Kod ucznia ……………………..

Ilość punktów ………………….

III Wojewódzki Konkurs Przedmiotowy z Biologii

etap szkolny
2008/2009

Czas pracy: 90 minut

Instrukcja dla ucznia
1. Sprawdź, czy test zawiera 44 zadania, ewentualny brak zgłoś nauczycielowi.
2. Wpisz swój kod w wyznaczonym miejscu.
3. Czytaj uważnie wszystkie polecenia.
4. Prawidłowe odpowiedzi w zadaniach zamkniętych zaznaczaj X, jeżeli się pomylisz, znak X otocz
kółkiem i zaznacz nową odpowiedź.
5. Rozwiązania do zadań otwartych zapisz w miejscu na to przeznaczonym przy każdym zadaniu.
6. Pisz czytelnie. Nie używaj korektora, a błędne zapisy wyraźnie przekreśl.
7. Test wypełnij długopisem/piórem z czarnym lub niebieskim tuszem.

Za poprawne rozwiązanie wszystkich zadań możesz otrzymać łącznie 68 punktów.

Powodzenia

Zadanie 1 (0-1)
Wymienione niżej poziomy organizacji materii ożywionej ponumeruj w kolejności od najprostszego do najwyżej
uorganizowanego.
….. komórki….. ….. cząsteczki …..biosfera ….. organelle ….. tkanki
….. populacje ….. układy narządów …..narządy ….. organizmy ….. biocenoza
Zadanie 2 (0-1)
Zaznacz zestaw, w którym znajdują się organizmy należące do jednego gatunku.
a. klon polny, klon jesionolistny, klon jawor, klon pospolity
b. sosna zwyczajna, jałowiec pospolity, świerk pospolity, jodła pospolita
c. owczarek kaukaski, owczarek collie, owczarek podhalański, owczarek niemiecki
d. lis piaskowy, lis polarny, lis pospolity, lis płowy
Zadanie 3 (0-1)
Oddychaniem komórkowym nazywamy proces:
a. łączenia się tlenu z hemoglobiną
b. przenikania tlenu z naczyń włosowatych do komórek
c. wdechu i wydechu powietrza
d. utleniania składników pokarmowych z wyzwoleniem energii
Zadanie 4 (0-1)
Ssaki i ptaki są stałocieplne, dzięki:
a. wytworzeniu błon płodowych
b. sprawnemu układowi krążenia
c. opanowaniu środowiska lądowego
d. sprawnemu systemowi lokomocji
Zadanie 5 (0-1)
Zagniazdowniki to ptaki:
a. które nie budują gniazd
b. u których występuje zapłodnienie zewnętrzne
c. które wkrótce po wykluciu się są samodzielne
d. których rozwój występuje w gniazdach innych ptaków

