WODY BALASTOWE

JAKO ZAGROŻENIE
DLA NATURALNEGO
ŚRODOWISKA MORSKIEGO

KONWENCJA O WODACH BALASTOWYCH

I OSADACH, 2004

WYTYCZNE IMO DOTYCZĄCE POSTĘPOWANIA

Z WODAMI BALASTOWYMI
I OSADAMI
 LICZBY

• Jak obliczyli Amerykanie co godzinę około 6 milionów litrów

wód balastowych – 6 milionów litrów wód zawierających
przywieziony z całego świata plankton i inne organizmy
wodne trafia do ich wód przybrzeżnych,
• Około 3000 gatunków organizmów morskich dziennie
podróżuje w statkowych wodach balastowych,
• Około 15000 gatunków jest przewożonych z jednego końca
świata na drugi z wodami balastowymi każdego tygodnia,
• Około 60 milionów ton wód balastowych trafia do wód
australijskich portów rocznie,
• Koszty utrzymania w czystości (uwolnienia z muszli zebra rur
ssących, sprzętu filtrującego wodę elektrowni wodnych
wynoszą średnio 3,1 mld $ w przeciągu 10 lat.
 SZKODLIWE ODDZIAŁYWANIE NIEPOŻĄDANYCH
ORGANIZMÓW
Ląd:
• Zmniejszanie przepływu albo całkowita blokada przepływu w rurach dolotowych do
oczyszczalni wód, siłowni energetycznych, nuklearnych itp.
• Niesprawność działania systemu pompowania
– uszkodzenia zaworów, wzrost korozji rurociągów.
• Niebezpieczeństwo niesprawności systemów ppoż.
– zabijanie hydrantów, rurociągów doprowadzających wodę itp.
• Zmniejszenie wykorzystania rekreacyjnego plaż i innych obszarów opanowanych przez
muszle (estetyka, zapach itd.)
Statki:
• Obrastanie kadłubów - zmniejszanie prędkości i zwiększenie zużycia paliwa,
• Zatykanie systemów chłodzenie – prowadzące do przegrzania i zniszczenia silników.
Ekologia: zakłócenie równowagi ekologicznej
Operacje balastowe (balasting and debalasting operations) są przeprowadzane w
portach i w obszarach przyległych do nich podczas przeładunków, uzupełniania
paliwa, a ich rodzaj różni się w zależności od wielkości statku, typu transportu i
szlaku żeglugowego. Około 76% całkowitej ilości transportowanych wód
balastowych przewożą tankowce (37%) i masowce (39%) (Ø. Endresen, 2004, s.
615 in). Z wielu opracowań naukowych wynika, że przemysł żeglugowy jest
odpowiedzialny za globalny transfer ponad dziesięciu miliardów ton wód
balastowych rocznie (U.C. Oliveira, 2008, s. 19). Szacuje się, że ponad dziesięć
tysięcy różnych gatunków morskich (fauny i flory) jest przewożonych wodach
balastowych każdego dnia, co wiąże się z tym, że podróżują one pomiędzy
różnymi portami całego świata (GESAMP, 2001). Najbardziej zagrożonymi na
zasiedlenie przez obce gatunki są ekosystemy wód portowych i przybrzeżnych.
Porty i przystanie morskie są zaliczane do „punktów zapalnych” (hotspots)
koncentracji obcych gatunków inwazyjnych, z prostego względu. Stanowią one
m.in. węzły koncentracji różnego rodzaju działalności związanej z transportem
morskim, wymianą wód balastowych, usuwaniem odpadów, usuwaniem osadów,
czyszczeniem ładowni.
Proces zasiedlania i rozprzestrzeniania się wprowadzanych przez operacje
balastowe gatunków, które wykazują cechę inwazyjności – stąd ich powszechna
nazwa obce gatunki inwazyjne (invasive alien species – IAS), wiąże się z
wyjątkowo trudnymi do oszacowania zmianami w ekosystemie wyodrębnionego
środowiska morskiego. Obce gatunki inwazyjne są jednym z najpoważniejszych
zagrożeń dla funkcjonowania ekosystemów morskich i przybrzeżnych, siedlisk oraz
gatunków w takich morzach, jak Morze Bałtyckie, które podobnie jak Morze
Śródziemne, jest zaliczane ze względu na ograniczony dostęp do Oceanu
