"BIOLOGIA NAUKA O ŻYCIU" .......................................................................................

1. (0-1) Zaznacz prawidłową definicję komórki.

A. Podstawowa jednostka budulcowa i funkcjonalna wszystkich organizmów.
B. Podstawowa jednostka budulcowa i funkcjonalna bakterii i pierwotniaków, niezdolna do samodzielnego życia.
C. Największa jednostka budulcowa organizmów wielokomórkowych, zdolna do samodzielnego życia.
D. Element budowy organizmów, z którego są zbudowane wszystkie organelle.

2. (0-4) Połącz nazwy organelli komórkowych pełnionymi funkcjami, wpisując w miejsca kropek odpowiednie cyfry.

1. jądro komórkowe A ........ zachodzi w nim fotosynteza

2. mitochondrium B ........ zawiera materiał genetyczny i koordynuje czynności życiowe
3. chloroplast C ........ pełni ważną rolę w procesie powstawania białek
4. błona komórkowa D ........ nadaje kształt komórce i ją ochrania
5. cytoplazma E ........ zachodzi w nim proces oddychania
6. wodniczka F ........ gromadzi różne substancje i utrzymuje właściwe uwodnienie komórki
7. ściana komórkowa G ........ półpłynna mieszanina różnych substancji, wypełniająca wnętrze komórki
8. rybosom H ........ reguluje wymianę substancji między komórką i otoczeniem

3. (0-2) Oceń, czy obecność lub brak danego elementu budowy komórki jest dobrym kryterium odróżniania komórek
podanych w punktach a i b. Zaznacz poprawne odpowiedzi.

KOMÓRKA
ELEMENT BUDOWY
a) bakteryjna i zwierzęca b) zwierzęca i roślinna
1. Jądro komórkowe □ TAK □ NIE □ TAK □ NIE
2. Mitochondrium □ TAK □ NIE □ TAK □ NIE
3. Chloroplast □ TAK □ NIE □ TAK □ NIE
4. Ściana komórkowa □ TAK □ NIE □ TAK □ NIE
4. (0–3) Rozpoznaj i podpisz komórkę przedstawioną
na rysunku oraz podpisz zaznaczone organelle.

Jest to komórka ........................................................

5. (0-1) Ściana komórkowa komórek roślinnych zbudowana jest z .....................................

6. (0-2) Ania dostała w prezencie mikroskop wyposażony w 3 obiektywy, które powiększają odpowiednio 4, 10 i 40 razy,
oraz trzy wymienne okulary o powiększeniu 5, 10 i 16 razy. Zaznacz możliwe najmniejsze i największe powiększenie,
które może ustawić Ania w swoim mikroskopie.
1. Powiększenie najmniejsze: A. 4 razy B. 5 razy C. 20 razy

2. Powiększenie największe: A. 40 razy B. 640 razy C. 1024 razy

7. (0–1) Przyporządkuj systemy klasyfikacji organizmów ich charakterystykom.

A. Klasyfikuje organizmy na podstawie 1. System naturalny: ............

ich zewnętrznego podobieństwa.
2. System sztuczny: ................
B. Klasyfikuje organizmy na podstawie
ich pokrewieństwa.
8. (0-1) Przyporządkuj wymienionym w tabeli królestwom odpowiednie zestawy organizmów.

Królestwa organizmów Przedstawiciele

bakterie ........ 1. komar brzęczący, żaba trawna, śledź atlantycki,
grzyby ........ 2. gronkowiec złocisty, L. casei defencis, prątek gruźlicy,
zwierzęta ........ 3. mak lekarski, konwalia majowa, fiołek alpejski
rośliny ........ 4. euglena zielona, pantofelek, śluzowiec
protisty ........ 5. borowik ponury, pleśniak, drożdże.

9. (0-1) Zaznacz zestaw, w którym znajdują się organizmy należące do jednego gatunku.
a) klon polny, klon pospolity, klon jawor, klon jesionolistny
b) sosna zwyczajna, jałowiec pospolity, świerk pospolity, jodła pospolita
c) jamnik szorstkowłosy, owczarek collie, owczarek podhalański, seter angielski;
d) lis piaskowy, lis polarny, lis rudy, lis płowy
10. (0-1) Wsyzstkie opisane przez naukowców organizmy żywe posiadają nazwę w języku:
a) angielskim b) niemieckm c) szwedzkim d) łacińskim
11. (0–4) Przyporządkuj nazwom nauk przedmiot ich badań.
A. Cytologia …... 1. Zajmuje się budową tkanek.
2. Zajmuje się budową i funkcjonowaniem komórek.
B. Genetyka…...
3. Zajmuje się dziedziczeniem cech i zmiennością organizmów.
C. Anatomia …... 4. Zajmuje się budową chemiczną organizmów.
D. Histologia …... 5. Zajmuje się budową wewnętrzną organizmów.

