Fizjologia roślin

• tkanki twórcze - ich komórki mają zdolność dzielenia się

• tkanki stałe - ich komórki utraciły zdolność podziałów

Tkanki twórcze:
a) pierwotne (powstają już u zarodka)
- zarodkowe
- wierzchołkowe
- wstawowe

b) wtórne (powstają w wyniku odróżnicowania tkanek stałych)

- kambium
- fellogen
- okolnica
- kalus
- archespor

Tkanka okrywająca

Skórka korzeni nie ma szparek, a niektóre jej komórki zaopatrzone są w wyrostki - włośniki,
usprawniające pobieranie roztworów z gleby. Peryderma zbudowana jest z 3 warstw
zróżnicowanych tkanek (tkanki korkotwórczej, korka i felodermy).

Tkanka wzmacniająca
• Kolenchyma - zbudowana z żywych komórek o nierównomiernie zgrubiałych ścianach
komórkowych, występuje w intensywnie rosnących częściach roślin.

• Sklerenchyma - zbudowana z martwych komórek o równomiernie zgrubiałych ścianach

komórkowych, występuje w już wyrośniętych organach rośliny.

Tkanka przewodząca

DREWNO
Cewki - wydłużone, wrzecionowaty kształt, obecność jamek w ścianie pozwala przechodzić
wodzie z cewki do cewki. Występują u paprotników, nagonasiennych i niektórych
okrytonasiennych.
Naczynia - długie rurki, zanikł protoplast i ściany poprzeczne. Boczne ściany zdrewniałe,
zawierają różnego kształtu zgrubienia i jamki. Występują u okrytonasiennych i nielicznych
nagonasiennych.

ŁYKO
Rurki sitowe - żywe, pozbawione jądra, wydłużony kształt, niezdrewniałe ściany, w pionowych
szeregach, pory w ich poprzecznych ścianach, tzw. sita przechodzą z jednej komórki do drugiej
pasma cytoplazmy. Do każdego członu rurki sitowej przylega jedna lub kilka kom. zawierających
jądro, zwanych komórkami towarzyszącymi (okrytonasienne).
Komórki sitowe - mniej wyspecjalizowane niż rurki, zachodzą na siebie klinowato i kontaktują
się przez rozrzucone po całej powierzchni tzw. pola sitowe (nagonasienne i paprotniki).

Typy wiązek przewodzących:

- Kolateralna zamknięta (A) – drewno naprzeciw łyka, bez miazgi np. jednoliścienne.
- Kolateralna otwarta (B) – drewno naprzeciw łyka, między nimi warstwa miazgi, np.
dwuliścienne.
- Bikolateralna (dwuobokleżne) (C) – jedno pasmo drewna otoczone z dwóch stron łykiem
zewnętrznym i wewnętrznym, występuje miazga, np. dynia, ziemniak.
- Leptocentryczne (współśrodkowe) (D) – łyko otoczone wokół drewnem, np. konwalia.
- Hadrocentryczne (współśrodkowe) (E) – drewno otoczone wokół łykiem, np. paprocie.

Tkanka miękiszowa
 Miękisz zasadniczy
 Miękisz asymilacyjny
 Miękisz spichrzowy
 Miękisz powietrzny
 Miękisz wodny

Tkanka wydzielnicza
Elementami wydzielniczymi mogą być pojedyncze komórki lub ich zespoły.

elementy powierzchniowe: (produkują wydzieliny na zewnątrz rośliny)

włoski gruczołowe (u pelargonii)
wypotniki (wydzielają wodę)
miodniki (wydzielające nektar np. u jaskra)
komórki gruczołowe

elementy wewnętrzne: (odkładają wyprodukowane substancje wewnątrz rośliny)

przewody żywiczne (zabezpiecza roślinę przed infekcjami)
rurki mleczne (są wypełnione sokiem mlecznym np. glistnik jaskółcze ziele, mniszek pospolity)

Faza zależna od światła:

zachodzi w granach chloroplastów (tam zawarte barwniki fotosyntetyczne)
powstanie siły asymilacyjnej (ATP i NADPH+H) - związki niezbędne do przebiegu fazy
ciemnej
Mechanizm tworzenia ATP nosi nazwę fosforylacji fotosyntetycznej (niecykliczna lub
cykliczna)
fotosystem I i II

Fosforylacja cykliczna - przejście wybitego przez kwant światła elektronu z PSI na

ferrodoksynę, plastochinon, układ cytochromów, plastocyjaninę i z powrotem do PSI. Redukcja
cytochromu powoduje utworzenie ATP.
Fosforylacja niecykliczna -przejście elektronu od PSII do PSI. Elektron, przechodząc przez
szereg przekaźników, traci swoją energię, utracona energia przekształca się w energię chemiczną
wiązań w ATP i NADPH. Powstający jako produkt uboczny rozpadu wody tlen, wydalany jest na
zewnątrz.
Faza niezależna od światła:
• w stromie chloroplastów
• asymilacja CO2 do związku organicznego

Rośliny typu C4
• kukurydza, trzcina cukrowa
• pierwszy produkt karboksylacji: czterowęglowy
• przyswajanie CO2 dwuetapowe
• inna budowa liścia

Rośliny CAM
• rośliny o oszczędnej gospodarce wodnej (np. ananas)
• Noc
W nocy do PEP przyłączany CO2; powstaje szczawiooctan, potem redukowany do jabłczanu
(tak CO2 transportowane do wakuoli).
• Dzień
Jabłczan z wakuoli transportowany do cytozolu, tam dekarboksylacja. Wydzielony CO2
pokrywa zapotrzebowanie cyklu Calvina, gdy zachodzi faza jasna fotosyntezy, a pobieranie CO2
jest ograniczone (zamknięte aparaty szparkowe).

