Tkanki roślinne

Archiwum maturalne
Zadanie 1.
W niektórych stałych tkankach roślinnych występują martwe komórki pozbawione
protoplastu. Na rysunkach A i B przedstawiono przekroje i modele (komórki ciemniejsze)
przestrzenne komórek tworzących jedną z tkanek wzmacniających.

a) Podaj nazwę rodzaju tkanki wzmacniającej, która może być zbudowana z komórek
przedstawionych na rysunku A lub B.

b) Wykaż związek widocznej na rysunkach wspólnej cechy budowy przedstawionych komórek z

funkcją pełnioną przez tę tkankę.

Zadanie 2.
Na rysunku przedstawiono jemiołę Viscum album. Jemioła jest półpasożytem o skórzastych,
zimozielonych liściach, występującym głównie na drzewach liściastych. Wytwarza białe, lepkie jagody,
zjadane przez ptaki i przenoszone z drzewa na
drzewo. Nasiona przyklejają się do gałęzi.
Z nasion kiełkują siewki. Wytwarzają one
charakterystyczne organy – ssawki wrastające
poprzez korę żywiciela aż do tkanki, z której
czerpią wodę i sole mineralne.

a) Uzasadnij, że jemioła jest półpasożytem.

W odpowiedzi uwzględnij dwie
przedstawione w zadaniu cechy jej budowy.

b) Podaj nazwę tkanki przewodzącej żywiciela oraz nazwę komórek tej tkanki, z których jemioła
czerpie niezbędne substancje.

Nazwa tkanki przewodzącej: ___________________________

Nazwa komórek: ___________________________
Zadanie 3.
Za wytwarzanie tkanek wtórnych i przyrost rośliny na grubość odpowiada kambium (miazga).
Wytwarza ona drewno wtórne i łyko wtórne.

Uzupełnij schemat tak, aby przedstawiał we właściwej kolejności układ tkanek w łodydze,
wymienionych w tekście.

Zadanie 4.
Wiele produktów przemiany materii rośliny wydzielają do środowiska zewnętrznego przez
odpowiednie struktury.

Zaznacz poniżej właściwe dokończenie zdania.

Wydzielanie do środowiska zewnętrznego olejków zapachowych u pelargonii albo parzącego

kwasu mrówkowego u pokrzywy odbywa się przez:

A. aparaty szparkowe.
B. miodniki.
C. włoski wydzielnicze.
D. wypotniki (hydatody).
Zadanie 5.
Na rysunku przedstawiono przekrój poprzeczny przez łodygę moczarki kanadyjskiej – rośliny,
której pędy znajdują się w toni wodnej.

Na podstawie dwóch cech widocznych na rysunku wykaż dwa przystosowania budowy

anatomicznej łodygi moczarki do środowiska wodnego.

Zadanie 6.
Po zakończeniu wzrostu komórki roślinne się różnicują. W trakcie tego procesu jest
budowana wtórna ściana komórkowa, w skład której mogą wchodzić różne substancje
wpływające na właściwości ściany komórkowej, takie jak kutyna, lignina lub suberyna.

Podkreśl nazwy tych tkanek roślinnych, których przystosowanie do pełnionej funkcji

polega na obecności ścian komórkowych zbudowanych głównie z ligniny.

drewno, korek, kolenchyma, łyko, miazga, sklerenchyma

Zadanie 7.
Na rysunku przedstawiono fragment budowy anatomicznej korzenia.

a) Podaj nazwy oraz funkcje tkanek oznaczonych na rysunku literami A i B.

Nazwa tkanki Funkcja tkanki
A
B
b) Spośród cech budowy korzenia widocznych na rysunku podaj jedną, która świadczy o
tym, że zilustrowano na nim budowę pierwotną tego organu.

Zadanie 8.
W tabeli zamieszczono dane dotyczące prędkości przewodzenia wody w drewnie u
wybranych grup roślin.

Grupa roślin Maksymalna prędkość przewodzenia wody w drewnie

(cm/min)
Iglaste (nagonasienne) 2
Drzewiaste dwuliścienne 73
Zielne jedno- i 100
dwuliścienne

Na podstawie: E.P. Solomon, L.R. Berg, D.W. Martin, C.A. Ville, Biologia, Wyd. Multico,
Warszawa 2007.

