Różnorodność roślin 2 Matura Maj 2018, Poziom rozszerzony (nowy) - Zadanie 7.

(2 pkt)

1 Matura Czerwiec 2018, Poziom rozszerzony (nowy) Zadanie 5. (3 pkt)
Na rysunkach przedstawiono kolejne etapy podziału mitotycznego komórki roślinnej.
Uczniowie mieli za pomocą mikroskopu świetlnego przeprowadzić obserwację cienkiego skrawka pochodzącego
z bulwy spichrzowej ziemniaka.
7.1. (0–1) Ustal właściwą kolejność czynności, które należy wykonać w celu przeprowadzenia obserwacji
mikroskopowej komórek miękiszu spichrzowego. Wpisz numery 2.–6. we właściwe miejsca tabeli.

Czynności Kolejność

Umieścić obiekt badawczy w kropli wody na szkiełku przedmiotowym.

Pobrać możliwie cienki skrawek z bulwy spichrzowej ziemniaka. 1

5.1. (0–1) Na podstawie rysunków uporządkuj przedstawione w tabeli opisy etapów mitozy w kolejności ich
zachodzenia w komórce roślinnej. Wpisz w tabelę numery 2.–5.
Ustawić ostrość obrazu za pomocą śruby mikrometrycznej.

Opis etapu Kolejność

Przykryć obiekt badawczy szkiełkiem nakrywkowym.

Wskutek skracania się mikrotubul wrzeciona kariokinetycznego chromatydy każdego chromosomu

Ustawić ostrość obrazu za pomocą śruby makrometrycznej.
rozdzielają się i wędrują do przeciwległych biegunów komórki.

Umieścić preparat na stoliku mikroskopu i włączyć oświetlenie.

Chromosomy zostają przyłączone do mikrotubul wrzeciona kariokinetycznego i ustawiają się w
płaszczyźnie równikowej komórki. 7.2. (0–1) Spośród rysunków A–D wybierz i zaznacz tkankę pochodzącą z bulwy spichrzowej ziemniaka, w
której gromadzona jest skrobia zaobserwowana przez uczniów.
Chromatyna jest skondensowana. Zanika jąderko. Następuje początek formowania się wrzeciona
1
kariokinetycznego.

Wyodrębniają się chromosomy, z których każdy zawiera po dwie chromatydy siostrzane. Zanika
otoczka jądrowa.

Tworzą się jądra potomne, a pomiędzy nimi powstaje przegroda pierwotna, która powiększając się,
rozdziela całkowicie dwie komórki potomne.
5.2. (0–1) Spośród etapów podziału mitotycznego komórki przedstawionych na rysunkach (A–E) wybierz i
podaj oznaczenie literowe tego etapu, na którym:
1. rozpoczynają się podział cytoplazmy i wytwarzanie ściany komórkowej .
2. chromosomy są najlepiej widoczne i mogą być wykorzystywane do określenia kariotypu
komórki .
5.3. (0–1) Wybierz spośród poniższych (A–D) i zaznacz nazwę tkanki roślinnej, w której zachodzą
intensywne podziały mitotyczne, oraz określ, jakie znaczenie dla rozwoju rośliny mają podziały
komórek tej tkanki.
3 Matura Maj 2018, Poziom rozszerzony (nowy) - Zadanie 8. (3 pkt)
Określenie „zboża” odnosi się do roślin o podobnych cechach użytkowych, bogatych w skrobię. Większość roślin
zbożowych należy do rodziny traw – do roślin jednoliściennych. Jedynie gryka, zaliczana do zbóż ze względu na
podobny skład chemiczny nasion i użytkowanie, należy do roślin dwuliściennych. W ziarniaku traw wyróżnić
można trzy podstawowe elementy: zarodek, bielmo i okrywę owocowo-nasienną.
8.1. (0–1)Podaj jedną cechę budowy morfologicznej zarodka gryki odróżniającą go od zarodków
pozostałych roślin zbożowych zaliczanych do roślin jednoliściennych.
8.2. (0–1) Określ, jaką funkcję pełni bielmo w ziarniakach zbóż i jakie ma ono znaczenie podczas
kiełkowania.

A. kolenchyma B. drewno C. miazga D. łyko 8.3. (0–1) Wyjaśnij, dlaczego spożywanie produktów z mąki pochodzącej z pełnego przemiału (z całych
ziarniaków) jest korzystne dla zdrowia człowieka.
4 Matura Czerwiec 2018, Poziom rozszerzony (nowy)- Zadanie 9. (4 pkt) 5.3. (0–1) Spośród poniższych nazw grup roślin wybierz wszystkie te, u których występuje przemiana
pokoleń z przewagą pokolenia sporofitu, podobnie jak u listownicy. Podkreśl te nazwy.
Banany są bogatym źródłem składników mineralnych, witamin z grupy B, witaminy C oraz kwasu foliowego.
Zawierają również dużo białka oraz węglowodanów, których zawartość jest znacznie wyższa niż w innych mszaki paprotniki rośliny nagonasienne rośliny okrytonasienne
owocach. W niedojrzałych, zielonych owocach banana cukry występują głównie pod postacią skrobi, która
w miarę dojrzewania owoców prawie w całości ulega rozkładowi na cukry proste. 6 Matura Czerwiec 2017, Poziom rozszerzony (nowy)- Zadanie 6. (3 pkt)