Kiełkowanie nadziemne (epigeiczne)

Wydłuża się hipokotyl, wynosi mięsiste liścienie nad powierzchnię gleby, liścienie gromadzą
mat. zapasowe, po wydostaniu na powierzchnię kiełkują i początkowo pełnią funkcje
asymilacyjne np. dynia, cebula, fasola

Kiełkowanie podziemne (hipogeiczne)

Wydłuża się epikotyl, czerpiący początkowo materiał zapasowy z liścieni, które pozostają w
łupinach nasiennych, np. groch, dąb

Wpływ fitohormonów na rośliny

• Auksyny
- wpływ na wydłużanie komórek (w strefie wzrostu)
- wpływ na podziały komórkowe (zwłaszcza w kambium, przyrost korzenia na długość)
- partenokarpia (rozwój owocu bez zapłodnienia)
- dominacja wierzchołkowa (uśpienie pąków)
- wpływ na zrzucanie liści i owoców
- tworzenie zawiązków korzeniowych (sadzonki)
- wpływ na ruchy roślin (fototropizm)

• Gibereliny
- wpływ na karłowate rośliny (wprowadzenie kilku kropel roztworu gibereliny na
wierzchołek wzrostu karłowatej odmiany rośliny powoduje że roślina rozwija się do
naturalnych rozmiarów)
- stymulują podziały komórek
- powodują zakwitanie niektórych roślin (równowaga pomiędzy rozwojem liści oraz
rozwojem międzywęźli i kwitnieniem)
- partenokarpia (u niektórych roślin partenokarpie stymulują powodują auksyny u innych
gibereliny)
- kiełkowanie nasion i przerwanie stanu spoczynku (antagonistycznie w stosunku do
auksyn)
 • Cytokininy
-wydłużanie komórek (elongacja)
-podziały komórkowe
-kiełkowanie nasion i przerwanie stanu spoczynku (mniejszy wpływ niż gibereliny)
-opóźnienie procesu starzenia u roślin
-wpływ na różnicowanie się tkanek

• Etylen
- przyspiesza dojrzewanie owoców
- starzenie się roślin
- przyspiesza opadania liści (przy zmniejszaniu stężenia auksyny i cytokininy)

• Kwas abscysynowy
- miejsce syntezy – tkanki korzeni, nasion, owoców
- hamowanie fotosyntezy, procesów wzrostowych
- stymuluje rozwój łusek na pąkach wierzchołkowych
- indukuje wytwarzanie warstwy odcinającej w ogonkach owoców i liści, co powoduje ich
opadanie
- przyspiesza starzenie się roślin
- zamyka aparaty szparkowe (podczas suszy)
- wprowadza nasiona i pąki w stan spoczynku (hamowanie kiełkowania nasion)

Objawy niedoboru składników pokarmowych

Azot - zahamowanie wzrostu części nadziemnych i podziemnych, sztywny, strzelisty pokrój

rośliny, zabarwienie rośliny żółto zielone, ograniczone kwitnienie i plonowanie. Objawy
pojawiają się najpierw na starszych liściach (pierwiastek ruchliwy).
Fosfor - zahamowanie wzrostu części nadziemnych i podziemnych, sztywny, strzelisty pokrój
rośliny, ograniczone kwitnienie i plonowanie rośliny, liście matowe, ciemne, często z odcieniem
fioletowym lub purpurowym. Objawy pojawiają się najpierw na starszych liściach (pierwiastek
ruchliwy).
Potas - zwiędły pokrój rośliny, liście matowe, niebieskozielone, skąpy system korzeniowy,
międzywęźla skrócone.
Wapń - objawy niedoboru występują rzadko, głównie na młodych liściach które skręcają się i
zginają haczykowato, liście starsze o nieregularnych kształtach, korzenie śluzowate, sucha
zgnilizna owoców. Częste wapnowanie gleby przez rolników jest wykonywane nie z powodu
braku tego pierwiastka w roślinach lecz w celu zmiany właściwości gleby.
Magnez - na liściach chlorozy przechodzące w nekrozy, pokrój rośliny zwiędły, w liściach
dolnych pięter plamki pomiędzy żyłkami.
Siarka - objawy niedoboru występują rzadko, na młodych liściach, przypominają objawy
niedoboru azotu, szczególnie rośliny z rodziny krzyżowych są narażone na brak siarki ponieważ
wykorzystują ją do budowy olejków eterycznych