You are on page 1of 154

‫ر‬ ‫ل د وم ا‬ ‫ث‬

‫ز ت‬ ‫ون ا‬ ‫ر‪:‬‬

‫‪ ! "#$‬ان‬
‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬
‫تا ا‬ ‫ا‬
‫ن‬ ‫أ‬ ‫ذ‪ :‬أ‬ ‫ت إ راف ا‬

‫ا در ھ ھ ري‬ ‫ن إ داد ا ط ب‪:‬‬

‫‪:‬‬ ‫ا‬
‫‪:‬ر‪+‬‬ ‫& س(‬ ‫وا' ( د وا'‬ ‫ا " وم ا ) و‬ ‫ذ &‬ ‫)أ‬ ‫ذ‪ :‬أ د أ "ون‬ ‫ا‬

‫‪. :‬وا‬ ‫& س(‬ ‫وا' ( د وا'‬ ‫ا " وم ا ) و‬ ‫ذة &‬ ‫)أ‬ ‫‪-‬‬ ‫ذة‪:‬‬ ‫ا‬

‫‪. :‬وا‬ ‫& س(‬ ‫وا' ( د وا'‬ ‫ا " وم ا ) و‬ ‫ذة &‬ ‫)أ‬ ‫‪/‬‬ ‫ذة‪ :‬د ر إ‬ ‫ا‬

‫‪:‬‬ ‫ا &! ا ‪%‬‬


‫‪2017-2016‬‬
‫‪ +,‬و ‪) $‬‬

‫ون" )ا روم‪(18:‬‬ ‫ت َوا ْ َرْ ِ‬


‫ض َو َ ِ ًّ َو ِ َن ُ ْظ ِ ُر َ‬ ‫َ َوا ِ‬ ‫" َو َ ُ ا ْ َ ْ ُد ِ ا‬

‫أﻧﻄﻠﻖ ﻣﻦ ﻫﺬﻩ اﻵﻳﺔ اﻟﻜﺮﻳﻤﺔ ﻷﺷﻜﺮ اﷲ ﻋﺰ وﺟﻞ اﻟﺬي أﻧﻌﻢ ﻋﻠﻲ ﺑﺈﺗﻤﺎم ﻫﺬا اﻟﺒﺤﺚ‬
‫اﻟﻤﺘﻮاﺿﻊ‬

‫ﻛﻤﺎ أﺗﻮﺟﻪ ﺑﺎﻟﺸﻜﺮ اﻟﺠﺰﻳﻞ إﻟﻰ أﺳﺘﺎذي اﻟﻔﺎﺿﻞ اﻟﺴﻴﺪ أﺣﻤﺪ أﺟﻌﻮن ﺑﺘﻔﻀﻠﻪ ﻋﻠﻴﻨﺎ وذﻟﻚ‬
‫ﺑﻘﺒﻮﻟﻪ اﻹﺷﺮاف ﻋﻠﻰ ﻫﺬﻩ اﻟﺮﺳﺎﻟﺔ وﻋﻠﻰ اﻹﻫﺘﻤﺎم واﻟﺮﻋﺎﻳﺔ اﻟﺘﻲ ﻏﻤﺮﻧﺎ ﺑﻬﺎ وﻋﻠﻰ رﺣﺎﺑﺔ‬
‫ﺻﺪرﻩ وﺗﻔﻬﻤﻪ اﻟﻜﺒﻴﺮ‪.‬‬

‫ﻧﺸﻜﺮﻩ ﻋﻠﻰ ﻛﻞ اﻟﻨﺼﺎﺋﺢ واﻟﺘﻮﺟﻴﻬﺎت اﻟﻘﻴﻤﺔ ﻃﻴﻠﺔ اﻟﻤﺪة اﻟﻤﺨﺼﺼﺔ ﻟﻠﺒﺤﺚ‪ ،‬ﻓﻠﻪ ﻣﻨﺎ‬
‫أﻃﻴﺐ اﻟﺘﺤﻴﺎت وأزﻛﻰ ﻣﻌﺎﻧﻲ اﻟﻌﺮﻓﺎن‪.‬‬
‫إھ اء‬

‫أھدي ھذا ا ث‪:‬‬

‫)'( ا '& ح و ا ‪#$‬ر ‪.‬‬ ‫ة‪' * ،‬‬ ‫)'( ا‬ ‫إ ( روح أ‪ #‬ا ‪ / 0‬ا ذي * '‬

‫‪.‬‬ ‫د ' د ‪ 6‬وط ‪4‬‬ ‫أ‬ ‫ا‬ ‫‪' :‬ت و ‪9‬زا ت و ‪(7#‬‬ ‫ا‬ ‫إ( أ‬

‫ر م و ط ‪ /‬ا زھراء‪.‬‬ ‫را‪#‬ط ‪4‬وي ‪: 9‬ن ا ‪ 0‬ل ' أ=‬ ‫)‬ ‫إ ( ن & )'‬

‫و =‪ $‬و ر‪:‬زه‪.‬‬ ‫‪:‬ل ‪@#‬‬ ‫إ ( أ‪$‬د‪ 6 4‬ا و ء درة‬

‫‪ 0$‬رھ و‪ #:‬رھ ‪.‬‬ ‫‪*6‬‬ ‫إ ( ‪:‬ل رد ن‬

‫درب ا )*م *و‪$‬ول * ذف ا ' ود‪.‬‬ ‫ر أ' ر‬ ‫إ ( ‪:‬ل ن * '‬

‫‪#‬د ا ‪ 7‬در ھرھ ري‪.‬‬


‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫‪:‬‬ ‫ا‬
‫‪ ،/‬طورت )‬ ‫و‪9‬ت‬ ‫ا ' ن ا = رة‪،‬‬ ‫ر ت ا‪C‬دارة ا ‪0‬ر‪/ #‬‬
‫‪:‬ن ا' ط‬ ‫طور وظ ‪6‬ف ا دو ‪ ./‬و‬ ‫ووظ ‪ ، E6‬وذ ك ‪ :)' :‬س ط‪) #‬‬
‫‪':‬‬ ‫ل أ&زاء ا راب ا وط' ‪@ ،/ :‬ن ا‪C‬دارة ا ر‪:‬ز ‪9 /‬‬ ‫د‬ ‫ا‪C‬داري‬
‫‪G /‬ط ر ) ل‬ ‫‪ / :‬أن ‪I‬ط*‪# H‬‬ ‫ا *و&‬ ‫وإ ‪' :‬‬ ‫‪0*#‬ت ‪ E:‬ء‬ ‫و دھ ‪،‬‬
‫ت ا را‪./ #‬‬ ‫=*ف ا &‬
‫ر‪ / :‬ا & ‪H‬‬ ‫وا‪/#:‬‬ ‫وظ ‪6‬ف ا‪C‬دارة‬ ‫ر‬ ‫إذ إن ا طور ا ذي‬
‫&س ا '‬ ‫دة ‪#‬‬ ‫‪:‬وم‬ ‫‪J‬دارة وا‬ ‫و طوره‪ ،‬ا *زم & وز ا ‪ E‬وم ا =ز'‬
‫ا ‪#I‬ط ‪ ،‬إ ( ‪ '#‬ا ‪ E‬وم ا &د د * *ط‪ /‬ا ‪6 7‬م *( ا ‪ / :‬ا & ‪ ،/‬وذ ك ‪#‬ر‬
‫*(‬ ‫*( ط*) ت ا ‪ /':‬وا‪ #:'9‬ب ا‪&C‬را‪6‬‬ ‫‪ /‬ا ‪7‬رب وا‪ E'9‬ح‬ ‫ا' ج‬
‫* ‪.1‬‬ ‫) &‪ /‬ا‪ / : C‬ا ' و ‪ (* /‬ا ‪ )$‬د ا‬
‫م )د ‪7‬ط و *‪ /‬و وردا ن وارد ا‪ '9‬ج * ر ‪/‬‬ ‫*‬ ‫وا ‪:‬م ا‬
‫ز‬ ‫ظل ' خ‬ ‫‪ 7‬ق ا ' ‪ /‬ا‪ $ 49‬د ‪/‬‬ ‫‪* * /‬ط‪ /‬ا ر‪:‬ز ‪# ،/‬ل آ ‪/‬‬ ‫ا‬
‫=د ‪ /‬ا ‪:‬و ‪ (* /‬ا ‪ )$‬د ا دا=* ‪.2‬‬ ‫ر‬ ‫‪ /‬وو *‪* /‬‬ ‫‪' #‬‬
‫ل ‪/ 0#‬‬ ‫رس & و ‪ /‬ن ا ' ط‪ /‬وا‬ ‫ت ا را‪/ #‬‬ ‫‪' :‬ت ا &‬ ‫و‬
‫ر ‪: /‬ون ‪ 7‬دة ‪I#‬وا‪#‬ط ‪' 4‬و' ‪ /‬و 'ظ ‪/‬‬ ‫* ‪@ ،/‬ن ھذه ا‬ ‫=د ‪ /‬ا ‪ Q $‬ا‬
‫‪/‬‬ ‫‪/‬ا‬ ‫‪:‬ل ا د‬ ‫ت ر‪ /# 4‬ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري ا ذي‬ ‫‪#‬ق‪ ،‬وذ ك‬ ‫ددة ‪: #‬ل‬
‫‪7‬را و ' ‪ 7 #‬م ' ‪/‬‬ ‫ا د ‪7‬راط ‪ /‬و و ر ‪ I‬ء آ ' و‬ ‫‪ E‬رض أن‬ ‫ا‬
‫‪ #‬ره و *‪ /‬وھد ‪.3‬‬ ‫ورھ ا‪ 'C‬ن ‪#‬‬

‫د‬ ‫ا ‪' 7‬ون ا ) م‪/) & ،‬‬ ‫‪ - 1‬إ ن داودي‪ ،‬ا وا وا ) ل وا ' ‪ /‬ا * ‪0 # /‬رب‪ ،‬أطرو ‪ ' /‬ل ا د‪ :‬وراه‬
‫‪ ،2015/2014 ،T ،/‬ص ‪.1‬‬ ‫ا = س‪ ،‬ا ر‪ #‬ط‪ / *: ،‬ا )*وم ا ‪' 7‬و' ‪ /‬وا‪&9‬‬
‫‪،/‬‬ ‫‪ - 2‬أ '‪ /‬د‪ ،‬ا را‪ /#4‬ا 'ظ م ا‪C‬داري ا را‪ #‬ا ‪0‬ر‪ ، #‬أطرو ‪ ' /‬ل ا د‪ :‬وراه ا ‪' 7‬ون ا ) م وا )*وم ا‬
‫د‬ ‫& )‪/‬‬
‫‪ ،2015/2014 T /‬ص ‪.5‬‬ ‫د ا = س ا ر‪ #‬ط‪ / *: ،‬ا )*وم ا ‪' 7‬و' ‪ /‬وا‪&9‬‬
‫‪ - 3‬إدر س ا ‪:‬ر ' ‪ ،‬ا ‪ / T7‬ا ‪ I7‬ء رھ ' ت ا د ‪7‬راط ‪ /‬وا ' ‪ ' /*& ،/‬دي ‪ I4‬ة ا ‪0‬رب‪ ،‬ط‪ /)#‬ا ' ‪ /‬ا ر‪ #‬ط‪،‬‬
‫ا )دد ‪ ،2016/6/1‬ص ‪.247‬‬

‫‪1‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫‪:‬ل 'ظو ‪ /‬ر ‪ I /‬ن 'ظو ‪/‬‬ ‫ر‪ /# 4‬ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري ‪ #‬ذا ا )'(‬
‫‪ W‬ب‬ ‫‪: 9‬ن ‪$‬ورھ 'ظر و ط‪7 #‬‬ ‫'ظو ‪ /‬ا ‪ / :‬ا ر دة ا‬ ‫‪ ،/ *:‬ھ‬
‫أ‪' #‬ت ' ا &ر‪/#‬‬ ‫و ر ) ت *ز ‪ ،/‬وھذا‬ ‫إرادة وا‪ / I‬وا'=راط & )‬
‫ا ‪0‬ر‪./ #‬‬
‫* ‪ /‬ا & دة‬ ‫* ‪/ :‬ا‬ ‫دا‬ ‫ا و‪$‬ول إ ( ا‬ ‫و ر&‪ H‬ا ‪IE‬ل‬
‫‪ $‬ب ا ‪G‬ن‬ ‫‪ /‬إ‪ ،/ T$‬وا'=راط ‪4‬وي‬ ‫ا ‪0‬رب إ ( و&ود إرادة‬
‫ل‬ ‫ث‬ ‫* ‪ ،1‬را‪#‬ط إ ه ‪# #‬دأ ا د‪ #‬ر ا ر ‪* /# ' # ' :‬دو ‪ /‬وا & ‪،H‬‬ ‫ا‬
‫‪ #‬رھ‬ ‫ل ا‬ ‫‪ 7‬ق & وع ا‬ ‫ن =‪T‬ل ذ ك *( ر‪#‬ط‬ ‫رع ا ‪0‬ر‪#‬‬ ‫ا‬
‫ل ‪#‬دأ ا ر‪ # # /# 4‬ره آ ‪' 4 /‬و' ‪ /‬و&ب ‪ * )E‬و )‬ ‫ت ا را‪@# / #‬‬ ‫ا&‬
‫‪ /‬وھ ‪ *:‬ا ' =‪ /#‬إذ و&ب‬ ‫ار‬ ‫وأ& ز‬ ‫*( = *ف ھ ‪:‬ل ا دو ‪ /‬و ؤ‬
‫ددة ‪ (I 7 #‬ا ‪' 7‬ون و ‪7‬‬ ‫ل ا & س ا را‪ / #‬إ ( ر‪/# 4‬‬ ‫‪I #‬رورة إ=‪ I‬ع أ‬
‫ددھ ھذا ا = ر‪.‬‬ ‫& *‪ /‬ن ا‪&C‬راءات ا‬
‫إط ر ا 'ظ م ا ‪ T‬ر‪:‬زي ‪') 9‬‬ ‫ت ا را‪/ #‬‬ ‫‪ / G‬ا‪ 9‬راف ‪& #‬‬
‫ن ا دو ‪: # /‬ل ط*ق‪ ،‬وا ‪$E‬ل ا م ‪ #‬ن‬ ‫وال ا ‪T7‬‬ ‫ل ن ا‬ ‫‪G#‬ي‬
‫‪/*7‬‬ ‫ذ ك '‪ Q‬ھذه ا ‪ 6‬ت ا‬ ‫)'‬ ‫* ‪ /‬وا ‪ / *$‬ا وط' ‪ ،/‬وإ'‬ ‫ا ‪ Q $‬ا‬
‫* ‪ /‬دون ا‪IC‬رار‬ ‫ا= ر ا و ‪6‬ل ا ' ‪ # C /#‬ع ا & ت ا‬ ‫‪/‬‬ ‫ا ر‪ /‬ا‬
‫س ‪ / *$ #‬ا وط' ‪ (') # /‬أن ا )‪ # /4T‬ن ا ‪ / *$‬ا وط' ‪ /‬وا ‪Q $‬‬ ‫وا‬
‫‪:‬ل‬ ‫ر‪ /# 4‬ا ‪/ 6 I7‬‬ ‫‪ ' /4T‬زع‪ .‬و *‬ ‫‪ / * : /4T‬و س‬ ‫*‪ /‬ھ‬ ‫ا‬
‫‪* * Q‬ط‪ /‬ا ‪ / 6 I7‬ا ‪ # /E*:‬ر‪ ،/# 4‬ا د=ل‬ ‫ن =‪T‬‬ ‫‪/‬ا‬ ‫ا ‪ /' I‬ا‬
‫ت ا را‪ / #‬ن إ ق ا ‪I‬رر ‪ / *$ #‬ا وط' ‪ ،/‬وذ ك ن =‪T‬ل‬ ‫'‪ H‬ا &‬
‫ھذا ا ‪$‬دد ‪IE‬ل *( ‪ 4 #‬ا 'واع‬ ‫‪' #‬ظو ‪ /‬ا ‪' 7‬و' ‪ ،2/‬د=ل ا ‪ I7‬ء‬ ‫إ زا‬
‫ن‬ ‫‪ /‬ا ‪/ 6 I7‬‬ ‫ر ت ا ر‪ ،/ # 4‬وذ ك 'ظرا ‪T7 9‬ل ا ؤ‬ ‫ا =رى ن ا‬
‫* ‪ ،/‬ط‪ /)#‬ا ' ‪ /‬ا ر‪ #‬ط‪ ،‬ا ط‪ /)#‬ا و (‪ ،2012 ،‬ص‬ ‫ت ا را‪ / #‬ا‬ ‫‪ & - 1‬ل ا ) ري‪ ،‬ا ر‪ (* /# 4‬أ' ط‪ /‬ا &‬
‫‪.12‬‬
‫ت ا را‪ :/ #‬أي ‪:‬ر س ‪#‬دأ ‪$‬ل ا *ط؟‪ ،‬م‪ .‬م‪.‬‬ ‫ل ا&‬ ‫د ا ر ف ‪ ، ='#‬ا ر‪ /# 4‬ا‪C‬دار ‪ /‬وا ‪ (* / 6 I7‬أ‬ ‫‪-2‬‬
‫إ‪ .‬م‪.‬ت‪ ،‬ا )دد ‪ ،2016 ،122‬ص ‪.320-319‬‬

‫‪2‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫‪E:‬ل ‪7‬وق‬ ‫)د إ دى ا ‪ ' I‬ت ا &د ‪ /‬ا‬ ‫ت ا را‪ / IC # ،/ #‬إ ( أ'‬ ‫ا&‬
‫دة ا ‪' 7‬ون‬ ‫‪ I7‬ء ھو ‪ E‬ح ا‪ 9‬زام ‪#‬‬ ‫* ‪،‬‬ ‫وى ا‬ ‫م *( ا‬ ‫ا راد و ر‬
‫‪ ') #‬ه ا وا ‪ H‬ا ذي & وز ا ‪ 7‬د ا &رد ‪$' #‬وص إ (‬ ‫و و‪4‬ف * أ ر ا را‬
‫ث و&وب ا‪ 4‬را' ‪ / *$ #‬ا ) ‪.1/‬‬ ‫ا رام ‪ I‬ون ا ‪' 7‬ون ن‬
‫‪: /‬ر س دو ‪ /‬ا ق وا ‪' 7‬ون‪،‬‬ ‫و ) ‪#‬ر ا ر‪ /# 4‬ا ‪ / 6 I7‬ن ا د ‪6‬م ا‬
‫‪ ،/‬و ‪7‬و م ‪:‬ل ا‪9T =9‬ت‬ ‫وذ ك ن أ&ل ‪ I‬ن ‪ #‬دئ ا 'زاھ‪ /‬وا ‪ / E‬وا '‬
‫ا‪C‬دار ‪ /‬و‪ I‬ن ا ‪ 7‬د ‪ I #‬ن و ‪ I 7‬ت ا ‪' 7‬ون‪.‬‬
‫رع‪،‬‬ ‫=ط ھ ا‬ ‫‪ /‬ا‬ ‫' ن = را ‪= #‬طوة ا‬ ‫و‪4‬د ا ‪ #‬ر &ل ا‬
‫‪:‬م ا‪ #9‬دا‪/ 6‬‬ ‫‪ /*7‬ن ا‬ ‫ا ‪0‬رب ‪/E$#‬‬ ‫‪:‬م ا‪C‬دار ‪/‬‬ ‫و ) ‪#‬ر إ' ء ا‬
‫م ‪#‬و دة ا ‪ I7‬ء وازدوا& ‪/‬‬ ‫طور ا 'ظ م ا ‪ 6 I7‬ا ذي ‪ :‬ن‬ ‫ر *‪& /‬د دة‬
‫ء ا ذي أدى إ ( و&ود '‪$‬وص ‪' 4‬و' ‪/‬‬ ‫ا ‪' 7‬ون 'ذ ظ ر ‪ W‬ت ‪ ،1913‬ا‬
‫)*ق ‪ ' #‬ط ا‪C‬داري ^ = ص ا ) ‪،/‬‬ ‫ن ‪4‬وا د ا ‪' 7‬ون ا = ص‪،‬‬ ‫زة‬
‫‪ /‬م ‪:‬ن = ‪* /)I‬ر‪ /# 4‬ا‪C‬دار ‪/‬‬ ‫رة ا‬ ‫و‪ #‬ر‪W‬م ن أن ا‪C‬دارة = ‪/$‬‬
‫دة ‪)#‬د ا‪T7 9‬ل ‪' :‬ت‬ ‫د_‪T= /‬ل ھذه ا ‪ E‬رة وا‬ ‫‪:‬م ا‬ ‫*‪@ /‬ن ا‬ ‫‪/E$#‬‬
‫ا د وى ا ‪7‬د ‪I /‬د ا‪C‬دارة‪.‬‬ ‫و رة *( ا= ‪ $ $‬ت ا 'ظر‬
‫و ن & ‪ /‬أ=رى‪ ،‬رف ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري ‪0 #‬رب ظ ھر و&وده أ ‪I‬‬
‫‪:‬م‬ ‫ن ھذه ا‬ ‫‪' :‬ت ‪$‬در‬ ‫زة ا‬ ‫ن =‪T‬ل = *ف ا‪ &9‬دات ا‬
‫‪ / : ) 7#‬ا '‪7‬ض‬ ‫*(‬ ‫)ززت ‪ & #‬دات ا &*س ا‬ ‫ا & ل ا‪C‬داري وا‬
‫( ن =‪T‬ل = *ف ا *ول وا ‪7‬رارات ا ‪ $‬درة ن ا ‪0‬ر ‪ /‬ا‪C‬دار ‪./‬‬

‫‪ - 1‬د أ‪#‬ر‪ :‬ن‪' :‬ظ م ا ر‪ (* /# 4‬ا & ت ا را‪ / #‬و ط*‪ #‬ت ا ‪T‬ء ‪ ' ،/‬ورات م‪ ،‬ا )*وم ا ‪' 7‬و' ‪ ،/‬ط‪ /)#‬ا ' ‪/‬‬
‫ا ر‪ #‬ط‪ ،‬ا ط‪ /)#‬ا و ( ‪ ،2016‬ص ‪.146-145‬‬
‫* و ف ادر د‪ :‬ا= ‪ $‬ص ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري ‪ ' #‬ز ت ا ‪ 7E$‬ت ا ) و ‪ /*& ،/‬رات ا ‪ #‬ث وا درا ت‬
‫ا ‪' 7‬و' ‪ ،/‬ا )دد ‪ ،1‬ص ‪.143‬‬

‫‪3‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫'‪#‬ر‬ ‫( ‪#‬ظ ر ‪27‬‬ ‫‪ / : ) 7#‬ا '‪7‬ض‬ ‫*(‬ ‫و‪ '@#‬ء ا &*س ا‬


‫‪ 1957‬ا ‪ & H‬ل ‪ I 7‬ة ا‪C‬دارة ‪@#‬د= ل د وى ا‪ 0 C‬ء‪ ،‬ن أ&ل ا طط‬
‫ا ) ل ا *ط‪I /‬د ا ‪7‬رارات ا ‪ $‬درة ن ا *ط ت ا‪C‬دار ‪./‬‬
‫و ‪ H‬إ‪T$‬ح '‪) 1974 /‬ززت ا و‪ / )I‬ا ‪ # /7#‬و ‪ & H‬ل ‪ I4‬ء‬
‫= *ف‬ ‫‪:‬م ا‪ #9‬دا‪'* /$ = / 6‬ظر‬ ‫‪ ،/‬وأ‪ #$‬ت ا‬ ‫ا )و ض ‪ /E$#‬إ&‬
‫‪ #‬روط ) '‪ /‬أ م‬ ‫‪'G‬ف أ ‪:‬‬ ‫ھذا ا & ل ‪:‬در&‪ /‬أو (‪ (* ،‬أن‬ ‫ا د وى‬
‫‪:‬م ا‪ '6 9‬ف ‪.‬‬
‫‪ /‬ا وط' ‪/ I4 /‬‬ ‫و=‪T‬ل '‪ 1989 /‬و‪#‬دا ‪ ،1990 /' /‬طر ت *( ا‬
‫‪ /4T‬ا واط' ن ‪* #‬ط ت ا ) و ‪ /$ = ،/‬ا *ط ت ا‪C‬دار ‪ ،/‬و‪4‬د ار ‪#‬طت ھذه‬
‫‪7 /‬وق ا واط' ن‪.‬‬ ‫ا )‪I# /4T‬رورة د م و طو ر‬
‫وم‬ ‫ا =ط ب ا *‪:‬‬ ‫ھذا ا &و & ءت ا ‪ #‬درة ا *‪ / :‬ا )*ن '‬ ‫و‬
‫‪7‬وق ا‪ 'C‬ن‪ ،‬وا‪T C‬ن ن ‪4‬رب إ' ء‬ ‫ري‬ ‫‪ 8‬ي ‪ '@# 1990‬ء &*س ا‬
‫‪:‬م ا‪C‬دار ‪ /‬وا ‪ :G‬د *( دو ‪ /‬ا ق وا ‪' 7‬ون‪.‬‬ ‫ا‬
‫‪:‬م ا‪C‬دار ‪ /‬ر‪4‬م ‪ 41-90‬ا ذي‬ ‫روع ‪' 4‬ون إ داث ا‬ ‫و‪)E #‬ل م إ داد‬
‫م‬ ‫‪ #‬ر ‪ 11 b‬و وز ‪،1991‬‬ ‫رض *( أ'ظ ر &*س ا 'واب ووا ق *‬
‫ز ا ط‪ #‬ق إ‪9‬‬ ‫‪ ،/‬و م د=ل‬ ‫‪' 3‬و'‪#‬ر ‪ 1993‬و' ر ‪& #‬ر دة ا ر‬ ‫إ‪$‬داره‬
‫‪ Q‬رس ‪.11994‬‬
‫ت ا را‪T= / #‬ل‬ ‫*( ا &‬ ‫*( ذ ك ر‪ /# 4‬ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري‬ ‫و‪ '#‬ء‬
‫‪ /‬ا 'وط‪ & # /‬ز ا ‪، 6 I7‬‬ ‫ا ر *‪ /‬ا ‪#‬ق ذ‪:‬رھ ‪ ،‬م ‪:‬ن ؤدي ا دوار ا‬
‫‪:‬ر س ظ ھر ا ‪/ )#‬‬ ‫ھم‬ ‫دور ‪ #‬رز ‪: #‬ل‬ ‫ن د=ل *ط‪ /‬ا و‪ : / $‬ن‬
‫‪' :‬ت *)ب دور ن ' ‪ I4‬ن‬ ‫واة‪ ،‬ن *ط‪ /‬ا و‪ / $‬ھ‬ ‫وا =‪I‬وع وا ‪T‬‬
‫_ ر دا=ل‬ ‫إ_ رة ا‪9T =9‬ت ا‬ ‫ھم‬ ‫ا =‪$‬م ا ذي‬ ‫ا و‪4‬ت ا وا د‪،‬‬

‫‪:‬م ا‪C‬دار ‪ /‬و‪ I4‬ء ا )و ض‪ /*& ،‬ا ' رة *درا ت ا ‪' 7‬و' ‪ /‬وا‪C‬دار ‪ ،/‬دد ‪ ،2013 ،4‬ص‬ ‫د ا &' ‪ :‬ا‬ ‫‪-1‬‬
‫‪.152-151‬‬

‫‪4‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫) ‪#‬ر ا ‪:‬م ا ذي ‪7‬وم‬ ‫ن & ‪/'_ /‬‬ ‫ت ا را‪ / #‬ھذا ن & ‪ ،/‬أ‬ ‫ا&‬
‫ت ا را‪ ،/ #‬إ‪ 9‬أن ھ‬ ‫ل ا&‬ ‫‪ = #‬ذ ا ‪7‬رارات ا و‪ / 6 $‬ا & ه أ = ص وأ‬
‫دھ ا ) م ا )ر‪ ، #‬وا ذي ) ‪#‬ر‬ ‫إط ر ا &ر ت ا‬ ‫ا ‪ /0 $‬ر ت ‪ 0‬را‬
‫رع إ ( ا ر ‪ = # H‬ذ‬ ‫د ‪ # H‬دو ‪ /‬وا‬ ‫إ دى أھم ' ‪، &6‬‬ ‫ا ر‪ H #‬ا )ر‪#‬‬
‫‪ 0 / 0# /‬ر ا ' & ‪ /‬ا ‪ *7‬د ‪ /‬ا ‪ (* / 6 7‬ا و‪ & ،/ $‬ء ‪#‬ذ ك‬ ‫إ&راءات ؤ‬
‫رع *(‬ ‫ا‬ ‫ل ن =‪T‬‬ ‫ر = ‪ #‬رزا‬ ‫د ور ‪ 2011‬وا ذي ) ‪#‬ر ')ط‪E‬‬
‫و 'ط*‪7‬‬ ‫‪ #‬رھ أ‬ ‫ّدة ا و‪ ،/ $‬و 'ز ل ا ر‪ /# 4‬ا ‪# ،/ 6 I7‬‬ ‫ا =‪ E‬ف ن‬
‫م‬ ‫ا ‪ /0 $‬ا‬ ‫ت ا را‪ ،/ #‬وھ‬ ‫ل ا&‬ ‫‪E‬رض ا ر‪ (* /# 4‬أ = ص وأ‬
‫ث أ‪ ( I‬ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري‬ ‫'‪،2015 /‬‬ ‫‪ #‬و&ب ا ‪7‬وا' ن ا 'ظ ‪/‬‬ ‫‪:‬ر‬
‫ددة‬ ‫و تا‬ ‫ت ا را‪= ،/ #‬ص ا 'ط ‪ 4‬ت وا‬ ‫رس ر‪ (* / *) /# 4‬ا &‬
‫‪ #‬و&ب ا '‪$‬وص ا ‪' 7‬و' ‪ /‬وا 'ظ ‪ /‬ا & ري ‪ #‬ا ) ل‪.‬‬
‫‪#‬ر‬ ‫& ل ا 'ظ م ا‪C‬داري‪،‬‬ ‫زا‬ ‫ل ا ر‪ /# 4‬ا ‪ / 6 I7‬دورا‬ ‫و‬
‫ل ا‪C‬دار ‪ TI ،/‬ن‬ ‫ا و‪4‬وف *( دى ) ‪ /‬ا ‪7‬رارات وا‬ ‫ھ‬
‫ؤو ‪ /‬ا‪C‬دار ‪ /‬و رض ا‪ 9‬رام أو ا‪ 9‬زام ‪7 #‬وا' ن ا ‪# I‬ط‪ )* /‬ل‬ ‫إ‪4‬رار ا‬
‫ا‪C‬داري‪.1‬‬
‫‪ /‬دو ‪ /‬ا ق‬ ‫*( ذ ك )د ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري ن ا ر ‪:‬زات ا‬ ‫و‪G‬‬
‫رو ‪ /‬ا ‪$‬ر ت ا‪C‬دار ‪ = ^ /‬ص ا ) ‪،/‬‬ ‫‪#I‬ط‬ ‫وا ‪' 7‬ون‪ ،‬و ا و *‪ /‬ا‬
‫‪7‬و م‬ ‫ا 'ظ ‪ /‬ا د ‪7‬راط ‪ /‬ا د _‪/‬‬ ‫*‬ ‫ر ‪:‬ز‬ ‫وھو إ دى ا *ط ت ا‬
‫‪E‬ظ ا‪ 9‬زام *‪' 7‬ون ا‪C‬داري وا )دا ‪/‬‬ ‫ا‪C‬دار ‪ /‬ا = *‪ ،/E‬و ن =‪T‬‬ ‫‪4T‬‬
‫( ‪ 4‬ل "أ' ‪ 9‬و&ود *‪' 7‬ون ا‪C‬داري ‪#‬دون ‪ I4‬ء إداري"‪.‬‬ ‫‪،‬‬ ‫ا‪C‬دار ‪ /‬أ‬
‫*( ا ' ط ا ر‪/ # 4‬‬ ‫ت ا را‪* = / #‬ف‬ ‫*( ا &‬ ‫ور‪ /# 4‬ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري‬
‫‪ ،‬وإ' ‪# 9‬د ن أن‬ ‫رك ن *‪ 7‬ء '‪E‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪ _:‬ر ن ا &وا'ب‪،‬‬ ‫ا =رى‬
‫ا ر‪ ،‬أو أن ر ‪ H‬ا د وى ن ‪#4‬ل ‪ $‬ب ا ‪ / *$‬أ م ا ‪ I7‬ء‪،‬‬ ‫)رض *‬

‫م س‪ ،‬ص ‪.16‬‬ ‫‪.‬‬ ‫ا 'ظ م ا‪C‬داري ا را‪ #‬ا ‪0‬ر‪#‬‬ ‫د‪ :‬ا را‪/#4‬‬ ‫‪ - 1‬أ '‪/‬‬

‫‪5‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫‪ ،‬أو دى‬ ‫رو‬ ‫ت و ‪ E‬ص دى‬ ‫ل *ك ا &‬ ‫*( أ‬ ‫رس ر‪# 4‬‬ ‫(‬
‫ا = *‪ ،/E‬وھ‬ ‫ن ا ‪I‬رار ا ر ‪& /#‬راء ‪$‬ر‬ ‫إ ‪ / ' :‬ا )و ض‬
‫و ر *‪ I 7‬ا‪C‬داري‬ ‫ت ا را‪ / #‬أ ‪ : ، I‬أن *ك ا ر‪ /# 4‬و ن =‪T‬ل‬ ‫ا&‬
‫ن ا‪ C‬م ا ‪' 7‬و' وا =‪$‬ص‪ ،‬ھو‬ ‫‪#H‬‬ ‫د وا‪T7 9‬ل و‬ ‫ن ‪' I‬ت ا‬
‫‪:‬ل ‪ $'J 9 ) ' I‬ف وا )دا ‪ ،/‬و ‪$‬درا *_‪ /7‬أ‪_:‬ر ن‬ ‫ا ذي ‪ E‬رض أن‬
‫‪ W‬رھ ‪.1‬‬
‫ع‬ ‫ا‬ ‫‪ :‬أه‬ ‫أو‬
‫ت ا را‪ / #‬أھ ‪/‬‬ ‫*( ا &‬ ‫و‪I‬وع ر‪ /# 4‬ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري‬ ‫‪:‬‬
‫وى‬ ‫*( ا‬ ‫م‬ ‫‪7‬وق ا راد و ر‬ ‫‪ /‬ا ‪/' I‬‬ ‫ا ؤ‬ ‫‪) ،/0 #‬د ‪ #‬و&‪#‬‬
‫ت‬ ‫ا د ن ا و‪ (* / $‬ا &‬ ‫* ‪: # ،‬ل ‪#‬رز دور ا ر‪ /# 4‬ا ‪/ 6 I7‬‬ ‫ا‬
‫واھ ا ‪، 7 7‬‬ ‫و ‪E‬رغ ا ‪ T‬ر‪:‬ز ‪ /‬ن‬ ‫‪:‬ل =طرا دد ا ‪T7‬‬ ‫ا را‪ ،/ #‬ا‬
‫‪# ،/*7‬رز ا )'( ا ‪7 7‬‬ ‫د‪ /‬و‬ ‫' و ر‪/ 6 I4 /# 4‬‬ ‫وذ ك ‪ / 0#‬ا ‪4 I‬د‬
‫دو ‪ /‬ا ق وا ‪' 7‬ون‪.‬‬
‫ع‬ ‫ر ا‬ ‫ب ا‬ ‫‪ :‬أ‬
‫ت ا را‪،/ #‬‬ ‫‪7‬د & ءت ‪:‬رة ا= ر و‪I‬وع ر‪ /# 4‬ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري *&‬
‫‪ H‬ا دور ا ‪ #‬رز ا ذي أ‪ ( I‬ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري )ر ‪ ،‬زا ' ‪ H‬ا‪ T$C‬ت‬
‫ن را&‪ H‬ن‬ ‫‪ E‬وم ا & و ‪ /‬ا ‪7‬د ‪ ،/‬و وا‪#:‬‬ ‫ظ*‬ ‫ظر‬ ‫‪/‬ا‬ ‫ا ؤ‬
‫'ظ م ا و‪6 E / $‬دة 'ظ م ا ر‪ /# 4‬ا ‪)#‬د ‪. /‬‬
‫و‪ W‬ب‬ ‫ذا ك إر ‪ ' G‬أن ' *ط ا ‪I‬وء *( ھذا ا و‪I‬وع‪ ،‬أو‪ 9‬راھ'‬
‫ا & 'ب ا )*‪7‬ب ا ' ز ت أ م ا ‪ I7‬ء‬ ‫ھذا ا ‪ I‬ر‪$= ،‬و‪$‬‬ ‫ا‪# :‬ت‬
‫وى‬ ‫*( ا‬ ‫ن إ ‪9 :‬ت‬ ‫ھذا ا ‪' 7‬ون ا 'ظ‬ ‫طر‬ ‫ا‪C‬داري‪ ،‬و_ '‬
‫ا) * ‪.‬‬

‫ت ا را‪ / #‬و ط*‪ #‬ت ا ‪T‬ء ‪ ،/‬م س‪ ،‬ص ‪.195-194‬‬ ‫د أ‪#‬ر‪ :‬ن‪ :‬ظ ھر ا ر‪ (* /# 4‬ا &‬ ‫‪-1‬‬

‫‪6‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫ا‬ ‫‪ :‬إ‬
‫رت‬ ‫‪،/‬‬ ‫*( إ ‪ / :‬أ‬ ‫‪#‬ق ‪ ' QI‬أن ا و‪I‬وع '‪'#‬‬ ‫و‬
‫رع‬ ‫ت ا را‪ I = / #‬طو ‪ T‬ن ا‪ T$C‬ت‪ # ،‬ث د=ل ا‬ ‫ا&‬ ‫‪ #‬و&‪#‬‬
‫ث ‪ (7#‬ا‪T$C‬ح ا د وري‬ ‫‪،‬‬ ‫رات د دة طو ر إط رھ ا ‪' 7‬و' وا ؤ‬
‫ا = ر '‪ 2011 /‬أھم ھذه ا‪ T$C‬ت وأ'&) ‪ .‬و ن ھدا ا 'ط*ق ' ول طرح‬
‫‪:/‬‬ ‫ا‪ / : C‬ا ر‪:‬ز ‪ /‬ا‬
‫ت ا را‬ ‫‪2‬ا‬ ‫‪3‬‬ ‫طر‬ ‫إ ‪ 2‬أي د إ ط ع ا )‪ .‬ء ا'داري‬
‫؟‬
‫‪ /*6‬ا ‪E‬ر ‪ /‬وا‬ ‫‪E‬رع ن ھده ا‪ / : C‬ا ر‪:‬ز ‪ & /‬و ‪ /‬ن ا‬ ‫‪:‬‬
‫‪: '_ # /‬‬ ‫ور ا‬ ‫_ل ا‬

‫ت ا را‪ / #‬؟‬ ‫أ ن &*( ر‪ /# 4‬ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري *( أ = ص ا &‬


‫ت ا را‪ / #‬؟‬ ‫ل ا&‬ ‫أ ن ‪ :‬ن ر‪ /# 4‬ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري *( أ‬
‫ت ا را‪/ #‬‬ ‫*( أ' ط‪ /‬ا &‬ ‫&* ت ر‪ /# 4‬ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري‬ ‫ھ‬
‫ا ر ‪#‬ط‪ / :* # /‬ا )‪ 7‬ر ‪ /‬؟‬
‫ت ا را‪/ #‬؟‬ ‫ؤو ‪ /‬ا‪C‬دار ‪&* /‬‬ ‫أ ن &*( ا‬

‫ا‬ ‫‪:‬‬ ‫را‬


‫ت ا را‪) ،/ #‬رف دة‬ ‫إن و‪I‬وع ر‪ /# 4‬ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري *( ا &‬
‫*( ‪ #‬ل ا ر‪ :‬ز‪ ،‬ط‪ /) #‬ا و‪I‬وع‪ ،‬ا ذي ) ‪#‬ر ن ا وا‪H I‬‬ ‫‪)$‬و‪ #‬ت '‬
‫دف ‪: #‬ل‬ ‫'درة ا را&‪ H‬وا ‪ :‬ب ا‬ ‫‪ /‬ا وط' ‪ ،/‬و‪#‬‬ ‫ا &د دة *( ا‬
‫و‪I‬وع )رف ‪ 7‬ط‪H‬‬ ‫ر‪:‬ز و‪I‬وع ا ‪ #‬ث ھذا ن & ‪ ،/‬و ن & ‪ /‬أ=رى‬
‫‪ / G‬ا ‪ :E‬ر وا ‪ #‬ث ‪،/#)$‬‬ ‫‪7‬ل )ر ‪ ،‬و‪#‬ذ ك ‪(7#‬‬ ‫أ‪_:‬ر ن‬ ‫*‪T‬‬
‫‪ J‬ط‪G# /‬دق ا ‪ $ E‬ل ا ر ‪#‬ط‪/‬‬ ‫‪ I H‬ق ا ز ن ا ذي ‪E: 9‬‬ ‫=‪$‬و‪$‬‬
‫ظل ھذه ا ‪)$‬و‪ #‬ت ‪(7#‬‬ ‫) ا‪ C‬رة ‪G#‬ن ھذه ا درا ‪/‬‬ ‫'‪0#‬‬ ‫‪ #‬و‪I‬وع‪،‬‬

‫‪7‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫و‪I‬وع ر‪ /# 4‬ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري‬ ‫طر‬ ‫و ‪* /‬و‪4‬وف *( أھم ا )' ‪$‬ر ا‬


‫ت ا را‪./ #‬‬ ‫*( ا &‬
‫ا‬ ‫"! ‪#$%" :‬‬
‫* ‪ /‬ا= ر ا ' & ‪ /‬ا‬ ‫‪E‬رض ط‪ /) #‬ا ‪ #‬ث و'وع ا‪E' / : C‬‬
‫*ل‬ ‫ھذا ا ‪ #‬ث *( ا ‪ 7‬ر‪ /#‬ا * * ‪،/‬‬ ‫د'‬ ‫و‪I‬وع ‪7 . '_ #‬د ا‬ ‫'‪ 7‬رب ‪#‬‬
‫‪:‬ن‬ ‫= *ف ا '‪$‬وص ا ‪' 7‬و' ‪ /‬وا 'ظ ‪ TI ،/‬ن ‪)#‬ض ا ' ھ‪ d‬ا ‪ /* :‬وا‬
‫ا ‪ #‬ث س إ‪ ) ،9‬د ن ن =‪T‬ل ذ ك *( ا ' ‪ d‬ا ' ‪ 7‬ا ذي‬ ‫‪ 4‬ط‪I‬ق‬
‫*( ا ‪ :‬ل‬ ‫ا ‪'#‬‬ ‫ا وط'‬ ‫ت ا را‪# / #‬وا‪)4‬‬ ‫*&‬ ‫*‬ ‫ر‪#‬ط ا & ل ا‬
‫وا و دة‪.‬‬
‫‪ :‬ا ‪'$‬ف "( ا 'را‬ ‫د‬
‫ت‬ ‫دف ھذه ا درا ‪ /‬إ ( إ‪#‬راز ا دور ا م *ر‪ /# 4‬ا ‪ (* / 6 I7‬ا &‬
‫إ ( ا )دل‬ ‫* ‪ /‬طر ‪7‬‬ ‫‪:‬ن أن )رف ا ‪7‬وق ا‬ ‫ا را‪ (* ، #‬أ س أ' ‪9‬‬
‫‪ /‬ا ‪7‬وق‬ ‫‪' 4‬و' ا د=ل‬ ‫‪7‬ل و'ز و =ول‬ ‫ظل ‪ I4‬ء‬ ‫وا '& ‪ ،/‬إ‪9‬‬
‫وا ر ت * واط' ن وا واط' ت‪.‬‬
‫ا‬ ‫*‬ ‫‪:‬‬
‫إ ( ‪ *$‬ن‪،‬‬ ‫*( ‪7‬‬ ‫') ل‬ ‫) &‪ /‬ھذا ا و‪I‬وع ‪،‬‬ ‫و‪' /‬‬
‫ت‬ ‫ا ‪$E‬ل ا ول إ ( ر‪ /# 4‬ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري *( أ = ص ا &‬ ‫' طرق‬
‫*( أ' ط‪/‬‬ ‫ر‪ /# 4‬ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري‬ ‫ا ‪$E‬ل ا _ '‬ ‫*( أن '' ‪4‬ش‬ ‫ا را‪،/ #‬‬
‫ت ا را‪./ #‬‬ ‫ا&‬

‫‪8‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫ا ول‪:‬‬ ‫ا‬
‫ء ا داري‬ ‫ر ا‬
‫"‪ # $%‬و"!‬
‫تا ا‬ ‫ا‬

‫‪9‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫ت‬ ‫ا ‪7‬وا' ن ا 'ظ ‪ /‬ا )*‪& # /7‬‬ ‫& ءت ‪#‬‬ ‫&دات ا‬ ‫ن ا‬


‫ر & س ا & ت وا ) ‪9‬ت وا ‪ 4‬م‬ ‫ا را‪: ،/ #‬ر س ‪#‬دأ ا د‪ #‬ر ا ر‬
‫‪/‬‬ ‫ا ذي ُ=وّ ل ‪ I 7 #‬ه ‪:‬ل &‬ ‫&‬ ‫ت‪ ،‬و ‪ :G‬ده و طو ره ‪/# ' #‬‬ ‫وا &‬
‫*ط‪ /‬ا داول ‪ / E :#‬د ‪7‬راط ‪ ،/‬و *ط‪ E' /‬ذ‬ ‫‪،‬‬ ‫دود ا= ‪$ $‬‬ ‫را‪/ #‬‬
‫‪ :‬م ا '‪$‬وص ا ر ) ‪ /‬وا 'ظ ‪ /‬ا & ري ‪#‬‬ ‫و ‪7‬ررا ‪ ،‬ط‪7#‬‬ ‫داو‪9‬‬
‫ا ) ل‪ ،‬و *ت ا ‪7‬وا' ن ا 'ظ ‪ /‬ا ذ‪:‬ورة ‪:‬ذ ك *( إ ' د '‪ E‬ذ ‪4‬رارات ا &*س‬
‫ر ‪ /‬ا *ط‪ /‬ا 'ظ ‪ # /‬و&ب ‪4‬رارات‬ ‫إ ( ر‪ 6‬س ا &*س‪ ،‬و‪ 4‬م ھذا ا = ر ‪#‬‬
‫‪/‬‬ ‫ر‪ 6‬س ا &‬ ‫‪I‬ط*‪# H‬‬ ‫م و‪ Q I‬ا ‪7‬رارات ا‬ ‫‪)#‬د داو‪9‬ت ا &*س‪: ،‬‬
‫‪.1‬‬ ‫و د د ا= ‪$ $‬‬ ‫ا را‪ / #‬ا )' ‪ ،/‬وا )*‪' # /7‬ظ م إدار‬
‫‪ ،/‬ث أ‪ Q#$‬ا‪ ' 49‬ع را =‬ ‫و‪4‬د & ء ھذا ا ‪ 0‬ر ا ' دا * & رب ا‬
‫& ب ‪:‬ل ا ر‪ #W‬ت‪،‬‬ ‫‪ /‬إ'& ز إ‪T$‬ح‬ ‫ا وم أ‪_:‬ر ن أي و‪4‬ت ‪# ،(I‬‬
‫ا _‪ / 7‬وا *‪0‬و ‪ /‬وا ‪ I‬ر ‪،/‬‬ ‫* ‪* = #‬ف ‪:‬و'‬ ‫( و ط*) ت ا & ‪ H‬ا‬ ‫و‬
‫‪ #‬ره ا & ‪ /‬ا‪C‬ط ر ‪ )'C‬ش و ' ‪/‬‬ ‫ا ‪ *7‬دي ‪#‬‬ ‫و ‪ 7‬ده ا ‪ /*$G‬و' ط‬
‫ا ‪7‬ط ت‪.2‬‬
‫*ك ا )*‪ # /7‬ر‪ /# 4‬ا ‪/ 6 I7‬‬ ‫ا‪ T$C‬ت ھ‬ ‫و ‪ (7#‬ن ‪ #‬ن أھم ھ‬
‫ت ا را‪ / #‬واء *( ا ' =‪ #‬ن‬ ‫وا& ‪ /‬ا &‬ ‫ا ‪ I 7‬ا‪C‬داري‬ ‫‪*)E‬‬ ‫ا‬
‫ل‬ ‫=ص ا‬ ‫)ا ‪ #‬ث ا ول(‪ ،‬أو‬ ‫*‬ ‫ر ا ‪G‬ن ا‬ ‫م‬ ‫ا و‪:‬ول‬
‫)ا ‪ #‬ث ا _ ' (‪.‬‬ ‫و رو‬ ‫‪ #‬رو' ‪:G * ،‬د ن دى ‪$‬‬ ‫وا ‪$‬ر ت ا‬

‫د ‪ #‬ھ ‪ :‬را‪ /#4‬ا رو ‪ & # /‬ت ا را‪I (* / #‬وء ا ‪7‬وا' ن ا 'ظ ‪ /‬ا &د دة‪ ،‬ا &*‪ /‬ا ‪0‬ر‪J / #‬دارة‬ ‫‪-1‬‬
‫ا * ‪ /‬وا ' ‪ ،/‬ا )دد ‪ ،2005 /' ،124‬ص‪.35‬‬
‫‪ - 2‬د ا و' ‪ :‬ا )‪ # /4T‬ن ا دو ‪ /‬وا & ت ا را‪I (* / #‬وء ا & و ‪ /‬ا ‪7‬د ‪ :/‬درا ‪ I 7 / * * /‬ت د ور‬
‫‪ ،/‬ا ر‪ #‬ط أ‪:‬دال‪،‬‬ ‫ا ‪' 7‬ون ا ) م‪ / *: ،‬ا )*وم ا ‪' 7‬و' ‪ /‬وا‪ $ 49‬د ‪ /‬وا‪&9‬‬ ‫ر‬ ‫‪ ،2011‬ر ‪ ' /‬ل ا‬
‫‪ ،2014/2013‬ص ‪.42‬‬

‫‪10‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫ا‪,‬ول‪:‬‬ ‫ا‬
‫ا ‪ 56‬ء ا‪3‬داري ‪ /01‬أ ‪ .‬ص‬ ‫ر‪7‬‬
‫‪.‬‬ ‫ا ‪ 1 #‬ت ا ‪8‬ا‬
‫م وز ‪H‬‬ ‫‪I7 #‬ھ‬ ‫ب ا‬ ‫ن ا‬ ‫) ‪#‬ر ا ‪ T‬ر‪:‬ز ‪ /‬ا‪C‬دار ‪ /‬أ *و‪#‬‬
‫‪7# H‬در‬ ‫ا دو ‪ # /‬ن ا *ط‪ /‬ا ر‪:‬ز ‪ /‬و‪ #‬ن ھ ‪ 6‬ت ' =‪/#‬‬ ‫ا وظ ‪ /E‬ا‪C‬دار ‪،/‬‬
‫ت ر‪ /# 4‬ا *ط‪/‬‬ ‫‪،‬‬ ‫ا 'ط ق ا ر وم‬ ‫‪ #‬رة ؤو'‬ ‫ن ا‪/ T7 9‬‬
‫* ‪،/‬‬ ‫‪ / '* /‬ا‬ ‫‪ /‬ا‬ ‫‪:‬ل ا د‬ ‫‪ (7#‬ا )'‪$‬ر ا ‪ #‬ري‬ ‫ا ‪ ،1/ 6 I7‬وا‬
‫ر ا و دة ا را‪ / #‬ا‬ ‫م‬ ‫ھم ‪#‬‬ ‫ث = ره ا ‪ :‬ن 'وب ' م و‬
‫‪.2‬‬ ‫' ون إ‬
‫‪ ،‬ا ذي ) ‪#‬ر‬ ‫ت ا را‪#9 / #‬د ن 'ظ م أ‬ ‫ل ' =‪ #‬ا &‬ ‫و ‪G‬ط ر‬
‫ت ا را‪، 3/ #‬‬ ‫* ن دا=ل ا &‬ ‫& و ‪ /‬ن ا ‪7‬وا د ا 'ظ ‪ #= ' * /‬ن ا‬
‫دا *( أ *وب ا‪ = '9‬ب‪Q' / f: ،‬‬ ‫‪ # #‬رھ ھ ‪ 6‬ت '‪ /7_#‬ن إرادة ا )ب ا‬
‫‪7‬ق‬ ‫ر *(‬ ‫* ‪ /‬وا‬ ‫إدارة ا ؤون ا‬ ‫* ‪ /‬ا‪/ T7 9‬‬ ‫أ ‪I‬ء ا & س ا‬
‫‪7 /‬و‪ 4‬م‪ H' / 0# 4‬ا و دات ا ‪ T‬ر‪:‬ز ‪ /‬ن ا‪ '9‬راف‪،5‬‬ ‫‪ Q $‬ا واط' ن ور‬
‫رو ‪ /‬و * *و ‪ /‬دون ) رض ‪4‬رارا م ‪ H‬ا ‪ / *$‬ا ) ‪ /‬وذ ك‬ ‫و * ‪7‬ق ن ا‬
‫‪#‬طر ‪ /7‬ر ب ا ‪7‬وق و ‪E‬رض ا‪ 9‬زا ت‪.‬‬
‫*(‬ ‫د=ل ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري ‪E‬رض ر‪# 4‬‬ ‫ن *ك ا ‪ 7‬دة‬ ‫وا'ط‪4T‬‬
‫*( ا ‪7‬وا' ن ا 'ظ ‪ &* /‬ت وا ) ‪9‬ت‬ ‫ت ا را‪ ،/ #‬ا ' دا‬ ‫أ =ص ا&‬
‫*( ‪ #‬ن‬ ‫*ت‬ ‫أ‪4‬رت & و ‪ /‬ن ا ‪7‬وا د‪: ،‬‬ ‫ت‪ ،‬وا‬ ‫وا ‪ 4‬م وا &‬

‫‪ 27‬ن )‪ #‬ن ‪ 29) 1432‬و و ‪ E' # (2011‬ذ 'ص‬ ‫‪ - 1‬ا ‪$E‬ل ا ول ن ا ظ ر ا ر ف ر‪4‬م ‪ 1.11.91‬ا ‪ $‬در‬
‫ا د ور '‪.2011 /‬‬
‫ا ‪' 7‬ون ا ) م‪،‬‬ ‫ن =‪T‬ل ط‪ #‬ق ا ‪ T‬ر‪:‬ز ‪0 # /‬رب‪ ،‬أطرو ‪ ' /‬ل ا د‪ :‬وراه‬ ‫‪ - 2‬د ا )دي‪ :‬ا ' =ب ا &‬
‫‪ ،/‬ن ا ق ا دار ا ‪ I #‬ء‪ ،2004/2005 /' ،‬ص‬ ‫& )‪ /‬ا ن ا _ ' ‪ / *: ،‬ا )*وم ا ‪' 7‬و' ‪ /‬وا‪ $ 49‬د ‪ /‬وا‪&9‬‬
‫‪.8‬‬
‫و‪ www.droitplus.cm H4‬ر ‪ b‬ا‪9‬ط‪T‬ع‬ ‫* ' =ب ‪0 #‬رب‪ 7 ،‬ل ' ور‬ ‫‪ - 3‬إدر س &ردان‪ ،‬ا 'ظ م ا‬
‫‪ (* 2017-06-20‬ا ‪.23.00 /‬‬
‫ر أ‪ :‬د ‪،‬‬ ‫‪ - 4‬أ ر ز ‪ :/‬ا ر‪ /# 4‬ا و‪ (* / 6 $‬ا & ت ا * ‪ /‬ظل ‪' 4‬ون ا ‪*#‬د ‪ /‬وا و‪ / 9‬ا &د د ن‪ ،‬ذ‪:‬رة‬
‫‪$ 4 /) & ،/‬د ‪#‬ن ر‪ #‬ح ور‪ ،/*4‬ا &زا‪6‬ر‪ ،1013 /' ،‬ص ‪.7‬‬ ‫‪ / *:‬ا ‪7‬وق وا )*وم ا‬
‫‪ - 5‬د ا و' ‪ :‬ا )‪ # /4T‬ن ا دو ‪ /‬وا & ت ا را‪I (* / #‬وء ا & و ‪ /‬ا ‪7‬د ‪ ،/‬درا ‪ I 7 / * * /‬ت د ور‬
‫‪ ،2011‬م س‪ ،‬ص ‪.35‬‬

‫‪11‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫ؤو ت‪،‬‬ ‫& و ‪ /‬ن ا‪ 9‬زا ت وا وا&‪ #‬ت و د د & و ‪ /‬ن ا ‪I‬وا‪#‬ط وا‬
‫ذ ك رؤ ء ا & س‬ ‫ت ا را‪# / #‬‬ ‫ق ا ' =‪ #‬ن ‪ #‬ذه ا &‬ ‫‪(* H7‬‬ ‫ا‬
‫و'وا‪ #‬م‪ ،‬و ')ت ھذه ا ‪7‬وا' ن ا 'ظ ‪ /‬أ ‪ I‬ء & س ا & ت وا ) ‪9‬ت وا ‪ 4‬م‬
‫ا ) ل‪ ،‬و ‪I‬ر‬ ‫ت ن ا ‪ 7‬م ‪ ) G#‬ل = ‪7* /E‬وا' ن وا 'ظ ‪ /‬ا & ري ‪#‬‬ ‫وا &‬
‫ر ‪ /‬أي ' ط ؤدي إ ( ' زع‬ ‫ن‬ ‫‪ 4T=G#‬ت ا ر ق ا ) و ‪ ،‬وأ ‪I‬‬
‫ر‪ ،‬ور ‪#‬ت‬ ‫ا‬ ‫‪ I‬ء = رج ا ‪ :‬ب ن ا د=ل‬ ‫')ت ا‬ ‫ا ‪: ،Q $‬‬
‫ا ‪7‬وا' ن ا ذ‪:‬ورة &زاءات *( = ‪ /E‬ا ‪7‬وا د و دم ا رام ا‪ 9‬زا ت وا وا&‪ #‬ت‬
‫‪ _:‬ر ن ا ‪E‬ر‪ I‬ت‪.‬‬ ‫ا ذ‪:‬ورة‬
‫و‪ E #‬ص ا ‪ I 7‬ت ا ‪' 7‬و' ‪ /‬وا 'ظ ‪ &* /‬ت وا ) ‪9‬ت وا ‪ 4‬م‬
‫‪E‬ر‬ ‫‪:‬ن أن‬ ‫ت ا را‪،/ #‬‬ ‫ري ھذه ا &‬ ‫ت‪@ ،‬ن ا را‪(* /#4‬‬ ‫وا &‬
‫‪ I‬ء ن ‪ /E$‬ا )‪I‬و ‪ /‬ن ا &*س ا ' =ب‬ ‫ن &ر د ا‬ ‫ب ا ‪9‬ت‬
‫ط *‪ /‬دة‬ ‫إ‬ ‫ا دي '‬ ‫ن ا‪ '9‬ء * زب ا‬ ‫‪ /‬ا =*‬ ‫ا )' ‪،‬‬
‫إ' داب ا & س ا را‪ ،/ #‬أو ن زل أ ‪ I‬ء ا &*س أو ر‪ 6‬س ا &*س أو 'واب‬
‫‪ ' /‬زع‬ ‫م ‪$ #‬ر ت = ‪' 7* /E‬ون أو و&ودھم‬ ‫‪4 /‬‬ ‫ا ر‪ 6‬س‬
‫ل ر‪ 6‬س‬ ‫*ط‪ /‬ا *ول‬ ‫ر ‪/‬‬ ‫‪&#‬واز‬ ‫ا ‪ ،Q $‬أو ن ا ‪$‬ر ‪ Q‬ا ‪6 I7‬‬
‫م ا 'وط‪ ، # /‬أو ن ل ا &*س ا ' =ب‪.1‬‬ ‫'‪ H‬ن ا ‪ 7‬م ‪#‬‬ ‫ا &*س ا‬
‫رع ا ‪0‬ر‪#‬‬ ‫دد ا‬ ‫ا & س ا را‪،/ #‬‬ ‫ھ ‪ /‬ا )‪I‬و ‪/‬‬ ‫و'ظرا‬
‫=ذ ‪$‬ورا‬ ‫ة ا ' ‪ / #‬واء ‪ /E$#‬رد ‪ /‬وا‬ ‫ؤطر ا‬ ‫‪ :‬م ا ‪' 7‬و' ‪ /‬ا‬ ‫ا‬
‫‪:‬ل ا )زل أو ا و‪ 4‬ف أو ا‪ / 4C‬او ا‪) / 7 9‬ا ط*ب ا ول( و‪4‬د‬ ‫)ددة‪ ،‬إ‬
‫ل ا &*س و &ر د‬ ‫_ل‬ ‫‪ I‬ء & ) ن و =ذ ‪$‬ورة و دة‬ ‫ل ا‬
‫أ ‪ 6 I‬د )‪ /‬وا دة ن ا )‪I‬و ‪ 4 /‬ا & س ا را‪) / #‬ا ط*ب ا _ ' (‪.‬‬

‫ت ا را‪I (* / #‬وء ا ‪7‬وا' ن ا 'ظ ‪ /‬ا &د دة‪ ،‬م س‪ ،‬ص ‪.38-37‬‬ ‫رو ‪& # /‬‬ ‫د ‪ #‬ھ ‪ :‬را‪ /#4‬ا‬ ‫‪-1‬‬

‫‪12‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫‪ 2 3+4 5‬دي‪.‬‬ ‫ءا‬ ‫أ‬ ‫ا ‪ 0 1‬ا‪/‬ول‪ :‬ا‬


‫‪ I‬ء ا & س ‪I‬رورة ا ‪ E‬ظ *(‬ ‫ر ‪ /‬ا وظ ‪ /E‬ا‪/ # = '9‬‬ ‫‪I7‬‬
‫ن &‪/‬‬ ‫رھ‬ ‫ن‬ ‫ن & ‪ /‬وا واظ‪(* /#‬‬ ‫_*و'‬ ‫‪$‬دا‪ / 4‬ا & س ا‬
‫وه ‪$‬ورة ا ' =ب‬ ‫ن ‪ 'G‬أن‬ ‫ن ا‪ # 9‬ر &'ب ‪:‬ل‬ ‫أ=رى آ=ذ ن‬
‫' ا رآة ا ) ‪ / :‬ط*) ت ا واط' ن وأ ' م‪ ،‬و ‪ I‬ن ذ ك‬ ‫'ظرة ا & ‪،H‬‬
‫ن طر ق آ ت‬ ‫‪ I‬ء ا ' =‪ #‬ن‪ 1‬ر‪ /# 4‬ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري‬ ‫رع ا‬ ‫أ=‪ HI‬ا‬
‫= *ف ن‬ ‫ت ا را‪ ،/ #‬وا‬ ‫ا 'ظ م ا ‪' 7‬و' ا )*ق ‪& #‬‬ ‫د دھ‬ ‫‪' 4‬و' ‪ /‬م‬
‫ا )زل أو‬ ‫رع‬ ‫ا‬ ‫ا= ز‬ ‫‪ ،‬وا‬ ‫وإ&راءات إ‬ ‫ث أ ‪ #‬ب ‪* )E‬‬
‫ا و‪ 4‬ف )ا ‪7E‬رة ا و ((‪ ،‬وا‪ / 4C‬أو ا‪) / 7 9‬ا ‪7E‬رة ا _ ' ‪.(/‬‬
‫‪> 7‬‬ ‫=ل و ا‬ ‫ا ;‪86‬ة ا‪,‬و ‪ :/‬ا‬
‫ق أ ‪I‬ء‬ ‫=ذ‬ ‫)د ا و‪ 4‬ف وا )زل ن ‪ #‬ن ا‪&C‬راءات ا ‪' 7‬و' ‪ /‬ا‬
‫رع‪،2‬‬ ‫أ( ‪ #‬ا‬ ‫_ل أ‪ ($4‬وأ د ا )‪7‬و‪ #‬ت ا‬ ‫ا ‪ :‬ب ا '‪ E‬ذي * &*س‪ ،‬وھ‬
‫*( دة ‪#‬دا ‪) # /‬زل )أو‪_ ،(9‬م ا و‪ 4‬ف )_ ' (‪.‬‬ ‫و ' ' ول ‪' ّ T:‬‬
‫أو‪ :7‬ا "زل‬
‫‪ 7‬رن ‪7)#‬و‪& /#‬زا‪ / 6‬ؤدي إ ( إ ‪ 7‬ط‬ ‫) ‪#‬ر ا )زل إ&راء ‪G‬د ‪#‬‬
‫ا &*س ) رض ‪$ H‬دا‪4‬‬ ‫ا )‪I‬و ‪ ،/‬ا ر ا ذي &)ل ن ‪ 7#‬ء ا ' =ب‬
‫‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ ،4/‬إذ 'ص ا ‪7‬وا' ن‬ ‫ث ر&‪ H‬ا‪ $ =9‬ص إ ( ا‬ ‫‪،3/#= ' /6 :‬‬
‫ا 'ظ ‪ /‬ا _‪ (* /_T‬أ' " = ص ا ‪ I7‬ء و ده ‪)#‬زل أ ‪ I‬ء ا &*س‪.5"...‬‬

‫‪ - 1‬أ ر ز ‪ :/‬ا ر‪ /# 4‬ا و‪ (* / 6 $‬ا & ت ا * ‪ /‬ظل ‪' 4‬ون ا ‪*#‬د ‪ /‬وا و‪ / 9‬ا &د د ن‪ ،‬م س‪ ،‬ص ‪.8‬‬
‫‪- 2‬أ '‪ /‬د‪ :‬ا را‪ /#4‬ا 'ظ م ا‪C‬داري ا را‪ #‬ا ‪0‬ر‪ ، #‬م س‪ ،2015/2014 / ،‬ص ‪.34‬‬
‫‪ - 3‬أ ر ز ‪ :/‬ا ر‪ /# 4‬ا و‪ $‬ا‪ (* / 6‬ا & ت ا * ‪ /‬ظل ‪' 4‬ون ا ‪*#‬د ‪ /‬وا و‪ / 9‬ا &د د ن‪ ،‬م س‪ ،‬ص ‪.11‬‬
‫ر‪4‬م ‪ 111.14‬ا )*ق ‪ & #‬ت‪ :‬ا زا وا )*ل‪ ،‬ا &*‪ /‬ا ‪0‬ر‪/ #‬‬ ‫ا ‪' 7‬ون ا 'ظ‬ ‫‪ - 4‬ا *ود‪#‬وطر ‪4 ، :‬راءة‬
‫رات ا ‪' 7‬و' ‪ ،/‬ا )دد ‪ ،2016 ،6‬ص ‪.22‬‬ ‫*درا ت وا‪9‬‬
‫‪ - 5‬ا دة ‪ 63‬ن ا ‪' 7‬ون ا 'ظ ا ‪ $‬در ‪ E' #‬ذه ا ظ ر ا ر ف ر‪4‬م ‪ 1.15.25‬ا ‪ $‬در ‪ 20‬ر ‪ I‬ن ‪ ) 1436‬و و‬
‫ا ‪ $‬در ‪ E' #‬ذه‬ ‫ر‪4‬م ‪ 113.14‬ا )*ق ‪ & #‬ت‪ ،‬وا دة ‪ 64‬ن ا ‪' 7‬ون ا 'ظ‬ ‫‪ E' # (2015‬ذ ا ‪' 7‬ون ا 'ظ‬
‫ر‪4‬م ‪112.14‬‬ ‫ا ظ ر ا ر ف ر‪4‬م ‪ $ 1.15.24‬در ‪ 20‬ن ر ‪ I‬ن ‪ 7) 1436‬و و ‪ E' # .(2015‬ذ ا ‪' 7‬ون ا 'ظ‬
‫‪ 20‬ن ر ‪ I‬ن ‪ 7) 1436‬و و‬ ‫ا )*ق ‪9 ) #‬ت وا ‪ 4‬م‪ ،‬وا دة ‪ 66‬ن ظ ر ر ف ر‪4‬م ‪ $ 1.15.83‬در‬
‫‪ E' # (2015‬ذ ا ‪' 7‬ون ا 'ظ ر‪4‬م ‪ 111.14‬ا )*ق ‪ & #‬ت‪.‬‬

‫‪13‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫ت ا را‪/ #‬‬ ‫'‪E‬س ا‪ & 9‬ه‪ ،‬إذا ار ‪:‬ب ‪I‬و ن أ ‪ I‬ء & س ا &‬ ‫و‬
‫ا ) ل ‪I‬ر ‪ 4T=G#‬ت‬ ‫أ ) ‪' 7* /E = 9‬ون وا 'ظ ‪ /‬ا & ري ‪#‬‬ ‫‪ W‬ر رؤ ‪6‬‬
‫*& ‪ ،/‬أو ا ) ل ‪/# ' #‬‬ ‫ت ا را‪ 4 ،/ #‬م ا وا‬ ‫و ‪ Q $‬ا&‬ ‫ا رق ا) و‬
‫ر ‪J‬د‪9‬ء ‪ I @#‬ت ‪/ # :‬‬ ‫‪#‬‬ ‫ت‪ # ،‬را *‪ /‬ا )'‬ ‫*) ‪9‬ت وا ‪ 4‬م وا &‬
‫ر‪b‬‬ ‫رة أ م ا‪ #‬داء ن‬ ‫)دى‬ ‫دا=ل أ&ل ‪9‬‬ ‫ول ا ) ل ا ' و‪ /#‬إ‬
‫ا و‪$‬ل‪.‬‬
‫إذا ار ‪:‬ب ر‪ 6‬س أي &*س أ ) ‪' 7* /E = 9‬ون وا 'ظ ‪ /‬ا & ري ‪#‬‬
‫ا ) ل‪ 4 ،‬ت ا *ط‪ /‬ا ‪:‬و ‪ /‬ا ‪ # /E*:‬دا=* ‪ &* /# ' # /‬ت‪ ،‬او ا ) ل ‪/# ' #‬‬
‫ول‬ ‫‪$4‬د ا‪C‬د‪9‬ء ‪ I @#‬ت ‪/ # :‬‬ ‫‪ #‬را *‬ ‫ت‬ ‫*) ‪9‬ت وا ‪ 4‬م وا &‬
‫رة أ م ا‪ #‬داء ن ر ‪ b‬ا و‪$‬ل‪.‬‬ ‫دا=ل أ&ل ‪) 9‬دى‬ ‫ا ) ل ا ' و‪ /#‬إ‬
‫‪ ،/ &* /# ' #‬أو ا ) ل ‪/# ' #‬‬ ‫و &وز * *ط‪ /‬ا ‪ # /E*:‬دا=* ‪ /‬أو ا وا‬
‫‪ ،‬أو‬ ‫ر إ‬ ‫ت ‪)#‬د ا و‪$‬ل ‪ I C #‬ت ا ‪ / # :‬ا‬ ‫*) ‪9‬ت وا ‪ 4‬م وا &‬
‫‪ / :‬ا‪C‬دار ‪/‬‬ ‫دد‪ ،‬إ ‪ /‬ا ر *( ا‬ ‫'د دم ا‪C‬د‪9‬ء ‪)# #‬د ا'‪$‬رام ا &ل ا‬
‫ت ا را‪ / #‬أو‬ ‫ر ن & س ا&‬ ‫وذ ك ط*ب زل ‪I‬و ا &*س ا )' ‪#‬‬
‫ا ط*ب‬ ‫‪/:‬‬ ‫زل ا ر‪ 6‬س أو ا 'واب ن ‪I‬و ‪ /‬ا ‪ :‬ب أو ا &*س‪ ،‬و ‪#‬ت ا‬
‫‪ /‬ا‪ &) 9‬ل ‪#‬ت‬ ‫ر ن ر ‪ b‬و‪ ،/ C # *$‬و‬ ‫دا=ل أ&ل ‪) 9‬دى ا‬
‫‪ /‬ن ر ‪ b‬و‪ # *$‬ذه ا‪ ،/ C‬و ر ب *( إ ‪ /‬ا ط*ب‬ ‫دا=ل أ&ل ‪42‬‬
‫ن ا ‪#‬ت‬ ‫إ(‬ ‫ر ‪/‬‬ ‫ر ن‬ ‫‪ / :‬ا = ‪ /$‬و‪ 4‬ف ا )' ‪#‬‬ ‫*( ا‬
‫‪ /)#‬ا ‪/ 6 I7‬‬ ‫‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ /‬دون ا‬ ‫ول إ ‪ /‬ا ر *( ا‬ ‫ط*ب ا )زل‪ ،‬و‪9‬‬
‫'د ا‪ I 49‬ء‪.1‬‬
‫‪:‬ن *‬ ‫‪ T‬ظ أن ا )زل م )د ن ا= ‪ $‬ص *ط‪ /‬ا و‪: ،/ $‬‬
‫ظل ا ‪7‬وا' ن ا ‪# ،/7#‬ل أ‪ Q#$‬ن ا= ‪ $‬ص ا ‪ I7‬ء‪ ،2‬ھذا ا = ر ا ذي‬ ‫ا ر‬

‫‪ - 1‬ا دة ‪ 64‬ن ا ‪' 7‬ون ا 'ظ ر‪4‬م ‪ 113.14‬وا دة ‪ 65‬ن ا ‪' 7‬ون ‪ 61.12.14‬وا دة ‪ 67‬ن ا ‪' 7‬ون ‪.111.14‬‬
‫‪ - 2‬ا *ود ‪#‬وطر ‪4 : :‬راءة ا ‪' 7‬ون ا 'ظ ر‪4‬م ‪ 111.14‬ا )*ق ‪ & #‬ت ا زا وا )*ل ‪ ،‬م س‪ ،‬ص ‪.23‬‬

‫‪14‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫‪ /‬وا & ‪ /‬ا ‪_:‬ر ‪7 * ' I‬وق وا ر ت‪ ،‬و م ا ‪:‬م ‪) #‬زل‬ ‫) ‪#‬ر ا ؤ‬
‫‪:/‬‬ ‫ا ‪9‬ت ا‬

‫ت ا را‪ W / #‬ر‬ ‫‪ /‬ار ‪ :‬ب ‪I‬و ن أ ‪ I‬ء ا &‬ ‫‪-‬‬


‫ا ) ل ‪I‬ر ‪ 4T=G#‬ت‬ ‫أ ) ‪7* /E = 9‬وا' ن وا 'ظ ‪ /‬ا & ري ‪#‬‬ ‫ر‪6‬‬
‫ا رق ا) و ‪.‬‬
‫‪ /‬ار ‪ :‬ب ر‪ 6‬س ا &*س أ ) ‪7* /E = 9‬وا' ن وا 'ظ ‪/‬‬ ‫‪-‬‬
‫ا & ري ‪ #‬ا ) ل‪.‬‬
‫‪ /‬ا‪T=C‬ل ‪ I 7 #‬ت ا واردة ‪7 #‬وا' ن ا )*‪ & # /7‬ت‬ ‫‪-‬‬
‫ت‪ ،‬و '‪ H‬ھذه ا ‪ I 7‬ت *( ‪:‬ل ‪I‬و ن‬ ‫وا ) ‪9‬ت وا ‪ 4‬م وا &‬
‫‪/‬‬ ‫ت ا را‪ / #‬أن ر‪#‬ط ‪ H /$ = Q $‬ا &‬ ‫أ ‪ I‬ء & س ھذه ا &‬
‫‪،‬‬ ‫‪:‬ون ‪I‬وا‬ ‫ت ا را‪ / #‬ا‬ ‫ا را‪ / #‬ا )' ‪ /‬أو ‪ & H‬و ت ا &‬
‫‪،‬‬ ‫ت ا ) و ‪ /‬أو ‪ H‬ر‪ :‬ت ا ' ‪ /‬ا ‪/)#‬‬ ‫أو ‪ H‬ا ‪ 6‬ت أو ‪ H‬ا ؤ‬
‫‪ 9‬أو ‪7‬ود *‪:‬راء أو ا‪ ' 4C‬ء‪ ،‬أو ا ‪ #‬دل أو ‪:‬ل ) *‪/‬‬ ‫أ‬ ‫أن ‪#‬رم )‬
‫‪ 7E$‬ت‬ ‫ت ا را‪ / #‬ا )' ‪ ،/‬أو أن ‪#‬رم )‬ ‫م أ ‪T‬ك ا &‬ ‫أ=رى‬
‫ز أو ا و‪ / :‬أو أي ‪7‬د‬ ‫‪ 0‬ل أو ا ور دات أو ا =د ت‪ ،‬أو ‪7‬ود ا‪9‬‬ ‫ا‬
‫ت ا را‪ / #‬ا )' ‪ ،/‬أو أن‬ ‫)*ق ‪#‬طرق د‪ #‬ر ا را ق ا ) و ‪&* /‬‬
‫‪: /‬ل ' ط ‪4‬د ؤدي إ ( ' زع ا ‪ ،Q $‬واء ‪ :‬ن ذ ك‬ ‫رس ‪/E$#‬‬
‫أو و‪ T :‬ن ‪ W‬ره أو ‪6 E‬دة زو& أو‬ ‫ھ‬ ‫‪ / $= /E$#‬أو ‪E$#‬‬
‫‪7‬ود ا را‪ :‬ت و و ل‬ ‫*(‬ ‫‪:‬م‬ ‫أو رو ‪ ،‬و ط‪#‬ق '‪E‬س ا‬ ‫أ‪$‬و‬
‫‪.‬‬ ‫ھو ‪I‬وا‬ ‫ر‪ H‬ا& ) ت ا‬
‫ا ‪T0‬ل ا ر ‪ #‬ت ا =*‪/‬‬ ‫ؤو ‪: /‬ل ‪I‬و‬ ‫‪#_ /‬وت‬ ‫‪-‬‬
‫= ‪ /E‬ذات‬ ‫ز‪ ،‬أو ار ‪# :‬‬ ‫‪ /‬ا 'ز ‪ ،/‬أو ا ‪T0‬ل وا‪ H4‬ا '‪E‬وذ وا‪9‬‬ ‫‪' #‬‬
‫‪ /‬ا را‪ / #‬ا )' ‪./‬‬ ‫* ق ‪I‬ررا ‪ Q $ #‬ا &‬ ‫ط ‪H#‬‬

‫‪15‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫‪ /‬ا‪T=C‬ل ‪ I 7 #‬ت ا ‪7‬وا' ن ا 'ظ ‪ &* /‬ت وا ) ‪9‬ت‬ ‫‪-‬‬


‫‪/‬‬ ‫'‪: (* H‬ل ‪I‬و ن أ ‪ I‬ء &*س ا &‬ ‫تا‬ ‫وا ‪ 4‬م وا &‬
‫رس = رج دوره ا داو ‪،‬‬ ‫_' ء ا ر‪ 6‬س وا 'واب‪ ،‬أن‬ ‫ا را‪ / #‬ا )' ‪# /‬‬
‫م ا‪C‬دار ‪ ،/‬أو أن د ر أو د=ل‬ ‫ا‬ ‫دا=ل ا &*س أو ا *& ن ا ‪/)#‬‬
‫‪ /‬ا را‪ / #‬ا )' ‪./‬‬ ‫د‪ #‬ر ‪ Q $‬ا &‬
‫‪ /‬ا ' ع أ د 'واب ا ر‪ 6‬س‪ ،‬دون ذر ‪#7‬ول‪ ،‬ن ا ‪ 7‬م‬ ‫‪-‬‬
‫ت‬ ‫و ق أ ‪ :‬م ‪4‬وا' ن ا &‬ ‫م ا 'وط‪ # /‬أو ا ‪E‬و‪ /I‬إ‬ ‫‪ @#‬دى ا‬
‫ا را‪./ #‬‬
‫‪/‬‬ ‫) د ‪ : G#‬م ا ‪7‬وا' ن ا 'ظ ‪&* /‬‬ ‫‪ /‬ا‪T=C‬ل ‪: #‬ل‬ ‫‪-‬‬
‫ا '‪ 7‬ط ا‬ ‫‪ /‬ا را‪/ #‬‬ ‫‪)#‬دم داول &*س ا &‬ ‫‪I7‬‬ ‫ا را‪ ،/ #‬وا‬
‫‪' :‬ت و‪I‬وع )رض م ‪ 0 *#‬إ ( ر‪ 6‬س ا &*س ن ‪#4‬ل ا *ط‪ /‬ا = ‪/$‬‬
‫‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ ،/‬و م م‬ ‫‪#‬‬ ‫إ ( ا ‪ I7‬ء ا‪&) 9‬‬ ‫ا ‪ # /E*:‬را‪ /#4‬وإ‬
‫‪.1‬‬ ‫‪)#‬د ا ‪#‬ت‬