Wadą tych owoców jest to, że wykazują one stosunkowo krótką trwałość i dlatego przywozi się owoce Turzyca piaskowa (Carex arenaria L.) jest byliną, która rośnie w miejscach piaszczystych i niepokrytych bujną
niedojrzałe, które dojrzewają dopiero na miejscu ich przeznaczenia. roślinnością. Występuje często na nadmorskich i śródlądowych wydmach. Rozrasta się w charakterystyczny,
liniowy sposób za pomocą prosto rosnących kłączy, wydających w regularnych odstępach pęd nadziemny. Kłącza
9.1. (0–2) Określ, w jaki sposób można sprawdzić, czy w probówkach zawierających zawiesinę przygotowaną mogą osiągać do 15 m długości. Kwiaty mają zredukowany okwiat i zebrane są w niepozorne kłosy umieszczone
z całkowicie dojrzałego owocu banana jest jeszcze obecna skrobia (probówka 1.) i czy występują już cukry proste na szczycie pędu. W górnej części kłosa znajdują się kwiaty męskie zawierające po trzy pręciki mające długie
(probówka 2.). W odpowiedzi dla każdej z prób uwzględnij nazwę zastosowanego odczynnika i sposób odczytania i wiotkie nitki, a u jego podstawy – kwiaty żeńskie zawierające słupki z trzema długimi znamionami. Owocem
wyniku. turzycy piaskowej jest orzeszek znajdujący się wewnątrz oskrzydlonego pęcherzyka przystosowanego do
rozsiewania przez wiatr.
1. probówka 1. – wykrywanie skrobi:
6.1. (0–2) Uzupełnij zdania 1. i 2. tak, aby były prawdziwe – wpisz na początku zdania rodzaj rozmnażania
2. probówka 2. – wykrywanie cukrów prostych: turzycy piaskowej (wegetatywne lub generatywne), a następnie dokończ zdanie: przedstaw uzasadnienie, że
od podanego rodzaju rozmnażania zależy przetrwanie na wydmach tego gatunku.
9.2. (0–1) Podaj pełną nazwę tkanki roślinnej, w której są zmagazynowane węglowodany w owocach
bananów. 1. Rozmnażanie umożliwia szybkie opanowanie nowego siedliska i utrzymanie lokalnej populacji,
ponieważ
9.3. (0–1) Spośród odpowiedzi A–D wybierz i zaznacz prawidłowe dokończenie poniższego zdania.
2. Rozmnażanie warunkuje zachowanie zróżnicowania genetycznego osobników, ponieważ
W celu przyśpieszenia procesu dojrzewania owoców banana można użyć
6.2. (0–1) Na podstawie informacji w tekście uzupełnij poniższe zdania tak, aby poprawnie
auksyn. giberelin. cytokinin. etylenu. charakteryzowały kwiaty turzycy piaskowej. Podkreśl w każdym nawiasie właściwe określenie.

5 Matura Czerwiec 2017, Poziom rozszerzony (nowy)- Zadanie 5. (4 pkt) Turzyca piaskowa ma kwiaty (pojedyncze / zebrane w kwiatostany). Kwiaty te są (obupłciowe /
rozdzielnopłciowe), a ze względu na swoją budowę są (owadopylne / wiatropylne).
W strefie przybrzeżnej, na skalistym dnie morskim, spotykane są gęste zarośla brunatnic, których plechy mają do
2–3 m długości. Ich komórki mają ściany komórkowe zbudowane z dwóch warstw: wewnętrznej celulozowej 7 Matura Czerwiec 2017, Poziom rozszerzony (stary)- Zadanie 6. (3 pkt)
i zewnętrznej pektynowej, wysyconej polisacharydami specyficznymi dla brunatnic. W cytoplazmie tych komórek
znajdują się chloroplasty wtórne otoczone czterema błonami, w których występują chlorofil a i chlorofil c. Na rysunkach przedstawiono w uproszczeniu budowę liści rośliny typu C3 – należącej do roślin dwuliściennych
Głównym barwnikiem pomocniczym w chloroplastach jest brunatna fukoksantyna, która absorbuje światło od oraz rośliny typu C4 – należącej do jednoliściennych.
żółtozielonej do żółtoniebieskiej części widma. Materiałem zapasowym wytwarzanym w komórkach brunatnic
jest polisacharyd – laminaryna. W cyklu życiowym wielu brunatnic, np. u listownicy, występuje przemiana Podaj nazwy elementów budowy anatomicznej liści oznaczonych na rysunkach literami X, Y, Z.
pokoleń z przewagą sporofitu.
Na podstawie rysunku i własnej wiedzy podaj dwie różnice w budowie anatomicznej liścia między roślinami
Zarośla brunatnic nie tylko stanowią schronienie, lecz także są pokarmem dla różnych organizmów. W miarę jak typu C3 a roślinami typu C4.
brunatnice rosną, odżywiają się nimi między innymi ślimaki, skorupiaki oraz jeżowce i ryby roślinożerne.
Roślinożercami tymi odżywiają się np. drapieżne mięczaki i ryby, jak również liczna grupa morskich ssaków
i ptaków drapieżnych. Niektóre z tych drapieżników np. wydry morskie, których głównym pokarmem są jeżowce,
są uważane za gatunek kluczowy, decydujący o zachowaniu równowagi w tej biocenozie.

