PROTISTY – zadania maturalne

Zad. 1 Matura maj 2019 p.r. stary (zad. 11) 2pkt

Na rysunku przedstawiono budowę pantofelka (Paramecium caudatum) należącego do

orzęsków żyjących w środowisku słodkowodnym. Charakterystyczną cechą tych protistów
jest aparat jądrowy złożony z dwóch jąder komórkowych: makronukleusa i mikronukleusa.
U niektórych gatunków aparat ten jest zwielokrotniony.

a) Podaj nazwę struktury oznaczonej na rysunku literą A i wykaż związek funkcji tej
struktury ze środowiskiem życia tych orzęsków.

Nazwa struktury A: ………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………

b) Wyjaśnij, w jaki sposób struktura oznaczona na rysunku literą B umożliwia

rekombinację materiału genetycznego podczas koniugacji pantofelków.

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
Zad. 2 Matura maj 2019 NOWA (zad. 9) 4pkt

Świdrowiec gambijski (Trypanosoma gambiense) to protist wywołujący śpiączkę afrykańską.

Pasożytuje on we krwi różnych ssaków (np. bydła), z których może być przeniesiony na
człowieka. U ssaków świdrowiec rozmnaża się przez podział komórki. Jest roznoszony przez
krwiopijną, trudną do zwalczenia, muchę tse-tse, w której organizmie przechodzi część
swojego cyklu życiowego. Dopiero w 2014 roku odkryto, że w cyklu świdrowca na tym etapie
może zachodzić mejoza, a następnie – zapłodnienie. Rozmnażanie płciowe nie jest jednak
niezbędne do zamknięcia cyklu życiowego tego pasożyta.

Powierzchnia komórki świdrowca jest pokryta milionami kopii jednego rodzaju białka –
wysokozmiennej glikoproteiny powierzchniowej (VSG). Po wniknięciu do krwi gospodarza
każde kolejne pokolenie pasożyta wytwarza inny wariant antygenu VSG o odmiennej
budowie molekularnej. Do zmiany wariantu białka powierzchniowego dochodzi przez
przeniesienie i rearanżację (zamianę) fragmentów genomu, w którym znajdują się sekwencje
kodujące VSG. Na wykresie przedstawiono zmiany liczebności pasożyta we krwi oraz
zmiany białka powierzchniowego (VSG1, VSG2, VSG3) w kolejnych pokoleniach świdrowca
we krwi człowieka.

Na podstawie: N.A. Campbell i inni, Biologia, Poznań 2012;

C. Conway i inni, Two pathways of homologus recombination in Trypanosoma brucei, „Molecular Microbiology”,
45(6), 2002.

9.1. (0–1)
Oceń, czy poniższe informacje dotyczące świdrowca gambijskiego są prawdziwe.
Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo F – jeśli jest fałszywa.
9.2. (0–1)
Określ, który organizm – człowiek czy mucha tse-tse – może być uważany za żywiciela
ostatecznego świdrowca gambijskiego. Odpowiedź uzasadnij.

Żywicielem ostatecznym jest ………………………………., ponieważ

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………

9.3. (0–1)
Określ ploidalność (n / 2n) formy świdrowca występującej w organizmach ssaków.
Odpowiedź uzasadnij.

W organizmie ssaków występuje forma ………….. świdrowca, ponieważ

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………

9.4. (0–1)
Na podstawie przedstawionych informacji wyjaśnij, dlaczego tak trudne jest
zwalczenie świdrowca przez układ odpornościowy organizmu człowieka.

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………

Zad. 3 Matura czerwiec 2018 p.r. stary (zad. 11) 1pkt

Pantofelki żyjące w środowisku hipotonicznym przeniesiono do środowiska dla nich

izotonicznego. U pantofelków za regulację ilości wody w komórce odpowiadają wodniczki
tętniące. Określ, jak zmieni się – obniży się czy wzrośnie – aktywność wodniczek
tętniących pantofelków po opisanej zmianie środowiska. Odpowiedź uzasadnij,
uwzględniając zjawisko osmozy.

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
Zad. 4 Matura maj 2018 p.r. stary (zad. 7) 2pkt

Na rysunku przedstawiono budowę pantofeleka – jednokomórkowego organizmu

heterotroficznego, zaliczanego do Protista. Występuje on pospolicie w strefie przybrzeżnej i
otwartej toni wodnej zbiorników słodkowodnych.

a) Podaj nazwy elementów budowy pantofelka oznaczonych na rysunku numerami

1 i 2.

1.:………………………………………….. 2.:…………………………………………..

b) Oceń, czy poniższe informacje dotyczące pantofelka są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli

informacja jest prawdziwa, albo F – jeśli jest fałszywa.