1
Zadanie 6 (0-1)
Zaznacz zestaw zawierający wyłącznie kręgowce jajożyworodne.
a. żółw błotny, bocian biały, żarłacz błękitny, dziobak
b. jaszczurka żyworodna, żmija zygzakowata, salamandra plamista, żarłacz tygrysi
c. morświn, jaszczurka żyworódna, żarłacz tygrysi, jesiotr zachodni
d. żółw błotny, kangur olbrzymi, kumak nizinny, jaszczurka żyworodna
Zadanie 7 (0-1)
[...] Struktura ta zbudowana jest z jednej warstwy komórek, które w strefie korzenia dają długie wypustki zwane
włośnikami; przez nie roślina pobiera wodę z solami mineralnym [....].
Określ, jakiej struktury dotyczy ten opis.
a. łyka
b. skórki
c. drewna
d. miękiszu zasadniczego
Zadanie 8 (0-1)
Wskaż, jaki rodzaj miękiszu znajduje się w korzeniu marchwi, pietruszki i buraka cukrowego.
a. asymilacyjny
b. powietrzny
c. spichrzowy
d. zasadniczy
Zadanie 9 (0-1)
Cebula posiada następujące rodzaje liści:
a. podporowe i wabiące
b. spichrzowe i podporowe
c. asymilacyjne i pułapkowe
d. spichrzowe i asymilacyjne
Zadanie 10 (0-1)
Wiele epifitów wykształca korzenie, dzięki którym pobiera wodę z powietrza. Są to korzenie:
a. podporowe
b. ssące
c. oddechowe
d. powietrzne
Zadanie 11 (0-1)
Przykładem ruchu roślin zwanego fototropizmem jest:
a. przemieszczanie się eugleny zielonej w kierunku światła
b. wygięcie łodygi fasoli w kierunku światła
c. składanie i opuszczanie liści mimozy pod wpływem światła
d. wszystkie powyższe odpowiedzi są poprawne
Zadanie 12 (0-1)
Zatrucie organizmu człowieka tlenkiem węgla polega na:
a. rozpadzie erytrocytów
b. zablokowaniu hemoglobiny
c. rozpadzie leukocytów
d. syntezie toksycznych węglowodorów
Zadanie 13 (0-1)
Zdolność pochłaniania promieni nadfioletowych, a tym samym ochronę przed szkodliwym ich działaniem, skóra
posiada dzięki:
a. witaminie D3
b. melaninie
c. złuszczaniu się naskórka
d. wytwarzaniu łoju

2
Zadanie 14 (0-1)
Konflikt serologiczny jest skutkiem:
a. reakcji przeciwciał Rh- matki z erytrocytami Rh+ płodu
b. przenikania przeciwciał anty Rh+ z krwi matki do krwi płodu
c. przenikania erytrocytów Rh- matki do krwi płodu i zlepiania jego krwinek
d. zetknięcia się i zlepienia krwinek matki z krwinkami płodu
Zadanie 15 (0-1)
Funkcja móżdżku polega na:
a. przekazywaniu impulsów nerwowych
b. kontrolowaniu napięcia mięśniowego
c. rozpoznawaniu i interpretacji dźwięków
d. przekazywaniu informacji czuciowych
Zadanie 16 (0-1)
[…] Stanowi centrum koordynacji czynności życiowych organizmu. Tu docierają ostatecznie wszystkie informacje
zebrane za pomocą zmysłów ze środowiska zewnętrznego i wewnętrznego oraz zapadają decyzje dotyczące
sposobów reagowania na te informacje [...].
Opis dotyczy:
a. somatycznego układu nerwowego
b. autonomicznego układu nerwowego
c. obwodowego układu nerwowego
d. ośrodkowego układu nerwowego
Zadanie 17 (0-1)
Kisiel, którego głównym składnikiem jest mąka ziemniaczana, ulega trawieniu głównie w:
a. jamie ustnej i żołądku
b. jamie ustnej i dwunastnicy
c. żołądku i dwunastnicy
d. jelicie cienkim i grubym
Zadanie 18 (0 – 1)
Tabela przedstawia wybrane wydzieliny gruczołów trawiennych, ich rolę oraz miejsce wytwarzania. Wybierz
prawidłowe zestawienie.
Miejsce wytwarzania Rodzaj wydzieliny Rola biologiczna
a gruczoły ślinowe amylaza ślinowa trawienie węglowodanów
b ściany żołądka sok żołądkowy emulgacja tłuszczów (rozbicie na kropelki)
c trzustka żółć zawiera kwasy żółciowe emulgujące tłuszcz
d ściany jelita cienkiego sok jelitowy reguluje poziom cukru

Zadanie 19 (0-1)
Umami to nowy termin stosowany do określenia:
a. nowo odkrytego receptora smaku
b. jednej z chorób układu nerwowego
c. zdrowego stylu odżywiania stosowanego w kuchni japońskiej
d. zjawiska obserwowanego w przyrodzie w czasie wyładowań atmosferycznych
Zadanie 20 (0-1)
Jest to poważna, przewlekła choroba prowadząca do trwałych ubytków w tkance kostnej. Kości stają się kruche i
podatne na złamania, najczęściej do złamań dochodzi w nadgarstku i szyjce kości udowej, a także w kręgosłupie.
Chorobą tą jest:
a. osteoporoza
b. krzywica
c. zrzeszotnienie kości
d. poprawne odpowiedzi to a i c

