‫دانشگاه تهران‬

‫پردیس دانشکده های فنی‬

‫دانشکده مهندسی برق و کامپیوتر‬

‫گزارش کارآموزی‬

‫عنوان کارآموزی‪ :‬برنامه نویسی پله ای در محیط ‪ Tia Portal‬و پیاده سازی آن بر روی ‪PLC‬‬

‫نام محل کارآموزی ‪ :‬شرکت سپهر سامانه توس‬

‫نام و نام خانوادگی دانشجو ‪ :‬آریا فیاضی‬

‫شماره دانشجویی‪810198453 :‬‬

‫نام استاد کارآموزی ‪:‬‬

‫جناب دکتر جواد فیض‬

‫تاریخ انجام کارآموزی ‪:‬‬

‫تابستان ‪1401‬‬
 ‫فهرست مطالب‬

‫چکیده ‪3.................................................................................................................‬‬

‫فصل اول‪ :‬معرفی محل کارآموزی ‪4 ...................................................................................‬‬

‫فصل دوم‪ :‬گزارش تفصیلی از شرح فعالیتهای انجام شده در طول دوره کارآموزی ‪5 ...........................‬‬

‫فصل سوم‪ :‬ارزیابی و تحلیل دانشجو از محل کارآموزی و ارائه ی پیشنهادات سازنده ‪27 ....................‬‬

‫مراجع ‪28 .................................................................................................................‬‬

‫‪2‬‬
 ‫چکیده‬

‫گزارش پیش رو بی شک یکی از ارزشمندترین فعالیتهای دوران دانشجویی اینجانب میباشد که دستاوردهای‬

‫علمی و حرفه ای آن در ترسیم صحیحتر مسیر شغلی مورد عالقه اینجانب تأثیر بسزایی داشته است‪.‬‬

‫مطالبی که در ادامه تهیه شده است‪ ،‬محتوای پروژه انجام شده در شرکت سپهر سامانه توس است که مرتبط با‬

‫فرآیند برنامه نویسی بر روی ‪ PLC‬میباشد‪.‬‬

‫در بخش اول پروژه با محل کار فعلی شرکت و همچنین انواع ‪ PLC‬ها و سخت افزار های مورد استفاده در انجا‬

‫اشنایی الزم به عمل امد‪.‬‬

‫سپس به برنامه نویسی بر روی ‪ PLC‬که از طریق نرم افزار ‪ Tia Portal‬و با زبان برنامه نویسی‬

‫‪ Ladder Programming‬ممکن میشد ؛ پرداخته شد و در نهایت یک بخش فرآیند ساده در صنعت‬

‫(‪ )Separation Station‬با استفاده از آن پیاده سازی شد‪.‬‬

‫‪3‬‬
 ‫فصل اول‬

‫معرفی محل کارآموزی ‪:‬‬

‫سپهر سامانه توس‬ ‫نام شرکت ‪:‬‬

‫آدرس‪:‬‬

‫تلفن‪:‬‬

‫شرکت مهندسی خصوصی‬ ‫نوع شرکت‪/‬موسسه ‪:‬‬

‫مهندسی کنترل‬ ‫حوزه فعالیت ‪:‬‬

‫برنامه نویسی پله ای در محیط ‪ Tia Portal‬و پیاده سازی‬ ‫عنوان کارآموزی ‪:‬‬
‫آن بر روی ‪PLC‬‬

‫‪4‬‬
 ‫فصل دوم‬

‫فعالیت های انجام شده در دوره کارآموزی ‪:‬‬

‫‪ PLC‬به معنی کنترلر منطقی قابل برنامه نویسی‪ ،‬نوعی کامپیوتر صنعتی ست که در کاربردهای تجاری و‬

‫صنعتی‪ ،‬کاربرد فراوان دارد‪ .‬البته ‪ PLC‬هم از نظر کاربری هم از نظر نرم افزار و سخت افزار‪ ،‬مانند کامپیوتر‬

‫دسکتاپ اداری و خانگی نیستند‪ .‬این کنترلرها ورودی و سایر مقادیر متغیر را دریافت و کنترل می کنند‪ ،‬سپس با‬

‫توجه به برنامه ای که به آن داده شده است تصمیم می گیرد چه نوع خروجی داشته باشد‪ .‬این خروجی برای‬

‫عملی شدن یک فرایند یا خودکار کردن یک دستگاه‪ ،‬توسط ‪ PLC‬کنترل می شود‪ .‬از پرکاربردترین برندهای پی‬
‫ال سی‪ PLC ،‬زیمنس است که دارای مدل های گوناگونی می باشد‪.‬‬

‫زیمنس محصوالت خود را در دو گروه ‪ compact‬و ‪ modular‬تولید می کند‪ .‬طراحی محصوالت به صورت‬

‫‪ compact‬بدین گونه است که ماژول های ورودی و خروجی‪ ،‬منبع تغذیه و ‪ cpu‬به صورت یکپارچه در کنار‬

‫هم قرار دارند ‪ ،‬به هم وصلند و به عنوان یک واحد‪ ،‬کار می کنند‪ .‬اما برخی دیگر از ‪ PLC‬های زیمنس به صورت‬