‫وا'ط‪ 4T‬ن ھذه ا روط ‪ #‬ن أن ا ‪ I 7‬ا‪C‬داري ‪ 9‬د=ل )زل أ راد‬


‫م _‪#‬ت ‪I‬دھم إ دى ا =رو‪ 4‬ت ا ‪#‬ق ذ‪:‬رھ ‪.‬‬ ‫ت ا را‪/ #‬‬ ‫ا&‬
‫‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ # /‬ر‪ #‬ط ‪ #‬ر ‪05/06/2016 b‬‬ ‫و‪ '#‬ء *( ذ ك ‪I4‬ت ا‬
‫د إ د‪#‬ر‪ #6 ' E$# /:‬ر‪ 6‬س &*س ‪ 7‬ط)‪/‬‬ ‫‪#‬ر ض ا ط*ب ‪: #‬م ‪)#‬زل *(‬
‫‪ /‬ا ر‪ #‬ط ا ط*ب‬ ‫ل‬ ‫* "و ث أ س‬ ‫ھذا ا ‪:‬م‬ ‫&ء‬ ‫ن‪ ،‬و‬
‫ا ) ل‪I ،‬ر‬ ‫= ‪ /E‬ا ‪7‬وا' ن وا 'ظ ‪ /‬ا & ري ‪#‬‬ ‫*‬ ‫*( ار ‪ :‬ب ا د (‬
‫*( ا ‪ 7‬م‬ ‫ر‪I‬‬ ‫‪' ،/‬ظرا‬ ‫و ‪ Q $‬ا&‬ ‫‪ 4T=G#‬ت ا ر ق ا ) و‬
‫*(‬ ‫‪$ #‬ر ت ‪ W‬ر ‪' 4‬و' ‪ /‬أ_' ء ‪I‬وره & ) ‪ & /‬ر ا )‪ :‬ري‪ ،‬و دم ا را‪I‬‬
‫* *ك ا ) م‪،"...‬‬ ‫)*ق ‪T 9 #‬ل ‪ W‬ر ا ‪' 7‬و'‬ ‫ا =ذت =‪ T‬وا‬ ‫ا ‪7‬رارات ا‬
‫_‪T‬ن‬ ‫رط ن & ) ن‬ ‫*( ‪I‬رورة و ر‬ ‫'دا‬ ‫‪/:‬‬ ‫& ء و& ا‬
‫ت ا را‪I (* / #‬وء ا ‪7‬وا' ن ا 'ظ ‪ /‬ا &د دة‪ ،‬م س‪ ،‬ص ‪.40-39‬‬ ‫رو ‪& # /‬‬ ‫د ‪ #‬ھ ‪ :‬را‪ /#4‬ا‬ ‫‪-1‬‬

‫‪16‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫ا ) ل أو‪9‬‬ ‫‪I‬و ا &*س أ ) ‪7* /E = 9‬وا' ن وا 'ظ ‪ /‬ا & ري ‪#‬‬ ‫ار ‪ :‬ب‬
‫‪ ، ' _ /‬و ذ ك @ن‬ ‫و ‪ Q $‬ا&‬ ‫و ‪7‬ق إ‪I‬رار ‪ 4T=G#‬ت ا ر ق ا ) و‬
‫*( ا & ع ا رط ن ) ‪،‬‬ ‫‪ /‬ا‪T=C‬ل ‪7*) (7#‬‬ ‫و&ود ا )‪I‬و ا ذ‪:‬ور‬
‫‪:‬ل أ ‪7* ' /E = /‬وا' ن ا & ري‬ ‫‪ :‬أن ‪I‬ور ا د ( * و ' و ا ‪9 / *:‬‬
‫ر ‪ /‬أ ‪I‬ء‬ ‫ا ) ل‪ ،‬زد *( ذ ك أن ا ‪' 7‬ون م 'ص *( أي ‪ 4‬د )*ق ‪#‬‬ ‫‪#‬‬
‫ت ا & ) ت ا ')‪7‬دة‬ ‫‪I‬ورھم ‪&9‬‬ ‫‪ )* /‬ل ا & )وي أو‬ ‫ا & س ا&‬
‫) رض ‪$ H‬ر ‪ Q‬ا ‪' 7‬ون‪ ،...‬وا ' دا إ (‬ ‫م ‪$‬در ' م‬ ‫‪: #‬ل ‪،Q $‬‬
‫‪*& #‬س‬ ‫*‬ ‫ذ ك @ن ا )'‪$‬ر ن ا ط*‪ #‬ن ‪ 7‬م ا‪T=C‬ل ا ‪#‬رر )زل ا د (‬
‫&)ل ا ط*ب ‪ W‬ر ؤ س و ) ن ر ‪.1 I‬‬ ‫ن ‪:‬و' ن ‪ W‬ر _ ‪ #‬ن‪،‬‬ ‫‪ 7‬ط)‪/‬‬
‫‪ / :‬ا‪ '6 9‬ف ا‪C‬دار ‪ # /‬ر‪ #‬ط‪ G # ،‬د ا ‪:‬م ا‪ #9‬دا‪6‬‬ ‫و‪4‬د ‪I4‬ت‬
‫د إ د‪#‬ر‪ #6 ' E$# /:‬ر‪ 6‬س‬ ‫ر ض ط*ب ا ‪:‬م ‪)#‬زل ا د‬ ‫ا ذ‪:‬ور و‪#‬‬
‫ا‪ #‬دا‪.2 6‬‬ ‫م ا و‪$‬ل إ‬ ‫'دة *( '‪E‬س ا ' ‪ d6‬ا‬ ‫ن‪،‬‬ ‫‪ 7‬ط)‪/‬‬
‫زل أ ‪ I‬ء ا & س ا را‪ / #‬ا ' دا‬ ‫‪#‬ث‬ ‫‪ QI‬أن ا ‪I 7‬‬ ‫و ن ھ'‬
‫ا ‪# 7‬ل و ر ا ر‪ 6‬س *( آ ت‬ ‫_* ا‪C‬دارة ا ر‪:‬ز ‪ ،/‬إ‪ 9‬أ'‬ ‫*( ط*ب ن‬
‫‪ / :‬ا‪C‬دار ‪،/‬‬ ‫ل أ ‪ I‬ء ا &*س‪# ،‬ر ا‪ (* / C‬ا‬ ‫ن ‪#I‬ط‬ ‫‪' 4‬و' ‪': /‬‬
‫ن ‪I‬و ‪ /‬ا ‪ :‬ب‪# ،‬ل ‪4‬د ‪$‬ل ا ر إ ( إ=‪ #‬ر ا *ط‪/‬‬ ‫ط*ب زل ' ‪6‬ب‬
‫‪#‬ر ض ا &*س ا ‪ 7‬م ‪#‬وا&‪/# ' # 3 #‬‬ ‫ا ‪:‬و ‪ /‬ا ‪ # /E*:‬دا=* ‪ /‬ن طر ق ا وا‬
‫ت‪.‬‬ ‫*& ت‪ ،‬وا ) ل ‪9 )* /# ' #‬ت وا ‪ 4‬م وا &‬

‫د إ د‪#‬ر‪ /:‬ا ' ‪6‬ب ا ‪H#‬‬ ‫‪: - 1‬م ا ‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ # /‬ر‪ #‬ط دد ‪ $ ،16/7107/15‬در ‪ #‬ر ‪/ I4 ،2016/06/05 b‬‬
‫‪/‬‬ ‫ل‬ ‫=ص وا و‪ / & / 9‬ا ر‪ #‬ط ‪ T‬ا ‪ '7‬طرة‬ ‫ن ‪I‬د و‪ / 9‬ا ر‪ #‬ط ا ‪ '7‬طرة‬ ‫ر‪ 6‬س &*س ‪ 7‬ط)‪/‬‬
‫ا ر‪ #‬ط ‪ W،‬ر ' ور‪.‬‬
‫‪4 - 2‬رار ‪ / :‬ا‪ '6 9‬ف ا‪C‬دار ‪ # /‬ر‪ #‬ط‪ ،‬دد ‪ ،2016/7205/593‬ا ؤرخ ‪ / I4 ،2016/11/29‬وا و‪/ 9‬‬
‫د إ د‪#‬ر‪ W ،/:‬ر ' ور‪.‬‬ ‫‪ /‬ا ر‪ #‬ط ‪I‬د‬ ‫& ‪ /‬ا ر‪ #‬ط ‪ T‬ا ‪ '7‬طرة ل‬
‫‪ ،111.14‬ا &*‪ /‬ا ‪0‬ر‪'^ / #‬ظ ‪/‬‬ ‫‪ - 3‬ا ر ف ا ‪ 0‬و‪ : #‬ا ‪ / T7‬ا *ط‪ /‬ا '‪ E‬ذ ‪I (* / &* /‬وء ا ‪' 7‬ون ا 'ظ‬
‫‪ /‬ا )دد ‪ ،2016 ،11‬ص‪.28‬‬ ‫ا ‪' 7‬و' ‪ /‬وا‬

‫‪17‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫‪:‬ا و ف‬ ‫‪8‬‬
‫‪' 4 /‬و' ‪/‬‬ ‫ا و‪ 4‬ف ھو & د ؤ‪4‬ت )‪I‬و ‪ /‬ا ' =ب‪ ،‬و ر&‪ ## H‬إ (‬
‫م ا‪' I / # = '9‬‬ ‫‪ /)#‬ا‬ ‫ول دون‬ ‫‪ /)#‬ا &زا‪ / 6‬ا‬ ‫ا‬ ‫_ل‬ ‫و دة‬
‫‪ / :‬و‪ 4‬ف‬ ‫ث ر ب *( إ ‪ /‬ا ر إ ( ا‬ ‫* ‪،/‬‬ ‫‪$‬دا‪ / 4‬ا & س ا‬
‫ط*ب ا )زل‪.1‬‬ ‫ن ا ‪#‬ث‬ ‫إ(‬ ‫ر ‪/‬‬ ‫ر ن‬ ‫ا )' ‪#‬‬
‫ن‬ ‫و‪ 4‬ف ا ' =ب إ (‬ ‫‪ W‬ر أ' إذا ‪' :‬ت *‪ I 7‬ا‪C‬داري ا *ط‪/‬‬
‫‪ (7#‬ر ‪#‬ط‪ # /‬دى ا ‪ / $‬ا د ‪* /‬و‪ ،H6 4‬و‪:‬ذ ك‬ ‫ا ط*ب‪@ ،‬ن *ط‬ ‫ا ‪#‬ت‬
‫‪.‬‬ ‫وى ا ‪ :‬ف ا ‪' 7‬و'‬
‫* ن ن =‪T‬ل ا ر‪ /# 4‬ا‬ ‫و ‪ (7#‬ا روط ا ) دة و‪ 4‬ف ا ' =‪ #‬ن ا‬
‫ا )زل‪.‬‬ ‫ا & وزات وا =رو‪ 4‬ت ا ‪#‬ق ذ‪:‬رھ‬ ‫‪7‬رھ ا ‪ I 7‬ا‪C‬داري ھ '‪E‬‬
‫‪: /‬ل أ ‪ :‬ل‬ ‫‪: / 0#‬‬ ‫رع ‪G‬‬ ‫ا‬ ‫&ء ‪#‬‬ ‫وھذه ا روط ا‬
‫ت ا را‪ ،/ #‬وا‬ ‫روع '‪$‬ب ا )‪I‬و ‪ /‬دا=ل & س ا &‬ ‫ا‪T0 9‬ل ‪ W‬ر ا‬
‫‪:‬ن أن ‪:‬ون =‪T‬ل ا ‪ E‬رة ا ‪/7#‬‬ ‫‪E‬ظ ن ‪:‬ل أ ‪ :‬ل ا‪T0 9‬ل وا ‪ E‬د ا ذي‬
‫*( زل ا ' =ب‪.‬‬
‫‪6‬‬ ‫و ا‬ ‫‪ :‬ا‪73‬‬ ‫ا ;‪86‬ة ا‬
‫ث م ا‪T C‬ن ن إ‪ / 4‬ا )‪I‬و‬ ‫رع ‪ #‬ن ا‪ / 4C‬وا‪،/ 7 9‬‬ ‫‪7‬د ز ا‬
‫ا ذي أ=ل ‪ #‬ر‪:‬زه ا‪ '9‬دا‪) ، #‬دم ‪I‬ور دوارات ا &*س دون ‪#‬ب ‪ *#7‬ا &*س‬
‫م ا 'وط‪ # # /‬و&ب ا '‪$‬وص‬ ‫ن ا‪ 7‬م ‪#‬‬ ‫ذر ‪#7‬ول‬ ‫أو ا‪ ' 9‬ع دون‬
‫‪ 7‬ن ‪7‬وق ا ' =ب ‪7‬رر ا‪T C‬ن ' و‪4‬ت‬ ‫ا ) ول ‪ ، #‬أ ا‪/ 7 9‬‬
‫@ن ا ‪ I7‬ء‬ ‫أ=ذ ا ‪ #‬درة ‪،2 'G #‬و '‬ ‫ء و س * *ط‪ /‬ا‪C‬دار ‪ /‬أ ‪* /‬ط‪/‬‬
‫أن ‪:‬ون ' =‪ #‬أو‬ ‫‪ ':‬أن )*ن ن ا ‪ / 7‬ا ' =ب ا ذي ‪7E‬د ‪7‬‬ ‫ا‪C‬داري‬

‫‪ - 1‬أ ر ز ‪ :/‬ا ر‪ /# 4‬ا و‪ (* / 6 $‬ا & ت ا * ‪ /‬ظل ‪' 4‬ون ا ‪*#‬د ‪ /‬وا و‪ / 9‬ا &د د ن‪ ،‬م س‪ ،‬ص ‪.10‬‬
‫‪ - 2‬أ '‪ /‬د‪ :‬ا را‪ /#4‬ا 'ظ م ا‪C‬داري ا را‪ #‬ا ‪0‬ر‪ ، #‬م س‪ ،‬ص ‪.34-33‬‬

‫‪18‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫ا &*س‪ ،‬و ق أ ‪ :‬م‬ ‫ن ‪ 'G‬أن ‪7E‬ده ‪I‬و‬ ‫ا‪C‬دار ‪/‬‬ ‫طرأ *( و‪)I‬‬
‫ا م ا‪ / 7 9‬ا ‪ / :‬أو ا *‪./ 6 7‬‬ ‫ط*ق *‬ ‫دو'‪ /‬ا‪ # = '9‬ت وھ ا‬

‫أو‪ :7‬ا'‬
‫*( أ ‪ I‬ء ا & س‬ ‫‪E‬رض‬ ‫)د ا‪ / 4C‬ن أھم أ'واع ا ر‪ /# 4‬ا‬
‫م ‪# #‬ب ا و ة‪ ،‬أو‬ ‫ن زاو ‪/‬‬ ‫ا ' =‪@ ،1/#‬ذا ا'‪7‬ط‪6 ' H‬ب أو دة 'واب‬
‫دم ا ھ* ‪/‬‬ ‫'‬ ‫'‪d‬‬ ‫‪ /‬أ ر‪ ،‬أو ا‪C‬دا'‪: # /‬م ' ‪6‬‬ ‫دة ‪E‬وق‬ ‫ا‪ 7 9‬ل‬
‫ب ر ‪#‬م‬ ‫ا را ب ا د'‬ ‫ا‪ ،2/ # = '9‬و‪#‬ذ ك ر ‪ 7‬ا 'واب ا ذ ن و&دون‬
‫‪/‬‬ ‫ھذه ا‬ ‫‪7‬وم ا ر‪ 6‬س‬ ‫‪W‬را‪: ،‬‬ ‫*( ا ذي أ‪Q#$‬‬ ‫‪ #‬رة إ ( ا '‪$‬ب ا‬
‫أ‪ #$‬ت‬ ‫‪*0‬ون ا ' ‪$‬ب ا‬ ‫‪#‬د وة ا &*س ‪ = '9‬ب ا ' ‪6‬ب أو ا 'واب ا ذ ن‬
‫‪W‬رة ‪ : #‬ب‪.‬‬
‫‪3‬‬
‫رن‬ ‫م دة‬ ‫إذا ا'‪7‬ط‪6 ' H‬ب أو دة 'واب ‪#‬دون ‪#‬رر ن زاو ‪/‬‬
‫م‬ ‫إ'ذار إ ( ن )' م ا ر‪ '6 9 ،‬ف‬ ‫و&ب *( ر‪ 6‬س ا &*س و&‬
‫ر‬ ‫* م‪ .‬إذا =*ف ا )' ون ‪#‬‬ ‫دا=ل أ&ل ‪ /)#‬أ م ‪#‬وا ط‪ : /‬ب ‪ H‬إ ) ر ‪#‬‬
‫دورة ا _' ‪# / 6‬د وة ن‬ ‫م أو ر ‪I‬وا ذ ك‪ ،‬ا')‪7‬د ا &*س‬ ‫ن ا ‪ '6‬ف‬
‫‪ /‬ا د وة * &*س‬ ‫ھذه ا‬ ‫ر‪ ،‬و و& ا ر‪ 6‬س‬ ‫ا ر‪ 6‬س ‪ / 4C‬ا )' ن ‪#‬‬
‫أ‪ #$‬ت‬ ‫‪*0‬ون ا '‪$‬ب أو ا ' ‪$‬ب ا د' ا‬ ‫‪ = '9‬ب ا ' ‪6‬ب أو ا 'واب ا ذ ن‬
‫ا ‪7‬وا' ن ا 'ظ ‪.4/‬‬ ‫‪W‬رة ‪ ،‬و ق ا ‪ E :‬ت وا روط ا '‪$‬وص *‬
‫ت‬ ‫و ت ا&‬ ‫وى ن‬ ‫إذا ا '‪ H‬أ د 'واب ا ر‪ 6‬س دا=ل أي‬
‫وق‬ ‫م ا 'وط‪ # /‬أو ا ‪E‬و‪/I‬‬ ‫ا را‪ ،/ #‬دون ذر ‪#7‬ول‪ ،‬ن ا ‪ 7‬م ‪ @#‬دى ا‬

‫‪ - 1‬أ ر ز ‪ :/‬ا ر‪ /# 4‬ا و‪ (* / 6 $‬ا & ت ا * ‪ /‬ظل ‪' 4‬ون ا ‪*#‬د ‪ /‬وا و‪ / 9‬ا &د د ن‪ ،‬م س‪ ،‬ص ‪.8‬‬
‫‪ - 2‬ا دة ‪ 20‬ن ا ‪' 7‬ون ‪ ،113.14‬ا دة ‪ 22‬ن ا ‪' 7‬ون ‪ 112.14‬وا دة ‪ 21‬ن ا ‪' 7‬ون ‪.111.14‬‬
‫‪ ،112.14‬وا دة ‪ 21‬ن‬ ‫‪ ،113.14‬وا دة ‪ 22‬ن ا ‪' 7‬ون ا 'ظ‬ ‫‪ - 3‬ا ‪'#‬د ا ‪ H#‬ن ا دة ‪ 20‬ن ا ‪' 7‬ون ا 'ظ‬
‫‪.111.14‬‬ ‫ا ‪' 7‬ون ا 'ظ‬
‫‪ ،111.14‬وا دة ‪ 22‬ن ا ‪' 7‬ون ا 'ظ‬ ‫‪ - 4‬ا دة ‪ 21‬ن ا ‪' 7‬ون ا 'ظ ‪ 113.14‬وا دة ‪ 23‬ن ا ‪' 7‬ون ا 'ظ‬
‫‪.112.14‬‬

‫‪19‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫‪= #‬ذ‬ ‫ت ا را‪ & ،/ #‬ز *رؤ ء ط ‪: /#‬ل &*‬ ‫أ ‪ :‬م ا ‪7‬وا' ن ا 'ظ ‪&* /‬‬
‫‪I‬و ‪ : /‬ب ا &*س إ (‬ ‫ر ن‬ ‫‪#‬‬ ‫زل ا )'‬ ‫‪ / @#‬ط*ب‬ ‫‪7‬رر ‪I7‬‬
‫ب & ‪ ،H‬ا ‪E‬و ‪ I‬ت ا‬ ‫‪7 ،/‬وم ا ر‪ 6‬س ورا ‪#‬‬ ‫ھذه ا‬ ‫‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ /‬و‬ ‫ا‬
‫ر‪.1‬‬ ‫' ت * )' ‪#‬‬
‫و‪ '#‬ء *( ھذه ا )ط ت ا ‪' 7‬و' ‪G# ' QI /‬ن ر‪ /# 4‬ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري‬
‫‪9‬‬ ‫*( أ س ‪' 4‬و' ‪#I /‬وط‪ ،/‬و‪#‬‬ ‫ت ا را‪'#' / #‬‬ ‫*( أ ‪ I‬ء ا &‬
‫ت ا را‪/ #‬‬ ‫‪:‬ن *‪ I 7‬ا‪C‬داري أن ‪$E‬ل ط*ب إ‪ / 4‬أي ‪I‬و ن دا=ل ا &‬
‫ددة ‪ #‬و&ب ا '‪$‬وص ا ‪' 7‬و' ‪ /‬وا 'ظ ‪./‬‬ ‫إ‪ 9‬إذا م ا رام ا ‪7‬وا د ا‬
‫‪:‬م * ‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ # /‬ر‪ #‬ط ‪ #‬ر ‪b‬‬ ‫ق &ء‬ ‫ھذا ا‬ ‫و‬
‫‪7‬دم ‪#‬ط*ب دف ن =‪ T‬إ ( ا ‪:‬م‬ ‫" أن ا د‬ ‫‪ 2016/09/16‬وا دي & ء‬
‫رع ‪ $7*#‬ري‪ ،‬وا ‪ /' ) # I 7‬إ‪/ 4‬‬ ‫‪/‬‬ ‫‪##‬ط‪T‬ن ا ‪7‬رر ا ‪ $‬در ن &*س &‬
‫*( =رق‬ ‫دي ‪ 4‬م ط*‪#‬‬ ‫ل إ‪ *4‬م‬ ‫د ‪ :‬وس‪ ،‬و ث أ س‬ ‫‪I‬و ا &*س‬
‫ب ا ‪7E‬رة ا _ _‪: :/‬ل ‪I‬و ن‬ ‫دة ‪ 67‬ن ا ‪' 7‬ون ‪113.14‬‬ ‫ا ‪7‬رر ا = ص ‪#‬‬
‫‪ /‬أو = س‬ ‫‪ /‬م *ب ا‪ 9‬د ء ‪I #‬ور _‪ /_T‬دوارات‬ ‫أ ‪ I‬ء &*س ا &‬
‫‪/‬‬ ‫‪I‬ر &* ت &*س ا &‬ ‫دوارات ‪7 /E$#‬ط)‪ ،.../‬و ث أ' ‪ #‬ر&وع‬
‫‪ H#‬دوارات‪ ،‬وأن ا )‪I‬و م =*ف ن‬ ‫أن ا &*س ‪7‬د =‪T‬ل و‪9‬‬ ‫‪#‬ن‬
‫‪7‬ط)‪ .../‬ث أ‪4‬رت ‪##‬ط‪T‬ن‬ ‫ا ‪I‬ور ‪#‬دون ‪#‬رر إ‪ 9‬ن _‪T‬ث دورات ‪/E$#‬‬
‫د ‪ :‬وس"‪.2‬‬ ‫ا ‪7‬رر ا ‪ /' ) # I 7‬إ‪ / 4‬ا )‪I‬و‬
‫‪G# (I‬ھ ‪/‬‬ ‫ھذا ا‪C‬ط ر ‪G# ' QI‬ن ا را ل ا‪&C‬را‪ / 6‬ا ‪/ *:‬‬ ‫و‬
‫راد‬ ‫ن ‪ 'G‬أن س *‪# #‬‬ ‫ن & ‪ : ،/‬أن إ‪EW‬‬ ‫‪ /0 #‬دا=ل = '‪ /‬ا ‪I 7‬‬
‫ن & ‪ /‬أ=رى ‪: #‬ل ‪4‬د ؤدي إ ( ‪ I‬ع ‪7‬و‪ 4‬م‪.‬‬

‫‪ ،111.14‬وا دة ‪ 69‬ن ا ‪' E‬ون‬ ‫‪ ،113.14‬وا دة ‪ 71‬ن ا ‪' 7‬ون ا 'ظ‬ ‫‪ - 1‬ا دة ‪ 68‬ن ا ‪' 7‬ون ا 'ظ‬
‫‪.112.14‬‬ ‫ا 'ظ‬
‫رع‬ ‫‪/‬‬ ‫د ‪ :‬وس ‪I‬د &‬ ‫‪: - 2‬م ا ‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ # /‬ر‪ #‬ط‪ ،‬دد ‪ ،3259‬ا ‪ $‬در ‪ #‬ر ‪/ I4 2016/09/16 b‬‬
‫‪ $7*#‬ري‪ W ،‬ر ' ور‪.‬‬

‫‪20‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫‪:‬م آ=ر ‪ $‬در ‪ #‬ر ‪b‬‬ ‫‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ # /‬ر‪ #‬ط‬ ‫و‪I‬ف ا‬


‫ن ا &*س‬ ‫دف ا ط*ب إ ( إ ‪ 0‬ء ا ‪7‬رر ا ‪ $‬در‬ ‫‪ " ،2016/10/28‬ث‬
‫*&'‪/‬‬ ‫ر‪6‬‬ ‫‪ / 4@#‬ا ط ن ن '‪ #$‬ا‪ '9‬دا‪#‬‬ ‫ت ا‪I7‬‬ ‫*='‬ ‫ا&‬
‫‪ /‬وا ‪#‬ر &‪ ،.../‬و ث ‪ #‬ر&وع و_ ‪6‬ق ا *ف ‪ #‬ن أن‬ ‫ا زا' ‪ /‬وا ؤون ا‬
‫ن =‪ T‬أن _ ‪' /‬دات‬ ‫‪ #‬و& ‪ :‬ب ر‪ 6‬س ا &*س '‪#‬‬ ‫‪4‬‬ ‫_ل‬ ‫ا ‪#‬ب‬
‫‪ /‬ر ‪،/)E‬‬ ‫ا&‬ ‫أ‪#‬ر‬ ‫إط ر إ دى ا )‪7‬ود ا‬ ‫ا ط*ب ا )*‪:# /7‬راء ا‪ i‬ت‬
‫‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ /‬وا ' دا *( ا '‪$‬وص ا 'ظ ‪ /‬ؤ‪:‬د *( أن و&‬ ‫&)ل ا‬
‫ر‪/‬‬ ‫‪: ،‬ون ذ ك د=ل‬ ‫‪4C‬‬ ‫‪:‬ل أ‬ ‫‪:‬ن أن‬ ‫ا ط ن ھذه ا را *‪9 /‬‬
‫ا )‪ #‬ر وا وا‪$‬ل ا ط*وب ‪ #‬ن أ ‪ I‬ء ا &*س وأ& ز ‪ ،...‬إ ( ‪:‬ل ذ ك ‪I4‬ت‬
‫ن‬ ‫)ودي‬ ‫‪ / 4@#‬ا ط ن ‪ ( )'#‬ا‬ ‫‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ 0 @# /‬ء ا ‪7‬رر ا ‪I 7‬‬ ‫ا‬
‫'‪ #$‬ا‪.1"... # = '9‬‬
‫* ن ‪:‬ون ' &‪ E = /‬م ‪'#‬ود‬ ‫وھ‪:‬ذا ‪:‬ن ا‪4C‬رار أن إ‪ / 4‬ا ' =‪ #‬ن ا‬
‫‪:‬ن إ‪ : / 4‬ب‬ ‫*( أ ‪ I‬ء ا ‪ :‬ب‬ ‫إط ر ا ر‪/# 4‬‬ ‫ا ‪7‬وا' ن ا 'ظ ‪ . 2 /‬و‬
‫أ ‪ I‬ء ا &*س‪،‬‬ ‫‪7 # ،‬رر ‪$‬وت *‬ ‫ن‬ ‫)‬ ‫ا &*س أو ' ‪ #6‬أوھ‬
‫)*ن ‪:‬ذ ك‬ ‫‪ / #*W #‬ا ط*‪$^ /7‬وات ا )‪#‬ر ' ‪ 4 #‬راح )*ل ن ا ر‪ 6‬س‪: . 3‬‬
‫ل‬ ‫ن ‪#4‬ل‬ ‫ورا ‪7#‬رار * *ط‪ /‬ا ‪:‬و ‪ /‬ا ‪ # /E*:‬دا=* ‪)# ،/‬د ر ‪ H‬ا ر إ‬
‫‪7‬م‬ ‫ا ) ‪ /‬أو ا‪ *4C‬م ن إ‪ / 4‬ر‪ 6‬س ا &*س أو ' ‪ #6‬ا ذي _‪#‬ت ‪)#‬د ا' = ‪ #‬أ'‬
‫‪ = #‬رج‪.4‬‬

‫)ودي ‪I‬د ا &*س‬ ‫‪: - 1‬م ا ‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ # /‬ر‪ #‬ط‪ ،‬دد ‪ ،3907‬ا ‪ $‬در ‪ #‬ر ‪ ( )'# / I4 ،2016/10/28 b‬ا‬
‫*=' ت‪: ،‬م ‪ W‬ر ' ور‪.‬‬ ‫ا&‬
‫&دات ا 'ظ م ا‪C‬داري ‪0 #‬رب‪ ،‬ط*)‪ /‬رزاق ر‪4‬م ‪ 28‬رع ا '‪$‬ر د ور ا ‪T‬م –‬ ‫‪ - 2‬ا )د ‪# /‬ودر‪:/* #‬‬
‫‪ ':‬س‪ ،‬ط‪ ،2016 /)#‬ص ‪.254‬‬
‫‪ ،111.14‬وا دة ‪ 25‬ن ا ‪' 7‬ون‬ ‫‪ ،113.14‬وا دة ‪ 26‬ن ا ‪' 7‬ون ا 'ظ‬ ‫‪ - 3‬ا دة ‪ 24‬ن ا ‪' 7‬ون ا 'ظ‬
‫‪.112.14‬‬ ‫ا 'ظ‬
‫‪ - 4‬ا دة ‪ 69‬ن ا ‪' 7‬ون ‪ 113.14‬وا دة ‪ 72‬ن ا ‪' 7‬ون ‪ ،111.14‬وا دة ‪ 70‬ن ا ‪' 7‬ون ‪.112.14‬‬

‫‪21‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫‪ :‬ا‪) 7‬‬ ‫‪8‬‬


‫ء‬ ‫و‪4‬ت‬ ‫ن ‪7‬وق ا ' =ب ‪7‬رر ا‪T C‬ن '‬ ‫) ‪#‬ر ا‪7 / 7 9‬‬
‫و&ب‬ ‫أ=ذ ا ‪ #‬درة ‪: ، 'G #‬ن ھذا ا ق‬ ‫و س * *ط‪ /‬ا‪C‬دار ‪ /‬أ ‪* /‬ط‪/‬‬
‫ن وراء ذ ك ‪ I‬ن ا ر ث‬ ‫و=‬ ‫‪# 9 /‬د ن ا را‬ ‫و ر روط ‪/ *:‬‬
‫رن‬ ‫‪7‬د م ط*‪ #‬ت ا‪ / 7 9‬ن طرف ا‬ ‫*‪ #‬ت ا رع‬ ‫و دم ا ‪7‬وط‬
‫ن‪.1‬‬ ‫ا&‬
‫ت ا را‪ / #‬ا ق‬ ‫ر ن دا=ل ا &‬ ‫و‪#‬ذ ك @ذا ‪ :‬ن ا ‪' 7‬ون ‪4‬د =ول *‬
‫=ول رؤ ء ا & س و'وا‪ #‬م‪ # ،2‬ث م‬ ‫ا‪ / 7 9‬ا‪ =9‬ر ‪@ ،/‬ن ا ق ذا‬
‫_* ا‪C‬دارة ا ر‪:‬ز ‪ ،/‬و ري أ_رھ ‪)#‬د ا'‪$‬رام‬ ‫و& ا‪ / 7 9‬ا‪ =9‬ر ‪ /‬إ (‬
‫أ&ل ‪ 15‬و ا‪ #‬داء ن ر ‪ b‬ا و‪$‬ل ‪.3/ 7 9 #‬‬
‫إ(‬ ‫‪ /‬ا‪ ،/ 7 9‬و&ب * م ‪7‬د‬ ‫وإذا ر‪W‬ب 'واب ر‪ 6‬س &*س ا &‬
‫_* ا‪C‬دارة ا ر‪:‬ز ‪ ،/‬و ري‬ ‫رؤ ء ا & س ا ذ ن =‪#‬رون ‪#‬ذ ك ورا ‪/# :‬‬
‫أ_ر ھذه ا‪)# / 7 9‬د ا'‪$‬رام أ&ل ‪ 15‬و ا‪ #‬داء ن ر ‪ b‬و‪$‬ل ر‪ 6‬س ا &*س‬
‫ر ر‪ 6‬س &*س‬ ‫رار ‪ /‬ا ر ق ا ) م‪،‬‬ ‫‪#‬دأ ا‬ ‫‪ .4/ 7 9 #‬إ‪ 9‬أ' و‪' I‬‬
‫ن ا' = ب ر‪ 6‬س‬ ‫‪$‬ر ف ا ور ا & ر ‪ /‬إ (‬ ‫‪ 7‬ل و'وا‪#‬‬ ‫‪ /‬ا‬ ‫ا&‬
‫و ‪ :‬ب &د د ن * &*س‪.5‬‬

‫ر‬ ‫‪ # /‬ن ا رو ‪ /‬وا ‪ # ،/ )E‬ث ' ل د‪*#‬وم ا‬ ‫‪ - 1‬ا ) د ز' ‪#‬ر‪ :‬ا و‪ (* / $‬ا ‪7‬رارات ا‪C‬دار ‪ /‬ا &‬
‫‪# /) & ،/‬د ا ك ا )دي‪ ،‬ط'&‪ ،/‬ا '‪ /‬ا & ) ‪/‬‬ ‫ا ‪' 7‬ون ا ) م‪ / *: ،‬ا )*وم ا ‪' 7‬و' ‪ /‬وا‪ $ 49‬د ‪ /‬وا‪&9‬‬
‫‪ ،2013/2012‬ص ‪.145‬‬
‫‪ ،‬م س ‪.31 ،‬‬ ‫‪ - 2‬أ '‪ /‬د‪ :‬ا را‪ /#4‬ا 'ظ م ا‪C‬داري ا را‪ #‬ا ‪0‬ر‪#‬‬
‫‪ 111.14‬وا دة ‪ 60‬ن ا ‪' 7‬ون ا 'ظ‬ ‫ن ا ‪' 7‬ون ا 'ظ‬ ‫‪ 113.14‬وا دة ‪62‬‬ ‫‪ - 3‬ا دة ‪ 59‬ن ا ‪' 7‬ون ا 'ظ‬
‫‪.112.14‬‬
‫‪ 111.14‬وا دة ‪ 61‬ن ا ‪' 7‬ون ا 'ظ‬ ‫ن ا ‪' 7‬ون ا 'ظ‬ ‫‪ 113.14‬وا دة ‪63‬‬ ‫‪ - 4‬ا دة ‪ 60‬ن ا ‪' 7‬ون ا 'ظ‬
‫‪.112.14‬‬
‫‪ 111.14‬وا دة ‪ 62‬ن ا ‪' 7‬ون ا 'ظ‬ ‫ن ا ‪' 7‬ون ا 'ظ‬ ‫‪ 113.14‬وا دة ‪64‬‬ ‫‪ - 5‬ا دة ‪ 61‬ن ا ‪' 7‬ون ا 'ظ‬
‫‪.112.14‬‬

‫‪22‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫دم أھ* م * ر ‪Q‬‬ ‫ر ب ‪: #‬م ا ‪' 7‬ون *( ا ‪ / 7‬ا ر‪ 6‬س أو 'وا‪#‬‬


‫‪ (7#‬ن دة ا' داب‬ ‫م ' ‪6‬ب ا ر‪ 6‬س =‪T‬ل ‪:‬ل‬ ‫م ا ر‪ 6‬س أو‬ ‫زاو ‪/‬‬
‫ا &*س‪.1‬‬
‫ن‬ ‫ا =*‬ ‫‪$=#‬وص ا ر‪ (* /# 4‬أ ‪ I‬ء ا &*س‪@ ،‬ذا ر‪#W‬وا‬ ‫أ‬
‫م إ ( ر‪ 6‬س ا &*س ا ذي =‪#‬ر ‪#‬ذ ك‬ ‫م ن‬ ‫م‪ ،‬و&ب * م ‪7‬د م ا ‪7‬‬
‫أو ا ) ل("‪ ،‬و ري أ_ر ھذه‬ ‫ا‪C‬دارة ا ر‪:‬ز ‪) /‬ا وا‬ ‫ورا و‪*_ " /# :‬‬
‫ر و ا‪ #‬داء ن ر ‪ b‬و‪$‬ل ر‪ 6‬س ا &*س‬ ‫ا‪)# / 7 9‬د ا'‪$‬رام أ&ل = ‪/‬‬
‫‪.2/ 7 9 #‬‬
‫إن ) '‪ /‬ا‪ / 7 9‬و *( =‪T‬ف ا ‪7‬وا' ن ا ‪7‬د ‪' : /‬ت ر&‪ H‬ا ) '‪/‬‬
‫ر ‪4‬د ‪ 0‬ر ‪ H‬ا ‪7‬وا' ن ا 'ظ ‪ /‬ا &د دة‬ ‫وا ) ل ووزارة ا دا=* ‪،/‬‬ ‫*وا‬
‫‪$‬ر ‪ I7 #‬ء‬ ‫ث أ‪ ( I‬أ ر ) '‪ /‬ا‪ / 7 9‬ا=‪$ $‬‬ ‫ت ا را‪،/ #‬‬ ‫*&‬
‫ا‪C‬داري‪.‬‬
‫ا ‪:‬م ا ‪ $‬در‬ ‫‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ # /‬ر‪ #‬ط‬ ‫ذا ا ر ‪I4‬ت ا‬ ‫و ‪ :G‬دا‬
‫دف ا ط*ب إ ( ) '‪ /‬ا ‪ / 7‬ا د ‪#‬د ا )ز ز‬ ‫‪ #‬ر ‪ " ، 2017/10/7 b‬ث‬
‫‪I):‬و ‪*& #‬س & ‪ T /‬ا ‪ '7‬طرة‪ ،‬و ث أ س ا ط)ن *( ا و *‪/‬‬ ‫)*‪ d‬ن‬
‫دا=ل أ&ل ‪ 8‬أ م ن رو‬ ‫و‪ #‬أ' م ‪7‬دم ا ‪7‬‬ ‫‪/‬ا '‬ ‫دة ن ‪ 4‬م‬ ‫ا‬
‫و )ن‪#‬‬ ‫‪*& #‬س ا & ‪ /‬ا ر ا ذي ‪ ) (7#‬ا ط*ب ؤ‬ ‫زاو ‪/‬‬
‫"‪.3‬‬ ‫ا ‪$‬ر ‪ /' ) # Q‬ا ‪ / 7‬ا د ‪#‬د ا )ز ز )*‪ d‬ن‬
‫ت ا را‪/ #‬‬ ‫رع أ‪4‬ر ‪#‬ر‪ /# 4‬ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري *( ا &‬ ‫وا‪ QI‬أن ا‬
‫‪:‬ر س‬ ‫و‪' /‬‬ ‫‪ I‬ء‪،‬‬ ‫ا‬ ‫=ص ) '‪ /‬ا‪* / 7 9‬رؤ ء و'وا‪ #‬م و‪4 #‬‬
‫* ‪.‬‬ ‫=د ‪ /‬ا ‪G‬ن ا ) م ا‬ ‫ا ‪7‬وا د ا ) ‪: # ، /‬ل & د ا ‪E‬رغ وا ‪' E‬‬

‫‪ - 1‬ا دة ‪ 62‬ن ا ‪' 7‬ون ‪ 113-14‬وا دة ‪ 65‬ن ا ‪' 7‬ون ‪ 14-111‬وا دة ‪ 63‬ن ا ‪' 7‬ون ‪.14-112‬‬
‫‪ 111.14‬وا دة ‪ 72‬ن ا ‪' 7‬ون ا 'ظ‬ ‫‪ 113.14‬وا دة ‪ 74‬ن ا ‪' 7‬ون ا 'ظ‬ ‫‪ .- 2‬ا دة ‪ 71‬ن ا ‪' 7‬ون ا 'ظ‬
‫‪.112.14‬‬
‫‪: - 3‬م ا ‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ # /‬ر‪ #‬ط‪ ،‬ر‪4‬م ‪ ،4350‬ا ‪ $‬در ‪ #‬ر ‪ / I4 2017/10/7 b‬وا & ‪ /‬ا ر‪ #‬ط ‪ T‬ز ور ز ر‬
‫‪I‬د ‪#‬د ا )ز ز ا )*‪: ،d‬م ‪ W‬ر ' ور‪.‬‬

‫‪23‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫‪'?8#‬‬ ‫‪ 0‬ل و ا‬ ‫‪ :‬ا‬ ‫ا ;‪86‬ة ا‬

‫‪E‬رض *( ا ' =‪ #‬ن‬ ‫) ‪#‬ر ‪:‬ل ن ا *ول وا &ر د ن ا‪&C‬راءات ا‬


‫‪:‬م ‪* #‬ول أو‬ ‫ث ‪:‬ن *‪ I 7‬ا‪C‬داري أن‬ ‫ت ا را‪،/ #‬‬ ‫دا=ل & س ا &‬
‫‪G#‬ن ا ط*‪ #‬ت ‪ (* / '#‬أ س‬ ‫‪#‬ن‬ ‫ت ا را‪*: / #‬‬ ‫ا &ر د ‪I‬د أ ‪ I‬ء ا &‬
‫*( دى ') ل ‪#‬دا ‪ (* /‬و‪ Q I‬ر‪ /# 4‬ا ‪ I7‬ء‬ ‫‪' 4‬و' ‪ ،/‬و * ‪ $E‬ل ‪:‬ل '‬
‫ا ق ا )*ق ‪* #‬ول )أو‪ (* ،(9‬أن ' ر إ ( ا د ث ن ا &ر د‬ ‫ا‪C‬داري‬
‫)_ ' (‪.‬‬
‫أو‪ :7‬ا ول‬
‫ن ا ‪ #‬دئ ا ) ‪' 7* /‬ون ا‪C‬داري ‪ I‬ن ا ر ا ' ظم وا ‪I‬طرد‬
‫‪7 /‬وق ا ‪ 0‬ر ن ا ‪ I‬ع ' &‪ /‬ر ض أو ا ' ع ا ‪ 6‬ت‬ ‫* را ق ا ) و ‪ /‬و‬
‫*ط‪ /‬ا *ول و=( ‪ #‬در&‪/‬‬ ‫ل ا 'وط‪ ، # /‬و‪#‬‬ ‫ا ' =‪ /#‬ن ا ‪ 7‬م ‪#‬‬
‫‪7 /‬وق ا ‪ 0‬ر &راء ا ' ع أو ‪ 7‬س رؤ ء‬ ‫‪ /‬ا ‪ / *$‬ا ) ‪ /‬و‬ ‫ا و(‬
‫‪ /‬ن ا ‪ 7‬م ‪#‬وا&‪ #‬م‪.‬‬ ‫ا & س ا&‬
‫‪4‬د ‪:‬ون‬ ‫و )د ھذه ا ر‪I /# 4‬رور ‪ / *$ /# ' # /‬ا ‪ /6‬ا ‪ T‬ر‪:‬ز ‪ /‬ا‬
‫) ‪#‬ر ‪:‬ذ ك ‪I‬رور ‪/‬‬ ‫_* ‪: ،‬‬ ‫ر ن دن‬ ‫أول ‪ / I‬إذا ‪ :‬ن ھ' ك وء‬
‫‪I /‬د ا *ط‪ /‬ا ‪ T‬ر‪:‬ز ‪.1/‬‬ ‫‪* /‬‬ ‫&‪/‬‬ ‫‪ ^ /# ' #‬راد ا ذ ن ‪4‬د ‪:‬و'ون‬
‫إ‪9‬‬ ‫‪:‬ن ا =دام ا *ول أو ا *&وء إ‬ ‫&در ا‪ C‬رة إ ( أ' ‪9‬‬
‫رع ‪$‬را ‪ (* /‬إ ‪ / ' :‬ا *&وء إ ( ھذه ا *ط‪.2/‬‬ ‫'ص ا‬ ‫ا ‪9‬ت ا‬
‫‪ /‬دم ا & ‪ /#‬ر‪ 6‬س &*س ا & ‪ ،/‬أو ر‪ 6‬س &*س ا ) ‪ /‬أو‬ ‫‪E‬‬
‫ل ا 'وط‪' ، # /‬ص‬ ‫'‪ H‬ن ا ‪ 7‬م ‪#‬‬ ‫‪ ،/‬ا‬ ‫ا‪ *4C‬م‪ ،‬أو ر‪ 6‬س &*س ا &‬
‫رع *( إ ‪ /‬ا ر ن دن ا *ط‪ /‬ا = ‪ /$‬ا ‪ # /E*:‬را‪ ،/#4‬إ ( ا ‪ I7‬ء‬ ‫ا‬

‫ا ‪ I7‬ء‬ ‫ر‬ ‫‪ - 1‬ر د ر‪:‬ن ا د ن‪* :‬ط‪ /‬ا *ول ‪ #‬ن ا 'ص ا ‪' 7‬و' ور‪ /# 4‬ا ‪ I 7‬ا‪C‬داري‪ ،‬ر ‪ ' /‬ل د‪*#‬وم ا‬
‫‪ ،2015-2014 ،T ،/‬ص ‪.29‬‬ ‫ا‪C‬داري‪ / *: ،‬ا )*وم ا ‪' 7‬و' ‪ /‬وا‪ $ 49‬د ‪ /‬وا‪&9‬‬
‫إط ر ا & و ‪ /‬ا ‪7‬د ‪ /*& ، /‬ا )*وم ا ‪' 7‬و' ‪ ،/‬ط‪ /)#‬ا ' ‪ /‬ا ر‪ #‬ط‪ ،‬ا ط‪ /)#‬ا و (‪،2016 ،‬‬ ‫‪ ) - 2‬د ' زي‪ :‬ا وا‬
‫ص ‪.101‬‬

‫‪24‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫‪ /‬ا‪ ' 9‬ع‪ ،‬و ‪#‬ت ا ‪ I7‬ء‬ ‫و&ود‬ ‫‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ /‬ن أ&ل ا ‪#‬ت‬ ‫‪#‬‬ ‫ا‪&) 9‬‬
‫‪#‬وا ط‪: /‬م ‪ ، 6 ' 6 I4‬و 'د ا‪ I 49‬ء ‪#‬دون ا د ء ا طراف‪،‬‬ ‫ا‪&) 9‬‬
‫‪./ :‬‬ ‫& ل ا‪ /# :# / C‬ا ‪#I‬ط ‪ #‬ذه ا‬ ‫‪ /‬ن ر‪b‬‬ ‫دا=ل أ&ل ‪48‬‬
‫ل ا 'وط‪ (I 7 # # /‬أ ‪ :‬م ا ‪7‬وا' ن‬ ‫@ذا ا '‪ H‬ا ر‪ 6‬س ن ا ‪ 7‬م ‪#‬‬
‫ت‪ ،‬و ر ب *( ذ ك إ=‪T‬ل‬ ‫ا 'ظ ‪ /‬ا )*‪ & # /7‬ت وا ) ‪9‬ت وا ‪ 4‬م وا &‬
‫‪ /‬ا را‪ / #‬ا )' ‪ 4 ،/‬ت ا *ط‪ /‬ا ‪:‬و ‪ /‬ا ‪/E*:‬‬ ‫‪ Q $‬ا&‬ ‫ر ا ) دي‬ ‫‪#‬‬
‫ا & ‪ ،/ &* /# ' # /‬وا ) ل ‪*& /# ' #‬س ا ) ‪ /‬أو‬ ‫‪ #‬دا=* ‪ ،/‬ن طر ق وا‬
‫م ا 'وط‪ . # /‬و‪)#‬د ا'‪$‬رام أ&ل ‪15‬‬ ‫‪ # /‬ط ‪ # #‬زاو ‪ /‬ا‬ ‫ا‪ *4C‬م و‪&* /# ' #‬‬
‫ت‪ ،‬ن‬ ‫و ‪ / &* /# ' #‬و‪ 10‬أ م ‪ / )* /# ' #‬وا‪ *4C‬م و‪ 7‬أ م ‪&* /# ' #‬‬
‫ل ا *ط‪ /‬ا = ‪ # /$‬را‪ ،/#4‬ا ر‬ ‫ر ‪ b‬و& ا ط*ب دون ا & ‪ /#‬ا ر‪ 6‬س‪.‬‬
‫‪ /‬ا‪ ' 9‬ع‪،‬‬ ‫و&ود‬ ‫‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ /‬ن أ&ل ا ‪#‬ث‬ ‫‪#‬‬ ‫إ ( ا ‪ I7‬ء ا‪&) 9‬‬
‫‪ / &* /# ' #‬وا ) ل ‪/# ' #‬‬ ‫‪ /‬ا‪ ' 9‬ع‪ & ،‬ز *وا‬ ‫وإذا أ‪4‬ر ا ‪:‬م ا ‪6 I7‬‬
‫لا‬ ‫ا‪ 7‬م ‪#‬‬ ‫ل ا ر‪ 6‬س‬ ‫‪ ،/‬ا *ول‬ ‫&*س ا ) ‪ /‬أو ا‪ *4C‬م وا &‬
‫ا '‪ H‬ھذا ا = ر ن ا ‪ 7‬م ‪.1 #‬‬
‫ل‬ ‫ت ا را‪$=# / #‬وص ا *ول‬ ‫إن ر‪ /# 4‬ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري *( ا &‬
‫ري *( إ دى‬ ‫‪/‬‬ ‫م ا 'وط‪ ، # /‬إذا ‪ :‬ن ن '‬ ‫'‪ H‬ن ا ‪ 7‬م ‪#‬‬ ‫ا ر‪ 6‬س ا‬
‫ھم‬ ‫‪ /‬أ=رى‬ ‫ن'‬ ‫ت ا را‪'@ ،/ #‬‬ ‫ا‪ $ $ =9‬ت ا ‪ /* $‬رؤ ء ا &‬
‫‪ / *$‬ا واط' ن‬ ‫أن =دم‬ ‫‪'G‬‬ ‫ن‬ ‫‪0‬ل ا‬ ‫ل وا‬ ‫‪ G‬ن '‪ E‬ذ ا‬
‫وا واط' ت‪.‬‬
‫‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ # /‬ر‪ #‬ط ‪ #‬ر ‪b‬‬ ‫ت ا ‪:‬م ا ‪ $‬در ن ا‬ ‫&ء‬ ‫و‬
‫‪ /‬ا‪ ' 9‬ع‬ ‫* ‪ " :‬ث دف ا ط*ب إ ( ا ‪$‬ر ‪# Q‬و&ود‬ ‫‪2016/10/26‬‬
‫‪' 4‬و' ‪،‬‬ ‫م ا و‪:‬و ‪/‬‬ ‫دي * ن ن ا ‪ 7‬م ‪#‬‬ ‫ق ر‪ 6‬س ا &*س ا &‬
‫*( أن ر‪ 6‬س ا &*س م ‪7‬م ‪ #‬و& إ'ذارات‬ ‫دي ‪ 4‬م ط*‪#‬‬ ‫ل‬ ‫و ثأ س‬

‫ت ا را‪I (* / #‬وء ا ‪7‬وا' ن ا 'ظ ‪ /‬ا &د دة‪ ،‬ص ‪.41‬‬ ‫رو ‪& # /‬‬ ‫د ‪ #‬ھ ‪ ،‬را‪ /#4‬ا‬ ‫‪-1‬‬

‫‪25‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫‪I‬ر ا ) '‪ /‬ا '‪$‬وص *‬ ‫* = ‪ E‬ن ‪' 7‬ون ا ) ر‪)# ،‬د أن أ *ت *‬


‫دي‬ ‫ا ' ز ‪ /‬أن ر‪ 6‬س ا &*س ا &‬ ‫‪ :‬ن ا ‪#‬ت‬ ‫‪' 4‬و' ‪ ،‬و ث إ'‬
‫دو'‪ /‬ا ) ر ‪ #‬ر‪W‬م ن‬ ‫و&‬ ‫* ن‪ ،‬م ‪E‬د ا = ذه إ&راء ن ا‪&C‬راءات ا‬
‫‪ /‬ا‪ ' 9‬ع ) ‪#‬ر ‪.1"/ 6 4‬‬ ‫*‪ 7‬ط*‪# #‬ذ ك ن ا ) ل‪@ ،‬ن روط ‪ 4‬م‬
‫‪ #‬و&ب‬ ‫رس ا‪ $ $ =9‬ت ا و‪:‬و ‪/‬‬ ‫) ل " _‪"T‬‬ ‫وھ‪:‬ذا‬
‫ر ‪ /‬ا ر‪/# 4‬‬ ‫*ط‪* /‬ول‪ ،‬و س ‪ & E$#‬زا إدار‬ ‫ا '‪$‬وص ا ‪' 7‬و' ‪E$# /‬‬
‫ز ‪#‬ن‬ ‫رع ا ‪0‬ر‪#‬‬ ‫ل و‪4‬رارات ا & زة ا ' =‪./#‬‬ ‫أو ا‪ C‬راف *( أ‬
‫ل‬ ‫ل ا را‪ /#4‬د=ل ‪ I‬ن أ‬ ‫ھذا ا و‪I‬وع‪ (* ،‬ا ‪ #‬ر أن أ‬ ‫ا‪ $ =9‬ص‬
‫ن أن *ط‪ /‬ا *ول ‪ ') 9‬ا= ‪$ $‬‬ ‫ا وظ ‪ /E‬ا ‪* * / *$‬ط ت ا‪C‬دار ‪،/‬‬
‫‪ /‬ا راض أو ا ' ع ا & ت‬ ‫* ‪ ،/‬إ‪9‬‬ ‫'‪ Q‬د=ل ا *ط‪ /‬ا‪C‬دار ‪ /‬ا‬ ‫دا‪6‬‬
‫*ط‪ /‬ؤ‪/ 4‬‬ ‫‪ ،‬ذك‬ ‫ا وظ ‪ /E‬ا ‪ ' 9 # / *$‬ع ن ا ‪ 7‬م ‪#‬‬ ‫ا و‪:‬ول‬
‫ن ‪#4‬ل رؤ ء‬ ‫ن '‪ E‬ذھ‬ ‫'‪H‬‬ ‫م ا‬ ‫*ط‪ /‬ا *ول *‪ 7‬م ‪#‬‬ ‫‪ #‬زاو ‪/‬‬ ‫'‬
‫ل‬ ‫*ط‪ /‬ا *ول إ'‬ ‫ر‬ ‫) ل *( ‪ #‬ل ا _ ل 'د‬ ‫ت ا را‪./ #‬‬ ‫ا&‬
‫دود‬ ‫‪7‬وم ‪#‬ذ ك ‪)*#‬ب و ‪ 7‬ص دور ھؤ‪9‬ء‬ ‫ل رؤ ء ا & س‬ ‫‪7‬ط‬
‫'‪ H‬ن '‪ E‬ذه‪.2‬‬ ‫ا= ‪ $‬ص ا‬
‫=‪$‬‬ ‫‪: /‬ل وا د ' م‬ ‫و ‪ )#‬ذ ك * زم وظ‪E‬و ا دو ‪ /‬وأ وان ا &‬
‫ت‪،‬‬ ‫=ص ا ) ‪9‬ت وا ‪ 4‬م وا &‬ ‫‪ E' #‬ذ ا ‪7‬رار ا =ذ ن دن ا ) ل‪،‬‬
‫‪ '':‬أن '‪7‬ر ‪ 'G#‬إذا ‪ :‬ن ر&‪ I7* H‬ء‬ ‫=ص ا & ت‪ ،‬و‪#‬‬ ‫وا وا‬
‫ن&‪/‬‬ ‫ت ا را‪'@ ،/ #‬‬ ‫‪ /‬ا‪ ' 9‬ع ‪I‬د رؤ ء ا &‬ ‫دد‬ ‫ا‪C‬داري *ط‪/‬‬
‫ؤو ‪ /‬ط‪7* 7#‬وا' ن وا 'ظ ‪ /‬ا ) ول ‪ : ، #‬أن‬ ‫_* ا دو ‪ /‬ا‬ ‫ل‬ ‫أ=رى‬
‫‪ ':‬م ر ض ا‪ _ 9‬ل ذا ا *ول وإ‪9‬‬ ‫‪9‬‬ ‫ت ا را‪ 6 I G# / #‬و وظ‪E‬‬ ‫ا&‬
‫ن ا ‪I‬وا‪#‬ط ا ‪' 7‬و' ‪ /‬وا 'ظ ‪ /‬ا & ري ‪ #‬ا ) ل‪.‬‬ ‫ا ‪#‬ر ذ ك =رو&‬
‫دي * ن ‪I‬د‬ ‫ل إ‪ *4‬م‬ ‫‪/ I4‬‬ ‫دد ‪ ،4072‬ا ‪ $‬در ‪ #‬ر ‪،2016/10/26 b‬‬ ‫‪: - 1‬م ا ‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ # /‬ر‪ #‬ط‪،‬‬
‫ن ‪ W‬ر ' ور‪.‬‬ ‫دي *‬ ‫ر‪ 6‬س ا &*س ا &‬
‫*ول ‪ ' /*& ،‬ز ت ا‪ 9‬ل‪ 7 ،‬ل ' ور ‪ #‬و‪ ،frssiwa.blogspot.com H4‬م‬ ‫د ا ز‪:‬راوي‪ :‬أ ‪ :‬م *ط‪ /‬ا‬ ‫‪-2‬‬
‫‪.23.44 /‬‬ ‫ا‪9‬ط‪T‬ع * ‪ (* 2017/06/26‬ا‬

‫‪26‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫رد‬ ‫‪:‬ا‬ ‫‪8‬‬


‫س ھو ا‪ 7 '9‬ق ا ز‪ #‬أو ا‪ / 7 9‬أو ا‪# ،/ 4C‬ل ھو‬ ‫ا ر لا‬
‫‪ ،‬ن طرف =ص ) ‪#‬ر‬ ‫زب‬ ‫)‪ #‬ر ‪$‬ر ‪ Q‬ن ‪ 0‬درة طو ‪ /‬وإراد ‪/‬‬
‫‪ 4 7‬ت ا' = ‪ ،/ #‬وأ *ن ‪ 7 9‬ا‪ 7 '9‬ل‬ ‫ا‬ ‫‪ ،‬و ‪#‬ق أن ر ‪# Q‬‬ ‫‪I‬وا‬
‫‪7‬ق ) وا‪ /)4‬ا =* ا‪C‬رادي ن ا‪ '9‬ء‬ ‫إ ( زب آ=ر‪ ،‬أو ر ق آ=ر‪،‬‬
‫‪.‬‬ ‫* زب ا ذي ر ‪# Q‬‬ ‫ا‬
‫‪ #‬ذا ا )'( 'م *( ‪ *0‬ب ا ‪ / *$‬ا =‪(* / $‬‬ ‫ر ل ا‬
‫ر ‪ /‬ا ) ر‪ H /I‬ا ‪ #‬دئ وا ‪7‬وا د‬ ‫ا ‪ / *$‬ا ) ‪ ،1/‬و‪:‬رد )ل *( ھذه ا‬
‫ا د و‪4‬راط ‪ /‬ا _ * ‪ ،/‬وط‪7* 7#‬وا' ن ا 'ظ ‪ /‬ا )*‪/7‬‬ ‫'د إ‬ ‫&ب أن‬ ‫ا‬
‫ت‪7 ،‬دم ط*ب &ر د ا )‪I‬و ن ‪/E$‬‬ ‫‪ & #‬ت وا ) ‪9‬ت وا ‪ 4‬م وا &‬
‫‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ /‬ن ‪#4‬ل ر‪ 6‬س‬ ‫ا )‪I‬و ‪*& # /‬س ا & ‪ ،/‬دى ‪ /# :‬ا ‪#I‬ط ‪#‬‬
‫‪ ،‬و ‪#‬ث‬ ‫‪#‬‬ ‫ا ذي ر ‪ Q‬ا )‪I‬و ا )'‬ ‫أو ا زب ا‬ ‫ا &*س ا )'‬
‫& ل ط*ب ا &ر د دى ‪/# :‬‬ ‫ر ن ر‪b‬‬ ‫ا ط*ب دا=ل‬ ‫‪ / :‬ا‪C‬دار ‪/‬‬ ‫ا‬
‫ا ‪#I‬ط ‪.2 #‬‬
‫ن ا‪ '9‬ء * زب‬ ‫ت ا را‪ / #‬ا =*‬ ‫ا&‬ ‫‪:‬ن )‪I‬و‬ ‫وھ‪:‬ذا ‪9‬‬
‫*ك‬ ‫ت ط ‪& /*6‬ر ده ن ‪I‬و‬ ‫‪ # = 'T‬ت‪،‬‬ ‫ا ذي ر ‪# Q‬‬ ‫ا‬
‫ا & س‪.3‬‬
‫ا ‪ $‬در‬ ‫‪:‬‬ ‫‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ # /‬ر‪ #‬ط‬ ‫ھذا ا ‪$‬دد ‪I4‬ت ا‬ ‫و‬
‫=ص أ ' ا ) م ‪#‬د ا‪C‬‬ ‫‪ / I4‬زب ا )دا ‪ /‬وا ' ‪/‬‬ ‫‪،2016/12/16‬‬
‫‪/‬‬ ‫‪*& #‬س &‬ ‫‪I‬و‬ ‫د ا )‪#‬ودي‪& # ،‬ر د ھذا ا = ر ن‬ ‫‪ :'#‬ران ‪I‬د‬
‫زب ا )دا ‪/‬‬ ‫ن ا' ‪ 6‬ا‬ ‫‪7‬ق وا‪*= /)4‬‬ ‫ا رھورة ‪ H‬ا '‪ E‬ذ ا )&ل‪،‬‬

‫ا ر ‪ H‬وا ‪ I7‬ء‪ ' ،‬ور ‪ #‬و‪H4‬‬ ‫وأ_ره *( ا‪ '9‬داب ا‪# = '9‬‬ ‫‪$ - 1‬ط‪ '# (E‬ر ف‪ :‬ا ر ل ا‬
‫‪ ، www.marocdroit.com‬م ا‪9‬ط‪T‬ع * ‪ (* 2017/06/22‬ا ‪.00.33 /‬‬
‫د ‪ #‬ھ ‪ :‬را‪ /#4‬ا رو ‪ & # /‬ت ا را‪I (* / #‬وء ا ‪7‬وا' ن ا 'ظ ‪ /‬ا &د دة‪ ،‬م س ‪ ،‬ص ‪.38‬‬ ‫‪-2‬‬
‫‪ - 3‬ا دة ‪ 20‬ن ا ظ ر ا ر ف ر‪4‬م ‪ 1.11.66‬ا ‪ $‬در ‪ 24‬ن ذي ا ‪)7‬دة ‪ 22) 1432‬أ‪ :‬و‪#‬ر ‪ E' # (2011‬ذ ا ‪' 7‬ون‬
‫‪./‬‬ ‫ا 'ظ ر‪4‬م ‪ 29.11‬ا )*ق ‪ #‬زاب ا‬

‫‪27‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫‪ /‬ا رھورة‪،...‬‬ ‫‪I‬وا ‪*& #‬س &‬ ‫‪ #‬ره ا زب ا ذي ا' =ب ‪#‬‬ ‫وا ' ‪# /‬‬
‫ن ا' ‪6‬‬ ‫=*‬ ‫‪:‬ن ا د‬ ‫* ‪ " :‬و ث إ'‬ ‫ت ا ‪:‬م‬ ‫&ء‬ ‫و‬
‫ر ن دة ا‪ '9‬داب و‪#4‬ل ا'‪$‬رام ا و‪ / 9‬ا‪'@ / # = '9‬‬ ‫‪4‬د ‪$‬ل =‪T‬ل‬ ‫ا‬
‫ا دة ‪ 20‬ن ا ‪' 7‬ون ا 'ظ‬ ‫ت ط ‪ /*6‬ا &زاء ا '‪$‬وص *‬ ‫‪:‬ون وا‪)4‬‬
‫ر‪4‬م ‪.1"11.29‬‬
‫‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ # /‬ر‪ #‬ط ‪ #‬ر ‪b‬‬ ‫*( '‪E‬س ا 'وال ‪I4‬ت ا‬ ‫و را‬
‫‪:#‬ل ن‬ ‫‪#‬د ا )ز ز ا ‪ $‬دق ن ‪I‬و‬ ‫‪& # ، 2016/11/30‬ر د ا د ( *‬
‫ت‬ ‫‪& /‬رف ا * ‪ /‬و &*س & ‪ /‬ا ر‪ #‬ط ‪ T‬ا ‪ '7‬طرة‪،‬و‪4‬د & ء‬ ‫&*س &‬
‫ا ' دا *( ‪ (I 7‬ا دة ‪ 20‬ن‬ ‫ط*‪#‬‬ ‫ث أ س ا د‬ ‫‪":‬‬ ‫*‬ ‫ا ‪:‬م‬
‫ن ا' ‪ 6‬ا‬ ‫‪7‬ق =* ا د ( *‬ ‫‪/‬‬ ‫^ زاب ا‬ ‫ا ‪' 7‬ون ا 'ظ‬
‫‪I‬وا ‪:#‬ل ن‬ ‫‪ #‬ره ا زب ا ذي ا' =ب ‪#‬‬ ‫زب ا ‪7‬دم وا‪ 9‬را‪# / :‬‬
‫‪& /‬رف ا * ‪ /‬و &*س & ‪ /‬ا ر‪ #‬ط ‪ T‬ا ‪ '7‬طرة‪ ،‬وإ ‪T‬ن ا' ‪6‬‬ ‫&*س &‬
‫‪:‬م ‪& #‬ر د ا د ( *‬ ‫‪/:‬‬ ‫&)ل ا‬ ‫زب ا ‪ / $‬وا ) ‪$‬رة‬ ‫‪# 7‬ل ذ ك‬
‫‪& /‬رف ا * ‪ /‬و &*س & ‪ /‬ا ر‪ #‬ط ‪T‬‬ ‫‪:‬ل ن &*س &‬ ‫ن ‪I‬و‬
‫ا ‪ '7‬طرة"‪.2‬‬
‫‪ :‬ت '‪E‬س‬ ‫د ا د وري ‪I‬د = د ا ) ‪:‬ري‪،‬‬ ‫‪ / I4‬زب ا‪C‬‬ ‫و‬
‫ن‬ ‫‪ /‬أو‪9‬د ا‬ ‫‪ / :‬ا‪C‬دار ‪& # /‬ر د ھذا ا = ر ن ا )‪I‬و ‪*& # ،/‬س &‬ ‫ا‬
‫د ا د وري‪،‬‬ ‫زب ا‪9‬‬ ‫ن ا' ‪ 6‬ا‬ ‫دي * ن‪# # ،‬ب =*‬ ‫إ‪ *4‬م‬
‫زب ا ‪7‬دم‬ ‫زب آ=ر ھو‬ ‫&*س ا 'واب ‪ #‬م‬ ‫و ‪7‬د م ر ‪ = '9 Q‬ب‬
‫وا‪ 9‬را‪.3/ :‬‬

‫‪ / I4‬زب ا )دا ‪ /‬وا ' ‪/‬‬ ‫ا ‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ # /‬ر‪ #‬ط‪ ،‬دد ‪ 4844‬ا ‪ $‬در ‪ #‬ر ‪2016/12/16 b‬‬ ‫‪: - 1‬م‬
‫د ا )‪#‬ودي‪ W ،‬ر ' ور‪.‬‬ ‫‪#‬د ا‪:'# C‬ران ‪I‬د‬ ‫=ص‬
‫‪ / I4‬زب ا ‪7‬دم وا‪ 9‬را‪/ :‬‬ ‫ا ‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ # /‬ر‪ #‬ط‪ ،‬دد ‪ 411‬ا ‪ $‬در ‪ #‬ر ‪2016/11/30 b‬‬ ‫‪: - 2‬م‬
‫' ا ) م ‪I‬د ‪#‬د ا )ز ز ا ‪ $‬دق‪ W ،‬ر ' ور‪.‬‬ ‫=ص أ‬
‫‪ / I4‬زب ا‪ 9‬د ا د وري‬ ‫ا ‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ # /‬ر‪ #‬ط‪ ،‬دد ‪ 3619‬ا ‪ $‬در ‪ #‬ر ‪2011/10/14 b‬‬ ‫‪: - 3‬م‬
‫' ا ) م ‪I‬د = د ا ) ‪:‬ري‪ W ،‬ر ' ور‪.‬‬ ‫=ص أ‬

‫‪28‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫ت ا را‪7 9 / #‬ف ‪7‬ط 'د‬ ‫إن ر‪ /# 4‬ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري *( ' =‪ #‬ا &‬
‫=‪T‬ل دة ا' داب ا &*س‪# ،‬ل‬ ‫&ر د ا راد ا ذ ن =*ون ن ا' ‪ 6‬م ا‬
‫ن‬ ‫* ‪ ،/‬وإزا ‪: /‬ل‬ ‫‪ /‬ا= رات ا د ‪7‬راط ‪ /‬ا‬ ‫ا ر )دى ذ ك إ ( د‬
‫‪ /‬ا د ‪ /‬إ ( =د ‪ Q $ /‬ا واط' ت‬ ‫ر ‪ /‬ا‬ ‫‪ 'G‬أن ' ‪4‬ض ‪ #‬دئ ا‬
‫‪ / :‬إذا م ‪#‬ن ا ط*ب‬ ‫ا‬ ‫وا واط' ن‪ ،‬إ‪ 9‬أن &ر د ا ' =ب ‪: 9‬ن أن ‪#‬ت‬
‫*( أ س‪.‬‬
‫و& ت‬ ‫ھذا ا‪C‬ط ر إ ‪#‬ر ا ‪ I7‬ء أن " دم ا'‪ $‬ع ا د ( *‬ ‫و‬
‫‪) 9‬د وا‪ # 9 / : /)4‬ر ا د ( *‬ ‫إ‬ ‫ا ‪ /# :‬ا‪ * / *4C‬زب ا ذي '‬
‫زب آ=ر & ء‬ ‫‪ #‬ن أن ا ‪$‬و ت‬ ‫ن ا' ‪ 6‬ا ز‪ ،1 #‬و'‪E‬س ا ر إذا‬ ‫=*‬
‫ا ' =ب"‪.2‬‬ ‫إ‬ ‫ر ‪ Q‬ا زب ا ذي '‬ ‫' &‪ /‬ا ‪E‬راغ ا ذي ر‪:‬‬
‫=ص ا &ر د‪# ،‬ث ‪ #‬و&‪#‬‬ ‫و )ل ا _ ‪#‬ت أن ر‪ /# 4‬ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري‬
‫ن‬ ‫‪،‬‬ ‫'دة *( أ س و‪I‬و‬ ‫أن ا ' ز ‪/‬‬ ‫‪#‬ن‬ ‫ا ‪ I 7‬ا‪C‬داري ‪*:‬‬
‫‪:‬م ‪ #‬ر ض إذا ‪' :‬ت =‪T‬ف ذ ك‪.‬‬

‫=ص‬ ‫‪: - 1‬م ا ‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ # /‬ر‪ #‬ط‪ ،‬دد ‪ ،268‬ا ‪ $‬در ‪ #‬ر ‪ / I4 2017/01/20 b‬زب ا )دا ‪ /‬وا ' ‪/‬‬
‫أ ' ا ) م ‪#‬د ا‪:'# C‬ران ‪I‬د ‪#‬د ا ‪:‬ر م ‪ )#‬ج‪ W ،‬ر ' ور‪.‬‬
‫=ص‬ ‫‪: - 2‬م ا ‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ # /‬ر‪ #‬ط‪ ،‬دد ‪ 269‬ا ‪ $‬در ‪ #‬ر ‪ / I4 2017/01/20 b‬زب ا )دا ‪ /‬وا ' ‪/‬‬
‫أ ' ا ) م ‪#‬د ا‪:'# C‬ران ‪I‬د روز و ف ‪ W‬ر ' ور‪ .‬أ'ظر أ ‪ I‬ا ‪:‬م ‪ ،270‬ا ‪ $‬در ‪ #‬ر ‪،2017/01/20 b‬‬
‫‪ / I4‬زب ا )دا ‪ /‬وا ' ‪I /‬د ا ) د ا و‪ W ،‬ر ' ور‪.‬‬

‫‪29‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫‪7‬‬ ‫‪3+4 5‬‬ ‫ءا‬ ‫أ‬ ‫ا ‪ 0 1‬ا ‪ :78 9‬ا‬


‫‪ #‬را‪' /#4‬واب‬ ‫ح *‪ I7‬ة‬ ‫ا‬ ‫ن ا _ ‪#‬ت أن ا ر‪ /# 4‬ا ‪') / 6 I7‬‬
‫ا‪C‬رادة ا )‪، 1/ #‬‬ ‫_*‬ ‫*ط‪/‬‬ ‫*ط‪ /‬ا ‪ I7‬ء أ ( ن‬ ‫&)ل‬ ‫' =‪ #‬ن‪،‬‬
‫ث )ل‬ ‫‪،‬‬ ‫م ا و‪:‬و ‪/‬‬ ‫=‪$‬و‪ $‬إذا ا '‪ H‬ا &*س ا ' =ب ن ا ‪ 7‬م ‪#‬‬
‫‪ .‬وا ر‪(* /# 4‬‬ ‫= ص ‪: #‬ل &‬ ‫*( ا‬ ‫ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري *( رض ر‪# 4‬‬
‫ا ‪7‬وا' ن ا 'ظ ‪/‬‬ ‫دد‬ ‫ب ا ‪9‬ت‪ 2‬ا‬ ‫ا &*س ‪4‬د ؤدي إ ( و‪ E 4‬أو *‬
‫ت ا را‪./ #‬‬ ‫*&‬
‫ت ا را‪/ #‬‬ ‫‪' :‬ت ر‪ /# 4‬ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري *( أ ‪ I‬ء & س ا &‬ ‫و‬
‫‪ I‬ر ا‪ _i‬ر‬ ‫ا‬ ‫أھ ‪) /0 # /‬ا ‪7E‬رة ا و ((‪ : ،‬ن زا‬ ‫‪:‬‬ ‫‪: #‬ل &‬
‫ل ا & س ا را‪) / #‬ا ‪7E‬رة ا _ ' ‪.(/‬‬ ‫ر‬ ‫ا ' &‪ /‬ن ا ل *(‬
‫ا ‪ 56‬ء‬ ‫‪78‬‬ ‫ا ;‪86‬ة ا‪,‬و ‪ :/‬ا ‪ B‬آ@‬
‫ا‪3‬داري ‪ /01‬ا ‪ C #‬ا ‪8‬ا‬

‫ن ا ‪ I7‬ت‬ ‫&و ‪/‬‬ ‫‪/‬‬ ‫=‪ HI‬ا & س ا را‪ 6 : / #‬ت &‬
‫‪ #‬ن أ' أ=*ت‬ ‫‪*:‬‬ ‫‪/‬إ‬ ‫ا‬ ‫ا ‪I7‬‬ ‫‪ I 7* Q‬ا‪C‬داري ا ‪#‬ت‬ ‫ا ‪' 7‬و' ‪،/‬‬
‫ددة‬ ‫ت ا را‪/ #‬‬ ‫ت ا را‪@ ./ #‬ذا ‪' :‬ت ا &‬ ‫ا&ه ‪ Q $‬ا&‬ ‫‪ #‬ؤو‬
‫‪ & ،‬ز * *ط‪ /‬ا ‪:‬و ‪ /‬ا ‪ # /E*:‬دا=* ‪(* /‬‬ ‫ر &‬ ‫ن‬ ‫س ‪#‬‬ ‫‪#‬ب‬
‫‪ ،/‬إ ‪ /‬ا ر إ (‬ ‫وى ا ) ‪ /‬أو ا‪ *4C‬م‪ ،‬أو ا &‬ ‫وى ا & ‪ /‬وا ) ل *(‬
‫‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ /‬ن أ&ل ل ا &*س‪.3‬‬ ‫ا‬
‫ل ا 'وط‪/‬‬ ‫ت ا را‪ / #‬ا ‪ 7‬م ‪#‬‬ ‫‪ :‬أ' إذا ر ض إ دى & س ا &‬
‫ا ) ل‪ ،‬أو‬ ‫‪ (I 7 # #‬أ ‪ :‬م ا ‪7‬وا' ن ا 'ظ ‪ ،/‬وا ‪7‬وا' ن وا‪'9‬ظ ‪ /‬ا & ري ‪#‬‬
‫زا' ‪ /‬أو ‪ #‬د‪ #‬ر إ دى ا را ق ا ) و ‪/‬‬ ‫ر ض ا داول وا = ذ ا ‪7‬رر ا )*ق ‪#‬‬
‫‪ ) ،‬ن *( ا رؤ ء‬ ‫ر &‬ ‫ت ا را‪ ،/ #‬أو إذا و‪ H4‬ا= ‪T‬ل‬ ‫ا ‪&* /)#‬‬
‫‪ ،/‬ط‪ ': / *& /)#‬س‪ ،‬ا ط‪ /)#‬ا _ ' ‪ ،2010 ،/‬ص ‪.262‬‬ ‫‪ - 1‬أ د ‪I‬را' ‪ :‬ا ‪' 7‬ون ا د وري وا ؤ ت ا‬
‫&دات ا 'ظ م ا‪C‬داري ‪0 #‬رب‪ ،‬م س‪ ،‬ص ‪260‬‬ ‫‪ - 2‬ا )د ‪# /‬ودر‪:/* #‬‬
‫‪ 111.14‬وا دة ‪ 73‬ن ا ‪' 7‬ون ا 'ظ‬ ‫‪ 113.14‬وا دة ‪ 75‬ن ا ‪' 7‬ون ا 'ظ‬ ‫‪ - 3‬ا دة ‪ 72‬ن ا ‪' 7‬ون ا 'ظ‬
‫‪.112.14‬‬

‫‪30‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫=ص ا & ت ن‬ ‫أن ‪7‬د وا ‪#‬ط*ب إ ( ا *ط‪ /‬ا ‪:‬و ‪ /‬ا ‪ # /E*:‬دا=* ‪/‬‬
‫ت‪ ،‬و&‬ ‫=ص ا ‪ 4‬م وا ) ‪9‬ت‪ ،‬أو ا &‬ ‫طر ق ا وا ‪ ،‬وإ ( ا ) ل‬
‫إ ذار إ ( ا &*س *‪ 7‬م ‪T #‬زم‪ .‬إذا ر ض إ دى ھذه ا & س ا ‪ 7‬م ‪#‬ذ ك أو إذا‬
‫ا‪ C‬ذار‪ ،‬أ ‪:‬ن ا *ط‪/‬‬ ‫ر ا‪ #‬داء ن ر ‪ b‬و&‬ ‫ر ا‪T=9‬ل ‪)#‬د رور‬ ‫ا‬
‫=ص ا ) ‪9‬ت وا ‪ 4‬م‬ ‫ا ‪:‬و ‪ /‬ا ‪ # /E*:‬دا=* ‪ &* /# ' # /‬ت و *) ل‬
‫‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ /‬ن أ&ل ل ا &*س‪.1‬‬ ‫ت‪ ،‬إ ‪ /‬ا ر *( ا‬ ‫وا &‬
‫ر&‪H‬‬ ‫‪$‬ر‬ ‫ت ا را‪ / #‬أ را‬ ‫ل & س ا&‬ ‫‪/G‬‬ ‫@ذا ‪' :‬ت‬
‫ت‬ ‫إ ( ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري ‪ #‬و&ب ا ‪7‬وا' ن ا 'ظ ‪ /‬ا &د دة *&‬ ‫ا‪ $ =9‬ص‬
‫ث‪:‬نأ ر ل‬ ‫ظل ا ‪7‬وا' ن ا ‪،/7#‬‬ ‫ا را‪@ ،/ #‬ن ھذه ا‪ / ' : C‬م ‪:‬ن ‪:‬ذاك‬
‫*( ‪ #‬ل‬ ‫ا & س ر&‪ H‬إ ( *ط‪ /‬ا و‪ ،/ $‬و‪4‬د ‪$‬درت دة ‪4‬رارات 'ذ‪:‬ر '‬
‫ل‬ ‫د ‪ $‬د ‪)#‬د ر وم ر‪ 6‬س ا ‪:‬و ‪/‬‬ ‫ا _ ل‪ :‬ذ=ل وز ر ا دا=* ‪ /‬ا ‪#‬ق‬
‫‪:‬ل ا دا=*‬ ‫دي و ( ‪ / )#‬و&دة أ'‪ :‬د ‪ /& ' ،2014‬ا‬ ‫ا &*س ا &‬
‫روع ا وق‬ ‫‪' /‬‬ ‫ر‪ H‬ا‬ ‫‪E‬و ت & و ‪ /‬ن ا‬ ‫ھم‬ ‫* &*س وا ذي‬
‫‪ /‬ر ض ا داول وا ‪$‬و ت‬ ‫‪:‬ل ا &‬ ‫‪ ،‬إ ( & 'ب ذ ك ر ب ن‬ ‫‪#‬و‬ ‫ا‬
‫'وات ‪ 2014، 2013،2012 ،2011‬ا ر ا ذي‬ ‫ر ‪ H‬زا' ت ا &*س‬ ‫*(‬
‫‪ /‬وا‪IC‬رار ‪ Q $ #‬ا واط' ن‪.2‬‬ ‫أدى إ ( ا‪I‬طراب ا ر ا ) دي * را ق ا &‬
‫إ‪ *4‬م ط ت‪ ،‬و‪4‬د‬ ‫‪ : " /‬رطو"‬ ‫ق‪ & ،‬ء ل &*س &‬ ‫'‪E‬س ا‬ ‫و‬
‫‪# # ،‬ب‬ ‫ا &*س ا &‬ ‫**ت ا دا=* ‪4 /‬رارھ ‪)#‬دم ا‪7 9‬رار ا ذي )ر‬
‫‪/‬‬ ‫أدى إ ( ا‪I‬طراب ا ر ا ) دي * را ق ا‪&9‬‬ ‫ا =‪ T‬ت ‪ #‬ن أ ‪، 6 I‬‬
‫روع زا' ‪ 2010 /' /‬وا‪I9‬رار ‪ Q $ #‬ا واط' ن‪.3‬‬ ‫ور ض‬

