρκαγιάς, σε μία ανοικτή δεξαμενή που
περιέχει μερικούς τύπους αργού πετρελαίου
περιέχει μερικούς τύπους αργού πετρελαίου και όταν
μετά από παρέλευση μιάς μεγάλης χρονικής περιόδου
ήρεμης καύσης συμβεί μια ξαφνική υπερχείλιση ή
εκτόξευση μέρους του υπολείμματος του πετρελαίου στη
δεξαμενή.
Το φαινόμενο αυτό προκαλείται από το βρασμό του
νερού που παράγει έναν αφρό από ατμό και πετρέλαιο, ο
οποίος προκαλεί μια ξαφνική διόγκωση. Αυτό είναι
αποτέλεσμα της uΠαρξης των τριών παρακάτω παραγό­
ντων και η απουσία ενός απ· αυτούς τους παράγοντες
αποκλείει τη δημιουργία αυτού του φαινομένου:
1. Η δεξαμενή πρέπει να περιέχει μόνο νερό ή
γαλάκτωμα νερού-πετρελαίου στον πυθμένα της
δεξαμενής. Η κατάσταση αυτή επικρατεί συνήθως
στις δεξαμενές αποθήκευσης αργού πετρελαίου.
2. Το πετρέλαιο πρέπει να περιέχει συστατικά που
έχουν μία μεγάλη κλίμακα σημείων βρασμού έτσι
ώστε όταν τα ελαφρότερα των συστατικών έχουν
υποστεί απόσταξη και καίονται στην επιφάνεια,
το υπόλοιπο που έχει θερμοκρασία \49°C, ή μεγα­
λύτερη, είναι πυκνότερο του αμέσως κατώτερου
στρώματος πετρελαίου. Το υπόλειμμα αυτό βυθί­
ζεται κάτω από την επιφάνεια και σχηματίζει ένα
στρώμα, ενός βαθμιαία αυξανόμενου βάθους,
(πάχους) το οποίο προωθείται προς τα κάτω με ένα
ρυθμό σημαντικά ταχύτερο του ρυθμού οπισθο­
δρόμησης της καιόμενης επιφάνειας. Αυτό είναι
το αποκαλούμενο «θερμό κύμα». Το θερμό κύμα,
είναι το αποτέλεσμα της τοπικής καθίζησης
μέρους του θερμού πετρελαίου της επιφάνειας
μέχρι αυτό να έρθει σε επαφή με την ψυχρότερη
μάζα πετρελαίου από κάτω. Ας σημειωθεί ότι δεν
υφίσταται μεταφορά θερμότητας με αγωγή από την
καιόμενη επιφάνεια προς τα κάτω.
37
3. ' Υπαρξη αρκετής ποσότητας βαρέων καταλοί­
πων στο πεϊρέλαιο για παραγωγή υπολείμματος,
τό οποίο μπορεί να δημιουργήσει ένα ανθεκτικό
και επίμονο αφρό μίγμα πετρελαίου και ατμού. Το
φαινόμενο ΒΟΙLσtΕRσυμβαίνειμόνο σε δεξαμε­
νές χωρίς οροφή.
SLOPOVER Το φαινόμενο SLOPOVER (Σλοπόβερ)
μπορεί να είναι το αποτέλεσμα της εκτόξευσης νερού σε
μία θερμή επιφάνεια κα~όμενου πετρελαίου το οποίο
είναι παχύρευστο και η θερμοκρασία του υπερβαίνει το
σημείο βρασμού του νερού. Επειδή πρόκειται μόνο για
την επιφάνεια του υγρού, το φαινόμενο SLOPOVER
είναι ένα σχετικά ήπιο συμβάν.
FROTHOVER. Το φαινόμενο FROTHOVER (Φρο­
θόβερ) είναι η υπερχείλιση μιας δεξαμενής, η οποία δεν
κι;ιίγεται και όταν το νερό ή οι πτητικοί υδρογονάνθρα­
κες βράζουν κάτω από την επιφάνεια ενός παχύρρευστου
θερμού πετρελαίου.