12. (0-1) Uporządkuj wymienione poziomy organizacji życia zgodnie z hierarchiczną budową rosliny.
Wpisz w wykropkowane miejsca cyfry od 1 (poziom najniższy) do 5 (poziom najwyższy).

....... ŁODYGA ....... MITOCHONDRIUM ....... ROŚLINA ....... KOMÓRKA MIĘKISZOWA ....... TKANKA MIĘKISZOWA

13. (0-2) Jacek zauważył, że na wilgotnym chlebie pojawia się pleśń. Obserwacja ta skłoniła go do przeprowadzenia
doświadczenia naukowego. Uzupełnij brakujące etapy doświadczenia Jacka.

I. Problem badawczy: Czy wilgotność chleba ma wpływ na rozwój pleśni?

II. Hipoteza: ............................................................................................................................................................................

III. Przygotowanie próby badawczej: Jacek przygotował kawałki wilgotnego chleba i umieścił je w dużym słoju.

IV. Przygotowanie próby kontrolnej: .......................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................................

V. Wynik: Pleśń pojawiła się tylko na wilgotnym chlebie.

VI. Wniosek: Rozwój grzybów pleśniowych ma związek z wilgotnością podłoża. Postawiona hipoteza

została ...................................................
Zadania dodatkowe (dla chętnych):
1. Cząsteczki DNA w jądrze komórkowym są związane z białkami zwanymi ................................ i razem z nimi tworzą
tzw. nukleosomy. Podczas podziałów komórkowych nić nukleosomów jest bardzo skondensowana i tworzy struktury
zwane ............................................ W okresie między podziałami DNA wraz z białkami przyjmuje luźniejszą postać
zwaną ...................................................... .
2. Dziedzina biologii badająca ptaki to ........................................................
Inna dziedzina, zwana herpetologią, bada ..................................................... .
"BIOLOGIA NAUKA O ŻYCIU" .......................................................................................

1. (0-1) Zaznacz prawidłową definicję komórki.

A. Podstawowa jednostka budulcowa i funkcjonalna bakterii i pierwotniaków, niezdolna do samodzielnego życia.
B. Podstawowa jednostka budulcowa i funkcjonalna wszystkich organizmów.
C. Największa jednostka budulcowa organizmów wielokomórkowych, zdolna do samodzielnego życia.
D. Element budowy organizmów, z którego są zbudowane wszystkie organelle.

2. (0-4) Połącz nazwy organelli komórkowych pełnionymi funkcjami, wpisując w miejsca kropek odpowiednie cyfry.

1. jądro komórkowe A ........ zachodzi w nim fotosynteza

2. chloroplast B ........ zawiera materiał genetyczny i koordynuje czynności życiowe
3. mitochondrium C ........ pełni ważną rolę w procesie powstawania białek
4. ściana komórkowa D ........ zachodzi w nim proces oddychania
5. cytoplazma E ........ nadaje kształt komórce i ją ochrania
6. rybosom F ........ półpłynna mieszanina różnych substancji, wypełniająca wnętrze komórki
7. błona komórkowa G ........ gromadzi różne substancje i utrzymuje właściwe uwodnienie komórki
8. wodniczka H ........ reguluje wymianę substancji między komórką i otoczeniem

3. (0-2) Oceń, czy obecność lub brak danego elementu budowy komórki jest dobrym kryterium odróżniania komórek
podanych w punktach a i b. Zaznacz poprawne odpowiedzi.

KOMÓRKA
ELEMENT BUDOWY
a) zwierzęca i roślinna b) bakteryjna i zwierzęca
1. Ściana komórkowa □ TAK □ NIE □ TAK □ NIE
2. Jądro komórkowe □ TAK □ NIE □ TAK □ NIE
3. Mitochondrium □ TAK □ NIE □ TAK □ NIE
4. Chloroplast □ TAK □ NIE □ TAK □ NIE

4. (0–3) Rozpoznaj i podpisz komórkę przedstawioną

na rysunku oraz podpisz zaznaczone organelle.

Jest to komórka ........................................................

5. (0-1) Ściana komórkowa komórek grzybowych zbudowana jest z .....................................

