Imię i nazwisko: Liczba

punktów /

PROTISTY, GRZYBY Ocena

1) (1 pkt.) Jednym z systemów stosowanych w klasyfikacji organizmów jest system pięciu królestw.
Poniżej przedstawiono schematycznie cztery organizmy (bez zachowania proporcji wielkości),
z których każdy należy do innego królestwa.

Zakreśl znakiem X numer rysunku, na którym przedstawiono organizm zaliczany

do królestwa Protista.

2) (2 pkt.) Na schemacie przedstawiono cykl życiowy pierwotniaków, których formy troficzne są

haploidalne.

Określ rolę mejozy w cyklu życiowym tych pierwotniaków oraz uzasadnij, że proces ten może
zwiększać szanse przeżycia organizmów potomnych.

....................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................

Dr TADEUSZ WALCZYŃSKI | PROTISY, GRZYBY 1

3) (3 pkt.) Na wykresie przedstawiono zmiany liczebności dwóch rodzajów pierwotniaków hodowanych
wspólnie, przy czym pantofelek odżywia się pożywką ryżową systematycznie dodawaną do hodowli,
a Didinium to pierwotniak drapieżny.

a) Opisz, jak kształtowała się liczebność każdego z tych pierwotniaków przez pierwsze
trzy doby eksperymentu.

..............................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................

b) Podaj najbardziej prawdopodobną przyczynę spadku liczebności Didinium po trzeciej

dobie eksperymentu.

..............................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................

4) (2 pkt.) Przez długi czas grzyby zaliczano do roślin. Różnią się od nich jednak wieloma cechami
i dlatego wydzielono je w odrębne królestwo.
Spośród wymienionych niżej cech budowy i funkcji organizmów wypisz (stosując oznaczenia
literowe):

a) dwie cechy roślin różniące je od grzybów: ……………………….

b) dwie cechy grzybów różniące je od roślin: ……………………….

Cechy budowy i funkcji organizmów

A. Budują je komórki nieposiadające ukształtowanego jądra.
B. Są zbudowane z komórek eukariotycznych.
C. Celuloza jest głównym składnikiem ich ścian komórkowych.
D. Ściany ich komórek są zbudowane przeważnie z chityny.
E. Organizmy te magazynują głównie skrobię.
F. Organizmy te są wyłącznie cudzożywne.
G. Mogą rozmnażać się przez zarodniki.

Dr TADEUSZ WALCZYŃSKI | PROTISY, GRZYBY 2

5) (3 pkt.) U niektórych słodkowodnych protistów, np. pantofelków występują tzw. wodniczki tętniące,
które zbierają wodę z wnętrza komórki i wypompowują ją na zewnątrz. Pulsowanie wodniczek
tętniących łatwo zaobserwować w mikroskopie optycznym.

Zaplanuj doświadczenie pozwalające rozwiązać problem badawczy:

Czy częstotliwość pulsowania wodniczek tętniących u pantofelków zależy od stężenia NaCl
w ich środowisku zewnętrznym?

Do dyspozycji masz: mikroskop, akwarium z hodowlą pantofelków, zlewki, szkiełka

podstawowe, zakraplacz, 1% roztwór NaCl, wodę destylowaną.

Próba kontrolna: …………………………………………………………………………………….

................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................

Próba badawcza: …………………………………………………………………………………….

................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................

Sposób uzyskiwania wyników: ……………………………………………………………………..

................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................

6) (1 pkt.) Grzyby to organizmy cudzożywne. Ich strzępki potrafią pochłaniać tylko proste, łatwo
przyswajalne substancje organiczne. Związki organiczne występują zwykle w środowisku w postaci
związków wielkocząsteczkowych, które w tej postaci nie mogą być wprost przez grzyby pobierane.
Opisz sposób działania grzybów, dzięki któremu mogą one pobierać związki organiczne
ze środowiska.

................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................

Dr TADEUSZ WALCZYŃSKI | PROTISY, GRZYBY 3

7) (2 pkt.) Na schemacie przedstawiono cykl rozwojowy taśmy morskiej należącej do zielenic. W cyklu
tym występuje diploidalny sporofit oraz haploidalny gametofit, które mają podobną budowę
morfologiczną.

a) Na podstawie powyższych informacji zapisz litery, którymi na schemacie oznaczono:

Zarodniki ............................ Gamety ............................

b) Wpisz na schemacie literę R w miejscu, gdzie zachodzi mejoza.

8) (1 pkt.) Zaznacz zdanie, które zawiera poprawną informację dotyczącą grzybów.