'Ενα τυπικό παράδειγμα είναι αυτό της θερμής ασφάλ­
του που φορτώνεται σε βυτιοφόρο όχημα που περιέχει
ποσότητα νερού. Η άσφαλτος αρχικά ψύχεται από την
επαφή με το ψυχρό μέταλλο και στην αρχή μπορεί να
μη συμβεί τίποτα. Αργότερα όμως το νερό μπορεί να
υπερθεμανθεί και όταν τελικά αρχίζει να βράζει είναι
δυνατόν να συμβεί υπερχείλιση της ασφάλτου στο
βυτιοφόρο.
Μια παρόμοια κατάσταση είναι δυνατόν να δημιουργη­
θεί, σε περίπτωση κατά την οποία μία δεξαμενή χρησι­
μοποιούμενη για αποθήκευση υπολειμμάτων σε θερμο­
κρασία κάτω από 93oc, και η οποία περιέχει νερό στον
πυθμένα ή υγρό γαλάκτωμα, δέχεται μία σημαντική προ­
σθήκη θερμών υπολειμμάτων σε θερμοκρασία κατά
πολύ ανώτερη των \OOOC. 'Οταν περάσει ο χρόνος που
απαιτείται, προκειμένου το νερό στη δεξαμενή να επηρε­
αστεί από το θερμό πετρέλαιο είναι δυνατόν να συμβεί
ένας παρατεταμένος βρασμός ο οποίος μπορεί να έχει
σαν αποτέλεσμα την απόσπαση της οροφής και την
έκχυση και εξάπλωση του μίγματος αφρού και υγρού σε
μία μεγάλη περιοχή γύρω από τη δεξαμενή .
38 ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ
ΠΑΡΑΡ'fΗΜΑ Γ
ΚΑΤΑΣΤΡΩΣΗ ΣΧΕΔΙΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΠΥΡΚΑΓΙΩΝ ΔΕΞΑΜΕΝΩΝ
ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗΣ ΠΡΟ·Ι·ΟΝΤΩΝ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ
Η ανάγκη για προσχεδιασμό ενεργειών συζητήθηκε
περιληπτικά σε διάφορα κεφάλαια του παρόντος. Ένα
παράδειγμα μιας φάσης του προσχεδιασμού ενεργειών,
το οποίο είναι ιδιαίτερα σημαντικό για την ασφάλεια
των πυροσβεστών και την πρόληψη ζημιών, είναι αυτό
της κατάσβεσης πυρκαγιών ~αμενών υγροποιημένων
αερίων πετρελαίου. Στην περίπτωση αυτή ο χρόνος έχει
μεγάλη σημασία, γιατί μία αποστάτευτη δεξαμενή μπο­
ρεί να εκραγεί γρήγορα εκτός αν ληφθούν όλα τα απα­
ραίτητα προληπτικά μέτρα. Η γρήγορη και σωστή
εκτίμηση είναι πάντα επιβεβλημένη. Η ιστορία των πυρ­
καγιιί>ν έχει δείξει πολλές φορές ότι ο σωστός προσχε­
διασμός ενεργείών είναι ο σημαντικότερος παράγοντας
για την πετυχημένη αντιμετώπιση πυρκαγιών υγροποιη­
μένων αερίων πετρελαίου, όπως και άλλων σοβαρών
συμβάντων.
Η ιστορία των πυρκαγιών επίσης δείχνει ότι ο προσχε­
διασμός ενεργειών είναι σημαντικός παράγοντας και για
την επιτυχή αντιμετώπιση πυρκαγιών δεξαμενών αποθή­
κευσης και άλλων υγρών καυσίμων. Οι πυρκαγιές δεξα­
μενών αργού πετρελαίου αποτελούν σχετικά παραδείγ­
ματα.
Σε περίπτωση οργάνωσης προγράμματος εκπαίδευσης
για οποιαδήποτε περιοχή δεξαμενών αποθήκευσης πρέ­
πει να λαμβάνονται υπόψη ορισμένοι παράγοντες όπως
οι παρακάτω:
α) Αυτοί που χρειάζονται εκπαίδευση περισσό­
τερο είναι οι επικεφαλής των ομάδων πυροπρο­
στασίας οι οποίοι είναι επιφορτισμένοι με την
καταπολέμηση των πυρκαγιών στο αρχικό στάδιο
αυτών.