5.1. (0–2) Wypisz z tekstu I dwie cechy budowy komórek brunatnic, które różnią je od typowych komórek
miękiszu asymilacyjnego roślin nasiennych, i porównaj obydwa te taksony pod względem tych cech.

5.2. (0–1) Na podstawie tekstu II wyjaśnij, w jaki sposób występowanie wydr morskich w strefie
przybrzeżnej oceanów decyduje o utrzymaniu różnorodności gatunkowej ryb w tych biocenozach. W
odpowiedzi uwzględnij zależności pokarmowe między wydrą morską, jeżowcami a brunatnicami.
8 Matura Czerwiec 2017, Poziom rozszerzony (stary)- Zadanie 7. (1 pkt) 3. Organ powstający ze ściany zalążni po procesie zapłodnienia.

Liściokwiat (Phyllanthus) to rodzaj roślin występujących na obszarach tropikalnych i subtropikalnych na całym
świecie.
Na rysunku przedstawiono pęd liściokwiatu ze zmodyfikowanymi łodygami bocznymi. Liście u tej rośliny mają
postać kolczastych łusek.
4. Silnie wydłużona struktura, której funkcją jest transport jąder plemnikowych.
5. Organ o charakterze przetrwalnikowym zawierający zarodek i materiały zapasowe.
11 Matura Maj 2017, Poziom rozszerzony (stary)- Zadanie 14. (2 pkt)

U zwierząt bezkręgowych dość często spotyka się obojnactwo (hermafrodytyzm) – zjawisko występowania
w ciele jednego osobnika jednocześnie żeńskich i męskich gruczołów rozrodczych. Obojnactwo szczególnie
często występuje u bezkręgowców będących pasożytami wewnętrznymi. U zwierząt hermafrodytycznych
najczęściej zachodzi zapłodnienie krzyżowe, rzadziej – samozapłodnienie (np. u tasiemca). Obupłciowość bardzo
często występuje też u roślin, np. gametofity większości paproci mają zarówno plemnie, jak i rodnie.

Określ, czy potomstwo podanych poniżej organizmów powstałe w wyniku samozapłodnienia będzie
zróżnicowane genetycznie. Odpowiedź uzasadnij, odwołując się do procesu powstawania gamet u tych
gatunków.

Na podstawie rysunku określ, na czym polega modyfikacja łodyg bocznych u liściokwiatu, i podaj, jaką 1. Potomstwo tasiemca uzbrojonego:
funkcję pełnią te łodygi.
2. Potomstwo paproci narecznicy samczej:
9 Matura Czerwiec 2017, Poziom rozszerzony (stary) Zadanie 8. (1 pkt)
12 Matura Maj 2016, Poziom rozszerzony (nowy) - Zadanie 7. (3 pkt)
Na rysunku przedstawiono przystosowanie budowy owoców mniszka pospolitego (Taraxacum officinale) i klonu
Na rysunku przedstawiono budowę kwiatu pewnego gatunku rośliny okrytonasiennej.
zwyczajnego (Acer platanoides) do określonego sposobu rozprzestrzeniania się tych roślin.
Uwaga: Nie zachowano skali wielkości obiektów.

7.1. (0–1) Poniższym opisom (1.–3.) przyporządkuj odpowiednie elementy budowy kwiatu wybrane z
rysunku (A–E).

Określ, w jaki sposób rozprzestrzeniają się są owoce mniszka i klonu, oraz podaj, na czym polega 1. Elementy okwiatu:
przystosowanie ich budowy do tego sposobu rozsiewania.
2. Struktura, w której powstają mikrospory:
10 Matura Maj 2017, Poziom rozszerzony (stary) Zadanie 10. (2 pkt)
3. Struktura, z której powstaje owocnia:
Każdemu z wymienionych elementów budowy roślin okrytonasiennych związanych z rozmnażaniem (A–D)
przyporządkuj jego opis wybrany spośród 1.–5. Wpisz odpowiednie numery w wyznaczone miejsca. 7.2. (0–1) Określ, czy przedstawiony kwiat jest obupłciowy, czy – jednopłciowy. Odpowiedź uzasadnij,
odnosząc się do jego budowy.
Element budowy
7.3. (0–1) Wyjaśnij, dlaczego w barwnych i pachnących kwiatach najczęściej wytwarzany jest lepki pyłek.
łagiewka pyłkowa nasienie kwiat zalążek W odpowiedzi uwzględnij znaczenie adaptacyjne wymienionych cech: zarówno kwiatu, jak i pyłku.