‫ماژوالر هستند که این به معنی قابل انتخاب بودن ماژول های دلخواه از آن گروه‪ ،‬بسته به نیاز مصرف کننده‬

‫است‪ .‬طبق طبقه بندی محصوالت زیمنس‪ ،‬کنترلرهای منطقی برنامه پذیر ( ‪ plc‬ها) در زیرمجموعه محصوالت‬

‫‪ SIMATIC‬قرار می گیرند‪.‬‬

‫از ‪ PLC‬زیمنس در سیستم های کنترلی و اتوماسیون های صنعتی بسیاری از شرکت های خودروسازی‪،‬‬

‫پالستیک سازی‪ ،‬صنایع شیمیایی‪ ،‬کوره های صنعتی ‪ ،‬ذوب فلزات‪ ،‬صنایع چوب‪ ،‬سیستم های هشدار دهنده و‬

‫اعالم خطر‪ ،‬صنایع غذایی ‪ ،‬نیروگاه ها و بسیاری از شرکت ها و صنایع دیگر ‪ ،‬استفاده می شود‪.‬‬

‫‪5‬‬
 ‫‪ Plc‬های اتوماسیون صنعتی زیمنس را می توان در گروههای زیر قرار داد‪:‬‬

‫‪ .1‬زیمنس ‪: Simatic s5‬‬

‫این مدل ‪ plc‬ها در انواع مدل های گوناگون در هر دو نوع ‪ compact‬و ‪ modular‬تولید شده اند‪ .‬مدل های‬

‫‪ s5-90U‬و ‪ s5-95U‬دارای حوزه عملکردی محدود بوده و از نوع ‪ PLC‬های ‪ compact‬شرکت زیمنس‬
‫هستند‪ .‬برخی دیگر از مدل ها مانند ‪ s5-100U‬و ‪ ، s5-115U‬ماژوالر هستند و کاربرد آن در سیستم های‬

‫کنترلی با ابعاد متوسط است‪.‬‬

‫این نوع ‪ PLC‬ها ؛ ‪ PLC‬هایی از خانواده زیمنس هستند که دارای حوزه عملکردی وسیع باشند ‪s5-135U ،‬‬

‫و ‪ s5-155U‬گزینه هایی متناسب با این کاربردند که توسط اتوماسیون صنعتی زیمنس تعبیه و تولید شده اند‪.‬‬

‫هرچند‪ ،‬به گفته نمایندگی زمینس‪ simatic s5 plc ،‬ها بسیار قدیمی اند‪ ،‬به طوری که دیگر در خط تولید‬

‫کارخانه زیمنس قرار ندارند و تولید نمی شوند‪ .‬به عنوان نکته آخر در مورد این پی ال سی ها‪ ،‬باید گفت که برنامه‬

‫نویسی این کنترلرها توسط نرم افزار ‪ step5‬انجام می شود‪.‬‬

‫‪ .2‬زیمنس ‪: Simatic s7‬‬

‫یکی از قدرتمندترین کنترلرهای منطقی برنامه پذیر شرکت زیمنس‪ simatic s7 ،‬است‪ .‬شرکت زیمنس با‬

‫اصالح برخی محدودیت ها و کمبودهای سری ‪ ، s5‬موفق به تولید و عرضه پی ال سی های ‪ s7‬به صنعت شد‪.‬‬

‫عرضه مدل جدیدی از ‪ plc siemens‬ها ‪ ،‬باعث تحول عظیمی در دنیای صنعت گردید و با استفاده از ویژگی‬

‫منحصر به فرد این کنترلرها ‪ ،‬موفقیت های چشمگیری رقم خورد‪ .‬این خانواده خود به مدل های مختلف تقسیم‬

‫می شود که در ادامه با آن ها آشنا خواهید شد ‪:‬‬

‫‪6‬‬
 ‫‪S7-200‬‬ ‫•‬

‫ابتدایی ترین ‪ PLC‬خانواده‪ micro PLC s7-200 ، s7‬است‪ .‬از ویژگی های قابل ذکر در مورد آن می توان به‬

‫کامپکت بودن‪ ،‬به معنی یکپارچه بودن ماژول های ورودی و خروجی و سی پی یو و منبع تغذیه که همه در یک‬

‫بدنه قرار دارند‪ ،‬آن اشاره کرد ‪. S7-200‬کمترین قیمت را در بین ‪ PLC‬های دیگر زیمنس ‪ s7‬به خود اختصاص‬

‫داده بود‪ .‬همچنین برای کارهای سطح پایین و متوسط در صنعت به کار گرفته می شد‪ .‬نصب و برنامه نویسی‬

‫آسان‪ ،‬استفاده به عنوان ماژول اضافی در کنار ‪ ، cpu‬برنامه نویسی آن با نرم افزار‪، step7-micro/win‬‬

‫ورودی و خروجی های ‪ on-board‬از دیگر گفتنی ها در مورد این پی ال سی می باشد‪.‬‬

‫به علت محدودیت هایی که در تعداد پورت های ورودی و خروجی و همچنین ارتباطات شبکه این مدل وجود‬