β) Ο εκπαιδευτής οφείλει να γνωρίζει την τακτική
και στρατηγική κατάσβεσης πυρκαγιών δεξαμε­
νών και να έχει πείρα στην κατάστρωση σχεδίων
αντιμετώπισης διαφόρων συμβάντων στις εγκατα­
στάσεις των δεξαμενών.
l ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΟ ΣΤΑΔΙΟ
Πριν από τη διδασκαλία των ανδρών σχετικά με την
κατάστρωση των σχεδίων, ο εκπαιδευτής οφείλει να
προβεί στις παρακάτω ενέργειες:
Να επισκεφθεί την επιλεγμένη περιοχή και να σημειώ­
σει τη διάταξη τοποθέτησης των δεξαμενών, τις
τάφρους, τις τοποθεσίες υδροστομίων, την αποχέτευση
όπως και άλλες επικρατούσες συνθήκες σχετικές με την
κατάσβεση πυρκαγιών δεξαμενών αποθήκευσης πετρε­
λαίου.
Για έναρξη του προγράμματος, διαλέγει δυο τύπους πυρ­
καγιών δεξαμενών όπως είναι οι παρακάτω:
α) Μία απλή περίπτωση πυρκαγιάς παρεμβάσμα­
τος πλωτής οροφής μεγάλης δεξαμενής κάτω από
αντίξοες καιρικές συνθήκες .
β) Μία περισσότερο σύνθετη περίπτωση πυρκα­
γιάς δεξαμενής με κωνική οροφή η οποία έχει
αποσπασθεί μερικώς και πυρκαγιάς στην τάφρο
που περιβάλλει τη δεξαμενή.
Εξασψαλίζει στοιχεία σχετικά με την παροχή νερού από
τα υδροστόμια της περιοχής, τη στατική πίεση, την
υπολειπόμενη πίεση και το ρυθμό παροχής διαφόρων
υδροστομίων. Είναι η ποσότητα και η πίεση του νερού
επαρκής; Είναι η πηγή παροχής νερού αξιόπιστη ;
Εξασφαλίζει επίσης αντίγραφα των σχεδίων αντιμετώ­
πισης καταστάσεων έκτακτης ανάγκης στις εγκαταστά­
σεις των δεξαμενών αποθήκευσης προϊόντων πετρε­
λαίου.
2 ΠΡΩΤΗΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ
ΣΤΟ ΧΩΡΟ ΤΩΝ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ
Συζητείστε μαζί με την ομάδα επεμβάσεως για το σκοπό
του προσχεδιασμού ενεργειών και για το ρόλο που θα
διαδραματίσει ο καθένας από αυτούς.
Εξηγείστε ότι αντικειμενικός σκοπός είναι να διδα­
χθούν πως να εκτιμούν μία κατάσταση σωστά και να
αντιμετωπίζουν μία επικίνδυνη πυρκαγιά μέσα σε δεξα­
μενή ή γύρω από αυτή.
Χρησιμοποιώντας διαλογική μέθοδο συζήτησης, αρχι­
κά επιλέξτε το ευκολότερο και απλούστερο συμβάν που
μπορεί να υπαρξει σε δεξαμενή, όπως είναι μία πυρκαγιά
στο στεγανοποιητικό παρέμβασμα μιας δεξαμενής με
πλωτή οροφή.
- Περιγράψτε με σαφήνεια την κατάσταση
(τύπος πυρκαγιάς, καιρικές συνθήκες, ώρα του
24ώρου κ.λ.π.).
- Ορίστε έναν Αξιωματικό σαν επικεφαλής της
ομάδας καταπολέμησης της εικονικής πυρκαγιάς.
 ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗ ΠΥΡΚΑΓΙΩΝ ~ ΔΕΞΑΜΕΝΕΣΠ~ΤΡΕΛΑΙΟΥ
- Συζητείστε για τις βασικές αρχές εκτίμησης
μιας κατάστασης.
- Ανατρέξτε στο παρόν εγχειρίδιο όταν είναι
αναγκαίο.