6. (0-2) Ania dostała w prezencie mikroskop wyposażony w 3 obiektywy, które powiększają odpowiednio 4, 10 i 40 razy,
oraz trzy wymienne okulary o powiększeniu 5, 10 i 12 razy. Zaznacz możliwe najmniejsze i największe powiększenie,
które może ustawić Ania w swoim mikroskopie.
I. Powiększenie najmniejsze: A 4 razy B. 5 razy C. 20 razy

II. Powiększenie największe: A. 40 razy B. 480 razy C. 640 razy

7. (0–1) Przyporządkuj systemy klasyfikacji organizmów ich charakterystykom.

A. Klasyfikuje organizmy na podstawie 1. System naturalny: ............

ich zewnętrznego podobieństwa.
B. Klasyfikuje organizmy na podstawie 2. System sztuczny: ............
ich pokrewieństwa.
8. (0-1) Przyporządkuj wymienionym w tabeli królestwom odpowiednie zestawy organizmów.

Królestwa organizmów Przedstawiciele

bakterie ........ 1. komar brzęczący, żaba trawna, śledź atlantycki,
rośliny ........ 2. gronkowiec złocisty, L. casei defencis, prątek gruźlicy,
zwierzęta ........ 3. mak lekarski, konwalia majowa, fiołek alpejski
grzyby ........ 4. euglena zielona, pantofelek, śluzowiec,
protisty ........ 5. borowik ponury, pleśniak, drożdże.

9. (0-1) Zaznacz zestaw, w którym znajdują się organizmy należące do jednego gatunku.
a) klon polny, klon pospolity, klon jawor, klon jesionolistny
b) sosna zwyczajna, jałowiec pospolity, świerk pospolity, jodła pospolita
c) jamnik szorstkowłosy, owczarek collie, owczarek podhalański, seter angielski;
d) lis piaskowy, lis polarny, lis rudy, lis płowy.

10. (0-1) Uważany jest za twórcę współczesnej systematyki, wprowadził zasadę nazywania gatunków. Mowa o:
a) Karolu Darwinie b) Karolu Linneuszu c) św. Augustynie d) św. Franciszku
11. (0–4) Przyporządkuj nazwom nauk przedmiot ich badań.
A. Cytologia …... 1. Zajmuje się budową tkanek.
2. Zajmuje się dziedziczeniem cech i zmiennością organizmów.
B. Histologia …...
3. Zajmuje się budową i funkcjonowaniem komórek.
C. Anatomia …... 4. Zajmuje się budową wewnętrzną organizmów.
D. Genetyka …... 5. Zajmuje się budową chemiczną organizmów.

12. (0-1) Uporządkuj wymienione poziomy organizacji życia zgodnie z hierarchiczną budową rosliny.
Wpisz w wykropkowane miejsca cyfry od 1 (poziom najniższy) do 5 (poziom najwyższy).

....... TKANKA MIĘKISZOWA ....... CHLOROPLAST ....... ROŚLINA ....... KOMÓRKA MIĘKISZOWA ....... LIŚĆ

13. (0-2) Marian zauważył, że pędy ziemniaków leżących w ciemnej piwnicy są białe. Obserwacja ta skłoniła go
do przeprowadzenia doświadczenia naukowego. Uzupełnij brakujące etapy doświadczenia Mariana.

I. Problem badawczy: Czy światło jest niezbędne, aby roślina zazieleniła się?

II. Hipoteza: ............................................................................................................................................................................

III. Przygotowanie próby badawczej: Marian przygotował 5 ziemniaków z pędami i umieścił je na parapecie.

IV. Przygotowanie próby kontrolnej: .......................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................................

V. Wynik: Zazieleniły się tylko pędy ziemniaków umieszczonych na parapecie.

VI. Wniosek: Zielony barwnik pojawia się w komórkach roślin tylko w obecności światła. Postawiona hipoteza

została ...................................................
Zadania dodatkowe (dla chętnych):
1. Cząsteczki DNA w jądrze komórkowym są związane z białkami zwanymi ................................ i razem z nimi tworzą
tzw. nukleosomy. Podczas podziałów komórkowych nić nukleosomów jest bardzo skondensowana i tworzy struktury
zwane ............................................ W okresie między podziałami DNA wraz z białkami przyjmuje luźniejszą postać
zwaną ...................................................... .
2. Dziedzina biologii badająca owady to .........................................................
Inna dziedzina, zwana ichtiologią, bada ..................................................... .