A. Ciało grzybów, zwane grzybnią, składa się z rozgałęzionych strzępek otoczonych sztywną,
zbudowaną głównie z ligniny ścianą komórkową.
B. W cyklu rozwojowym workowców i podstawczaków występuje faza jąder sprzężonych
(dikariofaza), krótsza u workowców, dłuższa u podstawczaków.
C. Wszystkie grzyby to organizmy heterotroficzne (saprobionty, pasożyty, symbionty), które jako
materiał zapasowy gromadzą głównie glikogen i skrobię.
D. Grzyby rozmnażają się wegetatywnie przez zarodniki, pływki, fragmentację grzybni i bulwki
przybyszowe.

9) (1 pkt.) W komórkach wielu pierwotniaków występują wodniczki tętniące, pełniące istotną rolę
w utrzymaniu stałości ich środowiska wewnętrznego.
Uzasadnij, że wodniczki tętniące w komórkach pierwotniaków słodkowodnych pełnią
funkcję adaptacyjną do środowiska. W odpowiedzi uwzględnij stężenie roztworu
wewnątrzkomórkowego pierwotniaków i środowiska, w którym żyją.

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

Dr TADEUSZ WALCZYŃSKI | PROTISY, GRZYBY 4

10) (1 pkt.) Na schemacie przedstawiono fagocytozę – jeden ze sposobów pobierania pokarmu przez
ameby.

Na podstawie rysunku wpisz do poniższej tabeli cyfry od 1 do 5, tak aby odzwierciedlały one
uszeregowane we właściwej kolejności etapy fagocytozy.

Nr etapu Charakterystyka etapu

Usunięcie niestrawionych resztek pokarmu na zewnątrz, regeneracja błony komórkowej.

Utworzenie wysłanego błoną wklęśnięcia na powierzchni ameby, które obejmuje pokarm.

Identyfikacja pokarmu przez cząsteczkę receptora tkwiącego w błonie komórkowej.

Trawienie pokarmu i wchłanianie prostych związków do cytoplazmy.

Utworzenie wodniczki pokarmowej, przesunięcie jej w głąb cytoplazmy i połączenie
z lizosomem.

11) (3 pkt.) Schemat przedstawia jeden ze sposobów pobierania pokarmu przez protisty heterotroficzne.

Podaj nazwę takiego sposobu pobierania pokarmu oraz dwie cechy dla niego charakterystyczne.

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

Dr TADEUSZ WALCZYŃSKI | PROTISY, GRZYBY 5

12) (3 pkt.) Przez długi czas grzyby uważano za rośliny. W miarę zmian zachodzących w systematyce
organizmów uznano wyraźną odrębność grzybów od roślin i wydzielono je w osobną jednostkę
taksonomiczną.
Podaj trzy argumenty, które zadecydowały o odrębności grzybów i wydzieleniu ich ze świata
roślin.

1. .............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

2. .............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

3. .............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

13) (3 pkt.) Postanowiono zbadać wpływ warunków siedliska na wzrost i rozwój grzybni pleśniaka.
W tym celu przygotowano 10 krystalizatorów i tyle samo płytek szklanych. Na dnie naczyń
umieszczono kawałki chleba zwilżone roztworem sacharozy. Miękkim pędzelkiem naniesiono nieco
kurzu na powierzchnię chleba. Naczynia przykryto płytkami. Kultury tak przygotowane podzielono
na dwie grupy. Pięć naczyń i płytek szklanych z I grupy oklejono z zewnątrz czarnym papierem
i umieszczono w zamkniętej szafce. Wszystkie 10 kultur znajdowało się w temperaturze pokojowej.
Następnie prowadzono obserwację, której dokumentację przedstawia poniższa tabela.

Cechy wzrostu i rozwoju Grupa I Grupa II

Liczba strzępków grzybni większa mniejsza
Wzrost grzybni szybszy wolniejszy
Liczna wytworzonych zarodni mniejsza większa

A. Sformułuj problem badawczy do tego doświadczenia.

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

B. Na podstawie podanej dokumentacji obserwacji sformułuj dwa wnioski z przeprowadzonego

doświadczenia.

1. .......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

2. .......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

Dr TADEUSZ WALCZYŃSKI | PROTISY, GRZYBY 6

14) (2 pkt.) Rdza źdźbłowa, pasożytniczy grzyb, poraża liście i łodygi zbóż. Drugim żywicielem rdzy jest
berberys zwyczajny, krzew występujący na terenie całej Polski. Obniżka plonów spowodowana rdzą
źdźbłową może być bardzo duża i dochodzić do 70%. Walka z tym pasożytem polega na niszczeniu
berberysu, prawidłowym nawożeniu, głębokiej orce, która niszczy zarodniki przetrwalnikowe,
oraz stosowaniu odmian odpornych na pasożyta.