‫داشت‪ ،‬شرکت زیمنس ‪ s7-1200‬را جایگزین ‪ s7-200‬کرد‪.‬‬

‫‪S7-1200‬‬ ‫•‬

‫شرکت اتوماسیون صنعتی زیمنس‪ ،‬نسل جدید ‪ plc‬های خود را تحت عنوان ‪ s7-1200‬که همانگونه که در باال‬

‫گفته شد‪ ،‬جایگزینی برای ‪ s7-200‬می باشد‪ ،‬به بازار عرضه کرد‪ .‬از این ‪ plc‬در کاربردهای کوچک و سیستم‬

‫های کنترلی نسبتا پیچیده استفاده می شود ‪. s7-1200‬به صورت ‪ compact‬طراحی شده و در‪ cpu‬های‬

‫آن از پورت ‪ profinet‬استفاده شده است‪ .‬شبکه ‪ profinet‬از شبکه های جدیدی ست که در دو نسخه ‪( I/O‬‬

‫شبیه به ‪ ) Profibus-DP‬و نسخه ‪( CBA‬شبیه به‪ ) Industrial Ethernet‬رونمایی شده است‪.‬‬

‫کنترلرهای ‪ s7-1200‬در پنج مدل ‪ CPU1215C , CPU1214C , CPU1212C , CPU1211C‬و‬

‫‪ CPU1217C‬ارائه شده اند‪ .‬یکی از فاکتورهایی که این مدل ها را از یکدیگر متمایز می کند‪ ،‬تعداد ماژول های‬

‫‪7‬‬
 ‫ورودی و خروجی ست که می توانند در کنار ‪ CPU‬قرار بگیرند‪ .‬مثال در مدل ‪ 1212‬حداکثر دو ماژول و در‬

‫مدل های ‪ 1214،1215‬و ‪ 1217‬حداکثر هشت ماژول ظرفیت وجود دارد‪.‬‬

‫‪S7-300‬‬ ‫•‬

‫مدل دیگری که به توضیح آن پرداخته ام‪ S7-300 ،‬است که یک پی ال سی پرکاربرد به حساب می آید‪ .‬در‬

‫حوزه عملکردی متوسط قرار دارد‪ ،‬در نوع ماژوالر تولید شده است و دارای ماژول های متنوعی ست‪ ،‬قابل توسعه‬

‫است و با نرم افزار ‪ STEP7‬برنامه نویسی می شود‪.‬‬

‫‪S7-300C‬‬ ‫•‬

‫این سری ‪ PLC‬ها همانند سری ‪ S7-300‬می باشند‪ .‬با این تفاوت که سری ‪ S7-300C‬در نوع کامپکت تولید‬

‫شده است‪ .‬حرف ‪ C‬در انتهای نام این سری نشان دهنده کامپکت بودن آن است‪ .‬نسبت به سری ‪ 300‬ارزان تر‬

‫تمام می شود و قابلیت توسعه دادن و افزودن برخی ماژول ها به آن وجود دارد‪ .‬این پی ال سی برای کاربردهای‬

‫معمولی و ساده‪ ،‬بسیار خوب جواب می دهد‪.‬‬

‫‪S7-400‬‬ ‫•‬

‫این مدل که به صورت ماژوالر طراحی و ساخته شده است‪ ،‬دارای حوزه عملکردی گسترده و وسیع می باشد‪.‬‬

‫توسط نرم افزار ‪ STEP7‬میتوان آن را برنامه نویسی کرد‪ .‬به راحتی قابل توسعه است‪ .‬در مقایسه با‬

‫‪ S7-300‬دارای حافظه بیشتر و قدرت و سرعت پردازش بیشتری ست‪ .‬حجم زیادی از سیگنال ها را تحت‬

‫پوشش خود قرار می دهد و در صنایع مختلف‪ ،‬طرفداران زیادی دارد‪.‬‬

‫‪8‬‬
 ‫‪S7-400H‬‬ ‫•‬

‫در موارد حساس و به اصطالح ‪ High Availablitiy‬که ممکن است هزینه نصب و راه اندازی مجدد که در‬

‫صورت بروز عیب نیاز است‪ ،‬بسیار باال باشد‪ ،‬زمانی که متوقف شدن یک پروسه خسارت های زیادی به بار بیاورد‪،‬‬

‫و یا جایی که بهره برداری از پروسه به اجبار باید بدون مانیتورینگ و حضور پرسنل انجام شود‪ ،‬از‪s7-400H‬‬

‫استفاده می کنند‪ .‬پایه این مدل همان ‪ S7-400‬می باشد‪ .‬ویژگی جالبی که سری ‪H 400‬را بسیار برجسته می‬

‫کند‪ ،‬قابلیت سوئیچینگ بین ‪ cpu‬هاست‪.‬‬

‫در این سیستم که به آن ‪ Redundant‬هم گفته می شود‪ ،‬دو ‪ cpu‬زیمنس وجود دارند که در جایگاه رزرو‬