Καταλήξτε σε συμπεράσματα σχετικά με την καλύτερη
μέθοδο αντιμετώπισης του προβλήμτος. Εξετάστε διά­
φορα θέματα όπως είναι η δύναμη σε άνδρες, οι απαιτή­
σεις σε νερό και αφρό και η καλύτερη τοποθέτηση του
εξοπλισμού κάτω από συγκεκριμένες καιρικές συνθή­
κες. Συνδέστε (συσχετίστε) τις ενέργειες με τον έλεγχο
και την κατάσβεση της πυρκαγιάς. Ολοκληρώστε την
ανάπτυξη κάθε σχεδίου αντιμετώπισης ενός συμβάντος
πριν να προχωρήσετε σ' ένα άλλο συμβάν. Επαναλάβετε
τα συμπεράσμτα για να γίνουν πλήρως κατανοητά από
το προσωπικό.
Επιλέξτε ένα άλλο διαφορετικό παράδειγμα πυρκαγιάς
σε δεξαμενή και αντιμετωπίστε το με ένα παρόμοιο
τρόπο.
Ολοκληρώστε την εκπαίδευση εξετάζοντας άλλους
τύπους συμβάντων σε δεξαμενές.
α) Αν χρησιμοποιηθεί αφρός ο εκπαιδευτής οφεί­
λει να προσφύγει στο Πρότυπο τουΝ.F.Ρ.Α. Νο 11
ή 11 Β για τις βασικές απαιτήσεις και να προβεί σε
επιθεώρηση του εξοπλισμού και εκπαίδευση του
προσωπικού στη χρησιμοποίηση των συσκευών
παραγωγής αφρού κ.λπ.
β) Αν χρησιμοποιηθεί ξερή σκόνη για πυρκαγιά
σε στεγανοποιητικό παρέμβασμα δεξαμενής με
πλωτή οροφή, εξετάστε το θέμα της χρησιμοποίη­
σης εγκαταστάσεων πυροσβεστικών σωλήνων για
πρόληψη μtας επανάφλεξης.
γ) Αν εκτοξευθεί νερό με μορφή διασπασμένης
βολής, π.χ. από ένα μόνιμο κατασβεστικό σύστη­
μα μιας δεξαμενής υγροποιημένου αερίου πετρε­
λαίου, πρέπει να έχετε στη διάθεσή σας διάφορα
στοιχεία όπως είναι τα εξής:
Λίτρα ανά λεπτό για κάθε τετρ. μέτρο και σύνολο
λίτρων ανά λεπτό για κάθε δεξαμενή.
δ) Ο εκπαιδευτής πρέπει να έχει μελετήσει όλα τα
παραπάνω και να είναι προετοιμασμένος για τη
διεξαγωγή μιας συζήτησης κατά τη διάρκεια της
διδασκαλίας.
Μετά από την ολοκλήρωση αυτής της φάσης της εργα­
σίας προσχεδιασμού ενεργειών, κάθε εκπαιδευόμενος
πρέπει να έχει αποκτήσει τις γνώσεις που απαιτούνται
για να εκτιμήσει σωστά μία κατάσταση έκτακτης ανά-
39
γκη ς και να γνωρίζει ποια είναι τα κατάλληλα μέτρα που
πρέπει να ληφθούν.
Ο εκπαιδευτής πρέπει να γνωρίζει τη λειτουργία και
τους περιορισμούς του πυροσβεστικού εξοπλισμ?ύ ο
οποίος αποφασίζεται ότι πρέπει να χρησιμοποιηθει για
την αντιμετώπιση των διαφόρων καταστάσεων έκτακτης
ανάγκης.
Μία απλή συζήτηση γύρω απ ' όλα αυτά δεν είναι ποτέ
αρκετή. Οι επικεφαλής πρέπει να γνωρίζ~υν πως, να
συναρμολογούν και να χειρίζονται τα διαφ~ρα ειδη
πυροσβεστικού εξοπλισμού που χρησιμοποιουνται για
την αντιμετώπιση διαφόρων κατασ:τάσεω~ έκτακ:ης
ανάγκης και αυτό πρέπει να αποτελει τη δευτερη φαση
του προγράμματος εκπαίδευσης.
3. ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗΣ ΕΙΚΟΝΙ­
ΚΩΝ ΠΥΡΚΑΓΙΩΝ ΔΕΞΑΜΕΝΩΝ
Αρχίστε, διαλέγοντας μία περίπτωση απλής πυρκαγιάς
σε δεξαμενή η οποία είναι πολύ πιθανό να συμβεί και μία
περίπτωση κατάστασης έκτακτης ανάγκης χωρίς πυρκα­
γιά, κάτω από κανονικές συνθήκες λειτουργίας των
εγκαταστάσεων, με την οποία επιτυγχάνεται η όσο το
δυνατόν μεγαλύτερη πρακτική εξάσκηση των ανδρών.
Εκτελέστε την άσκηση όταν δεν υφίσταται κίνδυνος
παρεμπόδισης ή πρόωρης διακοπής αυτής.
Μία καλή άσκηση διαπίστωσης της γρήγορης ανταπό­
κρισης και της αποτελεσματικής τακτικής γίνεται με μία
μεγάλη εικονική πυρκαγιά σε περιοχή αποθήκευσης
υγροποιημένου αερίου πετρελαίου ενώ τα μόνιμα κατα­
σβεστικά συστήματα υποτίθεται ότι δε λειτουργούν και
έτσι απαιτείται η χρησιμοποίηση σταθερών αυλών.
Που πρέπει να τοποθετηθούν οι εγκαταστάσεις σωλή­
νων των σταθερών αυλών; Αποφεύγετε να εργάζεσθε
κατά μήκος των οριζόντιων δεξαμενών. Σε ποια από­
σταση φτάνουν οι μεγάλου βεληνεκούς συμπαγείς βολές
κάτω από πραγματικές συνθήκες αν ληφθεί υπόψη και ο
άνεμος; Η σωστή επιλογή των κατάλληλων σε τύπο και
μέγεθος προστομίων αυλών έχει μεγάλη σπουδαιότητα.
Κατά κανόνα, οι αυλοί με λεία εσωτερική επιφάνεια
είναι πιο αποτελεσματικοί (εκτοξεύουν μεγαλύτερη
ποσότητα νερού) από τους ρυθμιζόμενους αυλούς
συμπαγούς - διασκορπισμένης βολής. Σε μερικές περι­
πτώσεις όμως χρησιμοποιούνται ρυθμιζόμενοι αυλοί για
βολές μεγαλύτερου πλάτους και μικρότερου βεληνε­
κούς. Αυτό όμως μπορεί να απαιτήσει την τοποθέτηση
σταθερών αυλών πολύ κοντά στο χώρο της φωτιάς όπου
όμως αυτοί δεν θα είναι προσιτοί αργότερα κατά την
40 ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ
εξέλιξη της πυρκαγιάς αν η ακτινοβολούμενη θερμό­
τητα είναι πολύ έντονη.
Το εκτοξευόμενο από τους σταθερούς αυλούς νερό πετυ­
χαίνει το στόχο ή παρεκκλίνει'απ · αυτόν;
Μερικές φορές ίσως είναι αναγκαίο να ρυθμιστούν οι
βολές των σταθερών αυλών έτσι ώστε να πετυχαίνουν το
στόχο τους και να απομακρύνονται στη συνέχεια οι
πυροσβέστες σ • ένα ασφαλή χώρο από όπου όμως ίσως
να μην είναι δυνατό να επιστρέψουν πάλι στους αυλούς
για να τους ξαναρυθμίσουν.
Είναιοιμονίμωςεγκαταστημένοισταθεροίαυλοίσωστά
τοποθετημένοι για να επιτυγχάνεται η ικανοποιητική
ψύξη (υποβιβασμός θερμοκρασίας);
Λειτουργεί ικανοποιητικά το σύστημα αποχέτευσης των
εγκαταστάσεων για να απομακρύνεται το νερό που εκτο­
ξεύεται για κατάσβεση της φωτιάς; Γι' αυτό το λόγο η
ικανότητα του συστήματος αποχέτευσης, πρέπει να
ελέγχεται κάτω από συνθήκες εκτόξευσης της μεγίστης
ποσότητας νερού που μπορεί να απαιτηθεί για την κατά­
σβεση μιας μεγάλης πυρκαγιάς. Το σύστημα αποχέτευ­
σης των εγκαταστάσεων πρέπει να διατηρείται πάντοτε
σε καλή κατάσταση και να ελέγχεται περιοδικά. Μετά
από την έναρξη μιας πυρκαγιάς δεν είναι δυνατό να
αντιμετωπιστεί ένα πρόβλημα στο σύστημα αποχέτευ­
σης των εγκαταστάσεων.