‫‪ 111.14‬وا دة ‪ 74‬ن ا ‪' 7‬ون ا 'ظ‬ ‫‪ - 1‬ا دة ‪ 73‬ن ا ‪' 7‬ون ا 'ظ‬
‫‪ 113.14‬وا دة ‪ 76‬ن ا ‪' 7‬ون ا 'ظ‬
‫‪.112.14‬‬
‫دي و ( ‪ / )#‬و&دة أ'‪ :‬د"‪ 7 ،‬ل ' ور ‪ #‬و‪H4‬‬ ‫‪# -2‬دا & د أ ي‪ " :‬ل ا &*س ا &‬
‫‪ (* 2017/06/22‬ا ‪.21.54 /‬‬ ‫‪ www.alyaoum24.com‬م ا‪9‬ط‪T‬ع *‬
‫إ‪ *4‬م ط ت"‪ 7 ،‬ل ' ور ‪ #‬و‪ www.mghress.com H4‬م‬ ‫‪ - 3‬راد ر‪ " :‬ل &*س & ‪ : " /‬رطو"‬
‫‪ (* 2017/06/22‬ا ‪22.10 /‬‬ ‫ا‪9‬ط‪T‬ع *‬

‫‪31‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫*( ا رام ا ‪I‬وا‪#‬ط ا ‪' 7‬و' ‪ /‬وا‪9‬ر ‪ 7‬ء‬ ‫رع ا ‪0‬ر‪#‬‬ ‫ن ا‬ ‫و ر‪$‬‬
‫‪ /‬ا‪T C‬ن *( ل‬ ‫* ‪ ،/‬و 'ز ل أ س ا )دل وا ‪ / E‬أ 'د‬ ‫‪ #‬د و‪4‬راط ‪ /‬ا‬
‫ت ا را‪ I7* / #‬ء ا‪C‬داري‪.‬‬ ‫& س ا&‬
‫‪ I‬ء‪ ،‬و ‪:‬ن ‪$#‬ورة ‪ 0‬رة ‪=G‬ذ‬ ‫ل )د ا و& ا‪=i‬ر *ر‪ (* /# 4‬ا‬
‫زل & ‪ H‬أ ‪ I‬ء ا &*س‬ ‫‪ # # ،/‬ره آ ‪ /‬م ن طر ‪7‬‬ ‫‪:‬ل ‪7‬و‪& /#‬‬
‫*و' ‪.1‬‬ ‫و &ر دھم ن ا ‪ /E$‬ا‬
‫'د إ ( & ت‬ ‫و'ظرا ‪:‬ون ا ل ) ‪#‬ر ن أ=طر ا‪ i‬ت ذا ‪: 9‬ن أن‬
‫ل آ ‪ /‬ا ل ن =‪T‬ل ا ‪7‬وا' ن‬ ‫رع إ ( و‪ HI‬روط ‪C‬‬ ‫د‪H‬ا‬ ‫د‪/‬‬ ‫إدار ‪/‬‬
‫ت ا را‪./ #‬‬ ‫ا = ‪& # /$‬‬
‫‪8‬‬ ‫‪/01 B‬‬ ‫‪ :‬أ ‪ 8‬ا‬ ‫ا ;‪86‬ة ا‬
‫‪ C‬ا ‪8‬ا‬ ‫ا ‪#‬‬

‫‪ I‬ء ا ' =‪ #‬ن ن =‪T‬ل آ ‪ /‬ا ل ‪ # #‬رھ‬ ‫‪#‬رز ) م ا ر‪ (* /# 4‬ا‬


‫* ن ‪ E$#‬م ا ' ‪ / #‬و را‪:‬زھم‬ ‫دد و‪: #‬ل دا‪6‬م ا ‪ E‬ظ ا ' =‪ #‬ن ا‬ ‫ا و *‪ /‬ا‬
‫ن آ_ ر ا ل ‪:‬ذ ك ن ‪ 'G‬أن س ‪ $#‬رورة ا را ق ا ) ‪/‬‬ ‫ا ‪' 7‬و' ‪ : ،2/‬أ'‬
‫=دم ا ‪ / *$‬ا ) ‪./‬‬ ‫ل ا ‪I‬رور ‪ /‬ا‬ ‫‪ 0‬ل وا‬ ‫وإ'& ز ا‬
‫ت ا را‪ ،/ #‬وا ‪ 7‬ل‬ ‫@ذا و‪ H4‬ل &*س ن & س ا &‬ ‫و‪ '#‬ء *‬
‫م *( ا ‪4‬ل أو إذا )ذر ا' = ب أ ‪ I‬ء‬ ‫‪ I‬ء ا زاو ن‬ ‫'‪$‬ف دد ا‬
‫‪ #‬ب و&ب ) ن &'‪7# /$ = /‬رار * *ط‪ /‬ا ‪:‬و ‪/‬‬ ‫ا &*س ي ‪#‬ب ن ا‬
‫ر ‪$ b‬ول إ دى‬ ‫ا وا ‪/‬‬ ‫ا ‪ # /E*:‬دا=* ‪ /‬وذ ك دا=ل ا&ل أ‪ $4‬ه ‪ 15‬و‬
‫‪ ،‬و دد دد أ ‪ I‬ء ا *&'‪ /‬ا = ‪ 5 /$‬أ ‪ I‬ء ‪:‬ون ن ‪ ' #‬م‪،‬‬ ‫رإ‬ ‫ا ‪9‬ت ا‬
‫‪ ،/‬ا د ر أو ا د ر ا ) م * ‪.Q $‬‬ ‫با‬ ‫‪: #‬م ا ‪' 7‬ون‪،‬‬

‫‪ - 1‬أ ر ز ‪ ، E' :/‬ص ‪13‬‬


‫‪ : E' - 2‬ص ‪.21‬‬

‫‪32‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫=ص ا & ‪ ،/‬وا ) ل ‪ / )* /# ' #‬أو‬ ‫رأس ا *&'‪ /‬ا = ‪ /$‬ا وا‬
‫ت ا =و ‪ /‬رؤ ء‬ ‫ر ون ‪ #‬ذه ا ‪ /E$‬ا ‪T$‬‬ ‫‪ ،/‬ا ذ ن‬ ‫ا‪ *4C‬م‪ ،‬أو ا &‬
‫ت ا را‪ # / #‬و&ب أ ‪ :‬م ا ‪7‬وا' ن ا 'ظ ‪ /‬ا را‪ ،/ #‬و ‪ ':‬م أن‬ ‫& س ا&‬
‫م إ ( ‪I‬و أو أ‪_:‬ر ن أ ‪ I‬ء ا *&'‪./‬‬ ‫‪E‬و‪I‬وا ‪7#‬رارت ‪)#‬ض ‪T$‬‬
‫‪$‬ر ف ا ور ا & ر ‪ ،/‬و‪: 9‬ن‬ ‫ت ا *&'‪ /‬ا = ‪/$‬‬ ‫' ‪$‬ر ‪T$‬‬
‫‪/‬‬ ‫ا '‪ /‬ا‬ ‫& وز ا وارد ا و رة‬ ‫ت ا را‪/ #‬‬ ‫أن *زم أ وال ا &‬
‫ا & ر ‪./‬‬
‫م ا *&'‪ /‬ا = ‪ /$‬ور إ دة ا‪ # = '9‬ت‪ ،1‬دا=ل‬ ‫‪: #‬م ا ‪' 7‬ون‬ ‫و'‬
‫أ&ل ‪ 3‬أ ر ن ر ‪ b‬ل ا &*س وإذا ‪ $‬دف ا ل أو ا‪7'9‬ط ع ا ‪ /‬أ ر‬
‫‪/E‬‬ ‫ر ا *&'‪ /‬ا = ‪ /$‬ا‬ ‫ت ا را‪/ #‬‬ ‫ا = رة ن دة ا' = ب & س ا &‬
‫ت ا را‪.2/ #‬‬ ‫ن إ&راء ا &د د ا ) م & س ا &‬ ‫إ(‬ ‫زاو ‪/‬‬ ‫ا ذ‪:‬ر‬
‫‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ # /‬ر‪ #‬ط‪: ،‬و' ذھب إ (‬ ‫ق ‪$‬در ‪:‬م ا‬ ‫'‪E‬س ا‬ ‫و‬
‫‪&@#‬راء ا' = ‪ #‬ت ‪)## / * :‬ض‬ ‫ر ض ط*ب إ ‪ 0‬ء ‪4‬رار وز ر ا دا=* ‪ /‬ا ‪I 7‬‬
‫ل إ‪ *4‬م ا )را‪6‬ش و ) ن ا *&'‪ /‬ا = ‪ /$‬ا ' دا إ ( ‪ (I 7‬ا دة‬ ‫‪/‬ا‬ ‫دوا‪6‬ر&‬
‫‪ ،113.14‬و ث ؤا=ذ ا ط 'ون *( ا ‪7‬رار ا ط)ون‬ ‫‪ 74‬ن ا ‪' 7‬ون ا 'ظ‬
‫‪ I‬ن إ&راء ا' = ‪ #‬ت &ز‪/ 6‬‬ ‫وب ‪ )#‬ب = ‪ /E‬ا ‪' 7‬ون‪ ،‬و‪:‬و'‬ ‫‪:‬و'‬
‫‪ ،/ * :‬إ‪ 9‬أن ا 'ص ا ذي ا 'دت * وزارة ا دا=* ‪ /‬ھو 'ص ا دة ‪ 153‬ن‬
‫‪I‬ء‬ ‫‪ /‬ا ‪*_ / 7‬ث ا‬ ‫*( أ' "‬ ‫ر‪4‬م ‪ 59.11‬وا ذي ‪I7‬‬ ‫ا ‪' 7‬ون ا 'ظ‬
‫‪:‬ن‬ ‫_* "‪ ،‬و‬ ‫ا ‪7‬ل‬ ‫ل ا دوا‪6‬ر ا‬ ‫أو أ‪_:‬ر ‪&@#‬راء ا' = ‪ #‬ت ‪7 / * :‬ط‬
‫د ن ‪74‬‬ ‫‪ * 7‬ن ‪:‬ون أ‪4‬ل ن ' ‪ /#‬ا '‪$‬ف ا ط*‪# /#‬‬ ‫ا *ف أن دد ا‬ ‫ا ‪#‬ث‬

‫‪ 111.14‬وا دة ‪ 75‬ن ا ‪' 7‬ون ا 'ظ‬ ‫‪ 111.14‬وا دة ‪ 77‬ن ا ‪' 7‬ون ا 'ظ‬ ‫‪ - 1‬ا دة ‪ 74‬ن ا ‪' 7‬ون ا 'ظ‬
‫‪.112.14‬‬
‫‪ 14 .111‬وا دة ‪ 76‬ن ا ‪' 7‬ون‬ ‫‪ 111.14‬وا دة ‪ 78‬ن ا ‪' 7‬ون ا 'ظ‬ ‫‪ - 2‬ا دة ‪ 75‬ن ا ‪' 7‬ون ا 'ظ‬
‫‪.112.14‬‬ ‫ا 'ظ‬

‫‪33‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫&)ل روط‬ ‫ت وھو‬ ‫ر‪4‬م ‪ 113.14‬ا )*ق ‪& #‬‬ ‫و‪ 75‬ن ا ‪' 7‬ون ا 'ظ‬
‫ط‪ #‬ق ا د ن ‪ W‬ر و رة‪.‬‬
‫و ث إن ا ‪I 13 / 7‬وا ن أ‪$‬ل ‪)& 24‬ل ھذا ا = ر ‪4‬دا ' ‪/#‬‬
‫‪#4‬ل ا = رة ن ا دة ‪153‬‬ ‫‪ Q‬ا & ل ط‪ #‬ق ا ‪7E‬رة‬ ‫& وزت ا _*ث‪ ،‬وھو‬
‫‪= ' /‬ب أ ‪ I‬ؤه ن‬ ‫'ص *( أ' "إذا ‪7‬د &*س &‬ ‫ن ا ‪' 7‬ون ‪ 59.11‬ا‬
‫ا ‪7E‬رة ا ‪،/7#‬‬ ‫رإ‬ ‫‪#‬با‬ ‫طر ق ا‪ 49‬راع ا ‪E‬ردي ي ‪#‬ب آ=ر ‪ W‬ر ا‬
‫&)*‬ ‫‪ I‬ء‪ ،‬و&ب إ&راء ا' = ‪ #‬ت ‪# / * :‬‬ ‫دد ا‬ ‫*( ا ‪4‬ل ن‬ ‫ا _*ث‬
‫ا &*س ‪$4‬د ‪: /* :‬و ' "‪.‬‬ ‫_*‬ ‫‪7‬دت‬ ‫ا دوا‪6‬ر ا‬ ‫‪$‬ورة‬
‫)*‪7 /7‬ط ‪ #‬دوا‪6‬ر ا‬ ‫و ن _م @ن ا ر وم ا ‪)&# I 7‬ل ا‪ # = '9‬ت‬
‫‪7‬دت ‪ 7‬دھ ا _ * ‪*& # /‬س ‪:‬ون وا ‪ Q $ 7‬ا ‪' 7‬ون‪ ،‬ا ر ا ذي ‪) (7#‬‬
‫&)ل ط*ب إ ‪ W 6 0‬ر ؤ س و ‪ f‬ا ر ض‪.1‬‬ ‫و *‪ /‬ا ط)ن ‪ W‬ر ذات أ س‪،‬‬
‫)' إ‪ 9‬أن '‪#‬رز أن ر‪ /# 4‬ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري *(‬ ‫= م ھذا ا ‪ #‬ث ‪9‬‬ ‫و‬
‫‪:‬ل '‪' /*7‬و ‪/‬‬ ‫*( و& ا =‪$‬وص‬ ‫و و *( أ ‪6 I‬‬ ‫ت ا را‪/ #‬‬ ‫ا&‬
‫)ز ز ا & و ‪ /‬ا ‪7‬د ‪/‬‬ ‫رع‬ ‫)‪#‬ر ن ر‪ /#W‬ا‬ ‫ا 'ظ م ا ‪0‬ر‪ ، #‬وھذا‬
‫ا *ط‪/‬‬ ‫_*‬ ‫‪ 7‬ق ا وازن ‪ #‬ن‬ ‫رو ‪ /‬ن =‪T‬ل‬ ‫‪ ، #‬و‪ I‬ن ا‬ ‫وا ر‪4‬‬
‫ا ر‪:‬ز ‪ /‬وا & س ا‪./ # = '9‬‬
‫رع‬ ‫‪ I 7‬ت ا ‪' 7‬و' ‪ /‬ا 'ظ ‪ &* /‬و ‪ /‬ا ‪7‬د ‪# /‬رت ن ر‪ /#W‬ا‬
‫طور ) د *( إ راك‬ ‫ا‪ 7 '9‬ل ‪ #‬و‪ / $‬ن ا ‪ E‬وم ا ‪ *7‬دي إ ( ‪ E‬وم‬
‫‪/‬‬ ‫‪:‬م ا‪C‬دار ‪* /‬ط ت‬ ‫ت ا را‪ ،/ #‬وأ 'دت *‬ ‫ا ر‪ (* /# 4‬ا &‬ ‫ا ‪ I7‬ء‬
‫ت ا را‪./ #‬‬ ‫ر ‪ /‬ا ر‪ (* /# 4‬ھ ‪:‬ل ا &‬
‫‪ H‬ا و‪/ $‬‬ ‫رع م ‪7‬ط‪: # H‬ل ' ‪6‬‬ ‫&ب ا ذ‪ :‬ر ‪ #‬ھو أن ا‬ ‫‪:‬ن‬
‫*ط ت ا و‪/ $‬‬ ‫‪ Q $‬ا ر‪ /# 4‬ا ‪ ،/ 6 I7‬و‪9‬زال ھ' ك & ل د=ل‬ ‫‪#‬ل =‪E‬ف '‬

‫ك ا ر‪ ) #‬ا وا‬ ‫‪: - 1‬م ا ‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ # /‬ر‪ #‬ط‪ ،‬دد ‪ 619‬ا ‪ $‬در ‪ #‬ر ‪ / I4 2017/02/17 b‬ا دة ‪#‬د ا‬
‫د ' ‪I ،...‬د‬ ‫ا ط* ) ‪ ،‬ا ن ا و ‪،‬‬ ‫‪#‬د ا ‪:‬ر م ا ) دي‪ ،‬أ د ا ‪ E‬زازي‪$ ،‬ط‪'# (E‬زروق‪ ،‬ا )‬ ‫ا ‪7#‬‬
‫ا دو ‪ /‬ووز ر ا دا=* ‪ /‬وا و‪ :‬ل ا ‪ /:* * 6 I7‬وا و‪ :‬ل ا ‪ &* 6 I7‬ت ا را‪ W ،/ #‬ر ' ور‪.‬‬

‫‪34‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫م‬ ‫أن ا ‪7‬وا' ن ا 'ظ ‪ /‬م‬ ‫ت ا را‪: ،/ #‬‬ ‫ا&‬ ‫)ا را‪ /#4‬ا‪C‬دار ‪(/‬‬
‫_* ا *ط‪ /‬ا ر‪:‬ز ‪/‬‬ ‫ر ك ا ر‪ /# 4‬ا ‪9 / 6 I7‬زال ‪ #‬د‬ ‫‪)#‬ض ا‪9 : C‬ت‪ ،‬إذ أن‬
‫ا *&وء إ ( ا ‪ I7‬ء‪.‬‬ ‫ا *ط‪ /‬ا ‪7‬د ر ‪/‬‬ ‫‪(7#‬‬ ‫و‪#‬‬
‫ؤ‪9‬ت طرو ‪ /‬ن دى ا‪ & '9‬م ‪ #‬ن ا ‪ I 7‬ت‬ ‫و ‪: (7#‬ذ ك ‪)#‬ض ا‬
‫‪:‬م ا‪C‬دار ‪' ،/‬ظرا‬ ‫دث *‬ ‫ت ا را‪ / #‬وا ‪' 7‬ون ا‬ ‫ا ‪' 7‬و' ‪ /‬ا 'ظ ‪&* /‬‬
‫‪' 4‬ون‬ ‫*‬ ‫‪ ' C‬دھ ا= ‪ $ $‬ت &د دة *‪ I7‬ء ا‪C‬داري ‪ W‬ر '‪$‬وص‬
‫‪ /‬و‪4‬وع ) رض ‪ #‬ن ھذه ا ‪ I 7‬ت ھل ر&‪ Q‬ا ‪7‬وا' ن‬ ‫‪:‬م ا‪C‬دار ‪ ،/‬و‬ ‫ا‬
‫رع ‪ #‬و د ا ‪7‬وا' ن ا 'ظ ‪/‬‬ ‫ا 'ظ ‪ # # /‬رھ أ *( در&‪/‬؟ و ذا م ‪7‬م ا‬
‫ا ) ل‬ ‫‪ H‬أ' و د‬ ‫و‬ ‫ر ‪ H‬و د ‪:‬ل‬ ‫ت ا را‪$@# / #‬دار‬ ‫*&‬
‫ل '‪E‬س ا ‪ I 7‬ت‬ ‫ت ا را‪/ #‬‬ ‫ث أن ا ‪7‬وا' ن ا 'ظ ‪&* /‬‬ ‫)‬
‫ا ‪' 7‬و' ‪/‬؟‪.1‬‬

‫ا ‪ I7‬ء‬ ‫ت ا را‪ / #‬ن ا و‪ / $‬إ ( ر‪ /# 4‬ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري‪ ،‬ر‪:‬ز ا درا ت وا ‪ #‬ث‬ ‫‪# /$E - 1‬وط‪ :/‬ا &‬
‫‪ (* 2017/07/1‬ا ‪.2.36 /‬‬ ‫و‪ www.cera.ma H4‬م ا‪9‬ط‪T‬ع *‬ ‫ا‪C‬داري‪ 7 ،‬ل ' ور‬

‫‪35‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫‪:D‬‬ ‫ا‬ ‫ا‬


‫ل‬ ‫ا ‪ 56‬ء ا‪3‬داري ‪ /01‬أ‪1‬‬ ‫ر‪7‬‬
‫ا ‪ 1 #‬ت ا ‪8‬ا‬
‫ظ( ‪#‬دأ ا د‪ #‬ر ا ر ‪ /' : #‬ھ ‪* /# ' # /‬دو ‪ /‬وا & ‪' H‬ظرا *رؤ ‪/‬‬
‫‪ 7‬ق ھذه‬ ‫*( ر‪#‬ط‬ ‫رع ا ‪0‬ر‪#‬‬ ‫لا‬ ‫‪ ، 7‬و‪4‬د‬ ‫*(‬ ‫*‬ ‫ا ' و‪ /‬ا‬
‫*( = *ف‬ ‫‪ #‬ره آ ‪' 4 /‬و' ‪ /‬و&ب ‪ * )E‬و )‬ ‫ل ‪#‬دأ ا ر‪# /# 4‬‬ ‫ا ‪@# / 0‬‬
‫‪ /‬وھ ‪ *:‬ا ' =‪ ،/#‬إذ و&ب ‪I #‬رورة‬ ‫ار‬ ‫وأ& ز‬ ‫ھ ‪:‬ل ا دو ‪ /‬و ؤ‬
‫ددة ‪ (I 7 #‬ا ‪' 7‬ون و ‪ /* & 7‬ن‬ ‫* ‪ /‬إ ( ر‪/# 4‬‬ ‫لا & سا‬ ‫إ=‪ I‬ع أ‬
‫ت ا را‪/ #‬‬ ‫‪ / G‬ا‪ 9‬راف ‪& #‬‬ ‫ددھ ھذا ا = ر‪ # ،‬ث أن‬ ‫ا‪&C‬راءات ا‬
‫ل‬ ‫إط ر ا 'ظ م ا ‪ T‬ر‪:‬زي‪G# ') 9 ،‬ي‬ ‫‪/*7‬‬ ‫‪') / $= #‬و ‪/‬‬ ‫و )‬
‫‪/‬‬ ‫*‪ /‬ا ر‪ /‬ا‬ ‫)' ذ ك '‪ Q‬ھذه ا ‪ 6‬ت ا‬ ‫وإ'‬ ‫وال ا ‪T7‬‬ ‫نا‬
‫دف‬ ‫وا‬ ‫ت ا ر‪ (* /# 4‬أ‬ ‫‪،‬‬ ‫&‬ ‫ا= ر ا و ‪6‬ل ا ' ‪ # C /#‬ع‬
‫‪ ،‬دون إ ق أي ‪I‬رر ‪ H & #‬واء‬ ‫‪/)#‬‬ ‫إ ( ‪ :‬ن ھذه ا = رة ن ا‬
‫) رض‬ ‫دف إ ( ا و‪4‬وف *( أھم ا ) ‪ 7‬ت ا‬ ‫‪ : ، *#7‬أ'‬ ‫أو ا‬ ‫ا‬
‫‪#= #‬رات ا ‪ / 'E‬وا ‪/ '7‬‬ ‫ا ‪ 7‬م ‪G#‬دوارھ ا ' و ‪ /‬ن =‪T‬ل د‬ ‫*‪/‬‬ ‫ا‪C‬دارة ا‬
‫رو ‪ /‬وا *و ‪ /‬دون‬ ‫‪7‬ق ا‬ ‫* ‪# ،1/‬‬ ‫‪ #‬در ب و ‪G‬ھ ل ا ‪ 6 7‬ن *( ا‪C‬دارة ا‬
‫‪ H‬ا ‪ / *$‬ا ) ‪./‬‬ ‫) رض ‪4‬رارا‬
‫'ط ق‬ ‫ت ا را‪/ #‬‬ ‫رو ‪& # /‬‬ ‫و ‪ # /4T‬و‪I‬وع ا ر‪ (* /# 4‬ا‬
‫ت‪@ ،‬ن‬ ‫ا ‪ 4‬م وا &‬ ‫ا ‪7‬وا' ن ا 'ظ ‪ /‬ا &د دة ا )*‪ & # /7‬ت وا ) ‪9‬ت‬
‫رس ا را‪ /#4‬ا‪C‬دار ‪(* /‬‬ ‫=ص ا & ‪/‬‬ ‫ھذه ا = رة '‪$‬ت *( أن ا وا‬
‫ل‬ ‫ر ‪4 /‬رارات ر‪ 6‬س ا &*س و ‪7‬ررات &*س ا & ‪ : ،/‬أ‪:‬دت *( أن‬
‫رس ا را‪ /#4‬ا‪C‬دار ‪ (* /‬ر ‪4 /‬رارات ر‪ 6‬س ا &*س‬ ‫ا ) ‪ /‬أو ا‪ *4C‬م‬
‫‪ ،/‬وأ‪:‬دت‬ ‫=ص &*س ا ) ‪ /‬أو ا‪ *4C‬م ‪ /# ' #‬و ا &‬ ‫و ‪7‬ررات ا &*س‬

‫ت ا را‪ / #‬أي ‪:‬ر س ‪#‬دأ ‪$‬ل ا *ط؟ م م إ م‬ ‫ل ا&‬ ‫د ا ر ف ‪ : ='#‬ا ر‪ /# 4‬ا‪C‬دار ‪ /‬وا ‪ (* / 6 I7‬أ‬ ‫‪-1‬‬
‫ن ‪ ،‬ا )دد ‪ ،128‬ا '‪ ،2016 /‬ص ‪.320-319‬‬

‫‪36‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫ھذا ا‪C‬ط ر = ص‬ ‫‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ ،/‬و‬ ‫ا‬ ‫ھذا ا ‪G‬ن ‪#‬ث‬ ‫*( أن ‪:‬ل 'زاع‬
‫ت ا را‪ ، / #‬و‪:‬ذا إ ‪ 7‬ف‬ ‫ا ‪ I7‬ء و ده ‪$ #‬ر ‪## Q‬ط‪T‬ن داو‪9‬ت & س ا &‬
‫) ‪#‬ر ‪ #‬ط*‪: # /‬م‬ ‫وب ‪' 4‬و' ‪: ،/‬‬ ‫و‪#‬‬ ‫‪4‬د‬ ‫'‪ E‬ذ ا ‪7‬ررات وا ‪7‬رارات ا‬
‫‪ /‬ا را‪/ #‬‬ ‫ت &*س ا &‬ ‫‪T$‬‬ ‫‪ 9‬د=ل‬ ‫ا ‪' 7‬ون ا ‪7‬ررات وا ‪7‬رارات ا‬
‫‪ :‬م ا ‪7‬وا' ن ا 'ظ ‪ /‬ا )*‪، # /7‬‬ ‫أو ا =ذة =ر‪4‬‬ ‫ا )' ‪ /‬أو ر‪6‬‬
‫‪ / :‬ا‪C‬دار ‪/‬‬ ‫ا ) ل‪ ،‬و ‪#‬ت ا‬ ‫وا '‪$‬وص ا ر ) ‪ /‬وا 'ظ ‪ /‬ا & ري ‪#‬‬
‫ط*ب ا ‪#‬ط‪T‬ن دا=ل أ&ل ‪ & 9‬وز _‪ _T‬ن و ‪ ،‬ا‪ #‬داء ن ر ‪ b‬ا و‪$‬ل ‪)# #‬د‬
‫‪:‬ل و‪4‬ت و ن‪ ،‬ن ‪#4‬ل ا *ط‪ /‬ا ‪:‬و ‪ /‬ا ‪ # /E*:‬دا=* ‪/‬‬ ‫إ ‪ /‬ا ر إ‬
‫=ص ا ) ‪ /‬أو ا‪ *4C‬م‪ ،‬و ن‬ ‫ل ا ) ‪ /‬أو ا‪ *4C‬م‬ ‫‪ &* /# ' #‬ت‪ ،‬و ن ‪#4‬ل‬
‫‪ / :‬و&و‪#‬‬ ‫ت‪ ،...‬و ‪ k*#‬ا‬ ‫=ص ا &‬ ‫ل ا ) ‪ /‬أو ن 'وب '‬ ‫‪#4‬ل‬
‫‪ 4‬ت ‪ / @#‬ا ‪7‬رر و‪I‬وع ا ‪:‬م *(‬ ‫' =‪ /‬ن ا ‪:‬م إ ( ا *ط‪ /‬ا = ‪ /$‬ا‬
‫ر‪ 6‬س ا &*س ا )' دا=ل أ&ل ‪ 10‬أ م ‪)#‬د ‪$‬دورھ ‪.1‬‬
‫* ‪،‬‬ ‫&ل‬ ‫‪ # H‬ر ‪ /‬وا )‪/‬‬ ‫@ذا ‪' :‬ت ا & س ا را‪/ #‬‬ ‫و *‬
‫ن طر ق ا داو‪9‬ت‬ ‫‪*$‬ب ا= ‪$ $‬‬ ‫د=ل‬ ‫=ذ & ‪ H‬ا ‪7‬رارات ا‬
‫ت ا '‪$‬وص‬ ‫إط ر ا ‪T$‬‬ ‫ا ‪7‬د ر ‪/‬‬ ‫*ط‬ ‫رس ‪#‬‬ ‫‪ # #‬رھ أداة ‪' 4‬و' ‪/‬‬
‫ت ط*‪# ،/7‬ل‬ ‫*‪/‬‬ ‫إدارة ا ؤون ا‬ ‫ا ‪' 7‬ون‪ ،‬إ‪ 9‬أن ھذه ا‪/ T7 9‬‬ ‫*‬
‫=‪ HI‬ر‪ /# 4‬ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري واء )*ق ا ر ‪ #‬ر ا & س ا را‪) / #‬ا ط*ب‬
‫ا‪9‬ول(‪ ،‬أو ا ر‪ (* /# 4‬ر ‪ /‬ا ‪7‬ررات وا ‪7‬رارات ا = ‪) # /$‬ا ط*ب ا _ ' (‪.‬‬

‫ت ا را‪I (* / #‬وء ا ‪7‬وا' ن ا 'ظ ‪ /‬ا &د دة‪ ،‬م س‪ ،‬ص ‪.44‬‬ ‫رو ‪& # /‬‬ ‫د ‪ #‬ھ ‪ :‬را‪ /#4‬ا‬ ‫‪-1‬‬

‫‪37‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫‪5‬ا ا‬ ‫‪ :‬ا‬ ‫;‬ ‫ا‬ ‫ا ‪ 0 1‬ا‪/‬ول‪ :‬ا‬


‫ت ا را‪G# / #‬ھ ‪/0 # /‬‬ ‫ر & س ا&‬ ‫ظ( 'ظ م ا ر‪(* /# 4‬‬
‫إط ر 'ظو ‪ /‬ا‪ T$C‬ت ا &وھر ‪/‬‬ ‫'درج‬ ‫ظل ا ‪7‬وا' ن ا 'ظ ‪ /‬ا &د دة‪ ،‬ا‬
‫‪T##‬د' ‪.1‬‬ ‫ا ‪ IE‬ء ا ؤ‬ ‫)ر‬ ‫ا ‪#:‬رى‪ ،‬ا‬
‫ر ا ر‪ 6‬س *( 'ظ م‬ ‫و ( م ‪ I‬ن ا ر ا ) دي * & س ا را‪،/ #‬‬
‫ل ا &*س =‪T‬ل إ داد ا 'ظ م ا دا=* ‪ ،‬ا ذي ‪ I‬ن وز ‪ H‬ا ) ل ‪ #‬ن‬ ‫ر‬
‫*( ا &*س‬ ‫ت ا و‪:‬و ‪: /‬ل & ز‪_ ،‬م )ر‪I‬‬ ‫أ& زة ا &*س و دود ا ‪T$‬‬
‫‪ ،/ &* /# ' #‬وا ) ل ‪ / )* /# ' #‬أو‬ ‫*درا ‪ /‬وا ‪$‬و ت ‪#4‬ل ا‪ / C‬إ ( ا وا‬
‫ل ا دورات ‪)#‬د إدراج ا '‪7‬ط‬ ‫‪7 ، 2/‬وم ا ر‪ 6‬س ‪ @#‬داد &دول أ‬ ‫ا‪ *4C‬م أو ا &‬
‫أو ا ) ل أو ن 'وب ' (‬ ‫ا‪C‬دارة ا ر‪:‬ز ‪) /‬ا وا‬ ‫_*‬ ‫ا‪ / IC‬ن ‪#4‬ل‬
‫وأ ‪ I‬ء ا &*س وا )را‪6‬ض ا ‪7‬د ‪ /‬ن ا واط' ت وا واط' ن وا & ) ت‪.3‬‬
‫ل ا &*س‪ ،‬ن =‪T‬ل‬ ‫ل م ا روع‬ ‫ط ر &دول ا‬ ‫و 'د‬
‫ا‪ 9‬د ء *دورات‪ ،‬إذ =‪#‬ر ‪ # :‬أ ‪ I‬ء ا &*س ‪ #‬ر ‪ b‬و ‪ :‬ن ا دورة‬ ‫و&‬
‫‪ / &* /# ' #‬وا ) ل ‪ / )* /# ' #‬أو‬ ‫‪ ،4‬و ‪ ':‬ط*ب ا وا‬ ‫و&دول أ‬
‫أن‬ ‫‪ ،/‬ن أ&ل إ‪#‬داء ا ‪ T‬ظ ت أ_' ء ا')‪ 7‬د ا دورات‪ ، 5‬و‬ ‫ا‪ *4C‬م أو ا &‬
‫ا &* ت‬ ‫ل أ_' ء ا ' ‪/ 4‬‬ ‫&دول ا‬ ‫) رض *( ‪:‬ل '‪7‬ط‪ /‬م درج‬
‫ا ) ‪*& * /‬س‪.6‬‬

‫ر ا =‪$‬ص‪،‬‬ ‫طو ر ا ) ل ا‪C‬داري ‪0 #‬رب‪ ،‬ر ‪ /‬د‪*#‬وم ا‬ ‫رة ا ‪' 7‬و' ‪ /‬ودورھ‬ ‫‪# - 1‬در و ‪ : E‬ا‪9‬‬
‫د ا = س ا و ‪ :‬ا ر‪ #‬ط ‪ ،2010-2010‬ص ‪.103‬‬ ‫& )‪/‬‬
‫ا ‪' 7‬ون‬ ‫‪ 111.14‬وا دة ‪ 33‬ن‬ ‫‪ 113.14‬وا دة ‪ 35‬ن ا ‪' 7‬ون ا 'ظ‬ ‫‪ - 2‬ا دة ‪ 32‬ن ا ‪' 7‬ون ا 'ظ‬
‫‪.112.14‬‬ ‫ا 'ظ‬
‫ا ‪' 7‬ون‬ ‫‪ - 3‬ا واد ‪ 40-39-38‬ن ا ‪' 7‬ون ‪ 113.14‬وا واد ‪ 40-39-38‬ن ا ‪' 7‬ون ‪ 111.14‬وا واد ‪ 41-40-39‬ن‬
‫‪.112.14‬‬
‫ا ‪' 7‬ون‬ ‫‪ 111.14‬وا دة ‪ 36‬ن‬ ‫‪ 113.14‬وا دة ‪ 38‬ن ا ‪' 7‬ون ا 'ظ‬ ‫‪ - 4‬ا دة ‪ 35‬ن ا ‪' 7‬ون ا 'ظ‬
‫‪.112.14‬‬ ‫ا 'ظ‬
‫ا ‪' 7‬ون‬ ‫‪ 111.14‬وا دة ‪ 34‬ن‬ ‫‪ 113.14‬وا دة ‪ 36‬ن ا ‪' 7‬ون ا 'ظ‬ ‫‪ - 5‬ا دة ‪ 33‬ن ا ‪' 7‬ون ا 'ظ‬
‫‪.112.14‬‬ ‫ا 'ظ‬
‫'ظ‬ ‫‪ 11.14‬وا دة ‪ 42‬ن ا ‪' 7‬ون ا‬ ‫‪ 113.14‬وا دة ‪ 44‬ن ا ‪' 7‬ون ا 'ظ‬ ‫‪ - 6‬ا دة ‪ 41‬ن ا ‪' 7‬ون ا 'ظ‬
‫‪.112.10‬‬

‫‪38‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫‪#‬ق ا ذ‪:‬ر‬ ‫‪:‬‬ ‫‪7‬وم ‪ #‬ا &*س ور‪6‬‬ ‫إن ا‪ $ $ =9‬ت ا 'و ‪ /‬ا‬
‫رس ‪ #‬ر ‪ /‬ط*‪# /7‬ل ‪ /)I = (7#‬ر‪ /# 4‬ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري ‪)#‬د ا‪ / C‬ا‬ ‫‪9‬‬
‫ر & س‬ ‫إط ر ا را‪ /#4‬ا‪C‬دار ‪' (* /‬ظ م‬ ‫_* ا‪C‬دارة ا ر‪:‬ز ‪/‬‬ ‫‪7‬دم ‪#‬‬
‫*( ا و ‪6‬ل ا 'ظ ‪*& * /‬س‬ ‫واء )*ق ا ر ‪ #‬ر‪/# 4‬‬ ‫ت ا را‪،/ #‬‬ ‫ا&‬
‫)ا ‪7E‬رة ا و (( أو ن =‪T‬ل ا ر‪ (* /# 4‬دورات ا & س ا را‪) / #‬ا ‪7E‬رة ا _ ' ‪.(/‬‬
‫‪BE‬‬ ‫‪ /01‬ا‬ ‫ا ;‪86‬ة ا‪,‬و ‪ :/‬ا ‪78‬‬
‫‪.‬‬ ‫‪ C # 0‬ا ‪8‬ا‬ ‫‪F%‬‬ ‫ا‬

‫و‪' HI‬ظ م ‪#I‬وط ووا‪QI‬‬ ‫‪I7 /‬‬ ‫إن 'ظ م ا ) ل دا=ل أ ‪ /‬ؤ‬
‫‪ 7‬ق ا ھداف ا ر&وة‬ ‫‪ 0‬ل ‪ #‬ن ‪:‬و' ت ا &*س‪،‬‬ ‫دد طر ‪ /7‬ا ) ل و وز ‪ H‬ا‬
‫‪' 4‬و' ‪.‬‬ ‫'دة‬ ‫ر ‪ /‬ا‪ $ $ =9‬ت ا‬ ‫و‬
‫ر‪ (* /# 4‬ا و ‪6‬ل ا 'ظ ‪ & * /‬س ا را‪# ) ،/ #‬ر ن‬ ‫‪ 9‬ك‬ ‫و‬
‫إط ر ا ‪ E:‬ءة ا ‪/ *)E‬‬ ‫ر ت ا د ‪7‬راط ‪/‬‬ ‫دل *( دى ا‬ ‫أھم ا وا‪ H I‬ا‬
‫'ظ م *ك ا & س‪.1‬‬
‫ت ا را‪/ #‬‬ ‫و‪#‬ذ ك ر‪ /# 4‬ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري *( ا و ‪6‬ل ا 'ظ ‪&* /‬‬
‫ل‬ ‫و&ب رض ھذه ا ر‪: (* /# 4‬ل ن ا 'ظ م ا دا=* )أو‪_ ،(9‬م &دول ا‬
‫)_ ' (‪: # ،‬ل &)ل ا & س ا را‪ / #‬ؤدي أدوارھ ‪ / ) / E :#‬و'& ‪ /‬و ' ق‬
‫* ‪.‬‬ ‫د‪ #‬ر ا ‪G‬ن ا ) م ا‬ ‫ل &ل ا د=* ن‬
‫‪ 2‬ا ظ م ا دا‪/ 9‬‬ ‫أو‪ :7‬ا ر‬
‫ت ا را‪7 ،/ #‬وم ر‪ 6‬س ‪:‬ل &*س ‪ ) #‬ون ‪H‬‬ ‫‪)#‬د ا' = ب & س ا &‬
‫* &*س‪ ،‬وذ ك ن =‪T‬ل ا دة‬ ‫روع ا 'ظ م ا دا=*‬ ‫‪ 4 #‬أ ‪ I‬ء ا ‪ :‬ب ‪ @#‬داد‬
‫ا‪ 9‬د ءات‬ ‫‪ ،‬وطر ‪ /7‬و روط و&‬ ‫و'‬ ‫ا ز ' ‪: /‬ل &* ‪ /‬وو‪4‬ت ‪#‬دا‬
‫&ل‬ ‫‪ /*6‬أو ا )‪ 7‬ب‪ ،‬و‪/ E :‬‬ ‫ا‬ ‫‪ I‬ء ا &*س‪ ،‬وا دة ا =‪ /$$‬و&‬
‫م ‪ :‬ب ا &*س‬ ‫‪ I‬ء دورات ا &*س‪ ،‬و روط ر ‪ H‬ا &* ت‪ ،‬و‬ ‫‪I‬ور ا‬
‫* ‪ /‬وا ‪ T‬ر‪:‬ز ‪0 # /‬رب‪ ،‬ط‪ /)#‬ا '& ح ا &د دة‪ ،‬ا ط‪ /)#‬ا و (‪ ،‬ا دار‬ ‫‪ - 1‬ا ) دي زروع ط ‪ :/‬ا‪C‬دارة ا‬
‫ا ‪ I #‬ء‪ ،2002 /' ،‬ص ‪.210‬‬

‫‪39‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫ت ا ‪ :‬ب و دد ا *& ن ا دا‪/ 6‬‬ ‫دد ھذا ا 'ظ م روط و ر ‪ b‬ا&‬ ‫و' ‪: ، #6‬‬
‫‪،‬‬ ‫ر ا&‬ ‫‪7‬د و‬ ‫وا= ‪ $ $‬ت و دد أ ‪ I‬ء ‪:‬ل وا دة ' ‪ ،‬و‪/ E :‬‬
‫د د روط إ داث & ن ؤ‪ / 4‬أو & ن * ‪ ، $7‬و روط ‪:‬و ن‬ ‫‪ / IC #‬إ (‬
‫ر‪/‬‬ ‫رق ن ‪ #‬ن & و ‪ /‬ن أ ‪ I‬ء ا &*س‪ ،‬و روط إ داث ا ‪ 6‬ت ا‪9‬‬
‫* &*س‪.1‬‬
‫*( ا &*س =‪T‬ل ا دورة ا ')‪7‬دة‬ ‫روع ا 'ظ م ا دا=*‬ ‫و م رض‬
‫ل ر‪ 6‬س‬ ‫وا ‪$‬و ت * ‪ ،‬و‬ ‫‪ #‬رة ‪)#‬د ا' = ب ‪ :‬ب ا &*س ن أ&ل درا‬
‫إذا )*ق ا ر ‪ ،/ & #‬أو إ ( ا ) ل إذا )*ق ا ر ‪/ ) #‬‬ ‫ا &*س إ ( ا وا‬
‫‪7 ،/‬رر داو ‪ /‬ا &*س ا ‪ # I 7‬وا ‪ (* /7‬ا 'ظ م ا دا=*‬ ‫أوا‪ *4C‬م أو ا &‬
‫ز ا '‪ E‬ذ إ‪)# 9‬د ا'‪$‬رام أ&ل _ ' ‪ /‬أ م ن‬ ‫ر ‪ W ، ' /= '# 7‬ر أ' ‪ 9‬د=ل‬
‫‪7 #‬رر دون ا )رض * ‪.2‬‬ ‫ر ‪ b‬و‪$‬ل ا وا‬
‫‪ /‬ا )رض * =‪T‬ل ا &ل ا ذ‪:‬ور @ن )ر‪ I‬ا )*ل &ب‬ ‫أ‬
‫أن ‪ k*#‬إ ( ر‪ 6‬س ا &*س دا=ل _‪ /_T‬أ م ن ر ‪ b‬ا و‪$‬ل ‪7 #‬رر‪ ،‬و ر ب‬
‫‪G‬ن ا ‪7‬رر ا =ذ‪ ،‬وإذا أ‪(7#‬‬ ‫*( ھذا ا )رض إ&راء ا &*س داو ‪& /‬د دة‬
‫ا &*س *( ا ‪7‬رر ا ذ‪:‬ور أ ت ا *ط‪ /‬ا ‪:‬و ‪ /‬ا ‪ # /E*:‬دا=* ‪/# ' # ،3/‬‬
‫=ص‬ ‫=ص ا ) ‪9‬ت وا ‪ 4‬م و‬ ‫ل ا ) ‪ /‬أو ا‪ *4C‬م‬ ‫*& ت‪ ،‬و‬
‫ط*ب‬ ‫‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ /‬ا ذي ‪#‬ت‬ ‫دى ا‬ ‫ت‪ ،‬ا ر إ ( ا ‪ I7‬ء ا‪&) 9‬‬ ‫ا&‬
‫& ل ھذا ا ط*ب ‪ /# :#‬ا ‪#I‬ط‬ ‫‪ /‬ا‪ #‬داء ن ر ‪b‬‬ ‫إ ‪ 7‬ف ا '‪ E‬ذ دا=ل أ&ل ‪48‬‬
‫ا ر‪.‬‬ ‫‪/:‬‬ ‫ن ‪#‬ث ا‬ ‫و ر ب *( ھذه ا‪ / C‬و‪4‬ف '‪ E‬ذ ا ‪7‬رر إ (‬ ‫د‬
‫_*‬ ‫ن ا= ‪ $‬ص‬ ‫و‪#‬ذ ك ‪ (7#‬ا )رض ‪$=#‬وص ا 'ظ م ا دا=*‬
‫ت إ دى‬ ‫‪T$‬‬ ‫‪ I‬ن '‪7‬ط ‪ 9‬د=ل‬ ‫م ‪'G#‬‬ ‫‪#‬ن‬ ‫ا‪C‬دارة ا ر‪:‬ز ‪*: ،/‬‬
‫&*س & ‪ /‬س ‪ ':‬س ا ‪ $‬دق * =‪T‬ل ا دورة ا ) د ‪ /‬ا ')‪7‬دة ‪ #‬ر ‪ ،2015/10/05 b‬ص ‪4‬‬ ‫‪ - 1‬ا 'ظ م ا دا=*‬
‫و * ‪.‬‬
‫‪ 111.14‬وا دة ‪ 29‬ن ا ‪' 7‬ون ا 'ظ‬ ‫‪ 113.14‬وا دة ‪ 31‬ن ا ‪' 7‬ون ا 'ظ‬ ‫‪ - 2‬ا دة ‪ 28‬ن ا ‪' 7‬ون ا 'ظ‬
‫‪.112.14‬‬
‫‪ 111.14‬وا دة ‪ 33‬ن ا ‪' 7‬ون ا 'ظ‬ ‫‪ 113.14‬وا دة ‪ 35‬ن ا ‪' 7‬ون ا 'ظ‬ ‫‪ - 3‬ا دة ‪ 32‬ن ا ‪' 7‬ون ا 'ظ‬
‫‪.112.14‬‬

‫‪40‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫‪/‬‬ ‫ا )*ق ‪& #‬‬ ‫‪ :‬م ا ‪' 7‬ون ا 'ظ‬ ‫ت ا را‪ / #‬وا =ذة =ر‪4‬‬ ‫& س ا&‬
‫‪1‬‬
‫ا را‪ / #‬ا )' ‪ /‬وا '‪$‬وص ا ر ) ‪ /‬وا 'ظ ‪ /‬ا & ري ‪ #‬ا ) ل‪.‬‬
‫وى ا & ‪ ،/‬و *) ل *(‬ ‫*(‬ ‫)رض ھو ا= ‪ $‬ص أ‪ $‬ل *وا‬
‫‪ #‬ن أن ا ‪I‬رورة‬ ‫‪*:‬‬ ‫‪ ،/‬و ‪:‬ن ا‪ & 9‬ء إ‬ ‫وى ا ) ‪ /‬أو ا‪ *4C‬م أو ا &‬
‫أو ا ) ل أو ن 'وب '‬ ‫‪:‬ن *‪ I 7‬إ زام ا وا‬ ‫‪9‬‬ ‫ذ ك‪ .‬و‪#‬‬ ‫د‬
‫ت ا را‪) # / #‬د ل‬ ‫*( إ دى ا &‬ ‫وا ‪:‬م‬ ‫*( ا 'ظ م ا دا=*‬ ‫‪ 9 #‬راض‬
‫ت ا‪I7‬‬ ‫واده‪ ،‬ن ذ ك 'وي *( و& أوا ر ‪J‬دارة ا ذي =رج ن ‪T$‬‬
‫وأن أ ‪ I‬ء‬ ‫‪J‬دارة‪ ،‬و ‪ I7‬و‪ 9‬د ر‪9 ،‬‬ ‫ا‪C‬داري‪ ،‬ا ذي ‪# ) 9‬ر ر‪6‬‬
‫رو ‪7 /‬رر ا ‪ $‬د‪(* /4‬‬ ‫ق ا ط)ن ‪ #‬رة‬ ‫ا &*س =ول م ‪' 4‬و'‬
‫ا 'ظ م ا دا=* ا =ذ ن طرف ا &*س‪.2‬‬
‫& ‪ H‬أ ‪I‬ء‬ ‫*ز‬ ‫*‬ ‫‪)#‬د ا ‪ $‬د‪/4‬‬ ‫و‪#‬ذ ك ‪ (7#‬ا 'ظ م ا دا=*‬
‫ا & س ا را‪ #‬ا )' ‪ # ،‬ث ‪& 9‬وز = ‪ /E‬إ دى ا '‪7‬ط ا واردة ‪ I #‬و' وإ‪9‬‬
‫إط ر ا را‪ /#4‬ا‪C‬دار ‪ ،/‬أو ا ط)ن ن ‪#4‬ل‬ ‫_* ا دو ‪/‬‬ ‫‪4‬و‪*#‬ت ‪) #‬رض ن‬
‫أ ‪ I‬ء ا &*س‪.‬‬
‫* & س أو إ دى‬ ‫‪ / G‬ا )رض أو ا ط)ن *( ا 'ظ م ا دا=*‬ ‫إ‪ 9‬أن‬
‫رم ا‪&C‬راءات ا ‪ / *:‬وا‪ &i‬ل ا ‪' 7‬و' ‪ /‬وإ‪4 9‬و‪#‬ل‬ ‫‪& ،‬ب أن‬ ‫ا '‪7‬ط ا در&‪/‬‬
‫‪ #‬ر ض ن ‪#4‬ل ا ‪ I 7‬ا‪C‬داري‪.‬‬
‫‪*) / I4‬ق‬ ‫‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ # /‬ر‪ #‬ط‬ ‫ق ‪$‬در ‪:‬م ن ا‬ ‫ھذا ا‬ ‫و‬
‫*&'‪ /‬ا دا‪ / 6‬ا ‪/ ' # /E*:‬‬ ‫‪#‬ط*ب إ ‪ 0‬ء ا' = ب ا د ‪: Q $‬را و‪ 9‬ر‪6‬‬
‫‪ /‬و' '‪/‬‬ ‫‪&#‬‬ ‫‪ /‬وا _‪ / 7‬وا ر ‪*& # / I‬س ا &‬ ‫ا ‪ #‬ر ‪ /‬وا ؤون ا‪&9‬‬
‫*( ‪:‬ون ا د ‪Q $‬‬ ‫ت ا ‪:‬م " ث أ س ا ط ن ط)'‬ ‫‪ *4@#‬م وزان‪ ،‬و‬
‫‪ /‬وا _‪/ 7‬‬ ‫*&'‪ /‬ا ‪ / ' # /E*:‬ا ‪ #‬ر ‪ /‬وا ؤون ا‪&9‬‬ ‫‪:‬را‪ #‬و ر‪6‬‬

‫د ‪ #‬ھ ‪ :‬را‪ /#4‬ا رو ‪ & # /‬ت ا را‪I (* / #‬وء ا ‪7‬وا' ن ا 'ظ ‪ /‬ا &د دة‪ ،‬م س‪ ،‬ص ‪. 48-47‬‬ ‫‪-1‬‬
‫‪ = / I4‬د وا ج ‪I‬د‬ ‫‪: - 2‬م ا ‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ ': # /‬س‪ ،‬دد ‪ ،16/7110/175‬ا ‪ $‬در ‪ #‬ر ‪،2016/04/27 b‬‬
‫ل إ‪ *4‬م ا &ب‪ W ،‬ر ' ور‪.‬‬

‫‪41‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫* ) ر‪./I‬إ‪9‬‬ ‫* &*س 'ص *( إ ' د ر‪6‬‬ ‫دام أن ا 'ظ م ا دا=*‬ ‫وا ر ‪/ I‬‬
‫أ' ‪ #‬ر&وع إ ( ا ‪' 7‬ون ‪ # 59.11‬ن أن ا ط)ون ‪7‬دم دا=ل أ&ل ‪ 8‬أ م و ‪:‬ون‬
‫‪/:‬‬ ‫ا ط)ن ‪)#‬د ھذا &ل ‪ W‬ر ‪#7‬ول‪ ،‬و‪)#‬د ا ر&وع إ ( و_ ‪6‬ق ا *ف ‪:G‬دت ا‬
‫‪ / :‬إ ( ا ‪:‬م ‪)#‬دم ‪#4‬ول‬ ‫د‪ H‬ا‬ ‫‪G#‬ن ا ط)ن ‪ :‬ن = رج ا‪ &i‬ل ا ‪' 7‬و' ‪،/‬‬
‫ددة ‪' 4‬و' "‪.1‬‬ ‫رم ا‪ &i‬ل ا‬ ‫ا ط)ن ' م‬
‫‪:‬م ا‪C‬دار ‪ /‬ا ق‪'* ،‬ظر‬ ‫رع م '‪* Q‬‬ ‫و ن ھذا ا 'ط*ق ‪ QI‬أن ا‬
‫دى ط ‪ /7#‬ا 'ظ ‪ /‬ا دا=* ‪ & * /‬س *‪' 7‬ون ‪ ') #‬ه ا ) م‪ ،‬وإ' أ ط( ا ق‬
‫ت‪ ،‬را‪ /#4‬ر ‪/‬‬ ‫‪ / &* /# ' #‬وا ) ل ‪9 )* /# ' #‬ت وا ‪ 4‬م وا &‬ ‫*وا‬
‫ن ط‪ #‬ق ا ‪' 7‬ون دا=ل‬ ‫*(‬ ‫ر‬ ‫ن ھؤ‪9‬ء ھم ا ‪E*:‬ون ‪#‬‬ ‫ھذه ا 'ظ ‪،/‬‬
‫ت‬ ‫'ظ ‪ & /‬س ا &‬ ‫ت ا را‪ : ،/ #‬أن ا‪ 4‬راح و‪' HI‬ظ م ' وذ&‬ ‫ا&‬
‫( ‪: 9‬ون )ر‪/I‬‬ ‫و‪ HI‬أ'ظ‬ ‫د ا & س‬ ‫ا را‪ / #‬ن ‪ 'G‬أن‬
‫*‪7‬وا' ن وا 'ظ ‪ /‬ا & ري ‪ #‬ا ) ل‪.2‬‬ ‫)دم ط ‪7#‬‬ ‫‪)#‬دم ر‬ ‫*ط)ن‬
‫ل‬ ‫‪ 2‬دول ا‬ ‫‪:‬ار‬ ‫‪8‬‬
‫ت‬ ‫ل ا&‬ ‫*( &داول أ‬ ‫‪:‬ل و‪I‬وع ر‪ /# 4‬ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري‬
‫طو ر طرق ا د‪ #‬ر ا ‪ *7‬د ‪G * /‬ن‬ ‫'‪ Q‬ر‪$‬‬ ‫ث‬ ‫ز ‪،‬‬ ‫ا را‪ / #‬رھ '‬
‫‪:‬ن‬ ‫وى أ‪I Q#$‬رور‬ ‫*( ھذا ا‬ ‫ط‪#‬ق ا ‪ 7‬ر‪ /#‬ا د‪ #‬ر ‪،/‬‬ ‫* ‪،‬‬ ‫ا‬
‫ت ا را‪ / #‬ن ا‪ i‬ت ا ‪ 7 # /* E:‬ق دورھ ا ' وي‪.3‬‬ ‫ا&‬
‫ت‬ ‫= *ف ا ‪ * E‬ن دا=ل ا &‬ ‫ر‪:‬‬ ‫و ن أ&ل ‪ )E‬ل ا ‪$‬ور ا‬
‫م ا ‪Q $‬‬ ‫‪ /‬ا‬ ‫‪ /‬إدراج ا '‪7‬ط ا‬ ‫*( '‪Q‬‬ ‫رع‬ ‫ل ا‬ ‫ا را‪/ #‬‬
‫ت‬ ‫‪:‬ل ن رؤ ء ا &‬ ‫_*‪/‬‬ ‫* ‪ / IC # ،/‬إ ( ا ‪ /* :‬ا ‪ *7‬د ‪ /‬وا‬ ‫ا‬

‫‪ / I4‬ا ط ' ن ؤاد ا ) ري‬ ‫‪: - 1‬م ا ‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ # /‬ر‪ #‬ط ‪ ،‬دد ‪ ،5107‬ا ‪ $‬در ‪ #‬ر ‪2015/12/15 b‬‬
‫و' '‪ W ،/‬ر ' ور‪.‬‬ ‫وا )ز ز ا د‪I :‬د ا &*س ا &‬
‫إط ر ا & و ‪ /‬ا ‪7‬د ‪ ،/‬م س‪ ،‬ص ‪.95-94‬‬ ‫‪ ) - 2‬د ' زي‪ :‬ا وا‬
‫ا ‪' 7‬ون ا ) م‪$= # ،‬ص د‪ #‬ر‬ ‫ر‬ ‫‪ - 3‬زھ ر ا ‪ : :T‬آ ت ا ' ‪ /‬ا * ‪ :/‬ا را‪ ' /:‬وذ& ‪ # ،‬ث ' ل د‪*#‬وم ا‬
‫‪ ، 2012/2011 ،/‬ص ‪.1‬‬ ‫ا ‪G‬ن ا ) م ا * ‪# /) & ،‬د ا ك ا )دي‪ / *: ،‬ا )*وم ا ‪' 7‬و' ‪ /‬وا‪ $ 49‬د ‪ /‬وا‪&9‬‬

‫‪42‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫‪ /* :‬أ=رى ‪:‬و'‪/‬‬ ‫‪ I‬ء و _* ا‪C‬دارة ا ر‪:‬ز ‪،/‬‬ ‫ا را‪ / #‬وا 'واب و‪ 4 #‬ا‬
‫ن ا واط' ت وا واط' ن وا & ) ت‪.‬‬
‫ل ا دورات‬ ‫ت ا را‪& / #‬داول أ‬ ‫*( ذ ك )د رؤ ء ا &‬ ‫و‪ '#‬ء‬
‫ل ا دورة إ (‬ ‫‪ /‬را‪& / #‬دول أ‬ ‫‪ ) #‬ون ‪ H‬أ ‪ I‬ء ا ‪ :‬ب‪ .‬و ‪ k*#‬ر‪ 6‬س ‪:‬ل &‬
‫*( ا ‪4‬ل ‪#4‬ل ر ‪ b‬ا')‪ 7‬د ا دورة‪.‬‬ ‫_ل ا دو ‪ 20 /‬و‬
‫ل ا )را‪6‬ض ا ‪7‬د ‪ /‬ن ‪#4‬ل ا واط' ت‬ ‫&دول ا‬ ‫و &ل و&و‪#‬‬
‫ر ‪ b‬ا ‪#‬ت‬ ‫م ‪#4‬و ‪T= ،‬ل ا دورة ا ) د ‪ /‬ا وا ‪/‬‬ ‫وا واط' ن وا & ) ت ا‬
‫ن دن ‪ :‬ب ا &*س‪.1‬‬
‫م أن ‪7‬د وا *ر‪ 6‬س‪/E$# ،‬‬ ‫‪ I‬ء ا &*س ا زاو ن‬ ‫&وز‬ ‫‪:‬‬
‫ت ا &*س‬ ‫‪T$‬‬ ‫‪ ،/‬ط*‪$4 # : #‬د إدراج ‪:‬ل '‪7‬ط‪ /‬د=ل‬ ‫رد ‪ /‬أو &‬
‫ل ا دورات‪.‬‬ ‫&دول أ‬
‫) ن أن ‪:‬ون ر ض إدراج ‪:‬ل '‪7‬ط‪ 7 /‬ر ‪ T*) /‬وأن ‪ k*#‬إ ( ‪7‬دم أو‬
‫ا ط*ب‪.‬‬ ‫‪7‬د‬
‫دون ' ‪' ،/ 4‬د ا ح ا دورة ‪:#‬ل ر ض ‪C‬دراج‬ ‫ط ا &*س *‬
‫ل و دون ذ ك و&و‪I # #‬ر‬ ‫&دول ا‬ ‫'‪7‬ط‪ /‬أو '‪ 7‬ط _م ا‪ 4‬راح إدرا&‬
‫ا &* ‪./‬‬
‫ت ا &*س‬ ‫‪T$‬‬ ‫‪7 /‬د م ط*ب ‪$4 # :‬د إدراج '‪7‬ط‪ /‬د=ل‬ ‫و‬
‫&ل و&و‪ #‬ھذه‬ ‫ل ا دورات ن ‪#4‬ل '‪$‬ف دد أ ‪ I‬ء ا &*س‪،‬‬ ‫&دول أ‬
‫ل‪.2‬‬ ‫&دول ا‬ ‫ا '‪7‬ط‬
‫'ط ق‬ ‫د=ل‬ ‫ا '‪7‬ط ا‬ ‫‪& 9 :‬وز * &*س أو & ' ا داول إ‪9‬‬
‫ل‪ ،‬و &ب *( ر‪ 6‬س ا &*س أو ر‪ 6‬س‬ ‫&دول ا‬ ‫م وا در&‪/‬‬ ‫‪T$‬‬

‫‪ - 1‬ا دة ‪ 38‬ن ا ‪' 7‬ون ‪ 113.14‬ا دة ‪ 41‬ن ا ‪' 7‬ون ‪ ، 111.14‬ا دة ‪ 39‬ن ا ‪' 7‬ون ‪.112.14‬‬
‫‪ ،111.14‬ا دة ‪ 41‬ن ا ‪' 7‬ون ا 'ظ‬ ‫‪ ،113.14‬ا دة ‪ 43‬ن ا ‪' 7‬ون ا 'ظ‬ ‫‪ - 2‬ا دة ‪ 40‬ن ا ‪' 7‬ون ا 'ظ‬
‫‪.112.14‬‬

‫‪43‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫&دول‬ ‫‪ /‬أن )رض *( ' ‪: / 4‬ل '‪7‬ط‪ W /‬ر در&‪/‬‬ ‫ب ا‬ ‫ا *&'‪،/‬‬


‫ل‪.‬‬ ‫ا‬
‫ل‬ ‫&دول ا‬ ‫_*و ا‪C‬دارة ا ر‪:‬ز ‪: (* /‬ل '‪7‬ط‪ /‬در&‪/‬‬ ‫)رض‬
‫ت ا & س‪ ،‬و ‪) k*#‬ر‪I‬‬ ‫ت ا را‪ / #‬أو ‪T$‬‬ ‫ا= ‪ $ $‬ت ا &‬ ‫‪ 9‬د=ل‬
‫_ل ا‪C‬دارة ا ر‪:‬ز ‪) /‬ر‪ I‬إ (‬ ‫ل‬ ‫)*‪ T‬إ ( ر‪ 6‬س ا &*س‪ ،‬و 'د ا‪ I 49‬ء‬
‫‪ /‬ا‪ #‬داء ن‬ ‫دا=ل أ&ل ‪48‬‬ ‫‪ / :‬ا‪C‬دار ‪#* /‬ت‬ ‫‪#‬‬ ‫ا ‪ I7‬ء ا‪&) 9‬‬
‫ا ‪7E‬رة ا ‪# /7#‬وا ط‪ /‬ا ‪:‬م ا ‪6 I7‬‬ ‫رإ‬ ‫ر ‪ b‬ا و‪$‬ل ‪ ، #‬و م ا ‪#‬ت ا‬
‫و 'د ا‪ I 49‬ء ‪#‬دون ا د ء ا طراف‪.‬‬ ‫ا‪&) 9‬‬
‫ا '‪7‬ط ا‬ ‫ت ط ‪ /*6‬ا ‪#‬ط‪T‬ن‬ ‫ت ا را‪/ #‬‬ ‫و‪ 9‬داول رؤ ء ا &‬
‫‪ &* /# ' #‬ت وا ) ل‬ ‫‪' :‬ت و‪I‬وع )رض م ‪ 0 *#‬إ م ن ‪#4‬ل ا وا‬
‫إ(‬ ‫ت وإ‬ ‫‪ 4^ /# ' #‬م وا ) ‪9‬ت وا ) ل أو ن 'وب ' ‪&* /# ' #‬‬
‫‪.1‬‬ ‫‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ /‬و م م ا ‪#‬ث‬ ‫)&‪T‬ت ‪#‬‬ ‫‪ I4‬ا‬
‫ل‬ ‫ن أ&ل وا‪ /#:‬ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري ^‬ ‫وى أ'‬ ‫وا ‪ T‬ظ *( ھذا ا‬
‫ل ‪ E‬رض أن ‪:‬ون '‪7‬ط‪ /‬در&‪: # /‬ل‬ ‫‪ '#‬ء *( &دول أ‬ ‫م ا داول‬ ‫ا‬
‫أو ا ) ل‬ ‫‪E‬ظ ا وا‬ ‫ث‬ ‫ذ ك *( أ س د ‪7‬رط‪ /‬ا ‪7‬رار‪،‬‬ ‫‪#‬ق‪ ،‬وا ' دا‬
‫‪6‬ل‬ ‫ن إدراج ا‬ ‫‪':‬‬ ‫دة ‪ 5‬أ م‬ ‫ل ا &*س‬ ‫‪ #‬ق ا‪9‬ط‪T‬ع *( &دول أ‬
‫*( أ'ظ ر ا &*س‪.2‬‬ ‫ر‪I‬‬ ‫ر‪W‬ب‬ ‫وا ‪ I7‬ا‬
‫إط ر ا و& ت ا را ‪ /‬إ ( ‪& /4T /W $‬د دة ‪ #‬ن ا دو ‪/‬‬ ‫أ' و‬ ‫‪:‬‬
‫رك &ل‬ ‫*( ا ) ل ا‬ ‫ا د‪ #‬ر‪ ،‬و‪:‬ذا‬ ‫وا & ‪ 7 (* / '# H‬ر‪ #‬ت د _‪/‬‬
‫*( إ & د آ ت &د دة‬ ‫‪ ، :‬أ‪ Q#$‬ا‪9‬ھ م '‪#$‬‬ ‫‪ '#‬ء & ) ت أ‪_:‬ر د‪ 9‬و‬
‫ل ا د ور ن =‪T‬ل‬ ‫ث‬ ‫*‬ ‫د‪ #‬ر ا ‪G‬ن ا ) م ا‬ ‫* ن آ=ر ن‬ ‫‪ C‬راك‬

‫‪ 111.14‬وا دة ‪ 42‬ن ا ‪' 7‬ون ا 'ظ‬ ‫‪113.14‬وا دة ‪ 44‬ن ا ‪' 7‬ون ا 'ظ‬‫‪ - 1‬ا دة ‪ 41‬ن ا ‪' 7‬ون ا 'ظ‬
‫‪.112.14‬‬
‫‪2‬‬
‫‪- EL YAAGOUBI (N) la tutelle de l' opportunité entre Demortie locale et développement au‬‬
‫‪Maroc REMALD série thème actuel n( 15 1998 p 111.‬‬

‫‪44‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫ر‪ /:‬ا واط' ن‬ ‫ل‬ ‫*( ا '‪ $‬ص *( آ ‪ /‬ا )ر ‪/ 0# /I‬‬ ‫ا ‪$E‬ل ‪' 139‬‬
‫م و ط*) م وذ ك ن =‪T‬ل إدراج '‪7‬ط‬ ‫&‬ ‫وا )‪ #‬ر ن‬ ‫*‬ ‫ا د‪ #‬ر ا‬
‫‪.1‬‬ ‫ت ا را‪ I / #‬ن &دول أ‬ ‫ا= ‪ $‬ص & س ا &‬ ‫د=ل‬
‫دد‬ ‫ر‪4‬م ‪(* 44.14‬‬ ‫ل ا ‪' 7‬ون ا 'ظ‬ ‫و &رأة ھذا ا ق و ‪* )E‬‬
‫*( ‪ #‬ل‬ ‫روط و‪ E :‬ت ‪7‬د م را‪6‬ض‪ ،‬و ‪ I‬ن روط ‪ / *:‬و و‪I‬و ‪' /‬‬
‫‪ 7‬ق ا ‪ / *$‬ا ) ‪ ،/‬وأن ‪:‬ون ا ط ب‬ ‫ا _ ل ‪ ،‬أن ‪:‬ون ا دف ن ا )ر ‪/I‬‬
‫رو ‪ ،/‬وأ‪ 9‬س _وا‪#‬ت ا ‪/‬‬ ‫ا )ر ‪/I‬‬ ‫وا ‪ 7‬ر ت و‪:‬ذا ا و‪ $‬ت ا واردة‬
‫)رو‪ (* /I‬ا ‪ I7‬ء‪.2‬‬ ‫)*ق ‪ #‬د ع ا وط' أو ‪I4‬‬ ‫أو ‪I4‬‬
‫ل‬ ‫ر‪I‬ت *( ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري ‪$=#‬وص &دول أ‬ ‫ا‬ ‫و ن ا ‪I7‬‬
‫‪ / :‬ا‪C‬دار ‪# /‬ط*ب ؤ‪:‬د *( ا ‪E‬راد ر‪ 6‬س‬ ‫ا دورة‪ ،‬أن أ د ا ط ' ن ‪7‬دم إ ( ا‬
‫ر‪ 4 # /:‬أ ‪ I‬ء ا ‪ :‬ب‪ ،‬إ‪ 9‬أ'‬ ‫ل دون‬ ‫‪ @#‬داد &دول ا‬ ‫ا &*س ا &‬
‫‪ /‬ورد ‪ ، #‬أن ر‪ 6‬س ا &*س‬ ‫رع ا‪' # (E :‬ص *( ‪/0 $‬‬ ‫ن ا _ ‪#‬ت أن ا‬
‫ل ا دورات ‪ ) #‬ون ‪ H‬أ ‪ I‬ء ا ‪ :‬ب‪ ،‬وھو ‪ 7 9 (I 7‬د إ زام‬ ‫)د &دول أ‬
‫أن ا راد إذا‬ ‫ر‪ /:‬ا ط*و‪: ،/#‬‬ ‫‪7‬ق ا‬ ‫ا ر‪ 6‬س ‪* #‬وك إ&راء ) ن ‪$4‬د‬
‫‪ &'C‬ز ھذه‬ ‫ر‪:‬‬ ‫* م أن ‪ #‬دروا ‪$4‬د ‪ )E‬ل ا ط ‪ H#‬ا‬ ‫ر‪/:‬‬ ‫أرادو ا‬
‫إ‪ / I‬إ ( ذ ك وا ' دا *( و_ ‪6‬ق ا *ف أن‬ ‫‪#_ / :‬ت‬ ‫ا ) * ‪ .../‬إ‪ 9‬أن ا‬
‫&)ل ا ط*ب‬ ‫*ط ن '‪، E‬‬ ‫ا ر‪ 6‬س و& ا د ء ن طر ق ‪E‬وض ‪6 I4‬‬
‫‪.3/ :‬‬ ‫ب ‪:‬م ا‬ ‫*( أ س و و&ب ا ‪ )#‬ده‬ ‫‪ W‬ر ‪'#‬‬
‫م ا ‪ (* / '#‬ا را‪/#4‬‬ ‫إط ر‬ ‫_* ا‪C‬دارة ا ر‪:‬ز ‪/‬‬ ‫‪:‬ن‬ ‫و‬
‫‪$ 9‬ف‬ ‫ا‪C‬دار ‪ ،/‬ن ‪ 7‬م ا‪ / C‬إ ( ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري ‪$=#‬وص ا '‪7‬ط ا‬
‫وى‪،‬‬ ‫‪ / G‬د=ل ا ‪ I 7‬ا‪C‬داري ‪ (7# 9‬رھ '‪7 /‬ط ‪ #‬ذا ا‬ ‫رو ‪@ ،/‬ن‬ ‫‪#‬‬

‫ت ا را‪ /*& ،/ #‬ا ' رة *درا ت ا ‪' 7‬و' ‪/‬‬ ‫‪I‬وء ا ‪7‬وا' ن ا 'ظ ‪&* /‬‬
‫‪7‬د م ا )را‪6‬ض‬ ‫‪4 ('# - 1‬ر' ‪ :‬ا ق‬
‫وا‪C‬دار ‪ ،/‬دد ‪ ،2016 /' ،14‬ص ‪109‬‬
‫‪ - 2‬ا واد ‪ 4‬و‪ 5‬ن ا ‪' 7‬ون ا 'ظ ا )*ق ‪ #‬روط و‪ E :‬ت ‪7‬د م ا )را‪6‬ض إ ( ا *ط ت ا ) و ‪./‬‬
‫‪: - 3‬م ا ‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ # /‬ر‪ #‬ط‪ ،‬ر‪4‬م ‪* ،814‬ف دد ‪ ،2017/7107/5‬ا ‪ $‬در ‪ #‬ر ‪ / I4 ،2017/03/10 b‬ا دة‬
‫& ‪ /‬أو‪9‬د '‪$‬ور‪ ،‬م س‪ W ،‬ر ' ور‪.‬‬ ‫أ ‪ I‬ء ا ‪ :‬ب ‪I‬د ر‪ 6‬س ا &*س ا &‬

‫‪45‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫&دول‬ ‫م‬ ‫ث ‪:‬ن * واط' ن وا & ) ت ا ذ ن ر ض إدراج ط*‪ #‬م و و‪$‬‬


‫* روط ا ‪' 7‬و' ‪ /‬وا 'ظ ‪ ، /‬أن ط)'وا‬ ‫وا & ‪#‬‬ ‫ل ر‪W‬م ر‬ ‫ا‬
‫م وھو أن د وى ا‪ 0 C‬ء ن ا 'ظ م‬ ‫‪ E‬د ذ ك‪: # ،‬ل‬ ‫ذ ك أ م ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري و‬
‫رو ‪ ،/‬وھو‬ ‫ا ) م‪ ،‬وا )رض *( ا )ر ‪ /I‬ھو ‪4‬رار إداري ‪#7‬ل ا ط)ن ‪)#‬دم ا‬
‫ث أ‪:‬د‬ ‫ت ا را‪: # / #‬ل ‪، ' I‬‬ ‫رت * ا ‪7‬وا' ن ا 'ظ ‪&* /‬‬ ‫'‪E‬س‬
‫‪ /‬دم ‪#4‬ول ا )ر ‪ /I‬ن ‪#4‬ل ‪ :‬ب ا &*س ) ن *( ا ر‪ 6‬س‬ ‫*( أ'‬
‫‪7# /‬رار ا ر ض )*‪ ،T‬دا=ل‬ ‫با‬ ‫*& ) ‪/‬‬ ‫‪ k *#‬ا و‪ :‬ل أو ا _ل ا ‪' 7‬و'‬
‫ر ن ن ر ‪ b‬و‪) # *$‬ر ‪.1/I‬‬ ‫أ&ل‬
‫رض ر‪ /# 4‬ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري *( &داول‬ ‫رع ا ‪0‬ر‪#‬‬ ‫و و‬
‫‪ * / ) /‬ر ‪ /‬ن & ‪ ،/‬و را‪#4‬‬ ‫ذف ‪ I‬ن‬ ‫ت ا را‪ ،/ #‬إ‬ ‫ل ا&‬ ‫أ‬
‫ر‪ / :‬ن & ‪ /‬أ=رى‪.2‬‬ ‫دى ‪:‬ر س ا ‪ 7‬ر‪ /#‬ا‬
‫ا‪ C‬رة ‪:‬ذ ك إ ( أن ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري را‪4‬ب‬ ‫و *( ‪ )$‬د آ=ر '‪0#‬‬
‫س وا ‪I‬وا‪#‬ط ا واردة‬ ‫'‪ 0#‬أ‪= 9‬رج ن ا‬ ‫ت ا را‪ / #‬ا‬ ‫ل ا&‬ ‫‪#‬را ‪d‬‬
‫ا '‪ /‬ا و ( ن دة‬ ‫م إ دادھ‬ ‫ت ا را‪ ،/ #‬وا‬ ‫ا ‪7‬وا' ن ا 'ظ ‪&* /‬‬
‫ر‪ ، :‬و‪ ' #‬ق‬ ‫‪# H‬را ‪ d‬ا ' ‪ /‬وو ق ' ‪d‬‬ ‫ا' داب ا & س ا را‪ ،/ #‬ا' &‬
‫& ت وإ ‪ ' :‬ت‬ ‫=‪$‬‬ ‫&ب أن ‪ I‬ن ‪#‬را ‪ d‬ا ) ل‬ ‫_* ا دو ‪: ،/‬‬ ‫‪H‬‬
‫واردھ ا ‪7‬د ر ‪ /‬ا = ‪' # /$‬وات‬ ‫ت ا را‪ ،/ #‬و د د ا و و ت و ‪7‬‬ ‫ا&‬
‫ا _‪T‬ث ا و (‪ ،‬وأن ‪=G‬ذ ‪ )#‬ن ا‪ # 9‬ر ‪ 7‬ر‪ /#‬ا 'وع‪.3‬‬
‫‪ /01‬دورات‬ ‫‪ :‬ا ‪78‬‬ ‫ا ;‪86‬ة ا‬
‫‪ C‬ا ‪8‬ا‬ ‫ا ‪#‬‬

‫ر‬ ‫‪*$‬ب ا و_ ‪ /7‬ا د ور ‪ (* /‬أن‬ ‫أن ا '‪ $‬ص‬ ‫‪ 9‬ك‬


‫ا & س ا را‪ / #‬ر ‪:‬ز *( ‪ #‬دئ ا د‪ #‬ر ا ر و *( ا ) ون وا ‪ I‬ن و ؤ ن‬
‫‪ ،111.14‬وا دة ‪ 126‬ن ا ‪' 7‬ون‬ ‫‪ ،113.14‬وا دة ‪ 122‬ن ا ‪' 7‬ون ا 'ظ‬ ‫‪ - 1‬ا دة ‪ 25‬ن ا ‪' 7‬ون ا 'ظ‬
‫‪.112.14‬‬ ‫ا 'ظ‬
‫ت ا را‪ ،/ #‬م س‪ ،‬ص ‪.109‬‬ ‫‪7‬د م ا )را‪6‬ض ‪I‬وء ا ‪7‬وا' ن ا 'ظ ‪&* /‬‬ ‫‪4 ('# - 2‬ر ' ‪ :‬ا ق‬
‫‪ - 3‬ا دة ‪ 78‬ن ا ‪' 7‬ون ا 'ظ ‪. 113.14‬‬

‫‪46‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫إ رة وا‪(* / I‬‬ ‫ط‬ ‫ل‬ ‫د‪ #‬ر ؤو' م‪،1‬‬ ‫ر‪ /:‬ا ‪ :‬ن ا )' ن‬
‫‪0 #‬رب‪ .2‬و ذ ك @ن‬ ‫* ‪G‬ن ا را‪#‬‬ ‫ا د‪ #‬ر ا ‪:‬‬ ‫ط‪ /) #‬ا و& ا &د د‬
‫ا= ‪ $‬ص ا 'ظر‬ ‫ر&‪H‬‬ ‫ا‬ ‫ا ‪I7‬‬ ‫ددة *‪#‬ث‬ ‫ا &*س )‪7‬د دورات‬
‫م ا داول ‪T= 'G #‬ل‬ ‫‪ 7#‬و‪ QI‬ا '‪7‬ط ا‬ ‫دد‬ ‫ل‬ ‫د &دول أ‬ ‫‪)#‬د ا‬
‫رع ‪:‬ل وا دة '‬ ‫دد ا‬ ‫ا دورات ا ) د ‪) /‬أو‪ (9‬أو ا‪ ( ' _) / 6 '_ 9‬و‪4‬د‬
‫ا = ‪./$‬‬ ‫روط و طر‬
‫أو‪ : 7‬ا دورات ا " د‬
‫ث‬ ‫ت ا را‪G# / #‬ھ ‪،/0 # /‬‬ ‫ظ( ا دورات ا ) د ‪ /‬دى & س ا &‬
‫ت ا را‪./ #‬‬ ‫م ‪ Q $‬ا&‬ ‫لا‬ ‫ا ‪ I7‬وا‬ ‫ا داول‬ ‫م ن =‪T‬‬
‫دد ا ‪Q $‬‬ ‫و'ظرا *دور وا ھ ‪ /‬ا ذي *)‪ #‬ھذه ا دورات ا ) د ‪/‬‬
‫رع ر‪ /# 4‬ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري‪.‬‬ ‫* ‪7 ،‬د أ=‪ )I‬ا‬ ‫* ‪ /‬و د‪ #‬ر ا ‪G‬ن ا ) م ا‬ ‫ا‬
‫د‪/‬‬ ‫‪ ،‬أ_' ء _‪ /_T‬دوارات‬ ‫& س ا را‪7) / #‬د و&و‪*& #‬‬ ‫وھ‪:‬ذا‬
‫ت‪ ،‬و=‪T‬ل أ ر‬ ‫ا '‪T= ،/‬ل أ ر ‪#‬را ر و ي وأ‪ :‬و‪#‬ر ‪&* /# ' #‬‬
‫رس و و' و وأ‪ :‬و‪#‬ر ‪ &* /# ' #‬ت‪ ،‬و=‪T‬ل أ ر ' ر و و' و و‪ W‬ت ‪/# ' #‬‬
‫*) ‪9‬ت وا ‪ 4‬م‪.‬‬
‫دد‬ ‫ر ا‬ ‫‪#‬وع ا ول ن ا‬ ‫ا‬ ‫ت ا را‪/ #‬‬ ‫و& ‪ & H‬س ا&‬
‫)‪7‬د ا دورة ا ) د ‪ ،/‬و ‪:‬ون ا دورة ن &* ‪ /‬أو &* ت‪ ،‬و دد ‪:‬ل دورة &دو ‪/‬‬
‫* &*س‪.‬‬ ‫ا 'ظ م ا دا=*‬ ‫دد ا دة ا ز ' ‪ *&* /‬ت و و‪4‬‬ ‫ز '‪/‬‬
‫‪ &* /# ' #‬ت وا ) ل ‪9 )* /# ' #‬ت أو ا ‪ 4‬م أو‬ ‫و ‪I‬ر ا وا‬
‫ا ‪$‬و ت‪ ،‬و ‪ ':‬م‬ ‫ر‪:‬ون‬ ‫ت ا را‪ / #‬و‪9‬‬ ‫ت دورات & س ا &‬ ‫ا&‬