Wyjaśnij, czym uwarunkowana jest różnica w prędkości przewodzenia wody u roślin

iglastych i dwuliściennych. W odpowiedzi uwzględnij różnice w budowie ich drewna.
Zadanie 9.
Ściany komórkowe w komórkach roślinnych są zbudowane głównie z mikrofibryl
celulozowych. Włókna celulozowe są odporne na rozciąganie, a ich sposób ułożenia w ścianie
komórkowej wpływa na kierunek, w którym rosnąca komórka będzie się powiększała.

Na rysunkach A i B przedstawiono typy wzrostu komórek o różnym sposobie ułożenia

mikrofibryl celulozowych.

Zakreśl literę, którą oznaczono typ wzrostu charakterystyczny dla komórek sitowych.
Zadanie 10.
Na rysunkach przedstawiono trzy przykłady tkanki okrywającej, występującej na różnych
organach roślinnych.

a) Do każdego przykładu tkanki (A–C) przyporządkuj wszystkie najbardziej

prawdopodobne miejsca jej występowania w roślinie. Wybierz ich numery z
poniższych.

1. korzenie
2. łodygi
3. liście
4. kwiaty

A. ---------------------
B. ---------------------
C. ---------------------

b) Podaj, jaką rolę w procesie transportu wody w roslinie spełniają włośniki i aparaty
szparkowe.

Zadanie 11.
Na schemacie przedstawiono przekrój poprzeczny jednego z organów rośliny
okrytonasiennej.
a) Podaj nazwę przedstawionego organu roślinnego i określ, czy jego budowa jest
charakterystyczna dla roślin jednoliściennych, czy dwuliściennych.

b) Podaj nazwę elementu oznaczonego na schemacie literą D i określ jego funkcję.

c) Wybierz ze schematu i zapisz literę tkanki, która

1. transportuje wodę ___________________________

2. kontroluje parowanie wody ___________________________

Zadanie 12.
Drewno (ksylem) jest tkanką niejednorodną, zbudowaną z cewek lub naczyń, miękiszu
drzewnego i włókien drzewnych. Elementy tkanki przewodzącej wykazują duże
zróżnicowanie budowy i funkcji.

Na podstawie powyższych informacji podaj, które elementy drewna pełnią niżej

wymienione funkcje.

1. funkcja przewodząca ___________________________

2. funkcja wzmacniająca ___________________________

Zadanie 13.
Transport substancji w drewnie i łyku, które tworzą wiązkę przewodzącą u roślin
okrytonasiennych odbywa się z różną szybkością, np. maksymalna szybkość przewodzenia
wody przez naczynia drewna u roślin zielnych wynosi 100 cm na minutę, a szybkość
przewodzenia asymilatów przez rurki sitowe łyka wynosi 2,8–11 cm na minutę.

Spośród niżej wymienionych cech tkanek roślinnych, wybierz dwie cechy budowy naczyń
świadczące o przystosowaniu do opisanej funkcji i wyjaśnij ich znaczenie.

A. Niewielkie światło komórek w związku z silnie zgrubiałymi ścianami.

B. Częściowy lub całkowity zanik ścian poprzecznych między członami naczyń.
C. Komórki żywe silnie zwakuolizowane.
D. Martwe komórki bez protoplastu.
 Tkanki roślinne
Klucz odpowiedzi

Zadanie 1.
Poprawna odpowiedź
sklerenchyma / twardzica

Przykładowe odpowiedzi

Komórki mają (silnie) zgrubiałe / zdrewniałe ściany komórkowe, co warunkuje odporność /

wytrzymałość rośliny na czynniki mechaniczne.

Przedstawione komórki mają zgrubiałe ściany komórkowe, dzięki czemu wzmacniają roślinę / tkanka
pełni funkcję wzmacniającą.

Uwaga:

Widoczne na rysunku zgrubienia komórek pozwalają wnioskować, że ich ściany komórkowe są

zdrewniałe. Uzasadnienie musi odnosić się do funkcji tkanki pełnionej w roślinie, a nie do znaczenia
cechy dla tej komórki, lub dla tej tkanki.