‫یکدیگر عمل می کنند‪ .‬به این صورت که اگر در حین انجام کار‪ ،‬یکی از ‪ cpu‬ها یا ماژول های روی آن‪ ،‬دچار‬

‫نقص شوند و به خطا بخورند‪cpu ،‬دیگر جایگزین آن می شود تا پروسه به درستی به پایان برسد‪ .‬در زمانی که‬

‫عمل سوئیچینگ درحال انجام است‪ ،‬خروجی ها ثابت و بدون تغییر می مانند تا کار بی نقص انجام شود‪ .‬برای‬

‫برنامه نویسی این ‪ PLC‬ارزشمند از نرم افزار ‪ step7‬و پکیج ‪ H-System‬استفاده می گردد‪.‬‬

‫‪S7-400FH‬‬ ‫•‬

‫این سری نیز دقیقا مانند‪ s7-400‬است و تمام ویژگی های ‪ s7-400H‬داراست‪ .‬تنها مورد متفاوت‪ ،‬که دو سری‬

‫گذشته ندارند‪ ،‬برخورداری از توانایی ‪ f-system‬است که به معنی کار در موقعیت هایی ست که به درجه امنیت‬

‫باال نیاز دارند‪.‬‬

‫‪9‬‬
 ‫‪S7-1500‬‬ ‫•‬

‫سری جدید ‪ cpu‬های زیمنس تحت عنوان ‪ s7-1500‬به بازار و صنعتیان ارائه شده است‪ .‬پیشرفته ترین‬

‫امکانات مانند وجود ‪ lcd‬بر روی این ‪ cpu‬ها که امکان برنامه نویسی و مانیتورینگ را به اپراتور و مهندسین برق‬

‫می دهد‪ ،‬در محصوالت تولیدی این سری وجود دارد ‪. S7-1500‬در سه مدل‪CPU-1511-1PN , CPU-‬‬

‫‪1513-1PN‬و ‪ CPU1516-3PN/DP‬در بازار وجود دارد‪.‬‬

‫مدل ‪ 1511‬بیشتر برای کاربردهای کوچک تا متوسط استفاده می شود‪ .‬مدل ‪ 1513‬زیمنس مناسب برای‬

‫کاربردهای متوسط تا بزرگ طراحی شده است‪ .‬کامل ترین نوع ‪ ، S7-1500 SIEMENS PLC‬مدل‬

‫‪ CPU1516-3PN/DP‬می باشد که دارای دو پورت ‪ Profinet‬و یک پورت ‪ Profibus‬است‪ .‬وجود این‬

‫پورت ها‪ ،‬قدرت چشمگیری به این پی ال سی داده است و همین امر باعث تمایز آن ها از دیگر کنترلرها می شود‪.‬‬

‫سری ‪S5‬‬

‫‪10‬‬
‫سری ‪S7‬‬

‫‪11‬‬
 ‫در این پروژه از برنامه نویسی بر روی ‪ PLC‬سری ‪ 7‬و ورژن ‪ 15.1‬استفاده شد‪.‬‬

‫در مرحله بعد وارد ج زییات برنامه پیاده سازی شده و روش های کد زنی به روش پله ای در ‪Tia Portal‬‬

‫میشویم ‪:‬‬

‫خود زبان را می توان به عنوان مجموعه ای از ارتباطات بین چک کننده های منطقی (تماس ها) و محرک ها‬

‫(کویل ها) مشاهده کرد‪ .‬اگر بتوان مسیری را بین سمت چپ پله و خروجی ردیابی کرد‪ ،‬از طریق کنتاکتهای‬

‫اعالم شده (درست یا "بسته")‪ ،‬پله درست است و بیت ذخیره سیمپیچ خروجی (‪ )1‬یا درست است‪ .‬اگر هیچ‬

‫مسیری قابل ردیابی نباشد‪ ،‬خروجی نادرست است (‪ )0‬و "سیم پیچ" بر اساس قیاس با رله های الکترومکانیکی‬

‫"بدون انرژی" در نظر گرفته می شود‪ .‬قیاس بین گزاره های منطقی و وضعیت تماس رله به دلیل کلود شانون‬

‫است‪.‬‬

‫منطق نردبان دارای کنتاکت هایی است که مدارها را برای کنترل سیم پیچ ها می سازد یا می شکند‪ .‬هر سیم‬

‫پیچ یا کنتاکت مربوط به وضعیت یک بیت واحد در حافظه کنترل کننده قابل برنامه ریزی است‪ .‬برخالف رلههای‬

‫الکترومکانیکی‪ ،‬یک برنامه نردبانی میتواند هر تعداد بار به وضعیت یک بیت اشاره کند‪ ،‬که معادل رلهای با تعداد‬

‫نامحدود زیادی کنتاکت است‪.‬‬

‫به اصطالح "‪ "contacts‬ممکن است به ورودی های فیزیکی ("سخت") به کنترل کننده قابل برنامه ریزی از‬

‫دستگاه های فیزیکی مانند دکمه های فشاری و سوئیچ های محدود از طریق یک ماژول ورودی یکپارچه یا‬

‫خارجی اشاره داشته باشد‪ ،‬یا ممکن است نشان دهنده وضعیت بیت های ذخیره سازی داخلی باشد که ممکن‬