‫‪ 7‬ن )‪ #‬ن ‪ ) 1432‬و وز ‪ E' # (2011‬د 'ص‬ ‫ا ‪ $‬در‬ ‫‪ - 1‬ا ‪$E‬ل ‪ 136‬ن ا ظ ر ا ر ف ر‪4‬م ‪1 ‘11’91‬‬
‫ا د ور‪.‬‬
‫* * و'‪7‬د ‪ ،/‬ط‪ /)#‬ا '& ح ا &د دة‪ ،‬ط‪ ،201 /)#‬ص ‪167‬‬ ‫‪: - 2‬ر م رش‪ :‬ا د ور ا &د د * *‪ /:‬ا ‪0‬ر‪ :/ #‬درا ‪/‬‬

‫‪47‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫ت ا را‪/ #‬‬ ‫أن ‪7‬د وا ‪ # #‬درة ' م‪ ،‬أو ‪#‬ط*ب ن رؤ ء أو أ ‪ I‬ء & س ا &‬
‫‪.1... 'G‬‬ ‫ت ا )*‪ I7 # /7‬ا داول‬ ‫& ‪ H‬ا ‪ T‬ظ ت وا و‪I‬‬
‫‪:‬ن‬ ‫‪ W ،/‬ر أ'‬ ‫د ‪ 15 /‬و‬ ‫‪:‬ن أن & وز دة ‪:‬ل دورة‬ ‫‪9‬‬
‫ت ا را‪ (* ،/ #‬أ‪9‬‬ ‫د د ھذه ا دة رة وا دة ‪7#‬رار ن رؤ ء & س ا &‬
‫ن أ م ا ) ل‪/# ' # ،‬‬ ‫ت و‪ 15‬و‬ ‫)دى ھذا ا د د ‪ 7‬أ م ‪&* /# ' #‬‬
‫*& ت وا ) ‪9‬ت وا ‪ 4‬م ن أ م ا ) ل‪.‬‬
‫ا‪C‬دارة ا ر‪:‬ز ‪/‬‬ ‫_*‬ ‫ت ا را‪ / #‬و&و‪#‬‬ ‫‪ k*#‬رؤ ء & س ا &‬
‫أو ا ) ل" ‪7#‬رار ا د د ور ا = ذه‪.2‬‬ ‫"ا وا‬
‫‪ /‬و ‪ :‬ن ا')‪ 7‬د ا دورة‬ ‫و ‪7‬وم ا ر‪ 6‬س ‪ #=@#‬ر أ ‪ I‬ء ا &*س ‪ #‬ر ‪ b‬و‬
‫‪#‬وا ط‪ /‬إ ) ر ‪ :‬وب و& إ م ‪ 10‬أ م *( ا ‪4‬ل ‪#4‬ل ر ‪ b‬ا')‪ 7‬د ا دورة‬
‫ا )'وان ا ‪$‬رح ‪ #‬دى ا &*س ا )' ‪.‬‬
‫ل وا &دو ‪ /‬ا ز ' ‪ / *& /‬أو‬ ‫‪:‬ون ھذا ا‪ ) C‬ر ر ‪&# 7‬دول ا‬
‫‪T= 'G‬ل ‪:‬ل &* ‪ /‬و‪:‬ذا ا و_ ‪6‬ق‬ ‫داول ا &*س‬ ‫&* ت ا دورة وا '‪7‬ط ا‬
‫ذات ا ‪.3/*$‬‬
‫‪ I 7‬ا‪C‬داري *زم ‪E#‬رض ر‪# 4‬‬ ‫و‪ '#‬ءا *( ھذه ا ‪I‬وا‪#‬ط ا ‪' 7‬و' ‪/‬‬
‫رع ‪$#‬ر ‪ Q‬ا 'ص ‪ H‬ا )*م أن ھذه‬ ‫ا‬ ‫طرق إ‬ ‫*( ‪:‬ل إ=‪T‬ل ‪$' #‬وص ا‬
‫=ص ا & ت‪ ،‬أو ا ) ل و' ‪#6‬‬ ‫‪7‬دم ‪ #‬ا وا‬ ‫ا ر‪ /# 4‬ط‪#‬ق ‪)#‬د ا‪ / C‬ا‬
‫إط ر ا را‪ /#4‬ا‪C‬دار ‪ ،/‬أو ن =‪T‬ل ا ط)ون‬ ‫ت‪،‬‬ ‫ا ) ‪9‬ت وا ‪ 4‬م وا &‬
‫ا‪C‬داري ا )ر‪ I‬ت‬ ‫‪#7‬ل ا ‪I 7‬‬ ‫أ ‪ I‬ء ا & س ا را‪ ،/ #‬و ‪:‬‬ ‫‪7‬دم ‪#‬‬ ‫ا‬

‫‪ 111.14‬وا دة ‪ 34‬ن ا ‪' 7‬ون ا 'ظ‬ ‫‪ 113.14‬وا دة ‪ 36‬ن ا ‪' 7‬ون ا 'ظ‬ ‫‪ - 1‬ا دة ‪ 33‬ن ا ‪' 7‬ون ا 'ظ‬
‫‪. 112.14‬‬
‫‪ 111.14‬وا دة ‪ 37‬ن ا ‪' 7‬ون ا 'ظ‬ ‫‪ 113.14‬وا دة ‪ 37‬ن ا ‪' 7‬ون ا 'ظ‬ ‫‪ - 2‬ا دة ‪ 34‬ن ا ‪' 7‬ون ا 'ظ‬
‫‪.112.14‬‬ ‫‪ 111.14‬وا دة ‪ 35‬ن ا ‪' 7‬ون ا 'ظ‬
‫‪ 111.14‬وا دة ‪ 36‬ن ا ‪' 7‬ون ا 'ظ‬ ‫‪ - 3‬ا دة ‪ 35‬ن ا ‪' 7‬ون ا 'ظ ‪ 113.14‬وا دة ‪ 33‬ن ا ‪' 7‬ون ا 'ظ‬
‫‪. 112.14‬‬

‫‪48‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫*( أ س ‪' 4‬و' ‪/‬‬ ‫&ب أن ‪('#‬‬ ‫وا ط)ون ا = ‪ # /$‬دورات ا ) د ‪'@ ،/‬‬
‫و و‪I‬و ‪ /‬وإ‪4 9‬و‪*#‬ت ‪ #‬ر ض‪.‬‬
‫‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ # /‬ر‪ #‬ط ا ط*ب ا ‪I 7‬‬ ‫‪ H‬ھذا ا طرح ر ‪I‬ت ا‬ ‫وا' &‬
‫د ‪/& ' /‬‬ ‫د '‪ /‬ا‬ ‫ن ا &*س ا &‬ ‫‪ 0 @#‬ء ‪ / :‬ا ‪7‬ررات ا ‪ $‬درة‬
‫ت ا ‪:‬م‬ ‫‪#‬ت ا دورة ا ) د ‪7 ،/‬د & ء‬ ‫اد ( ا ط ن أ'‬ ‫ا =رو‪ 4‬ت ا‬
‫دة ن دم إ=‪ #‬ر ا ر‪ 6‬س أ ‪ I‬ء ا &*س ‪ 7)' #‬د‬ ‫"‪$=#‬وص و *‪ /‬ا ط)ن ا‬
‫ا و‪4‬ت‬ ‫‪ :‬ن ا ط ن ‪4‬د ‪I‬ر ا دورة‬ ‫ا دورة ‪#4‬ل ‪ 10‬أ م *( ا ‪4‬ل‪'@ ،‬‬
‫‪ / 69‬ا ‪I‬ور و رس ‪7‬و‪I): 4‬و ‪*& #‬س‪@ ،‬ن ا ‪/ 0‬‬ ‫_‪#‬ت‬ ‫دد ‪:‬‬ ‫ا‬
‫‪$=#‬وص و *‪/‬‬ ‫&)ل و *‪ /‬ا ط)ن *( ‪ W‬ر أ س‪ ،‬أ‬ ‫‪77‬ت‬ ‫‪:‬ون ‪4‬د‬
‫‪#‬وع ا ول ن أ‪ :‬و‪#‬ر =‪T‬‬ ‫دة ن دم ‪7‬د ا دورة ا ) ‪T= /‬ل ا‬ ‫ا ط)ن ا‬
‫‪@ ،113.14‬ن دم ا رام ھذا ا &ل م &)*‬ ‫* دة ‪ 33‬ن ا ‪' 7‬ون ا 'ظ‬
‫*' ا‪ #‬دا‪6‬‬ ‫‪ / :‬إ ( ا ‪:‬م‬ ‫د‪ H‬ا‬ ‫ت ط ‪ /*6‬أي &زاء‪،...‬‬ ‫رع‬ ‫ا‬
‫و ‪I‬ور ‪#‬ر ض ا ط*ب"‪.1‬‬
‫ت ا را‪/ #‬‬ ‫‪ / IC #‬إ ( ذ ك و&ب ‪#4‬ل ا')‪ 7‬د دورات & س ا &‬
‫‪ #‬ر ض‪،‬‬ ‫ا ‪ / *:‬ا ‪ 7)'T /7#‬د وإ‪4 9‬و‪*#‬ت داو‪9‬‬ ‫‪I‬رورة ا رام ا‪&C‬راء‬
‫ظ( ‪G#‬ھ ‪ ،/0 # /‬ا د ء أ ‪ I‬ء ا & س‬ ‫و ن ‪ #‬ن ھذه ا‪&C‬راءات ا‬
‫_*‬ ‫م ‪ E$#‬م أ ‪ I‬ء ن & ‪ /‬و‪ E$#‬م‬ ‫‪ # #‬ره ن ا ‪ ' I‬ت ا ‪7‬ررة‬
‫‪.‬‬ ‫* & س ا ‪ )#‬ن‬ ‫ا واط' ن وا واط' ت دا=ل ا '‪E‬وذ ا را‪#‬‬
‫*( إ ‪ 0‬ء داو‪9‬ت &*س‬ ‫‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ # /‬ر‪ #‬ط‬ ‫وھ‪:‬ذا ‪7‬د ‪I4‬ت ا‬
‫ر أ‪ :‬و‪#‬ر ‪ /*)# ،2016‬دم‬ ‫ا)د‪/‬‬ ‫'‪$‬ور =‪T‬ل دور‬ ‫‪ /‬او‪9‬د *‬ ‫&‬
‫ا د ء ا ر‪ 6‬س ^ ‪ I‬ء =‪#‬رھم ‪ 7)' #‬د ا دورة ا ) د ‪.2/‬‬

‫‪/‬‬ ‫ح ‪I‬د ا &‬ ‫د‬ ‫‪: - 1‬م ا ‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ # /‬ر‪ #‬ط‪ ،‬ر‪4‬م ‪ ،4883‬ا ‪ $‬در ‪ #‬ر ‪2015/11/19 b‬‬
‫‪/ I4‬‬
‫ا ‪I‬ر ‪ /‬د '‪ /‬د ‪ W ،/‬ر ' ور‪.‬‬
‫د ا ' ن و * =*ف‬ ‫‪/ I4‬‬ ‫‪: - 2‬م ا ‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ # /‬ر‪ #‬ط‪ ،‬دد ‪ ،4843‬ا ‪ $‬در ‪ #‬ر ‪2016/12/16 b‬‬
‫=ص ر‪7 # ، 6‬رھ ‪ 7#‬دة‬ ‫و د ‪:‬رون و ‪#‬د ا ‪I E‬ل دون و'س ‪I ،... 4‬د & ‪ /‬أو‪9‬د * '‪$‬ور‬
‫ن طوان‪ W ،‬ر ' ور‪.‬‬ ‫‪'#‬‬

‫‪49‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫‪:‬م آ=ر ‪#‬ر ض ط*ب إ ‪ 0‬ء‬ ‫‪/:‬‬ ‫و *( ا )‪:‬س ن ذ ك ‪ 4‬ت '‪E‬س ا‬


‫*‬ ‫ت ا ‪:‬م‬ ‫&ء‬ ‫داو‪9‬ت ا دورة ا ) د ‪: /‬و' ‪ W‬ر ؤ س‪ ،‬و‪:‬‬
‫=ص دم ا د ء ا ط ' ن ن ‪#4‬ل ر‪ 6‬س ا &*س‪@ ،‬ن‬ ‫" ث _‪#‬ت * ‪/ :‬‬
‫ا د ء إ(‬ ‫ن طر ق ا ‪E‬وض ا ‪6 I7‬‬ ‫‪ #‬ن و_ ‪6‬ق ا *ف أن ا ر‪ 6‬س و&‬
‫ي‬ ‫د ا ' ن و‪$‬ل ‪ #‬أ=وه‪ ،‬و'‪E‬س ا ر ‪* /# ' #‬ط '‪= /‬د &‪/‬‬ ‫اط ن‬
‫=*ف ‪7‬د و&‬ ‫ا ‪IE‬ل ا ' ن‪ ،‬أ ا ط ن *‬ ‫*م ' ا‪ 9‬د ء =‬ ‫ا‬
‫د =*ف ر ض ا و‪$‬ل‪ ،‬ا ر ا ذي &)ل ر‪ 6‬س‬ ‫ا‪ 9‬د ء ‪ W‬ر أن ا‪'#‬‬
‫طرة‬ ‫وأن ا ‪$E‬ل ‪ 32‬ن ‪' 4‬ون ا‬ ‫‪E‬ر‪ I‬ا ‪' 7‬ون‬ ‫ا &*س ‪4‬د ا )رض‬
‫& ل ا ‪."k *#‬‬ ‫‪ #‬رھ ن ا ‪7‬وا د ا ) ‪/‬‬ ‫ا د' ‪ * /*# 4 /‬ط‪ #‬ق ‪#‬‬
‫*( =رق ا دة ‪ 33‬ن ا ‪' 7‬ون‬ ‫‪#‬ب ا ط)ن ا ؤ س‬ ‫‪$=#‬وص‬ ‫أ‬
‫‪ 0‬ل ا دورة‬ ‫‪ /‬طوان‬ ‫ل‬ ‫_ل ن‬ ‫ر‪4‬م ‪) 113.14‬دم ‪I‬ور‬ ‫ا 'ظ‬
‫‪:‬ن أن‬ ‫_ل ن ا ) ‪9 /‬‬ ‫‪ (* / :‬أن " دم ‪I‬ور‬ ‫ا ) د ‪7 ،/‬د أ& ‪#‬ت ا‬
‫أن 'ز ل ھذا ا ‪(I 7‬‬ ‫' ‪ ' d‬أ ‪ /‬آ_ ر س ‪ / $‬ا دورة و‪' 4‬و' ‪ /‬ا')‪ 7‬دھ ط‬
‫ن وا&ب ا ر‪ 6‬س ‪7‬ط إط‪T‬ع ا ) ل *(‬ ‫*‪ 7‬ة *( ا ) ل‪ ،‬و '‬ ‫ؤو‬ ‫ظل‬
‫&)ل ا ط)ن ‪ W‬ر ر ‪:‬ز *(‬ ‫ل و ر ‪ b‬ا')‪ 7‬د ا دورات س إ‪،9‬‬ ‫&دول ا‬
‫أ س"‪.1‬‬
‫‪E' H‬س ا طرح وا ‪# I 7‬ر ض إ ‪ 0‬ء ‪7‬ررات ا دورة ا ) د ‪،/‬‬ ‫و‬
‫ث‬ ‫‪'# /‬‬ ‫‪ / :‬ا ر‪ #‬ط ا‪C‬دار ‪# /‬ر ض ط*ب إ ‪ 0‬ء داو‪9‬ت &*س &‬ ‫‪I4‬ت‬
‫‪:‬ون ا &* ‪ /‬ا و (‬ ‫دة‬ ‫‪7‬دم ا ط ن ‪#‬و * ا‬ ‫=‪T‬ل دور ا ) د ‪)#" ،/‬د‬
‫ر‪4‬م‬ ‫ا ط)ن وم ط*‪# ) ،/‬رة أن ا ‪' 7‬ون ا 'ظ‬ ‫‪ $‬د ت دورة ا &*س‬

‫=*ف‬ ‫د ا 'ن و *‬ ‫‪/ I4‬‬ ‫‪: - 1‬م ا ‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ # /‬ر‪ #‬ط‪ ،‬دد ‪ ،814‬ا ‪ $‬در ‪ #‬ر ‪2017/03/10 b‬‬
‫ن طوان‪ W ،‬ر ' ور‪.‬‬ ‫ي ‪I‬د & ‪ /‬أو‪9‬د * '‪$‬ور‪ 4 ،‬دة ‪'#‬‬ ‫و ‪/ 6‬‬

‫‪50‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫‪ I 9 113.14‬ن أي ‪ (I 7‬ر ب &زاء ا ‪#‬ط‪T‬ن ‪ /# ' #‬دورات ا &*س‬


‫&)ل ا و *‪ W /‬ر ‪ (* / '#‬أ س"‪.1‬‬ ‫ا ')‪7‬دة =‪T‬ل أ م ا )طل‪،‬‬
‫=ص ا دورات‬ ‫‪ :‬م ‪ #‬ن أن ر‪ /# 4‬ا ‪ I 7‬ا‪C‬داري‬ ‫ن =‪T‬ل ھذه ا‬
‫ت ا را‪7 9 / #‬ف ‪7‬ط *( ا دة وا‪ &i‬ل ا = ‪ # /$‬دورة‬ ‫ا)د‪ & /‬س ا&‬
‫‪#4‬ول‬ ‫م‬ ‫ا‬ ‫ا ) د ‪# ،/‬ل )دى ذ ك إ ( أ ور و ‪ *:‬ت أ=رى‪: ،‬ون‬
‫م ‪ #‬رو'‪/‬‬ ‫ھذا ا‪ & 9‬ه‬ ‫&)ل ا ر‪/# 4‬‬ ‫‪،‬‬ ‫داو‪9‬ت ا دورات ن د‬
‫* ‪ ،2/‬و ' إذا ‪ :‬ن ھذا ھو و& ا ‪I 7‬‬ ‫&دات ا د ‪7‬راط ‪ /‬ا‬ ‫ا ‪:‬ف ‪ H‬ا‬
‫ذا ن ا دورات ا‪/ 6 '_ 9‬؟‪.‬‬ ‫‪$=#‬وص ا دورات ا ) د ‪/‬‬
‫‪:‬ا دورات ا‪+ 8 7‬‬ ‫‪8‬‬
‫ت‬ ‫& س ا&‬ ‫*( ا دورة ا‪/ 6 '_ 9‬‬ ‫إن ر‪ /# 4‬ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري‬
‫‪: 9 ،‬ن أن =رج *( ا '‪$‬وص ا ‪' 7‬و' ‪ /‬وا 'ظ ‪ /‬ا & ري ‪#‬‬ ‫ا را‪'G# / #‬وا‬
‫ا ) ل‪.‬‬
‫ا‪ / 6 '_ 9‬ن ‪#4‬ل رؤ ء‬ ‫ت ا را‪7) / #‬د دورا‬ ‫ُ د ( & س ا&‬
‫ا & س‪ *: ،‬د ت ا ‪I‬رورة إ ( ذ ك‪ ،‬إ ‪ # #‬درة ' م أو ‪#‬ط*ب ن _*ث أ ‪ I‬ء‬
‫م *( ا ‪4‬ل‪ ،‬و ‪:‬ون ا ط*ب ر ‪7' # 7‬ط ا ز ‪ H‬ر‪I‬‬ ‫ا & س ا زاو ن‬
‫‪. 'G‬‬ ‫*( ا & س ‪$4‬د ا داول‬
‫‪I‬ء ا‪I7‬‬ ‫إذا ر ض رؤ ء ا & س ا را‪ / #‬ا‪ /# & 9‬ط*ب _*ث ا‬
‫ر‬ ‫‪7)#‬د دورات ا _' ‪ ،/ 6‬و&ب * م )* ل ر ‪7# I‬رار ‪ k*#‬إ ( ا )' ن ‪#‬‬
‫دا=ل أ&ل أ‪ $4‬ه ‪ 10‬أ م ن ر ‪ b‬و‪ # *$‬ط*ب‪.‬‬
‫‪ I‬ء ا & س ا را‪7)' / #‬د‬ ‫إذا ‪4‬دم ا ط*ب ن ‪#4‬ل ا ‪ / #*W‬ا ط*‪/7‬‬
‫دد =‪T‬ل أ&ل ‪ 30‬و ‪/# ' #‬‬ ‫ل‬ ‫دورة ا _' ‪ (* / 6‬أ س &دول أ‬ ‫زو‬
‫ت ن ر ‪7 b‬د م ا ط*ب‬ ‫*& ت‪ ،‬و ‪ 15‬و ‪9 )* /# ' #‬ت وا ‪ 4‬م وا &‬

‫‪'# /‬‬ ‫د ‪ 4‬ف ‪I‬د &‬ ‫‪/ I4‬‬ ‫‪: - 1‬م ا ‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ # /‬ر‪ #‬ط‪ ،‬دد ‪ ،438‬ا ‪ $‬در ‪ #‬ر ‪2016/11/11 b‬‬
‫ن طوان‪ W ،‬ر ' ور‪.‬‬ ‫ث ‪ 4‬دة ‪'#‬‬
‫‪ - 2‬إ ن داود‪ :‬ا و‪9‬ة وا ) ل وا‪T$C‬ح ا د وري ‪0 #‬رب‪ ،‬م‪ .‬م‪ .‬إ‪ .‬م‪ .‬ت‪ ،‬ا )دد ‪ ،1088‬ا '‪ ،2013 /‬ص ‪.74‬‬

‫‪51‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫ل وا ‪ I 7‬ت ا = ‪@# /$‬دراج‬ ‫‪ H‬را ة ا ‪ I 7‬ت ا = ‪ @# /$‬داد &داول ا‬


‫ا '‪7‬ط‪.‬‬
‫ا دورات ا‪ ،/ 6 '_ 9‬ط‪#‬ق *‪ E :‬ت ا '‪$‬وص‬ ‫& ‪ H‬ا & س ا را‪/ #‬‬
‫‪I‬ء‬ ‫ت ا را‪ ،/ #‬وا ‪ k *# # / I 7‬ا رؤ ء‪ ،‬ا‬ ‫ا ‪7‬وا' ن ا 'ظ ‪&* /‬‬ ‫*‬
‫ددة ‪' 4‬و'‬ ‫ت و ‪ :‬ن ا')‪ 7‬د ا دورات و‪:‬ذ ك ط‪7 7#‬وا د ا '‪ $‬ب ا‬ ‫‪ #‬وار ‪ b‬و‬
‫& ‪H‬‬ ‫‪،‬و‬ ‫‪#7‬ول ‪ / $‬ا داو‪9‬ت‪ ،...‬و = م ا دورات 'د ا '‪ E‬ذ &داول أ‬
‫‪ /‬ن أ م ا ) ل‪.1‬‬ ‫ا ‪9‬ت = م ا دورات دا=ل أ&ل ‪ & 9‬وز ‪ 7‬أ م‬
‫ظل‬ ‫ت ا را‪/ #‬‬ ‫ر‪ /# 4‬ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري *( ا دورات ا‪&* / 6 '_ 9‬‬
‫‪ :‬م وا ‪7‬رارات ا ‪7 ./ 6 I7‬د & ء‬ ‫ا )د د ن ا‬ ‫ا ‪7‬وا' ن ا 'ظ ‪ ،/‬م ‪:‬ر‬
‫ت‬ ‫‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ # /‬ر‪ #‬ط ‪ #‬ر ‪2017/02/03 b‬‬ ‫ت ‪:‬م ‪ $‬در ن ا‬
‫‪ I‬ء ‪*& #‬س إ ( ا ‪:‬م ‪ 7 @#‬ف ‪ 4‬م ا دورة ا‪،/ 6 '_ 9‬‬ ‫" دف ط*ب ا طراف ا‬
‫ا ‪7‬وا' ن ا 'ظ ‪ * /‬داول و ‪7 7‬وا د ا د ‪7‬راط ‪/‬‬ ‫وا ل أن ا دورة ھ آ ‪4 /‬رر‬
‫‪ ،/‬وھ ‪ #‬ذا ا )'( ‪9‬‬ ‫ر &*س ا &‬ ‫إط ر‬ ‫‪G‬ن ا ‪7‬ررات ا دا=* ‪/‬‬
‫ذ ك ن ر‪ * /*4‬ر ا ) دي‪ ،‬وأن‬ ‫'طوي *‬ ‫‪:‬ن ا ‪:‬م ‪ 7 @#‬ف ا')‪ 7‬دھ‬
‫ا ر‪ /# 4‬ا ‪)#‬د ‪ (* /‬ا ‪7‬ررات ا ‪ $‬درة ن‬ ‫‪ / :‬ا‪C‬دار ‪$ ' /‬ر‬ ‫‪ / T$‬ا‬
‫‪$= ،/‬و‪ $‬وأن إ ‪ 7‬ف ا '‪ E‬ذ ھذا & ء ' &‪ /‬ا رد *( درا ‪ /‬إ‪/ 4‬‬ ‫&*س ا &‬
‫‪ / :‬ا‪C‬دار ‪/‬‬ ‫‪#‬ب ‪ :‬ت ا‬ ‫‪ ،/‬ذه ا‬ ‫_‪ /_T‬رؤ ء & ن وإ‪' / 4‬دوب ا &‬
‫‪ #‬ر‪ #‬ط ‪)#‬دم ‪#4‬ول ا ط*ب"‪.2‬‬
‫ر ا ‪ :‬ب‪،‬‬ ‫'ظ م دورات ا & س ا را‪ / #‬و‬ ‫و‪ 7 '9 #‬ل إ ( ‪I4‬‬
‫‪ H‬ا ‪ 7‬م ‪) 9‬را‪: ، I‬ن ھذا ‪ H' 9‬ن إ راد‬ ‫'&دھ ھ ا =رى 'و ‪ /‬و‪9‬‬
‫ا ‪ I 7‬ا‪C‬داري‪ ،‬و ن ھذا‬ ‫ر‬ ‫أ _*‪$4 ' /‬د ا‪9‬ط‪T‬ع *( دى ا ر‪ /# 4‬ا‬

‫‪ 111.14‬وا دة ‪ 38‬ن ا ‪' 7‬ون ا 'ظ‬ ‫‪ 113.14‬وا دة ‪ 39‬ن ا ‪' 7‬ون ا 'ظ‬ ‫‪ - 1‬ا دة ‪ 37‬ن ا ‪' 7‬ون ا 'ظ‬
‫‪.112.14‬‬
‫‪ /‬وق ا ط*‪I ،/#‬د‬ ‫‪: - 2‬م ا ‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ # /‬ر‪ #‬ط‪ ،‬دد ‪ ،406‬ا ‪ $‬در ‪ #‬ر ‪ / I4 ،2017/02/03 b‬أ ‪ I‬ء &‬
‫ا ر‪ 6‬س‪ W ،‬ر ' ور‪.‬‬

‫‪52‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫‪ 0 @#‬ء دورة ا _' ‪ / 6‬د ت إ ( ‪7‬دھ‬ ‫ا 'ط*ق @ن ‪4‬رار ر‪ 6‬س ا &*س ا &‬
‫'‪7‬ط‪ 9 /‬د=ل ا داول ‪'G #‬‬ ‫أ‪ / #*W‬أ ‪ I‬ء ا &*س‪# ،‬د وى ‪' I‬‬
‫روع‪ ،‬و ن _م ‪#9‬د ن إ ‪.1 6 0‬‬ ‫ا= ‪ $‬ص ا &*س‪)& ،‬ل ا ‪7‬رار ‪ W‬ر‬
‫وإذا ‪ :‬ن ق ط*ب ‪7‬د ا دورة ا‪4 / 6 '_ 9‬د =و ا ‪' 7‬ون ^ ‪ I‬ء ‪:‬‬
‫م ط*ب ا ‪:‬م ‪ @#‬زام ا ) ل _‪# T‬د وة ر‪ 6‬س‬ ‫ق‬ ‫‪#‬ق ا ذ‪:‬ر‪@ ،‬ن ھؤ‪9‬ء ‪9‬‬
‫‪ #‬رة أ م‬ ‫‪ ':‬م د وة ا ر‪ 6‬س )‪7‬دھ‬ ‫دام أ'‬ ‫ا &*س )‪7‬د دورة ا _' ‪،/ 6‬‬
‫‪ /‬ا ر ض‪.2‬‬ ‫ا ‪ I7‬ء‬
‫‪ :‬م ا ‪ $‬درة ‪$=#‬وص ر‪ /# 4‬ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري‬ ‫‪#‬دو ن =‪T‬ل ا‬ ‫و و‬
‫أ ر‬ ‫د ‪' : /‬ت أو ا _' ‪ ،/ 6‬واء ا‬ ‫ت ا را‪/ #‬‬ ‫*( دورات & س ا &‬
‫& ءه ط*ب‬ ‫ا‪C‬داري د=ل ‪*:‬‬ ‫‪ H‬ا ‪ 7‬م ذ‪:‬رھ أن ا ‪I 7‬‬ ‫م‬ ‫أو ا‬ ‫إ‬
‫س ن ‪7‬‬ ‫ھو أ'‬ ‫'‪ 0#‬ا‪ C‬رة إ‬ ‫‪$@# I7‬دار أ ‪ :‬م أو ‪4‬رارات‪ .‬إ‪ 9‬أن‬
‫طر وا‪&C‬راءات ا‬ ‫رو ‪ /‬ا‬ ‫‪7‬وم ‪:G #‬د ن دى‬ ‫أوا ر ‪7#‬در‬ ‫و&‬
‫‪ :‬م وا ‪I‬وا‪#‬ط‬ ‫ا‬ ‫) أن را (‬ ‫ت ا را‪: # ،/ #‬ل '‪0#‬‬ ‫) دھ ا &‬
‫ا ‪' 7‬و' ‪ /‬ا ) ول ‪. #‬‬

‫‪ - 1‬د أ‪#‬ر‪ :‬ن‪ :‬ا ر‪ (* /# 4‬ا & ت ا را‪ / #‬و ط*‪ #‬ت ا ‪T‬ء ‪ ،/‬م س‪ ،‬ص ‪.200‬‬
‫‪: - 2‬م ا ‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ ': # /‬س‪ ،‬ر‪4‬م ‪ ،16/7110/264‬وا *ف ر‪4‬م ‪ ،16/7110/30‬ا ‪ $‬در ‪ #‬ر ‪،2016/06/08 b‬‬
‫‪ / I4‬أ ‪ I‬ء &*س & ‪# /‬ط ط ‪I‬د ا ر‪ 6‬س‪ W ،‬ر ' ور‪.‬‬

‫‪53‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫‪5‬ا ا‬ ‫ارات و‪ %‬رات ا‬ ‫‪,‬‬ ‫ا ‪ 0 1‬ا ‪ :78 9‬ا‬


‫‪7‬د ‪' :‬ت و‪ 9‬زال ر‪ /# 4‬ا ‪ I 7‬ا‪C‬داري *( ا ‪7‬رارات ا )*‪$ # /7‬ر ف‬
‫ظ( ‪G#‬ھ ‪ ،/0 # /‬و )ل '‪E‬س ا ر‪4 /# 4‬د م‬ ‫* ‪،1‬‬ ‫ل ا )*‪G # /7‬ن ا‬ ‫ا‬
‫ث أ‪ #$‬ت‬ ‫ت ا را‪،/ #‬‬ ‫ا ‪7‬وا' ن ا 'ظ ‪ /‬ا &د دة ‪&* /# ' #‬‬ ‫‪:‬ر‬
‫ت إ راف‬ ‫‪#4‬ل‪،‬‬ ‫*ط‪ /‬ا و‪/ $‬‬ ‫د دة ھ ا ‪7‬رارات وا ‪7‬ررات ا = ‪/)I‬‬
‫*( أن *‪ I7‬ء و ده ا= ‪ $‬ص إ ‪ 0‬ء‬ ‫ا‪C‬داري‪# .‬ل ‪4‬د م ا '‪ $‬ص‬ ‫ا‪I7‬‬
‫_' ء ‪)#‬ض ا & ‪9‬ت ا =رى = ‪/$‬‬ ‫ت ا را‪# / #‬‬ ‫‪7‬ررات & س ا &‬
‫ث =‪ G * HI‬رة ا ‪ / *#7‬ن طرف *ط ت ا را‪ /#4‬ا‪C‬دار ‪./‬‬ ‫‪،‬‬ ‫ا دان ا‬
‫رس‬ ‫‪ I 7‬ت ا ‪7E‬رة ا _ ' ‪ /‬ن ا ‪$E‬ل ‪ 145‬ن ا د ور‬ ‫وھ‪:‬ذا ط‪7 #‬‬
‫ا و‪9‬ة وا ) ل ا را‪ /#4‬ا‪C‬دار ‪ (* /‬ر ‪4 /‬رارات رؤ ء ا & س و ‪7‬ررات‬
‫‪:‬م ا‪C‬دار ‪ ،/‬و ن‬ ‫ا‬ ‫ھذا ا ‪G‬ن ‪#‬ت‬ ‫ت ا را‪ ،/ #‬و‪:‬ل 'زاع‬ ‫& س ا&‬
‫ت‬ ‫‪T$‬‬ ‫‪ 9‬د=ل‬ ‫ھ' ) ‪#‬ر ‪ #‬ط*‪: # /‬م ا ‪' 7‬ون ا ‪7‬ررات وا ‪7‬رارات ا‬
‫‪ :‬م ا ‪7‬وا' ن ا 'ظ ‪/‬‬ ‫ا =ذة =ر‪4‬‬ ‫ت ا را‪ ،/ #‬أو رؤ ‪6‬‬ ‫& س ا&‬
‫‪ / :‬ا‪C‬دار ‪)# /‬د إ ‪ /‬ا ر‬ ‫وا '‪$‬وص ا ر ) ‪ /‬ا & ري ‪ #‬ا ) ل‪ ،‬و ‪#‬ث ا‬
‫‪/‬‬ ‫ب 'وع ا &‬ ‫ا‪C‬دارة ا ر‪:‬ز ‪،/‬‬ ‫_*‬ ‫‪:‬ل و‪4‬ت و ن ن ‪#4‬ل‬ ‫إ‬
‫ا را‪ / #‬ا )' ‪.2/‬‬
‫‪9‬‬ ‫ت ا را‪ / #‬أ‬ ‫ن & س ا&‬ ‫‪$‬در‬ ‫ل ا‬ ‫و‪#‬ذ ك ‪ (7#‬ا‬
‫ن ‪#4‬ل ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري‪ ،‬ا ذي ) د‬ ‫و‪4‬رارا‬ ‫إدار ‪ ،3/‬م ‪7‬د ر ر ‪ /‬أ‬
‫ر ‪ /‬ا ‪7‬رارات أو ا ‪$‬ر ت‪.‬‬ ‫إ( ا‪ #‬ث‬
‫‪)#‬د ط‪ #‬ق أي ‪4‬رار إداري ‪ W‬ر‬ ‫را‪ /#4‬ا ر ‪/‬‬ ‫و‪#‬ذ ك ‪I 7‬‬
‫ا د وى ا )رو‪ ،1 * /I‬واء ‪' :‬ت‬ ‫ن طرف ا‪C‬دارة‬ ‫‪ ) ،‬د *‬ ‫ر‬

‫د ‪:‬را ‪ :‬ا ‪' 7‬ون ا‪C‬داري‪ :‬ا 'ظ م ا‪C‬داري ا ' ط ا‪C‬داري‪ ،‬ط‪ /)#‬ا '& ح ا &د دة‪ ،‬ا ط‪ ،2015 /)#‬ص ‪.149‬‬ ‫‪-1‬‬
‫‪ - 2‬د أ‪#‬ر‪ :‬ن‪' :‬ظ م ا ر‪ (* /# 4‬ا & ت ا را‪ / #‬و ط*‪ #‬ت ا ‪T‬ء ‪ ،/‬م س‪ ،‬ص ‪.203‬‬
‫‪#‬د وى ا‪ 0 C‬ء & وز ا *ط‪ ،/‬م‪ .‬م‪ .‬إ‪ .‬ت‪ ،‬ا )دد ‪/' ،1‬‬ ‫&وز ا ط)ن‬ ‫د ‪$4‬ري‪ :‬ا ‪7‬رارات ا‪C‬دار ‪ /‬ا‬ ‫‪-3‬‬
‫‪ ،1995‬ص‪.13‬‬

‫‪54‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫إ ( ر ب آ_ ر‬ ‫دف ن =‪T‬‬ ‫‪' 4 9‬و' ‪/‬‬ ‫‪ #‬رھ ا‪C‬دارة أ‬ ‫ل ا‬ ‫ا‬


‫دف‬ ‫‪ ،‬أو ‪' :‬ت‬ ‫‪' 4‬و' ‪ '@: ،/' ) /‬ء را‪:‬ز ‪' 4‬و' ‪& /‬د دة أو إ داث )د ل‬
‫ل‬ ‫د ‪G: /‬ن ‪7‬وم ا‪C‬دارة ' &‪ E' /‬ذھ‬ ‫ل‬ ‫ن & ‪ /‬أ=رى إ ( ر ب أ‬
‫*( *ك ا راد '‪ E‬ذا‬ ‫‪T‬ء‬ ‫‪#‬ل ا _ل ‪9#‬‬ ‫*(‬ ‫‪' 4‬و' ‪G: ،/' ) /‬ن ‪7‬وم‬
‫*‪7‬رارات ا )*‪'# /7‬زع ا *‪& / :‬ل ا '‪ /)E‬ا ) ‪.2/‬‬
‫ت ا را‪/ #‬‬ ‫‪7‬راء ا ‪ I 7‬ت ا ‪' 7‬و' ‪ /‬وا 'ظ ‪ /‬ا = ‪& # /$‬‬ ‫و‪#‬‬
‫‪ QI‬أن ر‪ /# 4‬ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري *( ر ‪4 /‬رارات و ‪7‬ررات ا & س ا را‪/ #‬‬
‫_ل‬ ‫‪ ('#‬ا ' دا *( _‪' /_T‬ط*‪ 7‬ت‪ @ :‬أن ‪:‬ون = ‪ C /)I‬زا ‪ /‬ا ‪ k *#‬إ (‬
‫إط ر‬ ‫ددة‬ ‫ا دو ‪ /‬ا ذي ‪:G‬د ‪G#‬ن ا ‪7‬رارات وا ‪7‬ررات ‪= 9‬رج ن ا ‪I‬وا‪#‬ط ا‬
‫ث‬ ‫ا ر ‪ ،/‬وذ ك ا‪ #‬داء ن ر ‪ b‬ا= م ا دورة أو ر ‪ b‬ا = ذ ا ‪7‬رارات‪،‬‬
‫ر ‪/‬‬ ‫*(‬ ‫‪ /‬ا را‪ /#4‬ا‪C‬دار ‪/‬‬ ‫ب ا‬ ‫أو ا ) ل‪ ،‬أو ' ‪#6‬‬ ‫رس ا وا‬
‫‪ :‬م ا ‪7‬وا' ن ا 'ظ ‪/‬‬ ‫ل‬ ‫ا ‪7‬رارات وا ‪7‬ررات‪ ،‬وا ‪:G‬د ن ط ‪ /7#‬ھذه ا‬
‫ت ا را‪ / #‬ا )' ‪ /‬وا '‪$‬وص ا ر ) ‪ /‬وا 'ظ ‪ /‬ا & ري ‪#‬‬ ‫ا )*ق ‪& #‬‬
‫‪ /‬ا ‪:‬ل أو ا و‪I‬وع‬ ‫ل ا ذ‪:‬ورة أ ‪T‬ه ن '‬ ‫ا ) ل‪@ .‬ذا أ ‪E‬رت درا ‪ /‬ا‬
‫_ل ا دو ‪ /‬أن‬ ‫‪/‬‬ ‫با‬ ‫‪:‬ن‬ ‫وب‪'@ ،‬‬ ‫) ‪ ،‬ن و&ود ا= ‪9T‬ت أو‬ ‫أو ھ‬
‫‪ /‬ا را‪ / #‬ا )' ‪ /‬ط*‪ T*) #‬و‪ QI‬ن =‪ T‬ا ) وب وا‪9T =9‬ت‬ ‫و& إ ( ا &‬
‫‪ #‬دا=ل‬ ‫)د * أو‬ ‫‪#‬ت ا ) ل و‪I‬وع ا را‪ ،/#4‬و ط*ب '‬ ‫ا ‪' 7‬و' ‪ /‬ا‬
‫‪ /‬ا را‪ / #‬ا )' ‪ (* /‬ا ) ل‬ ‫‪ /‬ا‪ &) 9‬ل‪ ،‬أ إذا أ‪7#‬ت ا &‬ ‫ب‬ ‫دد‬ ‫أ&ل‬
‫_ل‬ ‫‪:‬ن‬ ‫و‪I‬وع ا ‪ T‬ظ ت‪ ،‬ا ' دا إ ( ر ض ‪$‬ر ‪ Q‬أو ر ض ‪'@ ، ' I‬‬
‫ا 'زاع‪.‬‬ ‫‪#‬ت‬ ‫‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ /‬ا‬ ‫ا *ط‪ /‬ا ر‪:‬ز ‪ /‬ا )' ‪ /‬إ ‪ /‬ا ر إ ( ا‬
‫ّ‪:‬ن ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري ن رض ر‪ # 4‬ا ‪(* / 6 I7‬‬ ‫أ ا 'ط*ق ا _ '‬
‫( إذا ‪' :‬ت ‪ W‬ر = ‪ C /)I‬زا ‪/‬‬ ‫ل رؤ ‪6‬‬ ‫ل ا & س ا را‪ ،/ #‬وأ‬ ‫أ‬

‫ن ‪ $‬ب‪ :‬ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري ا ‪0‬ر‪ ، #‬م‪ .‬م‪ .‬إ‪ .‬م‪ .‬ت‪ ،‬ط‪ /)#‬دار ا ' ر ا ‪0‬ر‪ ،/ #‬ا ط‪ /)#‬ا و (‪ ،2008 /' ،‬ص‬ ‫‪-1‬‬
‫‪.501‬‬
‫رو ‪ /‬ا ‪7‬رارات ا‪C‬دار ‪ ،/‬ط‪ /)#‬دار ا ‪*7‬م‪ ،‬ا ط‪ /)#‬ا و (‪ ،2011 /' ،‬ص ‪.5-4‬‬ ‫‪ /: * - 2‬ا ‪$‬روخ‪:‬‬

‫‪55‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫أو ا ) ل أو ن‬ ‫‪* /‬وا‬ ‫با‬ ‫‪:‬ن‬ ‫_* ا *ط‪ /‬ا ر‪:‬ز ‪'@ ،/‬‬ ‫ا ‪ k *#‬إ (‬
‫ل‬ ‫ا‬ ‫'وب * ‪ ،‬أن ط*ب *‪ 6 7‬أو ‪ '#‬ء *( ‪7 / :‬د ‪G# ،/‬ن ‪ k*#‬إ‬
‫ت ا را‪ ،/ #‬و ‪:‬ن 'د ا‪ I 49‬ء * *ط ت ا = ‪ /$‬أن‬ ‫ا =ذة ن دن ا &‬
‫‪.‬‬ ‫رو‬ ‫‪ / :‬ا‪C‬دار ‪#* /‬ت‬ ‫*( ا‬ ‫) ل *( إ‬
‫و‪$=#‬وص ا 'ط*ق ا _ ث ‪ :‬ن ر‪ /# 4‬ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري ‪ '#‬ء *( ط*ب‬
‫= ص ا ‪I‬رر ن ن ا ‪7‬رارات‬ ‫إ ( ‪ /6‬ا‬ ‫ا ‪ 0‬ر ا ذي '‪ 0#‬أن _‪#‬ت ‪' 'G#‬‬
‫_*‬ ‫‪ ':‬م أن ط*‪#‬وا ن‬ ‫ث‬ ‫ت ا را‪،/ #‬‬ ‫وا ‪7‬ررات ا ‪ $‬درة ن ا &‬
‫طرة ا‪ I7* / C‬ء ا‪C‬داري‪.1‬‬ ‫رك‬ ‫‪/‬‬ ‫با‬ ‫ا *ط‪ /‬ا ر‪:‬ز ‪/‬‬
‫‪،/‬‬ ‫@ذا ‪' :‬ت ر‪ /# 4‬ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري ) ‪#‬ر ن ا‪ T$C‬ت ا‬ ‫و و‬
‫‪ /‬ا ر ‪7 (* /‬ررات ا & س ا را‪) / #‬ا ‪7E‬رة ا و ((‪،‬‬ ‫ن ‪'G‬‬ ‫ا‬
‫طرح إ ‪9 :‬ت‬ ‫ت ا را‪) / #‬ا ‪7E‬رة ا _ ' ‪@ ،(/‬ن ذ ك‬ ‫و *( ‪4‬رارات رؤ ء ا &‬
‫)دة *( ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري أ‪#‬رزھ ‪_:‬رة ا ‪ I7‬و‪)$‬و‪ /#‬ا ‪9‬ت ا )رو‪./I‬‬
‫‪C‬‬ ‫‪#‬‬ ‫‪86" /01‬رات ا‬ ‫ا ;‪86‬ة ا‪,‬و ‪ :/‬ا ‪78‬‬
‫ا ‪8‬ا‬

‫إ‪$‬دار ا ‪7‬رارات ا‪C‬دار ‪/‬‬ ‫*‪ /‬ا ق‬ ‫ن ا )روف أن * & س ا‬


‫دود ) '‪ /‬دون أن =‪ HI‬وا& ت ا‪C‬دارة ا ر‪:‬ز ‪ ،/‬و ذه ا & س ا ر ‪/‬‬
‫‪$‬دره ن ‪4‬رارات‪ * ،‬ا )دول ن '‪ E‬ذھ أو‬ ‫‪ /# $‬ا *ط‪/‬‬ ‫ا ‪$‬رف‪،‬‬
‫أو‬ ‫‪:‬ذ ك أن ‪I 7‬‬ ‫أو )د * ‪ ،‬و ‪:‬ن‬ ‫وإ‪$‬دار ‪4‬رارات ‪#‬د *‪' /‬‬ ‫إ‪60‬‬
‫‪$‬در ' و *( ا ر‪W‬م ن ظ ھر ا‪T7 9‬ل‬ ‫لا‬ ‫‪ (I 7‬و ‪G‬ل ن ا‬
‫ا= ‪ $ $‬ت‬ ‫و‪:‬ل‬ ‫دود ‪ & 9‬وزھ ‪: ،‬‬ ‫*‪/‬‬ ‫ھذه إ‪ 9‬أن ا‪C‬دارة ا‬
‫* ‪./‬‬ ‫ل &ب أن ط*‪ / E:# # H‬و‬ ‫وأ‬

‫ت ا را‪I (* / #‬وء ا ‪7‬وا' ن ا 'ظ ‪ /‬ا &د دة‪ ،‬م س‪ ،‬ص ‪.46-45‬‬ ‫رو ‪& # /‬‬ ‫د ‪ #‬ھ ‪ :‬را‪ /#4‬ا‬ ‫‪-1‬‬

‫‪56‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫* ‪ ،/ T7 9 # /‬و‪ I‬ن‬ ‫‪ H‬ھذه ا & س ا‬ ‫و‪ I‬ن ا و ق ‪#‬ن‬


‫‪ : ،1‬ن ‪# 9‬د‬ ‫‪: #‬ل & د‪ ،‬و دم & وزھ ‪ $ $ =T‬ت ا و‪:‬و ‪/‬‬ ‫‪G#‬‬ ‫‪4‬‬
‫ل وا ‪$‬ر ت‬ ‫ت ا را‪ / #‬ر‪ /# 4‬ا ‪ I7‬ء ا‪9‬داري *( ا‬ ‫ن =‪I‬وع ا &‬
‫‪ #‬رھ ‪.‬‬ ‫ا‬
‫ر ‪ /‬ا= ‪$ $‬‬ ‫‪* # H‬ط ت ط*‪/7‬‬ ‫*‪9/‬‬ ‫& سا‬ ‫وھ‪:‬ذا‬
‫‪H‬‬ ‫‪ 7‬د‪،2‬‬ ‫& ل ا= ‪$ $‬‬ ‫و‪ #‬ر ‪،‬‬ ‫‪) Q#$‬وزة‬ ‫‪: #‬ل &)*‬
‫ن 'ط ق‬ ‫إذا ‪' :‬ت ا ‪7‬ررات ا =ذة = رج‬ ‫طرة ‪' 4‬و' ‪ ،‬أ‬ ‫ا '‪$‬وص ا‬
‫ا = ذ ا ‪7‬رر‬ ‫رك‬ ‫ء ‪:‬ذ ك إذا‬ ‫‪:‬ون ‪ #‬ط*‪' 4 /‬و' ‪ ،3‬و'‪E‬س ا‬ ‫ا= ‪$ $‬‬
‫‪ / $= /E$#‬أو ‪ E$#‬و‪ T :‬ن ‪ W‬ره أو م زو& أو‬ ‫‪I‬و ن ا &*س‬
‫‪#* T# 4 /‬ط‪T‬ن‪.4‬‬ ‫ھذه ا‬ ‫ث ‪:‬ون ا ‪7‬رر‬ ‫ا ‪ #‬رن‬ ‫أ‪$‬و أو رو‬
‫‪:‬م ا‪C‬دار ‪ /‬ا )د د ن ا ‪I7‬‬ ‫*( ا‬ ‫ر‪I‬ت‬ ‫*( ذ ك‬ ‫و‪G‬‬
‫ت ا را‪./ #‬‬ ‫ا = ‪ # /$‬ط)ون ا و& ‪I /‬د ‪7‬ررات & س ا &‬
‫ا ‪:‬م ا ‪ $‬در ‪ #‬ر ‪ (* " 2016/10/28 b‬إ ‪ 0‬ء ‪7‬رر‬ ‫وھ‪:‬ذا ‪7‬د & ء‬
‫‪:#‬ون‬ ‫را *‪ /‬ر‪ 6‬س ا &*س '‪#‬‬ ‫‪ #‬و&‬ ‫‪ / 4@# I7‬ا د ‪ 4‬م‪4 /& ' ،‬‬
‫‪ /‬ا را‪ / #‬ر ‪/)E‬‬ ‫ا&‬ ‫أ‪#‬ر‬ ‫أ_ '‪' /‬دات ا ط*ب ا )*‪)## /7‬ض ا )‪7‬ود ا‬
‫‪I‬و‬ ‫ا وق و ث _‪#‬ت * ‪ / :‬أن ا ‪$‬رف ا ذي ‪ 4‬م ‪#‬‬ ‫‪ 7‬ر'‪ H /‬ا داول‬
‫* &*س ق‬ ‫‪) ##‬ط‬ ‫ا &*س =*و ن أي ‪)& (I 7‬ل ا ‪)E‬ل ا ' وب إ‬
‫‪.5" 'G‬‬ ‫ا = ذ ‪7‬رر ا‪/ 4C‬‬

‫‪ - 1‬أ ن ودة ا ) ' ‪ :‬ا‪C‬دارة ا * ‪ ،/‬ط‪ /)#‬دار وا‪6‬ل *' ر وا وز ‪ ،H‬ا ط‪ /)#‬ا و (‪ ،‬ا '‪ ،2010 /‬ص ‪173‬‬
‫‪ - 2‬ا ) د ز' ‪#‬ر‪ :‬ا و‪ (* / $‬ا ‪7‬رارات ا‪C‬دار ‪ /‬ا & ‪ # /‬ن ا رو ‪ /‬وا ‪ ،/ )E‬م س‪ ،‬ص ‪.149‬‬
‫‪ - 3‬د ا و' ‪ :‬ا )‪ # /4T‬ن ا دو ‪ /‬وا & ت ا را‪I (* / #‬وء ا & و ‪ /‬ا ‪7‬د ‪ :/‬درا ‪ I 7 / * * /‬ت د ور‬
‫‪ ،2011‬م س‪ ،‬ص ‪.39‬‬
‫‪ - 4‬أ د أ&)ون‪ :‬ا 'ظ م ا‪C‬داري ‪0 #‬رب ‪ #‬ن ا ر‪:‬ز ‪ /‬وا ‪ T‬ر‪:‬ز ‪ ،/‬م‪ .‬م‪ .‬إ‪ .‬ت‪ ،‬ا )دد ‪ ،96‬ا '‪ ،2013/‬ص ‪.183‬‬
‫‪: - 5‬م ا ‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ # /‬ر‪ #‬ط‪ ،‬دد ‪ ،3907‬ا ‪ $‬در ‪ #‬ر ‪ ،2016/10/28 b‬م س‪.‬‬

‫‪57‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫‪7 ،/‬وم ا ر‪ 6‬س‬ ‫ت ا را‪$ / #‬‬ ‫‪:‬ون ‪7‬ررات & س ا &‬ ‫و‪:‬‬
‫‪1‬‬
‫‪$4‬د ا داول‬ ‫‪ /‬و ‪ :‬ن ا')‪ 7‬د ا دورة‬ ‫‪ #=@#‬ر أ ‪ I‬ء ا &*س ‪ #‬ر ‪ b‬و‬
‫ب 'ط ‪. 4‬‬ ‫‪ /‬ا را‪: / #‬ل‬ ‫م &*س ا &‬ ‫ا ‪ I7‬وا ور ا‬
‫‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ 0 @# /‬ء ‪7‬ررات‬ ‫‪ 4‬ت ا‬ ‫س ا ‪' 7‬و'‬ ‫ظل ھذا ا‬ ‫و‬
‫‪ I‬ء ا &*س‪.2‬‬ ‫ا &*س ‪# #‬ب دم ا د ء ا ر‪ 6‬س‬
‫‪T‬وة *( ر‪ /# 4‬ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري *(‬ ‫‪7‬دم 'ود أن ' ر إ ( أ'‬ ‫و ‪)#‬‬
‫‪3‬‬
‫م أ ‪ I‬ء ا & س أو *ك ا )*‪/7‬‬ ‫واء *ك ا‬ ‫ت ا را‪/ #‬‬ ‫‪7‬ررات ا &‬
‫)رف ‪ I7#‬ء ا‪ 0 C‬ء‬ ‫‪ #‬واط' ت وا واط' ن‪ ،‬د=ل ا ‪ I 7‬ا‪C‬داري ن =‪T‬ل‬
‫& ل ا )‪7‬ود ا‪C‬دار ‪ /‬در & ‪ 0 C‬ء ‪)#‬ض ا ‪7‬رارات ا '‪ /*$E‬أو *ك ا ‪/*# 7‬‬
‫ل ا ) ‪4‬د ) ‪ ،‬ن ‪)#‬ض ا ‪7‬رارات‬ ‫‪4 ) * /‬د أو ا =ص ا‬ ‫‪ $E'T‬ل‪،‬‬
‫‪ #‬ل ا _ ل ‪#4‬ل إ‪#‬رام ا )‪7‬د‬ ‫*(‬ ‫‪4‬د ‪G‬‬ ‫ت ا را‪ ،/ #‬وا‬ ‫ا ) ‪&* / E‬‬
‫ن * ) ‪4‬د‪.4‬‬ ‫‪7 :‬رارات ا ‪ $‬درة ‪ )# #‬د أ د ا ر‬
‫ل ا ‪7‬رارات ا = ‪ # /$‬و‪(* H 4‬‬ ‫ا‪ 0 C‬ء‬ ‫د ر‪I 4 /# 4‬‬ ‫و‪#‬ذ ك‬
‫ا ‪ $‬د‪I /4‬رور ‪ ،/‬و ‪7‬د‬ ‫‪:‬ون ھ‬ ‫ا )‪7‬د ا‪C‬داري أو ا ‪ $‬د‪ (* /4‬ا )‪7‬د 'د‬
‫*( أن ‪4‬رار ا‪C‬دارة ‪ #‬و‪ ،H 4‬أو ا ‪ $‬د‪ (* /4‬ا )‪7‬د‬ ‫ا ‪7‬ر ا‪ &9‬د ا ‪6 I7‬‬
‫ا‪C‬داري )د ‪4‬رارا '‪ T$E‬ن ھذا ا )‪7‬د‪.5‬‬
‫دة ا ‪' 7‬ون و و ر ا ‪ ' I‬ت ا ‪/ :‬‬ ‫@ن رض ا رام ‪#‬دأ‬ ‫و و‬
‫د ر‪4 (* / 6 I4 /# 4‬رارات‬ ‫ا‬ ‫م‪= ،6‬ذ‬ ‫م ‪#‬و&‬ ‫‪7‬وق ا راد و ر‬
‫‪ /‬ن ‪' I‬ت‬ ‫_ل ‪/' I‬‬ ‫ت ا را‪ / #‬وا ذي‬ ‫د‪ #‬ر & س وإدارات ا &‬
‫‪ ،111.14‬وا دة ‪ 36‬ن ا ‪' 7‬ون‬ ‫‪ ،113.14‬وا دة ‪ 38‬ن ا ‪' 7‬ون ا 'ظ‬ ‫‪ - 1‬ا دة ‪ 35‬ن ا ‪' 7‬ون ا 'ظ‬
‫‪.112.14‬‬ ‫ا 'ظ‬
‫‪: - 2‬م ا ‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ # /‬ر‪ #‬ط‪ ،‬دد ‪ ،4889‬ا ‪ $‬در ‪ #‬ر ‪ ،2015/11/23 b‬م س ‪.‬‬
‫‪ - 3‬د أ‪#‬ر‪ :‬ن‪' :‬ظ م ا ر‪ (* /# 4‬ا & ت ا را‪ / #‬و ط*‪ #‬ت ا ‪T‬ء ‪ ،/‬م س‪.213 ،‬‬
‫د ا رج‪' :‬ظ م ا )‪7‬ود ا‪C‬دار ‪ /‬وا ‪ 7E$‬ت ا ) و ‪ /‬و ق ‪4‬رارات وأ ‪ :‬م ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري ا ‪0‬ر‪ ' ، #‬ورات‬ ‫‪-4‬‬
‫ا &*‪ /‬ا ‪0‬ر‪J / #‬دارة ا * ‪ /‬وا ' ‪ ،/‬ا )دد ‪.157 ،2011 /' ،88‬‬
‫د ا رج‪' :‬ظ م ا )‪7‬ود ا‪C‬دار ‪ /‬وا ‪ 7E$‬ت ا ) و ‪ ، E' ،/‬ص ‪.148‬‬ ‫‪-5‬‬
‫ا د‪ #‬ر ا‪C‬داري‬ ‫ر‬ ‫دوح‪ :‬ر‪ /# 4‬ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري *( ا ‪ 4 E$‬ت ا * ‪ ،/‬ر ‪ ' /‬ل د‪*#‬وم ا‬ ‫‪ - 6‬ا&‪T‬‬
‫‪ ،/‬ا ر‪ #‬ط أ‪:‬دال‪ ،‬ا '‪ /‬ا & ) ‪/‬‬ ‫د ا = س‪ / *: ،‬ا )*وم ا ‪' 7‬و' ‪ /‬وا‪ $ 49‬د ‪ /‬وا‪&9‬‬ ‫‪/) & ،‬‬ ‫وا‬
‫‪ ،2010/2009‬ص ‪.107‬‬

‫‪58‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫ث أن ا ‪I 7‬‬ ‫‪ * /‬ر ‪ /‬ا ‪' 7‬و' ‪/‬‬ ‫ذك ن‬ ‫ر ا د ‪7‬راط ‪،‬‬ ‫ا‬
‫دة ا ‪' 7‬ون و و‪4‬ف * أ ر ا را ‪ ،‬و‪#‬ذ ك ) ل‬ ‫ا‪C‬داري ھو ‪ E‬ح ا‪ 9‬زام ‪#‬‬
‫_* ا دو ‪./‬‬ ‫ن طرف‬ ‫*( ‪ )E‬ل ر‪)# # 4‬د إ ‪ /‬ا ر إ‬
‫& ‪ H‬ا ‪7‬وا' ن ا 'ظ ‪ /‬ا &د دة‬ ‫م ‪:‬ر‬ ‫و ) ‪#‬ر ھذه ا ر‪ /# 4‬ا‬
‫ا ‪7‬وق و ‪ I‬ن ط‪ #‬ق‬ ‫ن ‪ 'G‬أن‬ ‫‪ /‬وذات أھ ‪#: /‬رى‪ ،‬وھ‬ ‫ر‪ /# 4‬أ‬
‫‪7 /‬وق و ر ت ا ) * ن ‪H‬‬ ‫‪:‬ن ھذه ا ر‪ /# 4‬ن‬ ‫ن &‪/‬‬ ‫ا ‪' 7‬ون‪،‬‬
‫‪ /‬ا‪IC‬رار ‪7 #‬و‪ 4‬م‪ ،‬و ن & ‪/‬‬ ‫ت ا را‪ ،/ #‬و‪ I‬ن دا ‪) /‬و ‪ I‬م‬ ‫ا&‬
‫‪* /‬ك‬ ‫ن‬ ‫‪ /‬إ & د ا ظروف ا ' ‪/#‬‬ ‫‪:‬ن ھذه ا ر‪/# 4‬‬ ‫أ=رى‪،‬‬
‫ن ا طط وا ‪*0‬و وا ‪$‬را ‪ /‬و ) ف ا & زة ا و‪/ 6 $‬‬ ‫ت ا را‪/ #‬‬ ‫ا&‬
‫‪.‬‬ ‫‪* #‬ط‬
‫ء‬ ‫‪87 /01‬ارات رؤ‬ ‫‪ :‬ا ‪78‬‬ ‫ا ;‪86‬ة ا‬
‫‪8‬ا‬ ‫ا ‪ 1 #‬ت ا‬

‫رع‬ ‫ا & س ا ' =‪ ،/#‬ا داة ا دا ‪ (* /‬إرادة ا‬ ‫)د ا & ز ا ر‪6‬‬


‫ث و ( ر‪ 6‬س‬ ‫*‪،/‬‬ ‫ت ‪ 9‬ر‪:‬ز ‪/‬‬ ‫)ز ز و‪ )4‬وا‪9‬ر ‪ 7‬ء ‪ #‬إ ( ؤ‬
‫ر ؤو' و _ * أ م = *ف ا ‪ Q $‬وا‪C‬دارات وا را ق ا ) ‪/‬‬ ‫ا &*س‬
‫ت ا =رى‪.1‬‬ ‫و‪ 4 #‬ا ؤ‬
‫*ط‪ E' /‬ذ داو‪9‬ت ا &*س‬ ‫*د م ا د‪ #‬ر ا د ‪7‬راط ‪ ' ،‬ط ‪ #‬ر‪ 6‬س‬
‫و ‪7‬ررا ‪ ،‬و =ذ & ‪ H‬ا دا‪ #‬ر ا ‪T‬ز ‪ /‬ذ ك‪: # ،2‬ل =دم ا ‪ E‬وم ا &د د * *ط‪،/‬‬
‫و ‪7‬وي ا )‪ # /4T‬ن ا ' =‪ #‬ن وا واط' ن‪.3‬‬
‫وء ا ) ل ا *ط‪ ،/‬ا ' &‪ /‬ن‬ ‫رب '‬ ‫إ‪ 9‬أن ھذه ا )‪ /4T‬إذا‬
‫ت ا را‪: ،/ #‬ن ‪:‬ل ‪I‬رر أن ط ب ‪G#‬ن‬ ‫‪7‬ررھ رؤ ء ا &‬ ‫ا ‪7‬رارات ا‬

‫‪ /# & - 1‬ز و' ‪ :‬ا & ‪ /‬وا‪T$C‬ح ا & وي ‪0 #‬رب‪ /# : ،‬ا ر د ط ت‪ ،‬ا ط‪ /)#‬ا و (‪ ،‬ص ‪120‬‬
‫‪ 111.14‬وا دة ‪ 95‬ن ا ‪' 7‬ون‬ ‫‪ ،113.14‬وا دة ‪ 101‬ن ا ‪' 7‬ون ا 'ظ‬ ‫‪ - 2‬ا دة ‪ 94‬ن ا ‪' 7‬ون ا 'ظ‬
‫‪.112.14‬‬ ‫ا 'ظ‬
‫‪3‬‬
‫‪- YVESSINTOMER et JULIEN TALPIN، démocratie participative ، 2011، p 13.‬‬

‫‪59‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ / 0# /‬ا ط ‪ 0 @# /#‬ء ا ‪7‬رار و‪I‬وع‬ ‫أ م ا‬ ‫‪I4‬‬ ‫'ظر‬


‫ا طط‪.‬‬
‫‪_G‬ر ' &‪ /‬ا دة ا ‪ # /*$ E‬ن ا ‪7‬رار ا‪C‬داري‬ ‫أ إذا ‪' :‬ت ط‪ /) #‬ا ‪/ I7‬‬
‫ر ب ن ذ ك ا ‪ =G‬ر ن ‪ I‬ع * ‪7‬وق‪7 ،‬د ‪Q‬‬ ‫و ر ‪ b‬ا ‪:‬م ‪ 0 C #‬ء‪،‬‬
‫ت‬ ‫ن رؤ ء ا &‬ ‫رع إ ‪ / ' :‬ط*ب إ ‪ 7‬ف ا '‪ E‬ذ *‪7‬رارات ا ‪ $‬درة‬ ‫ا‬
‫ا ر‪.‬‬ ‫‪/:‬‬ ‫ن ‪#‬ت ا‬ ‫ا را‪ / #‬إ (‬
‫ن‬ ‫د=ل ‪)#‬د ‪:G‬دھ‬ ‫ث ر&‪ H‬ا‪ $ =9‬ص * ‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ ،/‬ا‬
‫طرة ا طرف‬ ‫ا ‪ / I7‬ا )رو‪ ، * /I‬و =‪ HI‬ھذه ا‬ ‫و&ود '‪$‬ر ا &د ‪/‬‬
‫‪#‬و‪4‬ف ا '‪ E‬ذ *‪7‬رار‬ ‫ا و& ‪I‬ده ا ط*ب ‪ _ 9 #‬ل إ ( ا ر ا ‪ ،1 6 I7‬ا ‪I 7‬‬
‫ا و‪I‬وع‪.‬‬ ‫‪/:‬‬ ‫ن ‪#‬ت ا‬ ‫ا‪C‬داري إ (‬
‫و&ود‬ ‫‪#‬ن‬ ‫‪ I 7‬ا‪C‬داري د=ل ‪ 7 C‬ف '‪ E‬ذ ا ‪7‬رار ا‪C‬داري‪*: ،‬‬
‫‪#‬رر ا و‪ 4‬ف‪.‬‬ ‫‪:‬ل ا ‪ /0#$‬ا‪ / 6 '_ 9‬ا‬ ‫‪#‬ررات &د دة‬
‫‪4‬رار *‪0‬ر ‪ /‬ا‪C‬دار ‪*& # /‬س‬ ‫‪ I H‬ون ا 'ص ا ‪' 7‬و' & ء‬ ‫و‬
‫ا‪ :‬رى ن ا &*س ا ‪*#‬دي‬ ‫(‪ ،‬أن ا د ( *‬ ‫‪ / : ) 7#‬ا '‪7‬ض‬ ‫*(‬ ‫ا‬
‫‪)#‬د ‪ :#‬ب‬ ‫و&‪n‬‬ ‫ب ‪7‬د ‪:‬راء ر= ص إداري‪ ،‬وأ'‬ ‫‪،( 7 : *0‬‬ ‫ل‬
‫ل ‪#‬طر ‪/7‬‬ ‫‪ :‬ري ا‬ ‫ل‪ ،‬ث أ& ب ا ط ن ‪'G#‬‬ ‫ا &*س ط*ب ' إ راغ ا‬
‫‪ $‬ر ف ‪ #‬ھ‪ ،/I‬و‪:‬رد )ل‬ ‫‪' 4‬و' ‪ ،،/‬وأ' ‪4‬د أ س * أ‪ & T$‬ر وأ'‪E‬ق *‬
‫ن ھذا ا &واب أ‪$‬در ا &*س ا ‪*#‬دي ‪4‬رار إ ‪ 0‬ء ر=‪ /$‬ا‪T0 9‬ل‪ ،‬و '‪H‬‬
‫ا *ف أن ا ) رض ‪7‬وم‬ ‫‪#‬ن‬ ‫ر ‪ /‬أي ' ط & ري‪ ،‬و‬ ‫ا ) رض ن‬
‫&)ل ا &د ‪# /‬رر ا ظروف‬ ‫ن ا &*س ا ‪*#‬دي‪،‬‬ ‫‪T0‬ل ‪ ( 7‬ر=ص ‪#‬‬ ‫‪#‬‬
‫ر ‪)E #‬ل ا ‪ ( 7‬ا ذ‪:‬ور‪ ،‬و و ر *( ز‪ '#‬ء‬ ‫ا‪ /$ = ،/ 6 '_ 9‬وأن ا ط ن‬
‫* ‪،( 7‬‬ ‫و * ا زا ت ) '‪ /‬ا & ه إدارة ا ‪I‬را‪6‬ب و ار ‪ #‬ط ت ‪: #‬م إدار‬
‫رار ا ‪7‬رار ا‪C‬داري ا ‪ $‬در ن‬ ‫ما‬ ‫إذا‬ ‫‪4‬د * ق أ‪I‬رارا د ‪$ # /‬‬

‫طرة ا د' ‪ ،/‬ط‪ /)#‬ا ' ‪ ،/‬ا ر‪ #‬ط‪ ،‬ط‪ ،2015 /)#‬ص ‪.135‬‬ ‫ا‬ ‫‪& - 1‬واد أ *ول‪ :‬ا و& ز‬

‫‪60‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫ر‪ 6‬س ا &*س ا ‪*#‬دي‪: ،‬ل ھذه ا )' ‪$‬ر ن‬ ‫ا *ط‪ /‬ا '‪ E‬ذ ‪*& * /‬س‪ ،‬وا _*‪/‬‬
‫‪:‬ون‬ ‫‪ 'G‬أن ‪#‬رر '‪$‬ر ا &د ‪ /‬وأن ‪:‬رس ا ظروف ا‪ / 6 '_ 9‬ا ذ‪:‬ورة‪،‬‬
‫‪ G‬ده‪.1‬‬ ‫) إ ‪ 7‬ف '‪ E‬ذ ا ‪7‬رار ا ذ‪:‬ور ر ‪:‬زا *( أ س و ) ن ‪#‬‬
‫‪ /‬وا ‪I‬رور ‪/‬‬ ‫إن '‪$‬ر ا &د ‪ /‬وا‪ &) 9‬ل ) ‪#‬ران ن ا )' ‪$‬ر ا‬
‫=ص إ ‪ 7‬ف ا '‪ E‬ذ‪.‬‬ ‫‪:‬ون ا د وى ر و‪/I‬‬ ‫‪ 7‬م إ ‪ 7‬ف ا '‪ E‬ذ و‪ E ' #‬ء أ دھ‬
‫ن ا ‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ E# /‬س ‪ #‬ر ‪b‬‬ ‫‪:‬م ‪ $‬در‬ ‫&ء أ‪I‬‬ ‫و‬
‫* ‪:‬‬ ‫‪2016/09/08‬‬
‫ب‬ ‫"و ث إن ا‪ /# & 9‬ط*‪ #‬ت إ ‪ 7‬ف '‪ E‬ذ ا ‪7‬رارات ا‪C‬دار ‪/‬‬
‫‪ I 7‬ت ا دة ‪ 24‬ن ا ‪' 7‬ون ‪ (7# ،41/90‬رھ ' ‪ #‬وا ر ظروف ا _' ‪# ،/ 6‬رر‬
‫* '‪ E‬ذ ور ا = ذھ‬ ‫ا =روج ن ‪ 4‬دة ا _ر ا ‪E‬وري *‪7‬رارات ا‪C‬دار ‪ /‬و‪*# 4‬‬
‫ا ‪7‬ر ا ‪ 7E‬وا ‪ I7‬ء *( & دھ‬ ‫‪ # #‬رھ ا ‪ 7‬دة ا ‪$‬ل‪ ،‬وھ ا ظروف ا‬
‫ب ا ظ ھر *( دم‬ ‫'‪$‬ري ا &د ‪ /‬وا‪ &) 9‬ل‪ ،‬أي ‪ 4‬م ؤ رات دا ‪/‬‬
‫ل‬ ‫رو ‪ /‬ا ‪7‬رار ‪ H‬ر& ‪ Q‬إ ‪ ، 6 0‬وأن ر ب ن '‪ E‬ذه ‪$‬ول أ‪I‬رار‬
‫‪ /‬ا‪ /# & 9‬ط*ب ا‪ 0 C‬ء"‪.2‬‬ ‫‪T#7‬‬ ‫أو ‪)$‬ب دار‪:‬‬
‫ول دون ا‪ /# & 9‬ط*ب إ ‪ 7‬ف '‪ E‬ذھ ‪،‬‬ ‫‪9‬‬ ‫إن '‪ E‬ذ ا‪C‬دارة ‪7‬رارا‬
‫رو ‪./‬‬ ‫‪4‬د ‪:‬ون ‪$‬ر ت ‪ W‬ر‬ ‫ا‬ ‫ن ‪$‬ر‬ ‫‪E‬دھ‬ ‫(‪9‬‬
‫‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ # /‬ر‪ #‬ط ا ‪ $‬در‬ ‫ن ا‬ ‫‪:‬م ‪ $‬در‬ ‫&ء‬ ‫*‬ ‫و‪ '#‬ء‬
‫‪ #‬ر ‪ ،1994/10/06 b‬أن ا ط ن ‪7‬دم ‪#‬ط*ب * ‪ / :‬دف ن =‪ T‬إ ( إ ‪ 7‬ف‬
‫'‪ E‬ذ ا ‪7‬رار ا ‪ $‬در ن ر‪ 6‬س ا &*س ا ‪*#‬دي‪.‬‬
‫ت ا ‪:‬م" ث ‪ QI‬ن =‪T‬ل )ط ت ا *ف‪ ،‬أن‬ ‫و‪4‬د & ء‬
‫ول دون ا ‪:‬م ‪#‬و‪4‬ف‬ ‫'‪ E‬ذ ‪ ،‬و ‪ H‬ذ ك ذا ‪9‬‬ ‫ا ‪7‬رار ا ط*وب إ ‪ ، 7‬رع‬

‫ا ‪ E‬ظ *( ‪ ، # :‬ط‪ /)#‬دار‬ ‫د ا ' ‪$‬ر ا داودي‪ :‬ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري‪ :‬رة طورة دور ا ‪0‬ر ‪ /‬ا‪C‬دار ‪/‬‬ ‫‪-1‬‬
‫أ‪ #‬ر‪4‬راق‪ ،‬ا ط‪ /)#‬ا‪9‬و ( ‪ ،2014‬ص ‪.394-393‬‬
‫ل‬ ‫‪: - 2‬م ا ‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ E# /‬س‪ ،‬دد ‪* ،848‬ف ر‪4‬م ‪ ،2016/7106/20‬ا ‪ $‬در ‪ #‬ر ‪/ I4 2016/09/08 b‬‬
‫=ص ر‪. 6‬‬ ‫د '‪E$ /‬رو‬ ‫إ‪ *4‬م ‪E$‬رو ‪I‬د ا &*س ا &‬

‫‪61‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫'‪ E‬ذ ‪4‬رار ا دم‪ ،‬ن ‪ 'G‬أن‬ ‫رار‬ ‫أن ا‪9‬‬ ‫‪# / :‬ن‬ ‫'‪ E‬ذه‪ ،‬و ث أن ا‬
‫‪ /‬دم ‪ 4‬م و‪4‬ف ا '‪ E‬ذ‪ ،‬و ذه‬ ‫* ق ‪ #‬د ‪ /‬أ‪I‬رارا أ=رى ‪)$‬ب دار‪:‬‬
‫‪: # ،/ :‬م ‪ 7 @#‬ف ا ‪7‬رار ا‪C‬داري ا ‪ $‬در ن ا د ر‪ 6‬س‬ ‫‪ #‬ب ‪I4‬ت ا‬ ‫ا‬
‫ا &*س ا ‪*#‬دي"‪.1‬‬
‫‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ E# /‬س ا ‪ $‬در ‪ #‬ر ‪،2009/11/17 b‬‬ ‫‪:‬م آ=ر ن ا‬ ‫و‬
‫‪:‬ن‬ ‫*( ر=‪ '# /$‬ء‬ ‫‪$‬ل‬ ‫أ'‬ ‫أن ا ط ن ‪7‬دم ‪#‬ط*ب )رض ن =‪T‬‬
‫ث و&‪ n‬ن ھذا ا = ر‬ ‫‪،‬‬ ‫ودع‪ ،‬ن ا د ر‪ 6‬س ا &*س ا &‬ ‫وإ ط‪#‬ل و‬
‫‪0‬ل ن طرف ا ‪ 0‬ر‪ ،‬و‪4‬د م ر ‪H‬‬ ‫ب ھذه ا ر=‪4 T*) /$‬راره أ'‬ ‫)ره ‪#‬‬
‫وب ‪ ) #‬ف و * ق ‪#‬‬ ‫ب *( ا ‪ #‬ر أ'‬ ‫ھذا ا ‪7‬رار ‪#‬‬ ‫د وى ا ط)ن‬
‫‪0‬ل‬ ‫إ‪7‬ف & ‪ H‬ا‬ ‫رب *‬ ‫‪:‬و'‬ ‫رو‬ ‫د ‪ /‬و )'و ‪= /‬ص‬ ‫أ‪I‬رارا‬
‫ب ؤ س *( أ ر‬ ‫روع‪ ،‬وأن ‪4‬رار ا‬ ‫&ل ھذا ا‬ ‫ر‪$‬دھ‬ ‫وا )دات ا‬
‫‪ 7 @#‬ف‬ ‫‪ W‬ر وا‪ )4‬وھو ا ‪T0‬ل ا ر=‪ /$‬ن طرف ا ‪ 0‬ر‪ ،‬و &* * س ا ‪:‬م‬
‫ب ر=‪ /$‬ا ‪ '#‬ء‪.‬‬ ‫'‪ E‬ذ ‪4‬رار‬
‫إط ر ا ‪7‬وا د‬ ‫ن ا )روف‬ ‫ت ا ‪:‬م‪" :‬و ث إ'‬ ‫وھ‪:‬ذا & ء‬
‫ا ) ‪ /‬ا 'ظ ‪ /‬د وى إ ‪ 7‬ف '‪ E‬ذ ا ‪7‬رارات ا‪C‬دار ‪ /‬أن ا ‪ 7E‬وا‪ &9‬د ا ‪6 I7‬‬
‫ھ‬ ‫‪'7‬ن ھذه ا د وى‪' ،‬‬ ‫ا‪C‬داري‪4 ،‬د و‪ HI‬دد ن ا روط وا ‪I‬وا‪#‬ط ا‬
‫أن ‪:‬ون ط*ب إ ‪ 7‬ف ا '‪ E‬ذ ‪ 7‬ر' ‪#‬د وى ا‪ 0 C‬ء‬ ‫ذات ط‪ / *: /) #‬و &*(‬
‫رط‬ ‫ا ) ل ا *ط‪ ،/‬وأ=رى ذات ط‪ /) #‬و‪I‬و ‪ /‬و &*(‬ ‫* & وز‬
‫‪:‬ون '‪ E‬ذ ا ‪7‬رار‬ ‫‪7‬ق 'د‬ ‫ث أن '‪$‬ر ا‪ &) 9‬ل‬ ‫ا &د ‪ /‬وا‪ &) 9‬ل‪،‬‬
‫و ‪:‬م ‪ 0 @#‬ء ا ‪7‬رار ‪)#‬د '‪ E‬ذه‪،‬‬ ‫ن ‪ 'G‬أن ر ب ' ' ‪) d6‬ذر دار‪:‬‬
‫ن طول‬ ‫إذا ‪' :‬ت ھ' ك أ ور = ( *‬ ‫‪/‬‬ ‫ھذه ا‬ ‫‪/:‬‬ ‫‪7‬ق ا‬ ‫ث‬
‫رط ا &د ‪ /‬أو‬ ‫رط ا و‪I‬و ‪(*& /‬‬ ‫ا و‪4‬ت أو ' ‪) d6‬ذر دار‪. :‬وأ‬