3
Zadanie 21 (0-1)
Interferony to białka:
a. umożliwiające krzepnięcie krwi
b. uszkadzające ścianę komórkową bakterii
c. nazywane inaczej antygenami zgodności tkankowej
d. hamujące namnażanie wirusów w komórkach
Zadanie 22 (0 – 1)
Rysunek przedstawia budowę i działanie łożyska. W miejsca oznaczone cyframi należy wpisać:

1 2 3 4
a. O2 CO2 składniki odżywcze produkty metabolizmu
b. CO2 składniki odżywcze O2 produkty metabolizmu
c. O2 CO2 produkty metabolizmu składniki odżywcze
d. CO2 O2 składniki odżywcze produkty metabolizmu
Zadanie 22 (0-1)
Wybierz odpowiedź zawierającą pełny zestaw gazów rozprowadzanych przez krew w naczyniach krwionośnych.
tętnice żyły
a. O2 CO2
b. O2 i CO2 O2 i CO2
c. O2 i CO2 CO2
d. O2 O2 i CO2
Zadanie 24 (0-1)
Cechą budowy tasiemca będącą przystosowaniem do pasożytnictwa jest:
a. dobrze wykształcony układ oddechowy
b. dobrze wykształcony układ krwionośny
c. brak układu pokarmowego
d. brak układu rozrodczego
Zadanie 25 (0-1)
Bioindykacja to:
a. sposób hodowli drobiu (głównie indyków) z wykorzystaniem ekologicznych metod
b. sposób wykrywania zanieczyszczeń środowiska z wykorzystaniem chemicznych indykatorów
c. rodzaj biologicznej walki ze szkodnikami upraw
d. wykorzystanie organizmów żywych jako wskaźników zanieczyszczeń
Zadanie 26 (0-1)
Które z wymienionych zabiegów jest niezgodny z zasadami rolnictwa ekologicznego?
a. stosowanie tzw. „zielonych” nawozów
b. wycinanie zadrzewień śródpolnych
c. ręczne usuwanie chwastów
d. kompostowanie chwastów
Zadanie 27 (0-1)
Wskaż zestaw zawierający wyłącznie paprotniki będące pod ochroną prawną.
a. długosz królewski, widłak goździsty, skrzyp polny
b. pióropusznik strusi, widłak goździsty, języcznik zwyczajny
c. skrzyp polny, pióropusznik strusi, narecznica samcza
d. skrzyp bagienny, orlica pospolita, widłak jałowcowy

4
Zadanie 28 (0-1)
Proces krzepnięcia krwi odbywa się w kilku etapach. Uszereguj wymienione etapy w prawidłowej kolejności:
….. powstanie fibryny
….. uwalnianie enzymów z płytek krwi
….. gromadzenie się płytek w miejscu uszkodzenia
….. powstanie skrzepu
….. tworzenie splotu zatrzymującego krwinki
Zadanie 29 (0-3)
Pogrupuj wymienione poniżej męskie cechy płciowe na pierwszorzędowe i drugorzędowe.
zarost na twarzy, jądra, gruczoł krokowy, niski tembr głosu, owłosienie torsu, nasieniowody, prącie
Cechy pierwszorzędowe: …………………………………………………………………………………….
Cechy drugorzędowe:………………………………………………………………………………………...
Zadanie 30 (0-2)
Spośród wymienionych poniżej organizmów podkreśl te, które przeprowadzają proces oddychania beztlenowego.
drożdże piwne, bakterie mlekowe, rosiczka okrągłolistna, kret europejski, wsza ludzka, zawilec gajowy, tasiemiec
uzbrojony, foka szara, motylica wątrobowa, pałeczka okrężnicy, dżdżownica ziemna, marszczelec, opieńka miodowa,
węgorz europejski
Zadanie 31 (0-3)
Przyporządkuj nazwom kości ich umiejscowienie w organizmie człowieka.
a. żebro 1. kończyna dolna
b. kość biodrowa 2. czaszka
c. kość strzałkowa 3. klatka piersiowa
d. obojczyk 4. obręcz barkowa
e. żuchwa 5. kończyna górna
f. kość promieniowa 6. kręgosłup
7. obręcz miednicowa