‫است در جای دیگر برنامه تولید شوند‪.‬‬

‫هر پله از زبان نردبانی معموالً یک سیم پیچ در سمت راست دارد‪ .‬برخی از سازندگان ممکن است بیش از یک‬

‫سیم پیچ خروجی را در یک پله اجازه دهند‪.‬‬

‫‪12‬‬
 ‫شرح فرآیند پروژه پیاده سازی شده در تیا پورتال ‪:‬‬

‫در این فرآیند دو تسمه نقاله در کنار یکدیگر قرار گرفته است‪ .‬در هر تسمه نقاله یک ورودی محصول‬

‫)‪ (Emitter‬وجود دارد که مواد خام )‪ (Raw Material‬به رنگهای سبز و آبی به صورت تصادفی تولید‬

‫مینماید‪ .‬هر یک از تسمه نقالهها وظیفهی هدایت یک رنگ خاص را به عهده دارد‪ .‬تشخیص رنگ مادهی خام‬

‫توسط سنسورهای ‪ Vision‬که بر باالی تسمه نقالهها متصل است‪ ،‬صورت میپذیرد‪ .‬اگر مادهی خامی به رنگ‬

‫متفاوتی از آنچه که میبایست در تسمه نقاله وجود داشته باشد‪ ،‬این مادهی خام از طریق ‪ Pusher‬هایی که در‬

‫کنار هر تسمه نقاله متصل است‪ ،‬به تسمه نقالهی مجاور منتقل میگردد‪ .‬تشخیص اینکه مادهی خام در مقابل‬

‫‪ Pusher‬قرار گرفته است توسط سنسورهای خازنی که در شکافی در طول هر تسمه نقاله تعبیه شده است‪،‬‬

‫انجام میگیرد‪ .‬پس از هدایت مواد خام با رنگهای مرتبط با تسمه نقاله یک سنسور ‪ Diffuse‬جهت شمارش‬

‫تعداد مواد خام عبوری از تسمه نقاله مربوطه در مجاورت هر ‪ Pusher‬تعبیه شده است‪ .‬در انتهای مسیر نیز یک‬

‫سطح شیب دار به تسمه نقاله ها متصل شده است که آنها را به ‪ Remover‬هدایت مینمایند‪.‬‬

‫این فرآیند دارای یک پانل کنترلی شامل تجهیزات زیر است‪:‬‬

‫کلید ‪ Emergency Stop:‬با فشردن این کلید فرآیند متوقف میگردد و برای شروع دوباره فرآیند باید‬ ‫•‬

‫این کلید از حالت فشرده خارج و دکمهی ریست زده شود تا با زدن دکمهی ‪ Start‬فرآیند آغاز گردد‪.‬‬

‫کلید ‪ Start:‬با فشردن این کلید فرآیند آغاز خواهد شد‪.‬‬ ‫•‬

‫کلید ‪ Stop:‬با فشردن این کلید فرآیند متوقف میگردد و تسمه نقالهها خاموش میگردند‪.‬‬ ‫•‬

‫کلید ‪ Reset:‬برای ریست کردن تعداد مواد خام عبوری از هر تسمه نقاله‬ ‫•‬

‫نمایشگر ‪ Green Counter:‬برای نشان دادن تعداد مواد خام سبز رنگ‬ ‫•‬

‫‪13‬‬
 ‫نمایشگر ‪ Blue Counter:‬برای نشان دادن تعداد مواد خام آبی رنگ‬ ‫•‬

‫جزییات قسمت ‪: Ladder programming‬‬

‫( توضیحات مربوط به هر تصویر در زیر آن نوشته شده است )‬

‫در این قسمت کلید های مورد نیاز برنامه ست میشوند و از متغیر کمکی برای کلید استارت استفاده شده است و‬

‫از این به بعد نقش استارت را ایفا خواهد کرد‪.‬‬

‫در این قسمت تنها از متغیر های کمکی برای استفاده راحت تر از بعضی سنسور ها استفاده میکنیم‪.‬‬
‫‪14‬‬
‫وقتی که کلید استارت زده میشود هر کدام از کانویر های ورودی شروع به کار میکنند تا اینکه یکی از کلید های‬

‫نورمالی کلوزد فعال شوند که هر کدام از انها در تصاویر بعدی زمان فعال شدنشان مشخص میشوند‪.‬‬

‫‪15‬‬
 ‫در این قسمت ‪ ۴‬سناریو اصلی برنامه پیاده سازی شده است ؛ از انجایی که خروجی ویژن سنسور ها یک عدد‬

‫میباشد و عدد ‪ ۴‬نشان دهنده رنگ سبز و عدد ‪ ۱‬نشان دهنده رنگ ابی میباشد میتوان با استفاده از دو عدد‬

‫مقایسه کننده ‪ ۴‬حالت اصلی یعنی جفت سبز یا جفت ابی یا یکی سبز و یکی ابی ؛ استیت های برنامه را مشخص‬

‫کرد و همچنین هر موقع که یکی از پوشر های مربوط به هر حالت بعد از فعال شدن به حالت اولیه خود‬