‫‪: - 1‬م ا ‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ # /‬ر‪ #‬ط‪ ،‬دد ‪* ،50‬ف ر‪4‬م ‪ 94/124‬غ‪ ،‬ا ‪ $‬در ‪ #‬ر ‪ / I4 ،1994/10/06 b‬ا دة‬
‫‪#‬و‪:‬ر ن ' د ‪I /‬د ر‪ 6‬س ا &*س ا ‪*#‬دي & ‪ /‬ا و ‪./ E‬‬

‫‪62‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫‪E‬‬ ‫*( أ ‪ #‬ب &د ‪ /‬ووا‪/ )4‬‬ ‫رو ‪ /‬و أن ‪:‬ون ط*ب و‪4‬ف ا '‪ E‬ذ ‪'#‬‬ ‫ا‬
‫‪ / :‬ن =‪T‬ل ا ‪ E‬ص ا ظ ھر و_ ‪6‬ق ا *ف‪ # ،‬ث أن ‪:‬ون ط*ب ا‪ 0 C‬ء ذا‬ ‫ا‬
‫دون‬ ‫*( أ ‪ #‬ب &د ‪ ) /‬ل *( ر& ‪ /E: Q‬إ ‪ 0‬ء ا ‪7‬رار ا‪C‬داري ا ) ب‬ ‫‪64‬‬
‫&وھر ا 'زاع وأ‪$‬ل‬ ‫ا و‪I‬وع أي دون ا =وض‬ ‫أن ‪7‬وم ا ‪ # # I 7‬ث‬
‫ا &وھر‬ ‫*زم دم ا =وض‬ ‫ا ق‪ (* ،‬ا ‪ #‬ر أن و‪4‬ف ا '‪ E‬ذ ھو ‪:‬م ؤ‪4‬ت‬
‫‪:‬م ‪#‬ر ض‬ ‫ا ط*ب ا )*ق ‪ 0 @#‬ء ا ‪7‬رار‪ # ،‬ث ‪4‬د‬ ‫‪' / :‬د ا 'ظر‬ ‫و‪ 7 9‬د ا‬
‫أن ا & ‪#‬ت ط*ب ا‪ 7 C‬ف‪ ،‬و ث‬ ‫‪#‬ق‬ ‫إ ( ا‪ 0 C‬ء ر‪W‬م ‪:‬و'‬ ‫ا ط*ب ا را‬
‫ب ا ر= ص *ط ن ن ‪'G‬‬ ‫إ' ا'ط‪ 4T‬ن ھذه ا ‪ #‬دئ وا ‪7‬وا د‪ QI ،‬أن‬
‫إذا م إ ‪ 0‬ء‬ ‫‪/‬‬ ‫أن ر ب ' ‪ I‬ع ‪7‬و‪ 4‬وأ وا ‪ TI ،‬ن ذ ك ‪E ،‬‬
‫‪ 7 @# / :‬ف‬ ‫إ ( ا = ذه ‪ ،‬ث ‪$‬رح ا‬ ‫‪ /‬دم ‪ / $‬ا ‪#‬ب ا دا‬ ‫ا ‪7‬رار‬
‫'‪ E‬ذ ا ‪7‬رار ذه ا )*‪.1"/‬‬
‫و‪:‬و‪ I7 9‬ء ا و‪I‬وع‬ ‫‪ / G‬ط*ب ا‪ 7 C‬ف‪ ،‬ا= ‪$ $‬‬ ‫وإذا ‪' :‬ت‬
‫‪:‬م‬ ‫طرة ا د' ‪ /‬وا دة ‪ 24‬ن ‪' 4‬ون ا‬ ‫ا ' دا إ ( ا ‪$E‬ل ‪ 147‬ن ‪' 4‬ون ا‬
‫ت ا را‪ / #‬أ 'دت و‪4‬ف ا '‪ E‬ذ إ ( ا ‪ I7‬ء‬ ‫ا‪C‬در ‪@ ،/‬ن ا ‪7‬وا' ن ا 'ظ ‪&* /‬‬
‫‪ /‬ا‪ #‬داء‬ ‫'‪ E‬ذ دا=ل أ&ل ‪48‬‬ ‫‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ /‬ا ذي ‪#‬ث‬ ‫دى ا‬ ‫ا‪&) C‬‬
‫& ل ا ط*ب ‪ /# :#‬ا ‪#I‬ط د ‪.2‬‬ ‫ن ر‪b‬‬
‫‪' :‬ت د وى ا‪ 0 C‬ء ن ا 'ظ م ا ) م‪ ،‬و ‪ E‬دھ أن أي ‪4‬رار إداري ‪#7‬ل‬ ‫و‬
‫‪'#‬ص = ص‪@ ،‬ن ا ‪7‬رارات ا‪C‬دار ‪ /‬ا ‪ $‬درة ن‬ ‫ا _'‬ ‫ا ط)ن ‪ 0 C #‬ء إ‪9‬‬
‫إط ر‬ ‫م ‪' 4‬و'‬ ‫‪ #‬رھم *ط ت إدار ‪= /‬ول‬ ‫ت ا را‪# ،/ #‬‬ ‫رؤ ء ا &‬
‫رو ‪ /‬وإ‪4 9‬و‪*#‬ت ‪ 0 C #‬ء‪.‬‬ ‫*ط م ا‪C‬دار ‪ 0#' /‬أن ‪:‬ون ‪4‬رارات‬

‫‪:= - 1‬م ا ‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ E# /‬س‪ ،‬ر‪4‬م ‪ ،1208‬ا *ف ا‪C‬داري دد ‪ ،2009/4/10‬ا ‪ $‬در ‪ #‬ر ‪/ I4 ،2009/11/17 b‬‬
‫) ن ا ‪7‬ف‬ ‫ا & ‪= T‬ط ك ‪I‬د ر‪ 6‬س ا &*س ا &‬
‫‪ ،111.14‬وا دة ‪ 108‬ن ا ‪' 7‬ون‬ ‫‪ ،117.14‬وا دة ‪ 114‬ن ا ‪' 7‬ون ا 'ظ‬ ‫‪ - 2‬ا دة ‪ 117‬ن ا ‪' 7‬ون ا 'ظ‬
‫‪.112.14‬‬ ‫ا 'ظ‬

‫‪63‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫(‬ ‫‪ / : ) 7#‬ا '‪7‬ض‬ ‫*(‬ ‫إ دى ‪4‬رارات ا &*س ا‬ ‫‪7‬د & ء‬


‫إ(‬ ‫*‪$‬واب‪ ،‬ذ ك أن ا د وى ر‬ ‫‪'G‬ف ‪#' & #‬‬ ‫* ‪ " :‬ث ) ب ا ‪:‬م ا‬
‫رو‪ #‬ت ا ‪ :‬و ‪/‬‬ ‫‪ ،‬وا ر م ا ‪E‬روض *( ‪ H #‬ا‬ ‫ا ‪$‬ر ‪ 0 @# Q‬ء ا ر م ا &‬
‫ت ا را‪ / #‬وھ ‪ ) ، f‬ن ا ‪#‬ث‬ ‫‪&* /7‬‬ ‫ا )*ق ‪I #‬را‪6‬ب وا ر وم ا‬
‫‪:‬م‬ ‫دث *‬ ‫*‪7‬وا' ن ا ‪I‬ر ‪ / #‬ا ' دا إ ( ا ‪$E‬ل ‪ 36‬ن ا ‪' 7‬ون ا‬ ‫ط‪7#‬‬
‫ا‪C‬دار ‪.1" ،/‬‬
‫إن ر‪ /# 4‬ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري *( ا ‪7‬رارات ا‪C‬دار ‪ /‬ا ‪ $‬درة ن رؤ ء‬
‫ت ا را‪ & 9 ،/ #‬دو ‪$‬وب ا‪ 0 C‬ء إ‪ 9‬إذا ‪ '#‬ت *( أ س‪/ I4 E ،‬‬ ‫ا&‬
‫ث *ل ‪$‬در ا ‪7‬رار‬ ‫* ‪"،‬‬ ‫‪#/ :‬‬ ‫**ت ا‬ ‫=ص ر‪6‬‬ ‫‪*#‬د ‪ /‬إ'ز‪ :‬ن‬
‫س ‪7 #‬وق ا ‪ 0‬ر‬ ‫ب ‪$ 'G#‬در ‪)#‬د أن ‪ #‬ن أن ا ر= ص ا ذ‪:‬ور‬ ‫‪4‬راره ‪#‬‬
‫‪ ،‬أ'‬ ‫و‪I‬وع ا ر= ص ا ‪#‬ق‪ ،‬و ث _‪#‬ت * ‪)# / :‬د درا ‪ /‬ا &*س ا &‬
‫د ‪$‬وم‪T 9 ،‬ل ‪/)7#‬‬ ‫أ‪$‬در ‪4‬راره ‪T 9 #‬ل ا ؤ‪4‬ت '‪6 E 1995 /‬دة ا د‬
‫*م‬ ‫‪ 95‬ر ر‪ # H#‬وق ا & *‪ ،/‬و‪#_ :‬ت ‪:‬ذ ك أن ا ر= ص ا‬ ‫أر‪/ I‬‬
‫ل‬ ‫ل ا ط ن *(‬ ‫‪# Q‬ب _'‬ ‫ب رب *‬ ‫*ط ن و‪I‬وع ‪4‬رار ا‬
‫د ‪$‬وم‪ ،‬و ث أن ا _ ‪#‬ت ن و_ ‪6‬ق ا *ف أن ‪4‬رار ا‪T 9‬ل ا ؤ‪4‬ت‬ ‫ا د‬
‫‪E‬د '‬ ‫ري ا ‪)E‬ول‪ ،‬وا‬ ‫ھذا ا = ر‪9 ،‬زال ‪6 4‬‬ ‫‪E‬د '‬ ‫*‪ /)7#‬ا‬
‫&)ل‬ ‫‪ ،/‬و‪: 9‬ن )د ل ھذا ا ‪7‬رار أو إ ‪ 6 0‬إ‪ (I 7 # 9‬ا ‪' 7‬ون‪،‬‬ ‫وا&ب ا‬
‫ا د وى ‪4‬د ‪$‬در = ‪E‬‬ ‫*م *ط ن ‪ # Q E#‬ب *( ‪ /)7#‬ا د=ل‬ ‫ا ر= ص ا‬
‫‪ #‬و و ‪)#‬د رور ‪ 60‬و ‪ ،‬ن ا ‪: 9 /' $‬ون إ‪9‬‬ ‫*‪' 7‬ون‪ ،‬و ق ‪$‬دره‬
‫‪ I 7‬ا ‪' 7‬ون‪ ،‬و ث ا ‪ #‬را ذ ك ‪:‬ون ا ط)ن ‪ W‬ر‬ ‫*‪7‬رارات ا ‪ $‬درة و ‪7‬‬
‫‪2‬‬
‫ؤ س و ) ن ا ‪$‬ر ‪# Q‬ر ‪I‬‬

‫‪4 - 1‬رار ا ‪0‬ر ‪ /‬ا‪C‬دار ‪*& # /‬س ا *(‪ ،‬دد ‪ ،199‬ا *ف دد ‪ ،2005/4/279‬ا ‪ $‬در ‪ #‬ر ‪/ I4 ،2007/02/28 b‬‬
‫ا ر‪ /:‬ا ‪'E‬د‪ / 4‬رأس ا &' ن ‪I‬د ا & ‪ /‬ا ‪I‬ر ‪ E /‬س‪.‬‬
‫& ل ا ) ر‪ ،‬ط‪ /)#‬ا ‪*7‬م‪ ،‬ا ط‪/)#‬‬ ‫‪ - 2‬ا ر ف ا ‪ ، 7#‬ر‪ /# 4‬ا ‪ I 7‬ا‪C‬داري *( رو ‪ /‬ا ‪7‬رارات ا ‪ $‬درة‬
‫ا _ ' ‪ ،2012 ،/‬ص ‪.229‬‬

‫‪64‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫*(‬ ‫‪4‬رار ا ‪0‬ر ‪ /‬ا‪C‬دار ‪*& # /‬س ا‬ ‫وھو '‪E‬س ا‪ & 9‬ه ا ذي ‪ $‬ر *‬
‫( ا ‪ $‬در ‪ #‬ر ‪ " ، 2011/4/21 b‬ث =*‪$‬ت إ ( أن‬ ‫‪ / : ) 7#‬ا '‪7‬ض‬
‫‪7‬را‪6‬‬ ‫‪#/ :‬‬ ‫دة ط‪ ،/ #‬وأن ا‬ ‫ا ط ن ‪4‬د أ‪:‬د أ' م * ق ‪ * )#‬وإ' ‪4‬دم‬
‫دم‬ ‫أ م ا ‪ I7‬ء ‪ / *&#‬ا ‪ #‬ث‪:G ،‬د‬ ‫‪ ' I‬ا *ف ا‪C‬داري *ط ن و ‪$‬ر‬
‫ن طرف ر‪ 6‬س ا &*س ا ‪7‬روي‬ ‫ل ا‪ 4‬رح *‬ ‫ا ‪ 7‬م ‪G#‬ي‬ ‫ر‪ /#W‬ا ط ن‬
‫وى ا را ‪ /‬ا * * ‪ /‬أو را ‪7' /‬ط ا ء‪ ،‬وإن *و‪ :‬ھذا ) ‪#‬ر‬ ‫واء *(‬
‫‪1‬‬
‫‪ :‬وظف ‪ 7 #‬م ‪ ) #‬ل ‪#‬د‪ /4‬وأ '‪ ،.../‬وأ' ‪: 9‬ن ‪J‬دارة‬ ‫' ‪ H I4‬ا زا‬
‫‪:‬ون )‬ ‫ل ا وظ ‪،/E‬‬ ‫'دة وظف =رج *( ‪ (I 7‬ا وا&ب ‪)#‬‬
‫ك ‪ #‬ا ط ن *( ‪ W‬ر أ س"‪.2‬‬
‫روع إذ ر ب ‪7‬و‪ /# : 4‬ن ر ‪$ b‬دوره @'‬ ‫و'=*ص أن ا ‪7‬رار ا‬
‫‪ 0 J T‬ء ا ‪ (* ، 6 I7‬أن ' ‪$‬ر ھذه‬ ‫ب‪: 9 : ،‬ون‬ ‫‪* T‬‬ ‫‪: 9‬ون‬
‫و د ‪7‬و‪.3/# : 4‬‬ ‫رو ‪ /‬ا‬ ‫ا ‪ 7‬دة *( ا ‪7‬رارات ا‬
‫‪' :‬ت ر‪ /# 4‬ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري‪ ' & ،‬و إ ‪ 0‬ء ا ‪7‬رارات ا‪C‬دار ‪ W /‬ر‬ ‫و‬
‫طر وا‪&C‬راءات ا '‪$‬وص‬ ‫رو ‪@ ،/‬ن ذ ك ‪: 9‬ن أن ‪G‬ت إ‪ # 9‬رام ا‬ ‫ا‬
‫‪' 4‬و' ‪.‬‬ ‫*‬
‫‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ ': # /‬س إ ( ر ض ا ط*ب ا ‪I 7‬‬ ‫ذك ا& ت ا‬ ‫و‬
‫‪E‬د‬ ‫‪ 0 @#‬ء ا ‪7‬رار ا‪C‬داري ر‪ 6‬س ا &*س ا ‪*#‬دي ‪E '=#‬رة‪) ،‬دم إد‪9‬ء ا ط ن ‪#‬‬
‫‪ #‬وازاة و&‬ ‫طرة ا ‪ / *#7‬ا ر ‪#‬ط‪ #=@# /‬ر ر‪ 6‬س ا &*س ا &‬ ‫‪ 7‬ده ‪#‬‬
‫‪ / :‬ا = ‪.4/$‬‬ ‫أو ا ) ل ‪#4‬ل ا *&وء إ ( ا‬ ‫‪ / :‬إ ( ا وا‬
‫ر‬ ‫@ذا ‪' :‬ت ر‪ /# 4‬ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري *( ا ‪7‬رارات ا‪C‬دار ‪، /‬‬ ‫و‪#‬‬
‫‪#‬دأ‬ ‫'ظ‬ ‫‪ 7‬دة ن ا ‪7‬وا د ا ‪' 7‬و' ‪ /‬ا‬ ‫ا & ه ا ‪#‬ط‪T‬ن ‪# #‬ب = ‪E‬‬
‫‪1‬‬

‫‪4 - 2‬رارا ‪0‬ر ‪ /‬ا‪C‬دار ‪*& # /‬س ا *(‪ ،‬دد ‪* ،282‬ف إدارة دد ‪ 2010/1/4/231‬ا ‪ $‬در ‪ #‬ر ‪،2011/4/21 b‬‬
‫د ‪ 7‬وي ‪I‬د ر‪ 6‬س ا &*س دي ‪#‬و ‪E‬وار‪.‬‬ ‫‪/ I4‬‬
‫& ل ا ) ر‪ ،‬م س‪ ،‬ص ‪.230‬‬ ‫‪ - 3‬ا ر ف ا ‪ ، 7#‬ر‪ /# 4‬ا ‪ I 7‬ا‪C‬داري *( رو ‪ /‬ا ‪7‬رارات ا ‪ $‬درة‬
‫‪: - 4‬م ا ‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ ': # /‬س‪ ،‬دد ‪* ،2015/7110/351‬ف ر‪4‬م ‪ ،2015/7110/87‬ا ‪ $‬در ‪ #‬ر ‪b‬‬
‫‪T& / I4 ،2015/06/18‬ل ا ‪$‬ط‪I (E‬د ر‪ 6‬س ا &*س ا ‪I‬ري د '‪ /‬د ت‪.‬‬

‫‪65‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫ن ‪: 'G‬ذ ك أن ‪E‬رض ا ر‪ /# 4‬ا ‪ / 6 I7‬ط‪ 7 7#‬دة ا ‪/ *# 7‬‬ ‫رو ‪'@ ،/‬‬ ‫ا‬
‫ظور ‪)& ،‬ل ' ‪4‬رارا‬ ‫د=ل '‪$‬ر = ر&‬ ‫*‪#‬ط‪T‬ن‪ ،‬وا ل ھ' ھو 'د‬
‫)ر‪#J I‬ط ل‪.‬‬
‫&)ل ن‬ ‫ظورة‪ ،‬وا‬ ‫و ‪7‬د دد ا ‪' 7‬ون ‪)#‬ض ا )' ‪$‬ر ا = ر& ‪ /‬ا‬
‫‪ T‬أو ‪ / *# 7# I7 ##‬ھذا ا ‪7‬رار ‪#‬ط‪، 'T‬‬ ‫‪:‬و ن ا ‪7‬رار ا‪C‬داري‬ ‫د=*‬
‫) ‪#‬ر‬ ‫ت ا را‪ (* ،/ #‬أ'‬ ‫ا ‪7‬وا' ن ا 'ظ ‪&* /‬‬ ‫و *( ‪ #‬ل ا _ ل‪ & ،‬ء‬
‫‪/ $= /E$#‬‬ ‫ر&‬ ‫ا = ذه‬ ‫رك‬ ‫‪#* T# 4‬ط‪T‬ن ا ‪7‬رر ا ذي‬
‫ا ‪ #‬رة أ ر ا ‪/ I7‬‬ ‫أو ‪ E$#‬و‪ T :‬ن ‪ W‬ره أو م زو& أو أ‪$‬و أو رو‬
‫ا ‪ $‬درة ا ‪7‬رر ‪.... 'G #‬‬
‫*(‬ ‫رس ر‪# 4‬‬ ‫&ب ا ذ‪ :‬ر ‪ ، #‬أن ا ‪ I 7‬ا‪C‬داري ھو‬ ‫و و‬
‫و ‪#4‬ل ذ ك ‪:G‬د ن‬ ‫ت ا را‪،/ #‬‬ ‫ر ‪4 /‬رارات و ‪7‬ررات & س ا &‬
‫دھ ا ط 'ون‪.‬‬ ‫ا‬ ‫طر ا ‪ / *:‬وا‪&C‬را‪ / 6‬ا‬ ‫ا‬
‫‪9‬ت ا ‪#‬ط‪T‬ن أو ا ‪#J / *# 7‬ط ل دى ا رام ا‪&C‬راءات‬ ‫‪:G‬د ‪G #‬ن‬ ‫‪:‬‬
‫ر‪ ،‬و ر ب ن ذ ك‬ ‫ا ‪' 7‬و' ‪ /‬و وا دھ وإ‪) 9‬ر‪I‬ت *ط)ن ن ا )' ن ‪#‬‬
‫‪:‬ن أن‬ ‫م ‪:‬ن ‪ H‬زوال ‪:‬ل ا‪ _i‬ر ا ‪' 7‬و' ‪ /‬ا‬ ‫ا ‪:‬م ‪ ، 6 0 @#‬وا ‪ #‬رھ ‪'G:‬‬
‫ر ب ن ا ‪7‬رارات ا *‪.1/ 0‬‬

‫رو ‪ /‬ا ‪7‬رارات ا‪C‬دار ‪ ،/‬م س‪ ،‬ص ‪.226-225‬‬ ‫‪ /: * - 1‬ا ‪$‬روخ‪:‬‬

‫‪66‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫ا ول‬ ‫ا‬ ‫&"‬


‫*( 'ظ م‬ ‫)' إ‪ 9‬أن 'ؤ‪:‬د أن ر‪ /# 4‬ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري‬ ‫‪9‬‬ ‫=‬
‫‪G# (I‬ھ ‪: # ،/0 # /‬ل ) ن ) أن 'ظر‬ ‫ت ا را‪/ #‬‬ ‫ر ل ا&‬ ‫و‬
‫)دم ا رام ا‪C‬دارة ‪7‬وا د ا ‪' 7‬ون‪# ،‬ل أ ‪ I‬وظ ‪/E‬‬ ‫ا ر‪ /# 4‬س ‪7‬ط &زا‪6‬‬
‫‪:‬م و ‪7‬وم ' ط ا‪C‬دارة ‪ ،‬و‪ W‬ر‬ ‫ذ ‪ )* / #‬ل ا‪C‬داري‪: ،‬و' ‪ HI‬ا ‪ #‬دئ ا‬
‫& ل ا ' ‪ /‬ا‪C‬دار ‪ /‬ا‬ ‫ن أھ ‪/‬‬ ‫طو ر ا ) ل ا ‪6 I7‬‬ ‫_*‬ ‫=ف‬
‫م‪.1‬‬ ‫إ( ا‬ ‫‪ /‬وا‪7 /*$‬د‬ ‫ط ‪ H‬ا ' ‪ /‬ا‪ $ 49‬د ‪ /‬وا‪&9‬‬ ‫‪ 0#‬رھ ‪9‬‬
‫ده‬ ‫‪:‬ذ ك ‪# 7 #‬ل ‪ H‬ا ‪$‬ور ا‪ # & C‬ا ذي‬ ‫'‪ 0#‬ا‪ C‬رة إ‬ ‫إ‪ 9‬أن‬
‫ت ا را‪4 / #‬د ‪ I‬ق‬ ‫و‪I‬وع ا ر‪ /# 4‬ا ‪ ،/ 6 I7‬أن ظ ر & ود ا ر‪ (* /# 4‬ا &‬
‫م ا 'وط‪ # /‬م‪،‬‬ ‫ت ا را‪ / #‬ن أ&ل ا ‪ 7‬م ‪#‬‬ ‫ا =' ق *( ا دة رؤ ء ا &‬
‫‪ /‬را‪/ #‬‬ ‫' ( ‪# H‬دأ ا د‪ #‬ر ا ر ا ذي =ول ‪ I 7 #‬ه ‪:‬ل &‬ ‫وھو‬
‫داو‪9‬‬ ‫*ط‪ /‬ا داول ‪ / E :#‬د ‪7‬راط ‪ ،/‬و *ط‪ E' /‬ذ‬ ‫دود ا= ‪$ $‬‬
‫و ‪7‬ررا ‪.‬‬
‫رس أن ا 'ز ل ا وا‪)4‬‬ ‫و‪4‬د =‪ (* (E‬ا ‪ #‬ث ‪4 :‬د =‪ (* (E‬ا‬
‫‪# # /‬دأ ا د‪ #‬ر‬ ‫‪ /‬ن & *‪ /‬ن ا '‪6 7‬ض ا‬ ‫‪ :‬ف‪9‬‬ ‫*'ص و‪I‬وع ا درس‬
‫ل‬ ‫*( أ‬ ‫*ط‪ /‬ا ) ل‬ ‫رع ن ‪7‬و ‪/‬‬ ‫ا‬ ‫‪:‬ر‬ ‫‪H‬‬ ‫ا ر =‪$‬و‪$‬‬
‫ت‪.‬‬ ‫ا&‬
‫و‪4‬د ؤدي ھذا ا و& ا = ر إ ( ‪ 0‬ب ‪ E‬وم ‪$‬ل ا *ط ا '‪$‬وص‬
‫*( أن ا 'ظ م‬ ‫'‪ ،2011 /‬إذ 'ص ا ‪$E‬ل ا ول '‬ ‫ا د ور ا ‪0‬ر‪#‬‬ ‫*‬
‫*(‬ ‫'ص ا ‪$E‬ل ‪' 107‬‬ ‫ا د وري * *‪7 /:‬وم *( أ س ‪$‬ل ا *ط ‪: ،‬‬
‫‪ /*7‬ن ا *ط‪ /‬ا ر ) ‪ /‬وا '‪ E‬ذ ‪./‬‬ ‫أن ا *ط‪ /‬ا ‪/ 6 I7‬‬

‫‪# - 1‬د ا )ز ز أ ر‪ : 4‬ا ) ل وا ‪ E‬وم ا &د دة * *ط‪ ،/‬ط‪ /)#‬ا '& ح ا &د دة ا دار ا ‪ I #‬ء‪ ،‬ا ط‪ /)#‬ا و ( ‪ ،2003‬ص‬
‫‪.219-218‬‬

‫‪67‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫رع‬ ‫‪ QI‬أن ا‬ ‫ت ا را‪/ #‬‬ ‫و‪$=#‬وص ا ‪7‬وا' ن ا 'ظ ‪&* /‬‬


‫ل‬ ‫*( أ‬ ‫‪ #‬ط ر‪# 4‬‬ ‫وا ) ل‬ ‫*ط ت ا وا‬ ‫ل *( و ‪H‬‬ ‫ا ‪0‬ر‪#‬‬
‫واھ ‪،‬‬ ‫ت ا را‪ / #‬ن‬ ‫ا & س ا ' =‪ ،/#‬إ ( در&‪ /‬إ راغ ا ‪ / T7‬ا &‬
‫'‪ (* /‬ا )‪ # /4T‬ن & ت ا را‪/#4‬‬ ‫وأ‪ #$‬ت ظ ھر ا ‪ # / )#‬ا ط*‪ /7‬ھ ا‬
‫ت ا را‪ / #‬ن ا =دام‬ ‫ا‪C‬دار ‪ /‬وا & س ا را‪ ،/ #‬و‪*$‬ت إ ( د إ & م ا &‬
‫ر ‪ /‬ا ر‪./# 4‬‬ ‫وا د ن & وزات‬ ‫ا و ‪6‬ل ا ‪' 7‬و' ‪ I /‬ن ا ‪T7‬‬
‫ا‪I9‬ط‪T‬ع ‪#‬دورھ‬ ‫ت ا را‪/ #‬‬ ‫ر إ ( أن ‪ 4‬م ا &‬ ‫وا‪ H4‬ا ل‬
‫‪# 7‬ل ا ر‪/# 4‬‬ ‫‪#H‬‬ ‫* ‪ ،‬رھون ‪ #‬دى ا‪T7 9‬ل ا ذي‬ ‫وى ا‬ ‫ا ' وي *( ا‬
‫رس‬ ‫ا 'ظ م ا ر‪ # 4‬ا‬ ‫‪I‬رورة إ دة ا 'ظر‬ ‫د‬ ‫ا ‪E‬رو‪، * /I‬‬
‫ت ا را‪.1/ #‬‬ ‫*( ا &‬

‫ت ا را‪ ،/ #‬م س‪ ،‬ص ‪.328-327‬‬ ‫ل ا&‬ ‫د ا ر ف ‪ : ='#‬ا ر‪ /# 4‬ا‪C‬دار ‪ /‬وا ‪ (* / 6 I7‬أ‬ ‫‪-1‬‬

‫‪68‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫ا ) ('‪:‬‬ ‫ا‬
‫ء ا داري‬ ‫ر ا‬
‫أ(‪*+‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬

‫‪69‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫ت ذات ط‪ /) #‬إدار ‪/ 0# /‬‬ ‫ت ا را‪ / #‬ا= ‪ $ $‬ت و‪T$‬‬ ‫رس ا &‬


‫ا 'وط‪. # /‬‬ ‫و ا و ء ‪ #‬زا‬ ‫أداء وظ ‪ E6‬ا ) ودة إ‬
‫'‬ ‫‪$‬در & و ‪ /‬ن ا ‪7‬رارات وا ‪7‬ررات ا‪C‬دار ‪ /‬ا‬
‫ا زا ت‪.‬‬ ‫‪7‬وق و ر ب *‬ ‫* ‪: # ،/‬ل ‪ :‬ب '‬ ‫ا‬ ‫ا ر ‪ 7* /‬م ‪ 'G#‬ط‬
‫ت ا را‪& / #‬ب أن ‪:‬ون ‪#‬د‪/)I = 6‬‬ ‫‪ #‬رھ ا &‬ ‫& وع ا ' ط‪ /‬ا‬
‫ا ) ل‪ ،‬إذ ‪ (') 9‬أن ‪7‬وم‬ ‫& وع ا ‪I‬وا‪#‬ط ا ر ) ‪ /‬وا 'ظ ‪ /‬ا & ري ‪#‬‬
‫‪: #‬ل ' ( و ‪#‬دأ ا ر ‪ 7* /‬م ‪ 'G#‬ط‬ ‫ت ا را‪ = # / #‬ذ ‪4‬رارا‬ ‫ا&‬
‫د=ل ا ‪ I 7‬ا‪C‬داري ‪ #‬ط‬ ‫‪ 0 C #‬ء‪ ،1‬وھ'‬ ‫‪ ،‬وإ‪4 9‬و‪*#‬ت ‪4‬رارا‬ ‫ا ) ودة إ‬
‫‪77‬ت‬ ‫ا ر وإذا‬ ‫رض *‬ ‫ت ا را‪ / #‬إذا‬ ‫*( أ' ط‪ /‬ا &‬ ‫ر‪# 4‬‬
‫ا روط ا ‪ / *:‬ذ ك‪،‬‬
‫د‪ #‬رھ * ‪G‬ن‬ ‫ت ا را‪/ #‬‬ ‫‪ # H‬ا&‬ ‫زات ا‬ ‫*ط ت وا‪C‬‬
‫‪،/‬‬ ‫ن '‬ ‫*‬ ‫& ت ا واطن ا‬ ‫د‬ ‫&ب أن ‪:‬ون ‪W‬‬ ‫*‬ ‫ا)م ا‬
‫أن‬ ‫)'‬ ‫‪ /‬أ=رى‪،‬‬ ‫*‪ /‬ن '‬ ‫ا ' وض ‪ #‬ط*‪ #‬ت ا ' ‪ /‬ا‬ ‫م‬ ‫وا‪C‬‬
‫دن‬ ‫ا‬ ‫ت ا را‪ / #‬ا =رى‬ ‫و ‪ H‬ر‪ /)4‬ا= ‪ $ $‬ت & س ا & ت وا &‬
‫‪ /‬م ‪7 / & ' #‬ررة و ددة ا ھداف‪.2‬‬ ‫ا‪ $ 4C‬د ‪ /‬وا‪&9‬‬
‫إط ر ر‪# 4‬‬ ‫أورد' ه أ ‪T‬ه‪@ ،‬ن ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري ‪4‬د ‪:‬ن‬ ‫و ‪ '#‬ء *(‬
‫‪ :‬م وا‪ &C‬دات ‪،‬‬ ‫ت ا را‪ ، / #‬ن را‪ & / :‬و ‪ /‬ن ا‬ ‫*( أ' ط‪ /‬ا &‬
‫أ‪#‬رزھ *ك ا )*‪ / :* # /7‬ا )‪ 7‬ر ‪) /‬ا ‪ #‬ث ا ول(‪ ' ،‬ھ ك *( أن ‪:‬ل إ‪I‬رار‬
‫ت ا را‪/ #‬‬ ‫ؤو ‪ /‬ا &‬ ‫ھو ا‪=i‬ر‬ ‫*‬ ‫رب‬ ‫‪ Q $ #‬ا ) ‪ /‬وا = ‪/$‬‬
‫‪7‬وق ا راد‪.‬‬ ‫‪7‬ق ‪ ' I‬ت‬ ‫)ا ‪ #‬ث ا _ ' (‪: # ،‬ل‬

‫أ ‪ :‬م ا ‪ I 7‬ا‪C‬داري‪ ،‬م‪.‬م‪.‬إ‪.‬م‪.‬ت‪ ،‬ا )دد ‪ ،50‬ي– و' و‬ ‫د ا رج‪ :‬أ = ص ا ‪' 7‬ون ا = ص وإ‪$‬دار ا ‪7‬رار ا‪C‬داري‬ ‫‪-‬‬
‫‪1‬‬
‫‪،2003‬ص‪11‬‬
‫ا ‪' 7‬ون ا ) م‪/ *: ،‬‬ ‫‪-‬ا ‪ 0‬ادر س &' ' ‪ :‬ا‪9‬دارة ا را‪ / #‬ا‪ $ 49‬د ‪0 # /‬رب ا وا‪ H4‬وا‪ i‬ق‪ ،‬أطرو ‪ ' /‬ل د‪ :‬ووراه ا دو ‪/‬‬
‫‪2‬‬
‫‪ ، /‬ا دار ا ‪ I #‬ء‪ ،‬أ‪ :‬و‪#‬ر‪ ،2000‬ص ‪.407‬‬ ‫ا )*وم ا ‪' 7‬و' ‪ /‬وا‪ $ 49‬د ‪ /‬وا‪&9‬‬

‫‪70‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫ا‪,‬ول ‪:‬‬ ‫ا‬


‫ا ‪ 56‬ء ا‪3‬داري ‪ /01‬أ‪ 1‬ل‬ ‫ر‪7‬‬
‫‪0‬‬ ‫ا ‪* H8‬‬ ‫ا ‪ 1 #‬ت ا ‪8‬ا‬
‫ا ‪ 6‬ر?‬
‫)د ق ا *‪ / :‬ا = ‪ /$‬ن أو ‪ H‬ا ‪7‬وق ا ) ' ‪' /‬ط ‪ . 4‬و =ول ‪# $‬‬
‫‪_G‬ر ‪ #‬ذه ا *ط ت دون‬ ‫‪ #‬ر‪: ، /‬‬ ‫وا ‪$‬رف‬ ‫وا ‪T0‬‬ ‫ق ا )‬
‫‪ # H‬د ع ن ‪:# 7‬ل ا و ‪6‬ل ا ‪' 7‬و' ‪/‬‬ ‫ق ا‬ ‫وا& ‪ /‬ا ‪ 0‬ر ‪ ،‬و‬ ‫‪ W‬ره‬
‫‪ /‬رد ا‪ 9‬داء * ‪I‬د أي ‪ :‬ن ‪.‬‬ ‫ا‬
‫ز ‪#‬‬ ‫‪ /‬ا‬ ‫‪ /‬وا‪&9‬‬ ‫و'ظرا ^ھ ‪ /‬ا‪ $ 49‬د ‪ /‬وا ‪ / 7‬ا‬
‫ا )‪ 7‬ر ‪ # #‬ره ‪$‬درا *_روة وا _راء ‪ (* TI ،‬أ' &زء ن إ‪ *4‬م ا دو ‪# /‬ل‬
‫‪:‬ل ا ر ) ت‬ ‫ظ ر ا دو ‪ /‬ا ‪' 7‬و' ‪ ، /‬ذا أو ت‬ ‫‪ ،‬وأ' )د ا را‬ ‫د‬ ‫ون‬
‫‪ /‬ا ھ ‪ /‬ا ‪ /0 #‬ر‪$‬‬ ‫ا ) م وا وا_ ق ا دو ‪ /‬وا‪ / *4C‬وا‪ 'T C‬ت ا )‬
‫ن ‪:‬ل ‪I‬روب ا ‪ 7‬د وا )دي ‪ ،‬و *(‬ ‫‪ /‬ھذا ا ق و‪ I‬ن ‪' $‬‬ ‫*(‬ ‫'‬
‫'‪ 1789 /‬ا ذي ‪:‬رس ‪#‬دأ ‪ I‬ن ا *‪/ :‬‬ ‫إ ‪T‬ن ‪7‬وق ا‪ 'C‬ن وا واطن‬ ‫رأ‬
‫روط‬ ‫وط‪: 1 ) #‬ل رد وا ر‬ ‫ا = ‪ /$‬و ر ‪ /‬ا *ك ‪ # #‬ره ‪ 7‬أ‬
‫‪. #H‬‬ ‫ا‬
‫ل وا ' ط‪/‬‬ ‫*( ا‬ ‫رس ر‪# 4‬‬ ‫‪ I7‬ء ا‪C‬داري‬ ‫و‪ '#‬ء *( ذ ك‬
‫* ن‪،‬‬ ‫‪7 /‬وق ا ‪T‬ك ا‬ ‫دف إ (‬ ‫ت ا را‪: # / #‬ل‬ ‫‪ #‬رھ ا &‬ ‫ا‬
‫ط‪7* 7#‬وا د ا ‪' 7‬و' ‪ /‬ا ) ول ‪. #‬‬
‫‪ /‬ق ا *‪ ، / :‬وأن‬ ‫د ور و‪ HI‬ا ‪ ' I‬ت ا ‪I‬رور ‪/‬‬ ‫و‪#‬ذ ك‬
‫‪7‬ق‬ ‫روع دف إ (‬ ‫&‪ /‬إ ( *‪ / :‬ا ‪ 0‬ر ن أ&ل إ‪/ 4‬‬ ‫ا‪C‬دارة إذا ‪' :‬ت‬
‫طرة 'زع ا *‪ / :‬ا‬ ‫*وك‬ ‫‪E‬رض *‬ ‫ا '‪ /)E‬ا ) ‪@ ، /‬ن ا د ور ا‬
‫ا ‪' 7‬ون ‪. 07/81‬‬ ‫'ظ‬

‫‪1‬‬
‫‪ /‬ا ‪' 7‬و' ‪ / :* * /‬ا )‪ 7‬ر ‪ /‬ا = ‪ ، /$‬ر ‪ ' /‬ل د‪*#‬وم ا د‪ :‬وراه ا ‪' 7‬ون ‪ /) & ،‬و وود ) ري ‪/ *: ،‬‬ ‫د ) ش‪:‬ا‬ ‫‪-‬‬
‫‪& # /‬زا‪6‬ر ‪ ، 2016/01/17‬ص ‪1 :‬‬ ‫ا ‪7‬وق وا )*وم ا‬
‫‪.‬‬

‫‪71‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫ا ‪' 7‬ون ‪ #‬ذا ا =‪$‬وص ‪،‬‬ ‫'ص *‬ ‫@ذا م ‪ H7‬ا رام ا‪&C‬راءات ا‬
‫‪T‬ل *ك ا ‪ 0‬ر ) ‪#‬ر ا داء د )ا ط*ب ا ول ( ‪* ،‬‬ ‫@ن ‪$‬رف ا‪C‬دارة ‪#‬‬
‫ا )د د ن‬ ‫–‬ ‫‪ / :‬ا '‪7‬ض‬ ‫‪– 7#‬‬ ‫*(‬ ‫أن ھذه ا ذا‪ #‬ر أ‪4‬رھ ا &*س ا‬
‫‪ :‬م‪ .1‬وھذا ؤ‪:‬د أن ا‪C‬دارة‬ ‫ا )د د ن ا‬ ‫‪:‬م ا‪C‬دار ‪/‬‬ ‫‪ ،‬و‪)#‬د ا‬ ‫‪4‬رارا‬
‫ا ‪' 7‬ون ‪.07/81‬‬ ‫ط ‪7* /7#‬وا د ا در&‪/‬‬ ‫وأ‬ ‫&ب أن ‪:‬ون ‪$‬ر‬
‫ا )*ق ‪'#‬زع ا *‪& / :‬ل ا '‪ /)E‬ا ) ‪ /‬وا‪T 9‬ل ا ؤ‪4‬ت )ا ط*ب ا _ ' (‪.‬‬
‫اء ا دي‬ ‫ل ا<‬ ‫أ‬ ‫ا ‪ 0 1‬ا‪/‬ول ‪ :‬ا‬
‫ر ا را ق‬ ‫&ل‬ ‫ت ا را‪7 / #‬وم ‪#‬وظ ‪E6‬‬ ‫‪' :‬ت ا &‬ ‫و‬
‫'‪E‬س ا و‪4‬ت ‪4‬د‬ ‫‪'@ ،‬‬ ‫*‬ ‫‪7‬ق ا‪ Q $‬ا)م ا‬ ‫ا ) ‪ ، /‬وا‪ C‬راف *(‬
‫‪#‬دأ‬ ‫ن ا ‪' 7‬ون ‪ ،‬و = ‪/E‬‬ ‫ن =رو&‬ ‫‪)#‬ض ا‬ ‫ھذا‬ ‫*‬ ‫ر ب *(‬
‫ل ا‪C‬دارة )دو ‪،‬‬ ‫&)ل‬ ‫‪،‬‬ ‫رو ‪ ، /‬إ‪ 9‬أن ھذا ا & وز ‪4‬د ‪:‬ون &‬ ‫ا‬
‫وب‬ ‫وال ا‬ ‫ا‬ ‫رو ‪= /‬رو& ‪ #‬ط‬ ‫وإ أن ‪:‬ون ا =روج ن ‪#‬دأ ا‬
‫ب ا‪ $ =9‬ص ‪ ،‬و ب = ‪/E‬‬ ‫وب ا ‪7‬رار ا‪C‬داري‪_ ،‬ل‬ ‫‪4‬رار ا‪C‬دارة أ د‬
‫إ ) ل ا *ط‪ ،/‬و ب إ')دام‬ ‫ا ‪' 7‬ون ‪ ،‬و ب ا ‪:‬ل‪ ،‬و ب ا‪ 'C‬راف‬
‫‪ #‬ب‪.‬‬ ‫ا‬
‫رك وھذه‬ ‫‪ #‬ره‬ ‫‪ /*$‬و_ ‪7 # /7‬رار ا )دوم ‪# ،‬‬ ‫إن ا‪ 9‬داء ا دي‬
‫*( ا')دام‬ ‫ل ا ‪ $‬ر=‪ /‬وا ‪/ '#‬‬ ‫ا' ‪ 6‬إ ( ط ‪ /E6‬ا‬ ‫ا ‪ /0 $‬ا = رة‬
‫=رق ا‪C‬دارة ا ‪7‬وا د ا ‪' 7‬و' ‪ /‬وا 'ظ ‪/‬‬ ‫'د‬ ‫‪$‬ل‬ ‫رو ‪ ، /‬وھو‬ ‫ا‬
‫ا & ري ‪ #‬ا ) ل ‪.‬‬
‫ل ا‪ 9‬داء ا دي‬ ‫و ن أ&ل و‪ Q I‬دى ر‪ /# 4‬ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري *( أ‬
‫وف ' ' ول دور‬ ‫‪،‬‬ ‫ت ا را‪ / #‬أ_' ء ا ‪ 7‬م ‪0 G#‬‬ ‫ا ' ‪ d‬ن ‪$‬رف ا &‬
‫ل ا‪ 9‬داء ا دي )ا ‪7E‬رة ا و (( ‪_ ،‬م‬ ‫*( أ‬ ‫)&‪T‬ت‬ ‫ا‬ ‫و *ط‪I 4 /‬‬

‫‪1‬‬
‫* ' ‪ /‬ا ‪:E‬ر ‪ /*& ، /‬ا ‪' 7‬ون وا‪ $ 49‬د ‪،‬‬ ‫‪ /‬ا *‪ / :‬ا )‪ 7‬ر ‪ ، /‬ا ر‪:‬ز ا ‪0‬ر‪#‬‬ ‫‪ -‬ر د ‪#‬د ا )ز ز ‪ :‬دور ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري‬
‫و‪H4‬‬ ‫‪ 7 www.cindi.ma‬ل ' ور‬ ‫م ا‪9‬ط‪T‬ع * ‪ (* 2017/06/28‬ا ‪ /‬ا را‪. T /)#‬‬

‫‪72‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫ن‬ ‫&‪#‬ر ا ‪I‬رر ا ' ‪d‬‬ ‫ن ا )و ض ‪ # #‬ره أ‬ ‫' طرق ‪)#‬دھ * د ث‬


‫ا‪ 9‬داء ا دي )ا ‪7E‬رة ا _ ' ‪.(/‬‬
‫‪J#‬ت ‪DI‬‬ ‫!‬ ‫‪ D‬ا‬ ‫‪ *0‬ت ‪7‬‬ ‫ا ;‪86‬ة ا‪,‬و ‪:/‬‬
‫دي‬ ‫"‪ #‬ل ا ‪' 1‬اء ا‬

‫ت د ور ‪ ،/#= ' /‬ھ‬ ‫ؤ‬ ‫‪ #‬رھ‬ ‫أ‪ #$‬ت ا و دات ا ‪ T‬ر‪:‬ز ‪# /‬‬
‫* ‪./‬‬ ‫‪ /‬وا _‪ / 7‬ا‬ ‫ؤو ‪ # /‬در&‪ /‬ا و ( ن ا ' ‪ /‬ا‪ $ 49‬د ‪ /‬وا‪&9‬‬ ‫ا‬
‫* ‪ /‬وا ‪ 7‬م ‪ & #‬و ‪ /‬ن ا ' ط‪/‬‬ ‫و &ل د‪ #‬ر ا را ق ا ) و ‪ /‬ا‬
‫ت ا را‪7 / #‬د =رج‬ ‫)ب إ= ‪ $ $‬ت ا &‬ ‫ا ' و ‪ /‬ا وز ‪ ،/‬و'ظرا‬
‫رو ‪ /‬و ‪$‬طدم ' &‪ /‬ذ ك ‪7 #‬وق ا‪=i‬ر ن‪ ،‬أ ردا ‪' :‬وا‬ ‫‪)#‬ض ا ‪9‬ت ن ا‬
‫ن ھذا‬ ‫ن‪4 ،‬د ‪:‬ون =رو&‬ ‫‪)#‬ض ا‬ ‫‪# ،/‬ل‬ ‫ت أو أ = ‪$‬‬ ‫أو &‬
‫‪:‬م ا‪C‬دار ‪/‬‬ ‫‪ /‬ا‪ 9‬داء ا دي‪ ،1‬ا ذي = ص ا‬ ‫ھو‬ ‫‪:‬‬ ‫ا ‪#‬دأ &‬
‫‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ /‬أو ن ‪7‬وم‬ ‫ا )*‪ ، # /7‬و ‪:‬ون ‪ / )# #‬ر‪ 6‬س ا‬ ‫ا ‪I7‬‬ ‫‪' #‬ظر‬
‫)&‪T‬ت‬ ‫ھو ا = ص ‪:#‬ل ا‪&C‬راءات ا ‪E‬ظ ‪ /‬ا ط*و‪ # # /#‬ره ‪* I 4‬‬ ‫‪7‬‬
‫‪ #‬د‪ #‬ر‬ ‫ث )دإ‬ ‫ددة ‪' 7 #‬ون‪،‬‬ ‫ا‬ ‫دود ا= ‪$ $‬‬ ‫ا وا ر‪ ،‬و‬ ‫أو ‪I4‬‬
‫‪' 9#‬د إ(‬ ‫'‪ H‬ا‪ 9‬داء ا دي أو و‪ E4‬أو _‪#‬‬ ‫ا‪&C‬راءات ا ‪E‬ظ ‪ /‬ا‬
‫‪ I 7‬ت ا دة ‪ 19‬ن ا ‪' 7‬ون ‪.241-90‬‬
‫)&‪T‬ت ‪ 7 (7#‬دا‬ ‫*‬ ‫‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ # # /‬ره ‪I 4‬‬ ‫و ‪ (7#‬ر‪ 6‬س ا‬
‫طرة ا د' ‪.3/‬‬ ‫‪ I 7 #‬ت ا ‪$E‬ل ‪ 127‬ن ‪' 4‬ون ا‬

‫ت ا را‪ / #‬و ط*‪ #‬ت ا ‪T‬ء ‪ ،/‬ط‪ /)#‬ا ' ‪-/‬ا ر‪ #‬ط‪ ،‬ا ط‪/)#‬‬ ‫د أ‪#‬ر‪ :‬ن‪' :‬ظ م ا ر‪ (* /# 4‬ا &‬ ‫‪-1‬‬
‫ا و ( ‪ ،2016‬ص ‪.221-220‬‬
‫‪ - 2‬ا دة ‪ 19‬ن ا ‪' 7‬ون ‪ = :41-90‬ص ر‪ 6‬س ا ‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ ،/‬و ن ' ب ' ‪T&) * I 4 E$#‬ت‬
‫‪' #‬ظر ا ط*‪ #‬ت ا و‪ / 4‬وا ‪E‬ظ ‪./‬‬
‫‪ -3‬ا دة ‪ 127‬ن ق‪ .‬م‪ .‬م‪ = :‬ص ر‪ 6‬س ا ‪ / :‬ا‪ #9‬دا‪ / 6‬و ده ‪# #‬ت ‪T&) * I 4 E$#‬ت‪*: ،‬‬
‫ا ‪)$‬و‪ #‬ت ا )*‪ E' # /7‬ذ ‪:‬م أو 'د ‪# 4‬ل * '‪ E‬ذ أو ا ر ‪ #‬را ‪ /‬ا ‪ ،/ 6 I7‬أو‬ ‫و ر '‪$‬ر ا‪ &) 9‬ل‬
‫أي إ&راء ‪E‬ظ ‪...‬‬

‫‪73‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫‪ ،‬و )د‬ ‫‪:‬‬ ‫)&‪T‬ت ا‪C‬داري &زء ن‬ ‫‪ '#‬ء *( ذ ك ) ‪#‬ر ‪ I 4‬ا‬


‫‪ /‬ق‬ ‫ت ھ ‪/‬‬ ‫ث و ر *( ‪T$‬‬ ‫‪، َ ِ$ $‬‬ ‫ن ْ‬
‫ا= ِ َ‬ ‫‪ ُ$‬ر‬
‫‪ُ $‬‬
‫ا= ِ َ‬
‫رع ن =‪T‬ل ا دة ‪ 38‬ن ا ‪' 7‬ون ر‪4‬م ‪41-90‬‬ ‫ا‬ ‫ا *‪ / :‬ا )‪ 7‬ر ‪ ،/‬و‪4‬د أ 'د إ‬
‫زة ا )‪ 7‬رات‬ ‫ط*‪ #‬ت ا‪C‬ذن ‪#‬‬ ‫‪:‬م ا‪C‬دار ‪ /‬ا= ‪ $‬ص ا ‪#‬ث‬ ‫دث *‬ ‫ا‬
‫ص و_ ‪6‬ق 'زع ا *‪ / :‬و ‪:G‬د ن‬ ‫إط ر ‪' 4‬ون 'زع ا *‪ /)E' * / :‬ا ) ‪ ،/‬و و (‬
‫ا ‪$E‬ول ‪ 8‬إ ( ‪ 12‬ن ‪' 4‬ون‬ ‫ا ‪ E‬ء ا‪C‬دارة & ‪ H‬ا‪&C‬راءات ا '‪$‬وص *‬
‫‪#‬ط‪T‬ن‬ ‫زة ( ‪ #‬ن‬ ‫'زع ا *‪ ،/ :‬و أن ‪$‬در أ را ‪#‬ر ض ط*ب ا‪C‬ذن ‪#‬‬
‫طرة 'زع ا *‪.1/ :‬‬
‫ث ) د إ ( و‪HI‬‬ ‫‪،‬‬ ‫طرة 'زع ا *‪ / :‬اھ‬ ‫و‪4‬د ‪ ) 9‬ر ا‪C‬دارة‬
‫م دون *وك ا‪&C‬راءات ا ‪' 7‬و' ‪/‬‬ ‫*ك ا ‪ 0‬ر ‪ C‬داث ر ق‬ ‫*( ‪ 7‬ر‬ ‫دھ‬
‫ھذا ا داء *( ق‬ ‫رو ‪ ،/‬و ‪:‬ل ‪$‬ر‬ ‫ن ا‬ ‫ا ‪T‬ز ‪&َ ُ َ ،/‬ر‪ُ p‬د َ َ‬
‫‪$‬ر‪َ َ o‬‬
‫أو ') أو‬ ‫ث ) ‪#‬ر د=* راد‬ ‫)&‪T‬ت ق ا ‪$‬دي ‪،‬‬ ‫ا *‪ ،/ :‬و ‪ I 7‬ا‬
‫ُو ِ‪ T Eً 4‬داء *( ا *‪./ :‬‬
‫‪:‬ل =طورة *( ق ا *‪ / :‬ا = ‪ /$‬دا=ل‬ ‫أن ا‪ 9‬داء ا دي‬ ‫و‪#‬‬
‫ا د=ل *( و&‬ ‫د‬ ‫ت ا را‪@ ،/ #‬ن ا ر‬ ‫*&‬ ‫ا '‪E‬وذ ا را‪ #‬وا &‪0‬را‬
‫أو ') أو *( ا ‪4‬ل ا =‪ E‬ف ' ‪#4 ،‬ل أن و‪ $ HI‬ب‬ ‫ا ر ‪ /‬ن أ&ل إ ‪7‬‬
‫ح ‪ I7‬ء‬ ‫ك أن ھذا ا ر ‪9‬‬ ‫أ م ا ر ا وا‪ .2H4‬و‪9‬‬ ‫*‬ ‫ا ق ا ) دى‬
‫ث ُ) د ‪#‬ذ ك *‪ I7‬ء‬ ‫ا و‪I‬وع 'ظرا إ ( )‪7‬د و ر ‪ /‬ا‪&C‬راءات ا = ‪، # /$‬‬
‫ن ) ‪ /‬و'& ‪/‬‬ ‫‪$4‬د ا د=ل ‪ 7 C‬ف ا‪ 9‬داء ا دي‪ ،‬وذ ك‬ ‫ا‪&) 9‬‬
‫ل ا‪ '9‬ظ ر‪.‬‬ ‫‪9‬‬ ‫م ا ‪ I7‬ا‬ ‫و ر ‪/‬‬

‫& ل ا‪ 9‬داء ا دي ا ' ‪ d‬ن ‪ )E‬ل و_ ‪6‬ق ا ) ر‪ ' ،‬ورات‬ ‫‪6 - 1‬زة ‪ )*#‬ري‪ :‬ا‪ &9‬د ا ‪6 I7‬‬
‫ا &*‪ /‬ا ‪0‬ر‪J / #‬دارة ا * ‪ /‬وا ' ‪ ،/‬دد ‪ ،123-122‬ي ‪ W‬ت ‪ ،2015‬ص ‪.25‬‬
‫‪ - 2‬د أ‪#‬ر‪ :‬ن‪' :‬ظ م ا ر‪ (* /# 4‬ا & ت ا را‪ / #‬و ط*‪ #‬ت ا ‪T‬ء ‪ ،/‬ر&‪# H‬ق‪ ،‬ص ‪.224‬‬

‫‪74‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫‪7‬وم ‪ : #‬ف ا ) ل ا‪C‬داري‬ ‫س‪@ ،‬ن ا ‪ I 7‬ا‪&) 9‬‬ ‫و *( ھذا ا‬


‫(‬ ‫و‪ HI‬د ذ ك ا ) ل‬ ‫ق‬ ‫‪:‬ل‪ ،‬ا داءا د ‪$4‬د ا ‪$‬دي ‪: ،‬‬ ‫ا ذي‬
‫‪#4‬ل و‪4‬و ‪.1‬‬
‫)&*‪/‬‬ ‫ا ور ا‬ ‫ن ‪I4‬‬ ‫ا ‪:‬م ا ‪ $‬در‬ ‫ق‪G ،‬‬ ‫ھذا ا‬ ‫و‬
‫‪ / I4‬ر‪ /:‬ا ‪ '#‬ء‬ ‫‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ # /‬دار ا ‪ I #‬ء ‪ #‬ر ‪،2008/02/14 b‬‬ ‫‪#‬‬
‫‪ /‬ا & ط ‪ /‬أو‪9‬د ا ط ب‪ :‬و‪4‬د & ء‬ ‫وا‪ )'C‬ش ا )‪ 7‬ري "ا ‪0‬رب ا ‪ #:‬ر" ‪I‬د &‬
‫‪7‬ر * ‪ ،‬ھو أن _‪#‬ت ^ راد‬ ‫ن ا ‪ #‬دئ ا‬ ‫ت ا ‪ " / I7‬ث إ'‬
‫*‪ :‬م‬ ‫‪' :‬ت‬ ‫و ‪*: ،‬‬ ‫‪ /‬ا ‪/ 6 I7‬‬ ‫ط*ب ا‬ ‫ا ق‬ ‫ا =‪$‬و‪ $‬ن دا‪6‬‬
‫‪...‬و ن ھذا‬ ‫دي ن & 'ب ا *ط‪ /‬ا ) ‪ /‬أو ن ‪7‬وم ‪7‬‬ ‫‪ / I‬ا داء‬
‫*‪/‬‬ ‫‪ / :‬ا = ‪ /$‬أن ا دم ا ذي ‪ 4‬ت ‪ #‬ا *ط‪ /‬ا‬ ‫ا 'ط*ق‪ # ،‬ن ر‪ 6‬س *ك ا‬
‫‪4‬د م = رج ‪ I 7‬ت ا ‪' 7‬ون ر‪4‬م ‪ 30-12‬ا )*ق ‪ ) #‬ر‪7 ،‬د ‪ :‬ن &وا‪ #‬أن ھذا‬
‫)&‪T‬ت ر ) "‪.2‬‬ ‫‪ /0#$‬ا دا ٍء دي ‪#‬رر د=ل ‪ I 4‬ا‬ ‫ا) ل ‪:‬‬
‫ق ا ر ‪#‬ر ‪H‬‬ ‫*ك‬ ‫و *( ‪ )$‬د آ=ر‪@ ،‬ذا ‪ :‬ن ا ‪ I7‬ء ا‪&) 9‬‬
‫‪G#‬ي و *‪/‬‬ ‫واء ‪ H' #‬أو ا‪ 7 C‬ف أو ا ‪$‬دي‬ ‫ا‪ 9‬داء ا دي وو‪ HI‬د‬
‫‪#‬ب‬ ‫أ ' ‪4‬د ر ض ط*ب ر ‪ H‬ا‪ 9‬داء‬ ‫ا‪&) 9‬‬ ‫‪' :‬ت‪@ ،‬ن ا ‪I 7‬‬
‫ص وا د‪ 4‬ق‪ W -‬ر ذ ك‪.‬‬ ‫ا ‪)#– /7 7‬د ا‬ ‫وا ‪ #‬رات ‪ ، ِ # H' 7‬ر‪W‬م ‪:‬و'‬
‫‪:‬م ا‪ '6 9‬ف ا‪C‬دار ‪ /‬دارك و ‪ Q $‬ا و‪$ # / )I‬دي‬ ‫دور‬ ‫وھ' ‪G‬‬
‫‪ T‬داء ا دي أو *( ا ‪4‬ل إر& ع ا ور إ ( '‪.3 # $‬‬
‫ل د وي ا‪ 9‬داء ا دي‪7 9 ،‬ف 'د‬ ‫)&‪T‬ت‬ ‫إن *ط ت ‪ I 4‬ا‬
‫& و ‪ /‬ن ا وا ر‬ ‫د ا ‪7‬ق ن و&وده أو ا ‪ :‬ف ' ‪#‬ل ‪$‬ل إ ( د و&‬

‫* ‪/‬وا ' ‪ ،/‬ط‪ /)#‬دار‬ ‫‪ - 1‬ن ‪ $‬ب‪ :‬ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري ا ‪0‬ر‪ ' ، #‬ورات ا &*‪ /‬ا ‪0‬ر‪ / #‬ا‪C‬دارة ا‬
‫ا ' ر ا ‪0‬ر‪ ،/ #‬ا دار ا ‪ I #‬ء ‪ ،‬ا ط‪ /)#‬ا و ( ‪ ،2008‬ص ‪.50-49‬‬
‫‪: - 2‬م ا ‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ /‬ا دار ا ‪ I #‬ء دد ‪ $ 28‬در ‪ #‬ر ‪ ، / I4 ،2008/02/14 b‬ر‪ /:‬ا ‪ '#‬ء وا‪ )'9‬ش‬
‫ا )‪ 7‬ري "ا ‪0‬رب ا ‪ #:‬ر" ‪I‬د & ‪ /‬ا & ط ‪ /‬أو‪9‬د ا ط ب‪ ' ،‬ورات ا &*‪ /‬ا ‪0‬ر‪J / #‬دارة ا * ‪/‬‬
‫وا ‪ /‬ا )دد ‪ ،86‬ي‪ -‬و' و‪ ،2009 ،‬ص ‪.275‬‬
‫‪ - 3‬د أ‪#‬ر‪ :‬ن 'ظ م ا ر‪ (* /# 4‬ا & ت ا را‪ / #‬و ط*‪ #‬ت ا ‪T‬ء ‪ ،/‬ر&‪# H‬ق‪ ،‬ص ‪.255‬‬

‫‪75‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫‪ /‬ا را‪/ #‬‬ ‫ل ا )دي أو ا ‪:‬م *( ا &‬ ‫ت ا را‪ / #‬واء ‪#‬و‪4‬ف أو ر ‪p‬د أ‬ ‫*&‬
‫‪ #‬طرد‪ ،‬وأ ' ا ر ‪ #‬دم وإزا ‪ /‬ا‪ 9‬داء ا دي‪.‬‬
‫)&‪T‬ت‬ ‫‪:‬م ا‪C‬دار ‪ /‬إ ( '‪ I 4 Q‬ا‬ ‫*‬ ‫ھ‪:‬ذا ا & ا ) ل ا ‪6 I7‬‬
‫‪)#‬د _‪#‬وت وا‪ /)4‬ا‪ 9‬داء‬ ‫ا= ‪ $‬ص ا ر ‪ @#‬راغ ا )‪ 7‬ر ن ا‪C‬دارة ا د ( *‬
‫‪4‬رار دد ‪ 155‬ا ‪ $‬در ‪ #‬ر ‪ 1 b‬و وز‬ ‫‪ / :‬ا '‪7‬ض‬ ‫أ‪:‬د‬ ‫ا دي‪ ،‬وھو‬
‫‪/‬‬ ‫‪' " ،1983‬د ‪I4‬ت أن ا ‪T‬ل *ك ا ‪ 0‬ر ‪#‬دون ق و‪' 9‬د ن طرف ا &‬
‫)ط‬ ‫‪:‬ل و‪ W )I‬ر ‪' 4‬و'‬ ‫‪/‬‬ ‫‪T‬ت & ر ‪ /‬وا&‬ ‫*‪ /‬و‪' I‬‬ ‫ا‬
‫‪: ،‬‬ ‫)&‪T‬ت ‪' #‬ظر‬ ‫ا‬ ‫د وى ا‪ C‬راغ ‪ /0#$‬ا‪ &) 9‬ل = ص ‪I 4‬‬
‫ا قإ‬ ‫‪ I7* ، 7#‬ء ا‪&) 9‬‬ ‫*(‬ ‫‪ / :‬ا '‪7‬ض ‪:‬ذ ك * &*س ا‬ ‫ا رت‬
‫أو '‪ H‬ا ‪ 7‬م ‪ #‬إذا م م ‪)#‬د‪،‬‬ ‫إذا م ا ‪#‬دء‬ ‫و‪4‬ف ا‪ 9‬داء ا دي وإزا‬
‫إ ط ء ا ر ‪J‬دارة‬ ‫) ‪#‬رة أن ن ق ا ‪ I7‬ء ا‪&) 9‬‬ ‫‪n‬‬ ‫و‪' :‬ت ا‪C‬دارة‬
‫*( ا *‪ / :‬ا )‪ 7‬ر ‪.1"/‬‬ ‫و‪ HI‬د )د‬
‫‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ # /‬را‪:‬ش‬ ‫ث ‪I4‬ت ا‬ ‫‪:‬م ا‪C‬دار ‪،/‬‬ ‫ا‬ ‫‪:‬ر‬ ‫وھذا‬
‫أن ‪ G‬ر ‪#‬ر ‪ H‬ا‪ 9‬داء ا دي‬ ‫'‪#‬ر ‪& 'G# 1996‬وز *‪ I 7‬ا‪&) 9‬‬ ‫‪ #‬ر‪b‬‬
‫ا ' ‪ d‬ن إ‪ '# / 4‬ت وق *ك ا ‪ 0‬ر دون ‪#‬ب‪.‬‬
‫ا ر ‪ 7 @#‬ف ا‪ 9‬داء ا دي ا _ل‬ ‫)&‪T‬ت‬ ‫و ‪#‬ث أ ‪ I 4 I‬ا‬
‫أ ‪ 0‬ل ا ‪ '#‬ء ا & ر ‪ (* /‬أ ‪T‬ك ا راد ا = ‪# /$‬دون 'د‪.‬‬
‫‪4‬رارھ ‪ # 105‬ر ‪12 b‬‬ ‫‪ / :‬ا‪ '6 9‬ف ا‪C‬دار ‪ # /‬ر‪ #‬ط‬ ‫أن‬ ‫‪:‬‬
‫"أ' إذا ‪ :‬ن‬ ‫&ء‬ ‫ن ‪I‬د ‪*#‬د ‪ /‬ا )را‪6‬ش(‪:‬‬ ‫رس ‪$ ')2007‬ر ا‬
‫ل ا‪C‬دارة‪@ ،‬ن ھذا ا '‪H‬‬ ‫‪:‬م ر‪/*4‬‬ ‫'‪ (* H‬ا‬ ‫ا ‪$E‬ل ‪ 25‬ن ق ‪.‬م‪ .‬م‪.‬‬
‫‪:‬ن *‪ I7‬ء ا ‪ 7‬م‬ ‫‪9‬‬ ‫ا‪C‬دارة وا‬ ‫‪7‬وم ‪#‬‬ ‫رو ‪ /‬ا‬ ‫ل ا‬ ‫=ص ا‬
‫_ل‬ ‫روع‬ ‫إذا ‪ 4‬ت ا‪C‬دارة ‪ )#‬ل ‪ W‬ر‬ ‫‪ Q $* 7 7‬ا ) م‪ ،‬أ‬ ‫‪)#‬ر‪*4‬‬

‫و‪I‬وع ا‪ 9‬داء ا دي‪ ' ،‬ورات &*‪ /‬ا ‪ I7‬ء‬ ‫‪ - 1‬أ د أ&)ون‪ :‬و& ت ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري ا ‪0‬ر‪#‬‬
‫ا‪C‬داري‪ ،‬ا )دد ‪ ، 4‬ا '‪ /‬ا _ ' ‪ ،2014 /‬ص ‪.130‬‬

‫‪76‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫د‬ ‫@ن ا ‪$E‬ل أ ‪T‬ه ‪: 9‬ن أن‬ ‫ا‪ 9‬داء ا دي *( *ك ا ‪ 0‬ر ‪#‬دون 'د ‪' 4‬و'‬
‫روع"‪.1‬‬ ‫ن ‪ / T$‬ا ‪ I7‬ء ن أ&ل و‪ HI‬د ذا ا ) ل ا ‪ 0‬ر‬
‫‪ / $‬أو دم ‪/ $‬‬ ‫أن ‪#‬ث‬ ‫&وز‬ ‫وإ‪ / I‬إ ( ذ ك @ن ا ‪I 7‬‬
‫ت‬ ‫@ن و‪ HI‬ا‪C‬دارة ا ) و ‪ /‬أو ا &‬ ‫‪ ،2/‬و‪#‬‬ ‫ا&‬ ‫ا ‪)#‬‬ ‫ا‪&C‬راءات ا‬
‫ت دون ا رام ا‪&C‬راءات‬ ‫*( *ك = ص ^ راد أو ا &‬ ‫ا را‪ ،/$ = / #‬دھ‬
‫ا ط*و‪) /#‬د & وزا *‪' 7‬ون‪.‬‬
‫د أو ‪ $ Q$ #$W‬ب ا )‪ 7‬ر ط*ب و‪ E4‬أو‬ ‫_ل ا داءا‬ ‫أ'‬ ‫‪:‬‬
‫‪' :‬ت‬ ‫‪ /‬إ(‬ ‫‪:‬م ‪@#‬ر& ع ا‬ ‫أن‬ ‫ا ذي‬ ‫ن طر ق ا ‪ I7‬ء ا‪&) 9‬‬ ‫ر)‬
‫* ‪#4‬ل ذ ك ا‪ 9‬داء ا دي‪.3‬‬
‫ن *وك‬ ‫‪E) 9 /6‬‬ ‫و‪4‬د أ‪:‬د ا‪ &C‬د ا ‪ 6 I7‬ا‪C‬داري أن ‪ $‬م ا‬
‫‪4‬رار‬ ‫‪ / :‬ا‪ '6 9‬ف ا‪C‬دار ‪ # /‬ر‪ #‬ط‬ ‫‪4‬رار‬ ‫طرة 'زع ا *‪ ،/ :‬و & ء‬
‫ن & ‪6* /‬ن ‪ :‬ن ‪ $‬م‬ ‫دد ‪ # 2012/1030‬ر ‪" :2010/03/13 b‬و ث إ'‬
‫& ل ا =ط ط ا ‪ I‬ري وا و ‪H‬‬ ‫‪# ) /6‬ر ‪ /# _ #‬د ل * *ط ت ا ) و ‪/‬‬ ‫ا‬
‫* ‪ /6‬ا ‪ I‬ر ‪#T ،.../‬د ن‬ ‫ا ) را' وأداة ر& ‪ /‬و& ت ا =طط ا و&‬
‫‪$‬دور ر وم وا ‪ $‬د‪ * /4‬ا ذي )د ‪ /# _ #‬إ ‪T‬م ا '‪ /)E‬ا ) ‪ /‬ن أ&ل 'زع‬
‫‪/‬‬ ‫‪ ،/‬ا‬ ‫ا ‪T‬ز ‪ 7* /‬م ‪ @#‬داث ا ' طق ا ‪ ،/ ':‬ا ‪'$‬‬ ‫*‪ / :‬ا را‪I‬‬
‫ر‪/‬‬ ‫* ‪ ،/‬و‪ #‬و&‪ (7# #‬آ_ر ا '‪ /)E‬ا ) ‪/‬‬ ‫و = *ف ا را ق ا و ‪ /‬ا =رى ا‬
‫‪ /6‬وھو ‪' 10‬وات ‪ #‬دئ ن ر ‪ ' b‬ر ھذا ا ر وم‪،‬‬ ‫دة ر ن ‪ $‬م ا‬
‫ا‪&C‬راءات وا‪ _i‬ر ا‬ ‫‪4 /# _ #‬رار ‪ ، *= #‬و ن م ط‪#‬ق *‬ ‫و ) ‪#‬ر ‪#‬‬

‫و‪I‬وع ا‪ 9‬داء ا دي‪ ،‬ر&‪# H‬ق‪ ،‬ص ‪.131‬‬ ‫‪ - 1‬أ د أ&)ون‪ :‬و& ت ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري ا ‪0‬ر‪#‬‬
‫‪: - 2‬ر م رش‪ :‬ا ‪' 7‬ون ا‪C‬داري ا ‪0‬ر‪ ، #‬ا &زء ا _ ' ‪ ' ،‬ط ا‪C‬دارة وا زا ‪ ،‬ط‪ /)#‬ا ' ‪-/‬ا ر‪ #‬ط‪،‬‬
‫ا ط‪ /)#‬ا _ _‪ ،2014 /' ،/‬ص ‪.668‬‬
‫‪' 4 :Q * '# / ' - 3‬ون ا ‪T‬ك ا ) و ‪0 # /‬رب‪ ،‬ا &*‪ /‬ا ‪0‬ر‪J / #‬دارة ا * ‪ /‬وا ' ‪ /* * ،/‬ؤ ‪ E‬ت‬
‫وأ ل & ) ‪ ،/‬ا )دد ‪ ،2009 ،81‬ص ‪.116‬‬

‫‪77‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫‪7‬رر ا =* ط‪' 7* 7#‬ون ا )*ق ‪'#‬زع ا *‪ / :‬ن أ&ل ا '‪ /)E‬ا ) ‪/‬‬ ‫=‪HI‬‬
‫وا‪T 9‬ل ا ؤ‪4‬ت"‪.1‬‬
‫‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ ': # /‬س‬ ‫)&‪T‬ت ‪#‬‬ ‫ا‬ ‫‪4‬رار آ=ر أن ‪I 4‬‬ ‫و& ء‬
‫"أ‪$‬در أ را ‪ #‬ر ‪ 7 @# 14/10/1996 b‬ف أ ‪ 0‬ل ا ورش وا ‪ '#‬ء وا ‪ 7‬م ‪ #‬دف‬
‫‪ ،‬أ‪$‬در أ را _ ' ‪ # 1‬ر ‪b‬‬ ‫رو‬ ‫‪ '#‬ء إ داد ‪ ،/‬وأ م إ‪$‬رار ا‪C‬دارة *( إ م‬
‫‪ '#‬ء إ داد ‪/‬‬ ‫ر ت‬ ‫‪ @# (I4 19/11/1996‬راغ ا‪C‬دارة ن ا )‪ 7‬ر ا ذي‬
‫و‪.2" 4‬‬
‫و &در ا‪ C‬رة إ ( أن ا ) ل ا ‪ 6 I7‬ا‪C‬داري ا ‪7‬ر *( أ' ‪ 9‬ؤ ر‬
‫ھذه ا ' ‪G‬ة ‪4‬د‬ ‫‪:‬ون‬ ‫‪ /‬ا‬ ‫ا‬ ‫‪ @#‬راغ ا‪C‬دارة ن ا ' ‪G‬ة و‪ # 9‬د‬
‫' ‪ # HE‬ا ) وم أو & ھزا ذ ك ‪ ،‬أو ‪4‬ط)ت أ واط‬ ‫ا‪* :‬ت وأ‪ #$‬ت ر ‪7‬‬
‫‪:‬ن‬ ‫‪# # 9‬دأ أن ا ' ‪G‬ة ا ) ‪ ( " /‬أ د_ت ‪: #‬ل ‪ W‬ر * م ‪9‬‬ ‫ا ‪ '#‬ء‪ ،‬إ‬
‫ؤدي إ ( )ط ل ر ق وإ ق أ‪I‬رار ‪ / *$ #‬ا ) ‪E /‬وق‬ ‫" ‪ ،‬ن ذك‬ ‫ھد‬
‫ھذا ا‪C‬ط ر‬ ‫ك‪ ،‬وا ذي ‪ (7#‬ن ‪ 7‬ا ط ‪) # /#‬و ض و‬ ‫ا ‪I‬رر ا ‪ T‬ق ‪#‬‬
‫ت دد ‪ # 154‬ر ‪b‬‬ ‫‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ # /‬ر‪ #‬ط أ را‬ ‫)&‪T‬ت ‪#‬‬ ‫أ‪$‬در ‪ I 4‬ا‬
‫وا ذي & ء‬ ‫‪)# 31/01/2012‬دم ‪#4‬ول ط*ب إ ‪ 7‬ف أ ‪ 0‬ل & ر ‪ /‬وق أرض ا د‬
‫‪0‬ل ا&ر‪/‬‬ ‫*ك *ط‪ /‬إ ‪ 7‬ف ا‬ ‫ث ‪6‬ن ‪ :‬ن ا ‪ I7‬ء ا‪&) 9‬‬ ‫‪: " :‬ن‬
‫ا ‪' 7‬ون ر‪4‬م ‪ 7-81‬ا )*ق ‪'#‬زع ا *‪/ :‬‬ ‫‪* #‬ك ا ‪ 0‬ر =ر‪&J 4‬راءات ا ‪7‬ررة‬
‫‪0‬ل ‪9‬‬ ‫روط ‪G#‬ن ‪:‬ون ھذه ا‬ ‫&ل ا '‪ /)E‬ا ) ‪ /‬وا‪T 9‬ل ا ؤ‪4‬ت @ن ذ ك‬

‫‪ / :‬ا‪ '6 9‬ف ا‪C‬دار ‪ # /‬ر‪ #‬ط دد ‪ # 1030‬ر ‪* ،2010/03/13 b‬ف دد ‪،6/11/333‬‬ ‫‪4 - 1‬رار‬
‫ا & ‪ /‬ا ‪ I‬ر ‪* /‬دار ا ‪ I #‬ء ‪I‬د ا & ) ‪ /‬ا & ر‪ / :‬ا ‪0‬ر‪,/ #‬‬
‫& ل ا‪ 9‬داء ا دي ا ' ‪ d‬ن ‪ )E‬ل و_ ‪6‬ق ا ) ر‪ ،‬ا &*‪ /‬ا ‪0‬ر‪/ #‬‬ ‫‪6 - 2‬زة ‪ )*#‬ري‪ :‬ا‪ &9‬د ا ‪6 I7‬‬
‫‪J‬دارة ا * ‪ /‬وا ' ‪ ،/‬ا )دد ‪ ،122-123‬ي‪ W-‬ت‪.264 ،2015 ،‬‬

‫‪78‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫و ت‪9‬‬ ‫‪*# /‬و‪W‬‬ ‫‪ #‬ر أن '‪$‬ر ا‪ &) 9‬ل &‬ ‫‪#،‬‬ ‫‪#‬دا‬ ‫زا ت‬
‫أو ا را&‪.1" ' H‬‬ ‫‪:‬ن ) إ ‪7‬‬
‫س ‪ 8 #‬ا ‪85‬ر‬ ‫?‪ M‬آ‪L‬‬ ‫‪ :‬ا‬ ‫ا ;‪86‬ة ا‬
‫دي‬ ‫ا ‪ (1 NH %‬ا ‪' 1‬اء ا‬

‫‪ 7‬ق ا ‪ / *$‬ا ) ‪4 ،/‬د ‪:‬ون‬ ‫إط ر‬ ‫‪7‬وم ‪#‬‬ ‫إن ا‪C‬دارة وھ‬
‫ن ‪ W‬ر * ‪ /‬و‪' 4‬و' ‪7) T ،/‬ل أن ‪ H7‬أ ‪ #‬ء ا '‪/)E‬‬ ‫‪)#‬ض ا‬ ‫‪$‬ر‬
‫)ود ا ‪6 E‬دة *& ‪ ،H‬و‪& 9‬وز إ ق ‪I‬رر ن ‪ ) #‬دى *‬ ‫*( ا ‪)#‬ض ‪' # ،‬‬
‫د ‪I ،‬رر ' &م ن ‪7‬دان *‪ ، :‬و‪I‬رر _ ' ‪)#‬دم )و ‪ ، I‬و ‪ )#‬ذ ك ‪# 9‬د ن‬
‫ت ا را‪./ #‬‬ ‫&‪#‬ر ا ‪I‬رر ا ' ‪ n‬ن ا‪ 9‬داء ا دي *&‬
‫‪:‬ون ا )و ض ا 'وح ن طرف‬ ‫و&د ر ‪ C #‬رة ‪#‬دا ‪ ،/‬أ' و ‪:‬‬
‫د‪& ،9‬ب أن ‪:‬ون ' ‪ / 7 #‬ا ق‬ ‫*( ا ‪ 0‬ر‬ ‫ت ا را‪ / #‬ا ) د ‪ /‬د‬ ‫ا&‬
‫ا ) دى * ‪ ،‬وھذا ن ‪ ( G‬إ‪ # 9‬د=ل ا ‪ I 7‬ا‪C‬داري ا ذي را‪4‬ب دى ‪$‬ول‬
‫ث را‪4‬ب ‪7‬داره‪ ،‬و را‪4‬ب دى و دود ‪4‬در‬ ‫ا ‪I‬رر *( ا )و ض ا ) دل‪،‬‬
‫=‪ E‬ف ا ‪I‬رر ا ‪$‬ل * =ص ‪ $‬ب ا ق ا ) دى * ‪.2‬‬
‫ت ا را‪$=# / #‬وص &‪#‬ر ا ‪I‬رر‬ ‫إن ر‪ /# 4‬ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري *( ا &‬
‫ري *( & ‪ H‬ا ‪7‬وق‬ ‫‪ /‬ا ‪#‬د‪/ 6‬‬ ‫ا ' ‪ n‬ن ا‪ 9‬داء ا دي‪ ،‬إذا ‪ :‬ن ن ا '‬
‫‪ :‬م و ا ‪7‬رارات‬ ‫وا ‪) * /*# 7‬و ض‪ '@ ،‬و ن =‪T‬ل ا‬ ‫د‬ ‫*‬ ‫ا ) دى‬
‫م ا و‪4‬وف * ‪ ،‬ا'‪#$‬ت ‪: #‬ل أ‬ ‫ت ا را‪ / #‬ا‬ ‫ا ‪ / 6 I7‬ا )*‪& # /7‬‬
‫‪:‬ل ا ‪I 7‬‬ ‫‪7‬وق ا ‪T‬ك‪$= ،‬و‪* $‬ك ا )*‪ / :* # /7‬ا )‪ 7‬ر ‪ ،/‬وا ذي‬ ‫*‬
‫ا‪ 9‬داء ا دي‪ ،‬واء ‪ :‬ن ذ ك‬ ‫=ص ‪I‬‬ ‫‪/‬ا‬ ‫ا‪C‬داري ‪$‬درا أ‬