a. ….. b. ….. c. ….. d. ….. e. ….. f. …..

Zadanie 32 (0-3)
Na schemacie przedstawiono budowę żeńskiego ukadu rozrodczego. Nazwij wskazane elementy oraz podaj po jednej
funkcji każdego z nich.

Nazwa narządu Funkcja narządu

A
B
C

5
Zadanie 33 (0-2)
Wymienione poniżej hormony wpisz w odpowiednie miejsca, zależnie od pełnionej przez nie funkcji w organizmie
człowieka.
testosteron, estrogen, glukagon, adrenalina, tyroksyna, progesteron, insulina
a. obniża poziom cukru we krwi: ...............................................................................................
b. utrzymuje ciążę: .....................................................................................................................
c. przyspiesza czynność serca i powoduje wzrost ciśnienia krwi: ........................................................
d. warunkuje drugorzędowe cechy płciowe męskie: ...................................................................
e. reguluje przemianę materii:................................................................................................................
Zadanie 34 (0-2)
Jakie grupy krwi przedstawiono na schematach 1 – 4?
1: ................................ 2. ................................ 3. ................................ 4. ................................

Zadanie 35 (0-3)
Przeczytaj zdania poniżej. Jeśli zawarte w nich informacje są prawdziwe wpisz P, jeśli fałszywe –F.
a. żyły to naczynia, którymi płynie krew pozbawiona tlenu; prowadzą one krew do płuc, gdzie oddawany
...........
jest dwutlenek węgla i pobierany tlen
b. rytm bicia serca nie jest narzucony przez układ nerwowy; jest to zjawisko zwane automatyzmem serca ............
c. mięsień sercowy jest opleciony siecią naczyń krwionośnych, zwanych naczyniami wieńcowymi ............
d. podwyższona temperatura ciała i wysiłek fizyczny zmniejszają częstotliwość uderzeń serca w ciągu
............
minuty
e. krew nie bierze udziału w termoregulacji, rozprowadza natomiast enzymy i hormony ............
f. EKG pozwala ocenić ilość tlenu docierającego naczyniami wieńcowymi do serca ............
Zadanie 36 (0-3)
Utwórz pary zawierające poszczególne witaminy wraz z objawami ich niedoboru.
a. wit. D3 1. tzw. kurza ślepota
b. wit. B12 2. niedokrwistość
c. wit. K 3. zaburzenia krzepnięcia
d. wit. B2 4. krzywica u dzieci
e. wit. C 5. szkorbut
f. wit. B1 6. choroba beri – beri
g. wit. A 7. pękanie kącików ust
a. ….. b. ….. c. ….. d. ….. e. ….. f. ….. g. …..
Zadanie 37 (0-1)
Wpisując w wykropkowane miejsca liczby od 1 do 9, uporządkuj we właściwej kolejności etapy transportu cząsteczki
O2 od momentu dostania się jej do jamy nosowej do momentu jej dyfuzji do erytrocytu.
........ jama nosowa ........ osocze krwi ........ oskrzela
........ krtań ........ tchawica ........ gardło
........ oskrzeliki ........ komórki nacz. włosowatych ........ erytrocyty
w pęcherzykach płucnych

6
Zadanie 38 (0-4)
Rysunek przedstawia budowę ucha. Za pomocą strzałek zaznacz na nim i podpisz błonę bębenkową, ślimaka i trąbkę
słuchową. Określ funkcję każdego z tych elementów.