‫بازگشت ؛ ان استیت هم ریست شده و منتظر ورودی بعدی میشود‪.‬‬

‫‪16‬‬
‫منطق این قسمت نیز برای حاالتی که هنوز یکی از مواد خام به سنسور ها نرسیده باشد یا وقتی که هردو رسیده‬

‫یا هردو نرسیده باشند میباشد ‪.‬وقتی که یکی از انها نرسیده باشد باید ان کانویر ورودی ای که ماده روی ان‬

‫رسیده است متوقف شود تا ماده دیگر در پشت ویژن سنسور به ان برسد ولی وقتی هر دو نرسیده یا هردو رسیده‬

‫باشند ؛ نیاز به توقف کانویر ورودی ای نمیباشد‪ .‬برای متوقف کردن کانویر ورودی نیز یکی از کلید های نورمالی‬

‫کلوزد مربوط را در عکس قبلی باز میکنیم‪.‬‬

‫حال برای هریک از سناریو ها باید سنسور های خازنی را چک کنیم و اگر که یک سیگنال نگتیو ادج تولید میکرد‬

‫به معنی ان است که ماده از جلوی سنسور عبور کرده است و حاال باید کانویر های ورودی بر اساس هر سناریو‬

‫متوقف شوند و اساس کار متوقف کردن ان هم مانند بخش قبلی میباشد‪.‬‬

‫‪17‬‬
‫دراین قسمت نیز باید پوشر ها را بر اساس هر سناریو فعال کنیم به طور مثال زمانی که ماده ابی بر روی کانویری‬

‫که رنگ سبز را میشمارد قرار گیرد ؛ پوشر ان سمت ان را به روی کانویر رنگ خودش منتقل میکند‪ .‬همچنین‬

‫وقتی که سنسور فرانت پوشر یک پازتیو ادج تولید میکند؛ باید پوشر را ریست کرده و به حالت اولیه بر میگردانیم‪.‬‬

‫همین مراحل برای سناریو های دیگر نیز میباشد‪.‬‬

‫‪18‬‬
‫حال در این قسمت کانویر های خروجی را کنترل میکنیم به گونه ای که از وقتی که سنسور خازنی وجود ماده را‬

‫حس کرد ؛ همان کانویر مربوط به سنسور روشن میشود و در حالتی که ماده بر روی کانویر مخصوص به ان رنگ‬

‫قرار نداشته باشد ؛ وقتی که پوشر کامال فعال شد و ماده را برروی کانویر دیگر قرار داد با استفاده از سنسور فرانت‬

‫پوشر این اتفاق را متوجه میشویم و سپس کانویر سمت دیگر را روشن میکنیم‪.‬‬

‫برای سناریو اخر هم که هر دو ماده بر روی کانویر مربوط به خود بودند تنها کاری که میکنیم راه اندازی هر دو‬

‫کانویر خروجی به صورت همزمان میباشد و همچنین وقتی که ماده به سنسور دیفوز بعد پوشر ها رسید هر دو‬

‫کانویر خروجی متوقف و ریست میشوند و منتظر ورود ماده بعدی میشوند‪.‬‬

‫‪19‬‬
 ‫در این قسمت نیز تنها کاری که کردم این بود که متغیر های کمکی ای که تعریف کرده بودم در قسمت های‬

‫قبل را به صورت موازی تبدیل به عملگر خروجی مربوط به ان کردم‪.‬‬

‫در نهایت در این قسمت هم با استفاده از سنسور های دیفوز توضیح داده شده تعداد هر یک از مواد ابی و سبز را‬

‫با استفاده از یک آپ کانتر میشماریم و به نمایشگر دیجیتال میدهیم‪.‬‬

‫‪20‬‬
‫سپس برای شبیه سازی کد میبایست با نرم افزار ‪ Factory IO‬به شبیه سازی و صحت آن پرداخت ‪:‬‬

‫در شکل زیر نمای کلی در محیط فکتوری آیو را مشاهده میکنیم‪:‬‬

‫در شکل نیز سنسور ها به طور واضح تری در این محیط نمایش داده شده اند ‪:‬‬

‫‪21‬‬
 ‫در شکل زیر نیز نحوه وصل کردن سنسور ها و عملگر ها را بر روی درایور مشاهده میکنیم ‪:‬‬

‫بعد از اتمام کار با ‪ PLC‬نوبت به اشنایی با تجهیزات مهمی چون ‪ HMI‬یا همان رابط بین انسان و‬

‫ماشین بود که به عنوان مانیتور برای ‪ PLC‬عمل میکند ‪:‬‬

‫در کارخانه های مختلف‪ ،‬کنترل کردن خط تولید اهمیت بسیاری داشته و بر کیفیت نهایی محصوالت تولیدی‬

‫تاثیر بسزایی را خواهد داشت‪ .‬مانیتورینگ سیستمی است که در صنایع مختلف جهت نظارت و کنترل محصوالت‬

‫به کار گرفته می شود و در آن جهت نظارت بر اجرای خط تولید‪ ،‬مقدار دهی پارامترهای مختلف یک فرایند و‬