Opis elementu budowy 13 Matura Czerwiec 2016, Poziom rozszerzony (nowy)- Zadanie 8. (2 pkt)

1. Struktura, w ośrodku której rozwija się gametofit żeński. Ziemniak to bylina, której owocami są jagody. W celach spożywczych użytkowane są wyłącznie bulwy
wypełnione skrobią. Na rysunku przedstawiono roślinę ziemniaka oraz rozwój nowych roślin ziemniaka z bulwy.
2. U większości gatunków zawiera zarówno pręciki, jak i owocolistki.
8.1. (0–1) Wyjaśnij, dlaczego w uprawie konkretnej odmiany ziemniaków stosuje się rozmnażanie
wegetatywne, a nie – płciowe. W odpowiedzi uwzględnij podłoże genetyczne tego procesu. a) Podaj nazwę rodzaju tkanki wzmacniającej, która może być zbudowana z komórek
przedstawionych na rysunku A lub B.
8.2. (0–1) Spośród niżej wymienionych przykładów owoców (A–D) wybierz i zaznacz owoc tego samego
typu, do którego należy owoc ziemniaka. Odpowiedź uzasadnij, uwzględniając cechy budowy tego typu b) Wykaż związek widocznej na rysunkach wspólnej cechy budowy przedstawionych komórek z
owocu. funkcją pełnioną przez tę tkankę.

16 Matura Maj 2016, Poziom rozszerzony (stary) Zadanie 11. (2 pkt)

Na rysunku przedstawiono budowę anatomiczną liścia rośliny okrytozalążkowej.

14 Matura Czerwiec 2016, Poziom rozszerzony (stary) Zadanie 9. (3 pkt)

Na schemacie przedstawiono cykl rozwojowy jednego z gatunków paproci.

a) Podaj nazwy elementów budowy liścia oznaczonych na rysunku numerami 1 i 2.

b) Wyjaśnij, w jaki sposób współdziałanie elementów budowy liścia (1 i 2) wskazanych na rysunku

sprawia, że możliwy staje się transport wody w roślinie.

17 Matura Maj 2016, Poziom rozszerzony (stary)- Zadanie 13. (1 pkt)

W cyklu życiowym roślin nagozalążkowych występuje stadium gametofitu. Na rysunku przedstawiono przekrój
przez zalążek sosny. W opisie zalążka nie uwzględniono wszystkich jego elementów.

a) W odpowiedni prostokąt na schemacie wpisz literę „R” oznaczającą moment zachodzenia mejozy.

b) Wymień nazwy organów płciowych oznaczonych na schemacie cyframi 1 i 2.

c) Podaj, w jaki sposób u paproci są przekazywane gamety męskie podczas rozmnażania płciowego:
uwzględnij budowę plemników i środowisko, w którym ten proces zachodzi.

15 Matura Maj 2016, Poziom rozszerzony (stary) Zadanie 10. (2 pkt)

W niektórych stałych tkankach roślinnych występują martwe komórki pozbawione protoplastu. Na rysunkach A i Na podstawie rysunku i własnej wiedzy oceń, czy poniższe zdania opisujące gametofit sosny są prawdziwe.
B przedstawiono przekroje i modele (komórki ciemniejsze) przestrzenne komórek tworzących jedną z tkanek Zaznacz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe.
wzmacniających.

1. Wielokomórkowy, haploidalny gametofit żeński rozwija się w zalążku. P F

 6.1. (0–2) Który z opisanych na rysunku elementów budowy każdego z nasion zawiera największą ilość
2. W gametoficie żeńskim rodnie wykształcają się na biegunie od strony okienka. P F materiałów zapasowych. Podaj jego nazwę oraz wskaż jego ploidalność (1n, 2n lub 3n).

Gametofit żeński ma postać tzw. bielma wtórnego, będącego tkanką odżywczą dla A. 1n / 2n / 3n
3. P F B. 1n / 2n / 3n
rozwijającego się zarodka.

18 Matura Czerwiec 2015, Poziom rozszerzony (nowy) Zadanie 5. (2 pkt) 6.2. (0–1) Uzasadnij, że woda jest czynnikiem niezbędnym w procesie kiełkowania nasion.

Na schemacie przedstawiono cykl rozwojowy paprotki zwyczajnej (Polypodium vulgare). 20 Matura Maj 2015, Poziom rozszerzony (nowy)- Zadanie 8. (2 pkt)

Na rysunku przedstawiono jemiołę Viscum album. Jemioła jest półpasożytem o skórzastych, zimozielonych
liściach, występującym głównie na drzewach liściastych. Wytwarza białe, lepkie jagody, zjadane przez ptaki
i przenoszone z drzewa na drzewo. Nasiona przyklejają się do gałęzi. Z nasion kiełkują siewki. Wytwarzają one
charakterystyczne organy – ssawki wrastające poprzez korę żywiciela aż do tkanki, z której czerpią wodę i sole
mineralne.

5.1. (0–1) Oceń, czy poniższe informacje są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo F –
jeśli jest fałszywa. 8.1. (0–1) Uzasadnij, że jemioła jest półpasożytem. W odpowiedzi uwzględnij dwie przedstawione w zadaniu
cechy jej budowy.

