Zadanie 1.

W teorii orbitali molekularnych powstawanie wiązań chemicznych typu σ lub π wyjaśnia się, stosując do
opisu tych wiązań orbitale cząsteczkowe odpowiedniego typu (σ lub π), które można utworzyć w wyniku
właściwego nakładania odpowiednich orbitali atomowych atomów tworzących cząsteczkę. Na poniższych
schematach zilustrowano powstawanie orbitali cząsteczkowych.

Na podstawie: K.H. Lautenschläger, W. Schröter, A. Wanninger, Nowoczesne kompendium chemii, Warszawa 2007, s. 111–120.

Dane są cząsteczki: Cl2, H2, HF.

Ustal, nakładanie jakich orbitali atomowych (s czy p) obu atomów należy koniecznie uwzględnić, aby
wyjaśnić tworzenie wiązań w cząsteczkach o podanych powyżej wzorach. W tym celu przyporządkuj
każdemu wzorowi odpowiedni numer schematu.

Cl2 -
H2 - HF –
Zadanie 2.
Na poniższych rysunkach przedstawiono schemat oddziaływania orbitali zhybrydyzowanych atomów węgla
i orbitali 1s atomów wodoru, w którego wyniku powstają wiązania chemiczne w cząsteczkach pewnych
węglowodorów.

Na podstawie: A. Bielański, Podstawy chemii nieorganicznej, Warszawa 2011, s. 157.

Zadanie 2.1.
Uzupełnij zdania.
1. Rysunek I przedstawia przestrzenne rozmieszczenie wiązań chemicznych w cząsteczce, w której każdy
atom węgla ma hybrydyzację sp3.
A) prawda
B) fałsz
2. Rysunek II przedstawia przestrzenne rozmieszczenie wiązań chemicznych w cząsteczce, w której każdy
atom węgla ma hybrydyzację sp.
A) prawda
B) fałsz
3. Odległość między jądrami atomu węgla w cząsteczce, której kształt przedstawiono na rysunku I, jest
mniejsza niż odległość między jądrami atomu węgla w cząsteczce, której kształt przedstawiono na rysunku
II.
A) prawda
B) fałsz

Zadanie 2.2.
Uzupełnij, wybierając liczbę wiązań σ i liczbę wiązań π w cząsteczkach, których kształt przedstawiono na
rysunkach I i II.
Liczba wiązań σ na rysunku I:
Liczba wiązań π na rysunku I:
Liczba wiązań σ na rysunku nr II:
Liczba wiązań π na rysunku II:

Zadanie 3.
Na rysunkach przedstawiono przestrzenne rozmieszczenie wiązań chemicznych tworzonych przez orbitale
zhybrydyzowane atomów węgla w cząsteczkach dwóch węglowodorów. Punktami schematycznie
oznaczono położenie środków atomów połączonych tymi wiązaniami, linią ciągłą – osie wiązań, a linią
przerywaną – kontury figury geometrycznej, w której narożach znajdują się atomy otaczające atom
centralny. Hybrydyzacja polegająca na wymieszaniu 1 orbitalu s oraz 3 orbitali p daje hybrydyzację
tetraedryczną ze względu na skierowanie orbitali zhybrydyzowanych ku narożom tetraedru. Wymieszanie
1orbitalu s oraz 2 orbitali p daje hybrydyzację trygonalną. Wiązania utworzone za pomocą tych orbitali leżą
w tej samej płaszczyźnie, a kąty pomiędzy nimi wynoszą 120°.

Na podstawie: A. Bielański, Podstawy chemii nieorganicznej, Warszawa 2011, s. 151, 152, 155,156.

Zadanie 3.1.
Uzupełnij poniższe zdania.
1. Rysunek I przedstawia przestrzenne rozmieszczenie wiązań chemicznych tworzonych przez orbitale
zhybrydyzowane atomów węgla w cząsteczkach metanu / etenu / etynu
,
a rysunek II – w cząsteczkach metanu / etenu / etynu.

2. W cząsteczce węglowodoru, której strukturę przedstawia rysunek I, wystepuje / nie występuje wiązanie
typu π, dlatego węglowodór ten ulega reakcjom substytucji / addycji
i powoduje odbarwienie / nie powoduje odbarwienia wody bromowej.

Zadanie 3.2.
Wykonaj zadania a,b i c.
a) Spośród odczynników wymienionych poniżej wybierz wszystkie te, które pozwolą na odróżnienie
węglowodoru o strukturze przestrzennej przedstawionej na rysunku I od węglowodoru o strukturze
przedstawionej na rysunku II.
A) Br2(aq)
B) KMnO4(aq)
C) świeżo wytrącony Cu(OH)2
D) KOH (aq)
E) roztwór fenoloftaleiny
b) Napisz, jakie zmiany możliwe do zaobserwowania podczas reakcji każdego wybranego odczynnika z
węglowodorami o strukturach przedstawionych na rysunkach I i II, pozwalają na odróżnienie tych
węglowodorów.

c) Uzasadnij swój wybór odczynników, pisząc odpowiednie równania reakcji.

Zadanie 4.
Dwa pierwiastki X i Y tworzą związek chemiczny, w którego cząsteczkach atom pierwiastka X jest atomem
centralnym, a wszystkie połączone z nim atomy pierwiastka Y są równocenne. Pierwiastek X znajduje się w
13. grupie układu okresowego pierwiastków chemicznych, w rdzeniu atomowym ma 2 elektrony.
Pierwiastek Y znajduje się w 3. okresie i jego atom tworzy trwały jon prosty o wzorze Y −.

Zadanie 4.1.
Napisz wzór sumaryczny związku pierwiastka X i Y.

Wybierz typ hybrydyzacji atomu pierwiastka X w cząsteczce tego związku:

A) sp
B) sp2
C) sp3
Określ budowę przestrzenną tej cząsteczki:
A) liniowa
B) trójkątna
C) tetraedryczna
Zadanie 4.2.
Określ charakter wiązania chemicznego występującego w opisanym związku.
A) jonowe
B) kowalencyjne niespolaryzowane
C) kowalencyjne spolaryzowane

Zadanie 4.3.
Określ stosunek masowy i stosunek molowy pierwiastka X do pierwiastka Y w opisanym związku
chemicznym.

Zadanie 5.
Cząsteczka arsenowodoru AsH3 ma kształt piramidy o podstawie trójkąta równobocznego, w którego
narożach znajdują się środki atomów wodoru.

Napisz wzór elektronowy cząsteczki arsenowodoru, zaznaczając kreskami wiązania chemiczne i wolne
pary elektronowe. Określ typ hybrydyzacji atomu arsenu w cząsteczce tego związku chemicznego.

Zadanie 6.
Witamina A to zbiorcza nazwa organicznych związków chemicznych z grupy retinoidów pełniących w
organizmie funkcję niezbędnego składnika pokarmowego. Podstawową formą, w jakiej występuje witamina
A, jest retinol, czyli cząsteczka o następującym wzorze:

Podaj liczbę atomów węgla o typie hybrydyzacji sp2 występujących w cząsteczce retinolu.