‫‪#‬ق‪،‬‬ ‫& ل ا‪ 9‬داء ا دي ا ' ‪ d‬ن ‪ )E‬ل و_ ‪6‬ق ا ) ر‪ ،‬ر&‪H‬‬ ‫‪6 - 1‬زة ‪ )*#‬ري‪ ،‬ا‪ &9‬د ا ‪6 I7‬‬
‫ص ‪.29‬‬
‫‪#‬ق‪ ،‬ص ‪.226‬‬ ‫ت ا را‪ / #‬و ط*‪ #‬ت ا ‪T‬ء ‪ ،/‬ر&‪H‬‬ ‫‪ - 2‬د أ‪#‬ر‪ :‬ن‪' ،‬ظ م ا ر‪ (* /# 4‬ا &‬

‫‪79‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫أو ‪ I#‬ن ‪$‬ول ا ‪I‬رر *(‬ ‫ل ا‪ 9‬داء ا دي وا د '‬ ‫‪$ #‬دي‬


‫ا و‪4‬ت ا ' ب‪.1‬‬ ‫ا )و ض ا ) دل‬
‫&ل‬ ‫ت ا را‪/ #‬‬ ‫م ا د=ل ا ‪ 6 I7‬ا‪C‬داري *( ا &‬ ‫و ن أ&ل‬
‫'‪7‬ط ن‪# ،‬دا ‪ # /‬د د *ط ت‬ ‫ا )و ض ن ا‪ 9‬داء ا دي‪ )' ،‬ل *( ' و‬
‫و‪4‬ف‬ ‫‪7‬د ر ا )و ض ن ا‪ 9‬داء ا دي )أو‪ ، (9‬و‪)#‬دھ‬ ‫ا ‪ I 7‬ا‪C‬داري‬
‫ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري ن '‪7‬ل ا *‪ / :‬ا‪C‬دارة *( إ_ر ا )و ض ن ا‪ 9‬داء ا دي‬
‫)_ ' (‪.‬‬
‫أو‪ :7‬ط ت ا ) ‪ /.‬ا'داري <‪) /‬د ر ا "و ض ن ا‪ 7‬داء ا دي‬
‫ت ا را‪ (* / #‬ا *‪/ :‬‬ ‫' & ا&‬ ‫) ‪#‬ر ظ ھرة ا‪ 9‬داء ا دي ا‬
‫س ‪7 #‬و‪ 4‬م‪،‬‬ ‫ت ن ‪ I‬ن أ‪#‬رز ا‪ 9‬داءات ا‬ ‫ا = ‪ ^ /$‬راد وا &‬
‫‪7 * /‬وق وا ر ت‬ ‫رض ‪I‬رورة د=ل ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري ‪ # #‬ره ‪/' I‬‬
‫ا و‪I‬وع ‪#‬د وى‬ ‫ث =ص ‪I4‬‬ ‫* ‪،‬‬ ‫وى ا‬ ‫راد *( ا‬ ‫ا = ‪# /$‬‬
‫ا )و ض ن ا‪ 9‬داء ا دي‪.‬‬
‫‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ # /‬ر‪ #‬ط ‪ #‬ر ‪b‬‬ ‫ھذا ا‪C‬ط ر & ء ‪:‬م ‪ $‬در ن ا‬ ‫و‬
‫‪ (* (I4" ،23/01/2014‬ا &*س ا ‪*#‬دي وزان ‪#‬ر ‪ H‬ا‪ 9‬داء ا دي ا وا‪H4‬‬
‫)و ‪ I‬ت ن ا ‪I‬رار ا ر ‪ /#‬ن ھذا ا‪ 9‬داء‬ ‫*( ‪ 7‬ر ا د (‪ H ،‬أدا‪6‬‬
‫‪4‬دره ‪ 30000000‬درھم وا ‪E‬وا‪6‬د ا ‪' 7‬و' ‪ /‬ن ر ‪ b‬ا ‪:‬م"‪.2‬‬
‫‪:‬ل ا داء *( ق ا *‪/ :‬‬ ‫‪/6‬‬ ‫و‪#‬ذ ك ‪ (7#‬ا‪ 9‬داء ا دي ظ ھرة‬
‫إ‪ # 9‬و&ب‬ ‫ر‬ ‫دم ا د ن 'ط ‪ 4‬و‬ ‫‪ /‬د ور ‪ /‬ؤداھ‬ ‫ظ( ‪#‬ر‬ ‫ا ذي‬
‫ا ‪' 7‬ون‪.3‬‬

‫‪ - 1‬د أ‪#‬ر‪ :‬ن‪' :‬ظ م ا ر‪ (* /# 4‬ا & ت ا را‪ / #‬و ط*‪ #‬ت ا ‪T‬ء ‪ ،/‬ر&‪# H‬ق‪ ،‬ص ‪.227‬‬
‫‪: - 2‬م ا ‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ # /‬ر‪ #‬ط دد ‪ # ،2013-12-43‬ر ‪ / I4 ،23.01.2014 b‬إ'& ز ا &*س ا ‪*#‬دي‬
‫وزان طرح و *'‪ E‬ت ‪ 7)#‬ر أ د ا =واص‪.‬‬
‫‪- 3‬ا ‪$E‬ل ‪ 35‬ن د ور ‪.2011‬‬

‫‪80‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫‪ #‬را ^ راد‬ ‫‪#‬ب ‪I‬ررا‬ ‫ر‪7‬‬ ‫و ‪ (7#‬ا‪ 9‬داء ا دي =ط‪G‬‬


‫ھذا ا ‪G‬ن‪ H ،‬ا ر‬ ‫‪7‬م‬ ‫ّ و&ب )و ‪ I‬م ن ا ‪I‬رر ا ذي‬ ‫ت‬ ‫وا &‬
‫د‪.9‬‬ ‫‪#‬ر ‪ H‬ا‪ 9‬داء ا دي و )و ‪ I‬م )و ‪I‬‬
‫إ‪ / I‬إ ( ھذا @ن ا‪ 9‬داء ا دي ‪$ 7 9‬ر *( ق ا *‪7 / :‬ط ‪#‬ل ‪H7‬‬
‫‪ / :‬ا‪C‬دار ‪/‬‬ ‫‪:‬م ‪ $‬در ن ا‬ ‫*( ‪7‬وق أ=رى ‪ :‬ق ا‪T0 9‬ل‪ ،‬و‪4‬د & ء‬
‫‪4 /‬د أ=ط‪G‬ت 'د أزا ت ا درج ا ؤدي‬ ‫‪ ': #‬س ‪ #‬ر ‪ 06/07/2004 b‬أن ا &‬
‫‪# 7‬ل إ‪T$‬ح ا درج وا ‪'7‬وات‪ ،‬ور ض ط*ب‬ ‫* ‪ ،( 7‬و‪G# (I4‬داء )و ض * د‬
‫ا )و ض ن ا ر ن ن ا ‪T0‬ل ا ‪ ( 7‬ا'ط‪ 4T‬ن أن إزا ‪ /‬ا درج ن ا & ‪/‬‬
‫ر ‪ ' /‬ط‬ ‫إ ( ا و‪4‬ف ن‬ ‫ا =*‪ ( 7 * / E‬س ن ‪ 'G‬أن ؤدي ‪ #‬د‬
‫‪.1( 7 #‬‬
‫ت ا را‪ / #‬ا ‪7‬وا د ا ‪' 7‬و' ‪ /‬ا‬ ‫ق آ=ر @ن دم ا رام ا &‬ ‫و‬
‫*( *‪ / :‬ا =واص‪،‬‬ ‫‪:‬ل ا داء د‬ ‫& ء ‪ #‬ا ‪' 7‬ون ‪' 4) 90/41‬ون ا ) ر(‬
‫ددة ‪' 4‬و' ‪E ،‬‬ ‫طر ا‬ ‫*‬ ‫* زم ا‪C‬دارة ‪G#‬داء ا )و ض ا ' ‪ d‬ن دم *و‪:‬‬
‫‪ / :‬ا '‪7‬ض دد ‪ 307‬ا ‪ $‬در ‪ #‬ر ‪# ) 2009-05-13 b‬رة "أن و‪HI‬‬ ‫‪4‬رار‬
‫طرة ‪' 4‬ون 'زع‬ ‫*( ا )‪ 7‬ر وإ' ء طرح *'‪ E‬ت * ‪ ،‬دون *وك‬ ‫ا ‪*#‬د ‪ /‬دھ‬
‫‪ /# _ # /6‬إ ‪T‬ن ن ا '‪ /)E‬ا ) ‪# ) ،/‬ر ا داء‬ ‫ا *‪ (* ،/ :‬أ س أن ‪ $‬م ا‬
‫أ_‪ #‬ت‬ ‫‪ $‬د‪4‬ت *( ا =‪#‬رة ا‬ ‫‪ / :‬ا ‪$‬درة *‪7‬رار ا ط)ون‬ ‫د "‪ ،‬وا‬
‫‪ ،‬إ‪ / I‬إ ( ا ‪ _G‬ر *( ا ‪/6 #‬‬ ‫ار‬ ‫ا ‪I‬رار ن &راء دم ا ‪T0‬ل ا )‪ 7‬ر‬
‫ه‪: ،‬ون ‪4‬د أ‪#‬رزت‬ ‫رات و *وث ا‬ ‫ا روا‪ Q6‬ا ‪:‬ر ‪ /‬و ‪_ :‬ر ا‬ ‫ا _*‪/‬‬
‫‪:‬وم ‪ #‬و **ت ‪4‬رارھ )* ‪. : T‬‬ ‫د د ا )و ض ا‬ ‫ا )' ‪$‬ر ا ‪/ :‬‬
‫‪ / :‬ا‪ '6 9‬ف ا‪C‬دار ‪ # /‬ر‪ #‬ط ا &*س‬ ‫*ت‬ ‫ق‬ ‫'‪E‬س ا‬ ‫و‬
‫ن‬ ‫ؤو ‪ /‬ن ا ‪I‬رر ا ‪ T‬ق ‪ #‬ك ا )‪ 7‬ر ‪# #‬ب إ'& ز طر ق *‬ ‫ا‬ ‫ا&‬

‫ا *ف دد ‪/ I4 383-2009-2‬‬ ‫‪2011-5-5‬‬ ‫‪: - 1‬م ا ‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ ': # /‬س دد ‪ 218‬ا ؤرخ‬


‫‪#‬د ا‪ *= C‬ل ‪I‬د ا &*س ا ‪*#‬دي =' ‪E‬رة‪.‬‬

‫‪81‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫ن إ‪& / 4‬ز‪ = ، /6‬رج‬ ‫طرف ا ‪ 0‬ر‪ ،‬وا ‪#‬رت "أن ‪ I 0‬ا &*س ا &‬
‫‪:‬ل ا داءا د ‪ W‬ر ‪ #‬ر‪ (* ،‬أ‪ $‬ب‬ ‫ا ‪I‬وا‪#‬ط ا ‪' 7‬و' ‪ /‬ا )*‪ ) # /7‬ر‪،‬‬
‫‪: #‬م ا وا‪،H4‬‬ ‫‪)#‬د أن أ‪ #$‬ت *‪& :‬‬ ‫ر ر ا طر ق و‪4‬‬ ‫ا )‪ 7‬ر‪ ،‬ا ذي م‬
‫ن ‪7‬دا' م‬ ‫‪) #‬و ض ا ' ب‬ ‫وا&‬ ‫ا ‪:‬م ‪6 E‬د م‬ ‫و ‪#‬رر ‪#‬‬
‫م"‪.1‬‬ ‫*‪:‬‬
‫ر ا وا‪4‬ف ا وا‪$=# / )4‬وص د وى ا )و ض ن ا ‪I‬رر ا ' ‪ d‬ن‬ ‫و‬
‫ت ا را‪' ، )# / #‬ظرا )دم ا را‬ ‫ل ا&‬ ‫ا‪ 9‬داء ا دي‪ ،‬وا‬
‫) ر‪ I‬و‪9‬‬ ‫ن‬ ‫ا ‪ _:‬ر ن ا‬ ‫س وا ‪I‬وا‪#‬ط ا & ري ‪ #‬ا ) ل‪ ،‬إ‪ 9‬أ'‬ ‫ا‬
‫‪= / :‬رق ‪#‬دأ ا واز'‪ # /‬ن ا ‪ / *$‬ا ) ‪ /‬ن & ‪/‬‬ ‫) رف ‪# #‬د وى أن ا‬
‫وا ‪ / *$‬ا = ‪ /$‬ن & ‪ /‬أ=رى‪.‬‬
‫وھ‪:‬ذا @ذا ‪ :‬ن ا )و ض ‪#& /& ':‬ر ا ‪I‬رر ا ' ‪ d‬ن ا‪ 9‬داء ا دي‬
‫ا ‪ T‬رو ‪& 9 '@ ،/‬ب‬ ‫ت ا را‪ /& ' / #‬د=‪T‬‬ ‫ا&‬ ‫‪#‬ب‬ ‫ا ذي‬
‫ت‬ ‫أن _‪7‬ل ‪ :‬ھل ا &‬ ‫ن ‪'G‬‬ ‫‪ :‬م وا ‪7‬رارات ا‬ ‫إ‪$‬دار ا‬ ‫ا‪ C‬راط‬
‫ا ‪ I 7‬وھو‬ ‫ن ا )دل أن را‬ ‫'زف واردھ ا د ‪ ،/‬ذ ك '‪0#‬‬ ‫ا را‪ / #‬و‬
‫‪ #‬ن ا‪ 9‬داء ن‬ ‫د وى ا )و ض ن ا‪ 9‬داء ا دي ‪#‬دأ ا وازن‬ ‫'ظر‬
‫& ‪ ،/‬و ‪7‬دار ا )و ض ن & ‪ /‬أ=رى‪ ،‬و‪#‬ذ ك ‪ (7#‬ا د=ل ا ‪ 6 I7‬ا ذي ‪ G‬ر‬
‫‪&@#‬راء ا =‪#‬رة أ‪_:‬ر د‪ 9‬و ) ‪./‬‬
‫*( ‪ #‬ر ‪ ،2001-06-14 b‬وھو 'ظر‬ ‫‪4‬رار * &*س ا‬ ‫و‪4‬د & ء‬
‫‪'G‬ف ‪ #‬ن‬ ‫‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ E# /‬س‪ # 'G#" ،‬ر&وع إ ( ا ‪:‬م ا‬ ‫‪:‬م ‪ $‬در ن ا‬
‫‪I‬ر‬ ‫د د ا )و ض ن '‪7‬ل ا *‪(* / :‬‬ ‫دت‬ ‫أ‪$‬در ا‬ ‫‪/ :‬ا‬ ‫أن ا‬
‫ن'ز‬ ‫&رد ا‪ 4‬راح و‪4‬ف *( '‪ E‬ذه ‪#4‬و‬ ‫ن أ'‬ ‫ا *&'‪ /‬ا‪C‬دار ‪ 7 * /‬م‪،‬‬
‫ن‬ ‫‪I4‬ت ‪#‬‬ ‫‪&@# / :‬راء أ ‪#= /‬رة‪ ،‬و‪#‬ذ ك ‪:‬ون )* ل‬ ‫ا *‪ ،/ :‬و م ‪ G‬ر ا‬

‫‪#‬ق‪،‬‬ ‫& ل ا‪ 9‬داء ا دي ا ' ‪ d‬ن ‪ )E‬ل و_ ‪6‬ق ا ) ر‪ ،‬ر&‪H‬‬ ‫‪6 - 1‬زة ‪ )*#‬ري‪ :‬ا‪ &9‬د ا ‪6 I7‬‬
‫ص ‪.34‬‬

‫‪82‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫‪'G‬ف وا )*ق‬ ‫ا‬ ‫‪7‬‬ ‫إ ‪ 0‬ؤه‬ ‫)‬ ‫)ن‬ ‫)و ض ' ‪ ، $4‬ا ر ا ذي‬
‫‪) #‬و ض"‪ .1‬وا ‪ T‬ظ ھو أن ا ‪ I 7‬ا‪C‬داري ‪* (7#‬ز ‪$@#‬دار ا )* ل ا ‪:‬‬
‫* را‪:‬ز‬ ‫( ‪:‬ون أ‪_:‬ر د‬ ‫‪$‬درھ‬ ‫‪:‬م ا‬ ‫ن ا ‪7‬رارات وا‬ ‫ا' ‪d‬‬
‫( ‪:‬ن ا ‪$‬ول *( ا )و ‪ I‬ت ا ‪.2/ 6T‬‬ ‫ا ‪' 7‬و' ‪ ،/‬وأ ‪I‬‬
‫‪ /‬ا ‪T‬ز ‪) * /‬و ض ' &‪ /‬ا‪ 9‬داء ا دي‪،‬‬ ‫‪ (7#‬ن ا ظ ھر ا‬ ‫‪:‬‬
‫س ‪$‬در ‪4‬رار ن ا ‪0‬ر ‪/‬‬ ‫ا ) ل ا‪C‬دارة ا ) ‪' 7* E = 9‬ون‪ ،‬و *( ھذا ا‬
‫ا *ف ا‪C‬داري‬ ‫ت دد ‪ # 132‬ر ‪2006-02-15 b‬‬ ‫*(‬ ‫ا‪C‬دار ‪*& # /‬س ا‬
‫ب ر=‪/$‬‬ ‫&‬ ‫أن &*‬ ‫دد ‪=* 2004-02-04-1236‬ص و‪" )6 4‬‬
‫‪ ،‬و‪ 4‬م‬ ‫&ر ن ‪ #‬وق ا & *‪) /‬دم ا و ء ‪ #‬زا‬ ‫‪T0‬ل‬ ‫ا )*‪# /7‬‬ ‫ن ا د‬
‫ن طر ق ا ‪7‬وة ‪ H‬ا‪ E 9‬ظ‬ ‫* ن ‪E'#‬‬ ‫ر& ع ا‬ ‫ا &*س ا ذ‪:‬ور ‪)#‬د ذ ك ‪#‬‬
‫ؤو ‪/‬‬ ‫*ت ا ‪0‬ر ‪ /‬ا‪C‬دار ‪ /‬ا‬ ‫‪ ،‬و‪4‬د‬ ‫‪' :‬ت وا&دة‬ ‫‪) #‬دات وا & زة ا‬
‫روع"‪.3‬‬ ‫ن ا) ل ا‪0‬ر ا‬ ‫* &*س ا &‬
‫ا‪C‬رادة‬ ‫‪@#‬رادة '‪E‬ردة‪@ ،‬ن ھ‬ ‫*‪6‬ن ‪ :‬ن ن ق ا‪C‬دارة '‪ E‬ذ ‪4‬رارا‬
‫س ن ق‬ ‫ددة ‪' 4‬و' ‪ ،‬و‪ '#‬ء *( ذ ك @'‬ ‫&ب أ‪= 9‬رج ن ا ‪I‬وا‪#‬ط ا‬
‫ن طر ق ا ‪' 7‬ون ن =‪T‬ل ا *&وء إ (‬ ‫‪7 #‬وة وإ'‬ ‫‪7‬و‪4‬‬ ‫ا‪C‬دارة ا ر& ع‬
‫* زم ن =‪T‬‬ ‫د‬ ‫) ‪#‬ر ا داءا‬ ‫رم ذ ك @ن د=*‬ ‫م‬ ‫أ'‬ ‫ا ‪ I7‬ء‪ ،‬و‪#‬‬
‫‪) #‬و ض‪.‬‬

‫د ‪#‬رادة‬ ‫*(‪ :‬دد ‪ ،401‬ر ‪* ،2001-06-14 b‬ف إداري دد ‪،2014-1-4 -356‬‬ ‫‪4 - 1‬رار ا &*س ا‬
‫ون )‪.‬‬
‫ط‪ 7 #‬ت ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري ا ‪0‬ر‪ ' ، #‬ور ا &*‪/‬‬ ‫د ا رج‪ :‬ؤو ‪ /‬ا دو ‪ /‬وا & ت ا را‪/ #‬‬ ‫‪-2‬‬
‫ا ‪0‬ر‪J / #‬دارة ا * ‪ /‬وا ' ‪ ،/‬ط‪ /)#‬ا ) رف ا &د دة ا ر‪ #‬ط‪ ،‬ط‪ ،2015 /' ،108 /)#‬ص ‪.366‬‬
‫ا ‪ I7‬ء وا ‪' 7‬ون‪ ،‬ط‪ /)#‬ا ' ‪ /‬ا ر‪ #‬ط‪ ،‬ا ط‪ /)#‬ا‪9‬و ( ‪1429‬ھـ‬ ‫‪$ - 3‬ط‪ (E‬ا راب‪ :‬ا = ‪$‬ر ا )*‬
‫‪2008‬م‪ ،2008 /' ،‬ص ‪.15‬‬

‫‪83‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫ن‬ ‫ن ‪7‬د ا *‪ / :‬ا ' ‪d‬‬ ‫ق @ن & 'ب ا )و ض‬ ‫*( ھذا ا‬ ‫و‪ '#‬ء‬
‫أ ‪ I‬أن ط*ب ا )و ض ن‬ ‫ق‬ ‫ك ا )‪ 7‬ر ا ) دى *‬ ‫ا‪ 9‬داء ا دي @ن‬
‫ن ا ‪T0‬ل ‪ 7‬ره‪.‬‬ ‫ر '‬
‫ن ا‪ 9‬داء ا دي‬ ‫‪ k*# # (I4‬إ&‬ ‫و‪4‬د أ ‪0‬ت ا ‪0‬ر ‪ /‬ا‪C‬دار ‪: /‬‬
‫س ا ) دة‬ ‫ن ‪7‬دان ا *‪ / :‬و ن ا ر ن ن ا‪T0 9‬ل ) ‪ ،‬ن ‪ W‬ر ‪ #‬ن ا‬
‫رت ا ‪0‬ر ‪ /‬ا‪C‬دار ‪/‬‬ ‫د د ھذا ا )و ض و‪ 0*# 9‬و‪ 9‬دة ا‪ E C‬دة ' ‪ ،‬و‪4‬د‬
‫*( أ س ا ر ن 'د ا‪T0 9‬ل‬ ‫‪:‬وم ‪#‬‬ ‫ھذا ا )و ض ‪7#‬و ‪" :‬إن ا )و ض ا‬
‫إذا‬ ‫‪/‬‬ ‫ر وا ن '‪HE‬‬ ‫‪ * /E'G‬م ن ‪ :‬ب‪ ،‬و‬ ‫تا‬ ‫ھو )و ض‬
‫وز م"‪.1‬‬ ‫‪ 7#‬ا )‪ 7‬ر‬
‫ا ‪:‬م ‪) #‬و ض ا ' ‪ d‬ن ا داء ا‪C‬دارة‬ ‫م‬ ‫وإذا ‪ :‬ن *‪ I7‬ء دور‬
‫ا ‪ I7 QI‬ء‬ ‫ن ا *‪ / :‬ا = ‪@ ،/$‬ن ھذه ا ' &‪ ( G 9 /‬دا‪$= 6‬و‪ $‬إذا‬
‫'د *( أ س‪.‬‬ ‫ا و‪I‬وع ‪G#‬ن ا د وى ‪9‬‬
‫‪ / :‬ا و‪I‬وع ‪#‬و‪ HI‬د ‪T 9‬ل ا‪C‬دارة ‪ W‬ر‬ ‫إط ر ا= ‪ $‬ص‬ ‫و‬
‫*( ا &*س ا ‪*#‬دي‬ ‫‪I7‬‬ ‫‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ # /‬ر‪ #‬ط ‪:‬‬ ‫روع‪ ،‬أ‪$‬درت ا‬ ‫ا‬
‫‪/‬‬ ‫‪ /‬ا‪ 9‬داء ا د ‪ 7 (* /‬ر ر‪ /:‬ل ا ‪0‬رب و‪@#‬ر& ع ا‬ ‫‪#‬وز' ‪# /7‬ر ‪H‬‬
‫وأ ‪0‬‬ ‫‪' :‬ت * ‪ ،‬و‪)#‬دم ‪#4‬ول ط*ب ا )و ض‪ ،‬وھو ا ‪:‬م ا ذي م ا ‪'6‬‬ ‫إ(‬
‫ن دم ‪#4‬ول ط*ب ا )و ض‪،‬‬ ‫‪# (I4‬‬ ‫‪ / :‬ا‪ '6 9‬ف ا‪C‬دار ‪ # /‬ر‪ #‬ط‪،‬‬
‫‪:‬م‬ ‫ا )و ض ‪6 E‬دة ر‪ /:‬ل ا ‪0‬رب‪ .‬إ‪ 9‬أ'‬ ‫أداء ا &*س ا &‬ ‫و‪#‬‬
‫‪# 7‬ل * ‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ :G# /‬د ر‪7 ،‬د ‪I4‬ت ‪)#‬دم ‪#4‬ول ط*ب ا )و ض ن ا‪T 9‬ل‪،‬‬
‫‪ / :‬ا‪ / '6 9‬ا‪C‬دار ‪ # /‬را‪:‬ش‪.2‬‬ ‫وھو ا ‪:‬م ا ذي أ د ا‬

‫* ‪ /‬وا ' ‪ ،/‬دد ‪ ،2015 /' ،123-122‬ص ‪.35‬‬ ‫‪6 - 1‬زة ‪ )*#‬ري‪ :‬ا &*‪ /‬ا ‪0‬ر‪J / #‬دارة ا‬
‫* ‪ /‬وا ' ‪ ،/‬دد ‪،123-122‬م س‪ ،‬ص ‪.31-30‬‬ ‫‪6 - 2‬زة ‪ )*#‬ري‪ :‬ا &*‪ /‬ا ‪0‬ر‪J / #‬دارة ا‬

‫‪84‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫‪ 2‬إ‪8‬ر ا "و ض‬ ‫>دارة‬ ‫‪ :‬و ف ا )‪ .‬ء ا'داري ن )ل ا &‬ ‫‪8‬‬


‫ن ا‪ 7‬داء ا دي‬
‫*( ا *‪/ :‬‬ ‫‪7‬د ‪7#‬ت ا‪ C‬رة إ ( أن ا‪C‬دارة ‪4‬د ) د إ ( أن ‪ HI‬دھ‬
‫ث )د‬ ‫‪:‬ل ) ا دا ًء د ‪،‬‬ ‫طرة 'زع ا *‪،/ :‬‬ ‫ا = ‪# /$‬دون *وك‬
‫ھذا‬ ‫ن )*‬ ‫إ ( ‪ I 7‬ة ا‪C‬دارة‬ ‫'د ‪' 4‬و'‬ ‫‪#‬دون‬ ‫ا ‪I‬رر ا 'زوع *‪:‬‬
‫‪ :‬ھل ‪& #‬رد أن ‪HI‬‬ ‫ط ‪) # #‬و ض ن ا ‪I‬رر‪ ،‬ن ھ' 'طرح ا ؤال ا‬
‫؟‪.‬‬ ‫*( ا *ك ا = ص ‪:‬ون ذ ك ‪#‬ررا * ‪:‬م ‪7'#‬ل ا *‪$ / :‬‬ ‫ا‪C‬دارة دھ‬
‫‪I‬ر ا و& ا ‪ 6 I7‬ا‪C‬داري ا ذي‬ ‫إن ا‪ (* /# &C‬ھذا ا ؤال &)*' '‬
‫إ ط ء أ&و‪ /#‬ن ذ ك‪.‬‬ ‫ا ‪IE‬ل‬ ‫‪:‬ن‬
‫أ'&زت ‪#‬ط*ب‬ ‫‪0‬ل ا‬ ‫ت ا را‪* / #‬ز ‪G# /‬داء ‪ / 4‬ا‬ ‫وإذا ‪' :‬ت ا &‬
‫' و ‪6 E‬د ‪@ ،1‬ن ا‪ : C‬ل طرح ‪$=#‬وص '‪7‬ل ا *‪ ،/ :‬ن ا ‪:‬م ‪7'#‬ل *‪/ :‬‬
‫ؤو ‪ /‬ن )ل ا‪ 9‬داء ا دي ا وا‪ (* H4‬ھذه ا *‪/ :‬‬ ‫= ‪6 E /$‬دة ا‪C‬دارة ا‬
‫رو ‪./‬‬ ‫ا')دام ا‬ ‫‪/‬‬ ‫م‪& #‬‬ ‫‪:‬ون ‪ /# _ #‬ر ب أ_ر ‪' 4‬و' ‪) (* /‬ل‬
‫*( ‪ #‬ر ‪b‬‬ ‫ن ا ‪0‬ر ‪ /‬ا‪C‬دار ‪*& # /‬س ا‬ ‫‪7‬د & ء ‪7#‬رار ‪ $‬در‬
‫إط ر 'زع‬ ‫ث ا ‪#‬رت "‪G#‬ن '‪7‬ل *‪ 7 / :‬ر ‪ /‬إ ( ا‪C‬دارة‬ ‫‪2005/12/28‬‬
‫‪ 4‬ت‬ ‫ث إن ا‪C‬دارة ‪*:‬‬ ‫طرة ا ‪' 7‬و' ‪/‬‬ ‫إط ر ا‬ ‫ا *‪ / :‬ا &‪#‬ري ‪ 9‬م إ‪9‬‬
‫‪:‬ل ا داءا د‬ ‫* ھذا‬ ‫@ن‬ ‫‪T‬ء *( *ك ا ‪ 0‬ر = رج ا‪C‬ط ر ا ‪' 7‬و'‬ ‫‪9#‬‬
‫ؤ‪:‬د أن ا ‪0‬ر ‪ /‬ا‪C‬دار ‪/‬‬ ‫رو ‪، * /‬‬ ‫و ‪ EI‬ا‬ ‫‪: 9‬ن *‪ I7‬ء أن ‪:‬ر‬
‫ا' ‪*7‬ت إ (‬ ‫زة ا د ‪ /‬ا‬ ‫*( ن =‪T‬ل ھذا ا ‪7‬رار‪4 ،‬د ر‪4‬ت ‪ #‬ن ا‬ ‫‪*& #‬س ا‬
‫زة ا ‪' 7‬و' ‪ /‬ا & ري ‪#‬‬ ‫*( ا *ك‪ ،‬و‪ #‬ن ا‬ ‫ا دي‬ ‫ا‪C‬دارة ‪)E#‬ل ا دا‪6‬‬
‫ا ) ل"‪.2‬‬

‫‪#‬ق‪،‬‬ ‫ط‪ 7 #‬ت ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري ا ‪0‬ر‪ ، #‬ر&‪H‬‬ ‫ت ا را‪/ #‬‬ ‫ؤو ‪ /‬ا دو ‪ /‬وا &‬ ‫راج ‪:‬‬ ‫دا‬ ‫‪-1‬‬
‫ص ‪347‬‬
‫‪#‬ق ص ‪.154‬‬ ‫ا ‪ I7‬ء وا ‪' 7‬ون‪ ،‬ر&‪H‬‬ ‫‪$ - 2‬ط‪ (E‬ا راب‪ :‬ا = ‪$‬ر ا )*‬

‫‪85‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫‪:‬م ا د'( أو *(‬ ‫وى ا‬ ‫‪ W‬ر أن ا ‪7‬رار ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري *(‬


‫‪ / :‬ا '‪7‬ض‪ ،‬م '‪ H‬ن ‪#‬روز و& ‪& 6 I4‬د د ‪G# I7‬ن ا )و ض‬ ‫وى‬
‫ا م ا‪C‬دارة ا ) د ‪ ،/‬و‪4‬د ا 'د‬ ‫ن ا‪ 9‬داء ا دي &ب أن ‪7' *# 7‬ل ا *‪/ :‬‬
‫س *( ‪4‬وا د ا‪_C‬راء ‪# T#‬ب‪.‬‬ ‫ھذا ا و& ‪#‬‬
‫‪ / :‬ا '‪7‬ض ‪#‬و&وب ط‪ #‬ق أ ‪ :‬م ا‪_C‬راء ‪T#‬‬ ‫ھذا ا‪C‬ط ر ‪I4‬ت‬
‫&)*' أ م‬ ‫ا ‪:‬م ‪7'#‬ل *‪ / :‬ا )‪ 7‬ر و‪I‬وع ا‪ 9‬داء ا دي‪،‬‬ ‫‪#‬ب‪ ،‬و‪#‬‬
‫إ ( ن ‪:‬م * ‪#‬د ) ‪.1‬‬ ‫)و ض ن ‪ 7 / 4‬ر م ' ‪7‬ل *‪:‬‬
‫ا ؤ دة )دم '‪7‬ل ا *‪/ :‬‬ ‫و‪4‬رار‬ ‫‪:‬م ا‪C‬دار ‪ /‬أ ‪:‬‬ ‫و‪4‬د ‪:‬ر ت ا‬
‫*(‬ ‫ر‪W‬م ا‪ 9‬داء ا دي‪# ،‬د وى أ' ‪ :‬ن ن ا ‪E‬روض‬ ‫‪# $‬‬ ‫ا = ‪/$‬‬
‫أ‪ $‬ب ا ‪T‬ك ا ذ ن = روا ا ق ا = ص ‪ @#‬دة ا *‪ / :‬أن و& وا إ ( ا ‪ I7‬ء‬
‫*( ا *ك و رة ا ‪ 7‬م ‪ 0 G#‬ل ا ‪ '#‬ء‬ ‫‪ #‬ن و‪ HI‬ا‪C‬دارة دھ‬ ‫ا ‪ E‬رة‬
‫‪:‬م‬ ‫رت * ا )د د ن ا‬ ‫ا ذي‬ ‫ذ ك وھو '‪E‬‬ ‫وا‪T 9‬ل‪ ،‬و ‪ (7#‬ا ‪#‬رر‬
‫ا‪C‬دارة ن‬ ‫'‬ ‫‪ / :‬ا '‪7‬ض‪ (* ،‬أ' ‪& #‬رد‬ ‫‪#‬‬ ‫‪* = #‬ف در&‬
‫إط ر ا ‪ / *$‬ا ) ‪'@ ،/‬‬ ‫ل ا ‪ '#‬ء‪ ،‬و ‪# Q#$‬ذ ك ؤدي =د ت *& ور‬ ‫أ‬
‫ت ن ا ر& ع‬ ‫دم إ ‪ / ' :‬ا راد وا &‬ ‫‪& 9‬وز ا را&‪ H‬ن ذ ك و‪#‬‬
‫ذ ك ن إ‪I‬رار ‪ Q $ #‬ا ) م وا '‪/)E‬‬ ‫*‪ :‬م *)‪ 7‬رات ا = ‪ # /$‬م‬
‫ا ) ‪./‬‬
‫و *( ا ) وم ' ط ‪ H‬ن و& ‪ ،/' ) /‬أن '‪7‬ر ‪G#‬ن ا‪ &9‬د ا ‪6 I7‬‬
‫ا دول‬ ‫و ‪* ' /‬ر‪ 4‬إ ( ‪ $‬ف 'ظ را‬ ‫ھذا ا ق ‪ ،‬ذھب إ (‬ ‫ا‪C‬داري‬
‫* ‪.2‬‬ ‫ا د‪ #‬ر ا‪ $ 49‬دي ا‬ ‫ت ا را‪(/ #‬‬ ‫*‪) /‬ا &‬ ‫‪Q#$‬‬ ‫ا ‪7‬د ‪: /‬‬

‫‪ - 1‬أ د أ&)ون‪ /*& :‬ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري‪ ،‬ا )دد ‪ ،4‬ر&‪# H‬ق‪ ،‬ص ‪.142‬‬
‫‪ &' - 2‬ب ا ‪ $‬ودي‪ ،‬ا & ت ا را‪0 # / #‬رب ‪ #‬ن ‪7‬و ت ا و ق ا را‪ #‬ورھ ' ت ا ' ‪ /‬ا * ‪/‬‬
‫ت‪ ،‬ط‪ /)#‬ا =* ‪ d‬ا )ر‪ 158 #‬رع ا ن ا _ ' ‪،‬‬ ‫ا 'د &‪ /* * ،/‬ا ‪ / :‬ا را‪ / #‬ودرا ‪ /‬ا‬
‫ا ط‪/)#‬ا و ( ‪ ،2014‬ص ‪.992‬‬

‫‪86‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫إن ط‪ #‬ق ا‪ & 9‬ه ا ‪ 6 I7‬ا &د د ا ‪7'# I 7‬ل ا *‪ (* / :‬إ_ر ا‪ 9‬داء‬
‫&)ل‬ ‫‪ & # /‬و ‪ /‬ن ا‪ : 9‬ت ا ‪' 7‬و' ‪ /‬وا وا‪ / )4‬ا‬ ‫‪$‬طدم ‪9‬‬ ‫ا دي‬
‫*( ا ‪4‬ل‬ ‫‪ /‬ا) *‪/‬‬ ‫ن ا'‬ ‫‪ /‬ط‪7 #‬‬ ‫ن ا ‪)$‬و‪ : # /#‬ن‪ ،‬إن م '‪7‬ل ا‬
‫) د إ ( ا‪T 9‬ء *( ‪ 7‬ر‬ ‫‪ *$‬أن ا‪C‬دارة ا ) د ‪' /‬د‬ ‫‪ # 9‬رات د دة‬
‫م أو‬ ‫روع ا '‪ /)E‬ا ) ‪ ) 9 /‬ر أي اھ م 'وع ا *ك) *ك‬ ‫د‬ ‫ا‪0‬ر‬
‫طور ا ‪ E‬ظ –‪# 4‬ل أو ‪ W‬ر ‪# 4‬ل * ‪E‬و ت‪-‬‬ ‫‪E‬ظ أو‬ ‫‪E‬ظ أو ‪ W‬ر‬ ‫= ص‪(..‬‬
‫ل 'زاع‬ ‫‪T‬ت أو ار ‪ 4 E‬ت أم ‪-9‬‬ ‫‪# 4‬ل أو ‪ W‬ر ‪# 4‬ل * &ز‪ /6‬أو ا ‪7_ ،/ 7‬ل ‪#‬‬
‫)ب‬ ‫‪ 7 /‬ر ‪9 /*# 4 /‬‬ ‫أو = ٍل ن ا 'زا ت‪o َ َ ...‬م ا‪C‬دارة ھو ا )_ور *(‬
‫روع ا راد إ'& زه‪.‬‬ ‫ا‬
‫* ‪ E' /‬ذ ا ‪:‬م‬ ‫‪ $‬دف‬ ‫‪ _:‬ر ن ا ‪9‬ت‬ ‫‪#‬ق أ'‬ ‫و ر ب *(‬
‫ا ‪7'# I 7‬ل ا *‪ / :‬إ_ر ا )و ض ن ا‪ 9‬داء ا دي ددا ن ا ‪)$‬و‪ #‬ت ا وا‪/ )4‬‬
‫*م‬ ‫‪:‬ل رة‬ ‫‪7‬ل س‬ ‫ل '‪ E‬ذ ا ‪:‬م ' ‪:‬‬ ‫&)ل ن ا ‪)$‬ب أو ا‬
‫ا &رة‪.1‬‬
‫ا ‪%‬‬ ‫!?ع ا ‪ 3 / +‬ا !=‬ ‫ا‬ ‫ا ‪ 0 1‬ا ‪ :78 9‬ا‬
‫‪:‬ن‬ ‫ط*‪ 7‬دى ‪ / :‬ا را‪ # ،H6‬ث‬ ‫‪7‬‬ ‫ق ا *‪4 / :‬د‬ ‫‪7‬د ‪ :‬ن‬
‫أو‬ ‫ط ‪ H‬أي أ د ‪7 I‬‬ ‫‪ :#‬ل ا ر ‪ /‬دون أن‬ ‫‪ # $‬ا ‪$‬رف‬
‫'‪.‬‬ ‫ر '‬
‫ط*‪ 7‬ا ‪ #‬را *‪ 7‬ود‬ ‫ّ‪7‬‬ ‫ا ) ود ا = رة م )د ھذا ا ق‬ ‫إ‪ 9‬أ'‬
‫‪7‬رر * ‪ / *$‬ا ) ‪ ،/‬وا ‪)#‬ض‬ ‫‪)#‬ض '‬ ‫أ‪ #$‬ت رد * ‪،‬‬ ‫ا 'و ‪ /‬ا‬
‫‪ ،‬و‪I)#‬‬ ‫رد *( ق ا *‪)# / :‬د ‪4‬‬ ‫ا‪=i‬ر ‪7‬رر * ‪ / *$‬ا = ‪ ،/$‬و‪I)#‬‬
‫‪.2‬‬ ‫رد * ‪#4‬ل ‪4‬‬

‫‪#‬ق‪ ،‬ص ‪.143‬‬ ‫‪ - 1‬أ د أ&)ون‪ /*& :‬ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري‪ ،‬ا )دد ‪ ،4‬ر&‪H‬‬
‫‪#‬ق‪ ،‬ص ‪.157‬‬ ‫ا ‪ I7‬ء وا ‪' 7‬ون‪ ،‬ر&‪H‬‬ ‫‪$ - 2‬ط‪ (E‬ا راب‪ :‬ا = ‪$‬ر ا )*‬

‫‪87‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫ك ا )‪ 7‬ر &‪#‬را ن *‪، :‬‬ ‫و'زع ا *‪& / :‬ل ا '‪ /)E‬ا ) ‪ ،/‬ھو ر ن‬
‫ن ‪I‬رر‪.1‬‬ ‫أ‪# $‬‬ ‫‪$4‬د ا '‪ /)E‬ا ) ‪' /‬ظ ر )و ‪I‬‬
‫‪ / :* * /‬ا = ‪ ،/$‬و ذا ا‪ # 9‬ر‬ ‫*ط‪ /‬ا ‪ (7# / 6 I7‬ھ ا‬ ‫و‪#‬ذ ك‬
‫'‪ # /‬د ا ‪ I7‬ء ر‪ / $ /#4‬ا‪&C‬راءات ا ‪T= /)#‬ل‬ ‫رع ھذه ا‬ ‫‪7‬د و‪ HI‬ا‬
‫ك إ(‬ ‫زة ن ا‬ ‫'‪7‬ل ا‬ ‫ا = ‪ /$‬أ ‪I‬‬ ‫ھ‬ ‫أ'‬ ‫ا ر *‪ /‬ا‪C‬دار ‪: ، /‬‬
‫د وى ا )و ض ا ذي ط*‪#‬‬ ‫'ظر ‪:‬ذ ك‬ ‫ا‬ ‫ا‪C‬دارة ' ز ‪ /‬ا *‪ ،/ :‬وھ‬
‫ك‪ (* ،2‬ا ‪ #‬ر أن 'زع ا *‪ / :‬ن أ&ل ا '‪ /)E‬ا ) ‪ /‬م ‪: #‬م ‪،3 6 I4‬‬ ‫ا‬
‫م م ا‪ E 9‬ق ‪#‬دأ ا ر *‪ # /‬ن ا‪C‬دارة و‪ $‬ب ا )‪ 7‬ر ا راد 'زع‬ ‫‪/‬‬ ‫ث‬
‫ھم ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري‬ ‫‪ :‬إ ( أي د‬ ‫*‪ ، :‬وا'ط‪ 4T‬ن ھ' 'طرح ا‪ : C‬ل ا‬
‫إط ر 'زع ا *‪& / :‬ل ا '‪ /)E‬ا ) ‪/‬؟‪.‬‬ ‫‪ /‬ا *‪ / :‬ا )‪ 7‬ر ‪/‬‬
‫‪# :/‬دا ‪ # /‬د وة‬ ‫وف ') ل *( ا طرق إ ( ا ‪7E‬رات ا‬ ‫و‪ً '#‬ء *‬
‫ل‬ ‫زة‪) ،‬ا ‪7E‬رة ا و ((‪ ،‬رورا ‪ $ = #‬ص ا ‪ I7‬ء ا‬ ‫ا‪J / &) 9‬ذن ‪#‬‬
‫ا‪ 0 C‬ء‬ ‫'زع ا *‪& / :‬ل ا '‪ /)E‬ا ) ‪) /‬ا ‪7E‬رة ا _ ' ‪ ،(/‬و' ‪# /‬دور ‪I 4‬‬
‫را‪ /#4‬ا‪T C‬ن ن ا '‪ /)E‬ا ) ‪) /‬ا ‪7E‬رة ا _ ' ‪.(/‬‬
‫طرة 'زع ا *‪،/ :‬‬ ‫أن ط‪#‬ق‬ ‫‪:‬ن‬ ‫ت ا را‪/ #‬‬ ‫&‬ ‫و ن ذك‬
‫‪ /‬أو ا‪ $ 4‬د ‪ /‬أو _‪ ،/ 7‬ذات '‪/)E‬‬ ‫ر ‪ H‬ا&‬ ‫و&‪ #‬إ'& ز‬ ‫‪ ' 49‬ء ‪ 7‬رات‬
‫إ&‪ #‬ر ‪:T‬‬ ‫ز‬ ‫ل ا‪ ' 4‬ءھ ‪ #‬را‪ : ، I‬ن ھذا ا‪9‬‬ ‫‪)$ ،/‬ب أو‬
‫ر ‪= H‬دم ا ‪/ *$‬‬ ‫ن أ ‪ :T‬م ا ‪T‬ز ‪ &'C /‬ز‬ ‫ا =*‬ ‫ا )‪ 7‬رات و‪ W‬رھم‬
‫وا‪)4‬‬ ‫'‪' 4 H‬و'‬ ‫‪ /‬و&ود‬ ‫ن إراد م‬ ‫ا ) ‪ ،/‬واء ‪#‬ر‪ I‬ھم أو ر‪W‬‬
‫ول دون ا را‪ # I‬ن ا‪C‬دارة وأ‪ $‬ب ا ‪7‬وق‪.‬‬

‫‪ ) - 1‬د ا و را' ‪ ' :‬ز ت ا *‪& / :‬ل ا '‪ /)E‬ا ) ‪ /*& ،/‬ا ) ر‪ ،‬ا )دد ‪# ،52‬دون ذ‪:‬ر ا '‪ ،/‬ص ‪.55‬‬
‫‪: - 2‬ر م ا رش‪ :‬ا ‪' 7‬ون ا‪C‬داري ا ‪0‬ر‪ ، #‬ر&‪# H‬ق‪ ،‬ص ‪.667‬‬
‫‪ - 3‬ا دة ‪ 2‬ن ‪' 4‬ون ‪ 7-81‬ا )*ق ‪'#‬زع ا *‪ / :‬ن أ&ل ا '‪ /)E‬ا ) ‪./‬‬

‫‪88‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫‪Q‬ذن‬ ‫‪#‬‬ ‫ا ;‪86‬ة ا‪,‬و ‪ :/‬ا '‪ 1‬ة ا‪3‬‬


‫زة‬

‫أن ‪$‬ل إ ( 'زع‬ ‫‪':‬‬ ‫طرة 'زع ا *‪& / :‬ل ا '‪ /)E‬ا ) ‪9 /‬‬ ‫إن‬
‫‪ ،‬ن‬ ‫ا *‪ # / :‬رة وا ‪:‬م ‪) #‬و ض إ‪)# 9‬د ا رور ‪ #‬طرة ا ‪ I7‬ء ا‪&) 9‬‬
‫زة ا ؤ‪# 7 / 4‬ل )و ض ؤ‪4‬ت د ‪' * H‬زو ‪/‬‬ ‫‪#‬‬ ‫أ&ل ا ‪$‬دار أ ر ا )&‬
‫*‪ :‬م‪.1‬‬
‫زة ا )‪ 7‬ر رط‬ ‫‪:‬ن ا و‪$‬ل إ ( ا ‪ E‬ق ول‬ ‫و &در ا‪ C‬رة إ ( أ'‬
‫زة‬ ‫ك '‪7‬ل ا‬ ‫‪ /‬دم ‪#4‬ول ا‬ ‫ك وا‪C‬دارة‪ ،‬و‬ ‫إ داع ا )و ض ا ؤ‪4‬ت ‪ #‬ن ا‬
‫ا‪C‬ذن‬ ‫ط ‪ /#‬ا ‪I 7‬‬ ‫‪J Q‬دارة ‪#‬ر ‪ H‬د وى ا )& ‪/‬‬ ‫رع‬ ‫@ن ا‬
‫زة ا )‪ 7‬ر ‪# 7‬ل إ داع ا )و ض‪.‬‬
‫د ا =واص‬ ‫*( ‪ 7‬ر *وك‬ ‫‪ /‬ا را‪ / #‬دھ‬ ‫‪ :‬أ' إذا و‪)I‬ت ا &‬
‫د أو ‪Q$ #$W‬‬ ‫_ل ا داء‬ ‫دون ا رام ا‪&C‬راءات ا ط*و‪@ /#‬ن ذ ك‬
‫‪.2‬‬ ‫ن طر ق ا ‪ I7‬ء ا‪&) C‬‬ ‫‪ $‬ب ا )‪ 7‬ر ط*ب و‪ E4‬أو ر )‬
‫‪C #‬ذن ‪7'#‬ل‬ ‫)&‪T‬ت ‪* (7#‬زم ‪' 4‬و'‬ ‫ا‬ ‫ن ذك ‪I7‬‬ ‫وا'ط‪4T‬‬
‫أن ر ض‬ ‫‪ &) 9 /‬ل‪ ،‬و‪& 9‬وز‬ ‫إ ( ‪7‬د ر‬ ‫د *ط‬ ‫زة دون أن‬ ‫ا‬
‫ث ‪ 7 (7#‬دا ‪ #‬رط‬ ‫طرة‪،3‬‬ ‫ا‬ ‫ن ‪#‬ط‪T‬ن‬ ‫‪4‬د ‪ T‬ظ‬ ‫ا ط*ب إ‪# # 9‬ب‬
‫س ‪ #‬و‪I‬وع ا ق‪.‬‬ ‫ا‪ &) 9‬ل و دم ا‬
‫و‬ ‫'د‬ ‫زة‬ ‫‪C #‬ذن ‪#‬‬ ‫)&‪T‬ت *ز‬ ‫ا‬ ‫‪#‬ذ ك ‪I 4 (7#‬‬
‫طرة ا‪C‬دار ‪/‬‬ ‫‪#‬‬ ‫_‪#‬ت ‪4‬‬ ‫ا‪C‬دارة ' ز ‪ /‬ا *‪ H & / :‬ا‪&C‬راءات ا‬
‫ر ق ا *&وء * ‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ /‬ا = ‪ * /$‬ط ‪/#‬‬ ‫ا ‪T‬ز ‪ ،/‬و ‪ ') * (7#‬ن ‪#‬‬
‫طرة ا ‪' 7‬و' ‪' /‬زع ا *‪./ :‬‬ ‫‪) #‬و ض ن ا‪ 9‬داء ا دي ا ‪#‬ق ن ‪ #‬رة ا‬

‫‪#‬ق‪ ،‬ص ‪.55‬‬ ‫‪ ) - 1‬د ا و را' ‪ ' :‬ز ت 'زع ا *‪& / :‬ل ا '‪ /)E‬ا ) ‪ ،/‬ر&‪H‬‬
‫‪: - 2‬ر م رش‪ :‬ا ‪' 7‬ون ا‪C‬داري ا ‪0‬ر‪ ، #‬ر&‪# H‬ق‪ ،‬ص‪.668‬‬
‫‪:‬م ا‪C‬دار ‪ ' ،/‬ورات ‪ :‬ظ‪ ،‬ا ر‪ #‬ط‬ ‫*( ‪I‬وء ا ‪' 7‬ون ا دث *‬ ‫‪# - 3‬د ‪ t‬داد‪ :‬ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري ا ‪0‬ر‪#‬‬
‫‪ ،1994‬ص ‪.203‬‬

‫‪89‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫*( ‪I 4‬‬ ‫‪:‬ون‬ ‫س ‪ #‬و‪I‬وع‪،‬‬ ‫دم ا‬ ‫رط‬ ‫‪/# ' #‬‬ ‫أ‬
‫‪7 #‬در‬ ‫ط‬ ‫ر‪I‬‬ ‫'دات ا د وة ‪_ #‬‬ ‫ظ ھر‬ ‫)&‪T‬ت ‪7‬ط ق ا ‪ #‬ث‬ ‫ا‬
‫أ‪$‬ل ا ق‬ ‫‪ ،‬ودون أن =وض‬ ‫ا ذي و‪ *$‬إ ( ا‪&C‬راء ا ‪' 7‬و' ا ر‪W‬وب‬
‫‪ I4‬ء ا و‪I‬وع‪.1‬‬ ‫‪$E‬ل‬ ‫*‬ ‫ا ذي ر‪:‬‬
‫ت ا را‪ / #‬وھ ‪$#‬دد ا ‪7‬دم *د وة ا‪/ &) 9‬‬ ‫&‬ ‫وا'ط‪ 4T‬ن ذ ك‬
‫ر‪H‬‬ ‫زة‪: ،‬ون ‪$4‬دھ ا‪ C‬راع ‪ #‬زة ا *ك ا = ص ‪ / 0#‬إ'& ز‬ ‫‪J‬ذن ‪#‬‬
‫* ‪.‬‬ ‫' و ‪= /‬دم ا ‪G‬ن ا ) م ا‬
‫ت‬ ‫إذا ‪ :‬ن ‪ : @#‬ن ا &‬ ‫ول‬ ‫ؤل ھ م‬ ‫ھذا ا ‪$‬دد طرح‬ ‫و‬
‫ا ‪ '#‬ء وا & ز‪ ،‬أي ا ‪#‬دا ‪/‬‬ ‫‪$#‬دد 'زع ا *‪ ،/ :‬ا روع‬ ‫ا را‪ / #‬وھ‬
‫‪7'#‬ل ا *‪ ،/ :‬أم أن أ_ر‬ ‫روع ا ‪7‬رر إ'& زه ‪#4‬ل ا ‪$‬دار ا ‪:‬م ا ‪I 7‬‬ ‫ا‬
‫*( ا ر= ص ' زع ا *‪ 7 # / :‬م ‪ #‬درا ت وا ‪ #‬ث‬ ‫زة ‪$ 7‬ر ‪7‬ط‬ ‫ا‬
‫روع‪.‬‬ ‫ا‬ ‫ا ) دة *‪#‬دا ‪/‬‬
‫زة ا ؤ‪' / 4‬دا ‪Q #‬‬ ‫و ‪#‬دو أن ا ‪ I7‬ء ‪=G‬ذ ‪ E #‬ر ا ول‪ ،‬و ) ‪#‬ر ا‬
‫‪ / :‬ا‪C‬دار ‪/‬‬ ‫ل ا 'زاعّ‪7 ،‬د ا ‪#‬رت ا‬ ‫' زع ا *‪ / :‬و‪ HI‬ده *( ا )‪ 7‬رات‬
‫ن ا )‪ 7‬ر‪ ،‬و م‬ ‫زة )' ‪ ' I‬ا‪C‬ذن ‪T=@#‬ء ا 'زو ‪:* /‬‬ ‫‪ #‬را‪:‬ش "أن ا‬
‫ن *ط‪ /‬ا '‪ E‬ذ ا ‪ #‬ر"‪.‬‬ ‫ذ ك ‪#‬وا ط‪ /‬ا‪C‬دارة ‪#‬‬
‫ُ َ ُد؟‪ ،‬و ھو ‪ $‬ر‬ ‫ھو ‪ $‬ر ا ‪ '#‬ت ا‬ ‫وإذا * ' ‪ #‬ذا ا ‪ E‬ر‬
‫زة ‪)#‬د ‪$‬دور ‪:‬م ‪)# I7‬دم '‪7‬ل ا *‪ / :‬أو ‪)#‬دم ‪#4‬ول ا ط*ب؟ وھو أ ر‬ ‫ھذه ا‬
‫روع ا ' دا‬ ‫‪T‬ء و‪#‬دون ‪#‬ب‬ ‫ا‪9‬‬ ‫ر ' زع ا *‪/ :‬‬ ‫ل‬ ‫‪)#‬د‪،‬‬ ‫‪W‬ر‬
‫‪،#‬‬ ‫‪ 7‬د ‪ / & #‬ا ر ا ‪I7‬‬ ‫س ‪G ' #‬ة ا ) ‪/‬؟‪ ،‬أم أ'‬ ‫إ ( ‪:‬رة دم ا‬
‫ر ب *( ذ ك ن إ=‪T‬ء *)‪ 7‬ر؟‪.‬‬ ‫‪0‬لو‬ ‫و و‪4‬ف ن ا‬

‫‪#‬ق‪ ،‬ص ‪.57‬‬ ‫‪ ) - 1‬د ا و را' ‪ ' :‬ز ت 'زع ا *‪& / :‬ل ا '‪ /)E‬ا ) ‪ ،/‬ر&‪H‬‬

‫‪90‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫ح‬ ‫زة ‪7‬ط *( ا‬ ‫أ إذا أ=ذ' ‪ E #‬ر ا _ ' ا ذي ‪$ 7‬ر *( أ_ر ا‬


‫ل ا ‪I‬ر ‪ 0 ^ /‬ل ا ) ‪@ ،/‬ن ذ ك ؤدي‬ ‫' زع ا *‪ 7 # / :‬م ‪ #‬درا ت وا‬
‫زة ا ؤ‪ / 4‬راد ‪T T /‬ل ا ؤ‪4‬ت‪.‬‬ ‫إ( ا ‪#‬ر ا‬
‫طرة 'زع ا *‪/ :‬‬ ‫زة ا ؤ‪/ 4‬‬ ‫ذ أ د أ&)ون ‪G#‬ن ا‬ ‫رى ا‬
‫‪0‬ل‬ ‫إ'& ز ا‬ ‫ق ا روع‬ ‫ط‬ ‫)و ض ا‬ ‫=ول ' زع ا *‪# 7 / :‬ل ‪7‬د‬
‫ا ‪ / :‬أ‪ T$‬وراء ‪7‬ر ر ا د وى‬ ‫ن ھذه ھ‬ ‫ا ‪7‬ررة ن ا '‪ /)E‬ا ) ‪،/‬‬
‫ھذه ا د وة ‪9 ' I‬‬ ‫ا‪ ،/ &) 9‬وإذا ‪ :‬ن ا ر ‪:‬ذ ك @ن ا ‪ I 7‬ا‪&) 9‬‬
‫زة ا ؤ‪* * / 4‬ك‬ ‫‪$‬در أ ر ‪#‬‬ ‫س ‪&#‬وھر ا ق 'د‬ ‫‪ 7‬د ‪ #‬رط دم ا‬
‫و‪I‬وع 'زع ا *‪.1/ :‬‬
‫ا د وى‬ ‫)&‪T‬ت وھو ‪$#‬دد ا 'ظر‬ ‫و ن ا &د ر ‪ #‬ذ‪:‬ر أن ‪ I 4‬ا‬
‫ز ‪ #‬ن أ&ل‬ ‫ت ا را‪ / #‬وأ‪ $‬ب ا *ك ا = ص‪،‬‬ ‫ا‪ / &) 9‬ا ‪ # / 6 7‬ن ا &‬
‫أ&ل‬ ‫ث &ب أن ‪$‬در ‪7‬رر ا =*‬ ‫‪،‬‬ ‫ا = ذ ‪7‬رر ا =* و دة ‪T$‬‬
‫ا &ر دة‬ ‫‪T @#‬ن ا '‪ /)E‬ا ) ‪/‬‬ ‫' ن ‪ #‬دأ ن ر ‪ ' b‬ر ا ‪7‬رر ا ‪I 7‬‬
‫د د ا '‪ /)E‬ا ) ‪.2/‬‬ ‫‪ ،/‬وإذا ا'‪$‬رم ھذا ا &ل دون أن م ذ ك‪ ) ،‬ن‬ ‫ار‬
‫‪$#‬دد 'زع ا *‪/ :‬‬ ‫ت ا را‪ / #‬وھ‬ ‫*( ا &‬ ‫و‪#‬ذ ك ‪E (7#‬رو‪I‬‬
‫أ&ل ' ن ن ر ‪ ' b‬ر ‪7‬رر ) ن ا ‪T‬ك‪.‬‬ ‫‪ #‬رة ا ر *‪ /‬ا ‪/ 6 I7‬‬
‫‪،/ 7#‬‬ ‫ا‬ ‫زة و'‪7‬ل ا *‪ ،/ :‬أي‬ ‫وإذا ‪ :‬ن ا '‪ 7‬ش ‪4‬د _ ر ‪$=#‬وص ا‬
‫و‪4‬ت وا د‬ ‫زة و'‪7‬ل ا *‪/ :‬‬ ‫ا‬ ‫ذ أ د أ&)ون رى أن إ داع ‪7‬‬ ‫@ن ا‬
‫طرة‬ ‫‪:‬ون أ ‪I‬ل ل *=روج ن ھذا ا‪T =9‬ف )دة أ ‪ #‬ب‪ ،‬أو‪ &) * :9‬ل ‪#‬‬
‫ا ‪$E‬ل ‪H' # 17‬‬ ‫‪ I:‬ن ‪ / *$‬ا طر ن‪ 7 * : ' _ ،‬د ‪& #‬ل ا '‪$‬وص *‬
‫*(‬ ‫رار إ&راءات 'زع ا *‪)# / :‬د ‪$‬و‬ ‫ا‪9‬‬ ‫ا *ط‪ /‬ا ' ز ‪ /‬ن ا ‪ 7‬س‬
‫زة‪.3‬‬ ‫*‬ ‫ا 'د ا ‪' 7‬و'‬

‫‪#‬ق‪ ،‬ص ‪.59-58‬‬ ‫‪ ) - 1‬د ا و را' ‪ ' :‬ز ت 'زع ا *‪& / :‬ل ا '‪ /)E‬ا ) ‪ ،/‬ر&‪H‬‬
‫‪ - 2‬ا ‪$E‬ل ‪ 07‬ن ا ‪' 7‬ون ر‪4‬م ‪.7-81‬‬
‫‪#‬ق‪ ،‬ص ‪.63‬‬ ‫‪ ) - 3‬د ا و را' ‪ ' :‬ز ت 'زع ا *‪& / :‬ل ا '‪ /)E‬ا ) ‪ ،/‬ر&‪H‬‬

‫‪91‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫‪ :‬ا ‪ T‬ص ا ‪ 56‬ء ا ‪DI B" S‬‬ ‫ا ;‪86‬ة ا‬


‫"‬ ‫ا‬ ‫‪ BU,‬ا ‪;%‬‬ ‫‪0‬‬ ‫=ع ا‬

‫ط ‪ / G #‬ا )و ض ن 'زع ا *‪/ :‬‬ ‫أن‬ ‫رع ا ‪0‬ر‪#‬‬ ‫ول ا‬ ‫‪7‬د‬


‫ا *‪/ :‬‬ ‫م‪ ،‬وذ ك ‪$4‬د إ & د 'وع ن ا وازن ‪ #‬ن ‪ ' Q $‬ز‬ ‫‪'#‬ظ م ذي ط ‪H#‬‬
‫وا ‪ E‬ظ‬ ‫رع‪ ،‬ن أ&ل‬ ‫‪ I 7‬ا ر ‪ /‬وا رو'‪ ،/‬و ‪#‬ن ا =ص ا‬ ‫ا‬
‫‪:‬ن‬ ‫ث م ‪ I‬ن & و ‪ /‬ن ا ‪7‬وا' ن وا ‪7‬وا د ا ) ‪ /‬ا‬ ‫‪7‬و‪، 4‬‬ ‫ل‬
‫*( 'ط ق وا ‪.1H‬‬ ‫ط‪7 #‬‬
‫ق إ_ر 'زع‬ ‫د د ا )و ض ا‬ ‫را‬ ‫)&‪T‬ت س‬ ‫ا‬ ‫‪I7‬‬
‫ا ‪$E‬ل ‪ 20‬ن ‪' 4‬ون‬ ‫'ص *‬ ‫دده و ‪) 7‬دد ن ا ‪7‬وا د ا‬ ‫ا *‪ ،/ :‬و ‪:‬ن‬
‫)*ق‬ ‫‪ ،2781‬واء )*ق ا ر ‪#‬ط‪ /) #‬ا ‪I‬رر ا وا&ب ا )و ض ' ‪ ،‬أو‬
‫د د ‪7‬دار ذ ك ا )و ض‪.3‬‬ ‫‪ #‬روط‬
‫ل وى ا ‪I‬رر ا‬ ‫)و ض ن 'زع ا *‪& / :‬ب أن‬ ‫و‪#‬ذ ك‬
‫‪7‬ق أو‬ ‫د إ ( ‪I‬رر ‪ W‬ر‬ ‫‪:‬ن أن‬ ‫‪7‬ق ا ' ‪ n‬ن 'زع ا *‪ ،/ :‬و‪9‬‬ ‫وا‬
‫ب ‪ / 4‬ا )‪ 7‬ر وم ‪$‬دور ‪4‬رار 'زع‬ ‫دد ‪4‬در ا )و ض‬ ‫ل‪ ،‬وا ذي‬
‫'ت‬ ‫د د ھذه ا ‪ / 7‬ا ‪ '#‬ءات وا ‪W‬راس وا‬ ‫ا *‪ / :‬دون أن را (‬
‫ا '&زة دون وا ‪ ' /7‬زع ا *‪' / :‬ذ ' ر أو ‪7 k *#‬رر إ ‪T‬ن ا '‪ /)E‬ا ) ‪،/‬‬
‫'‪E‬س ا و‪4‬ت &ب أن ‪ & 9‬وز ا )و ض ا ‪7‬در ‪ #‬ذه ا ‪ / 4 / E :‬ا )‪ 7‬ر وم‬ ‫و‬
‫'زع‬ ‫' ر ‪7‬رر ا =* ‪ ،‬أو ‪7 k *#‬رر إ ‪T‬ن ا '‪ /)E‬ا ) ‪T ^ /‬ك ا‬
‫د_‬ ‫‪ ،‬و ن & ‪ /‬أ=رى م ‪ 0‬ر ا )و ض 'د ا‪ I 49‬ء‪ # # ،‬ر‬ ‫*‪:‬‬
‫‪ 0‬ل وا ) * ‪ /‬ا ز ‪ H‬إ'& زھ ن ‪6‬ض ا ‪ / 7‬أو ' ‪/# ' # $4‬‬ ‫ا‪T C‬ن ن ا‬
‫&زء ا )‪ 7‬ر ا ذي 'زع *‪.4 :‬‬

‫‪#‬ق‪،‬‬ ‫ت ا را‪ / #‬و ط*‪ #‬ت ا ‪T‬ء ‪ ' ،/‬ورات &*‪ /‬ا )*وم ا ‪' 7‬و' ‪ ،/‬ر&‪H‬‬ ‫‪ - 1‬د أ‪#‬ر‪ :‬ن‪' :‬ظ م ا ر‪ (* /# 4‬ا &‬
‫ص ‪.223‬‬
‫‪ ) - 2‬د ا و را_ ‪ ' :‬ز ت 'زع ا *‪& / :‬ل ا '‪ /)E‬ا ) ‪ ،/‬ر&‪# H‬ق‪ ،‬ص ‪.67‬‬
‫‪ - 3‬أ'ظر ا ‪$E‬ل ‪ 20‬ن ا ‪' 7‬ون ر‪4‬م ‪.80.07‬‬
‫د ا ‪# :‬ور‪ :‬ا‪ 9‬داء ا دي ا‪C‬داري *( ا *‪ / :‬ا )‪ 7‬ر ‪ ،/‬ا ط‪ /)#‬ا و ( ‪ ،2015‬ص ‪.105‬‬ ‫‪-4‬‬

‫‪92‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫=ص ا‪I7‬‬ ‫‪G# QI‬ن د وى ا )و ض ا‬ ‫ن ذك‬ ‫وا'ط‪4T‬‬


‫'‪$‬ب إ ( & 'ب ا )و ض ا ؤ‪4‬ت‬ ‫ت ا را‪G# / #‬دا‪6‬‬ ‫‪E#‬ر‪ ، I‬و * زم ا &‬
‫*( د وى ا ‪:‬م ‪7'#‬ل ا *‪/ :‬‬ ‫زة‪ ،‬إ ( )و ض '‪$‬ب إ‬ ‫ر *‪ /‬ا‪C‬ذن ‪#‬‬
‫)أو‪ ،(9‬أو د وى ا‪T 9‬ل ا ؤ‪4‬ت )_ ' (‪.‬‬
‫أو‪ :7‬د وى ا &م )ل ا &‬
‫طرة 'زع ا *‪ # / :‬ث ھ‬ ‫) ‪#‬ر ا ر *‪ /‬ا ‪ / 6 I7‬أھم ر *‪/‬‬
‫طرة ا &دوى وا ‪ ،/ )E‬و‪4‬د ‪#‬ق أن ‪G# '*4‬ن‬ ‫*( ھذه ا‬ ‫ء ا ذي ‪EI‬‬ ‫ا‬
‫ن ‪' 4‬ون 'زع ا *‪& / :‬ل ا '‪ /)E‬ا ) ‪' ،/‬ص *( ‪:‬ون 'زع‬ ‫ا ‪$E‬ل ا _ '‬
‫طرة‬ ‫*( أھ ‪ /‬ھذه ا ر *‪ ،/‬و &ري ا‬ ‫دل‬ ‫ا *‪ / :‬م ‪: #‬م ‪6 I4‬‬
‫‪&J‬راءات ا‪C‬دار ‪/‬‬ ‫‪6E‬‬ ‫ا ‪ # # / 6 I7‬درة ن ' زع ا *‪ / :‬وذ ك ‪& #‬رد ا‬
‫‪/:‬‬ ‫ث ‪7‬دم ط*‪ #‬إ ( ا‬ ‫وا )*‪$= /7‬و‪7 # $‬رر ا =* ‪،‬‬ ‫'‬ ‫دث‬ ‫ا‬
‫إ ( ا ‪:‬م ‪7'#‬ل ا *‪/ :‬‬ ‫‪#‬دا‪6‬رة '‪E‬وذھ ر‬ ‫ا‪C‬دار ‪ /‬ا وا‪ H4‬ا )‪ 7‬ر ا 'زو ‪:* /‬‬
‫و د د ا )و ‪ I‬ت‪.1‬‬
‫‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ ': # /‬س ‪ #‬ر ‪b‬‬ ‫‪:‬م ا‬ ‫س &ء‬ ‫و *( ھذا ا‬
‫‪ E‬د ن و_ ‪6‬ق ا *ف‪،‬‬ ‫‪ ،2015/06/30‬ول '‪7‬ل ا *‪ /)E' * / :‬ا ) ‪ ،/‬و‪ #‬ث‬
‫"أن ا‪T C‬ن ن 'زع ا *‪ /)E' * / :‬ا ) ‪$ /‬در ‪ 'G #‬ا ر وم ر‪4‬م ‪2.3.777‬‬
‫‪'#‬زع ا *‪ /)E' * / :‬ا ) ‪& # /‬ر دة‬ ‫ا ‪ $‬در ‪ #‬ر ‪ 18 b‬د&'‪#‬ر ‪ 2013‬ا ‪I 7‬‬
‫‪ /‬و‪:‬ذا ‪&#‬ر دة ا &د د ا و ‪ /‬دد ‪ .3153‬و ث إن 'زع ا *‪4 / :‬د ‪ 4‬م‬ ‫ار‬
‫ب ا و_ ‪6‬ق‬ ‫ا ‪$E‬ل ‪ 18‬ن '‪E‬س ا ‪' 7‬ون‬ ‫‪ H &#‬ا‪&C‬راءات ا '‪$‬وص *‬
‫‪# / :‬ذ ك ‪9‬‬ ‫‪:‬ون ) ھذه ا‪&C‬راءات ‪4‬د ا و ت‪ ،‬وا‬ ‫ا *ف‪،‬‬ ‫ا د( ‪#‬‬
‫‪ C‬ران‪،‬‬ ‫وى '‪7‬ل *‪ / :‬ا ‪7‬ط)‪ /‬ا ر‪ / I‬و‪I‬وع ا د وى * &*س ا‪*4C‬‬ ‫)‬

‫‪#‬ق‪ ،‬ص ‪.164‬‬ ‫ا ‪ I7‬ء وا ‪' 7‬ون‪ ،‬ر&‪H‬‬ ‫‪$ - 1‬ط‪ (E‬ا راب‪ :‬ا = ‪$‬ر ا )*‬

‫‪93‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫ا ‪$E‬ل‬ ‫وأن ط*ب '‪7‬ل ا *‪4 / :‬د &ل دا=ل أ&ل ا ' ن ا '‪$‬وص *‬
‫‪ 17‬ن '‪E‬س ا ‪' 7‬ون"‪.1‬‬
‫‪:‬م آ=ر * ‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ ': # /‬س‬ ‫ق‪ & ،‬ء‬ ‫‪E' H‬س ا‬ ‫و‬
‫د '‪ /‬إ ران ‪I‬د ا دة طو‬ ‫‪ / I4‬ا &*س ا‪*4C‬‬ ‫‪ #‬ر ‪،2015/15/29 b‬‬
‫ت ا د ‪ /‬ط*ب '‪7‬ل ا *‪& / :‬ل ا '‪ /)E‬ا ) ‪/‬‬ ‫ثأ‬ ‫‪4‬راش و ن ) ‪" ،‬أ'‬
‫و ‪ 1982‬ا )*ق ‪'#‬زع ا *‪& / :‬ل ا '‪ /)E‬ا ) ‪/‬‬ ‫*( ‪ I 7‬ت ظ ر ‪6‬‬
‫وا‪T 9‬ل ا ؤ‪4‬ت‪ ،‬و ث إن ا ‪$E‬ل ‪ 18‬ن ا ‪' 7‬ون أ ‪T‬ه *زم ' ز ‪ /‬ا *‪/ :‬‬
‫‪ E‬ء ا‪&C‬راءات‬ ‫‪E‬د ا‬ ‫ا )*ق ‪7'#‬ل ا *‪ / :‬و د د ا )و ض ‪#‬‬ ‫‪ E @#‬ع ط*‪#‬‬
‫ا ‪$E‬ول ‪ 8‬و ‪ 10‬و ‪ 12‬ن '‪E‬س ا ‪' 7‬ون‪ .‬و ث إن ا ‪7E‬رة‬ ‫ا '‪$‬وص *‬
‫‪ 0‬ل ا )*ن‬ ‫*‪ /‬ا‬ ‫إذا ‪' :‬ت‬ ‫‪/‬‬ ‫ا = رة ن ا ‪$E‬ل ‪$' 18‬ت *( أ'‬
‫'دات إ_‪ #‬ت‬ ‫‪ /‬ؤدي إ ( إ داع ط*‪ #‬ت ‪G #‬ن ا &وھر‪@ ،‬ن‬ ‫ذات '‪/)E‬‬ ‫'‬
‫رة وا دة و‪4‬ت إ داع ا ط*ب‪ .‬و ث ‪ #‬ن‬ ‫‪:‬ن ا‪C‬د‪9‬ء ‪#‬‬ ‫ا رام ا‪&C‬راءات‬
‫*( ا و_ ‪6‬ق ا د ( ‪* # #‬ف أن ا & ‪ /‬ا د ‪4 /‬د ا و ت‬ ‫* ‪)# / :‬د اط‪T‬‬
‫ا ‪$E‬ول ‪ 8‬و ‪ 9‬و ‪ 12‬ن ا ‪' 7‬ون‬ ‫& ‪ H‬ا‪&C‬راءات ا &وھر ‪ /‬ا '‪$‬وص *‬
‫)ن )‬ ‫‪ 7-81‬ا )*ق ‪'#‬زع ا *‪& / :‬ل ا '‪ /)E‬ا ) ‪ /‬وا‪T 9‬ل ا ؤ‪4‬ت‬
‫‪ /‬ھذه ا‪ /# & 9‬ط*ب '‪7‬ل ا *‪.2"/ :‬‬ ‫وا‬
‫‪ /‬ا را‪ / #‬ا )' ‪ /‬ا‪&C‬راءات‬ ‫ا و ت ا&‬ ‫و ن ذ ك ‪:G‬د ' أ' ‪*:‬‬
‫ددة إ‪ 9‬وأ ر ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري ‪7'#‬ل ا *ك ا = ص‬ ‫طر ا‪C‬دار ‪ /‬وا ‪ / 6 I7‬ا‬ ‫وا‬
‫‪.‬‬
‫& ءت ‪$=#‬وص '‪7‬ل ا *‪/ :‬‬ ‫‪:‬م ا‬ ‫‪$# ':‬دد ا د ث ن ا‬ ‫و‬
‫ھ‬ ‫دى إ ‪ / ' :‬ا ط)ن‬ ‫ول‬ ‫ت ا را‪@ ،/ #‬ن ا ؤال '‪$‬ب‬ ‫*&‬

‫ا *ف ر‪4‬م ‪،2015/7108/13‬‬ ‫‪: - 1‬م ا ‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ ': # /‬س دد ‪ # 2015/7108/576‬ر ‪،2015/06/30 b‬‬
‫ا &*س ا‪ C *4C‬ران ‪I‬د ون وا د أ‪ 4‬س‪.‬‬
‫ا *ف ر‪4‬م‬ ‫‪: - 2‬م ا ‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ ': # /‬س‪ :‬دد ‪ # ،2015/7108/919‬ر ‪،2015/15/29 b‬‬
‫د '‪ /‬إ ران ‪I‬د ا دة طو ‪4‬راش و ن ) ‪.‬‬ ‫‪ / I4 ،2015/7108/14‬ا &*س ا‪*4C‬‬

‫‪94‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫زة‪ W ،‬ر‬ ‫ا ‪C # I 7‬ذن ‪#‬‬ ‫‪ :‬م؟‪ ،‬وھ' 'ذ‪:‬ر أ' إذا ‪ :‬ن ا ر ا‪&) 9‬‬ ‫ا‬
‫و ‪# 4‬ل‬ ‫‪# 4‬ل * )رض وا‪ '6 9‬ف @ن '‪7‬ل ا *‪ / :‬و د د ا )و ض ا ' ‪، 6‬‬
‫ا ق ا )*ق ‪ #‬د د‬ ‫*( و ‪:‬ن‬ ‫‪ '6 T‬ف أ م ا ‪0‬ر ‪ /‬ا‪C‬دار ‪*& # /‬س ا‬
‫ا )و ض ‪7‬ط‪ ،‬أ ا ق ا )*ق ‪7'#‬ل ا *‪ W '@ / :‬ر ‪# 4‬ل ‪ '6 T‬ف‪.1‬‬
‫ر‪ /# 4‬ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري *( ا & 'ب ا )*ق ‪) #‬و ض &راء '‪7‬ل ا *‪/ :‬‬
‫‪7‬وق ا راد‪ ،‬و‪ً '#‬ء *( ذ ك ‪7‬د‬ ‫‪/‬‬ ‫‪E:‬ل ذ ك ن‬ ‫‪I (7#‬رور وأ‬
‫‪:‬م * ‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ ': # /‬س ‪ #‬ر ‪ " ،2015/12/29 b‬ث ‪ :‬ت ‪7'#‬ل‬ ‫&ء‬
‫‪ /‬ار‪T:‬ون دا‪6‬رة‬ ‫‪ (40‬وا ‪&# /'6 :‬‬ ‫ة )آ ت *‬ ‫*‪ / :‬ا ‪7‬ط)‪ /‬ا ر‪ / I‬ا‬
‫‪ C‬ران‪)# ،‬د أدا‪6‬‬ ‫‪ /‬إ ران( ‪6 E‬دة ' زع ا *‪) / :‬ا &*س ا‪*4C‬‬ ‫أزرو )‬
‫‪/‬‬ ‫‪'$#‬دوق ا‪ C‬داع وا د‪ #‬ر‬ ‫‪4‬دروه ‪ 31150‬درھ ( أو إ دا‬ ‫)و ‪ I‬إ&‬
‫ل ' زع ا *‪/ :‬‬ ‫‪ /E‬ا ذ‪:‬ر‪H ،‬‬ ‫ا ' ز ‪# 7 ،/‬ل 'زع *‪ / :‬ا ‪7‬ط)‪ /‬ا ر‪ / I‬ا‬
‫‪ 612 k*#‬درھم"‪.2‬‬ ‫دد‬ ‫ا ‪6 $‬ر ا‬
‫‪/:‬‬ ‫أن ا‬ ‫ا ھ ‪: /‬ن‬ ‫و‪#9‬د ن ا‪ C‬رة إ‪ T 9‬ظ‪/0 # /‬‬
‫‪7‬دار ا )و ض &ب أ‪ & 9‬وز ‪ / 4‬ا )‪ 7‬ر ا 'زوع *‪:‬‬ ‫‪#‬ث‬ ‫ا‪C‬دار ‪ /‬وھ‬
‫‪./‬‬ ‫وم ‪$‬دور ‪4‬رار 'زع ا *‪ / :‬وھو ر ‪ ' b‬ره ‪& #‬ر دة ا ر‬
‫إ ( '‪7‬ل ا *‪/ :‬‬ ‫‪ /‬دم ‪ 4‬م ' زع ا *‪ @# / :‬داع ا ‪ 7‬ل ا را‬ ‫إ‪ 9‬أ'‬
‫ظرف ‪ 6‬أ ر‬ ‫زة‬ ‫ا‬ ‫إ ( ا‪C‬ذن‬ ‫و د د ا )و ‪ I‬ت و‪:‬ذا ا ‪ 7‬ل ا را‬
‫دد‬ ‫أو ‪7 k *#‬رر ا‪T C‬ن ن ا '‪ /)E‬ا ) ّ‪ /‬ا‬ ‫ا‪ #‬داء ن ' ر ‪7‬رر ا =*‬
‫*)‪ 7‬رات ا 'زو ‪ /‬ا *‪ '@ ،/ :‬ؤ=ذ ‪ )#‬ن ا‪ # 9‬ر ‪ / 7‬ا )‪ 7‬ر وم إ داع ھذ ن‬
‫‪ / :‬ا‪C‬دار ‪./‬‬ ‫ا ‪ 7‬ن ‪#I /# :#‬ط ا‬
‫‪ /‬ا را‪ ' / #‬ز ‪ /‬ا *‪ / :‬ھ‬ ‫أ ‪$=#‬وص ‪ $‬ر ف ا د وى‪@ ،‬ن ا &‬
‫د ء أطراف ا 'زاع‬ ‫‪ / :‬ا‪C‬دار ‪# /‬‬ ‫* ‪ ،‬إ‪ 9‬أ' ‪#4‬ل ذ ك ‪7‬وم ا‬ ‫ا‬
‫ا ‪ I7‬ء وا ‪' 7‬ون‪ ،‬ر&‪# H‬ق‪ ،‬ص ‪.167‬‬ ‫‪$ - 1‬ط‪ (E‬ا راب‪ :‬ا = ‪$‬ر ا ) *‬
‫ا *ف ر‪4‬م ‪،2015/7105/17‬‬ ‫‪: - 2‬م ا ‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ ': # /‬س‪ ،‬دد ‪ # 2015/7108//912‬ر ‪2015/12/29 b‬‬
‫ل زوا‪# W‬ن ا ن و ن ) ‪.‬‬ ‫‪ / I4‬ا &*س ا‪ C *4C‬ران ‪I‬د ا دة إ‬