1. Dojrzały sporofit paprotki zwyczajnej żyje w połączeniu z przedroślem. P F 8.2. (0–1)Podaj nazwę tkanki przewodzącej żywiciela oraz nazwę komórek tej tkanki,
z których jemioła czerpie niezbędne substancje.
2. Gametofit paprotki zwyczajnej jest obupłciowy. P F
21 Matura Maj 2015, Poziom rozszerzony (stary)- Zadanie 12. (1 pkt)

3. Gamety i zarodniki paprotki zwyczajnej powstają w wyniku mejozy. P F Na rysunku przedstawiono kwiaty roślin okrytonasiennych: A – kwiat trawy ze zredukowanym okwiatem, oraz B
– kwiat czyśćca (jasnotowate) z okwiatem zróżnicowanym na kielich i koronę.
5.2. (0–1) Uzasadnij, że stwierdzenie ,,Rozmnażanie się paprotki zwyczajnej przez zarodniki można określić
jako klonowanie” jest nieprawdziwe.

19 Matura Czerwiec 2015, Poziom rozszerzony (nowy) Zadanie 6. (3 pkt)

Nasiona większości roślin zawierają duże ilości substancji zapasowych, które w okresie kiełkowania umożliwiają
zarodkowi wzrost i rozwój w siewkę, do czasu osiągnięcia zdolności samodzielnego wytwarzania asymilatów.
Bielmo rozwija się z zapłodnionej komórki centralnej woreczka zalążkowego. Niekiedy zamiast bielma, lub obok
niego, funkcję tkanki odżywczej pełni zachowany ośrodek zalążka – obielmo.Na schematach przedstawiono
budowę dwóch nasion: A i B. Podaj, który z kwiatów – A czy B – jest wiatropylny. Odpowiedź uzasadnij, uwzględniając jedną widoczną
na rysunku cechę budowy, będącą przystosowaniem do wiatropylności.

22 Matura Czerwiec 2015, Poziom rozszerzony (stary)- Zadanie 14. (1 pkt)

Za wytwarzanie tkanek wtórnych i przyrost rośliny na grubość odpowiada kambium (miazga). Wytwarza ona
drewno wtórne i łyko wtórne.
Uzupełnij schemat tak, aby przedstawiał we właściwej kolejności układ tkanek 15.1. (0–1) Określ, do której grupy roślin – jednoliściennych czy dwuliściennych – najprawdopodobniej
w łodydze, wymienionych w tekście. należy batat. Odpowiedź uzasadnij, podając widoczne na rysunku dwie cechy liścia typowe dla tej grupy.

15.2. (0–1)Przedstaw funkcję korzenia batata, inną niż utrzymywanie rośliny w podłożu
i pobieranie wody z solami mineralnymi. Uwzględnij widoczne na rysunku przystosowanie w budowie
korzenia do pełnienia tej funkcji.

25 Matura Czerwiec 2014, Poziom rozszerzony (stary)- Zadanie 18. (1 pkt)

Wiele produktów przemiany materii rośliny wydzielają do środowiska zewnętrznego przez odpowiednie struktury.

Zaznacz poniżej właściwe dokończenie zdania.

23 Matura Czerwiec 2015, Poziom rozszerzony (stary)- Zadanie 15. (3 pkt) Wydzielanie do środowiska zewnętrznego olejków zapachowych u pelargonii albo parzącego kwasu mrówkowego
u pokrzywy odbywa się przez
Na rysunkach przedstawiono budowę zalążka roślin nagonasiennych (A) i roślin okrytonasiennych (B).
aparaty szparkowe. miodniki. włoski wydzielnicze. wypotniki (hydatody).

26 Matura Maj 2014, Poziom rozszerzony (stary)- Zadanie 22. (2 pkt)

Na rysunku przedstawiono przekrój poprzeczny przez łodygę moczarki kanadyjskiej – rośliny, której pędy
znajdują się w toni wodnej.

a) Wypisz oznaczenia cyfrowe zaznaczonych na rysunkach struktur, które są elementami przedrośla

żeńskiego u roślin:

nagonasiennych: ,
okrytonasiennych: .
Na podstawie dwóch cech widocznych na rysunku wykaż dwa przystosowania budowy anatomicznej łodygi
b) Podaj oznaczenie cyfrowe struktury, która u roślin okrytonasiennych bierze, oprócz komórki
moczarki do środowiska wodnego.
jajowej, udział w podwójnym zapłodnieniu i wyjaśnij, dlaczego rozwijające się z niej bielmo jest
triploidalne.
27 Matura Czerwiec 2014, Poziom rozszerzony (stary)- Zadanie 31. (3 pkt)
24 Matura Maj 2015, Poziom rozszerzony (nowy) Zadanie 15. (2 pkt)
W celu zbadania struktury populacji dwupiennego mchu płonnika pospolitego (Polytrichum commune) wycięto
z podłoża, jego naturalnego stanowiska w lesie, kilka kwadratów o boku 15 cm. Pobranie materiału badawczego
Na rysunku przedstawiono roślinę wilca ziemniaczanego, znaną pod nazwą „batat”. Jest to bylina powszechnie
nastąpiło pod koniec lata, gdy na ulistnionych pędach rozwinięte już były sporofity. Ulistnione pędy tego mchu to
uprawiana w strefie międzyzwrotnikowej, na obszarach o wilgotnym i ciepłym klimacie. Bulwy korzeniowe tej
zazwyczaj pojedyncze łodyżki. Następnie nożyczkami ścięto blisko podłoża wszystkie pędy płonnika
rośliny, cenione jako pokarm człowieka, zawierają dużą ilość skrobi oraz inne węglowodany, a także białka, wiele
i rozdzielono je na następujące grupy: pędy żeńskie, pędy męskie i niedojrzałe, pędy rozgałęzione i martwe. Na
witamin i składników mineralnych.
podstawie przeprowadzonego badania można określić niektóre cechy populacji np. liczebność, zagęszczenie,
strukturę przestrzenną.