Pantofelek pobiera pokarm na drodze fagocytozy, która może zachodzić w

1. P F
każdej części błony komórkowej.
2. Zawartość wody w komórce pantofelka regulują wodniczki tętniące. P F
Podczas rozmnażania bezpłciowego mikronukleus dzieli się mitotycznie, a
3. P F
makronukleus ulega przewężeniu i rozdziałowi na dwie części.

Zad. 5 Matura czerwiec 2017 p.r. NOWY (zad. 5) 4pkt

Tekst I.

W strefie przybrzeżnej, na skalistym dnie morskim, spotykane są gęste zarośla brunatnic,

których plechy mają do 2–3 m długości. Ich komórki mają ściany komórkowe zbudowane
z dwóch warstw: wewnętrznej celulozowej i zewnętrznej pektynowej, wysyconej
polisacharydami specyficznymi dla brunatnic. W cytoplazmie tych komórek znajdują się
chloroplasty wtórne otoczone czterema błonami, w których występują chlorofil a i chlorofil c.
Głównym barwnikiem pomocniczym w chloroplastach jest brunatna fukoksantyna, która
absorbuje światło od żółtozielonej do żółtoniebieskiej części widma. Materiałem zapasowym
wytwarzanym w komórkach brunatnic jest polisacharyd – laminaryna. W cyklu życiowym
wielu brunatnic, np. u listownicy, występuje przemiana pokoleń z przewagą sporofitu.
Tekst II.

Zarośla brunatnic nie tylko stanowią schronienie, lecz także są pokarmem dla różnych
organizmów. W miarę jak brunatnice rosną, odżywiają się nimi między innymi ślimaki,
skorupiaki oraz jeżowce i ryby roślinożerne. Roślinożercami tymi odżywiają się np. drapieżne
mięczaki i ryby, jak również liczna grupa morskich ssaków i ptaków drapieżnych. Niektóre
z tych drapieżników np. wydry morskie, których głównym pokarmem są jeżowce, są uważane
za gatunek kluczowy, decydujący o zachowaniu równowagi w tej biocenozie.

5.1. (0–2)
Wypisz z tekstu I dwie cechy budowy komórek brunatnic, które różnią je od typowych
komórek miękiszu asymilacyjnego roślin nasiennych, i porównaj obydwa te taksony
pod względem tych cech.

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………

5.2. (0–1)
Na podstawie tekstu II wyjaśnij, w jaki sposób występowanie wydr morskich w strefie
przybrzeżnej oceanów decyduje o utrzymaniu różnorodności gatunkowej ryb w tych
biocenozach. W odpowiedzi uwzględnij zależności pokarmowe między wydrą morską,
jeżowcami a brunatnicami.

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………

5.3. (0–1)
Spośród poniższych nazw grup roślin wybierz wszystkie te, u których występuje
przemiana pokoleń z przewagą pokolenia sporofitu, podobnie jak u listownicy.
Podkreśl te nazwy.

mszaki paprotniki rośliny nagonasienne rośliny okrytonasienne

Zad.6 Matura czerwiec 2014 p.r. stary (zad. 14) 2pkt

Wśród jednokomórkowych protistów wyróżniamy m.in. korzenionóżki (np. pełzak), wiciowce

(np. euglena) i orzęski (np. pantofelek).

a)Podaj cechę budowy komórek tych organizmów stanowiącą kryterium, na podstawie

którego można odróżnić wymienione grupy.

……………………………………………………………………………………………………………

b)Uwzględniając to kryterium, podaj element budowy charakterystyczny dla komórek

przedstawicieli każdej z wymienionych grup, który umożliwia im poruszanie się.

Pełzak: ……………………..

Euglena: ……………………..

Pantofelek: ……………………..

Zad. 7 Matura maj 2011 p.r. stary (zad. 12) 2pkt

Na schemacie przedstawiono cykl rozwojowy taśmy morskiej należącej do zielenic. W cyklu

tym występuje diploidalny sporofit oraz haploidalny gametofit, które mają podobną budowę
morfologiczną.

a)Na podstawie powyższych informacji zapisz litery, którymi na schemacie oznaczono:

Zarodniki: ………. Gamety: ………

b)Wpisz na schemacie literę R w miejscu, gdzie zachodzi mejoza.

Zad. 8 Matura czerwiec 2013 p.r. stary (zad. 13) 2pkt

Na schemacie przedstawiono cykl życiowy organizmu zaliczanego do królestwa Protistów.

a) Zaznacz dwa zdania będące prawidłową interpretacją powyższego schematu.

A. W przedstawionym cyklu mejoza bezpośrednio poprzedza wytworzenie gamet.

B. Schemat przedstawia koniugację dwóch osobników troficznych.
C. Osobniki powstałe z podziału zygoty są diploidalne.
D. Postać troficzna tego organizmu jest haploidalna.
E. Osobniki troficzne mogą pełnić rolę gamet.

b) Określ rolę, jaką pełnią podziały mitotyczne w przedstawionym cyklu życiowym.

………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………