‫‪95‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫ق‪ ،‬إ‪ 9‬أن دم ‪I‬ور أ د ا طراف و= ‪/$‬‬ ‫* ‪7‬ر ر ‪$=#‬وص ا )و ض ا‬


‫) ‪#‬ر ‪#4‬و‪) # ' I 9‬و ض ا ‪ 7‬رح‪.1‬‬ ‫ا 'زو ‪:* /‬‬
‫ن‬ ‫ظ( ‪G#‬ھ ‪' * /0 # /‬زوع *‪:‬‬ ‫‪ / G‬ا )و ض‬ ‫وھ‪:‬ذا * ‪' :‬ت‬
‫*( دو ‪ /‬ا ق‬ ‫ا ‪ :G‬د‬ ‫م ن =‪T‬‬ ‫س ا‬ ‫‪' :‬ت ا و *‪ /‬ا‬ ‫& ‪ ،/‬و‬
‫*ًّم ‪I #‬رورة د=ل & ‪ /‬أ‪_:‬ر درا ‪ /‬وا‪I‬ط‪T‬‬ ‫وا ‪' 7‬ون‪ : '@ ،‬ن ن ا‬
‫‪ & #‬ل ا )‪ 7‬ري‪.‬‬
‫'د إ ( =‪ #‬ر ‪ 7‬ري‬ ‫‪& / ' / G‬ب أن‬ ‫و ذ ك @ن ‪7‬د ر ا )و ض ‪(7#‬‬
‫‪I‬ور ا =‪#‬رة‬ ‫أطراف ا 'زاع‬ ‫د‬ ‫=‪$‬ص‪ ،‬ھذا ا = ر ا ذي &ب * أن‬
‫‪ I 7‬إذا أ ر ‪&@#‬راء =‪#‬رة‬ ‫‪*) / G‬ق ‪7 #‬وق ا د ع‪،2‬‬ ‫وإ‪' : 9‬ت ‪ #‬ط*‪ ،/‬ن ا‬
‫‪ 6 7* /‬أو ‪ 4 #‬راح ا طراف وا ‪ 4 E‬م‪ ،3‬و ن‬ ‫ن ا =‪ #‬ر ا ذي ‪7‬وم ‪ #‬ذه ا‬
‫'‬ ‫ح ط‪#‬و‪W‬را ‪' ،‬‬ ‫ب و& ا ‪ 7E‬وا ‪ I7‬ء ا‪ #=# /' ) 9‬ر‬ ‫ا ‪I‬ل‬
‫=‪$‬ص و * أ‪_:‬ر &دوى و ) ‪./‬‬
‫'د *(‬ ‫إ‪ 9‬أن ‪7‬ر ر ا =‪ #‬ر ‪: 9‬ن *‪ I 7‬ا‪C‬داري ا‪ 9‬داد ‪ #‬إذا م‬
‫‪:‬م * ‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ ': # /‬س ‪ #‬ر ‪b‬‬ ‫&ء‬ ‫أ س‪ ،‬و _ ل ذ ك‬
‫د‬ ‫‪ C‬ران ‪I‬د ا د ( * م ور_‪/‬‬ ‫‪ / I4‬ا &*س ا‪*4C‬‬ ‫‪،2015/12/29‬‬
‫‪)#‬د إ'& ز‬ ‫'دات‬ ‫ت ا ‪:‬م " *( أ' ‪ '#‬ء *(‬ ‫‪#‬ودودوح‪ ،‬و‪4‬د & ء‬
‫ت ‪ $‬ب ا )‪ 7‬ر‬ ‫ا =‪ #‬ر أ' ا ر د ‪7‬ط ‪$ #‬ر‬ ‫رض ن =‪T‬‬ ‫ا =‪#‬رة‪ ،‬وا‬
‫‪/‬‬ ‫‪& #/‬‬ ‫دد ا ‪ / 7‬ا ‪ 7)* / 7 7‬ر ‪/E$#‬‬ ‫دون ذ‪:‬ر ا )' ‪$‬ر وا و_ ‪6‬ق ا‬
‫م ط*‪)# (* H‬ض ا )‪7‬ود‬ ‫أ'‬ ‫ا ‪7‬رو ‪: /‬ر رة ‪ /* #4‬ار‪T:‬ون دا‪6‬رة أزرو‪: ،‬‬
‫ھ‪ :‬ر وا د ‪ _#‬ن ‪ 280000‬درھم‪/ IC # ،‬‬ ‫ا & ورة‪ ،‬د ‪7)#‬د ‪ 7 H #‬ر‬
‫& ل ‪7‬د راء & ‪ H‬ا ‪E‬دان ا ‪7‬وي وا ذي ‪ _# H #‬ن‬ ‫إ ( ‪$‬ورة ن و&ز ر م‬

‫ا ‪ I7‬ء وا ‪' 7‬ون‪ ،‬ر&‪# H‬ق‪ ،‬ص ‪.167-166‬‬ ‫‪$ - 1‬ط‪ (E‬ا راب‪ :‬ا = ‪$‬ر ا ) *‬
‫د ا ‪# :‬ور‪ :‬ا‪ 9‬داء ا دي ا‪C‬داري *( ا *‪ / :‬ا )‪ 7‬ر ‪ ،/‬ر&‪# H‬ق‪ ،‬ص ‪.108‬‬ ‫‪-2‬‬
‫'‪#‬ر‬ ‫‪ - 3‬ا ‪7E‬رة ا و ( ن ا دة ‪ 59‬ن ا ظ ر ا ر ف ‪' 4 /# _ #‬ون ر‪4‬م ‪ # 1.74.447‬ر ‪ 11 b‬ر ‪ I‬ن ‪28) 1394‬‬
‫‪ $ # (1974‬د‪' (* /4‬ص ‪' 4‬ون ا طرة ا د' ‪./‬‬

‫‪96‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫‪،‬‬ ‫ء ا ذي ‪ #‬ن أن ا )و ض ا ذي دده ا =‪ #‬ر &د ‪k #‬‬ ‫‪ 26000000‬درھم ا‬


‫‪ T‬ظ‪ /‬أن ا =‪#‬رة م‬ ‫د * س إ&راء =‪#‬رة ‪ I‬دة ‪)#‬د‬ ‫او&ب ‪I‬رورة إ‬
‫بء‬ ‫طرف ا ذي ‪ 7‬رح ا =‪#‬رة ‪* (7#‬‬ ‫‪:‬ن و‪I‬و ‪ ،/‬و ن & ‪ /‬أ=رى‬
‫‪ # / :‬ر ‪ " ،2015/12/29 b‬ؤ‪:‬دة أ'‬ ‫‪:‬م آ=ر '‪E‬س ا‬ ‫‪6 $‬رھ "‪ ،1‬و& ء‬
‫دت ‪#‬ذ ك إ ( ا =‪ #‬ر‬ ‫ث‬ ‫أ رت ‪&@#‬راء =‪#‬رة *( ا )‪ 7‬ر ا 'زوع *‪، :‬‬
‫‪ /‬و‪I‬وع ا ‪7‬ط)‪ /‬ا ر‪/ I‬‬ ‫د د ‪ / 4‬أ&زاء ا‬ ‫‪ &'@#‬ز ‪7‬ر ر ‪$E‬ل‬
‫م ؤدي ‪6 $‬ر ا =‪#‬رة‬ ‫‪ ،...‬و ث ‪ #‬ن أن ا طرف ا 'زوع *‪:‬‬ ‫ا 'زو ‪:* /‬‬
‫‪7‬رر ) ‪$‬رف ا 'ظر ن ا =‪#‬رة‪ ،‬و'‪7‬ل ا *‪# 7 / :‬ل‬ ‫ر‪W‬م و‪# *$‬ذ ك‪،‬‬
‫ا )و ض ا ‪ 7‬رح ن طرف ا *&'‪ /‬ا‪C‬دار ‪7 * /‬و م"‪.2‬‬
‫ف ‪G#‬ن ا ر‪ /# 4‬ا ‪ / 6 I7‬ا‬ ‫‪ '':‬أن '‬ ‫‪:‬م‬ ‫ن ھذه ا‬ ‫وا'ط‪4T‬‬
‫_ ت ا ‪ / I7‬ا = ‪'# /$‬زع ا *‪،/ :‬‬ ‫) دھ ا ‪ I 7‬ا‪C‬داري '‪$‬ب *( & ‪H‬‬
‫‪7‬ر ر ‪ H &#‬ا ‪ #T‬ت‬ ‫‪7‬ر ر ا =‪ #‬ر‪ ،‬ھذا ا = ر ا ذي '‪ 0#‬أن ُ ِ* ‪o‬م‬ ‫‪#‬‬
‫‪:‬ن *‪ I 7‬ا‪C‬داري ا‪ 9‬داد‬ ‫(‬ ‫وا و_ ‪6‬ق وا ‪6 7‬ق ا = ‪* # /$‬ك ا )‪ 7‬ري‪،‬‬
‫‪$#‬دد ‪7‬د م‬ ‫ت ا را‪ / #‬وھ‬ ‫‪:‬ل ‪ (* n#‬ا &‬ ‫و‪ I #‬و' ‪ ،‬و ( ‪9‬‬ ‫‪#‬‬
‫‪.‬‬ ‫*( زا'‬ ‫_‪7‬ل ‪ :‬ھ* و ‪:‬ل ‪6#‬‬ ‫ا )و ض ذوي ا ‪7‬وق‪،‬‬
‫ا ‪:‬م‬ ‫‪:‬م آ=ر ‪I4‬ت ‪ #‬إدار ‪ /‬و&دة '‪E‬‬ ‫ھذا ا ‪$‬دد & ء‬ ‫و‬
‫‪/‬‬ ‫&‬ ‫‪/‬ا د ( *‬ ‫ا ‪ $‬در ‪ #‬ر ‪G#" ، 2007/06/26 b‬داء )و ‪ I‬ت ا &‬
‫'‬ ‫ا‬ ‫‪6 E‬دة ا د‬ ‫=ص ر‪6‬‬ ‫‪#‬و )رور‪ ،‬أز‪ 0'W‬ن إ‪ *4‬م ا ' ظور‬ ‫‪'#‬‬
‫رة أ ف و ‪ 6‬ن و= ون درھ ‪ ،‬ن‬ ‫‪ 6‬ن و_ ' ‪/‬‬ ‫ون ‪21825000 k*#‬‬
‫‪ / 4‬ا &زء ا ‪ 7‬ط‪ H‬ن ‪ 7‬ره‪ H ،‬ا ‪E‬وا‪6‬د ا ‪' 7‬و' ‪./‬‬

‫ا *ف ر‪4‬م ‪،2015/7108/18‬‬ ‫‪ - 1‬ا ‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ ': # /‬س‪: ،‬م دد ‪ # ،2015/7108/922‬ر ‪،2015/12/29 b‬‬
‫د ‪#‬ودودوح‪.‬‬ ‫‪ / I4‬ا &*س ا‪ C *4C‬ران ‪I‬د ور_‪/‬‬
‫ا *ف ر‪4‬م ‪،2015/7108/10‬‬ ‫‪: - 2‬م ا ‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ ': # /‬س‪ ،‬دد ‪ # ،2015/7108/932‬ر ‪،2015/12/29 b‬‬
‫‪ / I4‬ا &*س ا‪ C *4C‬ران ‪I‬د ا د ( * م ‪: / 6‬زول ‪'#‬ت ‪ 7‬و ن ) ‪.‬‬

‫‪97‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫‪' : / :‬ت ر ‪ /$‬أ د ا رص *( أن ‪:‬ون ا )و ض‬ ‫و‪ '#‬ء *‬


‫ث ‪ 4‬ت ‪&@#‬راء _‪T‬ث‬ ‫د ‪،‬‬ ‫د‪ ' 9‬ب ‪ / 4‬ا )‪ 7‬ر ا ) دى *‬ ‫* ‪I‬رر‬
‫‪ ،‬و‪:‬ذا‬ ‫‪ /‬ا &زء ا ‪ 7‬ط‪ H‬ن ‪ 7‬ر ا د‬ ‫=‪#‬رات ‪$4‬د ا ‪:G‬د ن ا ‪ /7 7‬و ن‬
‫‪ 4‬ت ‪ E #‬ص ‪ 7‬ر ر ا =‪#‬رة ا '&زة ن طرف‬ ‫'‪: ،‬‬ ‫ق‬ ‫ا )و ض ا‬
‫ھذا ا ‪$‬دد‪.‬‬ ‫ا =‪#‬راء‬
‫ن *ط‪7 /‬د ر ‪ ،/‬وا ' دا إ ( ‪:‬ون ا طر ق م‬ ‫‪#/:‬‬ ‫و ' @ن ا‬
‫‪ E‬د ن ' ‪$4 ،‬د ‪7‬و ‪ /‬وھ ‪ /*:‬أز‪/4‬‬ ‫‪ /‬وا‬ ‫إط ر ا را‪ # /:‬ن ا &‬ ‫إ دا_‬
‫م إ دا_ ‪ ،‬وا ' دا إ ( = *ف ا )' ‪$‬ر‬ ‫ن أ&*‬ ‫ء‪ ،‬و‪' #‬ظر إ ( ا ‪ / 0‬ا‬ ‫ا‬
‫ا ' ز ‪$=# /‬وص ‪7‬و م ا )‪ 7‬ر‪@ ،‬ن‬ ‫وا )ط ت ا واردة ‪ 7 #‬ر ر ا =‪#‬رة ا '&زة‬
‫‪ 1500 k*#‬درھم * ر ا ر‪H#‬‬ ‫د ده‬ ‫ذ‪:‬ر رى‬ ‫‪:#‬ل‬ ‫‪ / :‬وا ِ‪'G‬‬ ‫ا‬
‫ا وا د"‪.1‬‬
‫د‪/‬‬ ‫و &در ا‪ C‬رة إ ( أن إ&راء ا =‪#‬رة ا ‪7 / 6 I7‬و م ا )‪ 7‬رات ا‬
‫ا ‪$E‬ل ‪ 20‬ن ‪' 4‬ون 'زع‬ ‫‪' #‬زع ‪ 9‬و‪4‬ف ‪7‬ط *( ا )' ‪$‬ر ا '‪$‬وص *‬
‫ا *‪# ،/ :‬ل م أ ‪ # I‬ط‪ #‬ق & و ‪ /‬ن ا ) ر ا ‪_ / 'E‬ل ا ‪ 7‬م ن طر ق‬
‫ب ‪ /E*:‬ا & ز‬ ‫ت ا ‪I‬ر ‪ / #‬وا‬ ‫د *( ا ‪7‬د رات وا ‪$‬ر‬ ‫ا ‪ 7‬ر'‪ ،/‬وا‪9‬‬
‫*( ا ر‪ #‬ح‬ ‫& ل ا ‪I‬ر ‪/#‬‬ ‫وا *&وء إ ( ُ) ل إ دة ا ‪ 7‬م ا ) ول ‪#‬‬
‫ا )‪ 7‬ر ‪.2/‬‬
‫‪ :‬د وى ا‪A 7‬ل ا ؤ ت‬ ‫‪8‬‬
‫‪' 4‬ون‬ ‫'د &‬ ‫‪' /‬ظ‬ ‫) ‪#‬ر ا‪T 9‬ل ا ؤ‪4‬ت ^ ‪T‬ك ا ) و ‪ /‬ا &‬
‫'زع ا *‪ / :‬ن أ&ل ا '‪ /)E‬ا ) ‪ ،/‬إ‪ 9‬أ' و ‪ H‬ذ ك ظل 'ظ م ا‪T 9‬ل ا ؤ‪4‬ت‬
‫ل *(‬ ‫&)* = *ف ن 'ظ م 'زع ا *‪' ،/ :‬‬ ‫زات ا‬ ‫'‪E‬رد ‪)##‬ض ا‬

‫‪# /‬و )رور–‬ ‫ون ‪I‬د &‬ ‫'‬ ‫‪: - 1‬م ا ‪ / :‬ا‪C‬دار ‪# /‬و&دة‪ ،‬دد ‪ 214‬ا ‪ $‬در ‪ #‬ر ‪ / I4 2007/06/26 b‬ا‬
‫&واھر ا ‪ - *E‬أز‪ 0'W‬ن ‪ *4@#‬م ا ' ظور‪.‬‬
‫ا )* ‪ :‬ا ‪I‬ر ‪ (* /#‬ا ر‪ #‬ح ا )‪ 7‬ر ‪ /‬و'زع ا *‪ /*& ،/ :‬ا‪ ) C‬ع‪ ،‬ا )دد ‪ ،1989 ،1‬ص ‪. 3‬‬ ‫د ا‪C‬در‬ ‫‪-2‬‬

‫‪98‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫‪77‬‬ ‫زة ا )‪ 7‬رات ا *و‪ /E$# /$ = / :* /:‬ؤ‪/ 4‬‬ ‫ق ا *ط‪ /‬ا‪C‬دار ‪/‬‬
‫ن = رة ‪. ## #‬‬ ‫*و'‬ ‫دل‬ ‫* '‪ /)E‬ا ) ‪# 7 /‬ل )و ض‬
‫‪ /‬زوم‬ ‫ددة ‪' 4‬و' ‪$ ' ،‬ر أ‬ ‫زة و ق روط‬ ‫و م ھذه ا‬
‫= س 'وات‪ ،‬وأن‬ ‫‪ (* ،/‬أ‪ & 9‬وز د‬ ‫روع ذي '‪/)E‬‬ ‫ا )‪ 7‬ر =د ‪/‬‬
‫‪1‬‬
‫د‪.9‬‬ ‫)و ‪I‬‬ ‫دد * ك ا )'‬
‫ت ا را‪/ 0# ،/ #‬‬ ‫‪T‬ل ا ‪T‬ك ‪ /E$#‬ؤ‪ / 4‬ن طرف ا &‬ ‫و ن _م‬
‫ل ا طر‪ 4‬ت وا ر‪ /E$‬وا ز‪/4‬‬ ‫)دد أ‪'$‬‬ ‫م &‬ ‫ر رق‬
‫ت ا =‪I‬راء‪...‬و& ‪ H‬ا & زات ا ) و ‪: 9 ،/‬ن‬ ‫ت وا‬ ‫وا وارع وا‬
‫أن & وز دة = س 'وات‪.‬‬
‫ا ‪' 7‬ون‬ ‫زة‬ ‫ل ‪/' :‬‬ ‫ودا=ل ھذا ا و& ا = ر‪@ ،‬ن ' ط ا‪C‬دارة‬
‫'‪0#‬‬ ‫م ا و‪:‬و ‪ /‬إ ‪ (* ،2‬أ'‬ ‫‪7‬ق ا‬ ‫‪/‬‬ ‫ا‪C‬داري‪ # @# ،‬ره و *‪ /‬أ‬
‫‪J‬دارة و‪& #‬رد ا' ء دة ا‪T 9‬ل ا ؤ‪4‬ت أن ) د ا *ك ا = ص إ ( أ‪، # $‬‬
‫‪#4‬ل ا ‪. T‬‬ ‫‪:‬ن *‬ ‫‪/‬ا‬ ‫و‪E'#‬س ا‬
‫‪ #‬د‪ 6‬و‪4‬وا ده‬ ‫ز‬ ‫‪7‬ل و‬ ‫&‪ /‬ا‪C‬دارة ‪' 7‬ون‬ ‫أن‬ ‫‪ 9‬ك‬ ‫و‬
‫ا ‪' 7‬ون ا = ص‪) 9 ،‬ود إ ( ‪:‬ون ا‪C‬دارة‬ ‫‪7‬وم *‬ ‫‪ /‬ن ا ‪7‬وا د ا‬ ‫ا‬
‫ا ‪6 7‬م *(‬ ‫ر ا رق ا) و‬ ‫ن‬ ‫دة‪ ،‬و ‪:‬ن إ ( ‪ I 7‬ت‬ ‫‪* /# $‬ط‪ /‬أو‬
‫‪ 7‬ق ا '‪ /)E‬ا ) ‪.3/‬‬ ‫إ ‪#‬ع ا & ت ا) ‪/‬‬
‫*( ا راد ذوي ا ‪7‬وق‬ ‫‪:‬ل ‪6#‬‬ ‫إ‪ 9‬أن ھذا ا طرح ا = ر ‪0 9‬دو أن‬
‫ت ا را‪/ #‬‬ ‫*ون ن =‪ T‬ا = ‪6‬ر ا ' &‪ /‬ن وء ا ‪T0‬ل ا &‬ ‫‪: #‬ل ‪4‬د‬
‫‪ /E$#‬ؤ‪./ 4‬‬ ‫ا *‬ ‫^ ‪T‬ك ا‬

‫‪: - 1‬ر م رش‪ :‬ا ‪' 7‬ون ا‪C‬داري ا ‪0‬ر‪ ،/ #‬ر&‪# H‬ق‪ ،‬ص ‪.670‬‬
‫‪# - 2‬د ا ‪ 7‬در ‪ : /' #‬أ ‪ :‬ل ا ' ط ا‪C‬داري‪ ،‬ط‪ /)#‬ا ) رف ا &د دة‪ ،‬ا ر‪ #‬ط‪ ،‬ا ط‪ /)#‬ا‪9‬و (‪ ،2006 ،‬ص ‪.5‬‬
‫‪3‬‬
‫‪- ROUSSET Michel : le service public au Maroc، imprimerie EL maarif EL jadida، Rabat،‬‬
‫‪éditions la port، 1994، p 26.‬‬

‫‪99‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫‪@ ،‬ذا أ‪ Q#$‬ا *ك ‪ W‬ر‬ ‫‪4‬‬ ‫ث و&ب )و ض ‪:‬ل *ف أو '‪7‬ص‬


‫ن ‪#4‬ل‪ ،‬و&ب *( ا‪C‬دارة ‪ #‬و&ب ‪I‬‬ ‫‪ ) T Q $‬ل ا ذي ‪ :‬ن =‪$$‬‬
‫طرة 'زع ا *‪ / :‬و ن ذاك ‪7‬در ‪/ 4‬‬ ‫ا‪#‬ع‬ ‫= س 'وات‪_ ،‬م ا روع‬
‫ا‪T 9‬ل‪.‬‬ ‫‪:‬ن *‬ ‫ا )‪ 7‬ر و ق ا و‪ $‬ف ا‬
‫‪ E‬د ن ا‪T 9‬ل ا ؤ‪4‬ت‬ ‫‪$‬ل ا ‪ E‬ق ‪ #‬ن ا‬ ‫و'و&ب ‪ #‬ذ‪:‬ر أ' إذا م‬
‫‪:‬ن *( د =‪ #‬ر ن‪،‬‬ ‫‪/‬ا‬ ‫) '‪/‬‬ ‫ر ‪#‬و رت ‪I‬ور‬ ‫ك ا )' ‪#‬‬ ‫و‪ #‬ن ا‬
‫ر ‪ #‬ر ‪ b‬إ&راء ھذه‬ ‫‪ E‬د ا ذ‪:‬ور‪ ،‬ا =ص ا )' ‪#‬‬ ‫و ذا ا ‪0‬رض =‪#‬ر ا‬
‫رر ا =‪ #‬ران‬ ‫ق‬ ‫'‪E‬س ا‬ ‫'‪E‬س ا و‪4‬ت ) ن =‪ #‬ر‪ ،‬و‬ ‫ا ) '‪ /‬و ط*ب '‬
‫‪I‬را *) * ‪ I ،/‬ن ا )' ‪$‬ر ا ‪T‬ز ‪7 /‬د ر ا ‪I‬رر‪@ ،‬ذا م‬ ‫دد‬ ‫ا وم ا‬
‫‪/‬‬ ‫‪ 0‬ل *( ا ‪E‬ور‪ ،‬أ‬ ‫ا‬ ‫‪$‬ل ا ‪ E‬ق ‪ #‬ن ا طر ن &وز ا روع‬
‫)&ل )رض ا ‪' I 4 (* / I7‬زع‬ ‫‪:‬ن @ن ا طرف ا‬ ‫‪/‬ا‬ ‫=‪T‬ف ‪G #‬ن‬
‫ر ا = ر ن ‪:‬ل‬ ‫‪ '9‬ء ا‪T 9‬ل أو =‪T‬ل ا‬ ‫ر ا وا‬ ‫ا *‪ ،/ :‬و &ب =‪T‬ل ا‬
‫‪ /‬دم ‪$‬ول ا ‪ E‬ق‬ ‫‪0‬رق دة 'وات و‬ ‫‪0‬ل‬ ‫'‪T T /‬ل‪ ،‬إذا ‪' :‬ت ا‬
‫)&ل ا ‪' I 4 (* / I7‬زع ا *‪/ :‬‬ ‫‪G #‬ن ‪ k*#‬ا )و ض‪ ،‬أن )رض ا طرف ا‬
‫'د ا‪ I 49‬ء إ ( ا ‪I‬رر ا ‪ T‬ق ‪ #‬ط‪Q‬‬ ‫دد ‪ k*#‬ا )و ض‪ ' 9 # ،‬د‬ ‫ا ذي‬
‫‪ 0‬ل‪ ،‬أ ا ‪ '#‬ءات‬ ‫ا رض‪ ،‬أو زا‪6‬د ا ‪ / 7‬ا ذي طرأ *( ا رض ‪IE#‬ل إ'& ز ا‬
‫*‪T /‬‬ ‫ا رض ا‬ ‫‪4‬د ‪:‬ون و&ودة‬ ‫' ت ا = *‪ /E‬ا‬ ‫و ا ‪W‬راس وا‬
‫‪1‬‬
‫د ‪ ' H‬أي )و ض‪.‬‬

‫‪#‬ق‪ ،‬ص ‪ 671‬و ‪)#‬دھ ‪.‬‬ ‫رش‪ :‬ا ‪' 7‬ون ا‪C‬داري ا ‪0‬ر‪ ، #‬ر&‪H‬‬ ‫‪: - 1‬ر م‬

‫‪100‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫‪ :‬دور ‪ D 7‬ا‪ V 3‬ء ‪8" DI‬ا‪7‬‬ ‫ا ;‪86‬ة ا‬


‫"‬ ‫ا‬ ‫ا‪J13‬ن ‪ (1‬ا ‪;%‬‬

‫ا و‪I‬وع‪ ،‬و )ل ا ر‬ ‫)رف د وى ا‪ 0 C‬ء و‪I‬وع ا ط)ن 'و‬


‫ت ا را‪# / #‬وا ط‪4 /‬رار‬ ‫ذ ك إ ( طور و )دد & ‪9‬ت د=ل ا &‬ ‫را&‪H‬‬
‫‪1‬‬
‫ا د ‪ /‬إ ( 'ظ م ' ط ا راد دا=ل '‪E‬وذھ ا را‪. #‬‬
‫رو ‪/‬‬ ‫‪7‬ق‬ ‫‪/‬‬ ‫‪ /' I ،/‬أ‬ ‫و ‪:‬ل د وى ا‪ 0 C‬ء ‪/E$#‬‬
‫‪:‬م ا ‪' 7‬ون‪ ،‬و'‪E‬س ا ر ‪ /# ' #‬ر&ل ا‪C‬دارة‬ ‫‪$‬ر ت ا‪C‬دارة و=‪I‬و‬
‫و‪4‬رار‬ ‫‪$‬ر‬ ‫ث &ب أ‪HI= 9‬‬ ‫ر ‪ /‬ا‪ $ $ =9‬ت ا 'وط‪، # /‬‬
‫‪:‬ل ‪4‬رار إداري‪# ،‬ل‬ ‫دار ا ' ز ‪/‬‬ ‫‪' :‬ت ا و‪ H6 4‬ھ‬ ‫* ا ھواء‪ ،‬و‬ ‫*‬
‫دور ا ر‪ /# 4‬ا ‪ (* / 6 I7‬ا ‪7‬رار ا‪C‬داري‪9 '@ ،‬‬ ‫ھ أ س ‪:‬ل ' ز ‪ ،/‬و و‬
‫'د ا ‪7‬ق ن ‪ / $‬ا و‪ H6 4‬ا د ‪/‬‬ ‫‪ 7‬ق ) ‪* /‬ك ا ر‪ /# 4‬ا و‪4‬وف ‪#‬‬ ‫‪E:‬‬
‫*زم أن ‪:‬ون ذه ا و‪ H6 4‬و&ود ‪' 4‬و' ‪.‬‬ ‫وإ'‬
‫أن =ذ ‪4‬رار 'زع‬ ‫و‪ '#‬ء *( ذ ك @' ‪ 9‬ق ر‪ 6‬س ا &*س ا &‬
‫‪ /‬أن =ذ ‪4‬رار ا =* أو 'زع ا *‪ / :‬إ‪ '# 9‬ء‬ ‫أ' ‪& 9‬وز *&‬ ‫ا *‪: 2،/ :‬‬
‫‪3‬‬
‫‪./‬‬ ‫‪ I4‬ا &‬ ‫‪ ،‬ا ذي ‪$E‬ل ‪ #‬داو‬ ‫*( ‪7‬رر ا &*س ا &‬
‫‪7‬ق‬ ‫ت ا را‪ / #‬دف إ ( 'زع ا *‪ / :‬ا = ‪# /$‬ذر )‪/‬‬ ‫‪' :‬ت ا &‬ ‫و‬
‫وال‬ ‫أ ‪I‬ل ا ظروف وا‬ ‫‪ (7#‬ط ‪G# /#‬ن ‪E' HI‬‬ ‫ا '‪ /)E‬ا ) ‪'@ ،/‬‬
‫طرة 'زع‬ ‫د‬ ‫‪:‬ن ن ا‬ ‫(‬ ‫رط ا '‪ /)E‬ا ) ‪،/‬‬ ‫*‪ 7‬م ‪7 #‬د ر ا ' &‪H‬‬
‫ددة‬ ‫ت ا را‪ / #‬إ ( و‪ 7 HI‬س‬ ‫إذا م ) د ا &‬ ‫ا *‪ / :‬ط‪' 7* 7#‬ون‪ ،‬أ‬
‫‪@ ، 7#‬ن أداة ا ‪$E‬ل ر&‪ I7* H‬ء ا‪C‬داري‪ ،‬ا ذي ) ل *( إ ‪ 0‬ء ا ‪7‬رارات‬
‫رو ‪./‬‬ ‫وا ‪7‬ررات ا & وزة ‪ #‬دئ ا‬

‫* ‪ /*& ،/‬ا ر‪ 4‬ب * ' ز ت ا‪C‬دار ‪ /‬وا & ر‪ ،/ :‬ا )دد ا _ ' ‪،‬‬ ‫تا‬
‫د =را& ‪ :‬ا ' ز ت ا ‪&* / 6 I7‬‬ ‫‪-1‬‬
‫'و'‪#‬ر ‪ ،2012‬ص ‪.81‬‬
‫‪ - 2‬ا ‪$E‬ل ‪ 2‬ن ا ‪' 7‬ون ‪ 7.81‬ا = ص ‪'#‬زع ا *‪& / :‬ل ا '‪ /)E‬ا ) ‪./‬‬
‫‪ 25‬ر&ب ‪ ،1423‬ا وا ق ل ‪ 3‬أ‪ :‬و‪#‬ر ‪ ،2002‬ا ‪ $‬در‬ ‫‪ - 3‬ا دة ‪ 35‬ن ا ‪' 7‬ون ‪ ،1.02.297.78.00‬ا ‪ $‬در‬
‫‪& #‬ر دة ا ر ‪ /‬دد ‪ ،5058‬ا ‪ $‬در ‪ #‬ر ‪ 16 b‬ر ‪ I‬ن‪ ،1423 ،‬ا وا ق ل ‪' 21‬و ‪#‬ر ‪.2002 ،‬‬

‫‪101‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫أي أن د وى ا‪ 0 C‬ء ُر ‪ * H‬ط ‪ @# /#‬دام ‪4‬رار إداري ‪$‬در = ‪E‬‬


‫ؤدي إ ( ‪#‬ط‪T‬ن‬ ‫رو ‪ ،/‬إذ أ'‬ ‫‪/‬ا‬ ‫*‪' 7‬ون‪ ،‬و )د ھذه ا د وى أھم و ‪6‬ل‬
‫*‪' 7‬ون‪ 1،‬أي أن ا ‪ I7‬ء ‪ :‬ف‬ ‫و= ‪E‬‬ ‫رو‬ ‫ا ‪7‬رار ا‪C‬داري ‪&:‬زاء )دم‬
‫رط ا '‪ /)E‬ا ) ‪ /‬أم ‪.9‬‬ ‫‪77‬‬ ‫إذا ‪ :‬ن‬ ‫ا ‪7‬رار ا )*ن ' و 'ظر إ‬
‫ا‪C‬دارة‬ ‫إ‬ ‫ر‬ ‫وھذا ‪ ( G‬ن =‪T‬ل را‪ /#4‬ا ھداف ا ‪ / 7 7‬ا‬
‫ث 'و‬ ‫ك ا ر‪ /# 4‬ن‬ ‫' ز ‪ /‬ا *‪ ،/ :‬وو‪ HI‬ا '‪ /)E‬ا ) ‪ /‬ا )*ن *(‬
‫)‪ ،T‬و إذا ‪' :‬ت ‪#‬رر )‪' T‬زع ا *‪ / :‬ا ‪7‬رر &* ‪ ،‬و ن =‪T‬ل ‪H#‬‬ ‫و_‪#‬و‬
‫ا& دات ‪ I4‬ء ا‪ 0 C‬ء '&ده ر ‪ #‬ر * ن‪:‬‬
‫رو ‪ /‬ا '‪/)E‬‬ ‫*(‬ ‫‪$‬ر 'ط ق را‪#4‬‬ ‫*(‬ ‫ا و (‪ :‬ا‪$ 4‬ر‬
‫ل را‪ /#4‬ا‪&C‬راءات ا‪C‬دار ‪' /‬زع ا *‪ H / :‬ا * م‬ ‫'ط ق ‪ I‬ق‬ ‫ا) ‪/‬‬
‫و د دھ ‪،‬‬ ‫ث 'و‬ ‫) ن ا '‪ /)E‬ا ) ‪ * /‬روع ن‬ ‫‪* #‬ط‪ /‬ا‪C‬دارة ا ‪ *7‬د ‪/‬‬
‫‪4‬رار‬ ‫روع‪ ،‬و‪4‬د & ء‬ ‫‪7‬قا‬ ‫راھ ‪I‬رور ‪/‬‬ ‫‪/‬ا‬ ‫ددا‬ ‫ث‬ ‫ون‬
‫أن ا ط ن ) ب *( ا ‪7‬رار ا ط)ون‬ ‫‪ ، 7#‬وا ذي & ء‬ ‫*(‬ ‫ا &*س ا‬
‫إ ءة ا ) ل ا *ط‪ /‬وا')دام ‪#‬ب 'زع ا *‪ / :‬ا ذي ھو ا '‪ /)E‬ا ) ‪./‬‬
‫روع ا ر وم‬ ‫" ث ‪ QI‬ن را&)‪ /‬ا‬ ‫‪4‬رار آ=ر & ء‬ ‫و‬
‫م ن أ&* 'زع ا *‪7* / :‬ط)‪ /‬ا ر‪ / I‬ا‬ ‫‪ ،‬أن ا '‪ /)E‬ا ) ‪ /‬ا‬ ‫ا ط)ون‬
‫أ داث ا &ز‪ /6‬ا ‪ # / ':‬وق أر‪ )#‬ء ا ‪0‬رب‪.‬‬ ‫*‪ :‬ا ط ' ن &*(‬
‫روع ا ز ‪H‬‬ ‫ا‪C‬دارة ‪$=#‬وص ا‬ ‫‪4‬د‬ ‫و ث ‪ QI‬ن ا ‪ ' #‬ت ا‬
‫‪.‬‬ ‫إ'& زه‪ ،‬أن ا ر )*ق ‪ #‬روع ذي ط ‪ H#‬ا&‬
‫ر&‪H‬‬ ‫&‬ ‫دث‬ ‫و ث أن ا‪C‬دارة و ر *( *ط‪7 /‬د ر ‪/‬‬
‫‪ 7‬ق ا '‪ /)E‬ا ) ‪ /‬ا و= ة ن 'زع‬ ‫ا وا&ب 'زع *‪:‬‬ ‫‪ /‬ا را‪I‬‬
‫ا ) ل ا *ط‪."/‬‬ ‫ا *‪ ،/ :‬إ‪ 9‬أذا _‪#‬ت أن ھ' ك ا' راف‬

‫رع ر ‪ I‬ن ا ‪:‬‬ ‫ل ا‪C‬دارة‪ ،‬ط‪ /)#‬دار ا ' ر ا & ور ‪40‬‬ ‫*( أ‬ ‫‪_ - 1‬ر ‪ /‬ا ) و' ‪ :‬ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري ور‪# 4‬‬
‫و&دة‪ ،‬ا ط‪ /)#‬ا و ( ‪ ،2005‬ص ‪.136‬‬

‫‪102‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫ب ا ‪7‬رار ا ؤرخ‬ ‫‪$‬ل ا ‪$‬ر ‪ /)E' # 6 ' Q‬ا ) ‪/‬‬ ‫أ إذا م‬


‫ا *ف ر‪4‬م ‪ 90/8171‬وا ذي ‪ (I4‬ن =‪G# T‬ن ا ‪7‬رار ا ‪ $‬در ن‬ ‫‪1990‬‬
‫ا &*س ا ‪*#‬دي ا ‪'# I 7‬زع ا *‪ / :‬دون ا ‪$‬ر ‪ / *$ # Q‬ا ) ‪: /‬ون ‪4‬د & ء‬
‫‪ I 7‬ت ا ‪$E‬ل ا ول ن ‪' 4‬ون 'زع ا *‪./ :‬‬ ‫= ر‪4‬‬
‫ت دد ‪ # 378‬ر ‪b‬‬ ‫‪ / I4‬ا ر‪ /:‬ا )‪ 7‬ر ‪،/‬‬ ‫إ‪ 9‬أن ا ‪7‬رار ا ‪ $‬در‬
‫ا '‪ /)E‬ا ) ‪ " ،/‬ث أن ا &*س أ_‪#‬ت و&ود‬ ‫و‪9‬‬ ‫‪:‬ل‬ ‫‪،1992/12/10‬‬
‫‪ /:‬ا )‪ 7‬ر‪-‬‬ ‫ا ‪*0‬ت ظروف ا ط '‪- /‬‬ ‫*وك ا‪C‬دارة ا‬ ‫‪#‬ر‬ ‫ا' راف‬
‫‪ G#‬وا‬ ‫*( ‪ 7‬رھ ‪ 7 ،‬ت ‪4 H ##‬ط‪ H‬أر‪' : / I‬ت ا ط '‪4 /‬د & ز‬ ‫و طر‬
‫‪7‬ق‪ :‬ب‬ ‫‪ E‬د أن ا دف ا ذي و= ‪ : ،‬ن ھو‬ ‫ا = ‪ # /$‬ر= ص ن ا‪C‬دارة‬
‫ب ‪ / *$‬ا ط '‪."/‬‬ ‫دي *(‬
‫ا‪ 0‬ب ‪#‬ر‪#‬ط‬ ‫أن ا '‪ /)E‬ا ) ‪*) /‬ن '‬ ‫&ب ا‪ C‬رة إ‬ ‫إ‪ 9‬أن‬
‫ؤدي ‪ I7 #‬ء ا‪C‬داري إ ( ا‪ E :9‬ء ‪ #‬وا‪/)4‬‬ ‫م‬ ‫أو ‪ /*: #‬أو ‪ #‬و ‪ H‬ر ق‬
‫‪$‬‬ ‫ھدف ا '‪ /)E‬وا ر ق ا ) ن دون ا =وض‬ ‫‪E$#‬‬ ‫'‬ ‫ا )*ن‬
‫و ‪7‬د رھ و واز' ‪ ،‬و )ل دم و‪I‬وح ا ' ‪ /‬ا ‪J / 7 7‬دارة ' ز ‪ /‬ا *‪ / :‬وا‬
‫ر ‪:‬ز‬ ‫ول دون ا رؤ ‪ /‬ا وا‪ / I‬ا‬ ‫‪4‬د ‪:‬ون ' ر ‪ ،/‬ؤدي إ ( إ‪ #‬م و‪ W‬وض‬
‫ؤدي إ ( أن ‪ #‬ط *ك‬ ‫ر ‪ /‬ا '‪ /)E‬ا ) ‪ ،/‬وھو‬ ‫ا را‪ /#4‬ا ‪/ 6 I7‬‬ ‫*‬
‫) ‪#‬ر ذات د‪(* / 9‬‬ ‫د ‪)#‬ض ا ظروف وا ‪ #T‬ت ا‬ ‫ا ر‪ (7# /# 4‬رھ ' ‪#‬‬
‫‪ / :‬ا '‪7‬ض‬ ‫‪، 7#‬‬ ‫*(‬ ‫‪$‬ول ا‪ '9‬راف‪ ،‬و'ود أن ' ر إ ( أن ا &*س ا‬
‫وا& ‪/‬‬ ‫ر )ت إ‬ ‫ا ) ل ا *ط‪ /‬ا‬ ‫‪*#4 ،‬ت ا ط)ون ‪# #‬ب ا طط‬
‫ن‬ ‫و ‪T‬‬ ‫رو‬ ‫*(‬ ‫ر ‪7 H‬ررات 'زع ا *‪ / :‬و و ( ‪ #‬ط ر‪# 4‬‬
‫‪1.‬‬
‫ا ‪' 7‬ون‬ ‫ر‬ ‫ث & وز ا دود ا‬
‫ت ا را‪/ #‬‬ ‫ا&‬ ‫وا'ط‪ 4T‬ن ھذا ا ‪ $E‬ل ‪ ' QI‬أن ا‪C‬دارة ا ) و ‪# /‬‬

‫‪#‬ق‪ ،‬ص ‪ ،75‬و ‪)#‬دھ ‪.‬‬ ‫‪ ) - 1‬د ا و را_ ‪ ' :‬ز ت 'زع ا *‪& / :‬ل ا '‪ /)E‬ا ) ‪ ،/‬ر&‪H‬‬

‫‪103‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫م‬ ‫س ا‬ ‫‪ #‬ره ا ‪ / 0‬ا‬ ‫‪ I‬ر رط ا '‪ /)E‬ا ) ‪# /‬‬ ‫‪* (7#‬ز ‪# /‬‬
‫د 'زع ا *‪ / :‬ا = ‪./$‬‬ ‫ظ* ا‬
‫‪ /‬ا ‪T‬ك‬ ‫طرة ‪& 9‬وز إد= ل أ ‪) /‬د ‪T‬ت أو ‪ 0‬رات *(‬ ‫وط *‪ /‬ا‬
‫‪' :‬ت 'د إ ‪T‬ن ا '‪ /)E‬ا ) ‪ /‬إ‪# 9‬ر=‪ /$‬ن ط ب 'زع ا *‪ # ،/ :‬ث أن‬ ‫ا‬
‫*ك‬ ‫*‬ ‫& ل 'زع ا *‪ HI= / :‬إ ( ار ‪ E‬ق‬ ‫د=*ت‬ ‫ا )‪ 7‬رات ا‬
‫‪.‬‬ ‫ا )‪ 7‬رات‪ ،‬وا ذي ‪)# I7‬دم ‪ 0‬ر‬
‫' ن‪ W ،‬ر أن ھذه ا دة ‪4‬د ‪:‬ون أطول ‪:‬‬ ‫و دد دة ھذا ا‪9‬ر ‪ E‬ق‬
‫ث ‪$‬ل ھذه ا دة إ (‬ ‫‪،/6‬‬ ‫ھو ا ل ‪ /# ' #‬ر وم ا ‪ $‬د‪= (* /4‬طط ا‬
‫ن أ&ل ‪ '#‬ء ا ‪ Q $‬ا‪C‬دار ‪/‬‬ ‫ر 'وات إذا )*ق ا ر ‪ 7)#‬رات 'زع *‪:‬‬
‫ت وا ران و‪ W‬رھ ‪ ،‬و ر ‪ HE‬ا دة‬ ‫‪ /‬ا ‪ *7‬د ‪: /‬‬ ‫ة ا‪&9‬‬ ‫أو ' ‪f‬ت ا‬
‫رات‪،‬‬ ‫ت و‪4‬وف ا‬ ‫ت‪ ،‬و‬ ‫ر ن '‪* /# ' # /‬طر‪ 4‬ت ا ) ‪ ،/‬وا‬ ‫إ(‬
‫‪1‬‬
‫وا ' طق ا =‪I‬راء‪ / IC # ،‬إ ( ا & زات ا ر ‪ T : / I‬ب ن & ‪./ ' _ /‬‬
‫= م ھذا ا ‪ #‬ث أ' ‪ I7* (7#‬ء ا‪C‬داري ا دور ا ‪ #‬رز‬ ‫و'ود أن ' ر‬
‫ا *‪ ،/ :‬وا ذي ) ‪#‬ر أ ( ‪ :‬ب‪،‬‬ ‫‪7‬وق ا راد = ‪ /$‬ا ق‬ ‫‪/‬‬
‫‪:‬ل‬ ‫) م ‪ ' I#‬ت ‪' 4‬و' ‪،/‬‬ ‫‪:‬ن أن ‪ # H #‬ا راد‪ ،‬وھو ا ذي‬ ‫وأ ( ق‬
‫‪7‬ق رط ا '‪/)E‬‬ ‫‪ ،‬إ‪ 9‬إذا‬ ‫‪ (* /' $‬أ ‪ :T‬م ‪ #‬ث ‪: 9‬ن ا س ‪ #‬و‪ #‬ر‬
‫&‪#‬ر ا ‪I‬رر‪ ،‬إ‪ 9‬أن‬ ‫س ا ذي ) د *‬ ‫ا ) ‪ ،/‬ا ذي ‪ *# 7‬ا )و ض ‪ # #‬ره ا‬
‫& ل 'زع ا *‪$= / :‬و‪$‬‬ ‫‪:‬ل و ^ ف '‪7‬ط‪ /‬وداء‬ ‫ا = رة ‪ _:‬را‬ ‫ھ‬
‫ث ‪9‬زال ا واط'ون 'ظرون إ ( 'زع‬ ‫ت ا را‪،/ #‬‬ ‫إذا )*ق ا ر ‪& #‬‬
‫ا *‪ (* / :‬أ' ‪$W‬ب‪' ،‬ظرا * )و ‪ I‬ت ا ز *‪ /‬ن & ‪ ،/‬وا‪&C‬راءات ا ‪' 7‬و' ‪/‬‬
‫*‪،/:‬‬ ‫‪:‬م ا‪C‬دار ‪# /‬‬ ‫ا ‪ /E*:‬وا طو *‪ /‬ن & ‪ ،/ ' _ /‬و ن & ‪ /*4 /_ _ /‬ا‬
‫‪:‬م ا‪C‬دار ‪$4 ،/‬د ا ط ‪/#‬‬ ‫ول دون و& ا واط' ن إ ( ا‬ ‫‪77‬‬ ‫‪76‬‬ ‫‪:‬ل‬
‫‪7 #‬و‪ 4‬م‪.‬‬

‫‪#‬ق‪ ،‬ص ‪.185‬‬ ‫رش‪ :‬ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري ا ‪0‬ر‪ ، #‬ر&‪H‬‬ ‫‪: - 1‬ر م‬

‫‪104‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫‪:D‬‬ ‫ا‬ ‫ا‬


‫‪8‬ا‬ ‫‪ 1 #0‬ت ا‬ ‫ا‪3‬دار?‬ ‫!‪W‬و‬ ‫ا‬

‫‪7‬ق‬ ‫‪/‬‬ ‫' ا ) ‪$‬ر إ دى ا ر‪6 :‬ز ا‬ ‫) ‪#‬ر ا ‪ T‬ر‪:‬ز ‪/‬‬


‫_*‬ ‫ا د ‪7‬راط ‪@ ،/‬ذا ‪' :‬ت ھذه ا = رة دف إ ( إ راك ا )ب ن =‪T‬ل‬
‫ت د ور ‪ /)# ' /‬ن ا= رات ا )ب‪@ ،‬ن‬ ‫و ‪ /‬ؤو' ا وط' ‪ /‬وإ & د ؤ‬
‫&ر‪ /#‬ا ‪ T‬ر‪:‬ز ‪# ) /‬ر ‪:‬ذ ك &زءا ‪& 9‬زأ ن ھذه ا د ‪7‬راط ‪ ،/‬إذ ن =‪T‬‬
‫* ‪# ،/‬وا ط‪/‬‬ ‫ر ا ؤون ا‬ ‫‪ /‬ن‬ ‫‪ :‬ن ا & ‪ /‬أو ا‪ *4C‬م أو ا &‬ ‫‪:‬ن‬
‫‪ /‬وا _‪/ 7‬‬ ‫‪:‬ل ا‪ $ 49‬د ‪ /‬وا‪&9‬‬ ‫& س ' =‪: ،/#‬ون *( *م ‪ H &#‬ا‬
‫ةا و ‪: * /‬ن‬ ‫ا‬ ‫=ذ دة أو&‬ ‫‪ ،/‬ھذه ا = رة ا‬ ‫ا&‬ ‫ا ‪6‬دة‬
‫دود ا و ‪6‬ل ا = ‪ /$‬وا و‪I‬و ‪/‬‬ ‫‪ /‬ا را‪/ #‬‬ ‫‪7‬وم ‪ & #‬ز ا &‬ ‫ا‬
‫& ت‬ ‫ا ' وي و *‪/ #‬‬ ‫‪ 7‬ق =طط‬ ‫ث )د‬ ‫ا و&ودة رھن إ ر ‪،‬‬
‫ا واط' ن‪.‬‬
‫)*‬ ‫‪ /‬ا را‪ (* / #‬دة و ‪6‬ل و‪I‬و ‪/‬‬ ‫د ا&‬ ‫ن =‪T‬ل ا‬
‫ل ا ‪E‬ر أو & ز ا طرق أو‬ ‫ا ' و ‪ ،/‬واء )*ق ا ر ‪G#‬‬ ‫ر)‬ ‫‪ &'C‬ز‬
‫ت‬ ‫‪#‬ب أ‪I‬رارا و واد_ ^ راد‪ ،‬ل ا &‬ ‫ن ‪ 'G‬أن‬ ‫ا دا‪6‬ق أو ‪ W‬رھ ‪،‬‬
‫‪1‬‬
‫؟‬ ‫‪$‬‬ ‫‪#‬ب‬ ‫ؤو ‪ /‬ن ا ‪I‬رار ا‬ ‫‪) /‬د‬ ‫ھذه ا‬ ‫ا را‪/ #‬‬
‫_ر‬ ‫د د ط‪ /) #‬ا د وى ا‬ ‫‪#‬دا ‪/‬‬ ‫*( ھذا ا طرح '‪0#‬‬ ‫و ‪/# &J‬‬
‫‪7#‬ت‬ ‫@ذا ‪' :‬ت د وى ا‪ 0 C‬ء ‪:‬‬ ‫ت ا را‪ ،/ #‬و '‬ ‫ؤو ‪ /‬ا &‬ ‫‪'G #‬‬
‫روع‬ ‫دا ) ا ‪7‬رار ا‪C‬داري ا ‪ 0‬ر‬ ‫ا‪ C‬رة ) ‪#‬ر د وى و‪I‬و ‪$ = /‬م‬
‫ؤو ‪ /‬ا‪C‬دار ‪،/‬‬ ‫( ‪#‬د وى ا‬ ‫ط ‪@ ، 6 0 @# #‬ن د وى ا )و ض أو‬
‫ث * س‬ ‫ل‪،‬‬ ‫إط ر د وى ا ‪ I7‬ء ا‬ ‫د وى ‪ 0‬رة د وى ا‪ 0 C‬ء‪ ،‬د=ل‬

‫‪#‬ق‪ ،‬ص ‪.31‬‬ ‫‪ ،‬ر&‪H‬‬ ‫‪$‬‬ ‫‪#‬ب‬ ‫* ‪ /‬ن ا ‪I‬رار ا‬ ‫ت ا را‪ / #‬ا‬ ‫ؤو ‪ /‬ا &‬ ‫د ‪$4‬ري‪:‬‬ ‫‪-1‬‬

‫‪105‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫‪7‬ر ر‬ ‫*ط ت وا )‪/‬‬ ‫ا‪I7‬‬ ‫&‪#‬ر ا ‪I‬رر ا ذي أ‪ ، # $‬و *ك‬


‫‪1‬‬
‫ؤو ‪./‬‬ ‫ا ‪I‬رر و د د ا‬
‫* ‪ /‬و 'طوي‬ ‫ؤو ‪ /‬م & ‪ # H‬دئ ا ‪ / :‬ا‬ ‫‪#‬دأ ا‬ ‫‪ '#‬ءا *( ذ ك‬
‫‪2‬‬
‫وى ن‬ ‫ت ا را‪: / #‬‬ ‫ؤو ‪ /‬ا &‬ ‫‪:‬ون‬ ‫و‪)#‬د ‪' 4‬و' ‪،‬‬ ‫*( ‪)#‬د أ=‪4T‬‬
‫دة‪ ،‬أھ‬ ‫ن =‪T‬ل ا ‪ #‬رات‬ ‫و ت ا‪C‬دارة ا ) و ‪ : ،/‬ب ‪$‬دا‪4‬‬
‫ل واطن‬ ‫ل ا ‪ :‬ف ا ) و ‪ ،/‬إ‪ 9‬أ' ‪ 0#' 9‬أن‬ ‫واة ا واط' ن‬
‫‪ /‬ا را‪.3/ #‬‬ ‫‪E #‬رده ا ' ‪ d6‬ا *‪ ' / #‬ط ت ا &‬
‫ت ا را‪ _ 9 / #‬ر دا‪6‬‬ ‫ؤو ‪ /‬ا &‬ ‫أن‬ ‫'‪ 0#‬ا‪ C‬رة إ‬ ‫إ‪ 9‬أن‬
‫ر‪:‬‬ ‫أن ‪:‬ون ا ‪I‬رر‬ ‫ن ‪'G‬‬ ‫' ك ن ا ‪9‬ت ا‬ ‫‪: #‬ل ‪ :‬ل و ط*ق‪،‬‬
‫ر‬ ‫‪G: ،/‬ن ‪7‬ود ا ‪6‬ق‬ ‫‪ #‬ن ا‪C‬دارة وا =ص ا ‪I‬رر‪ ،‬و _ ل ھذه ا‬
‫و دوث‬ ‫ر‬ ‫' ‪ ' d‬ا'‪T7‬ب‬ ‫*وء ‪E #‬ر‪،‬‬ ‫طر ق‬ ‫‪ #‬ر ‪E /‬رط‪/‬‬
‫ن& ‪/‬‬ ‫‪#‬ب ا دث ھو ا ر ‪ /‬ا ‪E‬رط‪6 * /‬ق ن & ‪ ،/‬أ‬ ‫‪،‬‬ ‫&‬ ‫&روح‬
‫م‬ ‫‪ 7 /‬م ‪:‬ل ن ا‪C‬دارة ا‬ ‫‪ E ،/6‬ھذه ا‬ ‫أ=رى @ن ا طر ق ‪' :‬ت‬
‫=ص إ‪T$‬ح ا طر ق و‪ ، ' $‬وا ‪I‬رر ا ذي & وز ا ر ‪/‬‬ ‫‪7‬م ‪#‬وا&‪#‬‬
‫ددة‪.4‬‬ ‫ا‬
‫ت ا را‪،/ #‬‬ ‫وى ا = ص ‪ #‬ؤو ‪ /‬ا &‬ ‫ھذا ا‬ ‫و ‪7‬وم ا ' ز ‪/‬‬
‫ن ا *وك‬ ‫ا‪ '9‬راف‬ ‫ا ' دا *( _‪ /_T‬أر‪ :‬ن‪ :‬ا ول وھو ا =ط‪ G‬و _ل‬
‫ا ‪ G‬وف وا ر‪:‬ن ا _ ' ‪ :‬ا ‪I‬رر ا ' ‪ d‬ن ذ ك ا =ط‪ ،G‬وا ر‪:‬ن ا _ ث‪ :‬وھو أن‬

‫ؤو ‪ /‬ا‪C‬دار ‪ :/‬درا ‪ 7 /‬ر'‪ /# : ،/‬ا ' ‪ /I‬ا )‪$‬ر ‪،/‬‬ ‫& لا‬ ‫د‪ * :‬ن 'ظر ‪ /‬ا =ط‪ G‬ا =‪$‬‬ ‫‪-1‬‬
‫ا ط‪ /)#‬ا و (‪ ،‬ص ‪.23‬‬
‫* ‪ ،/‬ط‪ /)#‬طوب‬ ‫‪: - 2‬ر م رش‪0 :‬رب ا ‪ / :‬ا طورات ا ‪ 7‬ر‪ #‬ت وا رھ ' ت‪ /* * ،‬ا ‪ T‬ر‪:‬ز ‪ /‬وا‪C‬دارة ا‬
‫‪#‬ر س‪ ،‬ا ط‪ /)#‬ا _ ' ‪ ،2011 /‬ص ‪.133‬‬
‫‪3‬‬

‫* ‪ /‬وا ' ‪ /* * ،/‬وا‪H I‬‬ ‫ؤو ‪ /‬ا‪C‬دار ‪ ،/‬ا &*‪ /‬ا ‪0‬ر‪J / #‬دارة ا‬ ‫ا‬ ‫‪ - 4‬د دي‪ :‬ا )و ض ن ا ‪I‬رر‬
‫ا ‪ ،/‬ا )دد ‪ ،1998،14‬ص ‪.91‬‬

‫‪106‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫‪:‬ون _ ‪ # / ## /4T /‬ن ا ‪I‬رر وا =ط‪ ،G‬أي أن ‪:‬ون ا ‪I‬رر ' &‪ # /‬رة‬
‫و‪4‬وع ا =ط‪.1G‬‬
‫و *( ا ) وم‬ ‫ؤو ‪ /‬ا‪C‬دار ‪،/‬‬ ‫‪ 7‬م ا‬ ‫‪:‬ل '‪$‬را أ‬ ‫=ط‪G‬‬
‫روع‪ 9 ،‬ر‪:‬ز *( أي أ س ‪' 4‬و' ‪$@: ،‬دار ‪4‬رارات‬ ‫‪ E‬ر ‪#‬و&ود )ل ‪ W‬ر‬
‫دي ' ‪ d‬ن ‪$‬رف * وس ‪J‬دارة أ_' ء ا ‪ 7‬م‬ ‫ل‬ ‫رو ‪ /‬أو‬ ‫إدار ‪ W /‬ر‬
‫ا 'و ‪.2/‬‬ ‫‪ '#‬ط‬
‫‪:‬ل‬ ‫ا ‪I‬رر &ب أن ‪:‬ون ‪ #‬را‪ ،‬أي أن‬ ‫_ل‬ ‫أ ا ر‪:‬ن ا _ ' وا‬
‫س‬ ‫‪:‬ذ ك أن‬ ‫'‪0#‬‬ ‫‪7‬ق ا و‪4‬وع‪: ،3‬‬ ‫' &‪ # /‬رة ذ ك ا =ط‪ ،G‬وأن ‪:‬ون‬
‫م ‪/E$ #‬‬ ‫‪9‬‬ ‫ا ‪' 7‬ون‪) T ،‬و ض ن ا ‪I‬رار ا‬ ‫ا ‪I‬رر و‪/ )I‬‬
‫ا 'ظ م ا ) م وا‪i‬داب ا ) ‪،/‬‬ ‫ددة‬ ‫& وز ا ‪ )#‬د ا‬ ‫رو ‪ /‬وا ‪' 7‬و' ‪ /‬وا‬ ‫ا‬
‫وأ= را‬ ‫&ر ا =درات ن إ ‪T‬‬ ‫‪، 7‬‬ ‫_‪) 9 T‬و ض *) ‪ /7‬ن ‪ 7‬ل‬
‫&ب أن ‪:‬ون ا ‪I‬رر ‪7 * T# 4‬و م '‪7‬دا‪.‬‬
‫ل وا ‪$‬ر ت ا‬ ‫ن ا‬ ‫ت ا را‪ / #‬ا ر ‪/#‬‬ ‫ؤو ‪ /‬ا &‬ ‫إن‬
‫‪ E‬ء & ‪ H‬ا روط ا ‪/ *:‬‬ ‫أ م ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري ‪ H‬ا‬ ‫‪ #‬رھ ‪ E: ،‬ا ط)ن‬
‫‪:‬م * ‪I‬رر ‪) #‬و ض ا ذي ' ب &م‬ ‫* ‪ ،‬و ن _م‬ ‫ذ ك‪ # ،‬ط ر‪# 4‬‬
‫د أو )'و ‪ 4‬أو ھ‬ ‫=‪ $‬وأ ‪ ، :T‬وا ذي ‪4‬د ‪:‬ون‬ ‫‪،7‬‬ ‫ا ‪I‬رر ا ذي‬
‫' &‪ /‬ا ر‪ :‬ن ا _‪ /_T‬ا ‪#‬ق ذ‪:‬رھ ‪.‬‬ ‫'‪E‬س ا و‪4‬ت‪ ،‬وا ذي ‪G‬‬ ‫)‬
‫) ن أن ‪:‬ون _ ‪/‬‬ ‫( _‪#‬ت ا =ط‪ G‬و ‪7‬ق ا ‪I‬رر‪'@ ،‬‬ ‫و'و&ب ‪ #‬ذ‪:‬ر أ'‬
‫را‪#‬ط‪ # / ## /‬ن ھذا ا ‪I‬رر وذ ك ا =ط‪G# ،G‬ن ‪:‬ون ا ‪I‬رر ' &‪ /‬ط‪= / ) #‬ط‪G‬‬

‫ا ) ل‪G ' ،‬ة ا ) رف‪،‬‬ ‫ود & )‪ :/‬ا= ‪ $‬ص ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري ‪ ' #‬ز ت ا‪C‬دار ‪ ^ /‬راد و ط‪7 #‬‬ ‫أ د‬ ‫‪-1‬‬
‫‪':‬در ‪ ،/‬ص ‪.166‬‬ ‫ا‪C‬‬
‫‪#‬د ا ‪ 7‬در ‪ :/' #‬ط‪ 7 #‬ت ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري ‪ ،‬ر&‪# H‬ق ‪ ،‬ص ‪155‬‬ ‫‪-2‬‬
‫‪3‬‬
‫‪- MEL Yaagoubi، droit administratif Marocaine، imprimerie Arrissala، Rabat 92، p 293.‬‬
‫د أ‪#‬ر‪ :‬ن‪' :‬ظ م ا ر‪ (* /# 4‬ا & ت ا را‪ / #‬و ط*‪ #‬ت ا ‪T‬ء ‪ ،/‬ر&‪# H‬ق‪ ،‬ص ‪.234‬‬ ‫‪-4‬‬

‫‪107‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫ل ا دا‪6‬ن و‬ ‫‪ I 7‬ا ذي ‪7‬در ‪ / 4‬ا )و ض ' &‪/‬‬ ‫أ د_ ‪،‬‬ ‫ا‪C‬دارة ا‬


‫ن ‪ :‬ب‪.1‬‬
‫*‪ 0‬ر ‪4‬د‬ ‫‪#‬ب‬ ‫ؤو ‪ /‬ا‪C‬دارة ا‬ ‫و‪ #‬ر&وع إ ( ا ر ‪&' ،H‬د أن‬
‫‪ :‬ھو‬ ‫*( ‪:‬رة ا =ط‪ H ،G‬ا‪ C‬رة أن ا =ط‪& G‬ب أن ‪:‬ون &‬ ‫م ‪G‬‬
‫‪ /‬ا =ط‪ 7 G‬م‬ ‫ا ر ‪ *$E* /# ' #‬ن ‪ 79‬و ‪ 80‬ن ق‪.‬ل‪.‬ع‪ ،‬ا *ذ ن ‪& ' I‬‬
‫‪2‬‬
‫‪.‬‬ ‫ر إدار‬ ‫ؤو ‪ /‬ا دو ‪ /‬وا ‪*#‬د ت ن ا ‪I‬رار ا ' &‪ /‬ن‬
‫أ_‪ #‬ت‬ ‫ؤو ‪ /‬ا‪C‬دار ‪ /‬إذا‬ ‫رك ا‬ ‫‪:‬ن‬ ‫و ‪ (7#‬ا‪ C‬رة إ ( أ'‬
‫ؤو ‪ /‬ا‪C‬دار ‪) /‬ا ط*ب ا ول(‪: ،‬ن‬ ‫إط ر ا‬ ‫ا ‪ / I‬و&ود =ط‪ G‬إداري‪،‬‬
‫ا‪C‬دارة ‪: #‬ل‬ ‫دث‬ ‫ا ‪9‬ت ا‬ ‫‪ W‬ب أي =ط‪G‬‬ ‫‪:‬ن أ ‪ I‬أن م ذ ك‬
‫= طرا *‪E‬رد )ا ط*ب ا _ ' (‪.3‬‬ ‫و‪I‬و‬
‫‪ 2‬أ س ا ‪9‬ط‪B‬‬ ‫ا)‪+‬‬ ‫ؤو‬ ‫ا ط ب ا ول‪ :‬ا‬
‫ؤو ‪/‬‬ ‫‪77‬ت أو&‪#‬ت‬ ‫(‬ ‫) ‪#‬ر ا =ط‪ G‬وا‪& /)4‬ردة ‪# / 6 4‬ذا ‪،‬‬
‫و ل ا ‪I‬رر ا ' ‪0# ، ' n‬ض ا 'ظر ن ا ‪ #‬ث *( ا و‪4‬وع‬ ‫ن‬ ‫ر ‪#:‬‬
‫ذ ك أن ‪:‬ون‬ ‫وي‬ ‫ث‬ ‫ؤو ‪،/‬‬ ‫‪ 7‬ما‬ ‫ھذا ا =ط‪ ،4G‬ا ذي )د رط أ‬
‫ل دي أو ن )ل إ & ‪ #‬أو *‪.5 #‬‬ ‫أو ن‬ ‫ن ‪4‬رار إداري ‪ W‬ر ر‬ ‫' &‬
‫دف إ (‬ ‫ددة‬ ‫‪ ،‬ن ‪:‬ل إدارة ‪/ W‬‬ ‫)*ق ‪=#‬ط@ و‪I‬و‬ ‫ر ھ'‬
‫*ك ‪7‬و‪'@ 4‬‬ ‫د ‪ /‬و‪ #‬ر ‪ /‬و‪' 4‬و' ‪ ،/‬وإذا ‪' :‬ت ھذه ا‪C‬دارة‬ ‫‪#‬و ‪6‬ل‬ ‫‪77‬‬
‫ل ددا ن ا‪ 9‬زا ت‪ # 6‬ث ‪:‬ن ا ‪7‬ول ‪G#‬ن ا =ط‪ G‬ا ر ‪ 7‬ھو ا‪T=C‬ل ‪ #‬ذه‬
‫ن طر ق‬ ‫رس ' ط‬ ‫)'و‬ ‫=‪$‬‬ ‫‪ #‬ذه ا‪ 9‬زا ت‪ ،‬وإذا ‪' :‬ت ا‪C‬دارة‬

‫‪#‬ق‪ ،‬ص‬ ‫ا ) ل‪ ،‬ر&‪H‬‬ ‫دو & *‪ :/‬ا= ‪ $‬ص ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري ‪ ' #‬ز ت ا‪C‬دار ‪ ^ /‬راد و ط‪7 #‬‬ ‫‪-1‬أ د‬
‫‪.275‬‬
‫د ‪:‬را ‪ :‬ا ‪' 7‬ون ا‪C‬داري‪ ،‬ر&‪# H‬ق‪ ،‬ص ‪.460‬‬ ‫‪-2‬‬
‫ل رو ‪ :‬ا ' ز ت ا‪C‬دار ‪0 # /‬رب‪ ،‬ر&‪# H‬ق‪ ،‬ص ‪185‬‬ ‫‪-3‬‬
‫‪#‬ق‪ ،‬ص‬ ‫ا ) ل‪ ،‬ر&‪H‬‬ ‫ود &)‪ :/‬ا= ‪ $‬ص ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري ‪ ' #‬ز ت ا‪C‬دار ‪ ^ /‬راد و ط‪7 #‬‬ ‫‪ -4‬أ د‬
‫‪.271‬‬
‫‪ - 5‬أ د أ&)ون‪ :‬ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري‪ ،‬ر&‪# H‬ق‪ ،‬ص ‪.16‬‬
‫‪: - 6‬ر م رش‪ :‬ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري ا ‪0‬ر‪ ، #‬ر&‪# H‬ق‪ ،‬ص ‪.169‬‬

‫‪108‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫‪$‬در ن‬ ‫أن ُ ‪G‬ل ا‪C‬دارة ن ا ‪$‬ر ت ا‬ ‫'‪0#‬‬ ‫‪'@ ،‬‬ ‫وظ‪ E‬ن ‪ )#‬ن‬
‫وظ‪.1 E‬‬
‫ؤو ‪ /‬ا ‪ (* / 6 7‬ا =ط‪7 G‬د )ب ا ر ‪H‬‬ ‫‪9‬ت ا‬ ‫إط ر ‪ I‬ف‬ ‫و‬
‫‪:‬م ا‪C‬ط ر ا ) م‬ ‫إر ء د ‪6‬م &د دة‬ ‫وا‪ &9‬د ا ‪ ، 6 I7‬دورا ‪ #‬رزا‬
‫واة‬ ‫& ب ‪ #‬دئ ا )دا ‪ /‬ا ‪ /7‬وا‬ ‫دود )‪7‬و ‪/‬‬ ‫* ؤو ‪ /‬ا‪C‬دار ‪،/‬‬
‫‪ /‬ا را‪/ #‬‬ ‫ن وز ‪ = * H‬طر ‪ #‬ن ا ‪I‬رر وا &‬ ‫‪I7‬‬ ‫‪#‬ء و‪7‬‬ ‫لا‬
‫ا )' ‪.2/‬‬
‫ھذا ا & ل‪7' ،‬ل بء ا‪ #_C‬ت إ (‬ ‫ل ‪4‬ر '‪ /‬ا =ط‪G‬‬ ‫و ر ب *( إ‬
‫ط ‪ H‬ا‪C‬دارة ا *ل ن‬ ‫ث‬ ‫‪،‬‬ ‫=ط‪G‬‬ ‫=*ل ' ط‬ ‫ق ا‪C‬دارة ا‬
‫إن ھ أرادت ا =*ص‬ ‫ؤو ‪ /‬وإ_‪ #‬ت دم ار ‪= # :‬ط‪ G‬ن & '‪# ، #‬ل *‬ ‫ا‬
‫ؤو ‪ /‬إ_‪ #‬ت و&ود =ط‪ G‬ن & 'ب ا ‪I‬رر أو إ_‪ #‬ت ا ‪7‬وة ا ‪ 7‬ھرة‪،‬‬ ‫ن ھذه ا‬
‫ن‬ ‫ؤو ‪/‬‬ ‫)*ق ‪7#‬وا د ا‬ ‫ل ھذه ا ‪7‬ر '‪ /‬أ م ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري‬ ‫و &ل إ‬
‫ل ا‪C‬دار ‪ /‬ا د ‪.3/‬‬ ‫ا ‪I‬رار ا ' & ‪ /‬ن ا‬
‫ت‬ ‫ن أ' ط‪ /‬ا &‬ ‫ؤو ‪ /‬ا‪C‬دار ‪ /‬ا ' &‪/‬‬ ‫أ'واع ا‬ ‫و * ‪ $E‬ل‬
‫رورا‬ ‫‪ 0‬ل‪،‬‬ ‫وء أداء ا‬ ‫ن‬ ‫ؤو ‪ /‬ا ' &‪/‬‬ ‫‪I‬ر ‪#‬دا ‪ /‬ا‬ ‫'‬ ‫ا را‪/ #‬‬
‫ؤو ‪ /‬ا ' &‪ /‬ن ا ‪#‬طء‬ ‫ل‪ (* ،‬أن '= م ‪#‬‬ ‫ؤو ‪# # /‬ب دم إ'& ز ا‬ ‫‪#‬‬
‫ت ا را‪./ #‬‬ ‫أداء أ ‪ 0‬ل ا &‬

‫‪1‬‬
‫‪- chopus René Pedro،administratif général، 2 eme ED MONTCHRESTEIN 1985، tom، p 886‬‬
‫= ‪4 :‬ر '‪ /‬ا =ط‪ G: G‬س * ؤو ‪ /‬ا‪C‬دار ‪ ،/‬ا &*‪ /‬ا ‪0‬ر‪J / #‬دارة ا * ‪ /‬وا ' ‪ ،/‬ا )دد ‪/' ،125‬‬ ‫‪ - 2‬و'س ا‬
‫‪ ،2015‬ص ‪.177‬‬
‫‪ - 3‬و'س ا = ‪4 :‬ر '‪ /‬ا =ط‪ G: G‬س * ؤو ‪ /‬ا‪C‬دار ‪ ،/‬ا &*‪ /‬ا ‪0‬ر‪J / #‬دارة ا * ‪ /‬وا ' ‪ ،/‬ر&‪# H‬ق‪ ،‬ص‬
‫‪.121‬‬

‫‪109‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫ء‬ ‫‪(1‬‬ ‫ا ‪#H %‬‬ ‫ا ;‪86‬ة ا‪,‬و ‪ :/‬ا !‪W‬و‬


‫أداء ا‪ V ,‬ل‬

‫‪،‬‬ ‫وء أداء أ ‪0‬‬ ‫ت ا را‪ / #‬ا ‪/& ': / 6 7‬‬ ‫ؤو ‪ /‬ا‪C‬دار ‪&* /‬‬ ‫إن ا‬
‫ل ا‪ / # & C‬ا ‪ $‬درة ن ا‪C‬دارة وا 'طو ‪= (* /‬ط‪،G‬‬ ‫ت & ‪ H‬ا‬ ‫'درج‬
‫)ددة‪.1‬‬ ‫أ‪4‬رھ ا ‪ I7‬ء و‪$‬ورھ‬ ‫ؤو ‪ /‬ن ھذا ا ‪ #7‬ل ھ ا‬ ‫و ‪9‬ت ا‬
‫*( أ س ا =ط‪G‬‬ ‫ؤو ‪/‬‬ ‫رب ا‬ ‫ث ' ب ا =ط‪ G‬إ ( ا ر ق‬
‫ء‪ ،‬و ن أ _*‪ /‬ذ ك ‪G:‬ن ‪ $‬ب‬ ‫ا ر ‪ ، 7‬إذا أدى ا ر ق ا =د ‪ (* /‬و&‬
‫ا واطن ‪ #‬رض ' &‪ /‬دم و ‪ /‬ا ‪ :‬ن‪.‬‬
‫‪:‬‬ ‫‪:‬م * ‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ # /‬دار ا ‪ I #‬ء‬ ‫‪7‬د & ء‬ ‫و‪ '#‬ء *‬
‫وق ا ‪#‬ت أو‪9‬د‬ ‫‪ /‬ا ‪I‬ر ‪/‬‬ ‫ا ‪ $‬در ‪ #‬ر ‪ #" ،/2012/5/22 b‬ؤو ‪ /‬ا &‬
‫ن طرف‬ ‫‪ #‬ذا ا وق أ_' ء رة ا ‪T0‬‬ ‫‪ 4‬ت‪#‬‬ ‫لا ‪ 0‬را‬ ‫ا' ‪ /‬ن أ‬
‫‪4 7#‬درة ‪ 30000‬درھ‬ ‫)و ‪I‬‬ ‫‪7‬د ا ‪:‬راء‪ ،‬و‪G#‬دا‪6‬‬ ‫إط ر‬ ‫ا د‬
‫‪ /‬ا ‪/7 T‬‬ ‫ن ا = ‪6‬ر وا ‪I‬رار ا‬ ‫ق‬ ‫د د ا )و ض ا‬ ‫و‪&@#‬راء =‪#‬رة‬
‫‪ /‬ا ‪I‬ر ‪/‬‬ ‫ن &راء ھذا ا ‪ 0‬ر‪ ،‬وا ' دا إ ( ذ ك ‪$‬در ا ‪:‬م *( ا &‬ ‫‪#‬‬
‫ن ‪ / :‬ا ‪I‬رار‬ ‫‪G#‬داء )و ض ‪6 E‬دة ا د‬ ‫=ص ر‪6‬‬ ‫وق أو‪9‬د ا ' ‪/‬‬
‫* ا ‪6 $‬ر"‪.2‬‬ ‫‪H‬‬ ‫ب ‪ 900000 k*#‬درھ‬ ‫ا ‪# # /7 T‬‬
‫‪ /‬ا ‪I‬ر ‪ /& ' /‬وء ا ) ل ا ذي‬ ‫ؤو ‪ /‬ا &‬ ‫إن ھذا ا ‪:‬م _ ر‬
‫ؤ‪:‬د '‬ ‫‪4 ) * /‬د ) ‪،‬‬ ‫ت ‪7 #‬وق ا‬ ‫ن =‪T‬ل ا ‪ 0‬رات ا‬ ‫‪ 4‬ت‪#‬‬
‫دوث ا ‪ 0‬ر‬ ‫رار ا را ق ا ) ‪ E ،/‬رض ‪7‬د‬ ‫‪ 4‬م ا )‪7‬د ا‪C‬داري *( ‪:‬رة ا‬
‫رار ا ر ق ن & ‪/‬‬ ‫ن & ‪ ،/‬و‪ I#‬ن ا‬ ‫ا ‪ّT‬زم ‪: #‬ل ‪ 9‬س ‪ #‬وازن ا‬
‫‪ /‬ا ‪I‬ر ‪/‬‬ ‫ق ا&‬ ‫ؤو ‪ 7* /‬ة *(‬ ‫‪ /‬ا‬ ‫ھذه ا‬ ‫&)ل‬ ‫أ=رى‪،‬‬
‫‪.‬‬ ‫ق‪ #‬د‬ ‫&راء ا ‪I‬رر ا ذي‬

‫د ا ط وي‪ :‬ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري‪ ،‬ر&‪# H‬ق‪ ،‬ص ‪.122‬‬ ‫‪ * -1‬ن‬


‫‪/‬‬ ‫‪# / I4‬د ا & د ا ‪ E‬ط ‪I‬د ا &‬ ‫‪: - 2‬م ا ‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ # /‬دار ا ‪ I #‬ء دد ‪ # ،1499‬ر ‪2012/5/22 b‬‬
‫ا ‪I‬ر ‪ # /‬وق ا ‪#‬ت أو‪9‬د ا ' ‪ ' :/‬ور ا &*‪ /‬ا ‪0‬ر‪J / #‬دارة وا ' ‪ /‬ا )دد ‪ ،2015 /' ،10‬ص ‪.137‬‬