Światowego, do mórz półzamkniętych (semi-enclosed seas, por. UNCLOS, art.
122). Naturalnie ograniczone możliwości wymiany wód, niskie zasolenie i inne
uwarunkowania powodują, że Bałtyk jest szczególnie wrażliwy na wszelkiego
rodzaju zanieczyszczenia i negatywne oddziaływania. Do Morza Bałtyckiego w
statkowych wodach balastowych; rzekami i kanałami; na obrośniętych kadłubach i
podwodnych elementach statków przedostało się 117 obcych gatunków, z czego
77 uznano za zasiedlone, a 42 z nich przybyły w wodach balastowych.
Pierwszy, potwierdzony naukowo przypadek introdukcji obcego gatunku został
zaobserwowany w 1903 r. i dotyczył Morza Północnego (Biddulphia sinensis).
Obecnie wprowadzanie przez statkowe wody balastowe i osady obcych gatunków
inwazyjnych do nowych dla nich środowisk jest uznane za jedno z czterech
największych zagrożeń środowiska Oceanu Światowego obok zanieczyszczeń
morskich, przełowienia żywych zasobów morskich i wyniszczania siedlisk gatunków
morskich. Problem negatywnego oddziaływania morskich gatunków inwazyjnych
stał się na tyle poważny, że społeczność międzynarodowa podjęła działania
zmierzające do wprowadzenia norm prawnych skierowanych na zapobieganie i
zminimalizowanie, a także wyeliminowanie przedostawania się IAS do nowych
środowisk. Poniżej przedstawiono najważniejsze daty i wydarzenia, które
doprowadziły do opracowania tekstu przyjętej w lutym 2004 r. międzynarodowej
konwencji o kontroli i postępowaniu ze statkowymi wodami balastowymi i osadami.
 HISTORIA
• 1988 Kanada poinformowała Komitet Ochrony Środowiska Morskiego IMO o
pojawieniu się obcych gatunków inwazyjnych w wodach Wielkich Jezior;
• 1991 MEPC przyjął pierwsze Wytyczne w sprawie zapobiegania wwożeniu
niepożądanych organizmów morskich przez statki w wodach balastowych i
usuwanych osadach; MEPC.50(31);
• 1993 Zgromadzenie IMO przyjęło Wytyczne w sprawie zapobiegania przewożeniu
niepożądanych organizmów morskich przez statki w ich wodach balastowych i
usuwanych odpadach; A.774(18);
• 1994 MEPC ustanowił Grupę Roboczą ds. Wód Balastowych;
• 1997 Zgromadzenie IMO przyjęło Wytyczne w sprawie kontroli i postępowania ze
statkowymi wodami balastowymi w celu zmniejszenia przewozu szkodliwych
organizmów morskich i patogenów; A.868(20);
• 1999 Grupa Robocza ds. Wód Balastowych podjęła prace nad opracowaniem
międzynarodowej konwencji;
• 2002 Światowy Szczyt Zrównoważonego Rozwoju w Johannesburgu (RPA) –
wzywa do działania w celu stworzenia przepisów, uznaje wprowadzanie obcych
organizmów do nowych środowisk jako jedno z 4 największych zagrożeń
• 2004 podpisanie międzynarodowej konwencji o kontroli i postępowaniu ze
statkowymi wodami balastowymi i osadami BWM 2004.
Celem międzynarodowej konwencji o kontroli i postępowaniu ze
statkowymi wodami balastowymi i osadami jest:
-zapobieganie,
-zmniejszanie i
-wyeliminowanie ryzyka wprowadzania szkodliwych organizmów morskich
i patogenów (harmful aquatic organisms and pathogens – HAOP)
przewożonych w statkowych wodach balastowych i osadach do obcego
dla nich środowiska morskiego; głównie do ekosystemów wód portowych i
przybrzeżnych.
BWM 2004 ustanawia system inspekcji i wprowadza reżim wykonywania
przyjętych postanowień. Konwencja BWM 2004 jest oparta na zasadzie
przezorności i zawiera nowoczesne ramy zarządzania środowiskiem
morskim w oparciu o podejście ekosystemowe i holistyczne.
Konwencja weszła w życie w dniu 8 września 2017 r.
Ośrodek ds. IMO przy Polskim Rejestrze Statków
informuje, iż w dniu 26 sierpnia 2020 r. Polska
złożyła w IMO deklarację przystąpienia do
Międzynarodowej konwencji o kontroli i
postępowaniu ze statkowymi wodami balastowymi i
osadami (BWM, 2004). Oznacza to, że zgodnie z
art. 18(3) tej Konwencji, dla Polski wejdzie ona w
życie w dniu 26 listopada 2020 r.
Każde państwo-strona BWM jest zobowiązane do zapewnienia posiadania w
wyznaczonych przez nie portach i terminalach, w których odbywa się czyszczenie
lub naprawa zbiorników balastowych, odpowiednich urządzeń do odbioru osadów,
z uwzględnieniem wytycznych IMO. Takie urządzenia odbiorcze powinny działać
bez powodowania nieuzasadnionych opóźnień statków i zapewniać bezpieczne
usuwanie odpadów; tzn. takie, które nie spowoduje szkody lub w inny sposób
negatywnie nie wpłynie na środowisko, ludzkie zdrowie, mienie lub zasoby
państwa-strony oraz innych stron (art. 5 ust. 1 BWM). Strony BWM są również
zobowiązane do poinformowania IMO o wszystkich przypadkach, pozwalających
na przypuszczenie, że urządzenia o których mowa wyżej nie są wystarczające
(art. 5 ust 2 BWM).
Konwencja BWM 2004 wejdzie w życie po dwunastu miesiącach od daty, w której
nie mniej niż trzydzieści państw, których floty handlowe stanowią łącznie nie mniej
niż 35% pojemności brutto światowej floty handlowej albo podpisze ją bez
zastrzeżenia ratyfikacji, przyjęcia lub zatwierdzenia, albo złoży odpowiedni
dokument ratyfikacji, przyjęcia, zatwierdzenia lub przystąpienia (art. 18 BWM).
Pojęcie wód balastowych i osadów
Zgodnie z międzynarodową konwencją o kontroli i postępowaniu ze
statkowymi wodami balastowymi i osadami (dalej: BWM) wody
balastowe to wody wraz z zawiesiną przyjęte na statek w celu kontroli
przegłębienia, przechyłu, stateczności lub naprężeń statku (art. 1 ust. 2
BWM). Postępowanie z wodami balastowymi obejmuje procesy
mechaniczne, fizyczne, chemiczne i biologiczne, pojedyncze bądź w
kombinacjach, zastosowane w celu usunięcia, unieszkodliwienia lub
uniknięcia pobrania bądź zrzutu szkodliwych organizmów wodnych i
patogenów wraz z wodami balastowymi i osadami (art. 1 ust. 3 BWM).
Osady to substancja osadzona w wodzie balastowej na statku (art. 1
ust. 11 BWM). Zbiornik wód balastowych to każdy zbiornik
wykorzystywany do przewozu wód balastowych (G-1).
Szkodliwe mikroorganizmy wodne i patogeny
Konwencja BWM 2004 nie zawiera definicji inwazyjnych gatunków obcych (IAS),
natomiast definiuje pojęcie szkodliwych organizmów wodnych i patogenów
(harmful aquatic organisms and pathogens). Szkodliwe organizmy wodne i
patogeny (harmful aquatic organisms and pathogens - HAOP) są definiowane
jako wodne organizmy i patogeny, które jeżeli zostaną wprowadzone do
środowiska, włączając ujścia rzek, lub do cieków wody słodkiej, mogą
spowodować zagrożenie dla środowiska, ludzkiego zdrowia, mienia lub zasobów,
niekorzystnie wpłynąć na bioróżnorodność lub przeszkadzać w innym właściwym
wykorzystaniu takich obszarów (art. 1 ust. 8 BWM).
Postępowanie z wodami balastowymi (ballast water management) obejmuje
procesy mechaniczne, fizyczne, chemiczne oraz biologiczne, pojedyncze bądź w
kombinacjach, zastosowane w celu usunięcia, unieszkodliwienia lub uniknięcia
pobrania bądź zrzutu szkodliwych organizmów wodnych i patogenów wraz z
wodami balastowymi i osadami (art. 1 ust. 3 BWM).
 MIĘDZYNARODOWA KONWENCJA O KONTROLI
I POSTĘPOWANIU ZE STATKOWYMI WODAMI
BALASTOWYMI I OSADAMI, 2004

1. PRAWIDŁO B-1 Plan postępowania z wodami

balastowymi
2. PRAWIDŁO B-2 Książka zapisów balastowych
3. PRAWIDŁO D-1 Standardy wymiany wód balastowych
4. PRAWIDŁO B-3 Postępowanie z wodami balastowymi
5. KALENDARZ WYMOGÓW KONWENCJI BWM 2004

6. WYTYCZNE IMO MEPC

 KONWENCJA BWM 2004

Konwencja o wodach balastowych składa się z 4 Części:

Część 1 – MIĘDZYNARODOWA KONWENCJA

O KONTROLI I POSTĘPOWANIU
ZE STATKOWYMI WODAMI
BALASTOWYMI I OSADAMI , 2004
 KONWENCJA BWM 2004
Część 2 – ZAŁĄCZNIK
PRZEPISY O KONTROLI I POSTĘPOWANIU ZE
STATKOWYMI WODAMI BALASTOWYMI I OSADAMI
ROZDZIAŁ A – POSTANOWIENIA OGÓLNE
ROZDZIAŁ B – WYMAGANIA DLA STATKÓW DOTYCZĄCE
POSTĘPOWANIA Z WODAMI BALASTOWYMI I KONTROLI
ROZDZIAŁ C – WYMAGANIA SPECJALNE NA NIEKTÓRYCH
OBSZARACH
ROZDZIAŁ D – STANDARDY POSTĘPOWANIA Z
WODAMI BALASTOWYMI
ROZDZIAŁ E – WYMAGANIA DLA PRZEGLĄDÓW I
WYDAWANIA ŚWIADECTW O POSTĘPOWANIU Z WODAMI
BALASTOWYMI
 KONWENCJA BWM 2004

Część 3 – UZUPEŁNIENIA

UZUPEŁNIENIE I - FORMULARZ
MIĘDZYNARODOWEGO ŚWIADECTWA
POSTĘPOWANIA Z WODAMI BALASTOWYMI
UZUPEŁNIENIE II - FORMULARZ KSIĄŻKI
ZAPISÓW BALASTOWYCH
 KONWENCJA BWM 2004

Część 4
REZOLUCJE PRZYJĘTE PRZEZ KONFERENCJĘ
REZOLUCJA 1
Przyszłe zadania Organizacji odnoszące się do Międzynarodowej
konwencji o kontroli i postępowaniu ze statkowymi wodami balastowymi i
osadami
REZOLUCJA 2
Używanie narzędzi decyzyjnych podczas przeglądu standardów stosownie
do prawidła D-5
REZOLUCJA 3
Promowanie współpracy technicznej i pomocy
 Prawidło B-1
Plan postępowania z wodami balastowymi
1. Każdy statek powinien posiadać na pokładzie zatwierdzony przez
Administrację z uwzględnieniem wytycznych opracowanych przez
Organizację.
2. Plan postępowania z wodami balastowymi powinien być dostosowany do
każdego statku i powinien:
zawierać szczegółowe procedury bezpieczeństwa dla statku i załogi
związane z postępowaniem z wodami balastowymi wymagane Konwencją;
zawierać szczegółowy opis działań przy postępowania z wodami
balastowymi (wymiana czy też „urabianie w systemach ”);
zawierać szczegółowe procedury usuwania osadów:
.1 do morza; oraz
.2 na ląd;
 Prawidło B-1
Plan postępowania z wodami balastowymi

zawierać procedury działań na statku w przypadku zrzutu wód

balastowych do morza;
wyznaczać na statku oficera odpowiedzialnego postępowanie z
wodami balastowymi i osadami;
zawierać wymagania dla statków dotyczące składania raportów
przewidziane zgodnie z niniejszą Konwencją;
być napisany w języku roboczym używanym na statku. Jeżeli na
statku nie używa się języka angielskiego, francuskiego lub
hiszpańskiego, plan powinien być przetłumaczony na jeden z
tych języków.
 Prawidło B-2
Książka zapisów balastowych
1. Każdy statek powinien posiadać na pokładzie Książkę zapisów
balastowych, w postaci zapisu elektronicznego lub jako integralną część
innej książki lub systemu zapisów i zawierać informacje wymienione w
Uzupełnieniu II do Konwencji.
2. Wpisy do Książki zapisów balastowych powinny być przechowywane na
statku przez okres co najmniej dwóch lat od ostatniego wpisu, a
następnie w siedzibie armatora przez okres co najmniej trzech lat.
3. W przypadku dokonania zrzutu wód balastowych zgodnie z
prawidłami A-3, A-4 lub B-3.6 lub w przypadku innego niezamierzonego lub
dokonanego w drodze wyjątku zrzutu wód balastowych, które nie podlegają
zwolnieniu w rozumieniu niniejszej Konwencji, należy dokonać wpisu do
Książki zapisów balastowych, podając okoliczności oraz przyczyny zrzutu.
4. Książka zapisów balastowych powinna być przechowywana w miejscu
łatwo dostępnym do kontroli w każdym czasie, a w przypadku statku
holowanego bez załogi, może być przechowywana na statku holującym
 Prawidło B-2
Książka zapisów balastowych
5. Każda operacja związana z wodami balastowymi powinna być wpisana do
Książki zapisów balastowych.
6. Każdy wpis powinien być podpisany przez oficera odpowiedzialnego za te
operacje, a każda zapełniona strona powinna być podpisana przez kapitana
statku.
7. Wpisy do Książki zapisów balastowych powinny być dokonane w języku
roboczym używanym na statku. Jeżeli na statku nie używa się języka
angielskiego, francuskiego lub hiszpańskiego, wpis powinien być tłumaczony
na jeden z tych języków..
8. Funkcjonariusze odpowiednio w tym celu upoważnieni przez Stronę mogą
przeprowadzać kontrole Książki zapisów balastowych oraz mogą sporządzać
kopie każdego zapisu i żądać od kapitana poświadczenia zgodności takiej
kopii z oryginałem.
9. Kontrola Książki zapisów balastowych oraz sporządzanie uwierzytelnionych
kopii powinny być przeprowadzane tak szybko, jak to możliwe, bez
powodowania nieuzasadnionego opóźnienia statku.
 Prawidło B-2
Książka zapisów balastowych
 Prawidło B-2
Książka zapisów balastowych
 Prawidło D-1
Standardy wymiany wód balastowych

Statki dokonujące wymiany wód balastowych zgodnie z

niniejszym prawidłem powinny czynić to ze skutecznością
objętościową wymiany nie mniejszą niż 95%.
Dla statków przeprowadzających wymianę wód
balastowych metodą przepompowywania - trzykrotne
przepompowanie objętości każdego zbiornika wód
balastowych
Przepompowanie mniej niż trzykrotne może być
dopuszczone pod warunkiem, że statek jest w
stanie udowodnić, że nastąpiła co najmniej 95
procentowa wymiana objętościowa wód
balastowych.
 Prawidło D-2
Standardy postępowania z wodami balastowymi

1. Statki stosujące metody postępowania z wodami

balastowymi zgodnie z niniejszym prawidłem, powinny
dokonywać zrzutów:
mniej niż 10 zdolnych do życia organizmów na metr
sześcienny, większych lub równych 50 mikrometrom w
najmniejszym wymiarze i
mniej niż 10 zdolnych do życia organizmów na mililitr
mniejszych niż 50 mikrometrów w najmniejszym wymiarze i
większych lub równych 10 mikrometrom w najmniejszym
wymiarze;
oraz wskaźnik drobnoustrojów w zrzucie nie powinien
przekroczyć ustalonych w ustępie 2 poziomów koncentracji.
 Prawidło D-2
Standardy postępowania z wodami balastowymi

2. Drobnoustroje wskaźnikowe, jako norma zdrowotna dla człowieka,

powinny obejmować:
.1 Zaraźliwe Vibrio cholerae (O1 i O139) z mniej niż jedną
jednostką tworzącą kolonię (cfu - colony forming unit) na 100
mililitrów lub mniej niż jedną cfu na 1 gram (mokrej wagi)
próbek zooplanktonu;
.2 Escherichia coli mniej niż 250 cfu na 100 mililitrów;
.3 Jelitowa Enterococci mniej niż 100 cfu na 100 mililitrów.
 Prawidło B-3
Postępowanie z wodami balastowymi

Statki zbudowane w kolejnych latach

powinny spełniać następujące wymagania
 KALENDARZ WYMOGÓW KONWENCJI BWM 2004

POJEMNOŚĆ ≥ 1500m3
POJEMNOŚĆ POJEMNOŚĆ< 1500 m3 ale  5000 m3 POJEMNOŚĆ > 5000 m3
BALASTÓW

DATA ≥ 2009
BUDOWY < 2009 ≥ 2009 < 2009 ≥ 2009 < 2009
STATKU < 2012

2009
2010 STANDARD STANDARD

2011
D1 D1
2012 STANDARD STANDARD
2013 LUB LUB
D1 STANDARD D1
2014
D2 STANDARD D2
LUB D2 D2 LUB
2015
2016 D2 D2
STANDARD
D2

2017 STANDARD STANDARD STANDARD

D2 D2 D2
 WYTYCZNE MEPC
Rezolucja MEPC.125(53) Wytyczne zatwierdzania systemów
postępowania z wodami balastowymi (G8)
Wytyczne stanowią rozwinięcie postanowień prawidła D-3 Załącznika do
Konwencji BWM, które stanowi, że systemy postępowania z wodami
balastowymi podlegają zatwierdzeniu przez Administrację. Zawierają:
– warunki techniczne dotyczące systemów postępowania z wodami
balastowymi, urządzeń do obróbki, kontroli i monitorowania postępowania z
wodami balastowymi,
– wymagania dotyczące testowania tych systemów i urządzeń,
– wyszczególnienie dokumentów wymaganych w procesie zatwierdzania,
– procedury zatwierdzania,
– wymagania instalacyjne,
– procedury przeglądów instalacji,
– wzór świadectwa zatwierdzenia typu systemu postępowania z wodami
balastowymi.
 WYTYCZNE MEPC

Rezolucja MEPC.126(53) Procedury dla zatwierdzania systemów

postępowania z wodami balastowymi z użyciem substancji aktywnych
(G9)
Wytyczne stanowią szczegółowe rozwiązania dla wypełnienia postanowień prawidła
D-3.2 Załącznika do Konwencji BWM o zatwierdzaniu lub cofaniu zatwierdzenia dla
systemów postępowania z wodami balastowymi z użyciem substancji aktywnych.
Konwencja stanowi, że po wycofaniu zatwierdzenia, użycie substancji aktywnej jest
zabronione przez okres 1 roku. Procedury zatwierdzania będą uaktualniane w miarę
rozwoju wiedzy i technologii, a ich nowe wersje będą rozsyłane przez IMO przed ich
zatwierdzeniem.
Wytyczne zawierają wymagania dotyczące:
– chemicznej identyfikacji: opisu komponentów danej substancji,
– danych o właściwościach i oddziaływaniu substancji na florę i faunę morską,
– oszacowanie ryzyka – testy przetrwania, bioakumulacji i toksyczności,
– zatwierdzane systemów: zasadnicze i końcowe,
– wycofywanie zatwierdzenia.
 WYTYCZNE MEPC
Rezolucja MEPC.127(53) Wytyczne postępowania z wodami balastowymi i
sporządzania planów postępowania z wodami balastowymi (G4)
Wytyczne opracowano w celu wdrożenia postanowień prawidła B-1 Załącznika do
Konwencji BWM.
Część A wytycznych zawiera:
1. procedury operacyjne statku:
– unikanie nieuzasadnionych zrzutów wód balastowych,
– minimalizowanie poboru szkodliwych organizmów, patogenów i osadów,
– metody postępowania z wodami balastowymi:
• wymiana wód balastowych,
• systemy obróbki wód balastowych,
• zdawanie do urządzeń odbiorczych,
• prototypowe technologie obróbki wód balastowych,
• postępowanie z osadami,
• dodatkowe środki,
• odstępstwa od postanowień prawideł B-3 lub C-1.
 WYTYCZNE MEPC
2. procedury zapisów o postępowaniu z wodami balastowymi dla statków i dla
władz portowych.
3. szkolenie załóg.

Część B wytycznych zawiera postanowienia na temat:

– koncepcji Planu postępowania z wodami balastowymi,
– odstępstw od postanowień prawideł B-3 lub C-1,
– dodatkowych środków,
– przeglądu Planu,
– obowiązkowych i dobrowolnych elementów Planu.

Załącznik do rezolucji zawiera standardowy format Planu postępowania z wodami

balastowymi.
 WYTYCZNE MEPC
Rezolucja MEPC.150(55) Wytyczne dla projektowania
i konstrukcji ułatwiających kontrolę osadów statkowych (G12)

Wytyczne G12 przypominają, że statki zbudowane po 2009 roku powinny przy

zachowaniu warunków bezpieczeństwa oraz bez straty sprawności
eksploatacyjnej być tak zaprojektowane i skonstruowane, aby:
• zminimalizować niepożądane pozostawanie osadów,
• ułatwić usuwanie osadów,
•umożliwić bezpieczny dostęp w celu usunięcia osadów,
• oraz umożliwić pobieranie próbek wód balastowych.

Wytyczne wymieniają jako zagrożenie stałe związki ołowiu, które osadzają się na
dnie i ścianach wewnętrznych zbiorników, a także organizmy wodne, które mogą
przetrwać w osadach przez długi czas, nawet po usunięciu ze zbiorników wód w
których dostały się do zbiornika.
 WYTYCZNE MEPC
Rezolucja MEPC.151(55) Wytyczne dla wyznaczania obszarów wymiany
wód balastowych(G14)