‫مشاهده آنها و دادن دستورهای کنترلی استفاده می گردد‪.‬‬

‫سیستم مانیتورینگ شامل دو دسته ‪ HMI‬و ‪ SCADA‬بوده که این دو سیستم دارای تفاوت های اساسی با‬

‫یکدیگر می باشند‪ .‬پی السی نیز که از آن به جای کنترل پنل های سنتی استفاده می شود و توانایی نظارت بر‬

‫ورودی سنسورها را دارند‪ ،‬در ارتباط با ‪ HMI‬می باشند‪.‬‬

‫‪22‬‬
‫‪ HMI‬به ارتباط بین انسان و ماشین گفته می شود که کوتاه شده عبارت ‪Human Machine Interface‬‬

‫می باشد‪ .‬برای مشاهده و تنظیم پارامترهای مختلف در دستگاه های صنعتی مانند اینورتر‪ ،‬پی ال سی و غیره از‬

‫‪ HMI‬استفاده می کنند‪.‬‬

‫امکان تغییر دادن پارامترهای مختلف در سیستم و یا کنترل نموده سیستم توسط ‪ HMI‬وجود دارد‪ .‬یکی از‬

‫قابلیت های منحصر به فرد در ‪ HMI‬ها امکان اتصال همزمان به ‪ 255‬دستگاه و کنترل کردن آنها می باشد‪.‬‬

‫در گذشته برای کنترل نمودن سیستم ها و پارامترهای مختلف آنها از نرم افزارهای کامپیوتری مختلف استفاده‬

‫می شد‪ .‬استفاده از این نرم افزارها محدودیت هایی مانند ویروسی شدن و آسیب پذیری را داشت که باعث‬

‫ضررهای اقتصادی فراوانی به شرکت های مختلف می گردید‪ .‬برای جلوگیری از این ضرر و زیان ها برای‬

‫مانیتورینگ و کنترل نمودن سیستم ها ‪ HMI‬وارد بازار شد‪.‬‬

‫اتوماسیون صنعتی یکی از بهترین اختراعات بشر برای انجام و کنترل فرایندهای صنعتی مختلف می باشد که‬

‫نقش مهمی را در مانیتورینگ سیستم ها ایفا می کند‪.‬اتوماسیون صنعتی باعث سرعت بخشیدن به فرایندها و‬

‫همچنین راحت تر شدن آنها گشته و بهره وری بسیاری از صنایع با استفاده از این سیستم بهبود یافته است‪.‬‬

‫‪ HMI‬امرن و ‪ HMI‬های ژاپنی از بهترین و شناخته شده ترین ‪ HMI‬ها در بازار بوده که تنوع باالیی را در این‬

‫محصوالت ارائه داده اند‪ .‬زیمنس‪ ،‬میتسوبیشی‪ ،‬یاسکاوا‪ ،‬فانوک و … از دیگر شرکت های سازنده معروف در‬

‫ساخت ‪ HMI‬می باشند‪.‬‬

‫در صنایع متنوعی مانند صنایع غذایی و نوشیدنی‪ ،‬خطوط تولید صنایع مختلف‪ ،‬صنایع ماشین سازی و داروسازی‬

‫از سیستم ‪ HMI‬استفاده می گردد‪.‬‬

‫‪23‬‬
 ‫اندازه های متنوعی از ‪ HMI‬در بازار وجود دارد و در صنایع مختلف مورد استفاده قرار می گیرد ‪. HMI 2‬اینچ‬

‫‪ 7.3 ،TEXT PANEL‬اینچ‪HMI 5 ،HMI 3.4 TOUCH PANEL ، TEXT PANEL‬اینچ‪ 7 ،‬اینچ‪8 ،‬‬

‫اینچ‪ 10 ،‬اینچ‪ 12 ،‬اینچ و ‪ 15‬اینچ ‪ TOUCH PANEL‬از سایزهای مختلف ‪ HMI‬می باشند که قابلیت وصل‬

‫شدن به ‪ P L C‬ها را دارند و برای این کار نیاز به پورت ها و پروتکل های مختلفی می باشد‪.‬‬

‫سیستم های صنعتی ‪ LS‬به عنوان یک تکنولوژی گرافیکی ‪ cutting edge‬و یک رابط کاربری راحت به کار‬

‫برده می شوند ‪. HMI LS‬دارای مشخصات فنی از قبیل وضوح باال‪ ،‬رابطه اترنت‪ ،‬ویرایش ساده‪ ،‬تابع خواندنی‪،‬‬

‫تغییر دادن راحت آدرس ها‪ ،‬دارای حافظه کافی‪ ،‬بهبود مدیریت دیتا‪ ،‬پشتیبانی از فایل های گرافیکی مانند‪، GIF‬‬

‫‪BMP ،JPG‬و‪ ، WMF‬نمادهای برداری با کیفیت و شبیه سازی همزمان و آفالین می باشد‪ .‬این ‪ HMI‬دارای‬

‫نمایشگر چند زبانه بوده و از ‪ USB‬میزبان برای دستگاه های جانبی استفاده می کند‪.‬‬