Συζητήστε με το προσωπικό, στο χώρο εκτέλεσης της
άσκησης, για όλες τις ενέργειες που θα πρέπει να γίνουν
και μην επιφυλάσσετε κανενός είδους έκπληξη για τους
εκπαιδευόμενους κατά τη διάρκεια εκτέλεσης της πρώ­
της άσκησης.
Τοποθετείστε και χρησιμοποιείστε κατά τη διάρκεια
της άσκησης εγκαταστάσεις πυροσβεστικών σωλήνων
και σταθερούς αυλούς . . Συζητήστε για τους περιορι­
σμούς στη χρησιμοποίηση αυτών κάνοντας συγχρόνως
και πρακτική επίδειξη όπου είναι δυνατόν. Για άλλα
είδη καυσίμων και δεξαμενών παρουσιάστε·και χρησι­
μοποιείστε, όταν είναι χρήσιμο, αφρό, ξερή σκόνη και
άλλα κατασβεστικά μέσα και είδη πυροσβεστικού
εξοπλισμού.
Κάνετε κριτική μετά το τέλος της άσκησης και κατα­
στρώστε σχέδιο για την επό~ενη άσκηση η οποία θα
πρέπει να γίνει σε μία προγραμματισμένη ημερομηνία.
Πριν από τη δοκιμασiική εκτόξευση νερού από σταθε­
ρούς αυλούς πάνω σε δεξαμενές υγροποιημένων αερίων
πετρελαίου, το μόνιμο κατασβεστικό σύστημα διασκορ­
πισμένης βολής πρέπει να δοκιμάζεται πάνω στη στεγνή
επίφάνεια της δεξαμενής. Πόσο αποτελεσματική είναι η
κατανομή του νερού πάνω στο κέλυφος της δεξαμενής;
Μήπως το κέλυφος της δεξαμενής είναι βρώμικο με
συνέπεια το νερό να σχηματίζει αυλάκια και ως εκ τού­
του να μην απλώνεται και να μην καλύπτει επάρκώς τη
δεξαμενή; Μήπως υπάρχοuν στεγνά σημεία στην επιφά­
νεια της δεξαμενής στο χώρο τωνποδιών(στηριγμάτων)
της δεξαμενής;
Πόσος χρόνος απαιτείται για να γίνει έναρξη αποτελε­
σματικής εκτόξευσης πρόσθετης ποσότητας νερού;
Μην ξεχνάτε ότι οι δεξαμενές των υγροποιημένων
αερίων πετρελαίου, είναι δυνατόν να υποστούν ρήξη
μετά από 10' έως 30' επαφής τους με τις φλόγες.
Είναι ιδιαίτερα σημαντικό αυτή η εκ των προτέρων
μελέτη των προβλημάτων και η εκπαίδευση να γίνονται
από τα άτομα τα οποία θα είναι υπεύθυνα για την αντιμε­
τώπιση των διαφόρων συμβάντων όταν αυτά τυχόν εμφα­
νιστούν. Ακόμη και όταν γίνεται καλή εκπαίδευση είναι
δυνατόν να ανακύψουν κάποια προβλήματα σε κάποιο
συμβάν. Οι επικεφαλής πρέπει να είναι σε θέση να
κάνουν έγκαιρα σωστές εκτιμήσεις και υπολογισμούς
σχετικά με τα προβλήματα στο ξεκίνημα κάθε πυρκα­
γιάς σε δεξαμενή, σε στιγμές που επικρατεί μεγάλη
ένταση και κακή ορατότητα.
Ο εκπαιδευτής πρέπει να οργανώνει και να επιβλέπει την
εκπαίδευση, αλλά όμως είναι απαραίτητο να παίρνουν
ενεργά μέρος σ' αυτήν και οι προϊστάμενοι του προσω­
πικού των διαφόρων τομέων των εγκαταστάσεων δεξαμε­
νών αποθήκευσης προϊόντων πετρελαίου.
: