WNM Zbiór Zadań Biologia 2023

Witaj!
Zbiór zadań maturalnych Więcej niż Matura to jeden z ważnych elementów metodyki przy-
gotowania do matury z Biologii i Chemii. Znajdziesz tu oficjalne zadania Centralnej Komisji
Egzaminacyjnej (CKE) podzielone na działy, zgodnie z tematyką poruszanych w nich zagad-
nień*. To z pewnością ułatwi Ci pracę i przygotowanie do matury.
W zbiorze zadań Więcej niż Matura zadania posiadają specjalne przypisane im numery iden-
tyfikacyjne (ID). Dzięki nim w szybki i łatwy sposób odnajdziesz konkretne zadanie na kursie,
w module bazy zadań.
Moduł bazy zadań maturalnych na kursach Więcej niż Matura zawiera ponad 2000 zadań,
wszystkie z opisanymi krokami rozwiązania, wyjaśnieniami oraz pułapkami, na jakie trafiali
wcześniej maturzyści.
Pozwala on również rozwiązywać zadania maturalne w trzech trybach: samodzielnie, ze

wskazówkami oraz z wyjaśnieniem zadania krok po kroku.
Dodatkowo, pracując z zadaniami w ramach tego modułu, monitorowane są wszystkie

rozwiązywane przez Ciebie polecenia, dzięki czemu wiesz jaki zakres materiału masz już
dobrze opanowany, a co jeszcze będzie wymagać Twojej uwagi.
Dostęp do bazy zadań możesz uzyskać poprzez uczestnictwo w naszych kursach. W ramach
dostępu otrzymasz cały materiał do matury ułożony w gotowe do realizacji lekcje, ponad
2000 zadań wraz z wyjaśnieniami, a także wbudowane korepetycje. Co więcej, odpowiemy
na każde Twoje pytanie i sprawdzimy rozwiązania wszystkich zadań w całym czasie wy-
kupionego przez Ciebie dostępu do kursu.
Dołącz do nas i zdaj maturę z Biologii i/ lub Chemii na minimum 75%!
Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej lub skonsultować swój plan nauki do matury z kursami
Więcej niż Matura, zapraszamy do kontaktu: +48 500 715 416 oraz info@wiecejnizmatura.pl.
*Oficjalne zadania CKE w formie oryginalnych arkuszy egzaminacyjnych znajdziesz na stronie internetowej CKE.
Odbierz swój bezterminowy Voucher 10%

na każdy kurs na Portalu Więcej niż Matura!
01. Wejdź na wiecejnizmatura.pl/voucher.
02. Wybierz jeden z produktów.
03. W trakcie zakupu wpisz kod:
BazazadanWNM10%
Voucher jest ważny bezterminowo. Wykorzystaj go na zakup dowolnego kursu lub pakietu kursów.
Więcej informacji oraz Regulamin na: wiecejnizmatura.pl. Możesz też napisać do nas na:
facebook.com/wiecejnizmatura lub mailowo na adres: info@wiecejnizmatura.pl
Spis treści
Dział 01. Metodologia badawcza 3

Dział 02. Biologia komórki 22
Dział 03. Chemia życia 80
Dział 04. Energia i metabolizm 153
Dział 05. Genetyka i biotechnologia 265
Dział 06. Ewolucjonizm 402
Dział 07. Bioróżnorodność i klasyfikacja 447
Dział 08. Funkcjonowanie organizmu zwierzęcego 728
Dział 09. Ekologia 983
Więcej niż Matura Wydawca

Biologia. Zbiór zadań maturalnych bethink sp. z o.o.
zadania maturalne z lat 2010 – 2023 ul. Podlaska 15, 60-623 Poznań
www.bethink.space
Zespół redakcyjny
Dariusz Ireneusz Chrapek © Copyright bethink sp. z o.o.
Marcin Stachowiak ISBN 978-83-952082-2-5
Klaudia Suwała
Poznań 2023, wydanie drugie
Projekt graficzny i skład
Marta Urbańska www.wiecejnizmatura.pl
Dział 01.
Metodologia
badawcza
Dział 01. Metodologia badawcza
Zadanie 1. (0-1) #1827

CKE, czerwiec 2013 (stara formuła) zad. 20
POLECENIE 1. (0–1)
4
Zadanie 2. (0-2) #1890

CKE, maj 2016, zad. 5.1, 5.2
5
Zadanie 3. (0-2) #1486

CKE, maj 2014 (stara formuła), zad. 19
6
Zadanie 4. (0-1) #1102

7
Zadanie 5. (0-2) #1372

CKE, czerwiec 2012 (stara formuła), zad. 17a, 17b
8
Zadanie 6. (0-2) #1621

CKE, sierpień 2011 (stara formuła), zad. 6a, 6b
9
Zadanie 7. (0-1) #1523

CKE, czerwiec 2011 (stara formuła), zad. 33
10
Zadanie 8. (0-2) #1858

CKE, maj 2016 (stara formuła), zad. 7a, 7b
11
Zadanie 9. (0-2) #1061

CKE, maj 2021, zad. 22.1, 22.2
12
Zadanie 10. (0-2) #1269

CKE, maj 2017, zad. 4.1, 4.2
13
Zadanie 11. (0-1) #1575

14
Zadanie 12. (0-1) #1677

CKE, sierpień 2011 (stara formuła), zad. 19
15
Zadanie 13. (0-1) #1500

16
Zadanie 14. (0-1) #1365

17
Zadanie 15. (0-2) #3127

CKE, maj 2022, zad. 8.1, 8.2
18
19
Zadanie 16. (0-1) #1635

20
Zadanie 17. (0-2) #1034

21
Dział 02.
Biologia komórki
Dział 02. Biologia komórki
Zadanie 1. (0-1) #1017

CKE, maj 2021, zad. 5
23
Zadanie 2. (0-2) #1854

24
Zadanie 3. (0-1) #1624

25
Zadanie 4. (0-2) #1067

26
Zadanie 5. (0-2) #1470

27
Zadanie 6. (0-1) #1459

28
Zadanie 7. (0-2) #1228

29
Zadanie 8. (0-2) #1461

30
Zadanie 9. (0-1) #1160

CKE, czerwiec 2018, zad. 2
31
Zadanie 10. (0-3) #1180

CKE, maj 2020, zad. 1.1, 1.2, 1.3
32
33
Zadanie 11. (0-3) #1584

CKE, czerwiec 2017, zad. 3.1, 3.2, 3.3
34
Zadanie 12. (0-1) #1619

35
Zadanie 13. (0-1) #1016

36
Zadanie 14. (0-3) #1618

CKE, sierpień 2011 (stara formuła), zad. 3a, 3b, 3c
37
Zadanie 15. (0-2) #1845

38
Zadanie 16. (0-1) #1221

39
Zadanie 17. (0-2) #1791

40
Zadanie 18. (0-3) #1007

CKE, czerwiec 2018 (stara formuła), zad. 6a, 6b, 6c
41
42
Zadanie 19. (0-2) #1853

43
Zadanie 20. (0-1) #1194

44
Zadanie 21. (0-1) #1004

45
Zadanie 22. (0-1) #1360

46
Zadanie 23. (0-3) #1472

47
Zadanie 24. (0-1) #1417

48
Zadanie 25. (0-2) #1916

49
Zadanie 26. (0-1) #1321

50
Zadanie 27. (0-1) #1426

51
Zadanie 28. (0-2) #1361

52
Zadanie 29. (0-1) #1358

53
Zadanie 30. (0-3) #1429

54
Zadanie 31. (0-2) #1847

55
Zadanie 32. (0-1) #1723

56
Zadanie 33. (0-2) #1327

CKE, maj 2018, zad. 1.1, 1.2
57
Zadanie 34. (0-2) #1359

58
Zadanie 35. (0-2) #1480

59
Zadanie 36. (0-2) #1028

60
Zadanie 37. (0-2) #1632

61
Zadanie 38. (0-2) #1418

62
Zadanie 39. (0-1) #1793

63
Zadanie 40. (0-3) #3130

CKE, maj 2022, zad. 11.1, 11.2, 11.3
64
65
Zadanie 41. (0-2) #1855

66
Zadanie 42. (0-2) #1085

CKE, czerwiec 2021, zad. 17.1, 17.2
67
68
Zadanie 43. (0-5) #1384

CKE, maj 2018, zad. 15.1, 15.2, 15.3, 15.4, 15.5
69
70
Zadanie 44. (0-2) #1856

71
Zadanie 45. (0-2) #1462

72
Zadanie 46. (0-1) #1879

73
Zadanie 47. (0-1) #1029

74
Zadanie 48. (0-2) #1747

75
Zadanie 49. (0-4) #3129

CKE, maj 2022, zad. 10.1, 10.2, 10.3
76
77
Zadanie 50. (0-1) #3177

CKE, grudzień 2022, zad. 3
Poniżej przedstawiono fotografię pewnego organellum komórkowego, wykonaną

z wykorzystaniem transmisyjnego mikroskopu elektronowego.
Oceń, czy poniższe stwierdzenia dotyczące widocznego na zdjęciu organellum są

prawdziwe. Zaznacz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe.
1. Występuje w większości komórek roślinnych. P F
Stanowi miejsce organizacji mikrotubul budujących wrzeciono

2. P F
kariokinetyczne.
78
Zadanie 51. (0-2) #3181

CKE, grudzień 2022, zad. 7.1, 7.2
Uczniowie przygotowali dwa zestawy doświadczalne. Każdy z zestawów składał się z ośmiu
zlewek z roztworami chlorku sodu (NaCl) o stężeniach od 0,1 mol/l do 0,8 mol/l oraz z jednej
zlewki z wodą destylowaną. Na kolejnym etapie doświadczenia uczniowie wycięli z bulwy
batata oraz owocu dyni po dziewięć bloczków podobnych do siebie pod względem kształtu
i rozmiarów. Następnie każdy z bloczków umieścili na 60 minut w roztworze o innym
stężeniu NaCl lub w wodzie destylowanej. Po wyjęciu próbek uczniowie ponownie zważyli
bloczki i obliczyli procentową zmianę ich masy. Na poniższym wykresie przedstawiono
wyniki doświadczenia.
Na podstawie uzyskanych wyników określ stężenie roztworu NaCl, który jest

izotoniczny względem soku komórkowego dyni.
Izotoniczny względem soku komórkowego dyni jest roztwór NaCl

o stężeniu około .................. mol/l.
Dokończ zdanie. Zaznacz odpowiedź A albo B oraz jej uzasadnienie 1. albo 2.
Na podstawie przedstawionych wyników można stwierdzić, że roztwór NaCl o stężeniu

0,2 mol/l jest w stosunku do soku komórkowego batata
osmotyczny odpływ
A. hipertoniczny, 1.
ponieważ umieszczenie próbki wody z komórek.
w tym roztworze spowodowało osmotyczny napływ
B. hipotoniczny, 2.
wody do komórek.
79
Dział 03.
Chemia życia
Dział 03. Chemia życia
Zadanie 1. (0-1) #1356

81
Zadanie 2. (0-1) #1311

82
Zadanie 3. (0-1) #1852

83
Zadanie 4. (0-1) #1139

84
Zadanie 5. (0-1) #1468

85
Zadanie 6. (0-2) #1761

86
Zadanie 7. (0-1) #1002

87
Zadanie 8. (0-3) #1886

88
Zadanie 9. (0-1) #1312

89
Zadanie 10. (0-2) #1021

90
Zadanie 11. (0-2) #1069

91
Zadanie 12. (0-2) #1219

92
Zadanie 13. (0-1) #1064

93
Zadanie 14. (0-3) #1471

94
Zadanie 15. (0-3) #1631

95
Zadanie 16. (0-3) #1889

CKE, maj 2016, zad. 4.1, 4.2, 4.3
96
97
Zadanie 17. (0-1) #3122

98
Zadanie 18. (0-1) #1722

99
Zadanie 19. (0-2) #1138

100
Zadanie 20. (0-2) #1357

101
Zadanie 21. (0-1) #1458

102
Zadanie 22. (0-2) #3121

CKE, maj 2022, zad. 2.1, 2.2
103
Zadanie 23. (0-2) #1746

104
Zadanie 24. (0-2) #1205

105
Zadanie 25. (0-1) #1836

106
Zadanie 26. (0-2) #1724

107
Zadanie 27. (0-2) #1436

108
Zadanie 28. (0-2) #1003

109
Zadanie 29. (0-2) #1623

110
Zadanie 30. (0-2) #1230

111
Zadanie 31. (0-1) #1408

112
Zadanie 32. (0-1) #1297

113
Zadanie 33. (0-1) #1878

114
Zadanie 34. (0-1) #1097

115
Zadanie 35. (0-2) #1876

116
Zadanie 36. (0-2) #1435

117
Zadanie 37. (0-1) #1231

118
Zadanie 38. (0-3) #1594

CKE, czerwiec 2015, zad. 19.1, 19.2, 19.3
119
Zadanie 39. (0-1) #1195

120
Zadanie 40. (0-1) #1644

121
Zadanie 41. (0-2) #1645

122
Zadanie 42. (0-1) #1926

123
Zadanie 43. (0-2) #1129

124
Zadanie 44. (0-2) #1658

125
Zadanie 45. (0-3) #1247

CKE, maj 2019 (stara formuła), zad. 22a, 22b, 22c CKE, maj 2019, zad. 17.1, 17.2, 17.3
126
127
Zadanie 46. (0-3) #1582

CKE, czerwiec 2017, zad. 1.1, 1.2, 1.3
128
Zadanie 47. (0-2) #1419

CKE, maj 2018, zad. 16.1, 16.2
129
Zadanie 48. (0-2) #1875

130
Zadanie 49. (0-1) #1390

131
Zadanie 50. (0-1) #1005

132
Zadanie 51. (0-1) #1627

133
Zadanie 52. (0-2) #1773

134
Zadanie 53. (0-1) #1460

135
Zadanie 54. (0-2) #1499

136
Zadanie 55. (0-2) #1206

137
Zadanie 56. (0-1) #1685

138
Zadanie 57. (0-2) #1169

139
Zadanie 58. (0-1) #1766

140
Zadanie 59. (0-2) #1837

141
Zadanie 60. (0-3) #1605

CKE, maj 2012 (stara formuła), zad. 28a, 28b, 28c
142
Zadanie 61. (0-1) #1502

143
Zadanie 62. (0-3) #1011

CKE, maj 2021, zad. 1.1, 1.2, 1.3
144
Zadanie 63. (0-2) #1168

145
Zadanie 64. (0-3) #1701

CKE, czerwiec 2017, zad. 16.1, 16.2, 16.3
146
147
Zadanie 65. (0-4) #3250

CKE, maj 2023, zad. 14.1, 14.2, 14.3, 14.4
Na schemacie A przedstawiono początkowy fragment polipeptydu, obejmujący pierwsze

cztery reszty aminokwasowe łańcucha liczącego łącznie 172 reszty aminokwasowe.
Na skutek mutacji w trzeciej pozycji czwartego kodonu w genie kodującym ten polipeptyd
dochodzi do przedwczesnego zakończenia translacji i powstaje skrócony peptyd składający
się tylko z trzech reszt aminokwasowych (schemat B).
Podaj sekwencję aminokwasową fragmentu polipeptydu przedstawionego

na schemacie A. Sekwencję zapisz od końca aminowego do końca karboksylowego,
posługując się pełnymi nazwami aminokwasów lub ich oznaczeniami trójliterowymi.
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
Podaj dwie możliwe sekwencje nukleotydowe mRNA kodujące fragment polipeptydu

przedstawiony na schemacie A. Sekwencje zapisz od końca 5′ do końca 3′.
1. ............................................................................................................................................
2. ............................................................................................................................................
Podaj sekwencję nukleotydową czwartego kodonu mRNA kodującego tripeptyd

przedstawiony na schemacie B. Sekwencję zapisz od końca 5′ do końca 3′.
................................................................................................................................................
148
Dokończ zdanie. Zaznacz właściwą odpowiedź spośród podanych.
Kod genetyczny określa się jako zdegenerowany, co oznacza, że

A. różne organizmy mają ten sam kod genetyczny.
B. kolejne kodony następują bezpośrednio po sobie.
C. jeden aminokwas może być kodowany przez więcej niż jeden kodon.
D. kolejność kodonów w mRNA odpowiada kolejności reszt aminokwasowych w peptydzie.
149
Zadanie 66. (0-2) #3175

Lecytyna to mieszanina różnych związków. W jej skład wchodzą triacyloglicerole, fosfolipidy,

glikolipidy, węglowodany i woda. Po raz pierwszy została wyizolowana z żółtka jaja kurzego.
Poniżej przedstawiono wzór jednego z lipidów wchodzących w skład lecytyny. Ten związek
jest amfipatyczny – oznacza to, że w obrębie cząsteczki występują zarówno fragmenty
hydrofilowe, jak i hydrofobowe.
Zakreśl w przedstawionym wzorze hydrofilowy fragment cząsteczki lipidu.
Wyjaśnij, dlaczego duża zawartość związków lipidowych w żółtku jaja kurzego jest
konieczna do prawidłowego rozwoju zarodka. W odpowiedzi uwzględnij funkcję
lipidów w rozwoju zarodka.
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
150
Zadanie 67. (0-4) #3176

CKE, grudzień 2022, zad. 2.1, 2.2, 2.3
Podstawową jednostką strukturalną chromatyny jest nukleosom. W jego skład wchodzi

odcinek DNA o długości około 150 par zasad, nawinięty na kompleks białkowy składający się
z ośmiu histonów.
Przy pH fizjologicznym grupy boczne aminokwasów kwasowych i zasadowych są obdarzone
ładunkiem elektrycznym – ujemnym albo dodatnim. Ogony histonów często podlegają
modyfikacjom polegającym na dołączeniu dodatkowych grup funkcyjnych, np. grupy
fosforanowej naładowanej ujemnie albo grupy acetylowej pozbawionej ładunku. Wskutek
dołączenia grupy acetylowej do grupy bocznej reszty lizyny ta grupa boczna zostaje
pozbawiona ładunku. Wprowadzanie lub usuwanie ładunków prowadzi do zmian w sile
i w sposobie oddziaływania histonów z DNA oraz skutkuje zmianą stopnia kondensacji
chromatyny, co wpływa na ekspresję informacji genetycznej.
Na poniższych rysunkach przedstawiono model atomowy białkowego rdzenia nukleosomu
(rysunek A) oraz model atomowy fragmentu DNA nawiniętego na ten rdzeń (rysunek B).
Na rysunkach atomy azotu oznaczono kolorem niebieskim, tlenu – czerwonym, a fosforu –
żółtym.
Uzupełnij poniższe zdania tak, aby zawierały informacje prawdziwe. W każdym

nawiasie podkreśl właściwe określenie.
Histony są zdolne do wiązania (dodatnio / ujemnie) naładowanych cząsteczek DNA,

ponieważ mają dużą zawartość (zasadowych / kwasowych) reszt aminokwasowych. Grupy
funkcyjne obdarzone ładunkiem znajdują się (wewnątrz podwójnej helisy / w szkielecie
cukrowo-fosforanowym) cząsteczki DNA.
151
Oceń, czy poniższe stwierdzenia dotyczące histonów są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli

stwierdzenie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe.
1. Łańcuch boczny nieacetylowanej lizyny jest naładowany dodatnio. P F
Struktura drugorzędowa histonów jest niezależna od ich struktury

2. P F
pierwszorzędowej.
Ogony histonów są schowane we wnętrzu białkowego rdzenia
3. P F
nukleosomu.
Określ, jaki wpływ na kondensację chromatyny ma acetylacja ogonów histonów.

Odpowiedź uzasadnij, odnosząc się do oddziaływania histonów z DNA.
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
152
Dział 04.
Energia i metabolizm
Dział 04. Energia i metabolizm
Zadanie 1. (0-1) #1070

154
Zadanie 2. (0-2) #1567

155
Zadanie 3. (0-2) #1072

156
Zadanie 4. (0-2) #1569

157
Zadanie 5. (0-1) #1912

158
Zadanie 6. (0-2) #1197

CKE, czerwiec 2019 (stara formuła), zad. 4 CKE, czerwiec 2019, zad. 1
159
Zadanie 7. (0-2) #1475

160
Zadanie 8. (0-2) #1031

161
Zadanie 9. (0-2) #1362

162
Zadanie 10. (0-2) #1888

CKE, maj 2016, zad. 3.1, 3.2
163
Zadanie 11. (0-2) #1479

164
Zadanie 12. (0-3) #1474

165
Zadanie 13. (0-2) #1857

166
Zadanie 14. (0-1) #1913

167
Zadanie 15. (0-2) #1078

168
Zadanie 16. (0-2) #1259

CKE, maj 2017, zad. 1.1, 1.2
169
Zadanie 17. (0-1) #1625

170
Zadanie 18. (0-1) #1764

171
Zadanie 19. (0-1) #1794

172
Zadanie 20. (0-2) #1568

173
Zadanie 21. (0-2) #1073

174
Zadanie 22. (0-2) #1074

175
Zadanie 23. (0-1) #1076

176
Zadanie 24. (0-2) #1622

177
Zadanie 25. (0-3) #1666

178
Zadanie 26. (0-2) #1846

179
Zadanie 27. (0-4) #1022

CKE, czerwiec 2021, zad. 2.1, 2.2, 2.3
180
Zadanie 28. (0-4) #1422

CKE, czerwiec 2015, zad. 2.1, 2.2, 2.3, 2.4
181
Zadanie 29. (0-2) #1223

182
Zadanie 30. (0-4) #1183

CKE, maj 2020, zad. 5.1, 5.2, 5.3, 5.4
183
184
Zadanie 31. (0-2) #1349

185
Zadanie 32. (0-3) #1887

CKE, maj 2016, zad. 2.1, 2.2, 2.3
186
187
Zadanie 33. (0-1) #1800

188
Zadanie 34. (0-1) #1914

189
Zadanie 35. (0-1) #1369

190
Zadanie 36. (0-1) #1368

191
Zadanie 37. (0-1) #1466

192
Zadanie 38. (0-5) #1708

CKE, czerwiec 2016, zad. 3.1, 3.2, 3.3, 3.4
193
Zadanie 39. (0-2) #1370

194
Zadanie 40. (0-2) #1033

195
Zadanie 41. (0-2) #1620

196
Zadanie 42. (0-1) #1680

197
Zadanie 43. (0-4) #1014

CKE, maj 2021, zad. 2.1, 2.2, 2.3
198
199
Zadanie 44. (0-6) #1660

CKE, maj 2015, zad. 4.1, 4.2, 4.3, 4.4, 4.5, 4.6
200
201
Zadanie 45. (0-3) #1196

CKE, czerwiec 2019 (stara formuła), zad. 3a, 3b, 3c CKE, czerwiec 2019, zad. 2.1, 2.2, 2.3
202
203
Zadanie 46. (0-2) #1860

204
Zadanie 47. (0-3) #1317

205
Zadanie 48. (0-2) #1144

206
Zadanie 49. (0-4) #3120

CKE, maj 2022, zad. 1.1, 1.2
207
Zadanie 50. (0-1) #1772

208
Zadanie 51. (0-2) #1314

209
Zadanie 52. (0-1) #1065

210
Zadanie 53. (0-2) #1110

CKE, czerwiec 2018 (stara formuła), zad. 18a, 18b CKE, czerwiec 2018, zad. 1.1, 1.2
211
Zadanie 54. (0-2) #1030

CKE, maj 2017 (stara formuła) zad. 4a, 4b
212
Zadanie 55. (0-2) #1350

213
Zadanie 56. (0-3) #1719

214
Zadanie 57. (0-1) #1309

215
Zadanie 58. (0-2) #1630

216
Zadanie 59. (0-2) #1918

217
Zadanie 60. (0-1) #1483

218
Zadanie 61. (0-1) #1329

219
Zadanie 62. (0-2) #1678

220
Zadanie 63. (0-3) #1023

221
Zadanie 64. (0-2) #3123

CKE, maj 2022, zad. 4.1, 4.2
222
Zadanie 65. (0-2) #1709

CKE, czerwiec 2016, zad. 4 CKE, czerwiec 2016 (stara formuła), zad. 6
223
Zadanie 66. (0-3) #1270

CKE, maj 2017, zad. 5.1, 5.2, 5.3
224
Zadanie 67. (0-3) #1363

225
Zadanie 68. (0-1) #1364

226
Zadanie 69. (0-3) #1009

227
Zadanie 70. (0-2) #1198

228
Zadanie 71. (0-1) #1629

229
Zadanie 72. (0-2) #1442

230
Zadanie 73. (0-5) #1265

CKE, maj 2017, zad. 3.1, 3.2, 3.3, 3.4, 3.5
231
232
Zadanie 74. (0-4) #1232

CKE, maj 2019 (stara formuła), zad. 7a, 7b CKE, maj 2019, zad. 2.1, 2.2, 2.3
233
234
Zadanie 75. (0-2) #1585

235
Zadanie 76. (0-2) #1330

236
Zadanie 77. (0-3) #1798

237
Zadanie 78. (0-2) #1325

238
Zadanie 79. (0-3) #1765

239
Zadanie 80. (0-2) #1599

240
Zadanie 81. (0-3) #1433

241
Zadanie 82. (0-1) #1319

242
Zadanie 83. (0-3) #1010

243
244
Zadanie 84. (0-3) #1032

245
246
Zadanie 85. (0-2) #1043

CKE, maj 2021, zad. 9.1, 9.2
247
Zadanie 86. (0-4) #1663

CKE, maj 2015, zad. 7.1, 7.2, 7.3
248
249
Zadanie 87. (0-2) #1464

250
Zadanie 88. (0-2) #1799

251
Zadanie 89. (0-1) #1098

252
Zadanie 90. (0-2) #1328

253
Zadanie 91. (0-2) #1432

254
Zadanie 92. (0-1) #1465

255
Zadanie 93. (0-3) #1661

CKE, maj 2015, zad. 5.1, 5.2, 5.3
256
257
Zadanie 94. (0-4) #3233

CKE, maj 2023, zad. 1.1, 1.2, 1.3, 1.4 / CKE, maj 2023 (formuła 2015), zad. 1.1, 1.2, 1.3, 1.4
Kolejnymi etapami oddychania tlenowego są: glikoliza, reakcja pomostowa, cykl Krebsa oraz
łańcuch oddechowy.
Reakcję pomostową – oksydacyjną dekarboksylację pirogronianu do acetylo-CoA –
katalizuje kompleks dehydrogenazy pirogronianowej, zawierający trzy enzymy: E1, E2 i E3.
Sumaryczna reakcja katalizowana przez ten kompleks w warunkach tlenowych jest
następująca:
pirogronian + CoA-SH + NAD+ → acetylo-CoA + CO2 + NADH + H+
Na schemacie przedstawiono współdziałanie trzech enzymów wchodzących w skład

kompleksu dehydrogenazy pirogronianowej.
Uzupełnij tabelę – do każdego wymienionego typu reakcji zachodzącej podczas

przekształcania pirogronianu do acetylo-CoA przyporządkuj odpowiednie oznaczenie
enzymu (E1, E2 albo E3), który tę reakcję przeprowadza.
Typ reakcji Oznaczenie enzymu (E1 / E2 / E3)
transacetylacja
dehydrogenacja
dekarboksylacja
258
W której części komórki eukariotycznej znajduje się aktywny kompleks

dehydrogenazy pirogronianowej? Zaznacz właściwą odpowiedź spośród podanych.
A. cytozol
B. macierz mitochondrialna
C. zewnętrzna błona mitochondrium
D. wewnętrzna błona mitochondrium
E. przestrzeń międzybłonowa w mitochondrium
Wykaż, że funkcjonowanie kompleksu dehydrogenazy pirogronianowej jest konieczne

do połączenia szlaku glikolizy z cyklem Krebsa.
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
Wykaż, że zmniejszenie aktywności kompleksu dehydrogenazy pirogronianowej

prowadzi do wzrostu stężenia mleczanu w komórce mięśnia szkieletowego.
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
259
Zadanie 95. (0-4) #3241

CKE, maj 2023, zad. 4.1, 4.2, 4.3
Aby sprawdzić wpływ intensywności oświetlenia na zawartość chlorofilu w liściach storczyka

Phalaenopsis ‘Edessa’, przeprowadzono doświadczenie składające się z dwóch etapów
opisanych poniżej.
• Etap 1. – dziesięć niekwitnących roślin uprawiano przez dwa miesiące w pomieszczeniu
o stałej temperaturze 28 °C i wilgotności względnej 75%. Liście roślin były oświetlane
przez 12 godzin dziennie światłem o intensywności 100 µmol fotonów m−2 s−1.
• Etap 2. – następnie rośliny podzielono na dwie grupy (LL i HL) liczące po pięć roślin.
Przez 10 tygodni liście roślin były oświetlane przez 12 godzin dziennie:
– w grupie LL słabym światłem (intensywność oświetlenia 50 µmol fotonów m−2 s−1)
– w grupie HL silnym światłem (intensywność oświetlenia 200 µmol fotonów m−2 s−1).
W pierwszym dniu 1. tygodnia oraz w ostatnim dniu 4., 6. i 10. tygodnia trwania
drugiego etapu doświadczenia pobrano próbki liści z obu grup roślin w celu określenia
zawartości chlorofilu w przeliczeniu na powierzchnię liścia. Wyniki pomiarów przedstawiono
na poniższych wykresach A–D.
260
Oceń, czy dokończenia poniższego zdania są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli stwierdzenie

jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe.
W ostatnim dniu trwania drugiego etapu doświadczenia
średnia zawartość chlorofilu a była wyższa u roślin w grupie LL niż

1. P F
w grupie HL.
średnia zawartość chlorofilu całkowitego w grupie HL była niższa
2. P F
o ponad 300 mg m−2 niż w pierwszym dniu tego etapu doświadczenia.
średni stosunek zawartości chlorofilu a/b w grupie LL był przeszło
3. P F
dwukrotnie większy niż w grupie HL.
Określ, w jakim celu w pierwszym etapie doświadczenia wszystkie rośliny były

uprawiane w takich samych warunkach środowiskowych.
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
Określ, w jakim celu wykonano pomiary zawartości chlorofilu w pierwszym dniu

trwania drugiego etapu doświadczenia.
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
261
Zadanie 96. (0-7) #3237

CKE, maj 2023, zad. 5.1, 5.2, 5.3, 5.4 / CKE, maj 2023 (formuła 2015), zad. 5.1, 5.2, 5.3, 5.4
Główną funkcją enzymu RuBisCO (karboksylaza/oksygenaza rybulozo-1,5-bisfosforanowa)

jest przyłączanie dwutlenku węgla do rybulozo-1,5-bisfosforanu (RuBP) w cyklu Calvina.
Jednak w wysokiej temperaturze i przy wysokim stężeniu O2 znacznie wzrasta aktywność
RuBisCO polegająca na przyłączaniu tlenu do RuBP, co daje początek fotooddychaniu.
Skutkiem tego procesu jest znaczne zmniejszenie wydajności wiązania CO2 przez roślinę.
U roślin rejonów tropikalnych i subtropikalnych przeprowadzających fotosyntezę typu C4
proces fotooddychania jest ograniczony. Jest to związane z dwustopniowym mechanizmem
wiązania dwutlenku węgla. Pierwotna asymilacja CO2 z wytworzeniem szczawiooctanu
zachodzi w komórkach mezofilu, natomiast włączanie CO2 do cyklu Calvina zachodzi
w komórkach pochwy okołowiązkowej. U niektórych roślin C4 w komórkach pochwy
okołowiązkowej nie ma fotosystemu II (PS II).
Na schemacie przedstawiono w uproszczeniu przebieg fazy fotosyntezy niezależnej
od światła (fazy ciemnej) u roślin C4.
Uwaga: nie zachowano stechiometrii przedstawionych reakcji.
262
Podaj nazwy etapów cyklu Calvina oznaczonych na schemacie literami A, B i C.
A. .....................................................................................
B. .....................................................................................
C. .....................................................................................
Dokończ zdanie. Zaznacz odpowiedź A, B albo C oraz odpowiedź 1., 2. albo 3.
Literą X na schemacie oznaczono
pierwotnym produktem karboksylacji

A. enzym RuBisCO, 1.
u roślin C4.
kompleksem enzymatycznym,
B. acetylo-CoA, który jest 2.
odpowiadającym za karboksylację.
pierwotnym akceptorem CO2 u roślin C4,
C. szczawiooctan, 3.
podobnie jak RuBP u roślin C3.
Oceń, czy poniższe stwierdzenia dotyczące fotosyntezy typu C4 są prawdziwe.

Zaznacz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe.
CO2 jest transportowany do komórek pochwy okołowiązkowej w postaci

1. P F
3-węglowego pirogronianu.
Ze względu na obecność RuBisCO następuje utlenianie RuBP, co daje
2. P F
początek intensywnemu fotooddychaniu u roślin C4.
Redukcja 3-fosfoglicerynianu do aldehydu 3-fosfoglicerynowego
3. P F
zachodzi w komórkach mezofilu.
263
Wykaż związek między ograniczeniem procesu fotooddychania u roślin C4 a:
1. dwuetapowym mechanizmem wiązania dwutlenku węgla
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
2. brakiem PS II w komórkach pochew okołowiązkowych.
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
264
Dział 05.
Genetyka
i biotechnologia
Dział 05. Genetyka i biotechnologia
Zadanie 1. (0-2) #1355

266
Zadanie 2. (0-3) #1438

267
Zadanie 3. (0-4) #1214

CKE, czerwiec 2018, zad. 14.1, 14.2, 14.3, 14.4
268
269
Zadanie 4. (0-3) #1280

CKE, maj 2017, zad. 16.1, 16.2, 16.3
270
271
Zadanie 5. (0-1) #1210

272
Zadanie 6. (0-4) #1757

CKE, maj 2015, zad. 19.1, 19.2, 19.3, 19.4
273
Zadanie 7. (0-2) #1849

274
Zadanie 8. (0-2) #1130

275
Zadanie 9. (0-1) #1689

276
Zadanie 10. (0-5) #1554

CKE, czerwiec 2017 (stara formuła), zad. 24a, 24b CKE, czerwiec 2017, zad. 18.1, 18.2, 18.3
277
Zadanie 11. (0-1) #1817

278
Zadanie 12. (0-1) #1389

279
Zadanie 13. (0-1) #1815

280
Zadanie 14. (0-1) #1690

281
Zadanie 15. (0-1) #1250

282
Zadanie 16. (0-1) #1877

283
Zadanie 17. (0-1) #1606

284
Zadanie 18. (0-5) #3133

CKE, maj 2022, zad. 14.1, 14.2, 14.3, 14.4, 14.5
285
286
Zadanie 19. (0-1) #1641

287
Zadanie 20. (0-2) #1903

CKE, maj 2016, zad. 18.1, 18.2
288
Zadanie 21. (0-2) #1248

289
Zadanie 22. (0-2) #1648

290
Zadanie 23. (0-2) #1783

291
Zadanie 24. (0-1) #1838

292
Zadanie 25. (0-4) #1087

CKE, czerwiec 2021, zad. 18.1, 18.2, 18.3, 18.4
293
294
Zadanie 26. (0-2) #1411

295
Zadanie 27. (0-1) #1118

296
Zadanie 28. (0-2) #1407

297
Zadanie 29. (0-2) #1514

298
Zadanie 30. (0-3) #1770

299
Zadanie 31. (0-2) #1215

300
Zadanie 32. (0-1) #1119

301
Zadanie 33. (0-1) #1120

302
Zadanie 34. (0-2) #1781

303
Zadanie 35. (0-4) #1555

CKE, czerwiec 2017 (stara formuła), zad. 25a, 25b CKE, czerwiec 2017 (stara formuła), zad. 26 CKE,
czerwiec 2017, zad. 19.1, 19.2, 19.3
304
Zadanie 36. (0-4) #1304

305
Zadanie 37. (0-1) #1298

306
Zadanie 38. (0-3) #1323

CKE, maj 2019, zad. 18.1, 18.2, 18.3
307
Zadanie 39. (0-5) #1904

CKE, maj 2016, zad. 19.1, 19.2, 19.3, 19.4
308
309
Zadanie 40. (0-4) #1079

CKE, czerwiec 2021, zad. 16.1, 16.2, 16.3
310
Zadanie 41. (0-1) #1512

311
Zadanie 42. (0-1) #1410

312
Zadanie 43. (0-2) #1647

313
Zadanie 44. (0-3) #1207

314
Zadanie 45. (0-1) #1646

315
Zadanie 46. (0-2) #1881

316
Zadanie 47. (0-2) #1702

317
Zadanie 48. (0-2) #1172

318
Zadanie 49. (0-5) #1057

CKE, maj 2021, zad.19.1, 19.2, 19.3, 19.4, 19.5
319
320
Zadanie 50. (0-2) #1300

321
Zadanie 51. (0-3) #1391

322
Zadanie 52. (0-3) #3124

CKE, maj 2022, zad. 5.1, 5.2, 5.3
323
Zadanie 53. (0-2) #1750

CKE, maj 2015, zad. 12.1, 12.2
324
Zadanie 54. (0-1) #1208

325
Zadanie 55. (0-3) #1741

326
Zadanie 56. (0-2) #1880

CKE, maj 2016 (stara formuła), zad 29a, 29b CKE, maj 2016, zad. 20.1, 20.2
327
Zadanie 57. (0-2) #1816

CKE, czerwiec 2014 (stary format), zad. 27a, 27b
328
Zadanie 58. (0-2) #1927

329
Zadanie 59. (0-2) #1928

330
Zadanie 60. (0-2) #1929

331
Zadanie 61. (0-1) #1608

332
Zadanie 62. (0-2) #1126

333
Zadanie 63. (0-3) #1127

334
Zadanie 64. (0-1) #1686

335
Zadanie 65. (0-2) #1687

336
Zadanie 66. (0-5) #3137

CKE, maj 2022, zad. 18.1, 18.2, 18.3, 18.4
337
338
Zadanie 67. (0-3) #1505

339
Zadanie 68. (0-4) #1279

CKE, maj 2017, 15.1, 15.2, 15.3
340
Zadanie 69. (0-1) #1173

CKE, maj 2020 (stara formuła), zad. 26 CKE, maj 2020, zad. 17
341
Zadanie 70. (0-2) #1609

342
Zadanie 71. (0-2) #1742

343
Zadanie 72. (0-2) #1518

344
Zadanie 73. (0-2) #1409

345
Zadanie 74. (0-1) #1650

346
Zadanie 75. (0-2) #1607

347
Zadanie 76. (0-3) #1782

348
Zadanie 77. (0-2) #1437

349
Zadanie 78. (0-1) #1216

350
Zadanie 79. (0-2) #1392

351
Zadanie 80. (0-2) #1507

352
Zadanie 81. (0-2) #1122

353
Zadanie 82. (0-2) #1121

354
Zadanie 83. (0-2) #1840

355
Zadanie 84. (0-5) #1756

CKE, maj 2015, zad. 18.1, 18.2, 18.3
356
357
Zadanie 85. (0-3) #1814

358
Zadanie 86. (0-3) #1249

359
Zadanie 87. (0-2) #1504

360
Zadanie 88. (0-3) #1191

CKE, maj 2020, zad. 18.1, 18.2
361
Zadanie 89. (0-2) #1055

362
Zadanie 90. (0-3) #1170

363
Zadanie 91. (0-2) #1649

364
Zadanie 92. (0-2) #1515

365
Zadanie 93. (0-4) #1453

CKE, czerwiec 2019, zad. 18.1, 18.2, 18.3, 18.4
366
367
Zadanie 94. (0-1) #1393

368
Zadanie 95. (0-1) #1813

369
Zadanie 96. (0-2) #1688

370
Zadanie 97. (0-2) #1174

371
Zadanie 98. (0-3) #1557

372
Zadanie 99. (0-2) #1902

CKE, maj 2016, zad. 17.1, 17.2
373
Zadanie 100. (0-2) #1743

374
Zadanie 101. (0-2) #1423

CKE, maj 2018, zad. 19.1, 19.2
375
Zadanie 102. (0-3) #1935

376
Zadanie 103. (0-2) #1509

377
Zadanie 104. (0-2) #1137

378
Zadanie 105. (0-4) #3136

CKE, maj 2022, zad. 17.1, 17.2, 17.3
379
380
Zadanie 106. (0-3) #1386

381
Zadanie 107. (0-3) #1454

CKE, czerwiec 2019, zad. 20.1, 20.2, 20.3
382
Zadanie 108. (0-1) #1123

383
Zadanie 109. (0-1) #1745

CKE, czerwiec 2016, zad. 23 CKE, czerwiec 2015, zad. 22
384
Zadanie 110. (0-1) #1281

385
Zadanie 111. (0-1) #1789

386
Zadanie 112. (0-1) #1839

387
Zadanie 113. (0-1) #1520

388
Zadanie 114. (0-1) #1610

389
Zadanie 115. (0-2) #1519

390
Zadanie 116. (0-1) #1412

391
Zadanie 117. (0-3) #3248

CKE, maj 2023, zad. 13.1, 13.2, 13.3
Na poniższym schemacie przedstawiono przebieg pierwszego cyklu amplifikacji DNA

metodą PCR. Uwzględniono tylko dwa z czterech deoksyrybonukleotydów niezbędnych
do syntezy DNA.
Uwaga: deoksyrybonukleotydy oznacza się czteroliterowymi skrótowcami, np. trifosforan
deoksyguanozyny – dGTP (ang. deoxyguanosine triphosphate).
Uzupełnij powyższy schemat – wpisz w wyznaczone miejsca (+ ..........) oznaczenia

dwóch deoksyrybonukleotydów niezbędnych do syntezy DNA, brakujących
na schemacie.
Określ, w jaki sposób przeprowadza się rozdzielenie dwuniciowego DNA podczas

pierwszego etapu każdego cyklu PCR.
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
Wyjaśnij, dlaczego w cyklu PCR etap syntezy DNA musi być poprzedzony
przyłączeniem starterów. W odpowiedzi uwzględnij właściwości polimerazy DNA.
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
392
Zadanie 118. (0-5) #3249

CKE, maj 2023 (formuła 2015), zad. 13.1, 13.2, 13.3, 13.4, 13.5
U bydła rasy holsztyńsko-fryzyjskiej autosomalny dominujący allel (A) genu ASL warunkuje
wytwarzanie aktywnej syntetazy argininobursztynianowej – enzymu biorącego udział w cyklu
mocznikowym.
Cytrulinemia to choroba genetyczna wywoływana przez recesywny allel (a) tego genu.
Osobniki będące nosicielami mają normalny fenotyp, natomiast cielęta homozygotyczne
przeżywają tylko pierwsze 5–6 dni po urodzeniu, a przyczyną śmierci jest upośledzenie
zdolności syntezy mocznika w organizmie.
Opracowano test diagnostyczny, umożliwiający wykrywanie osobników, które są nosicielami
wadliwego allelu – w celu wykluczenia ich z hodowli. W teście na nosicielstwo cytrulinemii
wykorzystuje się kilka technik inżynierii genetycznej. Po uzyskaniu kopii fragmentu badanego
genu, w ilości wystarczającej do testu, przecina się otrzymany DNA za pomocą enzymów
restrykcyjnych. Następnie rozdziela się uzyskane fragmenty ze względu na ich długość
i porównuje wyniki tego rozdziału (metoda PCR-RFLP). W tym teście wykorzystuje się fakt,
że allele A i a różnią się występowaniem w ich obrębie miejsca restrykcyjnego dla enzymu
AvaII: to miejsce jest obecne w allelu dominującym, natomiast nie ma go w allelu
recesywnym.
Na podstawie: A. Kumar i in., Designing Multiplex PCR Tests for Simultaneous Screening of Bovine Leukocyte Adhesion
Deficiency, Bovine Citrullinemia and Factor XI Deficiency Genetic Diseases in Cattle, „Ruminant Science” 6(2), 2017;
K.M. Charon, M. Świtoński, Genetyka i genomika zwierząt, Warszawa 2012.
Zapisz wszystkie możliwe genotypy zdrowych osobników, stosując podane w tekście

oznaczenia alleli genów warunkujących produkcję syntetazy argininobursztynianowej.
................................................................................................................................................
Wyjaśnij, dlaczego z hodowli bydła wyklucza się nosicieli zmutowanego allelu

odpowiadającego za rozwój tej choroby. W odpowiedzi uwzględnij sposób
dziedziczenia cytrulinemii.
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
393
Uporządkuj opisane w zadaniu techniki inżynierii genetycznej zgodnie z kolejnością

ich zastosowania w teście na cytrulinemię. Wpisz numery 1.–3. we właściwe komórki
tabeli.
Nazwa techniki Kolejność wykonania
cięcie DNA enzymem restrykcyjnym
elektroforeza DNA
łańcuchowa reakcja polimerazy (PCR)
Przyporządkuj wymienionym genotypom A–C oznaczenia wyników 1.–3., otrzymanych

po elektroforezie w teście na cytrulinemię.
Obraz uzyskany po elektroforezie:

1. jeden prążek z cząsteczkami DNA zawierającymi 185 pz [pary zasad].
2. dwa prążki z cząsteczkami DNA zawierającymi 103 pz albo 82 pz.
3. trzy prążki z cząsteczkami DNA zawierającymi 185 pz, 103 pz albo 82 pz.
A. Homozygota dominująca: …… B. Heterozygota: …… C. Homozygota recesywna: ……
Wyjaśnij, dlaczego płody cieląt, które są homozygotyczne pod względem

allelu a, rozwijają się prawidłowo.
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
394
Zadanie 119. (0-3) #3252

Psy rasy labrador retriever mogą mieć sierść czarną, brązową lub żółtą. Za barwę sierści
psów tej rasy odpowiadają dwa niezależnie dziedziczone geny. Każdy z tych genów ma dwa
allele.
• Allele pierwszego genu warunkują powstanie pigmentu – allel dominujący E warunkuje
jego wytworzenie i powstanie ciemnej sierści, natomiast recesywny allel e w układzie
homozygotycznym uniemożliwia wytworzenie pigmentu i sierść pozostaje jasna – żółta.
• Allele drugiego genu są odpowiedzialne za kolor ciemnej sierści – dominujący allel B
odpowiada za wytworzenie czarnego barwnika, natomiast recesywny allel b – za barwnik
brązowy.
Psy o sierści żółtej mogą mieć różny kolor nosa – może on być ciemny, jeżeli w ich
genotypie występuje przynajmniej jeden allel B, albo jasny – gdy nie mają tego allelu.
Skrzyżowano żółtą samicę i brązowego samca mających już szczenięta: czarne, brązowe
i żółte.
Na podstawie: www.labrador.org.pl
Zapisz krzyżówkę genetyczną i na jej podstawie podaj oczekiwany stosunek

fenotypowy szczeniąt czarnych, brązowych i żółtych w potomstwie opisanej pary
psów oraz określ prawdopodobieństwo, że żółte szczenię będzie miało ciemny nos.
Krzyżówka genetyczna:
Oczekiwany stosunek fenotypowy: .........................................................................................
................................................................................................................................................
Prawdopodobieństwo, że żółte szczenię będzie miało ciemny nos: ........................................
395
Zadanie 120. (0-6) #3178

CKE, grudzień 2022, zad. 4.1, 4.2, 4.3, 4.4
W cyklu komórkowym występują tzw. punkty kontrolne. Są to momenty, w których cykl

komórkowy jest zatrzymywany aż do czasu, gdy kluczowe procesy poprzedzające kolejną
fazę cyklu komórkowego zostaną zakończone prawidłowo. Geny kodujące cząsteczki
uczestniczące w regulacji cyklu komórkowego są szczególnie ważne dla komórki. Jeśli
co najmniej jeden z nich jest nieprawidłowy, może to doprowadzić do rozwinięcia się choroby
nowotworowej.
Poniżej podano najważniejsze punkty kontrolne cyklu komórkowego.
• Punkt kontrolny G1/S – wstrzymuje cykl komórkowy do czasu, aż komórka zgromadzi
odpowiedni zasób składników niezbędnych do syntezy DNA. Brak sygnałów
świadczących o gotowości komórki sprawia, że punkt kontrolny uniemożliwia rozpoczęcie
syntezy DNA.
• Punkt kontrolny G2/M – blokuje rozpoczęcie mitozy do czasu zakończenia replikacji
DNA. Jeśli cząsteczki DNA w komórce nie zostały do końca zreplikowane lub
są uszkodzone, punkt kontrolny uniemożliwia zajście mitozy.
• Punkt kontrolny metafaza/anafaza – wstrzymuje rozpoczęcie anafazy do czasu
prawidłowego przyłączenia się mikrotubul wrzeciona podziałowego do wszystkich
kinetochorów.
Na poniższym schemacie przedstawiono cykl komórkowy wraz z punktami kontrolnymi.
396
Uzupełnij tabelę – określ liczbę chromosomów oraz ilość DNA w jądrze komórkowym
komórek nabłonka jelita człowieka na koniec każdej z faz cyklu komórkowego.
Liczba
Faza cyklu Ilość DNA
chromosomów
G1 2n 2c
G2
Oceń, czy poniższe stwierdzenia dotyczące punktów kontrolnych cyklu komórkowego

w prawidłowych komórkach są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli stwierdzenie jest
prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe.
1. Replikacja DNA kończy się w punkcie kontrolnym G1/S. P F
Jeżeli w punkcie kontrolnym G2/M nie jest możliwa naprawa

2. P F
uszkodzonego DNA, to komórka nie może się dzielić.
3. Cykl komórkowy może ulec wstrzymaniu w trakcie mitozy. P F
Określ, do jakich zmian w kariotypie może dojść w wyniku pominięcia punktu

kontrolnego metafaza/anafaza podczas mitozy.
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
397
Wyjaśnij, dlaczego czynniki mutagenne, takie jak promieniowanie UV lub niektóre

związki chemiczne, zwiększają ryzyko wystąpienia nowotworu.
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
398
Zadanie 121. (0-2) #3186

Jednym z najlepiej poznanych u ludzi zaburzeń metabolicznych determinowanych

genetycznie są nieprawidłowości w przemianie fenyloalaniny – egzogennego aminokwasu
białkowego. Brak lub niedobór aktywnego enzymu hydroksylazy fenyloalaninowej,
przekształcającej fenyloalaninę w tyrozynę, jest przyczyną fenyloketonurii – jednej
z najczęściej występujących chorób genetycznych. Wysokie stężenie fenyloalaniny
w organizmie ma negatywny wpływ na rozwój układu nerwowego.
U dziecka chorego na fenyloketonurię należy od drugiego tygodnia życia wprowadzić
odpowiednią dietę niskofenyloalaninową, w której stosuje się specjalne mieszanki
zawierające białka o niskiej zawartości tego aminokwasu.
Na poniższym schemacie przedstawiono jeden ze szlaków przemian fenyloalaniny
u człowieka oraz miejsce przerwania szlaku u osób chorych na fenyloketonurię.
Na podstawie przedstawionych informacji wyjaśnij, dlaczego dzieci chore na

fenyloketonurię mają na ogół jasne włosy i jasną karnację.
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
Wyjaśnij, dlaczego z diety dzieci chorych na fenyloketonurię nie eliminuje się

fenyloalaniny, a jedynie wprowadza się dietę niskofenyloalaninową.
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
399
Zadanie 122. (0-3) #3187

Przykładem niekorzystnego następstwa mutacji punktowej jest uwarunkowana recesywnie

wada metaboliczna – cytrulinemia, występująca u bydła rasy holsztyńsko-fryzyjskiej.
Zamiana cytozyny na tyminę w 86. kodonie genu syntazy argininobursztynianowej powoduje
zmianę w kodującej nici DNA kodonu CGA na kodon TGA. W konsekwencji, zamiast
aktywnego enzymu składającego się z 412 aminokwasów, powstaje nieaktywny peptyd
złożony z 85 aminokwasów.
Na podstawie: K.M. Charon, M. Świtoński, Genetyka zwierząt, Warszawa 2004.
Podaj nazwę aminokwasu kodowanego przez 86. kodon prawidłowego allelu syntazy
argininobursztynianowej oraz wyjaśnij, dlaczego skutkiem opisanej mutacji genowej
jest skrócenie peptydu.
Nazwa aminokwasu: ...............................................................................................................
Wyjaśnienie: ...........................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
Wyjaśnij, dlaczego substytucje pojedynczych nukleotydów nie zawsze są przyczyną

zmiany w składzie aminokwasowym polipeptydu.
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
400
Zadanie 123. (0-3) #3189

Collinsia parviflora to niewielkich rozmiarów roślina występująca w Ameryce Północnej.

Osobniki C. parviflora mają z reguły niebieskie kwiaty, ale zdarzają się także okazy
o kwiatach białych i fioletowych. Niebieski kolor kwiatów warunkują antocyjany powstające
w wyniku dwuetapowego szlaku reakcji. Reakcje te katalizują dwa różne enzymy:
• Enzym Ea przekształca bezbarwny substrat w barwnik fioletowy. Aktywny enzym Ea jest
kodowany przez allel A. Nieaktywny wariant tego enzymu jest kodowany przez allel a.
• Enzym Eb przekształca barwnik fioletowy w niebieski. Aktywny enzym Eb jest kodowany
przez allel B. Zmutowany, nieaktywny allel jest oznaczany symbolem b.
Geny warunkujące wytwarzanie enzymów Ea i Eb są położone na różnych chromosomach.
Pokolenie rodzicielskie P stanowiły podwójnie homozygotyczne rośliny kwitnące na biało
oraz na fioletowo. W pokoleniu potomnym F1 uzyskano wyłącznie rośliny kwitnące
na niebiesko.
Na podstawie: red. M. Maćkowiak i A. Michalak, Biologia. Jedność i różnorodność, Warszawa 2008.
Podaj genotypy roślin z pokolenia rodzicielskiego P.
Genotyp roślin kwitnących na biało: ........................................................................................
Genotyp roślin kwitnących na niebiesko: ................................................................................
Podaj oczekiwany stosunek fenotypowy wśród roślin uzyskanych po skrzyżowaniu

kwitnącej na niebiesko rośliny z pokolenia F1 z podwójną homozygotą recesywną.
Odpowiedź uzasadnij, zapisując krzyżówkę genetyczną.
Krzyżówka genetyczna:
Fenotypy i ich stosunek: .........................................................................................................
................................................................................................................................................
401
Dział 06.
Ewolucjonizm
Dział 06. Ewolucjonizm
Zadanie 1. (0-1) #1526

403
Zadanie 2. (0-2) #1611

404
Zadanie 3. (0-1) #1059

405
Zadanie 4. (0-2) #1179

406
Zadanie 5. (0-2) #1333

CKE, maj 2019, zad. 22.1, 22.2
407
Zadanie 6. (0-2) #1651

408
Zadanie 7. (0-2) #3118

409
Zadanie 8. (0-2) #1254

410
Zadanie 9. (0-2) #1934

411
Zadanie 10. (0-1) #1510

412
Zadanie 11. (0-1) #1790

413
Zadanie 12. (0-2) #1131

414
Zadanie 13. (0-1) #1694

415
Zadanie 14. (0-1) #1615

416
Zadanie 15. (0-1) #1498

417
Zadanie 16. (0-2) #1213

418
Zadanie 17. (0-1) #1705

419
Zadanie 18. (0-1) #1544

420
Zadanie 19. (0-1) #1348

421
Zadanie 20. (0-2) #3139

CKE, maj 2022, zad. 20.1, 20.2
422
Zadanie 21. (0-2) #1447

423
Zadanie 22. (0-2) #1596

424
Zadanie 23. (0-2) #1841

425
Zadanie 24. (0-2) #1932

426
Zadanie 25. (0-1) #1320

427
Zadanie 26. (0-1) #1322

428
Zadanie 27. (0-1) #3138

429
Zadanie 28. (0-2) #1306

CKE, maj 2017, zad. 22.1, 22.2
430
Zadanie 29. (0-2) #1310

CKE, maj 2019, zad. 16.1, 16.2
431
Zadanie 30. (0-2) #1255

432
Zadanie 31. (0-2) #1421

CKE, maj 2018, zad. 18.1, 18.2
433
Zadanie 32. (0-1) #1882

434
Zadanie 33. (0-1) #1818

435
Zadanie 34. (0-2) #1819

436
Zadanie 35. (0-3) #1054

CKE, maj 2021, zad. 17.1, 17.2, 17.3
437
Zadanie 36. (0-2) #1703

438
Zadanie 37. (0-1) #1527

439
Zadanie 38. (0-1) #1395

440
Zadanie 39. (0-5) #1278

CKE, maj 2017, zad. 14.1, 14.2, 14.3
441
Zadanie 40. (0-2) #1787

442
Zadanie 41. (0-3) #3253

CKE, maj 2023, zad. 16.1, 16.2, 16.3 / CKE, maj 2023 (formuła 2015), zad. 15.1, 15.2, 15.3
Wargatek czyściciel (Labroides dimidiatus) żywi się pasożytniczymi bezkręgowcami, które

przebijają i rozrywają skórę oraz skrzela innych ryb. Wargatek jest dobrze widoczny w toni
wodnej dzięki czarnemu pasowi biegnącemu od głowy do ogona oraz niebieskim plamom
na tułowiu i na ogonie. Aby pozbyć się pasożytów, do wargatka czyściciela podpływają ryby
z około 50 różnych gatunków. Wśród ryb zbliżających się do wargatka znajdują się także
drapieżniki, które go nie atakują, ale pozwalają mu na usunięcie pasożytów.
Z wargatkiem współwystępuje inna ryba – aspidont (Aspidontus taeniatus) – która jest
podobna morfologicznie do wargatka, ale prowadzi odmienny tryb życia. Gdy do aspidonta
zbliży się większa ryba, ten szybko atakuje i odgryza jej kawałek płetwy bądź skóry, po czym
ucieka do swojej kryjówki. Oba gatunki przedstawiono na poniższych ilustracjach.
Zależność między wargatkiem czyścicielem a rybą przez niego czyszczoną to

A. mutualizm.
B. komensalizm.
C. drapieżnictwo.
D. pasożytnictwo.
443
Na podstawie przedstawionych informacji określ znaczenie adaptacyjne

morfologicznego podobieństwa aspidonta do wargatka czyściciela.
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
Wyjaśnij, w jaki sposób w toku ewolucji doszło do utrwalenia się wyglądu aspidonta
przedstawionego na rysunku. W odpowiedzi uwzględnij mechanizm działania doboru
naturalnego.
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
444
Zadanie 42. (0-5) #3188

CKE, grudzień 2022, zad. 14.1, 14.2, 14.3, 14.4
Kondory kalifornijskie to padlinożerne ptaki, które niemalże wymarły z powodu kłusownictwa,

niszczenia siedlisk oraz zatruć. W połowie XX wieku liczebność populacji została
ograniczona do około 150 osobników, a w 1982 r. żyły już tylko 22 kondory. Aby ocalić ten
gatunek przed wyginięciem, pod koniec lat 80. XX wieku wyłapano wszystkie kondory żyjące
na wolności – w celu ich rozmnażania w hodowli. W 2002 roku liczebność populacji kondora
wzrosła do 206 osobników. Współczesna populacja kondora kalifornijskiego pochodzi
od 14 osobników (8 samców i 6 samic).
Kondory dobrze rozmnażały się w niewoli, jednak pod koniec lat 90. zaobserwowano, że pięć
zarodków obumarło krótko przed wylęgiem. Stwierdzono u nich występowanie
chondrodystrofii – wady letalnej o podłożu genetycznym. Chondrodystrofia jest chorobą
warunkowaną przez autosomalny allel recesywny d. Prawidłowy fenotyp jest warunkowany
przez dominujący allel D. Od momentu pierwszego wystąpienia stwierdzono ok. 120
przypadków chondrodystrofii, które dotyczyły zarówno zarodków płci męskiej, jak i żeńskiej.
Na schemacie przedstawiono drzewo rodowe kondorów, u których wystąpiła
chondrodystrofia. Pierwszy wykryty przypadek to potomek pary oznaczonej numerami 1 i 2.
Kolejne cztery zarodki obciążone tą wadą były potomstwem jednej pary kondorów – samca
oznaczonego na schemacie numerem 6 oraz samicy oznaczonej numerem 10.
U kondorów kalifornijskich, podobnie jak u innych ptaków, występuje heterogametyczność
żeńska. Oznacza to, że samce mają dwa chromosomy płci Z, a samice – jeden
chromosom Z i jeden chromosom W.
445
Podaj wszystkie możliwe genotypy osobników oznaczonych na drzewie rodowym

numerami: 1, 5 oraz 6. Użyj oznaczeń alleli podanych w tekście.
osobnik nr 1: ............................................................
osobnik nr 5: ............................................................
osobnik nr 6: ............................................................
Gdyby chondrodystrofia dziedziczyła się w sposób recesywny sprzężoną z płcią,

a locus genu warunkującego tę chorobę był położony tylko na chromosomie Z, to
A. wszystkie obumierające zarodki byłyby płci żeńskiej.
B. wszystkie obumierające zarodki byłyby płci męskiej.
C. częściej obumierałyby zarodki płci męskiej niż żeńskiej.
D. częściej obumierałyby zarodki płci żeńskiej niż męskiej.
Dokończ zdanie. Zaznacz odpowiedź A albo B oraz jej uzasadnienie 1., 2. albo 3.
Wysoka częstość chondrodystrofii we współczesnej populacji kondorów jest konsekwencją

działania
w wymierającej populacji wzrosła przez
1.
A. doboru naturalnego, przypadek częstość allelu d.
homozygoty recesywne obumierały przed
ponieważ 2.
wykluciem.
B. dryfu genetycznego, heterozygoty miały największe szanse
3.
na przeżycie i wydanie potomstwa.
Rozstrzygnij, czy współczesna populacja kondorów kalifornijskich pozostaje w stanie

równowagi genetycznej w locus warunkującym chondrodystrofię. Odpowiedź
uzasadnij, odnosząc się do założeń prawa Hardy’ego – Weinberga.
Rozstrzygnięcie: .....................................................................................................................
Uzasadnienie: .........................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
446
Dział 07.
Bioróżnorodność
i klasyfikacja
Dział 07. Bioróżnorodność i klasyfikacja
Zadanie 1. (0-3) #1657

CKE, maj 2015, zad. 1.1, 1.2, 1.3
448
Zadanie 2. (0-2) #1211

CKE, maj 2017 (stara formuła), zad. 31a, 31b CKE, maj 2017, zad. 21.1, 21.2
449
450
Zadanie 3. (0-1) #1006

451
Zadanie 4. (0-1) #1801

452
Zadanie 5. (0-3) #1725

453
Zadanie 6. (0-1) #1402

454
Zadanie 7. (0-3) #1124

455
Zadanie 8. (0-2) #1373

456
Zadanie 9. (0-2) #1726

457
Zadanie 10. (0-1) #1503

458
Zadanie 11. (0-1) #1413

459
Zadanie 12. (0-4) #1711

CKE, czerwiec 2016, zad. 6.1, 6.2, 6.3
460
461
Zadanie 13. (0-2) #1117

462
Zadanie 14. (0-1) #1058

463
Zadanie 15. (0-2) #1482

464
Zadanie 16. (0-3) #1802

465
Zadanie 17. (0-2) #1565

466
Zadanie 18. (0-1) #1684

467
Zadanie 19. (0-3) #1427

468
Zadanie 20. (0-2) #1583

469
Zadanie 21. (0-1) #1371

470
Zadanie 22. (0-2) #1865

471
Zadanie 23. (0-4) #1289

CKE, maj 2019, zad. 6.1, 6.2, 6.3, 6.4
472
473
Zadanie 24. (0-6) #3125

CKE, maj 2022, zad. 6.1, 6.2, 6.3, 6.4, 6.5
474
475
Zadanie 25. (0-2) #1225

476
Zadanie 26. (0-1) #1099

477
Zadanie 27. (0-2) #1734

478
Zadanie 28. (0-2) #1080

479
Zadanie 29. (0-3) #1052

CKE, czerwiec 2021, zad. 8.1, 8.2, 8.3
480
Zadanie 30. (0-1) #1257

481
Zadanie 31. (0-1) #1925

482
Zadanie 32. (0-3) #1294

CKE, maj 2019, zad. 8.1, 8.2, 8.3
483
Zadanie 33. (0-4) #1710

CKE, czerwiec 2016, zad. 5.1, 5.2, 5.3, 5.4
484
Zadanie 34. (0-2) #1434

485
Zadanie 35. (0-2) #1803

486
Zadanie 36. (0-1) #1564

487
Zadanie 37. (0-2) #1236

CKE, maj 2019 (stara formuła), zad 11a, 11b
488
Zadanie 38. (0-2) #1324

489
Zadanie 39. (0-1) #1184

490
Zadanie 40. (0-1) #1096

491
Zadanie 41. (0-1) #1146

492
Zadanie 42. (0-2) #1024

493
Zadanie 43. (0-2) #1237

494
Zadanie 44. (0-2) #1808

495
Zadanie 45. (0-2) #1376

CKE, maj 2018, zad. 5.1, 5.2 CKE, maj 2018 (stara formuła) zad. 8
496
Zadanie 46. (0-2) #1027

497
Zadanie 47. (0-1) #1804

498
Zadanie 48. (0-4) #1443

CKE, czerwiec 2019, zad. 4.1, 4.2, 4.3
499
500
Zadanie 49. (0-2) #1235

501
Zadanie 50. (0-3) #1767

502
Zadanie 51. (0-1) #1730

503
Zadanie 52. (0-1) #1864

504
Zadanie 53. (0-2) #1291

CKE, maj 2019, zad 7
505
Zadanie 54. (0-2) #1729

506
Zadanie 55. (0-2) #1492

CKE, czerwiec 2011 (stara formuła), zad 13a, 13b
507
Zadanie 56. (0-3) #1334

508
Zadanie 57. (0-1) #1844

509
Zadanie 58. (0-1) #1469

510
Zadanie 59. (0-3) #1008

511
512
Zadanie 60. (0-1) #1807

CKE, czerwiec 2014 (stara formuła), zad.18
513
Zadanie 61. (0-2) #1861

514
Zadanie 62. (0-3) #1182

CKE, maj 2020, zad. 3.1, 3.2, 3.3
515
516
Zadanie 63. (0-2) #1676

517
Zadanie 64. (0-2) #1428

CKE, czerwiec 2015, 5.1, 5.2
518
Zadanie 65. (0-2) #1036

519
Zadanie 66. (0-1) #1731

520
Zadanie 67. (0-3) #1048

521
522
Zadanie 68. (0-3) #1917

523
Zadanie 69. (0-2) #1753

CKE, maj 2015, zad. 15.1, 15.2
524
Zadanie 70. (0-2) #1491

525
Zadanie 71. (0-1) #1331

526
Zadanie 72. (0-1) #1537

527
Zadanie 73. (0-3) #1536

528
Zadanie 74. (0-3) #1892

CKE, maj 2016, zad. 7.1, 7.2, 7.3
529
Zadanie 75. (0-2) #1713

530
Zadanie 76. (0-2) #1489

531
Zadanie 77. (0-2) #1262

532
Zadanie 78. (0-2) #1664

CKE, maj 2015, zad. 8.1, 8.2
533
Zadanie 79. (0-1) #1366

534
Zadanie 80. (0-3) #1675

535
Zadanie 81. (0-4) #1026

CKE, czerwiec 2021, zad. 6.1, 6.2, 6.3, 6.4
536
Zadanie 82. (0-2) #1378

CKE, maj 2018, zad. 7.1, 7.2
537
Zadanie 83. (0-2) #1019

CKE, maj 2021, zad. 7.1, 7.2
538
Zadanie 84. (0-4) #1025

CKE, czerwiec 2021, zad. 5.1, 5.2, 5.3
539
540
Zadanie 85. (0-1) #1132

541
Zadanie 86. (0-2) #1141

542
Zadanie 87. (0-3) #1444

CKE, czerwiec 2019, zad. 5.1, 5.2, 5.3
543
Zadanie 88. (0-2) #1037

544
Zadanie 89. (0-2) #1335

545
Zadanie 90. (0-3) #1377

CKE, maj 2018, zad. 6.1, 6.2, 6.3 CKE, maj 2018 (stara formuła), zad. 10a, 10b, 10c
546
Zadanie 91. (0-2) #1200

547
Zadanie 92. (0-2) #1233

548
Zadanie 93. (0-1) #1538

549
Zadanie 94. (0-2) #1103

550
Zadanie 95. (0-2) #1020

CKE, maj 2021, zad. 8.1, 8.2
551
Zadanie 96. (0-2) #1145

552
Zadanie 97. (0-3) #1044

CKE, maj 2021, zad. 10.1, 10.2, 10.3
553
554
Zadanie 98. (0-1) #1488

555
Zadanie 99. (0-2) #1863

556
Zadanie 100. (0-2) #1674

557
Zadanie 101. (0-1) #1601

558
Zadanie 102. (0-1) #3128

559
Zadanie 103. (0-5) #1147

CKE, maj 2020 (stara formuła), zad. 10 CKE, maj 2020 (stara formuła), zad. 11a, 11b CKE, maj 2020, zad.
8.1, 8.2, 8.3
560
561
Zadanie 104. (0-2) #1524

562
Zadanie 105. (0-2) #1602

563
Zadanie 106. (0-1) #1603

564
Zadanie 107. (0-4) #1015

CKE, maj 2021, zad. 3.1, 3.2, 3.3, 3.4
565
566
Zadanie 108. (0-2) #1201

567
Zadanie 109. (0-1) #1199

568
Zadanie 110. (0-1) #1260

569
Zadanie 111. (0-3) #1493

570
Zadanie 112. (0-2) #1862

571
Zadanie 113. (0-1) #1473

572
Zadanie 114. (0-2) #1633

573
Zadanie 115. (0-1) #1140

574
Zadanie 116. (0-2) #1600

575
Zadanie 117. (0-2) #1149

576
Zadanie 118. (0-3) #1754

CKE, maj 2015, zad. 16.1, 16.2, 16.3
577
578
Zadanie 119. (0-1) #1634

579
Zadanie 120. (0-3) #1587

580
Zadanie 121. (0-3) #1185

CKE, maj 2020, zad. 9.1, 9.2, 9.3
581
582
Zadanie 122. (0-1) #1095

583
Zadanie 123. (0-1) #1712

584
Zadanie 124. (0-1) #1755

585
Zadanie 125. (0-2) #1487

586
Zadanie 126. (0-1) #1915

587
Zadanie 127. (0-1) #1919

588
Zadanie 128. (0-3) #1430

589
Zadanie 129. (0-2) #1604

590
Zadanie 130. (0-2) #1234

591
Zadanie 131. (0-2) #1539

592
Zadanie 132. (0-2) #1628

593
Zadanie 133. (0-2) #1806

594
Zadanie 134. (0-2) #1714

595
Zadanie 135. (0-1) #1797

596
Zadanie 136. (0-3) #1732

597
Zadanie 137. (0-2) #1920

598
Zadanie 138. (0-1) #1805

599
Zadanie 139. (0-2) #1673

600
Zadanie 140. (0-1) #1494

601
Zadanie 141. (0-1) #1038

602
Zadanie 142. (0-3) #1261

CKE, maj 2017, zad. 2.1, 2.2, 2.3
603
Zadanie 143. (0-2) #1540

604
Zadanie 144. (0-3) #1891

CKE, maj 2016, zad. 6.1, 6.2, 6.3
605
606
Zadanie 145. (0-3) #1768

607
608
Zadanie 146. (0-1) #1367

609
Zadanie 147. (0-3) #1287

CKE, maj 2019, zad. 5.1, 5.2, 5.3
610
611
Zadanie 148. (0-4) #1164

CKE, czerwiec 2018, zad. 9.1, 9.2, 9.3
612
Zadanie 149. (0-2) #1403

613
Zadanie 150. (0-1) #1181

614
Zadanie 151. (0-2) #1108

615
Zadanie 152. (0-2) #1202

616
Zadanie 153. (0-1) #1186

617
Zadanie 154. (0-2) #1833

618
Zadanie 155. (0-2) #1316

619
Zadanie 156. (0-1) #1617

620
Zadanie 157. (0-1) #1578

621
Zadanie 158. (0-1) #1762

622
Zadanie 159. (0-3) #1643

623
Zadanie 160. (0-2) #1463

624
Zadanie 161. (0-4) #1588

CKE, czerwiec 2017, zad. 7.1, 7.2, 7.3, 7.4
625
626
Zadanie 162. (0-2) #1040

627
Zadanie 163. (0-1) #1809

628
Zadanie 164. (0-2) #1445

629
Zadanie 165. (0-2) #1769

630
Zadanie 166. (0-2) #1867

631
Zadanie 167. (0-4) #1039

632
Zadanie 168. (0-2) #1342

633
Zadanie 169. (0-2) #1893

CKE, maj 2016, zad. 8.1, 8.2
634
Zadanie 170. (0-1) #1150

635
Zadanie 171. (0-1) #1921

636
Zadanie 172. (0-2) #1528

637
Zadanie 173. (0-1) #1385

638
Zadanie 174. (0-2) #1380

CKE, maj 2018, zad. 9.1, 9.2
639
Zadanie 175. (0-2) #1341

640
Zadanie 176. (0-2) #1345

641
Zadanie 177. (0-1) #1347

642
Zadanie 178. (0-1) #1083

643
Zadanie 179. (0-2) #1106

644
Zadanie 180. (0-2) #1343

645
Zadanie 181. (0-1) #1866

646
Zadanie 182. (0-2) #1598

647
Zadanie 183. (0-1) #1735

648
Zadanie 184. (0-3) #1530

CKE, czerwiec 2015, zad. 10.1, 10.2, 10.3
649
Zadanie 185. (0-2) #1642

650
Zadanie 186. (0-2) #1299

CKE, maj 2019, zad. 10.1, 10.2
651
Zadanie 187. (0-3) #1810

652
Zadanie 188. (0-2) #1081

653
Zadanie 189. (0-2) #1082

654
Zadanie 190. (0-1) #1263

655
Zadanie 191. (0-1) #1495

656
Zadanie 192. (0-2) #1264

CKE, maj 2018 (stara formuła) zad. 14
657
Zadanie 193. (0-2) #1266

658
Zadanie 194. (0-3) #1267

659
Zadanie 195. (0-1) #1868

660
Zadanie 196. (0-3) #1346

661
Zadanie 197. (0-2) #1580

662
Zadanie 198. (0-2) #1406

663
Zadanie 199. (0-2) #1439

664
Zadanie 200. (0-1) #1151

665
Zadanie 201. (0-2) #1579

666
Zadanie 202. (0-2) #1716

667
Zadanie 203. (0-2) #1895

CKE, maj 2016, zad. 10.1, 10.2
668
Zadanie 204. (0-3) #1894

CKE, maj 2016, zad. 9.1, 9.2, 9.3
669
670
Zadanie 205. (0-1) #1084

671
Zadanie 206. (0-2) #1531

672
Zadanie 207. (0-2) #1736

673
Zadanie 208. (0-3) #1162

674
Zadanie 209. (0-3) #3115

CKE, maj 2016, zad. 11.1, 11.2, 11.3
675
Zadanie 210. (0-2) #1869

676
Zadanie 211. (0-2) #1394

677
Zadanie 212. (0-3) #1042

678
Zadanie 213. (0-3) #1923

679
Zadanie 214. (0-2) #1811

680
Zadanie 215. (0-2) #1695

681
Zadanie 216. (0-3) #1238

682
Zadanie 217. (0-2) #1387

683
Zadanie 218. (0-2) #1105

684
Zadanie 219. (0-2) #1133

685
Zadanie 220. (0-1) #1086

686
Zadanie 221. (0-2) #1533

687
Zadanie 222. (0-1) #1381

688
Zadanie 223. (0-3) #1046

CKE, maj 2021, zad. 12.1, 12.2, 12.3
689
690
Zadanie 224. (0-2) #1152

691
Zadanie 225. (0-1) #3135

692
Zadanie 226. (0-5) #1446

CKE, czerwiec 2019, zad. 9.1, 9.2, 9.3, 9.4
693
694
Zadanie 227. (0-3) #1153

695
Zadanie 228. (0-1) #1738

696
Zadanie 229. (0-2) #1481

697
Zadanie 230. (0-2) #1484

698
Zadanie 231. (0-2) #1288

699
Zadanie 232. (0-1) #3132

700
Zadanie 233. (0-2) #1534

701
Zadanie 234. (0-1) #1485

702
Zadanie 235. (0-1) #1737

703
Zadanie 236. (0-1) #1497

704
Zadanie 237. (0-2) #1405

705
Zadanie 238. (0-1) #1682

706
Zadanie 239. (0-2) #1581

707
Zadanie 240. (0-3) #3234

Goryczka wiosenna (Gentiana verna) to niewielka roślina o bardzo dużych kwiatach

w stosunku do całego organizmu. Kolor jej kwiatów jest intensywnie niebieski. W kwiecie
znajdują się jeden okółek pręcików i słupek zbudowany z dwóch owocolistków. Goryczka
wiosenna jest rośliną zapylaną przez owady – głównie motyle i trzmiele.
Poniżej przedstawiono zdjęcie goryczki wiosennej (I) oraz schemat budowy jej kwiatu
w przekroju podłużnym (II).
Podaj nazwy elementów okwiatu goryczki wiosennej oznaczonych na rysunku literami

A i B.
A. ..................................................... B. ......................................................
Uzupełnij poniższe zdania tak, aby zawierały informacje prawdziwe. Podkreśl

w każdym nawiasie właściwe określenie.
Goryczka wiosenna należy do (nagonasiennych / okrytonasiennych). W przemianie pokoleń

goryczki wiosennej pokoleniem dominującym jest (gametofit / sporofit).
708
Wykaż, że produkcja barwnika w kwiatach jest korzystna dla goryczki wiosennej mimo
kosztów energetycznych, związanych z syntezą tego barwnika.
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
709
Zadanie 241. (0-2) #3235

CKE, maj 2023, zad. 3.1, 3.2 / CKE, maj 2023 (formuła 2015), zad. 3.1, 3.2
Naprzemienność zapłodnienia i mejozy występuje u wszystkich eukariontów rozmnażających

się płciowo, jednak cykle życiowe poszczególnych grup taksonomicznych mogą się znacznie
różnić. Poniżej przedstawiono w uproszczony sposób przemianę pokoleń u roślin (A) oraz
metagenezę u zwierząt – krążkopławów (B).
Uzupełnij schematy A i B – w każdym cyklu życiowym obok właściwej strzałki zaznacz

symbolem „R!” etap, podczas którego zachodzi mejoza.
A. rośliny B. krążkopławy
Wykaż, że mejoza jest niezbędna do zamknięcia cyklu życiowego eukariontów

rozmnażających się płciowo.
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
710
Zadanie 242. (0-3) #3236

CKE, maj 2023 (formuła 2015), zad. 4.1, 4.2, 4.3
Aby zbadać wpływ nawadniania i nawożenia mineralnego związkami azotu, fosforu i potasu
(NPK) na budowę anatomiczną i morfologiczną oraz na plonowanie borówki wysokiej
(Vaccinium corymbosum), wykonano następujące doświadczenie. Prowadzono uprawę
borówki odmiany ‘Patriot’ na glebie ubogiej w składniki pokarmowe i substancje organiczne
(zawartość humusu ok. 1,5%). Przed założeniem doświadczenia zakwaszono glebę do pH
4,0–4,5.
Uprawę prowadzono w różnych warunkach wilgotności:
• W1 (niższa wilgotność) – 50–60%
• W2 (wyższa wilgotność) – 90–95%
oraz przy różnej dostępności minerałów:
• bez nawożenia
• z nawożeniem 390 kg NPK/ha (w proporcjach 6 : 3 : 4).
W tabeli przedstawiono wyniki badań wpływu wilgotności i nawożenia NPK na budowę
morfologiczną i na plon jagód 5-letnich roślin borówki wysokiej.
Wilgotność W1 Wilgotność W2
Średnie wartości parametrów bez nawożenie bez nawożenie
nawożenia NPK nawożenia NPK
Wysokość rośliny [cm] 69,9 74,6 72,6 84,6

Liczba pędów jednorocznych na
5,3 7,3 6,3 9,3
krzewie
Łączna długość pędów
179 290 253 349
jednorocznych [cm/krzew]
Plony jagód [kg/krzew] 1,12 0,55 1,64 0,94
Na podstawie: Z. Koszański, E. Rumasz-Rudnicka, S. Friedrich, Wpływ nawadniania i nawożenia NPK na budowę anatomiczną
i morfologiczną oraz plonowanie borówki wysokiej (Vaccinium corymbosum L.), „Acta Agrophysica” 11(3), 2008.
Określ, które stwierdzenia dotyczące opisu wyników przedstawionego doświadczenia

są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe.
Średnia łączna długość pędów jednorocznych na krzewie, przy tym

1. samym poziomie nawożenia, była wyższa w przypadku uprawy na glebie P F
o wyższej wilgotności podłoża.
Przy tej samej wilgotności podłoża średnia liczba pędów jednorocznych
2. P F
na krzewie była wyższa po zastosowaniu nawożenia NPK.
711
Na podstawie wyników przedstawionego doświadczenia sformułuj wniosek dotyczący

wpływu obydwu czynników na plonowanie (owocowanie) borówki wysokiej.
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
Określ rolę trzech pierwiastków – N, P i K – dla funkcjonowania roślin. Do każdego

wymienionego poniżej pierwiastka przyporządkuj odpowiedni opis spośród podanych
(1., 2., 3. albo 4.).
1. Ten pierwiastek wchodzi w skład szkieletu DNA, z którym są związane zasady

pirymidynowe i purynowe.
2. Ten pierwiastek wchodzi w skład wszystkich aminokwasów budujących białka roślinne.
3. Jon tego pierwiastka jest wiązany przez układ porfirynowy chlorofilu.
4. Jony tego pierwiastka biorą udział w regulacji otwierania się aparatów szparkowych.
N: ……………. P: ……………. K: …………….
712
Zadanie 243. (0-2) #3238

Liście jabłoni, podobnie jak innych drzew liściastych klimatu umiarkowanego, rozwijają się
z pąków na wiosnę i są zrzucane dopiero jesienią. Naturalny proces zrzucania liści polega
na rozwoju strefy odcinającej u podstawy ogonka liściowego.
Auksyny są hormonami roślinnymi produkowanymi m.in. przez wierzchołek wzrostu pędu
oraz przez młode liście.
Postawiono następującą hipotezę: Rozwój strefy odcinającej liści jabłoni jest hamowany
przez auksyny wytwarzane w młodych liściach.
Na poniższym rysunku przedstawiono przebieg doświadczenia przeprowadzonego w celu
weryfikacji tej hipotezy. W doświadczeniu wykorzystano roczne pędy jabłoni z usuniętym
wierzchołkiem wzrostu oraz naturalną auksynę – kwas indolilooctowy (IAA).
Na podstawie przedstawionych wyników badań sformułuj wniosek na temat wpływu

auksyn produkowanych przez młode liście na rozwój strefy odcinającej liści jabłoni.
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
713
Przedstaw, na czym polega adaptacja w postaci zrzucania liści przed zimą u drzew
liściastych klimatu umiarkowanego. W odpowiedzi uwzględnij dostępność wody
dla tych roślin w okresie zimowym oraz rolę liści w gospodarce wodnej roślin.
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
714
Zadanie 244. (0-3) #3239

Skóra płazów uczestniczy w wymianie gazowej zarówno w dobrze natlenionej wodzie, jak
i w wilgotnym powietrzu. Oddychanie skórne płazów odgrywa istotną rolę w wymianie
gazowej tych zwierząt ze względu na niską efektywność wymiany gazowej w płucach.
Stężenie mocznika we krwi płazów jest dużo większe niż we krwi ssaków. Płazy nie piją
wody, ale wchłaniają ją przez skórę.
Na podstawie: H. Szarski, Historia zwierząt kręgowych, Warszawa 1998.
Wyjaśnij, dlaczego wymiana gazowa w płucach płazów jest mniej efektywna niż
w płucach ssaków. W odpowiedzi uwzględnij dwie różnice między wymienionymi
gromadami: jedną w budowie płuc i jedną w mechanizmie ich wentylacji.
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
Określ, jakie znaczenie w pobieraniu wody przez płazy ma gromadzenie mocznika

w ich płynach ustrojowych.
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
715
Zadanie 245. (0-2) #3240

CKE, maj 2023, zad. 8.1, 8.2
Amfisbeny (Amphisbaenia) to zwierzęta żyjące niemal wyłącznie pod powierzchnią ziemi

w wydrążonych przez siebie tunelach. Podczas kopania tuneli amfisbeny posługują się
głową. W toku ewolucji stopniowo utrwalały się zmiany w budowie czaszki, która u tych
zwierząt jest obecnie bardzo silnie skostniała, co stanowi przystosowanie do drążenia tuneli.
Amfisbeny mają zazwyczaj długie, cienkie ciało, pokryte twardymi, suchymi, rogowymi
łuskami i tarczkami wytwarzanymi przez naskórek, który jest okresowo zrzucany w formie
wylinki. Łuski na tułowiu są prostokątne i układają się w pierścienie wokół ciała – segmenty.
Każdy z segmentów skóry zawiera charakterystyczny zespół mięśni umożliwiający skracanie
lub wydłużanie danego segmentu.
Na zdjęciu przedstawiono żyjący w Europie gatunek amfisbeny – Blanus cinereus.
Dokończ zdanie. Zaznacz odpowiedź A, B albo C oraz jej uzasadnienie 1., 2. albo 3.
Amfisbeny należą do
okresowe zrzucanie zrogowaciałego naskórka

A. pierścienic, 1.
w postaci wylinki.
o czym
B. stawonogów, 2. segmentowa budowa umięśnienia ciała.
świadczy
wydłużone ciało przystosowane do drążenia
C. gadów, 3.
tuneli.
716
Czaszki amfisben przystosowały się do drążenia tuneli w ziemi w wyniku

A. dryfu genetycznego.
B. efektu założyciela.
C. specjacji.
D. doboru naturalnego.
717
Zadanie 246. (0-4) #3242

CKE, maj 2023 (formuła 2015), zad. 8.1, 8.2
Na rysunku przedstawiono polipa stułbi zielonej (Chlorohydra viridissima), która jest

przedstawicielem typu parzydełkowców (Cnidaria).
Określ dwa sposoby rozmnażania się stułbi zielonej. Odpowiedzi uzasadnij,

odnosząc się do cech jej budowy widocznych na rysunku.
1. ............................................................................................................................................
................................................................................................................................................
2. ............................................................................................................................................
................................................................................................................................................
Określ, które stwierdzenia dotyczące polipów parzydełkowców są prawdziwe.

Zaznacz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe.
Ciało polipa jest zbudowane z warstwy ektodermy i z warstwy

1. P F
endodermy.
Otwór gębowy polipa pełni zarazem funkcję otworu odbytowego
2. P F
i wydalniczego.
3. Komórki parzydełkowe u polipów są zlokalizowane w endodermie. P F
718
Zadanie 247. (0-3) #3251

Wirus ospy wietrznej – VZV (Varicella Zoster Virus) – należy do grupy wirusów, których
materiałem genetycznym jest liniowy, dwuniciowy DNA. Jedynym naturalnym gospodarzem
tego wirusa jest człowiek. Pierwotna infekcja prowadzi do ospy wietrznej, która dotyka
głównie dzieci, młodzież i młodych dorosłych. Po przebyciu ospy wietrznej VZV pozostaje
w organizmie w postaci utajonej w czuciowych zwojach nerwów rdzeniowych i czaszkowych.
Wysoce zaraźliwy VZV występuje na całym świecie. Obecnie szczepionka przeciw ospie
wietrznej zawiera osłabiony szczep wirusa ospy.
Na schemacie przedstawiono budowę wirusa VZV.
Rozpoznaj elementy budowy wirusa oznaczone na rysunku literami X i Y – podaj ich

nazwy.
X. ………………………………………….. Y. ………………………………………..
Określ, które stwierdzenia dotyczące wirusa VZV są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli

Do zakażenia wirusem VZV może dojść m.in. przez bezpośredni kontakt

1. P F
z osobą zakażoną.
W wyniku szczepienia przeciw VZV nabywa się odporność sztuczną
2. P F
bierną.
W osoczu osób zaszczepionych przeciw ospie wietrznej występują
3. P F
przeciwciała skierowane przeciw VZV.
719
Zadanie 248. (0-5) #3179

CKE, grudzień 2022, zad. 5.1, 5.2, 5.3, 5.4
Wśród roślin okrytonasiennych gatunki dwupienne stanowią zaledwie 6% ogółu gatunków.

Powstanie dwupienności u roślin tłumaczy się m.in. korzyściami z unikania samozapylenia,
które tylko w niektórych przypadkach może być dla rośliny korzystne.
Mechanizmy odpowiedzialne za chromosomowe dziedziczenie płci są podobne u roślin
i zwierząt. Diploidalna liczba chromosomów u dwupiennej lepnicy białej (Silene latifolia)
wynosi 2n = 24. Rośliny żeńskie AAXX (22XX) mają dwa zestawy autosomów oraz dwa
chromosomy X, natomiast rośliny męskie AAXY (22XY) mają dwa różne chromosomy płci.
Główną rolę w determinacji płci odgrywa chromosom Y, na którym występują geny
warunkujące rozwój cech męskich i geny supresorowe hamujące rozwój cech żeńskich.
Na podstawie: W. Dastych, E. Zenkteler, Różnicowanie się organów generatywnych u roślin dwupiennych,
„Biotechnologia” 2(89), 2010;
D. Charlesworth, Plant sex determination and sex chromosomes, „Heredity” 88, 2002.
Wybierz spośród A–D zestaw, w którym poprawnie określono rodzaj oraz miejsce
zachodzenia podziału komórkowego prowadzącego do segregacji chromosomów płci
u lepnicy białej.
Podział komórkowy Lokalizacja
A. mejoza woreczki pyłkowe pręcików
B. mejoza łagiewka pyłkowa
C. mitoza plemnia
D. mitoza komórka generatywna
Podaj po jednym argumencie za tym, że samozapylenie może być dla rośliny

procesem:
1. korzystnym – ......................................................................................................................
................................................................................................................................................
2. niekorzystnym – .................................................................................................................
................................................................................................................................................
Podaj przykład mechanizmu ograniczającego samozapylenie u roślin

okrytozalążkowych mających obupłciowe kwiaty.
................................................................................................................................................
720
Osobnik lepnicy białej o genotypie AAXY, u którego na chromosomie Y nastąpiła delecja

genów supresorowych hamujących rozwój cech żeńskich, wytwarza kwiaty zawierające
A. tylko słupki.
B. tylko pręciki.
C. zarówno pręciki, jak i słupki.
D. jedynie elementy płonne kwiatu.
721
Zadanie 249. (0-2) #3180

W okresie od lipca do października badano procentową zawartość masy węglowodanów

i tłuszczów w dojrzewających nasionach orzecha włoskiego.
Zawartość [%]
Czas pobrania skrobia
glukoza sacharoza tłuszcze
próby i dekstryny
6 lipca 7,6 nie wykryto 21,8 3
1 sierpnia 2,4 0,5 14,5 16
15 sierpnia nie wykryto 0,6 3,2 42
1 września nie wykryto 0,8 2,6 59
4 października nie wykryto 1,6 2,6 62
Na podstawie: Z. Podbielkowski, Rozmnażanie się roślin, Warszawa 1990.
Na podstawie przedstawionych wyników badań określ – zachodzące podczas

dojrzewania nasion – zmiany całkowitego udziału związków o charakterze
spichrzowym oraz zmiany proporcji związków o charakterze spichrzowym.
1. Zmiany całkowitego udziału związków o charakterze spichrzowym:
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
2. Zmiany proporcji poszczególnych związków o charakterze spichrzowym:
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
722
Zadanie 250. (0-2) #3182

Ciało ptaków jest pokryte piórami zróżnicowanymi pod względem budowy i funkcji. Wyróżnia
się lotki, sterówki, pióra pokrywowe oraz pióra puchowe.
Błony pławne ptaków wodnych nie są jednak pokryte piórami – nadmiernej utracie ciepła
w tej części ciała zapobiega mechanizm zilustrowany na poniższym schemacie. Strzałki
pionowe wskazują kierunek przepływu krwi w naczyniach, a strzałki poziome – wymianę
ciepła między naczyniami. Kolorem czerwonym oznaczono krew o stosunkowo wysokiej
temperaturze, a kolorem niebieskim – krew wychłodzoną.
Oceń, czy poniższe stwierdzenia odnoszące się do przedstawionego na schemacie

mechanizmu termoregulacji u ptaków są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli stwierdzenie jest
prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe.
Wracająca z błon pławnych silnie schłodzona krew jest ogrzewana przez

1. P F
cieplejszą krew płynącą z narządów wewnętrznych ciała.
Krew płynąca tętnicami z trzewi do nóg i do błon pławnych utrzymuje
2. P F
stałą temperaturę dzięki sprawnej wymianie ciepła między naczyniami.
Krew w tętnicach i żyłach, pomiędzy którymi dochodzi do wymiany ciepła,
3. P F
przepływa w przeciwnych kierunkach.
723
Zadanie 251. (0-2) #3191

Podczas badań terenowych zebrano kwiaty dwóch blisko spokrewnionych gatunków roślin:
kosaćca szczecinkowego (Iris setosa) oraz kosaćca różnobarwnego (Iris versicolor). Kwiaty
kosaćców charakteryzują się okazałym okwiatem składającym się z dwóch okółków, które
mają po trzy działki.
Celem badania było znalezienie takiej cechy budowy kwiatu, na podstawie której można
odróżnić te dwa gatunki. W poniższej tabeli przedstawiono podsumowanie pomiarów
długości zewnętrznych i wewnętrznych działek okwiatu wykonane na podstawie próby
50 osobników każdego gatunku. Wszystkie wyniki podano w centymetrach.
Długość działek okwiatu
zewnętrzny okółek wewnętrzny okółek

Statystyka
wyliczona na I. setosa I. versicolor I. setosa I. versicolor
podstawie próby
minimum 4,3 4,9 1,0 3,0
maksimum 5,8 7,0 1,9 5,1
średnia 5,0 5,9 1,5 4,3

odchylenie
0,35 0,52 0,17 0,47
standardowe
Na podstawie: E. Anderson, The irises of the Gaspe Peninsula, „Bulletin of the American Iris Society” 59, 1935;
alchetron.com;
www.plant-world-seeds.com
724
Na podstawie przedstawionych wyników badań wykaż, że do rozróżnienia I. setosa

i I. versicolor wystarczy pomiar długości działek wewnętrznego okółka okwiatu.
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
Dokończ zdanie. Zaznacz odpowiedź A albo B oraz jej uzasadnienie 1., 2. albo 3.
Kwiaty badanych gatunków kosaćców są
1. okazały barwny okwiat.

A. owadopylne,
o czym
2. trójkrotna symetria kwiatu.
świadczy
B. wiatropylne, brak zróżnicowania okwiatu na kielich
3.
i koronę.
725
Zadanie 252. (0-4) #3192

Na podstawie licznych podobieństw w budowie anatomicznej już w latach 70. XX wieku

odkryto, że ptaki (Aves) nie stanowią grupy zupełnie oddzielnej od gadów, ale wywodzą się
z kopalnych dinozaurów (Dinosauria). Najbliższym współczesnym krewnym ptaków jest rząd
krokodyli (Crocodilia), obejmujący m.in. krokodyle i aligatory. Ze względu na wspólne
pochodzenie ptaki, dinozaury i krokodyle łączy się w jedną grupę nazywaną gadami
naczelnymi lub archozaurami (Archosauria).
Dużo większym wyzwaniem dla naukowców było określenie relacji pokrewieństwa żółwi
(Testudines) wobec pozostałych gadów. Badania anatomiczne dawały sprzeczne wyniki
i dopiero na podstawie sekwencjonowania gadzich genomów wykazano bezspornie,
że żółwie są bliżej spokrewnione z gadami naczelnymi niż z jaszczurkami i wężami,
ujmowanymi razem jako łuskonośne (Squamata).
Spośród współczesnych gadów jedynie ptaki są zwierzętami stałocieplnymi. Na podstawie
badań histologicznych kopalnych kości uważa się jednak, że podwyższonym tempem
metabolizmu cechowały się już ostatni wspólny przodek archozaurów oraz wymarłe
dinozaury. Na podstawie tych odkryć sformułowano hipotezę, że wspólny przodek
współczesnych krokodyli utracił stałocieplność, a współczesne krokodyle są zwierzętami
wtórnie zmiennocieplnymi, co najprawdopodobniej wynika z przejścia tych zwierząt do
ziemno-wodnego trybu życia i ma związek ze stosunkowo mało aktywnym polowaniem
z zasadzki.
Jednym z dowodów potwierdzających pochodzenie krokodyli od zwierząt stałocieplnych jest
zachowana pełna przegroda międzykomorowa. Wśród współczesnych archozaurów także
ptaki mają w sercu pełną przegrodę międzykomorową. Badania porównawcze doprowadziły
badaczy do wniosku, że taką budowę serca miały także wymarłe dinozaury oraz ostatni
wspólny przodek archozaurów.
Na podstawie: N.G. Crawford i in. More than 1000 ultraconserved elements provide evidence that turtles are the sister group of
archosaurs, „Biology letters” 8(5), 2012;
L.J. Legendre i in. Palaeohistological Evidence for Ancestral High Metabolic Rate in Archosaurs,
„Systematic Biology” 65(6), 2016.
Wyjaśnij, jakie znaczenie dla utrzymywania względnie stałej, wysokiej temperatury

ciała ptaków ma występowanie w ich sercu pełnej przegrody między komorami.
W odpowiedzi uwzględnij natlenowanie krwi oraz tempo metabolizmu.
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
726
Poniższy rysunek przedstawia niekompletne drzewo filogenetyczne obrazujące relacje

pokrewieństwa między gadami a ptakami.
1. Na podstawie tekstu określ pokrewieństwo między grupami gadów – dorysuj

brakujące gałęzie powyższego drzewa filogenetycznego tak, aby drzewo
przedstawiało w poprawny sposób relacje pokrewieństwa między taksonami.
2. Zaznacz na powyższym drzewie filogenetycznym ostatniego wspólnego przodka

archozaurów – otocz kółkiem odpowiedni węzeł.
3. Zaznacz na powyższym drzewie filogenetycznym moment, w którym – według

przedstawionej w tekście hipotezy – doszło do utraty stałocieplności – zapisz znak
X nad odpowiednią gałęzią.
727
Dział 08.
Funkcjonowanie
organizmu zwierzęcego
Dział 08. Funkcjonowanie organizmu zwierzęcego
Zadanie 1. (0-1) #1843

729
Zadanie 2. (0-3) #1071

CKE, czerwiec 2021, zad. 13.1, 13.2, 13.3
730
731
Zadanie 3. (0-3) #1431

732
733
Zadanie 4. (0-3) #1171

734
735
Zadanie 5. (0-2) #1224

736
Zadanie 6. (0-3) #1242

737
Zadanie 7. (0-1) #1104

738
Zadanie 8. (0-2) #1897

CKE, maj 2016, zad. 12.1, 12.2
739
Zadanie 9. (0-1) #1659

740
Zadanie 10. (0-1) #1566

741
Zadanie 11. (0-3) #1045

CKE, maj 2021, zad. 11.1, 11.2, 11.3
742
Zadanie 12. (0-2) #1226

743
Zadanie 13. (0-1) #1227

744
Zadanie 14. (0-3) #1066

CKE, czerwiec 2021, zad. 12.1, 12.2, 12.3
745
Zadanie 15. (0-2) #1273

CKE, maj 2017, zad. 11.1, 11.2
746
Zadanie 16. (0-2) #1699

747
Zadanie 17. (0-3) #1449

CKE, czerwiec 2019, zad. 12.1, 12.2, 12.3
748
Zadanie 18. (0-2) #1546

749
Zadanie 19. (0-3) #1637

750
Zadanie 20. (0-2) #1338

751
Zadanie 21. (0-1) #1573

752
Zadanie 22. (0-1) #1547

753
Zadanie 23. (0-2) #1572

754
Zadanie 24. (0-3) #1229

755
Zadanie 25. (0-3) #1792

756
Zadanie 26. (0-2) #1616

757
Zadanie 27. (0-3) #1831

758
Zadanie 28. (0-1) #1107

759
Zadanie 29. (0-1) #1796

760
Zadanie 30. (0-2) #1795

761
Zadanie 31. (0-2) #1109

762
Zadanie 32. (0-3) #1899

CKE, maj 2016, zad. 14.1, 14.2, 14.3
763
Zadanie 33. (0-7) #1190

CKE, maj 2020, zad. 16.1, 16.2, 16.3, 16.4, 16.5, 16.6
764
765
766
Zadanie 34. (0-2) #1420

767
Zadanie 35. (0-3) #1872

768
769
Zadanie 36. (0-1) #1112

770
Zadanie 37. (0-1) #1774

771
Zadanie 38. (0-3) #1379

CKE, maj 2018, zad. 8.1, 8.2, 8.3
772
Zadanie 39. (0-1) #1830

773
Zadanie 40. (0-3) #1049

CKE, maj 2021, zad. 14.1, 14.2, 14.3
774
775
Zadanie 41. (0-1) #1775

776
Zadanie 42. (0-2) #1589

777
Zadanie 43. (0-2) #1590

778
Zadanie 44. (0-3) #1272

CKE, maj 2017, zad. 10.1, 10.2, 10.3
779
780
Zadanie 45. (0-3) #1290

781
Zadanie 46. (0-2) #1851

782
Zadanie 47. (0-4) #1593

CKE, czerwiec 2015, zad. 18.1, 18.2, 18.3
783
784
Zadanie 48. (0-2) #1670

785
Zadanie 49. (0-1) #1090

786
Zadanie 50. (0-5) #1448

CKE, czerwiec 2019, zad. 11.1, 11.2, 11.3, 11.4, 11.5
787
788
Zadanie 51. (0-2) #1352

789
Zadanie 52. (0-1) #1571

790
Zadanie 53. (0-1) #1667

791
Zadanie 54. (0-2) #1717

792
Zadanie 55. (0-2) #1374

CKE, maj 2018, zad. 3.1, 3.2 CKE, maj 2018 (stara formuła), zad. 4a, 4b
793
Zadanie 56. (0-2) #1114

794
Zadanie 57. (0-3) #1111

795
Zadanie 58. (0-1) #1850

796
Zadanie 59. (0-1) #1696

797
Zadanie 60. (0-2) #1671

798
Zadanie 61. (0-1) #1336

799
Zadanie 62. (0-4) #1100

CKE, czerwiec 2018 (stara formuła), zad. 12a, 12b, 12c CKE, czerwiec 2018, zad. 6.1, 6.2, 6.3, 6.4
800
801
Zadanie 63. (0-3) #1142

802
Zadanie 64. (0-3) #1740

CKE, czerwiec 2016, zad. 18.1, 18.2, 18.3
803
804
Zadanie 65. (0-2) #1508

805
Zadanie 66. (0-2) #1570

806
Zadanie 67. (0-1) #1542

807
Zadanie 68. (0-3) #1707

CKE, czerwiec 2016, zad. 2.1, 2.2, 2.3
808
809
Zadanie 69. (0-2) #1128

810
Zadanie 70. (0-4) #1383

CKE, maj 2018, zad. 14.1, 14.2, 14.3, 14.4 CKE, maj 2018 (stara formuła), zad. 22a, 22b, 22c
811
812
Zadanie 71. (0-2) #1541

813
Zadanie 72. (0-1) #1246

814
Zadanie 73. (0-2) #1089

815
Zadanie 74. (0-3) #1728

CKE, czerwiec 2013 (stara formuła) zad. 7a, 7b, 7c
816
Zadanie 75. (0-2) #1829

817
Zadanie 76. (0-1) #1748

818
Zadanie 77. (0-1) #1092

819
Zadanie 78. (0-4) #1706

CKE, czerwiec 2016, zad. 1.1, 1.2, 1.3, 1.4
820
Zadanie 79. (0-1) #1113

821
Zadanie 80. (0-2) #1093

822
Zadanie 81. (0-4) #1532

CKE, czerwiec 2015, zad. 12.1, 12.2, 12.3
823
Zadanie 82. (0-2) #1553

824
Zadanie 83. (0-3) #1640

825
Zadanie 84. (0-2) #1511

826
Zadanie 85. (0-2) #1595

827
Zadanie 86. (0-1) #1639

828
Zadanie 87. (0-2) #1780

829
Zadanie 88. (0-2) #1075

830
Zadanie 89. (0-3) #1305

CKE, maj 2019, zad. 14.1, 14.2, 14.3
831
832
Zadanie 90. (0-2) #1727

833
Zadanie 91. (0-2) #1490

834
Zadanie 92. (0-2) #1496

835
Zadanie 93. (0-3) #1662

CKE, maj 2015, zad. 6.1, 6.2, 6.3
836
Zadanie 94. (0-2) #1354

837
Zadanie 95. (0-4) #1296

CKE, maj 2019, zad. 9.1, 9.2, 9.3, 9.4
838
839
Zadanie 96. (0-5) #1665

CKE, maj 2015, zad. 9.1, 9.2, 9.3, 9.4
840
841
Zadanie 97. (0-1) #1636

842
Zadanie 98. (0-2) #1668

843
Zadanie 99. (0-3) #1718

CKE, czerwiec 2016, zad. 13.1, 13.2, 13.3 CKE, czerwiec 2016 (stara formuła) , zad. 14a, 14b, 14c
844
845
Zadanie 100. (0-3) #1859

846
Zadanie 101. (0-2) #1826

847
Zadanie 102. (0-2) #1188

CKE, maj 2020, zad. 14.1, 14.2
848
Zadanie 103. (0-3) #1056

CKE, czerwiec 2021, 10.1, 10.2, 10.3
849
850
Zadanie 104. (0-2) #1241

851
852
Zadanie 105. (0-2) #1467

853
Zadanie 106. (0-2) #1669

854
Zadanie 107. (0-2) #1351

855
Zadanie 108. (0-2) #1870

856
Zadanie 109. (0-1) #1828

857
Zadanie 110. (0-3) #1776

858
Zadanie 111. (0-2) #1293

859
Zadanie 112. (0-1) #1187

860
Zadanie 113. (0-2) #1550

CKE, czerwiec 2017 (stara formuła), zad. 20 CKE, czerwiec 2017, zad. 12.1, 12.2
861
Zadanie 114. (0-1) #1284

862
Zadanie 115. (0-2) #1285

863
Zadanie 116. (0-1) #1286

864
Zadanie 117. (0-3) #1018

CKE, maj 2021, zad. 6.1, 6.2, 6.3
865
Zadanie 118. (0-2) #1047

CKE, maj 2021, zad. 13.1, 13.2
866
Zadanie 119. (0-2) #1626

867
Zadanie 120. (0-2) #1400

868
Zadanie 121. (0-3) #1271

CKE, maj 2017, zad. 9.1, 9.2, 9.3
869
870
Zadanie 122. (0-1) #1167

871
Zadanie 123. (0-1) #1451

872
Zadanie 124. (0-2) #1749

CKE, maj 2015, zad. 11.1, 11.2
873
Zadanie 125. (0-2) #1779

874
Zadanie 126. (0-3) #1574

875
Zadanie 127. (0-2) #1476

876
Zadanie 128. (0-1) #1777

877
Zadanie 129. (0-1) #1720

878
Zadanie 130. (0-1) #1778

879
Zadanie 131. (0-1) #1834

880
Zadanie 132. (0-2) #1873

881
Zadanie 133. (0-1) #1874

882
Zadanie 134. (0-2) #1545

CKE, czerwiec 2017 (stara formuła) zad. 15a, 15b
883
Zadanie 135. (0-2) #1506

884
Zadanie 136. (0-1) #1576

885
Zadanie 137. (0-1) #1243

886
Zadanie 138. (0-3) #1698

CKE, czerwiec 2017, zad. 13.1, 13.2, 13.3
887
Zadanie 139. (0-1) #1337

888
Zadanie 140. (0-1) #1116

889
Zadanie 141. (0-2) #1452

890
Zadanie 142. (0-2) #1244

891
Zadanie 143. (0-2) #1752

CKE, maj 2015, zad. 14.1, 14.2
892
Zadanie 144. (0-5) #1161

CKE, czerwiec 2018, zad. 3.1, 3.2, 3.3, 3.4
893
894
Zadanie 145. (0-3) #1721

CKE, czerwiec 2016, zad. 16.1, 16.2, 16.3
895
Zadanie 146. (0-2) #1340

896
Zadanie 147. (0-3) #1401

897
Zadanie 148. (0-4) #1050

CKE, maj 2021, zad. 15.1, 15.2, 15.3, 15.4
898
Zadanie 149. (0-1) #1739

899
Zadanie 150. (0-2) #1638

900
Zadanie 151. (0-1) #1501

901
Zadanie 152. (0-1) #1763

902
Zadanie 153. (0-3) #1189

CKE, maj 2020, zad. 15.1, 15.2
903
904
Zadanie 154. (0-3) #1156

905
Zadanie 155. (0-3) #1353

906
907
Zadanie 156. (0-2) #1166

908
Zadanie 157. (0-1) #1751

909
Zadanie 158. (0-2) #1404

910
Zadanie 159. (0-2) #1245

911
Zadanie 160. (0-1) #1203

912
Zadanie 161. (0-2) #1812

913
Zadanie 162. (0-2) #1478

914
Zadanie 163. (0-1) #1577

915
Zadanie 164. (0-2) #1143

916
Zadanie 165. (0-1) #1450

917
Zadanie 166. (0-1) #1115

918
Zadanie 167. (0-2) #1303

919
Zadanie 168. (0-5) #1375

CKE, maj 2018, zad. 4.1, 4.2, 4.3, 4.4, 4.5
920
921
Zadanie 169. (0-2) #1548

922
Zadanie 170. (0-2) #1457

923
Zadanie 171. (0-2) #1155

924
Zadanie 172. (0-1) #1339

925
Zadanie 173. (0-1) #1911

926
Zadanie 174. (0-3) #1592

CKE, czerwiec 2015, zad. 17.1, 17.2, 17.3
927
Zadanie 175. (0-5) #1382

CKE, maj 2018, zad. 13.1, 13.2, 13.3, 13.4
928
929
Zadanie 176. (0-1) #1733

930
Zadanie 177. (0-1) #1041

931
Zadanie 178. (0-1) #1552

932
Zadanie 179. (0-1) #1901

933
Zadanie 180. (0-2) #1909

934
Zadanie 181. (0-1) #1910

935
Zadanie 182. (0-1) #1871

936
Zadanie 183. (0-2) #1900

937
Zadanie 184. (0-6) #1424

CKE, czerwiec 2015, zad. 3.1, 3.2, 3.3, 3.4, 3.5, 3.6
938
939
Zadanie 185. (0-1) #1292

940
Zadanie 186. (0-3) #1332

CKE, maj 2018, zad. 2.1, 2.2 CKE, maj 2018 (stara formuła), zad. 2a, 2b
941
Zadanie 187. (0-3) #1551

942
Zadanie 188. (0-3) #1077

CKE, czerwiec 2021, zad. 15.1, 15.2, 15.3
943
944
Zadanie 189. (0-6) #1163

CKE, czerwiec 2018, zad. 8.1, 8.2, 8.3, 8.4, 8.5
945
946
Zadanie 190. (0-3) #1832

947
Zadanie 191. (0-2) #1204

948
Zadanie 192. (0-2) #1848

949
Zadanie 193. (0-1) #1477

950
Zadanie 194. (0-2) #1672

951
Zadanie 195. (0-2) #1165

952
Zadanie 196. (0-3) #1276

CKE, maj 2017, zad. 12.1, 12.2, 12.3
953
Zadanie 197. (0-3) #1835

CKE, czerwiec 2013 (stara formuła) zad. 28a, 28b
954
Zadanie 198. (0-1) #1700

955
Zadanie 199. (0-1) #1068

956
Zadanie 200. (0-1) #1277

957
Zadanie 201. (0-4) #3134

CKE, maj 2022, zad. 15.1, 15.2, 15.3
958
959
Zadanie 202. (0-2) #1543

960
Zadanie 203. (0-1) #1154

961
Zadanie 204. (0-1) #1268

962
Zadanie 205. (0-1) #1825

963
Zadanie 206. (0-2) #1679

964
Zadanie 207. (0-3) #1060

CKE, czerwiec 2021, 11.1, 11.2
965
Zadanie 208. (0-2) #1771

966
Zadanie 209. (0-2) #1088

967
Zadanie 210. (0-1) #1924

968
Zadanie 211. (0-2) #3243

Wątroba człowieka bierze udział w przemianach substancji wchłoniętych w przewodzie

pokarmowym. Wątroba wytwarza dziennie około 1200 ml żółci, która jest następnie
zagęszczana i magazynowana w pęcherzyku żółciowym. Enzymatyczny rozkład lipidów
w przewodzie pokarmowym jest wspomagany przez żółć.
Na podstawie: red. J.O.E. Clark, The Human Body: A Comprehensive Guide to
the Structure and Functions of the Human Body, Leicester 1989.
Uzupełnij poniższą tabelę tak, aby zawierała informacje prawdziwe dotyczące

procesów zachodzących w wątrobie. W każdym nawiasie podkreśl właściwe
określenie.
Substraty Proces Produkty
aminokwasy (dekarboksylacja / deaminacja) ketokwasy + amoniak
glukoza (glikoliza / glikogenogeneza) glikogen
Wyjaśnij, w jaki sposób żółć wspomaga enzymatyczny rozkład lipidów w przewodzie

pokarmowym.
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
969
Zadanie 212. (0-3) #3244

CKE, maj 2023, zad. 10.1, 10.2, 10.3
Układ oddechowy człowieka tworzą drogi oddechowe oraz płuca. Tchawica (rysunek A)
stanowi odcinek dolnych dróg oddechowych. Pierścienie obecne w ścianie tchawicy mają
kształt podkowiasty.
U owadów tlen do komórek ciała jest dostarczany przez układ tchawkowy. Tchawki
(rysunek B) stanowią kanały powietrzne, których ścianę tworzy nabłonek będący
przedłużeniem epidermy pokrywającej ciało owada. Ten nabłonek wytwarza pokrytą
woskami kutykularną wyściółkę tchawki, w której można wyróżnić takie same warstwy jak
w kutykuli tworzącej szkielet zewnętrzny owada. Na przekroju tchawki są widoczne
pierścieniowe zgrubienia kutykuli.
970
Podaj nazwę białka stanowiącego główny składnik pierścieni tchawicy człowieka oraz
nazwę polisacharydu stanowiącego główny składnik zgrubień kutykuli w tchawkach
owadów.
Białko stanowiące główny składnik pierścieni tchawicy człowieka:
................................................................................................................................................
Polisacharyd stanowiący główny składnik zgrubień kutykuli w tchawkach owadów:
................................................................................................................................................
Uzupełnij poniższe zdanie tak, aby zawierało informacje prawdziwe dotyczące budowy
tchawicy człowieka. W każdym nawiasie podkreśl właściwe określenie.
Tchawica człowieka rozpoczyna się bezpośrednio za (gardłem / krtanią), a na dolnym końcu

dzieli się na (oskrzela główne / oskrzeliki).
W celu wzrokowej oceny w czasie rzeczywistym wyglądu błony śluzowej tchawicy wykonuje się
A. spirometrię.
B. RTG klatki piersiowej.
C. bronchoskopię.
D. gastroskopię.
971
Zadanie 213. (0-4) #3246

Krzywa wiązania tlenu przedstawia wysycenie cząstkowe hemoglobiny w zależności

od ciśnienia cząstkowego tlenu. Wysyceniem cząstkowym nazywa się stosunek liczby miejsc
zawierających związany tlen do całkowitej liczby miejsc zdolnych do wiązania tlenu
w cząsteczkach hemoglobiny.
Na wiązanie tlenu przez hemoglobinę wpływają różne czynniki, m.in. stężenie
2,3-bisfosfoglicerynianu (2,3-BPG) w erytrocytach.
Na wykresie przedstawiono dwie krzywe wiązania tlenu:
• czarna krzywa przedstawia dane uzyskane z użyciem ludzkiej hemoglobiny oczyszczonej
(wyizolowanej z erytrocytów)
• czerwona krzywa przedstawia dane uzyskane z użyciem ludzkiej hemoglobiny
znajdującej się w erytrocytach.
Na osi X zaznaczono typowe wartości ciśnienia cząstkowego tlenu występujące w płucach
oraz w tkankach innych narządów organizmu.
972
Oceń, czy poniższe stwierdzenia dotyczące wiązania tlenu przez hemoglobinę są

Oczyszczona hemoglobina ma większe powinowactwo do tlenu niż

1. P F
hemoglobina w erytrocytach.
Przy ciśnieniu cząstkowym tlenu równym 100 mmHg oczyszczona
2. P F
hemoglobina wiąże o 8% więcej tlenu niż hemoglobina w erytrocytach.
Maksymalne możliwe wysycenie cząstkowe hemoglobiny tlenem zależy
3. P F
od związania hemoglobiny z 2,3-BPG.
Wiązanie 2,3-BPG z hemoglobiną płodową jest znacznie słabsze niż z hemoglobiną

dorosłego człowieka. U ciężarnych kobiet stężenie 2,3-BPG w erytrocytach jest o 30%
wyższe niż u kobiet niebędących w ciąży.
Uzupełnij poniższe zdanie tak, aby w poprawny sposób przedstawiało wpływ
2,3-BPG na wiązanie tlenu przez hemoglobinę. W każdym nawiasie podkreśl właściwe
określenie.
Podwyższone stężenie 2,3-BPG w erytrocytach ciężarnych kobiet jest przyczyną

(obniżonego / podwyższonego) powinowactwa hemoglobiny matki do tlenu,
co (ułatwia / utrudnia) dyfuzję tlenu z części macicznej łożyska do części płodowej łożyska.
Podaj przykład funkcji pełnionej przez hemoglobinę w erytrocytach, innej niż

transportowanie tlenu.
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
973
Zadanie 214. (0-4) #3247

Złącze nerwowo mięśniowe to synapsa znajdująca się między neuronem ruchowym

a włóknem mięśniowym. Warunkiem niezbędnym do uwolnienia w synapsie przekaźnika
nerwowego, np. acetylocholiny, jest połączenie pęcherzyków synaptycznych zawierających
neurotransmiter z błoną komórkową neuronu. Umożliwia je kompleks fuzyjny tworzony przez
kilka białek transbłonowych (SNARE).
Toksyna botulinowa jest wytwarzana przez beztlenowe bakterie Clostridium botulinum.
Po dostaniu się do organizmu człowieka toksyna botulinowa dociera do szczeliny
synaptycznej, gdzie łączy się z receptorami w błonie neuronu i wnika do jego wnętrza.
Forma aktywna toksyny składa się z dwóch podjednostek – łańcucha lekkiego oraz łańcucha
ciężkiego – które są połączone mostkiem disiarczkowym. Po rozłączeniu się tych
podjednostek łańcuch lekki rozkłada białka z grupy SNARE. Ostatecznie dochodzi do
zablokowania przewodzenia w złączu nerwowo-mięśniowym, w wyniku czego mięśnie
ulegają zwiotczeniu.
Na poniższych schematach przedstawiono mechanizm przekazywania pobudzenia
w synapsie nerwowo-mięśniowej osoby zdrowej (A) oraz mechanizm działania toksyny
botulinowej (B). Strzałkami oznaczono kolejność zdarzeń przedstawionych na schematach.
974
Oceń, czy poniższe stwierdzenia dotyczące działania toksyny botulinowej są

W procesie porażania mięśni przez toksynę botulinową dochodzi

1. P F
do przemieszczenia jej łańcucha lekkiego do cytozolu neuronu.
Po związaniu się z receptorem w szczelinie synaptycznej toksyna
2. P F
botulinowa wnika do neuronu na drodze endocytozy.
Toksyna botulinowa po przedostaniu się do szczeliny synaptycznej
3. P F
blokuje receptory acetylocholiny w błonie komórki mięśniowej.
Na podstawie przedstawionych w tekście informacji określ najwyższą rzędowość

struktury białka – toksyny botulinowej. Odpowiedź uzasadnij, odwołując się do jednej
cechy budowy tego białka.
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
Uzupełnij tabelę – uporządkuj w odpowiedniej kolejności procesy fizjologiczne

zachodzące w synapsie nerwowo-mięśniowej u zdrowego człowieka. Wpisz numery
2.–4. w odpowiednie miejsca tabeli.
Proces fizjologiczny Kolejność
Dotarcie impulsu nerwowego do synapsy nerwowo-mięśniowej i utworzenie

1
kompleksu fuzyjnego przez białka transbłonowe (SNARE).
Depolaryzacja błony komórkowej komórki mięśniowej i powstanie potencjału

czynnościowego.
Fuzja pęcherzyków synaptycznych z błoną presynaptyczną i uwolnienie

acetylocholiny do szczeliny synaptycznej.
Wiązanie się acetylocholiny z mięśniowym receptorem błonowym.
975
Zadanie 215. (0-3) #3245

Układ oddechowy człowieka tworzą drogi oddechowe oraz płuca. Tchawica (rysunek A)
stanowi odcinek dolnych dróg oddechowych. Pierścienie obecne w ścianie tchawicy mają
kształt podkowiasty.
U owadów tlen do komórek ciała jest dostarczany przez układ tchawkowy. Tchawki
(rysunek B) stanowią kanały powietrzne, których ścianę tworzy nabłonek będący
przedłużeniem epidermy pokrywającej ciało owada. Ten nabłonek wytwarza pokrytą
woskami kutykularną wyściółkę tchawki, w której można wyróżnić takie same warstwy jak
w kutykuli tworzącej szkielet zewnętrzny owada. Na przekroju tchawki są widoczne
pierścieniowe zgrubienia kutykuli.
976
Podaj nazwę białka stanowiącego główny składnik pierścieni tchawicy człowieka oraz
nazwę polisacharydu stanowiącego główny składnik zgrubień kutykuli w tchawkach
owadów.
Białko stanowiące główny składnik pierścieni tchawicy człowieka:
................................................................................................................................................
Polisacharyd stanowiący główny składnik zgrubień kutykuli w tchawkach owadów:
................................................................................................................................................
Uzupełnij poniższe zdania tak, aby zawierały informacje prawdziwe dotyczące budowy
tchawicy człowieka. W każdym nawiasie podkreśl właściwe określenie.
Tchawica człowieka rozpoczyna się bezpośrednio za (gardłem / krtanią), a na dolnym końcu

dzieli się na (oskrzela główne / oskrzeliki). Tylna ściana tchawicy jest spłaszczona i tworzą ją
mięśnie (gładkie / poprzecznie prążkowane).
977
Zadanie 216. (0-6) #3183

CKE, grudzień 2022, zad. 9.1, 9.2, 9.3, 9.4
Skurczom serca człowieka towarzyszą zjawiska akustyczne nazywane tonami serca.

Pierwszy, głośniejszy ton towarzyszy zamknięciu zastawek przedsionkowo-komorowych,
a drugi, cichszy – zamknięciu zastawek aorty i pnia płucnego.
Na wykresie przedstawiono zmiany ciśnienia krwi w lewym przedsionku serca, w lewej
komorze serca oraz w aorcie podczas pojedynczego cyklu pracy serca. Literami A–D
zaznaczono momenty otwierania się lub zamykania zastawek serca.
Uzupełnij poniższe zdania tak, aby zawierały informacje prawdziwe. W każdym

nawiasie podkreśl właściwe określenie.
1. W momencie oznaczonym na wykresie literą C ciśnienie w lewej komorze jest

(niższe / wyższe) niż ciśnienie w aorcie, a zastawka aorty jest (otwarta / zamknięta).
2. W momencie oznaczonym na wykresie literą D ciśnienie w lewej komorze

(spada poniżej / wzrasta powyżej) ciśnienia w lewym przedsionku, co jest przyczyną
(otwarcia się / zamknięcia się) lewej zastawki przedsionkowo-komorowej.
W którym momencie spośród zaznaczonych na wykresie (A D) powstaje pierwszy ton

serca? Zapisz właściwą odpowiedź.
Pierwszy ton serca powstaje w momencie oznaczonym literą: ................
978
Podaj cechę budowy ściany aorty, która sprawia, że ciśnienie w aorcie utrzymuje się
na stosunkowo wysokim poziomie, nawet gdy ciśnienie w lewej komorze spada prawie
do zera.
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
Określ, które z poniższych mechanizmów wspomagają powrót krwi żylnej do prawej

części serca. Zaznacz T (tak), jeśli dany mechanizm wspomaga powrót krwi żylnej,
albo N (nie) – jeśli go nie wspomaga.
rytmiczne kurczenie się i rozluźnianie mięśni szkieletowych kończyn

1. T N
dolnych
cykliczne wdechy wywołujące okresy niższego ciśnienia w klatce
2. T N
piersiowej w porównaniu do ciśnienia w jamie brzusznej
3. zamykanie się zastawek żył zabezpieczające przed cofaniem się krwi T N
979
Zadanie 217. (0-4) #3184

CKE, grudzień 2022, zad. 10.1, 10.2, 10.3
Wydalanie substancji wraz z moczem podlega regulacji przez hormon antydiuretyczny

(ADH). Jest on wydzielany do krwiobiegu przez przysadkę mózgową w odpowiedzi
na pobudzenie osmoreceptorów znajdujących się w podwzgórzu.
W komórkach nabłonka zbiorczych kanalików nerkowych znajdują się akwaporyny – białka
stanowiące selektywne kanały ułatwiające dyfuzję wody. Cząsteczki akwaporyny są
okresowo magazynowane w pęcherzykach wewnątrzkomórkowych, a liczba
wbudowywanych w błonę komórkową cząsteczek akwaporyny podlega regulacji przez ADH.
Na schemacie przedstawiono wpływ ADH na komórki nabłonka zbiorczych kanalików
nerkowych. Literą P oznaczono ufosforylowane cząsteczki akwaporyny.
Oceń, czy poniższe stwierdzenia odnoszące się do działania ADH na komórki tworzące
zbiorcze kanaliki nerkowe są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe,
albo F – jeśli jest fałszywe.
Pod wpływem ADH zwiększa się aktywność cyklazy adenylanowej

1. P F
i rośnie stężenie cAMP w komórce.
Wbudowywanie cząsteczek akwaporyn w błonę komórkową zachodzi
2. P F
na drodze fuzji błony komórkowej i pęcherzyka wydzielniczego.
Przy niskim stężeniu ADH zostaje całkowicie zahamowany przepływ
3. P F
wody przez błonę komórkową nabłonka zbiorczych kanalików nerkowych.
980
Wyjaśnij, w jaki sposób dochodzi do spadku liczby cząsteczek akwaporyny w błonach

komórkowych nabłonka zbiorczych kanalików nerkowych w przypadku obniżonego
ciśnienia osmotycznego krwi.
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
Które z wymienionych poniżej objawów mogą świadczyć o niedoborze ADH? Zaznacz

dwie właściwe odpowiedzi spośród podanych.
A. wydalanie dużych ilości moczu

B. wydalanie nadmiernie zagęszczonego moczu
C. nadmierne pragnienie
D. obecność glukozy w moczu
E. białkomocz
981
Zadanie 218. (0-2) #3185

Uzupełnij tabelę – podaj nazwy hormonów regulujących zawartość Ca2+ we krwi oraz
nazwy gruczołów produkujących te hormony.
Wpływ na wchłanianie
Nazwa hormonu Nazwa gruczołu
zwrotne Ca2+ w nefronie
hamuje
pobudza
982
Dział 09.
Ekologia
Dział 09. Ekologia
Zadanie 1. (0-1) #1559

984
Dział 09. Ekologia
Zadanie 2. (0-3) #1516

985
Dział 09. Ekologia
Zadanie 3. (0-2) #1563

986
Dział 09. Ekologia
Zadanie 4. (0-3) #1561

CKE, czerwiec 2017 (stara formuła), zad. 31a, 31b CKE, czerwiec 2017 (stara formuła), zad. 32 CKE, czer-
wiec 2017, zad. 22.1, 22.2, 22.3
987
Dział 09. Ekologia
Zadanie 5. (0-4) #1283

CKE, maj 2017, zad. 19.1, 19.2, 19.3, 19.4
988
Dział 09. Ekologia
989
Dział 09. Ekologia
Zadanie 6. (0-2) #1308

990
Dział 09. Ekologia
Zadanie 7. (0-2) #1252

991
Dział 09. Ekologia
Zadanie 8. (0-3) #1758

CKE, maj 2015, zad. 20.1, 20.2, 20.3
992
Dział 09. Ekologia
Zadanie 9. (0-1) #1282

993
Dział 09. Ekologia
Zadanie 10. (0-2) #1091

994
Dział 09. Ekologia
Zadanie 11. (0-2) #1415

995
Dział 09. Ekologia
Zadanie 12. (0-1) #1178

996
Dział 09. Ekologia
Zadanie 13. (0-2) #1922

997
Dział 09. Ekologia
Zadanie 14. (0-3) #1759

CKE, maj 2015, zad. 21.1, 21.2, 21.3
998
Dział 09. Ekologia
Zadanie 15. (0-2) #1906

CKE, maj 2016, zad. 23.1, 23.2
999
Dział 09. Ekologia
Zadanie 16. (0-1) #1784

1000
Dział 09. Ekologia
Zadanie 17. (0-5) #1192

CKE, maj 2020, zad. 21.1, 21.2, 21.3, 21.4
1001
Dział 09. Ekologia
1002
Dział 09. Ekologia
Zadanie 18. (0-2) #1175

1003
Dział 09. Ekologia
Zadanie 19. (0-3) #1251

1004
Dział 09. Ekologia
Zadanie 20. (0-2) #1134

1005
Dział 09. Ekologia
Zadanie 21. (0-1) #1135

1006
Dział 09. Ekologia
Zadanie 22. (0-1) #1931

1007
Dział 09. Ekologia
Zadanie 23. (0-2) #1176

1008
Dział 09. Ekologia
Zadanie 24. (0-1) #1560

1009
Dział 09. Ekologia
Zadanie 25. (0-2) #1744

1010
Dział 09. Ekologia
Zadanie 26. (0-1) #1785

1011
Dział 09. Ekologia
Zadanie 27. (0-2) #1388

1012
Dział 09. Ekologia
Zadanie 28. (0-4) #3131

CKE, maj 2022, zad. 12.1, 12.2, 12.3
1013
Dział 09. Ekologia
Zadanie 29. (0-2) #1101

1014
Dział 09. Ekologia
Zadanie 30. (0-4) #1053

CKE, czerwiec 2021, zad. 9.1, 9.2, 9.3
1015
Dział 09. Ekologia
1016
Dział 09. Ekologia
Zadanie 31. (0-2) #1240

1017
Dział 09. Ekologia
Zadanie 32. (0-2) #1653

1018
Dział 09. Ekologia
Zadanie 33. (0-1) #1654

1019
Dział 09. Ekologia
Zadanie 34. (0-2) #1513

1020
Dział 09. Ekologia
Zadanie 35. (0-1) #1399

1021
Dział 09. Ekologia
Zadanie 36. (0-2) #1930

1022
Dział 09. Ekologia
Zadanie 37. (0-2) #1842

1023
Dział 09. Ekologia
Zadanie 38. (0-2) #1522

1024
Dział 09. Ekologia
Zadanie 39. (0-2) #1885

1025
Dział 09. Ekologia
Zadanie 40. (0-1) #1786

1026
Dział 09. Ekologia
Zadanie 41. (0-3) #1704

CKE, czerwiec 2017, zad. 21.1, 21.2, 21.3
1027
Dział 09. Ekologia
1028
Dział 09. Ekologia
Zadanie 42. (0-4) #1591

CKE, czerwiec 2017, zad. 8.1, 8.2, 8.3, 8.4
1029
Dział 09. Ekologia
1030
Dział 09. Ekologia
Zadanie 43. (0-2) #1313

1031
Dział 09. Ekologia
Zadanie 44. (0-1) #1441

1032
Dział 09. Ekologia
Zadanie 45. (0-2) #1094

1033
Dział 09. Ekologia
1034
Dział 09. Ekologia
Zadanie 46. (0-3) #1820

1035
Dział 09. Ekologia
Zadanie 47. (0-2) #1397

1036
Dział 09. Ekologia
Zadanie 48. (0-2) #1821

1037
Dział 09. Ekologia
Zadanie 49. (0-1) #1612

1038
Dział 09. Ekologia
Zadanie 50. (0-1) #1521

1039
Dział 09. Ekologia
Zadanie 51. (0-1) #1681

1040
Dział 09. Ekologia
Zadanie 52. (0-1) #1614

1041
Dział 09. Ekologia
Zadanie 53. (0-1) #1396

1042
Dział 09. Ekologia
Zadanie 54. (0-2) #1691

1043
Dział 09. Ekologia
Zadanie 55. (0-1) #1613

1044
Dział 09. Ekologia
Zadanie 56. (0-1) #1440

1045
Dział 09. Ekologia
Zadanie 57. (0-1) #1692

1046
Dział 09. Ekologia
Zadanie 58. (0-3) #1884

1047
Dział 09. Ekologia
Zadanie 59. (0-5) #1715

CKE, czerwiec 2016, zad. 10.1, 10.2, 10.3, 10.4
1048
Dział 09. Ekologia
1049
Dział 09. Ekologia
Zadanie 60. (0-2) #1063

CKE, maj 2021, zad. 24.1, 24.2
1050
Dział 09. Ekologia
Zadanie 61. (0-3) #1125

1051
Dział 09. Ekologia
Zadanie 62. (0-4) #1529

CKE, czerwiec 2015, zad. 9.1, 9.2, 9.3
1052
Dział 09. Ekologia
1053
Dział 09. Ekologia
Zadanie 63. (0-1) #1822

1054
Dział 09. Ekologia
Zadanie 64. (0-2) #1933

1055
Dział 09. Ekologia
Zadanie 65. (0-3) #1035

1056
Dział 09. Ekologia
Zadanie 66. (0-2) #1823

1057
Dział 09. Ekologia
Zadanie 67. (0-3) #1655

1058
Dział 09. Ekologia
Zadanie 68. (0-1) #1425

1059
Dział 09. Ekologia
Zadanie 69. (0-1) #1062

1060
Dział 09. Ekologia
Zadanie 70. (0-1) #1177

1061
Dział 09. Ekologia
Zadanie 71. (0-2) #1218

1062
Dział 09. Ekologia
Zadanie 72. (0-3) #1455

1063
Dział 09. Ekologia
Zadanie 73. (0-4) #1157

CKE, czerwiec 2018 (stara formuła), zad. 32 CKE, czerwiec 2018 (stara formuła), zad. 33a, 33b CKE,
czerwiec 2018, zad. 20.1, 20.2, 20.3
1064
Dział 09. Ekologia
1065
Dział 09. Ekologia
Zadanie 74. (0-2) #1326

CKE, maj 2019, zad. 20.1, 20.2
1066
Dział 09. Ekologia
Zadanie 75. (0-1) #1159

CKE, czerwiec 2018 (stara formuła), zad, 34
1067
Dział 09. Ekologia
Zadanie 76. (0-2) #1318

1068
Dział 09. Ekologia
Zadanie 77. (0-1) #1344

1069
Dział 09. Ekologia
Zadanie 78. (0-2) #1217

1070
Dział 09. Ekologia
Zadanie 79. (0-2) #1907

1071
Dział 09. Ekologia
Zadanie 80. (0-1) #1883

1072
Dział 09. Ekologia
Zadanie 81. (0-1) #1824

1073
Dział 09. Ekologia
Zadanie 82. (0-1) #1693

1074
Dział 09. Ekologia
Zadanie 83. (0-2) #1136

1075
Dział 09. Ekologia
Zadanie 84. (0-1) #1239

1076
Dział 09. Ekologia
Zadanie 85. (0-1) #1525

1077
Dział 09. Ekologia
Zadanie 86. (0-1) #1788

1078
Dział 09. Ekologia
Zadanie 87. (0-4) #1905

CKE, maj 2016, zad. 22.1, 22.2, 22.3, 22.4
1079
Dział 09. Ekologia
1080
Dział 09. Ekologia
Zadanie 88. (0-5) #3126

CKE, maj 2022, zad. 7.1, 7.2, 7.3, 7.4
1081
Dział 09. Ekologia
1082
Dział 09. Ekologia
Zadanie 89. (0-1) #1398

1083
Dział 09. Ekologia
Zadanie 90. (0-2) #1517

1084
Dział 09. Ekologia
Zadanie 91. (0-4) #1193

CKE, maj 2020, zad. 22.1, 22.2, 22.3
1085
Dział 09. Ekologia
1086
Dział 09. Ekologia
Zadanie 92. (0-1) #1456

1087
Dział 09. Ekologia
Zadanie 93. (0-3) #1301

CKE, maj 2019, zad. 11.1, 11.2, 11.3
1088
Dział 09. Ekologia
Zadanie 94. (0-2) #1302

CKE, maj 2017, zad. 20.1, 20.2
1089
Dział 09. Ekologia
Zadanie 95. (0-2) #1760

CKE, maj 2015, zad. 22.1, 22.2
1090
Dział 09. Ekologia
Zadanie 96. (0-4) #1586

CKE, czerwiec 2017, zad. 5.1, 5.2, 5.3
1091
Dział 09. Ekologia
1092
Dział 09. Ekologia
Zadanie 97. (0-2) #1656

1093
Dział 09. Ekologia
Zadanie 98. (0-2) #1307

1094
Dział 09. Ekologia
Zadanie 99. (0-3) #1414

1095
Dział 09. Ekologia
Zadanie 100. (0-3) #1051

CKE, maj 2021, zad. 16.1, 16.2, 16.3
1096
Dział 09. Ekologia
1097
Dział 09. Ekologia
Zadanie 101. (0-2) #1558

1098
Dział 09. Ekologia
Zadanie 102. (0-3) #1416

1099
Dział 09. Ekologia
Zadanie 103. (0-1) #1315

1100
Dział 09. Ekologia
Zadanie 104. (0-2) #1253

1101
Dział 09. Ekologia
Zadanie 105. (0-1) #1683

1102
Dział 09. Ekologia
Zadanie 106. (0-1) #1212

1103
Dział 09. Ekologia
Zadanie 107. (0-5) #3254

Przedstawiony na poniższej fotografii rezerwat „Zbocza Płutowskie” utworzono w 1963 roku

na prawym zboczu doliny dolnej Wisły. Celem podjętych działań była ochrona muraw
kserotermicznych oraz związanych z nimi światło- i ciepłolubnych gatunków roślin. Przed
utworzeniem rezerwatu na całej powierzchni zboczy przeważały zbiorowiska muraw, które
były wykorzystywane gospodarczo – koszono trawę i prowadzono wypas bydła. W ciągu
40 lat od utworzenia rezerwatu i od zaprzestania użytkowania gospodarczego
zaobserwowano zmiany w składzie roślinności, związane z wkraczaniem gatunków
krzewiastych i gatunków azotolubnych.
W 2000 roku na terenie rezerwatu zaczęto wypasać owce. Obok pozytywnych efektów tego
eksperymentu – utrzymanie się w wypasanych miejscach dużych płatów muraw
kserotermicznych – zauważono także jego negatywne skutki, m.in. zwiększenie erozji gleby
i znaczny wzrost udziału wilczomlecza sosnki (Euphorbia cyparissias) – gatunku, którego
owce nie zjadają ze względu na gorzki smak. Zbyt intensywny wypas, który trwa przez cały
sezon wegetacyjny, może po dłuższym czasie być przyczyną także zubożenia gatunkowego
muraw i ograniczenia kwitnienia.
1104
Dział 09. Ekologia
Oceń, czy poniższe stwierdzenia dotyczące roślinności muraw kserotermicznych

znajdujących się w rezerwacie „Zbocza Płutowskie” są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli
Murawy kserotermiczne w rezerwacie „Zbocza Płutowskie” są

1. P F
ekosystemami, których utrzymanie wymaga działalności człowieka.
Na murawach kserotermicznych w rezerwacie „Zbocza Płutowskie”
2. po zaprzestaniu użytkowania gospodarczego doszło do zmian składu P F
gatunkowego ekosystemu.
Umiarkowane użytkowanie gospodarcze muraw kserotermicznych
3. w rezerwacie „Zbocza Płutowskie” jest działaniem umożliwiającym P F
zachowanie typowego składu gatunkowego muraw kserotermicznych.
Wyjaśnij, dlaczego zaniechanie gospodarczego użytkowania zboczy wpłynęło

negatywnie na roślinność muraw kserotermicznych.
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
Zaznacz dwa przykłady działań z zakresu ochrony czynnej muraw kserotermicznych.
A. Regularna głęboka orka.

B. Wycinka drzew i krzewów.
C. Kontrolowany wypas zwierząt.
D. Wprowadzenie do rezerwatu roślin uprawnych.
E. Nawożenie muraw kserotermicznych związkami azotowymi.
1105
Dział 09. Ekologia
Zadanie 108. (0-3) #3255

Morświn (Phocoena phocoena), obok kaszalota, orki i delfinów, należy do podrzędu waleni
uzębionych. Jest jedynym gatunkiem walenia stale zasiedlającym Bałtyk. Najnowsze
badania genetyczne wskazują, że w Bałtyku żyje izolowana populacja tych zwierząt.
Morświny regularnie są spotykane u wybrzeży Danii i Niemiec, natomiast w innych rejonach
pojawiają się rzadko. Nie podpływają do łodzi i statków.
Morświny poruszają się zwykle przy powierzchni, chyba że nurkują za pokarmem.
Zanurzenie trwa do 8–12 minut. Wynurzenie dla wydechu i zaczerpnięcia powietrza jest
krótkie i trwa zwykle od 1 do 2 sekund. Morświny odżywiają się głównie rybami dennymi,
ale w ich żołądkach są również znajdowane ryby pelagiczne: śledzie, witlinki, makrele
i sardynki. Znajdowano również glony (sałatę morską) oraz skorupiaki. Morświny lokalizują
swoje ofiary za pomocą echolokacji. Dzięki niej mogą również orientować się w przestrzeni
pod wodą. Morświny wytwarzają serie fal ultradźwiękowych, a echo odbite od podwodnych
obiektów przetwarzają na obrazy otaczającej przestrzeni.
Główne przyczyny śmiertelności morświnów to: stosowanie w rybołówstwie bałtyckim
niektórych typów sieci, zakłócenia akustyczne, a w przeszłości także skucie lodem dużych
powierzchni Bałtyku podczas srogich zim.
Na podstawie: M. Koss, Ssaki morskie Bałtyku, „Biologia w Szkole” 11, 2015;
morswin.pl
Uzupełnij poniższe zdania tak, aby zawierały poprawny opis sieci pokarmowej.
Podkreśl w każdym nawiasie właściwe określenie.
Morświn odżywiający się sałatą morską, skorupiakami i rybami zajmuje

(jeden poziom troficzny / wiele poziomów troficznych).
Morświn zjadający sałatę morską jest konsumentem (I rzędu / II rzędu).
Wykaż, że do wzrostu śmiertelności morświnów może się przyczynić:
1. skucie lodem dużych powierzchni Bałtyku – .......................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
2. wzrost żeglugi motorowej na Bałtyku – ...............................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
1106
Dział 09. Ekologia
Zadanie 109. (0-2) #3256

Wizon (Neogale vison) to gatunek drapieżnego ssaka z rodziny łasicowatych. Wizon ma

naturalny zasięg występowania ograniczony do Stanów Zjednoczonych i Kanady. Dziko
żyjąca populacja wizonów w północno-zachodniej Polsce pochodzi prawdopodobnie
od wizonów zbiegłych z miejscowych ferm hodowlanych w latach 80. XX wieku.
Wizon jest drapieżnikiem. Skład jego diety wykazuje znaczne zróżnicowanie w zależności
od obszaru i pory roku – wizon adaptuje się do zmian w dostępności poszczególnych ofiar.
W końcu lat 90. ubiegłego wieku na terenie obecnego Parku Narodowego „Ujście Warty”
przeprowadzono badania drapieżnictwa wizonów na ptakach wodnych. Okazało się,
że na wiosnę i w lecie ptaki stanowiły 45–60% biomasy skonsumowanej przez wizony
na terenie zbiornika zalewowego oraz 35–46% na jego obrzeżach. Odnotowano wyraźny
spadek sukcesu lęgowego gęsi gęgawy, a najczęstszą przyczyną strat lęgów okazały się
wizony.
Na poniższych mapach przedstawiono odsetek obwodów łowieckich w poszczególnych
powiatach północno-zachodniej Polski, w których odnotowano obecność wizona w latach
2003 i 2009.
Określ, które z poniższych kryteriów gatunku inwazyjnego są spełnione w przypadku

wizona w północno-zachodniej Polsce. Zaznacz T, jeśli kryterium jest spełnione,
albo N – jeśli nie jest spełnione.
1. Gatunek jest obcego pochodzenia. T N
Gatunek rozprzestrzenia się na obszarach położonych poza naturalnym

2. T N
zasięgiem swojego występowania.
3. Gatunek ma negatywny wpływ na rodzimą florę lub faunę. T N
1107
Dział 09. Ekologia
Zadanie 110. (0-2) #3190

Bajkał to najstarsze jezioro świata. Występuje w nim unikatowa fauna głębinowa, w tym –
dwa gatunki ryb: gołomianka duża (Comephorus baikalensis) oraz gołomianka mała
(Comephorus dybowskii). Te ryby występują na głębokości od kilkudziesięciu metrów
aż do dna jeziora (ok. 1600 m), natomiast nie spotyka się ich w wodach powierzchniowych.
Wraz z gołomiankami współwystępują dwa gatunki skorupiaków: Epischura baikalensis oraz
Macrohectopus branickii.
Badano skład gatunkowy pokarmu dorosłych osobników obydwu gatunków gołomianek
występujących w północnej, centralnej i południowej części jeziora Bajkał. Na poniższych
wykresach przedstawiono otrzymane wyniki w procentach oddzielnie dla C. baikalensis
i dla C. dybowskii.
Na podstawie przedstawionych wyników badań podaj nazwy dwóch zależności

międzygatunkowych występujących między populacjami gołomianek żyjących
w jeziorze Bajkał.
1. ............................................................... 2. ...................................................................
1108
Dział 09. Ekologia
Zadanie 111. (0-3) #3193

Rozwiązaniem alternatywnym dla chemicznych środków owadobójczych mogą być preparaty

biologiczne wytworzone na bazie grzybów owadobójczych, np. należących do
owadomorkowców (Entomophtorales). W biopreparatach grzybowych (mykoinsektycydach)
znajdują się zarodniki grzybów, z których rozwijają się strzępki infekcyjne. Wewnątrz ciała
owadów grzyb wytwarza ciała strzępkowe tworzące tzw. blastospory, swobodnie krążące
w hemolimfie, z których rozwijają się strzępki zasiedlające tkanki żywiciela. Rozrost grzybni
oraz toksyczne metabolity przez nią wytwarzane powodują śmierć owadów. Na tym etapie
infekcji grzyb produkuje duże ilości zarodników, które drogą kontaktową mogą przedostać się
na powierzchnię oskórka innych owadów.
Niektóre gatunki grzybów stosowane w biologicznym zwalczaniu szkodników modyfikuje się
genetycznie: wprowadza się do ich genomu dodatkowe kopie ich własnego genu
warunkującego wytwarzanie chitynazy, co skutkuje efektywniejszym uśmiercaniem owadów.
Na podstawie: O. Orzyłowska-Śliwińska, Zabić inaczej, „Wiedza i Życie” 10, 2014;
E. Włóka, […] grzyby owadobójcze – rola w procesie infekcji, „Postępy Biochemii” 57 (1), 2011.
Wyjaśnij, dlaczego wprowadzenie dodatkowych kopii genu chitynazy skutkuje

efektywniejszym uśmiercaniem owadów.
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
Podaj po jednym argumencie za tym, że stosowanie preparatów zawierających

zarodniki genetycznie modyfikowanych grzybów owadobójczych do walki z owadami:
1. może być korzystne dla środowiska – .................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
2. może stwarzać zagrożenie dla środowiska – ......................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
1109
wiecejnizmatura.pl

WNM Zbiór Zadań Biologia 2023

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

WNM Zbiór Zadań Biologia 2023

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Witaj!

Pozwala on również rozwiązywać zadania maturalne w trzech trybach: samodzielnie, ze

Dodatkowo, pracując z zadaniami w ramach tego modułu, monitorowane są wszystkie

Dołącz do nas i zdaj maturę z Biologii i/ lub Chemii na minimum 75%!

Odbierz swój bezterminowy Voucher 10%

Dział 01. Metodologia badawcza 3

Więcej niż Matura Wydawca

Zadanie 1. (0-1) #1827

Zadanie 2. (0-2) #1890

Zadanie 3. (0-2) #1486

Zadanie 4. (0-1) #1102

Zadanie 5. (0-2) #1372

Zadanie 6. (0-2) #1621

Zadanie 7. (0-1) #1523

Zadanie 8. (0-2) #1858

Zadanie 9. (0-2) #1061

Zadanie 10. (0-2) #1269

Zadanie 11. (0-1) #1575

Zadanie 12. (0-1) #1677

Zadanie 13. (0-1) #1500

Zadanie 14. (0-1) #1365

Zadanie 15. (0-2) #3127

Zadanie 16. (0-1) #1635

Zadanie 17. (0-2) #1034

Zadanie 1. (0-1) #1017

Zadanie 2. (0-2) #1854

Zadanie 3. (0-1) #1624

Zadanie 4. (0-2) #1067

Zadanie 5. (0-2) #1470

Zadanie 6. (0-1) #1459

Zadanie 7. (0-2) #1228

Zadanie 8. (0-2) #1461

Zadanie 9. (0-1) #1160

Zadanie 10. (0-3) #1180

Zadanie 11. (0-3) #1584

Zadanie 12. (0-1) #1619

Zadanie 13. (0-1) #1016

Zadanie 14. (0-3) #1618

Zadanie 15. (0-2) #1845

Zadanie 16. (0-1) #1221

Zadanie 17. (0-2) #1791

Zadanie 18. (0-3) #1007

Zadanie 19. (0-2) #1853

Zadanie 20. (0-1) #1194

Zadanie 21. (0-1) #1004

Zadanie 22. (0-1) #1360

Zadanie 23. (0-3) #1472

Zadanie 24. (0-1) #1417

Zadanie 25. (0-2) #1916

Zadanie 26. (0-1) #1321

Zadanie 27. (0-1) #1426

Zadanie 28. (0-2) #1361

Zadanie 29. (0-1) #1358

Zadanie 30. (0-3) #1429

Zadanie 31. (0-2) #1847

Zadanie 32. (0-1) #1723

Zadanie 33. (0-2) #1327

Zadanie 34. (0-2) #1359

Zadanie 35. (0-2) #1480

Zadanie 36. (0-2) #1028

Zadanie 37. (0-2) #1632

Zadanie 38. (0-2) #1418

Zadanie 39. (0-1) #1793

Zadanie 40. (0-3) #3130