Zadanie 2.
a) Przykładowe rozwiązania

 Jemioła jest półpasożytem, ponieważ za pomocą ssawek pobiera wodę (i sole

mineralne) od rośliny żywicielskiej, ale przeprowadza też proces fotosyntezy, gdyż ma
zielone liście/ chloroplasty/chlorofil/miękisz asymilacyjny.
 Jemioła jest półpasożytem, ponieważ dzięki zielonym liściom wytwarza w procesie
fotosyntezy związki organiczne, ale wodę (i sole mineralne) pobiera ssawkami od
rośliny, na której żyje.

b) Rozwiązanie:

Nazwa tkanki: drewno/ksylem

Nazwa komórki: naczynia/cewki (tracheidy)

Zadanie 3.
Zadanie 4.
Poprawna odpowiedź:
C./włoski wydzielnicze

Zadanie 5.
Przykłady poprawnych odpowiedzi:

 Obecność aerenchymy – ułatwia unoszenie się w toni wodnej/transport gazów

oddechowych.
 Tkanka wzmacniająca i wiązki przewodzące umieszczone w centralnej części łodygi –
zapewniają łodydze większą giętkość, co nadaje roślinie odporność na prądy wody
i uszkodzenia mechaniczne w wodzie.
 Skórka bez kutykuli – umożliwia pobieranie jonów/różnych substancji ze środowiska
wodnego.

Zadanie 6.
drewno, korek, kolenchyma, łyko, miazga, sklerenchyma

Zadanie 7.

Funkcje tkanki
Nazwa tkanki
Łyko (pierwotne) Transport asymilatów /
(proto)floem związków organicznych
Drewno (pierwotne) / Transport wody
(proto)ksylem z solami mineralnymi

b) Przykłady poprawnej odpowiedzi:

 obecność skórki z włośnikami / skórki / włośników

 naprzemianległy / radialny układ wiązek przewodzących
 występuje śródskórnia i okolnica

Zadanie 8.
Komórki drewna roślin iglastych mają postać cewek i przepływ wody odbywa się przez jamki, co
spowalnia przewodzenie wody, natomiast drewno roślin dwuliściennych tworzą rurkowate naczynia
bez ścian poprzecznych, przez które woda przepływa łatwiej i przewodzenie wody u tych roślin
zachodzi szybciej.

Zadanie 9.
rysunek B.
Zadanie 10.
Poprawna odpowiedź
– A. – 3 liście / 2 łodygi / (4.kwiaty)
– B. – 3 liście / 2 łodygi
– C. – 1 korzenie

b) Za poprawne podanie roli obu ze struktur w transporcie wody – 1 pkt

Przykład poprawnej odpowiedzi

– Włośniki pobierają z gleby wodę z solami mineralnymi / zwiększają powierzchnię chłonną
korzenia, natomiast aparaty szparkowe zapewniają parowanie wody z liści / transpirację,
powodując wzrost siły ssącej w roślinie co umożliwia transport wody przez roślinę (bez
udziału ATP).

Zadanie 11.
a) Poprawna odpowiedź:
– Łodyga i jest to łodyga rośliny dwuliściennej

b) Przykład poprawnej odpowiedzi

– Miazga / kambium, której komórki dzieląc się powodują przyrost
na zewnątrz łyka / floemu, a do wewnątrz łodygi przyrost drewna.
c) Poprawna odpowiedź
– 1. B (drewno)
– 2. C (skórka)

Zadanie 12.
funkcja przewodząca – cewki, naczynia
funkcja wzmacniająca – włókna drzewne

Zadanie 13.
Przykłady odpowiedzi:

 B. (częściowy lub całkowity zanik ścian poprzecznych między członami naczyń)

ułatwia / usprawnia przewodzenie/ transport / (swobodny) przepływ wody między
członami naczyń ,
 B. ściany poprzeczne spowalniałyby przewodzenie /transport / swobodny) przepływ
wody między członami naczyń,
 D. martwe komórki bez protoplastu / cecha ta ułatwia transport / przewodzenie /
swobodny) przepływ wody w komórkach / protoplast w komórce utrudniałby
przewodzenie /transport / swobodny) przepływ wody.