Celem wytycznych jest dostarczenie wskazówek dla Państwa portu mających na celu
identyfikację, oszacowanie ryzyka i wyznaczenie obszarów morskich, gdzie statki mogą
dokonać wymiany wód balastowych, zgodnie z prawidłem B-4.2, które stanowi, że
obszar taki może być wskazany przez Państwo portu w takich obszarach, gdzie
odległość od najbliższego lądu lub głębokość nie spełnia parametrów: 200/50 mil
morskich i 200 m głębokości.
Wytyczne określają trzy nieodłączne kryteria dla wyznaczenia takich obszarów,
którymi są :
• określenie obszaru wymiany – biorąc pod uwagę aspekty prawne, możliwość
występowania ważnych bogactw naturalnych, zastrzeżenia ekonomiczne i ekologiczne
oraz zastrzeżenia nawigacyjne,
• oszacowanie obszaru – pod kątem różnorodnych niebezpieczeństw,
• wyznaczenie obszaru wymiany.
Wytyczne podają także sposób zawiadomienia o powstaniu takiego obszaru
wymiany wód balastowych.
METODY NEUTRALIZACJI
FILTRACJA
HYDROCYKLONY
KOAGULACJA
CHLOROWANIE
ELEKTRO-CHLOROWANIE
SIARCZYN
OZONOWANIE
KWAS NADOCTOWY
SEAKLEEN
DWUTLENEK CHLORU
PROMIENIOWANIE UV
ODTLENIANIE
WTRYSK GAZU
KAWITACJA
ULTRADŹWIĘKI
OGRZEWANIE
Mikrofale mogą oczyścić wodę balastową z niepożądanych zwierząt i
roślin, co zapobiegnie szkodliwemu dla środowiska morskiego
przenoszeniu gatunków z jednego oceanu do drugiego.
Kraby,

Akademia Morska 2008

• Meduzy,
Małże,
Glony
 Dezynfekcja wód balastowych
Od dawna znany jest problem zanieczyszczenia wód morskich. W
znacznej mierze przyczyniają się do tego wody balastowe
przenoszone przez statki.
     Mówiąc o zagrożeniach płynących z transportu wód balastowych
mamy na myśli głównie zanieczyszczenia mechaniczne do których
należą:
–   sole metali ciężkich w tym cynku, ołowiu i rtęci;
–   azotany i azotyny;
–   związki ropopochodne.
    
 Jednakże równie dużym, o ile nie większym zagrożeniem, są
zanieczyszczenia biologiczne, których specyfika tkwi w utajonej i
niewidocznej formie ataku na środowisko. Zanieczyszczenia te
stanowią zarówno bakterie, wirusy, grzyby jak i organizmy wyższe.
     Do szkodliwych mikroorganizmów zaliczamy np.: pałeczki duru
brzusznego, prątki gruźlicy, wirus zapalenia wątroby oraz sinice
powodujące zakwity wód.
O ile skutki zanieczyszczeń mechanicznych są
od razu zauważalne i można przedsięwziąć
odpowiednie środki zapobiegawcze, o tyle
moment zanieczyszczenia biologicznego nie
jest widoczny, a skutki pojawiają się dopiero po
pewnym czasie. Ze względu na to, że
szkodliwy wpływ zanieczyszczeń
mechanicznych znany był od dłuższego czasu,
opracowano dla ich usuwania wiele metod.
Badania nad wpływem na środowisko
zanieczyszczeń biologicznych prowadzone są
od stosunkowo krótkiego okresu, stąd też
metod ochrony przed nimi jest znacznie mniej.
Lloyd Register ujawnił opracowaną Instrukcję
Postępowania z Wodami Balastowymi
Zgodnie z Międzynarodową Konwencją o Kontroli
Wód Balastowych i Osadów, od 1 stycznia 2009
wyszczególnione w niej rodzaje statków będą
musiały być wyposażone w systemy przeróbki wód
balastowych.
Głównym celem w/w regulacji jest ograniczenie
rozprzestrzeniania inwazyjnych gatunków fauny i
flory poprzez ich transport w zbiornikach
balastowych statków.
 Szacuje się, że każdego roku światowa flota przenosi 10
bilionów ton wód balastowych  po całym świecie, i średnio ponad
3000 gatunków roślin i zwierząt jest dziennie w tych wodach
transportowanych. Większość z nich po przeniesieniu do
nowego środowiska (większe zasolenie wody, inna temperatura,
różna fauna i flora) ginie, jednak są gatunki które przystosowują
się do nowych warunków powodując zagrożenie dla morskich
ekosystemów i bioróżnorodności. Przykładem mogą być wody 
Bałtyku, gdzie obecnie mamy ponad 100 gatunków obcych , tj.
krab, babka bycza i organizmy zooplanktonowe. Większość z
nich trafiła z Ameryki Północnej i rejonów Morza Kaspijskiego
głównie poprzez wody balastowe statków. Bałtyk jest
szczególnie wrażliwy na nowo wprowadzane gatunki, gdyż jest
ubogi w gatunki rodzime.
 Wprowadzenie nowych gatunków może zachwiać równowagą
ekologiczną i spowodować wymieranie rodzimej fauny i flory. Tak
stało się po wprowadzeniu do Jeziora Wiktorii okonia nilowego,
który spowodował wyginięcie 200 endemicznych gatunków ryb.
 Oprócz wnoszenia do środowiska wyższych organizmów,
wody balastowe mogą być źródłem zakażeń patogenami.
Skażenie wód balastowych może powodować różnego
rodzaju epidemie, które mogą ujawnić się dopiero po pewnym
czasie od zrzucenia balastu. Dobrym przykładem na
zagrożenia są doświadczenia z miejscowości Milwaukee,
która to ciągnęła wodę bezpośrednio z jeziora Michigan, co
spowodowało olbrzymią epidemię Crypto Sporidium Parvium
wskutek której ucierpiało 400 tys. osób, 4 tys. osób było
hospitalizowanych, a 110 umarło.
Innym przykładem jest Zatoka
Mobile, gdzie znaleziono w wodach
balastowych statku wpływającego
do zatoki Vibro Cholerae. Według
raportu CASALE epidemia cholery
była bezpośrednio związana z
wodami balastowymi z statku.
Epidemia, która zaczęła się w
trzech różnych portach w Peru w
1991r wkrótce obiegła całą
Amerykę Południową dotykając
ponad milion ludzi i zabijając 10
tys. Od roku 1973 zanotowano w
Stanach 91 przypadków cholery i
wszystkie były spowodowane przez
jedzenie surowych owoców morza.
    