‫برای ارتباط برقرار کردن ‪ HMI‬با ‪ P L C‬و رایانه نیاز است تا در ابتدا فایل جدید در نرم افزار ‪ DOPSoft‬ایجاد‬

‫شده و صفحات گرافیکی مانند قرار دادن شستی ها‪ ،‬موتورها و غیره طراحی گردد‪ .‬پس از آن باید ارتباطی را بین‬

‫‪ HMI‬و کامپیوتر به وسیله یک پروتکل مناسب و قابل پشتیبان برقرار کرد‪ .‬پس از اتصال به رایانه باید ارتباط‬

‫‪HMI‬با ‪ P L C‬نیز برای کنترل کردن و نظارت بر فرایندها صورت گیرد‪.‬‬

‫جهت ارتباط ‪ HMI‬با رایانه نیاز است تا از پروتکل ‪ RS232‬استفاده نمود‪ .‬این پروتکل را در اصطالح پورت‬

‫‪COM‬می نامند‪ .‬برای این که ارتباط ‪ HMI‬با ‪ PLC‬برقرار گردد در ابتدا باید مارک ‪ P L C‬را مشخص نمود و در‬

‫ادامه به برنامه ریزی برای ‪ HMI‬پرداخت‪ .‬مارک های مختلفی برای پی ال سی وجود دارد که از آن جمله می‬

‫توان به‪ OMRON ،SEMENS ، VIGOR DELTA‬و … اشاره کرد‪.‬‬

‫‪24‬‬
 ‫استفاده از ‪ HMI‬در سیستم های مختلف باعث می شود تا بر اساس نیازهای موجود تولید و تغییر در فرایندهای‬

‫مختلف مانیتورینگ شده و میزان اثر بخشی آن فرایند افزایش یافته و زمان هدر رفت بسیار کاهش می یابد‪.‬‬

‫سیستم های ‪ HMI‬باید به صورت متناسب با مقتضیات کار طراحی گردد و در این صورت است که باعث می شود‬

‫نیروی کار بهره وری باالتری داشته و آگاهی مجموعه تولیدی در رابطه با کنترل کردن و نگهداری ماشین آالت‬

‫مختلف افزایش یابد‪.‬‬

‫کد آالرم های مختلفی که سیستم های ‪ HMI‬دارند مزیت بزرگی برای آنها محسوب شده و باعث می شود تا در‬

‫صورتی مشکل و خرابی در دستگاه ها به وجود آید با این کد آالرم ها مجموعه از خطا و مشکل احتمالی آگاهی‬

‫پیدا کرده و رویدادی مخرب اتفاق نیفتد‪.‬‬

‫رابطه بین ‪ PLC‬و ‪HMI‬‬

‫‪25‬‬
‫مانیتور ‪HMI‬‬

‫‪26‬‬
 ‫فصل سوم‬

‫ارزیابی و تحلیل محل کارآموزی و ارائه ی پیشنهادات سازنده در طول دوره کارآموزی ‪:‬‬

‫محل کارآموزی که شرکت سپهر سامانه توس میباشد ؛ واقع در شهرک صنعتی توس در نزدیکی مشهد بود‪.‬‬

‫بنده اکثر اوقات به صورت دور کاری پروژه گفته شده را جلو میبردم و در صورت مشکل جناب مهندس پاکدامن‬

‫همیشه در دسترس بودند و به من در این مسیر کمک میکردند‪ .‬همچنین در طول دوره کارآموزی چند روز همراه‬

‫با تیم ایشان به بازدید از محل کار فعلی شرکت که انجام پروژه ای در شرکت پخش فراورده های نفتی مشهد بود‬

‫رفتم و با عملکرد و تجهیزات انجا اشنا شدم‪.‬‬

‫به طور کلی از عملکرد شرکت و همچنین تجربه ها و اموخته های جدید که در این مدت فرا گرفته ام خیلی‬

‫راضی هستم و از تمام عوامل شرکت که در این راه بنده را همراهی کردند صمیمانه قدردانی میکنم‪.‬‬

‫از مزیت های شرکت عملکرد مدیریتی بسیار خوب توسط جناب مهندس پاکدامن مدیر شرکت بود که پروژه های‬

‫جاری شرکت را با تیم مهندسان به بهترین شکل و به موقع و طبق برنامه جلو میبردند و از پروژه های اخر این‬

‫شرکت ؛ میتوان با همکاری ان ها با شرکت پخش فراورده های نفتی مشهد به منظور تعویض ‪ PLC‬موتور های‬

‫بارگیری انبار نفت و همچنین طراحی ‪ bag filter‬بر روی ‪ PLC‬اشاره کرد‪.‬‬

‫برای قسمت پیشنهاد نیز ؛ صرفا اگر فضای خود شرکت بزرگتر میبود و امکان برگزاری جلسات متعدد تری بین‬
‫اعضای شرکت میبود ؛ بسیار بهتر میشد‪.‬‬

‫‪27‬‬
 ‫مراجع‬

[1] https://fanamoozan.com
[2] https://www.youtube.com/channel/UC1P4ACs0hsr7AWcl-mWKQbQ

28