Która z opisanych metod walki z tym grzybem jest najskuteczniejsza? Podaj uzasadnienie
swojego wyboru.

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

15) (2 pkt.) Schemat ilustruje zależność pionowego rozmieszczenia glonów od długości fal świetlnych.

Długość i barwa światła

760 nm 380nm
czerwona pomarańczowa żółta zielona niebieska fioletowa
(m)
0
10
20 X
30 Y
40 Z
50

Wiedząc, że energia fotonów jest odwrotnie proporcjonalna do długości fali świetlnej, a barwnik
absorbuje tylko barwę dopełniającą, uzupełnij poniższą tabelę.

Glon Rodzaj barwnika fotosyntetycznego Gromada glonów

Dr TADEUSZ WALCZYŃSKI | PROTISY, GRZYBY 7

16) (3 pkt.) Helotyzm to odmiana symbiozy, w której jeden z symbiontów odnosi większe korzyści niż
drugi. Przykładem jest współżycie glonów i grzybów w plesze porostów.
Wskaż, który z symbiontów, glon czy grzyb, odnosi mniejsze korzyści.

...................................................................................................................................................................

Podaj dwa argumenty uzasadniające właściwy wybór.

1. .............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

2. .............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

17) (1 pkt.) Na rysunku przedstawiono (w sposób uproszczony) strzępki dwóch odmiennych płciowo,
haploidalnych grzybni pieczarki biorących udział w procesie płciowym (somatogamii).

Zaznacz rysunek przedstawiający grzybnię, z której są zbudowane owocniki tej pieczarki.

18) (1 pkt.) Dla grzybów saprofitycznych źródłem substancji pokarmowych są związki organiczne,
które grzyby pobierają z martwych szczątków organizmów całą powierzchnią ciała. W tym procesie
u grzybów wielokomórkowych ważną rolę odgrywają: budowa morfologiczna (długie, cienkie
strzępki grzybni, które się szybko rozrastają) oraz enzymy (celulazy, proteazy, chitynazy,
enzymy rozkładające ligninę).

Wykaż, że budowa grzybni oraz zdolność wytwarzania enzymów uwalnianych do otoczenia

są przystosowaniem do sposobu odżywiania się wielokomórkowych grzybów.

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

Dr TADEUSZ WALCZYŃSKI | PROTISY, GRZYBY 8

19) (2 pkt.) Na rysunku przedstawiono powstawanie zarodników u muchomora należącego do grzybów
kapeluszowych.

a) Przyporządkuj wymienionym poniżej procesom litery, którymi te procesy oznaczone

są na rysunku.

Mejoza: ………………… Kariogamia jąder sprzężonych: …………………

b) Uzupełnij poniższe zdania tak, aby powstał poprawny opis dotyczący cyklu rozwojowego
muchomora. Podkreśl w każdym nawiasie właściwe określenie.

W cyklu życiowym muchomora dominuje faza (haploidalna / diploidalna / jąder sprzężonych).

Mejoza zachodzi w komórkach tworzących warstwę (na powierzchni blaszek owocnika /

na górnej powierzchni kapelusza owocnika / u podstawy owocnika). W wyniku tego procesu

powstają zarodniki (konidialne / podstawkowe / workowe).

20) (3 pkt.) Endofity to symbiotyczne grzyby, głównie workowce, żyjące wewnątrz liści lub innych
organów wielu gatunków roślin. Badano wpływ endofitów na uszkodzenie liści kakaowca wywołane
zakażeniem fitoftorą – pasożytniczym protistem z grupy lęgniowców. Przygotowano cztery grupy
zestawów z siewkami kakaowca: dwie grupy badawcze (I–II) oraz dwie grupy kontrolne (III–IV).
Po osiągnięciu odpowiedniego wzrostu roślin liście w zestawach badawczych (I i II) zakażono
fitoftorą. Po określonym czasie sprawdzono stan liści siewek kakaowca we wszystkich czterech
grupach. Wyniki doświadczenia przedstawiono w tabeli.

Siewki kakaowca Skutki zakażenia kakaowca fitoftorą

Zestaw obecność zakażenie odsetek obumarłych odsetek zniszczonej
endofitów fitoftorą liści powierzchni żywych liści
I + + 9,5 7,6
II – + 24,5 15,1
III + – 0,0 0,0
IV – – 0,0 0,0

Sformułuj wniosek na podstawie wyników przedstawionego doświadczenia.

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

Dr TADEUSZ WALCZYŃSKI | PROTISY, GRZYBY 9