a) Podaj cechę pozwalającą odróżnić makroskopowo zapłodnione gametofity żeńskie od wszystkich

pozostałych.

b) Spośród wymienionych w tekście cech populacji, które można określić na podstawie

przeprowadzonego badania, wybierz i zdefiniuj dwie.
28 Matura Maj 2013, Poziom rozszerzony (stary) - Zadanie 2. (1 pkt) B. Wykształcenie owocu

Po zakończeniu wzrostu komórki roślinne się różnicują. W trakcie tego procesu jest budowana wtórna ściana C. Wykształcenie łagiewki pyłkowej
komórkowa, w skład której mogą wchodzić różne substancje wpływające na właściwości ściany komórkowej,
takie jak kutyna, lignina lub suberyna. D. Wykształcenie kwiatu ze słupkiem

Podkreśl nazwy tych tkanek roślinnych, których przystosowanie do pełnionej funkcji polega na obecności E. Wyposażenie zarodka w substancje zapasowe
ścian komórkowych zbudowanych głównie z ligniny.
32 Matura Maj 2013, Poziom rozszerzony (stary)- Zadanie 18. (3 pkt)
drewno, korek, kolenchyma, łyko, miazga, sklerenchyma
Na rysunku przedstawiono fragment budowy anatomicznej korzenia.
29 Matura Czerwiec 2013, Poziom rozszerzony (stary)- Zadanie 8. (2 pkt)

Komórki organizmów roślinnych mogą być haploidalne, diploidalne lub poliploidalne.

Do wymienionych rodzajów komórek (A–B) przyporządkuj wszystkie właściwe przykłady (1–4), zapisując
ich oznaczenia.

Rodzaje komórek Przykłady

A. komórka haploidalna
B. komórka diploidalna
a) Podaj nazwy oraz funkcje tkanek oznaczonych na rysunku literami A i B.
1. komórka przedrośla paproci
b) Spośród cech budowy korzenia widocznych na rysunku podaj jedną, która świadczy o tym, że
zilustrowano na nim budowę pierwotną tego organu.
2. komórka bielma pierwotnego sosny
33 Matura Maj 2013, Poziom rozszerzony (stary) Zadanie 20. (1 pkt)
3. wtórne jądro woreczka zalążkowego tulipana
Na rysunkach przedstawiono różnego typu diaspory, czyli struktury służące do rozprzestrzeniania się roślin.

4. komórka bezlistnej łodyżki (sety) mchu płonnika

30 Matura Czerwiec 2013, Poziom rozszerzony (stary)- Zadanie 9. (1 pkt)

Osiągnięciem ewolucyjnym roślin nasiennych jest uniezależnienie procesu rozmnażania płciowego od obecności
wody.

Zaznacz tę cechę roślin nasiennych, która uniezależnia ich rozmnażanie płciowe od środowiska wodnego. Podaj, w jaki sposób rozprzestrzeniane są diaspory przedstawione na rysunkach. Odpowiedź uzasadnij.

A. Podwójne zapłodnienie 34 Matura Czerwiec 2012, Poziom rozszerzony (stary) Zadanie 11. (1 pkt)

B. Wytwarzanie twardej łupiny nasiennej Przez wzrost należy rozumieć nieodwracalny przyrost ciała (jego objętości lub masy, liczby komórek).
W przypadku niektórych części roślin ich wzrost może odbywać się przez całe życie – wzrost nieograniczony.
C. Wytwarzanie łagiewki pyłkowej przez kiełkujące ziarno pyłku Pewne części roślin przestają rosnąć po osiągnięciu określonych rozmiarów – wykazują wzrost ograniczony.

D. Produkcja dużej liczby lekkich nasion zaopatrzonych w skrzydełka
31 Matura Czerwiec 2013, Poziom rozszerzony (stary)- Zadanie 10. (1 pkt)
Rośliny okrytonasienne wykształciły szereg progresywnych cech, które zadecydowały o ich sukcesie
ewolucyjnym.
Podaj przykład organu rośliny dwuliściennej, który może rosnąć przez całe życie rośliny i wyjaśnij, jaka
cecha budowy umożliwia ten wzrost.
35 Matura Maj 2012, Poziom rozszerzony (stary) Zadanie 24. (1 pkt)
W tabeli zamieszczono dane dotyczące prędkości przewodzenia wody w drewnie u wybranych grup roślin.