 Te dwa przykłady jasno dowodzą, że zarazki są
transportowane w wodach balastowych statków i
skala epidemii jaka może opanować wody
przybrzeżne jest nieznana.
    Powyższe przykłady dowodzą ogromu problemu
zanieczyszczeń biologicznych wód balastowych i
świadczą o potrzebie odkażania zapełnionych
zbiorników balastowych w celu pozbycia się
zagrożeń. Najlepszym sposobem byłaby
dezynfekcja wód balastowych środkiem
chemicznym, który nie wpływa szkodliwie na
środowisko, ulega biodegradacji i nie powoduje
uszkodzeń osprzętu statku.
 Proces prowadzący do uzyskania stadium klimaksu
(sukcesja) jest procesem długotrwałym (np. sukcesja
prowadząca od piasku do lasu trwa w naszych
warunkach klimatycznych ok. 1000 lat).
 Rozwój cywilizacyjny umożliwił ludziom
pokonywanie dużych odległości w bardzo
krótkim czasie. Możliwość dotarcia do
większości miejsc na Ziemi stała się nieomal
nieograniczona.
Podróżowanie nie jest samym w sobie niczym złym.
Problem zaczyna się wówczas, gdy wraz z
człowiekiem podróżują inne organizmy. Po dotarciu na
miejsce w większości przypadków ci „pasażerowie na
gapę” giną, nie znalazłszy sprzyjających warunków do
życia. Zdarza się jednak i tak, że organizm świetnie
zaaklimatyzuje się w nowym środowisku, nierzadko
bardziej sprzyjającym jego rozwojowi (np. brak
naturalnych wrogów, obfitość pokarmu). Dochodzi
wówczas do zaburzenia osiągniętego, w wyniku
długotrwałego procesu, stanu równowagi ekosystemu.
Organizm, który w sztuczny sposób został wprowadzony do ekosystemu
nosi nazwę gatunku introdukowanego. Introdukcja może mieć charakter
przypadkowy (np. nieświadome przeniesienie organizmu na pokładzie
statku, samolotu itp.) lub być wynikiem świadomej działalności człowieka
(np. zabieranie w podróż organizmów użytecznych z punktu widzenia
człowieka, jak kozy, świnie, króliki, rośliny uprawne i inne).

Ryc. Względny udział gatunków zwierząt różnego pochodzenia wśród obcych

zawleczonych i sprowadzonych do Polski.
Pojawienie się obcego gatunku może oznaczać
śmierć dla wielu gatunków rdzennych. Organizm
introdukowany może konkurować z gatunkami
rodzimymi o zasoby pokarmowe, przestrzeń,
światło i in. Powoduje to wypieranie gatunków
pierwotnych z ich nisz ekologicznych. Gatunek
rdzenny może stać się bazą pokarmową dla
gatunku introdukowanego. Prowadzi to do
zmniejszenia się jego liczebności lub do
całkowitego wyniszczenia gatunku. Ogólnie rzecz
biorąc działanie gatunku introdukowanego
prowadzi w większości przypadków do
zmniejszenia bioróżnorodności ekosystemu.