Błona bębenkowa ………………………………………………………………………………………………

Ślimak ………………………………………………………………………………………………………….
Trąbka słuchowa ………………………………………………………………………………………...……..
Zadanie 39 (0-1)
W mechanizmie pobierania powietrza wyróżnia się fazę wdechu i wydechu. Dopasuj określenia do fazy wydechu,
wpisując odpowiednie litery.
a. powiększenie objętości klatki piersiowej
b. obniżenie przepony
c. skurcz przepony
d. rozkurcz mięśni międzyżebrowych
e. zmniejszenie objętości klatki piersiowej
f. podniesienie przepony
g. rozkurcz przepony
h. skurcz mięśni międzyżebrowych
wydech …………………………………………….
Zadanie 40 (0-2)
Z wymienionych niżej organizmów utwórz 2 pary, będące przykładami oddziaływań określanych jako mutualizm.
bydło, dąb, mrówki, fasola, bocian, lew, bakterie brodawkowe, lis, borowik, mszyce, tasiemiec nieuzbrojony,
antylopa, wróbel, kleszcz, hiena
...........................................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................................
Zadanie 41 (0-2)
Uczniowie przeprowadzili obserwację pobliskiego sadu, w którym rosną wyłącznie jabłonie jednego gatunku.
Wykonali następujące zadania:
- policzyli wszystkie jabłonie rosnące w sadzie;
- policzyli oddzielnie: jabłonie kilkunastoletnie, kilkuletnie i młode sadzonki posadzone w ostatnim roku;
- ustalili wymiary i powierzchnię sadu;
- na planie sadu zaznaczyli rozmieszczenie drzew.
Podkreśl, spośród podanych niżej, te cechy populacji, które mogą określić uczniowie po wykonaniu wszystkich zadań.
zagęszczenie, rozrodczość, liczebność, struktura płci, struktura wiekowa, struktura przestrzenna
Zadanie 42 (0-3)
Rysunek przedstawia narządy wymiany gazowej występujące u pewnej gromady
kręgowców.
Te zwierzęta to ........................................................... .
Literą A na rysunku zaznaczone są ......................................,
natomiast literą B - ..............................................................

7
Zadanie 43 (0-3)
Przeczytaj zdania poniżej. Jeśli zawarte w nich informacje są prawdziwe wpisz P, jeśli fałszywe –F.
a. ozon to związek chemiczny o wzorze O3 ...........
b. występowanie ozonu w stratosferze jest zjawiskiem pozytywnym ............
c. gazami, które przyczyniają się do powstawania ozonu w atmosferze są freony ............
d. ozon, podobnie jak tlen i azot, zaliczany jest do gazów cieplarnianych ............
e. występowanie ozonu w warstwie przyziemnej jest zjawiskiem negatywnym ............
f. ozonosfera chroni Ziemię przed szkodliwym działaniem promieniowania UV ............
Zadanie 44 (0-3)
Masz do wyboru trzy określenia dotyczące transportu substancji między komórką a jej otoczeniem: dyfuzja, osmoza,
transport aktywny. Wpisz je we właściwe kratki tabeli.
Zjawisko Sposób transportu
a. tlen przenika z pęcherzyka płucnego do naczynia włosowatego
b. komórka po znalezieniu się w stężonym roztworze soli traci wodę
c. dwutlenek wegla przemieszcza się z komórek naskórka żaby do atmosfery
d. stężenie potasu w otoczeniu komórki nerwowej jest mniejsze niż w jej
wnętrzu, a mimo to potas wnika do komórki
e. woda z zewnątrz przenika do komórki
f. sód wydostaje się z komórki, mimo że stężenie tego pierwiastka w jej
otoczeniu jest większe niż we wnętrzu komórki