Zaznacz dwie cechy charakterystyczne wyłącznie dla roślin okrytonasiennych.

A. Dominacja sporofitu
 38 Matura Czerwiec 2011, Poziom rozszerzony (stary)- Zadanie 13. (2 pkt)
Grupa roślin Maksymalna prędkość przewodzenia wody w drewnie (cm/min)
Na schematach przedstawiono przemianę pokoleń i zmiany faz jądrowych u roślin lądowych.
Iglaste (nagonasienne) 2

Drzewiaste dwuliścienne 73

Zielne jedno- i dwuliścienne 100

Wyjaśnij, czym uwarunkowana jest różnica w prędkości przewodzenia wody u roślin iglastych i
dwuliściennych. W odpowiedzi uwzględnij różnice w budowie ich drewna.
a) Zaznacz schemat, który przedstawia przemianę pokoleń z dominacją sporofitu.
36 Matura Czerwiec 2011, Poziom rozszerzony (stary)- Zadanie 2. (1 pkt)
b) Z podanych niżej nazw roślin wybierz i podkreśl tę, której przemiana pokoleń jest przedstawiona na
Ściany komórkowe w komórkach roślinnych są zbudowane głównie z mikrofibryl celulozowych. Włókna schemacie A.
celulozowe są odporne na rozciąganie, a ich sposób ułożenia w ścianie komórkowej wpływa na kierunek,
w którym rosnąca komórka będzie się powiększała. mech płonnik narecznica samcza sosna zwyczajna dąb bezszypułkowy

Na rysunkach A i B przedstawiono typy wzrostu komórek o różnym sposobie ułożenia mikrofibryl 39 Matura Sierpień 2011, Poziom rozszerzony (stary) Zadanie 16. (2 pkt)
celulozowych.
Na rysunkach przedstawiono trzy przykłady tkanki okrywającej, występującej na różnych organach roślinnych.

a) Do każdego przykładu tkanki (A–C) przyporządkuj wszystkie najbardziej prawdopodobne miejsca

jej występowania w roślinie. Wybierz ich numery z poniższych.
Zakreśl literę, którą oznaczono typ wzrostu charakterystyczny dla komórek sitowych.
Korzenie łodygi liście kwiaty
37 Matura Czerwiec 2011, Poziom rozszerzony (stary)- Zadanie 12. (2 pkt)
b) Podaj, jaką rolę w procesie transportu wody w roślinie spełniają włośniki i aparaty szparkowe.
Na schemacie przedstawiono budowę anatomiczną łodygi rośliny dwuliściennej i rośliny jednoliściennej.
40 Matura Sierpień 2011, Poziom rozszerzony (stary)- Zadanie 17. (3 pkt)

Na schemacie przedstawiono przekrój poprzeczny jednego z organów rośliny okrytonasiennej.

Porównaj budowę anatomiczną przedstawionych łodyg i podaj dwie różnice w ich budowie widoczne na
schemacie.
a) Podaj nazwę przedstawionego organu roślinnego i określ, czy jego budowa jest charakterystyczna C. Łyko przewodzące produkty asymilacji.
dla roślin jednoliściennych, czy dwuliściennych.
D. Duża powierzchnia asymilacyjna liści.
b) Podaj nazwę elementu oznaczonego na schemacie literą D i określ jego funkcję.
43 Matura Maj 2010, Poziom rozszerzony (stary)- Zadanie 4. (2 pkt)
c) Wybierz ze schematu i zapisz literę tkanki, która
Drewno (ksylem) jest tkanką niejednorodną, zbudowaną z cewek lub naczyń, miękiszu drzewnego i włókien
1. transportuje wodę drzewnych. Elementy tkanki przewodzącej wykazują duże zróżnicowanie budowy i funkcji.

2. kontroluje parowanie wody Na podstawie powyższych informacji podaj, które elementy drewna pełnią niżej wymienione funkcje.

41 Matura Sierpień 2011, Poziom rozszerzony (stary)- Zadanie 18. (2 pkt) 1. funkcja przewodząca

Na schemacie przedstawiono proces przemiany pokoleń u paproci. 2. funkcja wzmacniająca

44 Matura Czerwiec 2010, Poziom rozszerzony (stary)- Zadanie 9. (2 pkt)

U roślin okrytonasiennych obserwuje się różne przystosowania do życia w określonych warunkach

środowiskowych.

Do każdego z poniższych zdań opisujących przykłady przystosowań (1–4) przyporządkuj właściwe jego
dokończenie wybierając spośród A–E.

1. Modyfikacja pędów w kłącza, bulwy, cebule A. przeciwdziała samozapyleniu.

2. Dwupienność roślin okrytonasiennych B. chroni łodygi przed złamaniem.

3. Przeniesienie jąder plemnikowych do woreczka

C. ułatwia rozprzestrzenianie się nasion.
zalążkowego przez łagiewkępyłkową

a) Podaj nazwę i sposób rozmnażania się roślin (pokoleń) oznaczonych na schemacie numerami I i II. D. umożliwia przetrwanie w
4. Wykształcenie różnych typów owoców
niesprzyjających warunkach.
b) Zaznacz na schemacie literą R strukturę, w której zachodzą podziały mejotyczne.

42 Matura Maj 2011, Poziom rozszerzony (stary)- Zadanie 32. (1 pkt) E. uniezależnia proces zapłodnienia od
środowiska wodnego.
Opanowanie środowiska lądowego przez rośliny odbywało się w procesie ewolucji stopniowo i było wynikiem ich
45 Matura Czerwiec 2010, Poziom rozszerzony (stary)- Zadanie 10. (2 pkt)
przystosowań w budowie morfologicznej i anatomicznej.
Transport substancji w drewnie i łyku, które tworzą wiązkę przewodzącą u roślin okrytonasiennych odbywa się
Do każdego czynnika środowiska lądowego dobierz jedno odpowiednie przystosowanie w budowie roślin.
z różną szybkością, np. maksymalna szybkość przewodzenia wody przez naczynia drewna u roślin zielnych
wynosi 100 cm na minutę, a szybkość przewodzenia asymilatów przez rurki sitowe łyka wynosi 2,8–11 cm na
Czynniki środowiska lądowego
minutę.
1. Mniejsza dostępność wody.
Spośród niżej wymienionych cech tkanek roślinnych, wybierz dwie cechy budowy naczyń świadczące o
2. Mniejsza gęstość powietrza niż wody. przystosowaniu do opisanej funkcji i wyjaśnij ich znaczenie.

Przystosowania w budowie roślin A. Niewielkie światło komórek w związku z silnie zgrubiałymi ścianami.

A. Tkanki wzmacniające – kolenchyma oraz sklerenchyma. B. Częściowy lub całkowity zanik ścian poprzecznych między członami naczyń.

B. Skórka z aparatami szparkowymi. C. Komórki żywe silnie zwakuolizowane.

 D. Martwe komórki bez protoplastu. 4. Jest rośliną dwupienną. Igły są płaskie, ostre, lśniące i ciemnozielone, ustawione w dwóch rzędach na
rozpostartych gałązkach. Nasiona nie są osadzone w szyszkach, lecz otoczone mięsistą czerwoną powłoką, tzw.
46 Matura Maj 2010, Poziom rozszerzony (stary)- Zadanie 16. (3 pkt) osnówką, która jest jedyną nietrującą częścią rośliny. W Polsce występuje jeden gatunek, będący pod ochroną.

U roślin okrytozalążkowych występuje podwójne zapłodnienie – zjawisko charakterystyczne tylko dla tej grupy Rozpoznaj rośliny iglaste przedstawione na rysunkach A i B – wpisz w tabeli ich polskie nazwy rodzajowe oraz
roślin. Na poniższych schematach przedstawiono proces wnikania łagiewki pyłkowej i wprowadzania komórek numer opisu tego gatunku wybrany spośród 1.–4.
plemnikowych do woreczka zalążkowego.

a) Podaj nazwy elementów woreczka zalążkowego oznaczonych na schemacie A cyframi 1 i 2.

b) Wyjaśnij, na czym polega podwójne zapłodnienie u roślin okrytozalążkowych.

c) Podaj, co rozwija się z każdej z zapłodnionych komórek.

47 Matura Sierpień 2010, Poziom rozszerzony (stary)- Zadanie 25. (3 pkt)

Kwiaty wielu gatunków roślin okrytonasiennych są zapylane przez wiatr.

a) Wymień dwie cechy budowy kwiatów roślin okrytonasiennych, które są przystosowaniem do

wiatropylności.

b) Posługując się nazwami rodzajowymi, podaj dwa przykłady roślin okrytonasiennych zapylanych
przez wiatr.

Matura czerwiec 2019, Poziom rozszerzony (nowy)- Zadanie 7. (2 pkt)

Na rysunkach A i B przedstawiono dwa rodzime gatunki roślin iglastych, a w punktach 1.–4. podano opisy
różnych gatunków roślin iglastych.

1. Jest jedynym krajowym iglakiem tracącym liście na zimę. Jego igły są miękkie, niekłujące, pojedynczo
osadzone na pędach długich, a w pęczkach – na krótkopędach. Młode szyszki są zielone, a dojrzałe jasnobrunatne,
pozostają na roślinie jeszcze kilka lat po wysypaniu się nasion.

2. Jest krzewem typowym dla suchych lasów sosnowych i wrzosowisk. Igły ma twarde, płaskie, silnie kłujące,
zimozielone, układają się po trzy w okółku. Rozrastające się łuski nasienne stają się mięsiste i tworzą
fioletowoczarne, pokryte niebieskim woskowym nalotem, tzw. szyszkojagody, zawierające po trzy nasiona.

3. Jest krzewem osiągającym ok. 3 m wysokości. Igły dość miękkie, zielone z połyskiem, są ustawione parami na
krótkopędach ułożonych gęsto wokół pędu. Szyszki siedzące pojedynczo lub po dwie – trzy. Młode są pokryte
niebieskawym lub fioletowym nalotem, dojrzałe brązowieją.