‫‪110‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫‪:‬م * ‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ ': # /‬س‬ ‫وء ا ‪7‬د ر ‪:‬ذ ك ‪7‬د & ء‬ ‫و‪/& ':‬‬
‫م ‪=G‬ذ ‪ )#‬ن‬ ‫دام أن ر‪ 6‬س ا &*س ا &‬ ‫‪ #‬ر ‪ # b‬ر ‪" ،2010/8/19 b‬أ'‬
‫ث روم ا د وة ‪: #‬م *( ا &*س ا &‬ ‫‪،/6‬‬ ‫ا‪ # 9‬ر و‪ )4‬ت ‪ $‬م ا‬
‫رع‬ ‫ا ر‪ / I‬وا‬ ‫ن ‪4‬ط)‬ ‫ر ن ا د‬ ‫ن‬ ‫‪) #‬و ‪ I‬ت ا ' &‪/‬‬
‫*(‬ ‫‪ / :‬ا‪C‬دار ‪/‬‬ ‫‪:‬ت ا‬ ‫ث‬ ‫‪ '# #‬ء‪،‬‬ ‫دھ ‪ #‬و&ب ر= ص ‪' 4‬و'‬
‫ن‬ ‫)و ‪ I‬إ&‬ ‫*د‬ ‫‪G#‬دا‪6‬‬ ‫=ص ر‪6‬‬ ‫‪ /‬ا ‪I‬ر ‪: /‬واري‬ ‫ا&‬
‫دد‬ ‫ھو‬ ‫ا ‪I‬رار ا ' &‪ /‬ن ا 'زاع ا &‪#‬ري )‪ 7‬ره ا ‪ 0‬ر ا ‪ :‬ل ‪ '# #‬ء‪: ،‬‬
‫ل ا ‪6 $‬ر"‪.1‬‬ ‫‪7 #‬ر ر ا =‪#‬رة‪ ،‬م ا ‪:‬م ‪ 116539 k*# #‬درھم ‪H‬‬
‫‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ ': # /‬س ‪ #‬ر ‪b‬‬ ‫ن ا‬ ‫‪:‬م آ=ر ‪$‬در‬ ‫و‪ #‬ر&وع إ (‬
‫ؤو ‪ /‬ا &*س‬ ‫دف إ ( ا ‪:‬م ‪7 #‬ر ر‬ ‫‪7 " ،2015/03/05‬د أ‪4‬رت أن ا د وى‬
‫‪E‬ظ‪ ،/‬وذ ك‬ ‫*( ا )‪ 7‬رات ا‬ ‫ر ر ا طر‪ 4‬ت‬ ‫ن وا‪/)4‬‬ ‫ا ‪I‬ري ‪ ': #‬س‬
‫'ط ق ا ‪$E‬ل ‪ 79‬ن ق‪ .‬ل ‪.‬ع‪ ،‬وا دة ‪ 8‬ن‬ ‫ن ا ‪I‬رر‬ ‫‪) #‬و ض ا د‬
‫‪' 4‬ون ‪ 90-41‬ن ر ' ا دا‪6‬م ن *‪* / :‬ك ا طر‪ 4‬ت‪.‬‬
‫ن‬ ‫) ‪4‬د ‪$=#‬وص ' ز‬ ‫إ‪ 9‬أ' و‪)#‬د إ&راء ا =‪#‬رة‪ ،‬ا ‪ QI‬أن ا د‬
‫‪7#‬‬ ‫‪ /‬و‪I‬وع ا ر م ا )‪ 7‬ري دد ‪،...1848‬‬ ‫ا ‪7‬ط)‪ /‬ا ر‪6 E / I‬دة ا &‬
‫ل‬ ‫‪# / :‬ر ض ط*ب‬ ‫ث ‪I4‬ت ا‬ ‫) ط*ب ا )و ض ‪ W‬ر ‪#‬رر‪،‬‬
‫را ‪ H‬ا د وى ا ‪6 $‬ر"‪.2‬‬ ‫لا د‬ ‫ؤو ‪*& * /‬س ا ‪*#‬دي‪ ،‬و‬ ‫ا‬
‫رع ‪ #‬و&ب ا ‪ *$E‬ن ‪ 79‬و‪ 80‬ن‬ ‫‪G# QI‬ن ا‬ ‫ن ذك‬ ‫وا'ط‪4T‬‬
‫ت ا را‪/& ': / #‬‬ ‫ؤو ‪ /‬ا &‬ ‫رب‬ ‫ق‪.‬ل‪.‬ع‪ ،‬و ) ا ) ل ا ‪6 I7‬‬
‫'‪E‬س ا و‪4‬ت‬ ‫و‬ ‫‪ ^ 77‬راد‪'@ ،‬‬ ‫‪:‬ل ‪I‬ررا‬ ‫وا‬ ‫ر ‪#:‬‬ ‫^=ط ء ا‬
‫ث‬ ‫ت ا را‪: / #‬ون ‪ W‬ر ‪ (* / '#‬أ س ‪' 4‬و' ‪،‬‬ ‫ؤو ‪&* /‬‬ ‫ر‪ I‬أ‪/‬‬

‫‪:‬م ا ‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ ': # /‬س‪ ،‬دد ‪ # ،12/2010/241‬ر ‪# / I4 ،2010/8/19 b‬د ا ‪T‬م ا ر ‪I E‬د ر‪ 6‬س‬ ‫‪-1‬‬
‫‪ /‬ا ‪I‬ر ‪: /‬واري‪ ' ،‬ورات ا &*‪ /‬ا ‪0‬ر‪J / #‬دارة ا * ‪ /‬وا ' ‪ ،/‬ا )دد ‪، 2015 /' ،108‬ص ‪.343‬‬ ‫ا&‬
‫‪:‬م ا ‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ ': # /‬س‪ ،‬دد ‪ # ، 2014/7112/59‬ر ‪ ،2015/03/05 b‬ا *ف ر‪4‬م ‪،2014/7112/60‬‬ ‫‪-2‬‬
‫' ور‪.‬‬ ‫‪W‬ر‬

‫‪111‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫‪:‬م ‪ $ #‬ر ف *( ‪:‬ل طرف = ر ا د وى واء ‪ :‬ن ن ا =واص أو إدارة‬


‫و ‪.1/‬‬
‫‪ #‬رھ‬ ‫لا‬ ‫ؤو ‪ /‬ا ' &‪ /‬ن وء ا‬ ‫قا‬ ‫و د=ل ‪:‬ذ ك‬
‫‪ ،‬و ‪:‬ن *(‬ ‫ا‪C‬دارة =د‬ ‫ؤدي ‪#‬‬ ‫ل ا‪ / # & C‬ا‬ ‫ت ا را‪ / #‬ا‬ ‫ا&‬
‫ذ ك ‪$‬در ‪:‬م آ=ر * ‪/ :‬‬ ‫ا‪IC‬رار ‪ 0 #‬ر‪ ،‬و‬ ‫‪#‬ب‬ ‫ء‬ ‫و&‬
‫‪T‬ء *( ‪ 7‬ر ا د ن وإ‪/ 4‬‬ ‫‪9# /‬‬ ‫أن ‪ 4‬م ا &‬ ‫ا‪C‬دار ‪ ': # /‬س‪ & ،‬ء‬
‫طرة 'زع ا *‪ / :‬أو ا‪ ' 49‬ء ‪ #‬را‪# ) ، I‬ر‬ ‫و ‪ # /‬دون *وك‬ ‫د ‪/7‬‬
‫ر 'م‬ ‫&*(‬ ‫= ‪' 7* E‬ون‪: ،‬ون ‪#‬ذ ك ‪4‬د ار ‪#:‬ت =ط‪ G‬ر ‪7‬‬ ‫ا داء د‬
‫‪/‬‬ ‫ن ق *‪ 7 / :‬رھم و ن ا‪ E '9‬ع ‪ ، #‬وأن ا )‪ /4T‬ا ‪ # / # _ 2/# #‬ن =ط‪ G‬ا &‬
‫وا ‪I‬رر ا ‪$‬ل * د ن ا ' &م ن ھذا ا ر ن‪.‬‬
‫=د‬ ‫ؤو ‪ /‬ن ا =ط ء ا ‪/ *$‬‬ ‫‪ #‬ر ا ‪*#‬د ت‬ ‫و ث إ' ‪#‬‬
‫‪/‬‬ ‫ؤو ‪ /‬ا‪C‬دار ‪&* /‬‬ ‫و ن ا ‪I‬رار ا ' &‪ # /‬رة ن ' ط ‪@ ،‬ن _‪#‬وت ا‬
‫ا )و ض ن ا ‪I‬رر ا ‪$‬ل م‪.3‬‬ ‫قا د ن‬ ‫‪ ،/ 6 4 (7#‬و ر ب '‬
‫‪:‬م * ‪ / :‬ا‪C‬دار ‪# /‬و&دة‬ ‫ن ھذا ا‪ & 9‬ه ‪7‬د & ء‬ ‫و‪ W‬ر ‪ )#‬د‬
‫‪ /‬ا ‪I‬ر ‪ /‬واد‬ ‫دا ت ا &‬ ‫وا ‪ $‬در ‪ #‬ر ‪" ، 2004/01/06 b‬أ'‬
‫‪ 0 G#‬ل ‪ *#‬ط‬ ‫'د ‪4‬‬ ‫ط ت ا ‪ّT‬ز ‪/‬‬ ‫=ذ ا‪9‬‬ ‫ا ' ف و دي ا ) ‪ ،/‬م‬
‫‪ 0‬ل ‪: #‬ل ‪)#‬د‬ ‫*( را‪* /#4‬ك ا‬ ‫ا د_‪ # ،/‬رھ‬ ‫و‪)4‬ت ‪#‬‬ ‫ا طر ق ا‬
‫‪:‬ل =ط‪G‬‬ ‫‪ 0‬ل‪،‬‬ ‫ا =طر ن ا رة‪ ،‬و‪ #' #‬ھؤ‪9‬ء ‪ T)#‬ت دل *( و&ود ا‬
‫ر ‪" 7‬ا‪.4‬‬
‫ا&ه‬ ‫ر‬ ‫‪7‬ر ‪#‬‬ ‫&*‬ ‫'‪ 0#‬ا‪ C‬رة إ ‪ ،‬أن ھذه ا‪ : 9‬م‬ ‫و‬
‫*(‬ ‫‪ E‬دي ا زج ‪ #‬ن ا =ط‪ G‬ن )ا =‪ $‬وا ر ‪ ،( 7‬وذ ك ھداف ‪7‬وم أ‬
‫‪ - 1‬ا ‪$E‬ل ‪ 123‬ن ‪' 4‬ون ا طرة ا د' ‪./‬‬
‫‪: - 2‬م ا ‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ ': # /‬س‪ ،‬دد ‪ # ،2015/7112/312‬ر ‪ ،2015/06/02 b‬ا *ف ر‪4‬م ‪،2014/7112/40‬‬
‫د ‪#‬ن ‪#‬د ا ‪T‬م ‪I‬د ا & ‪ /‬ا ‪I‬ر ‪ /‬ر رث‪ W ،‬ر ' ور‪.‬‬ ‫‪ / I4‬ور ‪ #)'# /‬د‬
‫‪: - 3‬ر م رش‪ :‬ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري ا ‪0‬ر‪ ، #‬ر&‪# H‬ق‪ ،‬ص ‪.170‬‬
‫‪: - 4‬م ا ‪ / :‬ا‪C‬دار ‪# /‬و&دة‪ ،‬دد ‪ $ 02‬در ‪ #‬ر ‪# / I4 ،2004/01/06 b‬د ا ‪ #:‬ر ا )ر وي ‪I‬د & ‪7) /‬وب‬
‫ا '‪$‬ور‪ ' ،‬ورات ا &*‪ /‬ا ‪0‬ر‪J / #‬دارة ا * ‪ /‬وا ' ‪ ،2007-77-76 ،/‬ص ‪.151‬‬

‫‪112‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫‪I‬رورة‬ ‫رب *‬ ‫ل ا‪C‬دارة‪،‬‬ ‫‪ /‬ا راد ا ذ ن ‪4‬د ‪:‬و'وا ‪I‬‬


‫ذو ‪ &9 #‬د ا ‪6 I7‬‬ ‫ؤو ‪ /‬ا‪9‬دار ‪ ،/‬وھو ا دف ا ذي ظل‬ ‫و ‪& H‬لا‬
‫ث ا ‪#‬رت أن ا ‪I‬رر ا ذي ‪:‬ن أن * ‪ 7‬ا‪C‬دارة ‪ 0 #‬ر‪ ،‬إ أن‬ ‫ھذا ا & ل‪،‬‬
‫ز ‪#‬ن‬ ‫أن ھذا ا‬ ‫‪:‬ون ' &‪= /‬ط‪ $= G‬أو ' &‪= /‬ط‪ G‬ر ‪: ، 7‬ن ‪ #‬ن‬
‫ؤو ‪ /‬ا وظف و ؤو ‪ /‬ا‪C‬دارة ‪: 9‬ن أن _‪#‬ت )دة ا ‪ #‬رات‪ ' ،‬أ' ‪4‬د‬
‫‪:‬ل‬ ‫دد أ‬ ‫ن ا ‪)$‬ب‬ ‫دث أن ‪:‬ون ا =ط‪f‬ن ر ‪#‬ط ن ار ‪ #‬ط و_ ‪7‬‬
‫ل )‬ ‫رة‬ ‫و‪/ )I‬‬ ‫‪:‬و'وا‬ ‫‪$‬درا *‪I‬رر‪_ ،‬م أن ا وظ‪ E‬ن ‪# W‬‬
‫)رض ‪7‬وق ا ‪I‬رر ن *‪ I‬ع‪ H ،‬ا )*م‬ ‫إ زا م ‪) #‬و ض ا ‪I‬رر ا ‪$‬ل‪،‬‬
‫‪$‬ل‬ ‫‪4‬د‬ ‫وا‪4‬ب ا ‪I‬رار ا‬ ‫وا& ‪/‬‬ ‫*( و ‪6‬ل ‪/ :‬‬ ‫أن ا‪C‬دارة و ر‬
‫^=ر‪.1‬‬
‫‪'1 (1‬م‬ ‫ا ‪#H %‬‬ ‫‪ :‬ا !‪W‬و‬ ‫ا ;‪86‬ة ا‬
‫أداء ا‪ V ,‬ل‬

‫ل ا و‪:‬و ‪/‬‬ ‫ت ا را‪^ / #‬‬ ‫ؤو ‪ /‬ا ' &‪ /‬ن دم أداء ا &‬ ‫) ‪#‬ر ا‬
‫‪ /‬ا ‪ ،/7#‬و ر&‪ H‬إ ( ‪*#‬ور ا ‪ :‬ر ا = ‪ # /$‬ر‬ ‫نا‬ ‫‪' 4‬و' ‪ ،‬أ دث ' ‪#‬‬
‫ءت و (‬ ‫‪ #‬ره ‪E :‬‬ ‫زا‬ ‫*ط ت ا‪C‬دارة م )د ا‬ ‫ا را ق ا ) و ‪،/‬‬
‫أرادت‪ ،‬و ‪ ':‬وا&ب *( ا وظف ؤد ‪:#‬ل أ '‪ /‬و رص م *( ا ‪/ *$‬‬
‫=ذه ا ر ق ‪ ' 9 #‬ع ن أداء =د ‪/‬‬ ‫و‪4‬ف *‪#‬‬ ‫ا ) ‪ ،/‬و _ل ا =ط‪ G‬ھ'‬
‫ث ر ب *( و‪ E4‬ا *‪I #‬رر ‪ $‬ب‬ ‫‪:‬ون *ز ‪' 4 #‬و' ‪،‬‬ ‫لا‬ ‫ا‬
‫‪.2‬‬ ‫ؤو‬ ‫‪7‬رر‬ ‫ا راد و‪#‬‬
‫ت ‪:‬م * ‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ # /‬دار ا ‪ I #‬ء‬ ‫و‪ '#‬ء *( ذ ك ‪7‬د & ء‬
‫م ‪:‬ن‬ ‫‪ :‬ن ا _ ‪#‬ت أن ‪7‬وط ا ) ود ا ‪ :‬ر‪6 #‬‬ ‫‪ #‬ر ‪" ،2006/8/1 b‬و ث‬
‫‪ # # ،/‬رھ‬ ‫* ا&‬ ‫‪#‬ب ر&‪ H‬إ ( ا د ‪ ،/‬و ‪:‬ن إ ( دم ا ‪ /' $‬ا‬
‫ث‬ ‫ؤو ‪،.../‬‬ ‫‪/ :‬ا‬ ‫*‬ ‫)ن‬ ‫ر ‪ (* /‬ا‪ '9‬رة ا ) و ‪'@ /‬‬ ‫ا& ‪ /‬ا‬
‫د ‪:‬را ‪ :‬ا ‪' 7‬ون ا‪C‬داري‪ ،‬م س‪ ،‬ص ‪.463‬‬ ‫‪-1‬‬
‫‪: - 2‬ر م رش ‪ :‬ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري ا ‪0‬ر‪ ، #‬م س‪ ،‬ص ‪.170‬‬

‫‪113‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫دث‬ ‫ؤو ‪ /‬ن‬ ‫‪ /‬ا ‪I‬ر ‪* /‬دار ا ‪ I #‬ء ‪ :‬ل ا‬ ‫ل ا&‬ ‫‪#/ :‬‬ ‫‪I4‬ت ا‬
‫‪ 595550 k*#‬درھ ‪ ،‬إ (‬ ‫رة ا د ‪ ،/‬و‪G#‬دا‪6‬‬ ‫*(‬ ‫‪7‬وط ا ) ود ا ‪ :‬ر‪6 #‬‬
‫ا ‪ $‬ر ف‪ ،‬ور ض‬ ‫*‬ ‫طل ‪4‬دره ‪ 500‬درھم‪ ،‬و‬ ‫*( ا‬ ‫& 'ب ا )و ض‬
‫ن ا ط*‪ #‬ت"‪.1‬‬ ‫ا‪4#‬‬
‫ت ا را‪ / #‬ا ‪ (* / 6 7‬أ س دم ‪#4‬ول ا ‪)E‬ل‬ ‫ؤو ‪ /‬ا &‬ ‫و ‪7‬د ر ت‬
‫‪:‬ن‬ ‫وا =د ‪ /‬ا 'وط‪ # /‬ط‪7* 7#‬وا د ا ‪' 7‬و' ‪ /‬وا 'ظ ‪ /‬ا & ري ‪ #‬ا ) ل‪ .‬أ'‬
‫‪:‬ون ن ا 'وع‬ ‫‪:‬ون د ‪ ،/_ # /‬و‪I)#‬‬ ‫ل 'و ‪I)# ،/‬‬ ‫أن ‪:‬ون ھذه ا‬
‫ا ‪ #‬رو‪4‬راط أو ا‪C‬داري‪.‬‬
‫‪0‬ل ا) و ‪/‬‬ ‫دان ا‬ ‫_‪T‬‬ ‫‪،($‬‬ ‫‪$‬ر ت ا د ‪ /‬ا ‪9 /_ #‬‬
‫‪ W ،/6‬ر ‪ ،/ ':‬و ‪ E‬و ‪ )* /‬وم ر‪W‬م =طر ا )دات أو‬ ‫' ك أوراش ‪' $‬‬
‫‪7‬د‬ ‫ل إدار ‪ : /‬ا )*و ت ا = ط‪ /6‬ا‬ ‫‪ 0‬ل‪: ....‬ن ھ' ك أ ‪ I‬أ‬ ‫ا‬
‫ا ‪.Q $‬‬
‫ن ا ‪)E‬ل‬ ‫‪:‬‬ ‫‪:‬ن أ ‪ I‬أن )*ق ا ر ‪ & @#‬م ا‪C‬دارة‪ ،‬أي إ‬ ‫‪ W‬ر أ'‬
‫ء ‪.2‬‬ ‫*ز ‪)E# /‬ل‬ ‫ا و‪4‬ت ا ذي ‪:‬ون‬
‫‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ # /‬ر‪ #‬ط ‪ #‬ر ‪b‬‬ ‫ھذا ا ‪$‬دد‪4 ،‬د أ‪$‬درت ا‬ ‫و‬
‫وق‬ ‫‪ / I4‬ز‪ #‬دة ا ر‪ 4‬وي ‪I‬د ا &*س ا ‪*#‬دي‬ ‫‪: ،2004/08/09‬‬
‫ا &*‬ ‫*‪/‬ا د ( *‬ ‫‪/‬ا‬ ‫"أن ار ‪ #‬ط =ط‪ G‬ا &‬ ‫ا ‪0‬رب‪ & ،‬ء‬
‫‪ ،‬و دم ‪I # ، ' $‬رر ا ذي أ‪ $‬ب ا د ‪،/‬‬ ‫‪ :‬ر ‪'4‬وات ا ‪$‬رف ا ‪$‬‬
‫ن ا‪ E '9‬ع ' ‪ ،‬و‪:‬ون ھذا‬ ‫ه و ر '‬ ‫‪ 0‬ورة ‪#‬‬ ‫&)ل أر‪I‬‬ ‫وا _ل‬

‫‪: - 1‬م ا ‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ # /‬دار ا ‪ I #‬ء‪ *) ،‬ق *( ‪:‬م ا ‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ # /‬دار ا ‪ I #‬ء‪ ،‬ت دد ‪ # ،22‬ر ‪b‬‬
‫‪ / I4‬ؤو ‪ /‬ا & ت ا را‪ / #‬ن ا ‪I‬رار ا ر ‪ /#‬ن دم ‪ /' $‬ا‪ 9‬دة ا ‪ :‬ر‪ ' ،/ 6 #‬ورات‬ ‫‪،2006/8/1‬‬
‫ا &*‪ /‬ا ‪0‬ر‪J / #‬دارة ا * ‪ /‬وا ' ‪ ،/‬ا )دد ‪ ،2006 /' ،108‬ص ‪.302‬‬
‫ل رو ‪ :‬ا ' ز ت ا‪C‬دار ‪0 # /‬رب‪ ،‬م س‪ ،‬ص ‪.189‬‬ ‫‪-2‬‬

‫‪114‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫إ داث ا ‪I‬رر‬ ‫و &ردا ن أ ‪ #T /‬ت أ=رى‪ ،‬ا ‪#‬ب ا ' ‪d‬‬ ‫ا =ط‪# G‬ذا‬
‫ا ‪$‬ول *( )و ض"‪.1‬‬ ‫)ط ا ق * د ‪/‬‬
‫‪#‬‬ ‫ت ا را‪ / #‬ا ' &‪ /‬ن دم ‪4‬‬ ‫ؤو ‪ /‬ا &‬ ‫وھ‪:‬ذا 'رى أن‬
‫‪ ،/‬و ‪':‬‬ ‫ن و& ھ ‪ _:‬رة‪ ،‬و _ ل ذ ك أن ‪7‬وم ا‪C‬دارة ‪ '@#‬ء ' ‪f‬ت‬ ‫*( أ‬
‫و‬ ‫*( ا و& ا ‪T‬زم ‪ $‬ب ا راد ‪I‬رر ن &راء ذ ك‪: ،‬‬ ‫‪7 9‬وم ‪' $#‬‬
‫ا = ذ ا ‪T‬زم ‪$‬ر ف‬ ‫ه ا ‪ ' I E‬ت إ ( ا طر ق ا ) م ' &‪ /‬ا‪C‬ھ ل‬ ‫ر‪#‬ت‬
‫ا ‪'7‬وات ا )دة ذ ك‪.2‬‬ ‫ه‬ ‫ھذه ا‬
‫ؤو ‪ /‬ا '‪/#$‬‬ ‫ا‬ ‫‪I4‬‬ ‫‪:‬م ا‪C‬دار ‪/‬‬ ‫و ن ا ‪ T‬ظ أن &ر‪ /#‬ا‬
‫& د ‪)#‬ض ا ھداف ا را ‪ /‬إ (‬ ‫ت ا را‪#) ،/ #‬ت دورا‬ ‫*( ا &‬
‫ل‬ ‫دو ‪ /‬ا ‪' 7‬ون‪ ،‬وا ر‪ /#W‬ا ‪ :‬دة د م ا ر‪ /# 4‬ا ‪ (* / 6 I7‬أ‬ ‫=*ق إط ر ‪7 7‬‬
‫‪:‬م * ‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ ': # /‬س ‪ #‬ر ‪ ' 12 b‬ر ‪،1996‬‬ ‫ا‪C‬دارة‪ ،‬وھ‪:‬ذا & ء‬
‫‪ Q#‬ا ‪H#‬‬ ‫ا‬ ‫‪T / I4‬م ‪I‬د ا & و ‪ /‬ا ‪I‬ر ‪ /‬د '‪ ': /‬س ' &‪W /‬ر‪4‬‬
‫ء ا ذي أ ق أ‪I‬رارا د ‪ /‬و )'و ‪'# # /‬‬ ‫ا‬ ‫و‬ ‫‪#‬ب‬ ‫* &و ‪ /‬ا ‪I‬ر ‪/‬‬
‫ط ت ا ‪T‬ز ‪$4 /‬د ‪ E‬دي‬ ‫' ن‪" ،‬و' &‪ /‬دم ا = ذ ا & و ‪ /‬ا ‪I‬ر ‪ /‬ا‪9‬‬
‫و_‪#‬وت ا )‪ # /4T‬ن ا ‪I‬رر‬ ‫ت را‬ ‫‪ Q#‬ا و&ود‬ ‫)* ا‬ ‫و‪4‬وع أ‪I‬رار‬
‫و ة ا د ا ز م‪،‬‬ ‫‪#‬ب‬ ‫‪ $7‬ر ا & و ‪ /‬ا ‪I‬ر ‪ ،/‬وا ذي‬ ‫وا =ط‪ G‬ا _ل‬
‫و&‪ #‬ا )و ض ذوي ‪7‬وق‬ ‫ن طر‬ ‫‪ / :‬ذ ك =ط‪ G‬ن ر ‪#:‬‬ ‫ا ‪#‬رت ا‬
‫ؤو ‪ /‬ا & و ‪ /‬ا ‪I‬ر ‪ /‬ن ا دث و و‪I‬ت ا ‪I‬رر‬ ‫ا ‪ ،/ I‬وأ‪4‬رت‬
‫‪4‬دره ‪ 30000‬درھم"‪.‬‬ ‫ن ا ‪I‬رر ا دي ‪ k*# #‬إ&‬
‫‪7‬ق ‪ #‬و ر _‪/_T‬‬ ‫ؤو ‪ /‬ا‪C‬دارة ا ر ‪ (* /#‬ا =ط‪G‬‬ ‫و ن ا )*وم أن‬
‫أر‪ :‬ن ھ ‪ :‬أو‪ 9‬ا =ط‪ G‬ا وا‪ H4‬ن ا‪C‬دارة‪ ،‬و_ ' ا ‪I‬رر ا ‪ T‬ق ‪ $#‬ب ا ‪G‬ن‪،‬‬

‫‪: - 1‬م ا ‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ # /‬ر‪ #‬ط‪ ،،،،‬دد ‪ $ 116‬در ‪ #‬ر ‪ / I4 ،2004/08/09 b‬ز‪ #‬دة ا ر‪ 4‬وي ‪I‬د ا &*س ا ‪*#‬دي‬
‫وق أر‪ )#‬ء ا ‪0‬رب‪ ' ،‬ورات ا &*‪ /‬ا ‪0‬ر‪J / #‬دارة ا * ‪ /‬وا ' ‪ ،/‬دد ‪ ،2004 ،59‬ص ‪.227‬‬
‫د ا ط وي‪ :‬ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري‪ ،‬م س‪ ،‬ص ‪.126‬‬ ‫‪ * -2‬ن‬

‫‪115‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫و_ _ ‪ # / ## /4T‬ن ا =ط‪ G‬وا ‪I‬رر‪) ،‬دم _‪#‬وت ا )‪ /4T‬ا ‪ / ##‬ؤدي إ ( ر ض‬


‫ؤو ‪J /‬دارة‪.‬‬ ‫لا‬ ‫ا )و ض و دم‬
‫‪ / :‬ا‪ '6 9‬ف ا‪C‬دار ‪ # /‬ر‪ #‬ط‬ ‫ھذا ا‪C‬ط ر ‪4‬رار ‪ $‬در ن‬ ‫و 'درج‬
‫و ‪# #‬ب‬ ‫‪'# /*6‬‬ ‫)ر‪I‬ت‬ ‫د_‪ /‬ا‬ ‫‪ #‬ر ‪ 2000/04/26 b‬وا )*ق ‪#‬‬
‫ر ‪ #‬ر‪ $‬ف‪ ،‬أ‪# $‬وا *( إ_رھ‬ ‫ا طر ق أدت ‪ #‬إ ( ا‪$‬طدام‬ ‫و&ود ‪E‬رة‬
‫ؤو ‪ /‬ن دم و‪ HI‬إ رة ا '‪، #‬‬ ‫‪T‬ل ‪ W‬ر‬ ‫‪'# /‬‬ ‫‪&#‬روح‪ " ،‬ث ) ‪#‬ر &‬
‫‪ E‬دون ن *ك ا ‪ '7‬ة ھم ا ذ ن أھ *وا إر& ع‬ ‫وذ ك ‪:‬ون ‪ :‬ن ا 'ط‪ /7‬ا ذ ن‬
‫‪T‬ل ‪ W‬ر ‪6 4‬م‪،‬‬ ‫ا ‪0‬ط ء ‪)#‬د ا‪ ) 9‬ل‪ ،‬ا ر ا ذي ‪:‬ون ) =ط‪*# G‬د ‪'# /‬‬
‫ا )‪ /4T‬ا ‪ # / ##‬ن ا =ط‪G‬‬ ‫)دم ‪$‬دور =ط‪ G‬ن طرف ا ‪*#‬د ‪E' /‬‬ ‫و‪#‬‬
‫وا ‪I‬رر"‪.1‬‬

‫‪(1‬‬ ‫ا ‪#H %‬‬ ‫‪ :‬ا !‪W‬و‬ ‫ا ;‪86‬ة ا‬


‫‪Y‬ء ‪ DI‬أداء ا‪ V ,‬ل‬ ‫ا‬

‫ن أ دث ا ‪$‬ور‪C ،‬دارة‬ ‫ت ا را‪* ) / #‬‬ ‫‪# / G‬طء أداء ا &‬ ‫) ‪#‬ر‬


‫ب‪،‬‬ ‫ن أداء =د‬ ‫ء أو ا '‬ ‫*( و&‬ ‫‪G‬ل ن أداء =د‬ ‫‪9‬‬
‫ق ا راد‬ ‫أداء *ك ا =د ‪ /‬إذا‬ ‫‪G‬ل أ ‪ I‬إذا ‪ #‬ط‪G‬ت أ‪_:‬ر ن ا )‪7‬ول‬ ‫و ‪':‬‬
‫‪I‬رر &راء ھذا ا ‪ =G‬ر‪ ،‬و س ا ‪$7‬ود ھ' أن ‪:‬ون ا ‪' 7‬ون ‪4‬د دد ) د &ب‬
‫دد داء ا =د ‪/‬‬ ‫=‪& # ' ، T‬رد رور ا و‪4‬ت ا‬ ‫*( ا‪C‬دارة أن ؤدي =د‬
‫دون أن '‪E‬ذ ا‪C‬دارة وا&‪# ) ، #‬ر ا ر ق ‪4‬د ا '‪ H‬ن أداء ا =د ‪ ،/‬و ‪:‬ن ا ‪$7‬ود‬
‫ھ' أن ‪:‬ون ا‪C‬دارة ‪ W‬ر ‪ 7‬دة ‪ #‬دة ) '‪./‬‬

‫‪:‬م ا‪C‬دار ‪ /‬و‪ I4‬ء ا )و ض‪ /*& ،‬ا ' رة *درا ت ا ‪' 7‬و' ‪ /‬وا‪C‬دار ‪ ،/‬دد ‪،2013 /' ،04‬‬ ‫د ا &' ‪ :‬ا‬ ‫‪-1‬‬
‫ص ‪.176-156‬‬

‫‪116‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫ا ‪ 7‬م ‪ )#‬ل ن‬ ‫‪/‬‬ ‫دث أن ‪ #‬ط‪G‬ت را ق ا & س ا &‬ ‫@ذا‬


‫ن ھذا ا ‪ =G‬ر =ط‪G‬‬ ‫‪#‬ب ‪I‬رر ^ راد‪ ،‬و ر ب‬ ‫‪@ ،‬ن ذ ك‬ ‫ا= ‪$ $‬‬
‫‪.1/‬‬ ‫ُ ‪G‬ل ' ا &‬ ‫‪*$‬‬
‫و‪9‬ت ا *ط‪ /‬ا ‪7‬د ر ‪J /‬دارة ا‬ ‫وإذا ‪ :‬ن ا= ر و‪4‬ت ا د=ل ن‬
‫‪4‬د أ=‪ HI‬ھذا ا & 'ب ن‬ ‫' ‪ G‬ن ر‪ I 4 /# 4‬ا‪ 0 C‬ء‪@ ،‬ن &*س ا دو ‪ /‬ا ‪E‬ر'‬
‫ر *‬ ‫& ل ‪ I4‬ء ا )و ض‪ ،2‬وھو '‪E‬س ا 'وال ا ذي‬ ‫' ط ا‪C‬دارة ر‪# 4‬‬
‫‪ :‬م ا ‪ I7‬ء‬ ‫ؤو ‪ /‬ا‪C‬دارة‬ ‫ا ‪0‬ر‪ ، #‬ا ذي أ=‪ HI‬د وى‬ ‫ا ) ل ا ‪6 I7‬‬
‫ل‪.‬‬ ‫ا‬
‫ا )د د ن ا _*‪/‬‬ ‫ا ‪ 7‬م ‪G#‬‬ ‫ت ا را‪/ #‬‬ ‫‪ # /‬طؤ ا &‬ ‫ل‬ ‫و‬
‫‪3‬‬
‫ر م ‪)#‬ض ا‪ _i‬ر ا ر = ‪/‬‬ ‫و ‪=G‬رت ا‪C‬دارة‬ ‫*( ‪ #‬ل ا ر‪ :‬ز‪: :‬‬ ‫'‬
‫ا وا ‪ (* /7‬إ‪T$‬ح ‪7‬ف ‪ '#‬ء ن ا‪ _i‬ر ا ر = ‪.4/‬‬ ‫أو أن ‪=G‬ر‬
‫‪ :‬م‪:G ،‬د أن ا‪ & 9‬ه ا ) م دى‬ ‫ن =‪T‬ل ‪4‬راءة & و ‪ /‬ن ا‬ ‫و و‬
‫إر ء 'ظ م ‪4‬ر '‪ /‬ا =ط‪ G: G‬س‬ ‫*( =ط( و_ ‪/7‬‬ ‫ر‬ ‫ا ‪ I7‬ء ا ‪0‬ر‪#‬‬
‫‪ ،‬إذ ‪ 7‬م ھذه ا ‪7‬ر '‪Q $ /‬‬ ‫ذ ك 'ظ ره ا ‪E‬ر'‬ ‫را‬ ‫* ؤو ‪ /‬ا‪C‬دار ‪،/‬‬
‫‪5.‬‬
‫'‪ E‬ھذه ا ‪7‬ر '‪/‬‬ ‫ؤو‬ ‫أرادت ا =*ص ن‬ ‫ا ‪I‬رر‪ ،‬و *( ا‪C‬دارة إذا‬
‫ؤو ‪ /‬ا‪C‬دار ‪/‬‬ ‫إط ر ا‬ ‫و ' @ذا ‪ :‬ن د=ل ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري ‪ #‬ر‪/# 4‬‬
‫‪/77‬‬ ‫‪ /‬ا ‪#‬د‪ / 6‬ھو ‪/' I‬‬ ‫*( ا =ط‪ ،G‬ن ا '‬ ‫ت ا را‪ / #‬ا ر ‪/#‬‬ ‫*&‬
‫‪/‬‬ ‫ا ‪# 7‬ل ن ا '‬ ‫* ‪ ،‬و ‪:‬ن‬ ‫وى ا‬ ‫*( ا‬ ‫=ص‬ ‫‪7‬وق ا‬ ‫‪/‬‬
‫وى ا ط*وب‪&@ ،‬راءات‬ ‫ا ‪' 7‬و' ‪ /‬وا وا‪ 9 / )4‬زال ا ر دون ا ط*) ت ودون ا‬
‫‪،‬‬ ‫ت ا را‪ (* / #‬أ‬ ‫طر ا ‪ I 7‬أ م ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري = ‪ / $‬ا &‬ ‫و‬
‫و ‪ /‬وا ر ‪ /‬ا ط*و‪ #‬ن‪9 ،‬‬ ‫) ‪#‬ر ‪ /#)$‬و )‪7‬دة‪ ،‬و‪= 9‬دم ا ‪I‬رر ن ‪#‬‬

‫‪#‬ق‪ ،‬ص ‪.35‬‬ ‫را ‪ ، 7‬ر&‪H‬‬ ‫‪#‬ب‬ ‫‪ - 1‬د دي‪ :‬ؤو ‪ /‬ا & ت ا * ‪ /‬ن ا ‪I‬رار ا‬
‫‪ - 2‬أ د أ&)ون‪ :‬ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري‪ ،‬ر&‪# H‬ق‪ ،‬ص ‪.153‬‬
‫‪_ - 3‬ر ‪ ) /‬و' ‪ :‬ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري ور‪ (* # 4‬أ ل ا‪C‬دارة‪ ،‬ر&‪# H‬ق‪ ،‬ص ‪2014‬‬
‫د ا ط وي‪ :‬ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري‪ ،‬م س‪ ،‬ص ‪.133‬‬ ‫‪ * -4‬ن‬
‫‪ - 5‬و'س ا = ‪4 :‬ر '‪ /‬ا ‪ I7‬ء ‪ G:‬س * ؤو ‪ /‬ا‪C‬دار ‪ ،/‬م س‪ ،‬ص ‪.195-194‬‬

‫‪117‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫ش وا & ل‬ ‫ث ظ ھر ا ‪7E‬ر وا‬ ‫إذا 'ظر' ھ' إ ( وا‪ H4‬ا ‪ _:‬ر ن ا واط' ن‪،‬‬
‫ول‪/$ = ،‬‬ ‫' رة ‪: #‬ل‬ ‫'ظرا ‪:‬و'‬ ‫') م ن ا ‪I 7‬‬ ‫زا ت‬ ‫‪،/‬‬ ‫وا‬
‫‪ ' #‬طق ا ‪7‬رو ‪.1/‬‬
‫أ‪ :‬س ا ‪ A‬ط‬ ‫ا ;‬ ‫ا ‪ 0 1‬ا ‪ :78 9‬ا &‪C‬و‬
‫ؤو ‪# /‬دون =ط‪4 G‬د‬ ‫*( ا = طر‪ ،‬أي ا‬ ‫ؤو ‪ /‬ا‪C‬دارة ‪ '#‬ء‬ ‫إن‬
‫ا )د د ن ا ‪7‬ط ت‪.‬‬ ‫ع & ل د=ل ا *ط ت ا ) و ‪/‬‬ ‫ظ رت ' &‪ /‬ا‬
‫ا ‪6‬دة‪ ،‬و *(‬ ‫*( ا =ط‪ G‬ھ‬ ‫ؤو ‪ /‬ا‪C‬دارة ‪ '#‬ء‬ ‫ا ‪#‬دا ‪' : /‬ت‬ ‫‪E‬‬
‫ھو‬ ‫د دھ ‪: ،‬‬ ‫ده ا ر ‪ H‬ا ) ول ‪#‬‬ ‫ا =‪$‬وص ا =ط‪ G‬ا & م ا ذي ا‬
‫ا ر ‪ *$E* /# ' #‬ن ‪ 79‬و ‪ 80‬ن ‪' 4‬ون ا‪ 9‬زا ت وا )‪7‬ود‪.2‬‬
‫‪:‬ون ا =ط‪G‬‬ ‫ت ا را‪ ،/ #‬ا‬ ‫ؤو ‪ /‬ا‪C‬دار ‪&* /‬‬ ‫و ن ھ' إذا ‪' :‬ت ا‬
‫‪@ ،‬ن‬ ‫‪7‬وم *( _‪ /_T‬أر‪ :‬ن وھ ‪ :‬ا =ط‪ G‬وا ‪I‬رر وا )‪ /4T‬ا ‪' # / ##‬‬ ‫أ‬
‫ؤو ‪/‬‬ ‫(‪#‬‬ ‫ت ا را‪ / #‬ا ‪# / 6 7‬دون =ط‪ ،G‬أو‬ ‫ؤو ‪ /‬ا‪C‬دار ‪&* /‬‬ ‫ا‬
‫‪$‬ول ا ‪I‬رر ن‬ ‫ا‪C‬دار ‪ (* /‬أ س ا = طر‪7 ،‬وم *( ر‪ ':‬ن ‪7‬ط‪ ،‬وھ‬
‫‪ ،‬أي ‪ #‬ن ا ) ل‬ ‫ت ا را‪ ،/ #‬و‪ 4‬م ا )‪ /4T‬ا ‪' # / ##‬‬ ‫ل ‪ 4‬ت ‪ #‬ا&‬ ‫&راء‬
‫وا ‪I‬رر ا ‪$‬ل * ‪I‬رر‪.3‬‬
‫ا _' ‪ ،/ 6‬و ‪7‬وم ‪#‬دور ‪* :‬‬ ‫ؤو ‪ /‬أ'‬ ‫ن =‪6 $‬ص ھذه ا‬ ‫أ'‬ ‫‪:‬‬
‫‪ * /# ' #‬ؤو ‪ /‬ا‪C‬دار ‪ (* /‬أ س ا =ط‪ # # G‬رھ ا ‪ 7‬دة ا ) ‪ ،/‬وذ ك‬
‫‪ H‬ا )دا ‪ ،/‬ذ ك أ' ‪4‬د‬ ‫) ر‪I‬‬ ‫ا راط ر‪:‬ن ا =ط‪G‬‬ ‫‪:‬ون‬ ‫ا ‪9‬ت ا‬
‫‪ / :‬ا واط' ن‪،‬‬ ‫ر‪ :‬م‬ ‫‪ $‬ب ا راد ن &راء ' ط ا‪C‬دارة أ‪I‬رار ‪9‬‬
‫)رض‬ ‫‪#‬ء ا)د‪ /‬ا‬ ‫‪ # /‬ث & وز ا‬ ‫*( ‪4‬در ن ا &‬ ‫و ‪:‬ون‬
‫ا واط'ون‪.4‬‬

‫‪ - 1‬د أ‪#‬ر‪ :‬ن‪' :‬ظ م ا ر‪ (* /# 4‬ا & ت ا را‪ / #‬و ط*‪ #‬ت ا ‪T‬ء ‪ ،/‬م س‪ ،‬ص ‪.137‬‬
‫د ‪:‬را ‪ :‬ا ‪' 7‬ون ا‪C‬داري‪ ،‬ر&‪# H‬ق‪ ،‬ص ‪.463‬‬ ‫‪-2‬‬
‫‪ - 3‬د أ‪#‬ر‪ :‬ن‪' :‬ظ م ا ر‪ (* /# 4‬ا & ت ا را‪ / #‬و ط*‪ #‬ت ا ‪T‬ء ‪ ،/‬ر&‪# H‬ق‪ ،‬ص ‪.237‬‬
‫‪_ - 4‬ر ‪ ) /‬ون‪ :‬ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري ور‪ (* # 4‬أ ل ا‪C‬دارة‪ ،‬ر&‪# H‬ق‪ ،‬ص ‪.213‬‬

‫‪118‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫و دم ‪ $7‬رھ ‪،‬‬ ‫ن ‪$‬ر‬ ‫ت ا را‪ / #‬أن _‪#‬ت‬ ‫وإذا أرادت ا &‬


‫)ل ا ‪I‬رر‬ ‫_ل‬ ‫' ‪G: ،‬ن‬ ‫إ‪ 9‬أن _‪#‬ت أن ‪#‬ب ا ‪I‬رر أ&'‪#‬‬ ‫*‬
‫'‪ ، E‬أو )ل ا ‪ 0‬ر أو ‪# #‬ب ‪4‬وة ‪ 4‬ھرة‪.1‬‬
‫ت ا را‪'@ ،/ #‬‬ ‫ؤو ‪ /‬ا ' &‪ /‬ن ا &‬ ‫ن & ‪ /‬ا ‪I‬رر ن ا‬ ‫أ‬
‫‪& /#)$ / G‬دا‪:‬‬ ‫‪:‬ل وإ‪:‬راھ ت &)ل ا‬ ‫ن‬ ‫ا )د د ن ا‬ ‫‪4T‬‬
‫*ط‪/‬‬ ‫ا‪9‬ط‪T‬ع *( ا و_ ‪6‬ق ا‪C‬دار ‪ /‬و س‬ ‫‪':‬‬ ‫‪ / I‬ھ' ‪9‬‬
‫و‪ )I H4‬ف ‪J /# ' #‬دارة‪،‬‬ ‫&)ل ا ‪/ I‬‬ ‫&واب ا وظ‪ E‬ن‪،‬‬ ‫‪#Q‬‬
‫ء و ‪ ،2n : ّ T‬ن =‪T‬ل‬ ‫د ن *‪ / #‬ھذا ا و‪ HI‬ا‬ ‫‪ W‬ر أن د=ل ا ‪ I7‬ء ‪4‬د‬
‫‪#= : ،‬رة وا ‪ 7‬ق ‪ ،‬وز رة‬ ‫س ا ‪' 7‬و' ‪ /‬ا =و ‪/‬‬ ‫*( ‪)#‬ض ا‬ ‫ا ' ده‬
‫د ‪#‬دأ ر ‪ /‬ا‪ #_C‬ت‪ (') # ،‬أن ا ‪I‬رر ‪ ' : @#‬ا درع‬ ‫‪:‬ن‪ ،‬إ‪ / I‬إ ( ا‬ ‫ا‬
‫ا ‪./ I7‬‬ ‫‪G#‬ي و *‪ /‬ن ‪ 'G‬أن ) ‪#‬ر ‪ E‬دة‬
‫ت ا را‪ ،/ #‬أ'‬ ‫ن ظ ھر ر‪ /# 4‬ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري *( ا &‬ ‫أ'‬ ‫‪:‬‬
‫أن _‪#‬ت أ'‬ ‫وھو ا ر ا ذي ‪E‬رض *‬ ‫ؤو‬ ‫‪:‬ن *‪ I 7‬أن ‪ E‬رض‬
‫‪ W‬ر =ط‪./6‬‬
‫ن طور وا ‪H‬‬ ‫‪E:‬‬ ‫ؤو ‪ /‬دون =ط‪ G‬ر ت‬ ‫و &در ا‪ C‬رة أن ا‬
‫‪:‬م =‪: 9 /' : # $‬ن‬ ‫‪E#‬ر' ‪ ،‬وھ دون ك أ‪4‬ل طورا ‪0 #‬رب‪: ،‬ن ا‬
‫ن ا‪ $'C‬ف ا‪ ' 9‬د إ (‬ ‫‪#7‬ل ‪:‬ون‬ ‫ا‬ ‫‪9‬ت‬ ‫‪& # H‬رد و‪4‬وع‬ ‫إ‪ 9‬أن‬
‫ؤو ‪./‬‬ ‫ھذا ا 'وع ن ا‬
‫رع ن & ‪ /‬أ=رى د=ل أ ' إ‬ ‫'‪ 0#‬ا ذ‪ :‬ر ‪ ، #‬ھو أن ا‬ ‫إ‪ 9‬أن‬
‫‪ /* :‬ا‪ &9‬د‬ ‫ا ‪ ، I 7‬وإ‬ ‫أ=ذ ‪#‬‬ ‫‪* * /‬ول ا‬ ‫‪ C‬ط ء ‪ /0#$‬ؤ‬
‫ا ‪.3 6 I7‬‬

‫‪: - 1‬ر م رش‪ :‬ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري ا ‪0‬ر‪ ، #‬ر&‪# H‬ق‪ ،‬ص ‪.175‬‬
‫‪ - 2‬ن ‪ $‬ب‪ :‬ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري ا ‪0‬ر‪ ، #‬ر&‪# H‬ق‪ ،‬ص ‪.66‬‬
‫ل رو ‪ :‬ا ' ز ت ا‪C‬دار ‪0 # /‬رب‪ ،‬ر&‪# H‬ق‪ ،‬ص ‪.195‬‬ ‫‪-3‬‬

‫‪119‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫‪#‬ق‬ ‫ت ا را‪& / #‬ب و‪: #‬ل‬ ‫ؤو ‪ /‬ا‪C‬دار ‪&* /‬‬ ‫*( ا‬ ‫و‪ #‬د _ '‬
‫ن ا ‪)$‬ب أن '‪7‬وم ‪ '$ #‬ف‬ ‫ا ‪9‬ت ا = ‪ ، # /$‬أن 'ذ‪:‬ر ‪'G#‬‬ ‫‪#4‬ل ا ‪ $E‬ل‬
‫ؤو ‪./‬‬ ‫ا‬ ‫_ر‬ ‫= *ف ا ‪9‬ت ا‬ ‫'ط‪7‬‬
‫'‪E‬رد ‪ #‬ا ‪' 7‬ون ا‪C‬داري ن‬ ‫ؤو ‪ /‬ا‪C‬دار ‪ '# /‬ء *( ا = طر ا‬
‫‪ /‬دم و&ود =ط‪ G‬ن ا‪C‬دارة‪.1‬‬ ‫(‬ ‫ا ‪' 7‬ون ا = ص‪7 ،‬رر ا )و ض‬
‫ؤو ‪ (* /‬أ س ا = طر‪ ،‬و'ط ‪ ، 4‬ن‬ ‫@ذا ‪' :‬ت ‪4‬وا د ا‬ ‫و‪#‬‬
‫ر' ‪ : ،‬ھو ا ل ‪ * /# ' #‬ؤو ‪ (* /‬أ س ا =ط‪،G‬‬ ‫‪*& H'$‬س ا دو ‪/‬‬
‫‪9‬ت‬ ‫*( أ س ا = طر ھ‬ ‫ؤو ‪/‬‬ ‫‪9‬ت ا‬ ‫أن & ‪H‬‬ ‫@ن ھذا ‪') 9‬‬
‫*(‬ ‫ؤو ‪/‬‬ ‫‪9‬ت ) '‪7 /‬وم ا‬ ‫رع ‪4‬د د=ل‪ ،‬و=*ق‬ ‫‪# ،/ 6 I4‬ل إن ا‬
‫‪9‬ت '‪$‬وص‬ ‫‪ ،2‬و‪ #‬ذا و&د‬ ‫أ س ا = طر‪ ،‬و‪ #‬ن ‪7 / E :‬د ر ا )و ض‬
‫‪' 4‬و' )ا ‪7E‬رة ا و ((‪ ،‬و ‪9‬ت أ=رى ن ‪ H'$‬ا ‪ I7‬ء )ا ‪7E‬رة ا _ ' ‪.(/‬‬ ‫*‬
‫‪ %‬ء ‪/01‬‬ ‫!‪W‬و‬ ‫ا ;‪86‬ة ا‪,‬و ‪ :/‬ا‬
‫ا ‪ T%‬ص ا ‪6‬‬
‫ت ا را‪/ #‬‬ ‫ا&‬ ‫ُ ‪G‬ل *‬ ‫رع & و ‪ /‬ن ا ‪9‬ت ا‬ ‫دد ا‬
‫‪$#‬دد ا ‪ 7‬م ‪ 'G#‬ط ‪ ،‬ذ ك‬ ‫ا راد وھ‬ ‫‪$‬ب ‪#‬‬ ‫‪ /& ':‬ن ا ‪I‬رار ا‬
‫ؤو ‪ '# /‬ء *( ا '‪$‬وص‬ ‫‪ E‬را‬ ‫و ‪ /‬ھ'‬ ‫د د ا ‪)#‬ض ' ‪:‬‬ ‫') ل *(‬
‫‪.‬‬ ‫‪:‬‬ ‫ت ا را‪/)I = / #‬‬ ‫) ‪#‬ر ا &‬ ‫ا ‪' 7‬و' ‪ /‬وا‬

‫" و ن ‪ D‬ا'دارة‬ ‫‪-‬ا ‪.‬رار ا (‬

‫) ‪#‬ر ا ) و' ن ‪ H‬ا‪C‬دارة ‪:‬ل ن ا وظ‪E‬ون ا ) و ون وا ) و'ون ‪H‬‬


‫ت‬ ‫ل ا&‬ ‫' ‪#I #‬ط ا طراف ا دا=*‪H /‬‬ ‫ا‪C‬دارة & ' ‪ ،‬إ‪ 9‬أن‬
‫ا را‪ / #‬ن وظ‪ E‬ن و ) و' ن ) ‪.‬‬

‫‪ - 1‬أ د أ&)ون‪ :‬ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري‪ ،‬ر&‪# H‬ق‪ ،‬ص ‪161‬‬


‫د ط وي‪ :‬ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري‪ ،‬ر&‪# H‬ق‪ ،‬ص ‪.184‬‬ ‫‪ * -2‬ن‬

‫‪120‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫ن ا د دات‬ ‫وظ‪E‬‬ ‫أن‬ ‫‪ * /# ' #‬وظ‪ E‬ن ‪C‬دارة ) ن *‬


‫م‪ ،‬و‪4‬د )وض إذا ا‪(I 4‬‬ ‫وا & ت وا‪C‬ھ ' ت وا ' ‪ /# ' # H‬ا ‪ 7‬م ‪#‬‬
‫ا ل وط‪'* 7#‬ظ م وط‪'* 7#‬ظ م ا & ري ‪ #‬ا ) ل ا ‪I‬رر ا ' ‪ d‬ن ذ ك‪C ،1‬دارة‬
‫ؤو ‪ /‬ن ا ‪I‬رار ا ‪ /*$‬ن = *ف ‪ 6‬ت ا ) و' ن ) ‪ ،‬وا ذ ن‬ ‫) ‪#‬ر ا‬
‫ج ھؤ‪9‬ء ‪ #_C‬ت =ط‪G‬‬ ‫‪ ،‬و‪9‬‬ ‫‪،‬و ‪7‬و ون ‪ ' #‬ط‪ /‬ا ) ودة إ‬ ‫) *ون ‪#‬‬
‫‪ # $‬م &راء ' ط م دا=ل‬ ‫ا‪C‬دارة * ‪$‬ول *( ا )و ض ن ا ‪I‬رار ا‬
‫‪ /‬أ=ط ‪ 6‬م ا =‪.2/ $‬‬ ‫ا‪C‬دارة ا * م‬
‫‪9‬ت‪-‬أ‪ 4‬م‪-‬‬ ‫ا _‪ &)،/_T‬ت‪-‬‬ ‫و‬ ‫ت ا را‪H &# / #‬‬ ‫& س ا&‬
‫‪:‬ل ‪I‬ررا *( أ رادھ ‪.‬‬ ‫ن ‪ 'G‬أن‬ ‫‪G‬ل ن ا = طر ا‬ ‫ت(‬ ‫&‬
‫ؤو ‪ /‬ن ا ‪I‬رار ا ' & ‪ /‬ن ا وادث ا‬ ‫‪/‬‬ ‫وھ‪:‬ذا _‪: T‬ون ا &‬
‫أ ‪ I‬ء ا &*س‪ /# ' # ،‬ا')‪ 7‬د دورات ا &*س أو ا& ع ا *& ن ا‬ ‫)رض‬
‫_ل‬ ‫‪ ،/‬أو أ_' ء ا' دا‪ #‬م‬ ‫م ‪6 E‬دة ا &‬ ‫م ‪#‬‬ ‫‪ ،‬أو أ_' ء ‪4‬‬ ‫ھم أ ‪ I‬ء‬
‫ر‪ ،‬و ذه ا ‪ ) / 0‬ن *(‬ ‫دورات ا ‪:‬و ن ا‬ ‫ر‪ :‬م‬ ‫ا &*س‪ ،‬أو =‪T‬ل‬
‫'ظ م ا ‪ G‬ن و ق ا ‪7‬وا' ن وا 'ظ ‪ /‬ا & ري ‪ #‬ا ) ل‪.3‬‬ ‫‪ /‬ا‪='9‬راط‬ ‫ا&‬
‫و‬ ‫و'و&ب ‪ #‬ذ‪:‬ر ‪G#‬ن ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري ا ‪ 7‬رن‪ ،‬و= ‪ /$‬ا ‪ I7‬ء ا ‪E‬ر'‬
‫ت ا را‪ / #‬ن ا ‪I‬رار‬ ‫ؤو ‪ /‬ا &‬ ‫‪I‬ر ھذا ا طرح ا ‪6 7‬م *(‬ ‫‪#‬دوره‬
‫‪$‬ل * ) و' ن ‪ H‬ا‪C‬دارة‪.‬‬ ‫ا‬
‫ن ‪#‬ر ت ‪ *# 9‬ن ‪commune saint-‬‬ ‫‪/‬‬ ‫‪4‬رار =ص &‬ ‫و& ء‬
‫‪،‬‬ ‫‪ ،briest-la-plaine‬ا ‪ $‬در ‪ #‬ر ‪' 22 b‬و'‪#‬ر ‪ 1946‬ن &*س ا دو ‪ /‬ا ‪E‬ر'‬
‫ا ) *ون ‪ H‬ا‪C‬دارة ‪: #‬ل ر‪ ، I‬أ_' ء‬ ‫)رض‬ ‫ا ذي ا ‪#‬ر أن ا ‪I‬رار ا‬

‫‪ - 1‬أ د أ&)ون‪ :‬ر&‪# H‬ق‪ ،‬ص ‪.162‬‬


‫‪: - 2‬ر م رش‪ :‬ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري ا ‪0‬ر‪ ، #‬ر&‪# H‬ق‪ ،‬ص ‪.176‬‬
‫‪ - 3‬ا دة ‪ 54‬ن ا ظ ر ر‪4‬م ‪ 1.15.85‬ا ‪ $‬در ‪ 20‬ن ر ‪ I‬ن ‪1436‬ھـ )‪ 7‬و و ‪ E' # ،(2015‬ذ ا ‪' 7‬ون ر‪4‬م ‪-14‬‬
‫‪ 113‬ا )*ق ‪ & #‬ت‪.‬‬

‫‪121‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫ؤو ‪) /‬و ‪ I‬م ' ‪0# ،‬ض ا 'ظر‬ ‫ل ھذه ا = رة‬ ‫و‬ ‫'‪ E‬ذھم ر ق‬
‫* م‪.1‬‬ ‫را ‪7‬ت‬ ‫ؤو ‪: /‬ون *( أ س ا = طر ا‬ ‫ن أي =ط‪ ،G‬أي أن ا‬
‫ل‬ ‫و را *( '‪E‬س ا 'وال '‪ T‬ظ ‪G#‬ن ا ‪ I 7‬ا‪C‬داري ا ‪0‬ر‪# #‬دوره‬
‫ؤو ‪/‬‬ ‫ا ) ‪ /‬أو ا‪ *4C‬م _‪T‬‬ ‫ل‬ ‫ث‬ ‫ت ا را‪،/ #‬‬ ‫ؤو ‪&* /‬‬ ‫ا‬
‫أ ‪ I‬ء ا &*س‪.2‬‬ ‫‪4‬د )رض‬ ‫ا ‪I‬رار ا ' & ‪ /‬ن ا وادث ا‬
‫ث‬ ‫ؤو ‪ /‬ا‪C‬دارة ن إ‪ # $‬ت ا ) ل‪،‬‬ ‫ھذا ا & 'ب ‪:‬ذ ك‬ ‫د=ل‬ ‫‪:‬‬
‫* زم ا‪C‬دارة ‪) #‬و ض ا وظ‪ E‬ن ا ذ ن ‪# $‬ون أ_' ء ا ) ل‪ ،3‬و دام أن ا‪C‬دارة‬
‫ر * ا) ل‬ ‫ران *( '‪E‬س ا ' ‪ d‬ا ذي‬ ‫ا ) و ‪ /‬ا ‪0‬ر‪ / #‬وا ) ل ا ‪6 I7‬‬
‫‪:‬م‬ ‫‪W T ،‬را‪ /#‬ن أن ‪_G‬ر ا ) ل ا ‪# /$ = 6 I7‬‬ ‫ا‪C‬داري وا ‪ I7‬ء ا ‪E‬ر'‬
‫‪ ،‬أن‬ ‫أ دأ ‪:‬‬ ‫‪ ،‬وا ذي & ء‬ ‫وا ‪7‬رارات ا ‪ $‬درة ن ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري ا ‪E‬ر'‬
‫ط‪ H‬إ_‪ #‬ت أي =ط‪ G‬ن‬ ‫م‬ ‫ن ا د د أ_' ء ا ) ل و ‪':‬‬ ‫‪ T‬أ‪ $‬ب ‪ #‬ظ‬
‫)و ض‬ ‫& 'ب ا‪C‬دارة‪ ،‬وھ' ‪ (I4‬ا &*س ‪ #‬ؤو ‪ /‬ا‪C‬دارة ن ا )دا ‪I 7 /‬‬
‫ر ا ر ق‪.4‬‬ ‫ر‪:‬‬ ‫ا ) ل *( ا = طر ا ' ‪ /6‬ن‬
‫*‬ ‫أن‬ ‫و‬ ‫‪ /‬ا را‪H &# / #‬‬ ‫*( ا &‬ ‫)ن‬ ‫و'‬
‫ن ‪ 'G‬أن ‪ # $‬م‬ ‫وأ وا' ‪ ،‬ن & ‪ H‬ا‪ 9‬داءات أو ا ‪I‬رار ا‬ ‫و وظ‪E‬‬
‫ت ا را‪ / #‬أن‬ ‫*( & س ا &‬ ‫م‪ ' ،‬ھ ك *( أ' '‪0#‬‬ ‫وھم ‪$#‬دد إ'& ز‬
‫‪ $‬ب أ رادھ ط‪'* 7#‬ظم ا ) ول‬ ‫ؤو ‪ /‬ا ' & ‪ /‬ن ا = طر ا‬ ‫*وا ا‬
‫‪7‬وق و‪:‬را ‪ /‬وظ‪. E‬‬ ‫‪ ، #‬وا را‬
‫ن ا‪.7‬طرا ت وا )‪ A‬ل ا‪7‬‬ ‫‪-‬ا ‪.‬رار ا‬
‫ؤو ‪ /‬ن ا = ذ‬ ‫م ا رط‪ /‬ا‪C‬دار ‪: ،/‬ون‬ ‫ر‬ ‫إن ا‪C‬دارة‬
‫ظ‪ (* /‬ا ‪ / $‬ا ) ‪ /‬وا ‪ /' :‬ا ) ‪ W ،/‬ر أ'‬ ‫& ‪ H‬ا دا‪ #‬ر وا‪&C‬راءات *‬

‫‪ :‬ا ‪' 7‬ون ا‪C‬داري‪ ،‬ر&‪# H‬ق‪ ،‬ص ‪.464‬‬ ‫د ‪:‬را‬ ‫‪-1‬‬
‫ن ا ظ ر ا ر ق ‪ 1.15.15‬ا ‪ $‬در ‪ 20‬ر ‪ I‬ن ‪1436‬ھـ )‪ 7‬و و ‪ E' # (2015‬ذ ا ‪' 7‬ون ر‪4‬م ‪-14‬‬ ‫‪ - 2‬ا دة ‪55‬‬
‫) ‪9‬ت وا ‪ 4‬م‪.‬‬ ‫‪ 112‬ا )*ق ‪#‬‬
‫د ا ط وي‪ :‬ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري‪ ،‬ر&‪# H‬ق‪ ،‬ص ‪.184‬‬ ‫‪ * -3‬ن‬
‫‪ :‬ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري ور‪ (* # 4‬أ ل ا‪C‬دارة‪ ،‬ر&‪# H‬ق‪ ،‬ص ‪.215‬‬ ‫‪_ - 4‬ر ‪ ) /‬و'‬

‫‪122‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫أ‪I‬رار س ‪7‬ط‬ ‫ا‪T=C‬ل ‪' #‬ظ م ا ) م‪ ،‬و '&م '‬ ‫دث أ داث ن ‪'G‬‬ ‫‪4‬د‬
‫ؤو ‪ /‬س‬ ‫ت ا را‪/ #‬‬ ‫‪ / :‬ا ' س‪: ،1‬ون ا &‬ ‫* ) و' ن ‪ H‬ا‪C‬دارة وإ'‬
‫ن ‪ 'G‬أن ر ب أ‪I‬رارا و‪4T4‬ل‬ ‫*( أ س ا = طر ا‬ ‫‪ '#‬ء *( =ط‪ ،G‬وإ'‬
‫ؤو ‪ /‬ن )و ض ھذه‬ ‫ت ا را‪ (* / #‬ا ) وم‬ ‫راد‪ ،‬ھ' ‪:‬ون ا &‬ ‫س‪#‬‬
‫ا ‪I‬رار ‪ '#‬ء *( 'ظر ‪ /‬ا = طر‪.‬‬
‫ل ا رط‪ /‬ا‪C‬دار ‪/‬‬ ‫*( ذ ك‪ # ،‬ن ' أ' 'ظرا ‪ 9‬داد أ‬ ‫و‪G‬‬
‫م ‪7 ،‬د ‪ :‬ن ن‬ ‫ن‪ ،‬إ ( ا ' ط‪ /‬ا ‪7 # /*$‬وق ا راد و ر‬ ‫‪ _:‬ر ن ا‬
‫زاو‬ ‫( ‪:‬ون ا ' ط‪ /‬ا‬ ‫*ر‪ /# 4‬ا ‪ / 6 I7‬ا‪C‬دار ‪،/‬‬ ‫ا ‪I‬روري إ=‪I‬‬
‫"ا ‪ / $‬ا ) ‪ ،2/‬ا ‪/' :‬‬ ‫ا & '‪ #‬ن ا ‪ * $‬ن‬ ‫ت ا را‪ / #‬و= ‪/$‬‬ ‫ا&‬
‫‪:‬ل أي ‪I‬رر ^ راد وا واط' ن‪.‬‬ ‫ا ) ‪ "3/‬أ‪_:‬ر '& ‪ /‬و ‪6‬دة ‪: #‬ل ‪9‬‬
‫ء ا ‪9‬ط رة‬ ‫نا " لا‬ ‫‪+‬‬ ‫‪-‬ا ‪.‬رار ا‬
‫)ل‬ ‫د ن‪،‬‬ ‫= *ف ا‬ ‫رس ' ط‬ ‫ت ا را‪ / #‬وھ‬ ‫إن ا &‬
‫راد‪.‬‬ ‫إ ق ا ‪I‬رار ‪#‬‬ ‫‪#‬ب‬ ‫و ‪6‬ل وآ‪9‬ت =ط رة‬
‫‪:‬ن أن ‪:‬ون ‪##‬‬ ‫' ت‪ ،‬وا‬ ‫رات وا‬ ‫) ل ددا ن ا‬
‫ت ا را‪: / #‬ون‬ ‫ن ھذا ا وا‪@ H4‬ن ا &‬ ‫ا راد‪ ،‬ا'ط‪4T‬‬ ‫وادث ‪I‬رر '‬
‫‪#‬ب‬ ‫* ق ا راد ‪# #‬ب ا وادث ا‬ ‫ط ‪) # /#‬و ض & ‪ H‬ا ‪I‬رار‪ ،‬ا‬
‫رات ‪E:‬‬ ‫‪6‬ق ھذه ا‬ ‫‪ ،‬و و م ‪$‬در أي =ط‪ G‬ن‬ ‫'‬ ‫أو‬ ‫ر‬
‫‪:‬م‬ ‫‪/‬‬ ‫رة ا &‬ ‫إ_‪ #‬ت و&ود ‪I‬رر‪ ،‬و‪I‬رر وا )‪ 4T‬ت ا ‪ # / ##‬ن ا ‪I‬رر و‬
‫ؤو ‪ /‬إ‪ #_@# 9‬ت =ط‪G‬‬ ‫‪ /‬ن ا‬ ‫‪:‬ن أن )‪ (E‬ا &‬ ‫‪) #‬و ض‪ ،‬و‪9‬‬ ‫ا‪I7‬‬
‫رات ا ‪/)#‬‬ ‫&در ا‪ C‬رة إ ( أن ا ' ز ت ا )*‪ # /7‬وادث ا‬ ‫ا ‪: ،/ I‬‬

‫‪ - 1‬أ د أ&)ون‪ :‬ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري‪ ،‬ر&‪# H‬ق‪ ،‬ص ‪.164‬‬


‫وا‪&C‬راءات ا ‪H' # /* E:‬‬ ‫‪ / $ /‬ا واط' ن وو‪ 4‬م ن ا راض‪ ،‬وا = ذ ا دا‪ #‬ر‬ ‫‪$7 - 2‬د ‪ / #‬ا ‪ / $‬ا ) ‪:/‬‬
‫‪I‬رة‪ ،‬و را‪ /#4‬ا ط م‬ ‫ا' ر ا و‪ /6#‬و را‪'4 /#4‬وات ا ‪$‬رف ا ‪ ، $‬وا ) ل *( ا ‪ I7‬ء *( ا &را_ م وا رات ا‬
‫ت‪...‬‬ ‫وا ‪T‬ت وا‬
‫ن‬ ‫ا ز &‪ /‬ا ‪ $‬درة‬ ‫‪ /‬ا واط' ن ن ا ‪ d &I‬وا ‪I‬و‪ I‬ء وا )و ل وا ‪$‬وات‬ ‫‪$7 - 3‬د ‪ /' : #‬ا ) ‪:/‬‬
‫رات ا ‪.../#= $‬‬ ‫‪ E‬ت وا &د وا دارس‪...‬و '‪ H‬ا‬ ‫ظ‪ (* /‬ا دوء ‪4‬رب ا‬ ‫ا ‪ ،H' $‬وا ھ ‪ /‬ا‬

‫‪123‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫ت ا را‪# ) / #‬ر 'در&‪ I /‬ن ا دان ا‪C‬داري‪ ،‬و ‪#‬ث ا ‪ 'G # I 7‬ط‪7#‬‬ ‫*&‬
‫*‪$E‬ل ‪ 79‬ن ق ‪ .‬ل‪ .‬ع‪.1‬‬
‫‪ 2‬ا " ل ا )‪/+ .‬‬ ‫ء‬ ‫ؤو‬ ‫‪:‬ا‬ ‫ا ‪)E‬رة ا ‪8‬‬
‫=ص‬ ‫ل ا ‪ / 6 I7‬دورا‬ ‫*( ا‬ ‫ؤو ‪ '# /‬ء‬ ‫)رف ا‬
‫‪9‬ت &د دة ‪ 7‬م‬ ‫‪7‬ر‬ ‫‪ n‬ا‪ &9‬د ا ‪6 I7‬‬ ‫ت ا را‪ ،/ #‬إذا‬ ‫'ز ت ا&‬
‫)ددة‬ ‫ت ا را‪ (* / #‬أ س ا = طر‪ ،‬وھذه ا ‪9‬ت ھ‬ ‫ؤو ‪ /‬ا &‬
‫س إ‪.ّ 9‬‬ ‫'ر‪:‬ز *( ‪I)#‬‬
‫‪F‬لا"‬ ‫نا‬ ‫‪-‬ا ‪.‬رار ا‬
‫‪ 0‬ل ا ) ‪ /‬ا & ر ‪ (* /‬ا )‪ 7‬رات‪ ،‬وا '&زة‬ ‫‪4‬د ' ‪ d‬دة أ‪I‬رار ن ا‬
‫'ط ق ا ر ق‬ ‫‪#‬‬ ‫و ‪ ،‬أو‬ ‫‪ /‬و‪#‬وا ط‪= /‬ص‬ ‫‪ 7‬ق '‪/)E‬‬ ‫إط ر‬
‫‪ 0‬ل '‪$‬ب‬ ‫‪ 0‬ل أو ‪# #‬ب دم '‪ E‬ذھ ‪ ،‬وذ ك ن ا‬ ‫ا ) و ‪،‬أ_' ء '‪ E‬ذ ھذه ا‬
‫ل‬ ‫‪ ،‬أو ا ‪ 7‬م ‪G#‬‬ ‫أو إ‪T$‬‬ ‫دة ‪ '##‬ءه أو ھد‬ ‫*( ‪ 7‬ر‪ ،‬إذ )*ق ا ر‬
‫* ت ا 'ظ ‪ /‬أو ا & ر أو ا )' ‪/‬‬ ‫ر ‪#‬ط‪ : # /‬د أ دة ا ‪ :‬ر‪ #‬ء أو ا *‪E‬ون أو‬
‫ت ا =‪I‬راء ا ) و ‪.2.../‬‬ ‫‪#‬‬
‫ت ا را‪،/ #‬‬ ‫‪ 0‬ل ا ) و ‪ /‬ا ' &‪ /‬ن ا &‬ ‫وا ‪I‬رار ا ' ‪ /6‬ن ا‬
‫د_‪ # /‬رض ' &‪ /‬إ دى‬ ‫أن ‪:‬ون دا‪ I E : ،/ 6‬ن ا ' &م ن ا ‪ 0‬رات ا‬ ‫إ‬
‫وق ‪ 7‬ر را ‪ H‬ا د وى‪ ،‬أو أن‬ ‫‪ 0‬ل ا ) و ‪ /‬أو رور =ط ‪ :‬ر‪6 #‬‬ ‫* تا‬
‫طور ا ‪ '#‬ء‪ W ،‬ب ‪ T‬ت‬ ‫‪6‬ط‬ ‫‪:‬ون ا ‪I‬رر ر‪ ، I‬و ن أ _*‪ /‬ذ ك ‪7‬وط‬
‫‪T‬ك‬ ‫د_‪ ،/‬أو ‪7‬وط أ د ا‬ ‫ودع * )دات‬ ‫ا‪ # '9‬ه *( ‪E‬رة أوراش‪ ،‬أو‬
‫ا ‪ :‬ر‪.3.../ 6 #‬‬

‫را ‪ ' ، 7‬ورات ا &*‪ /‬ا ‪0‬ر‪J / #‬دارة‬ ‫‪#‬ب‬ ‫‪ - 1‬د دي‪ :‬ؤو ‪ /‬ا & ت ا را‪ / #‬ن ا ‪I‬رار ا‬
‫ا * ‪ /‬وا ' ‪ /* * ،/‬وا‪ H I‬ا ‪ ،/‬ا )دد ‪ ،1‬ا '‪ ،1995 /‬ص ‪.39-38‬‬
‫‪: - 2‬ر م رش‪ :‬ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري ا ‪0‬ر‪ ، #‬ر&‪# H‬ق‪ ،‬ص ‪.178‬‬
‫ل رو ‪ :‬ا ' ز ت ا‪C‬دار ‪0 # /‬رب‪ ،‬ر&‪# H‬ق‪ ،‬ص ‪.197-196‬‬ ‫‪-3‬‬

‫‪124‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫*( أ ‪ 0‬ل‬ ‫د=ل ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري ‪E‬رض ر‪# 4‬‬ ‫ن ذك‬ ‫وا'ط‪4T‬‬
‫(‬ ‫‪ 0‬ل دا‪ / 6‬أو ر‪،/ I‬‬ ‫‪ #‬ن إذا ‪' :‬ت ا‬ ‫ز‬ ‫ت ا را‪ : ،/ #‬أ'‬ ‫ا&‬
‫إط ر ر‪:‬ز ووا‪.QI‬‬ ‫و‪4‬رارا‬ ‫إ‪$‬دار أ ‪:‬‬ ‫'(‬
‫‪:‬م * ‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ # /‬ر‪ #‬ط ‪ #‬ر ‪" ،2008-02-12 b‬أن‬ ‫و‪4‬د & ء‬
‫و ‪H‬‬ ‫ط‪ /‬ا ‪'#‬ز ن‬ ‫إ ( ھدم‬ ‫ط*ب ا )و ض ' &‪ /‬ا ‪7‬رار ا را‬ ‫ا د‬
‫ا ‪I‬رر ن ‪#4‬ل ا &*س‬ ‫‪ / :‬ا‪C‬دار ‪) # /‬و ض ا د‬ ‫ث ‪I4‬ت ا‬ ‫ا رع‪،‬‬
‫"‪.1‬‬ ‫ا&‬
‫ن‬ ‫‪: # / :‬م ‪6 E‬دة ا د ن )و ‪I‬‬ ‫‪:‬م آ=ر ‪I4‬ت '‪E‬س ا‬ ‫و‬
‫دا ن ‪#4‬ل ا &*س‬ ‫‪7‬وط &دار ‪ :‬ن‬ ‫ا ‪I‬رر ا )'وي ا ذي أ‪ # $‬م‪/& ' ،‬‬
‫و ة ا دة =د &‪ /‬ا )*وي‪.2‬‬ ‫‪#‬ب‬ ‫ا د ( * ‪،‬‬
‫‪ :‬م وا ‪7‬رارات ا ‪ $‬درة ‪ #‬ذا ا =‪$‬وص 'و&ب ‪ #‬ذ‪:‬ر‬ ‫و'ظرا 'درة ا‬
‫ت ا را‪ / #‬ا ‪ (* / 6 7‬ا = طر ‪:‬ن أن '‪$‬ب *( أ' ط‪/‬‬ ‫ؤو ‪ /‬ا &‬ ‫‪G#‬ن‬
‫‪T‬‬ ‫)ذرا أو‬ ‫‪ 0‬ل ا ) ‪ /‬إ ( &)ل د=ل ا )‪ 7‬ر‬ ‫و أدت ا‬ ‫)ددة‪: ،‬‬
‫‪:‬ن أو‬ ‫&ب ا 'ور ن ا‬ ‫ل ا‪ E 9‬دة ' ‪ ،‬أو ' ‪' d‬‬ ‫‪ #‬ث ‪)$‬ب أو‬
‫‪ 0‬ل ا ) ‪ /‬أو '&م '‬ ‫‪#4 # H‬ل إ م ا‬ ‫ن 'ظر & ل ‪ :‬ن‬ ‫ر '‬
‫*‪:‬‬ ‫ه ا ‪ #‬ط' ‪ /‬إ ( أرض‬ ‫رب ا‬ ‫‪ /‬ا ‪ '#‬ء *( أرض )دة *‪ '#‬ء‪ ،‬أو‬ ‫ا‬
‫‪&# /‬وار‬ ‫ا 'ط‪ 'C /& ' /7‬ء ‪#‬و ‪/‬‬ ‫ر را‪: / 6‬ر ‪/‬‬ ‫‪)#‬ض ا راد‪ ،‬أو ا'‬
‫أ د ا ' زل‪.3‬‬

‫‪: - 1‬م ا ‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ # /‬ر‪ #‬ط‪ ،‬دد ‪ # 297‬ر ‪ / I4 ،2008-02-12 b‬إ‪#‬راھ م &‪ #‬ري ‪I‬د ا &*س ا ‪*#‬دي ‪*E‬ت‪،‬‬
‫' ور م ‪ .‬م‪ .‬إ‪ .‬م‪ .‬ن‪ ،‬دد ‪' ، ،83‬و'‪#‬ر‪-‬د&'‪#‬ر ‪ ،2008‬ص ‪266‬‬
‫‪: - 2‬م ا ‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ # /‬ر‪ #‬ط‪ ،‬دد ‪ # ،983‬ر ‪ / I4 ،2004-10-50 b‬ور_‪= /‬د &‪ /‬ا )*وي ‪I‬د ا &*س ا ‪*#‬دي‬
‫*ر‪ #‬ط‪ ' ،‬ورات م‪ .‬م‪ .‬إ‪ .‬م‪ .‬ث‪ ،‬ا )دد ‪' ،59‬و'‪#‬ر‪-‬د&'‪#‬ر ‪ ،2004‬ص ‪.216‬‬
‫د ط وي‪ :‬ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري‪ ،‬ص ‪.197-196‬‬ ‫‪ * -3‬ن‬

‫‪125‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫ن ‪ 9‬طر ا وار ا ‪ F‬ر ا " د‬ ‫‪-‬ا ‪.‬رار ا‬


‫ا‪ &9‬د ا ‪ 6 I7‬ا ‪0‬ر‪ #‬إ‪ 9‬أ ‪ :‬م ‪& /* *4‬دا ‪$=#‬وص ھذه‬ ‫‪ 9‬و&د‬
‫‪$‬ل * واط' ن‬ ‫‪ ،1/‬ر‪ /# 4‬ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري ‪ # (7#‬رزة &راء ا ‪I‬رار ا‬ ‫ا‬
‫د ‪ ،/‬إذ 'ط*ق *ك ا ‪I‬رار‬ ‫' &‪ /‬و&ودھم ‪&#‬وار ' ‪f‬ت أو أ ‪:‬ن =طرة‪ W ،‬ر‬
‫ار ‪ 4 E‬ت ا &وار ا ) د ‪/‬‬ ‫‪:‬ن إد=‬ ‫‪9‬‬ ‫‪:‬ن و‪#‬‬ ‫ن *ك ا ' ‪f‬ت وا‬
‫_ل *ك ا ‪9‬ت‪ ) ،‬ل ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري‪(* ،‬‬ ‫* ا & ران‪E ،‬‬ ‫&ب أن‬ ‫ا‬
‫ا ‪:‬م ‪7 #‬د م ا )و ‪ I‬ت ن *ك ا ‪I‬رار ‪ '#‬ء *( = طر ا &وار‪ ،‬و‪E 9‬رض‬
‫ذ ك ‪I‬رورة إ_‪ #‬ت =ط‪ G‬ن ‪#4‬ل ا‪C‬دارة و ) ‪#‬ر ھذا ا‪ & 9‬ه =طر *ك ا ' ‪f‬ت‬
‫‪ /‬ھو ا ذي ‪E‬رض *ك ا )و ‪ I‬ت‪ ،‬و ر‪#‬ط ا ‪)#‬ض إ زام ا‪C‬دارة ‪#‬ذ ك ‪ '#‬ء‬ ‫ا‬
‫ل‬ ‫‪7) 9‬ل أن‬ ‫‪ #‬ء ا ) ‪ ،/‬و‪#‬‬ ‫واة ا واط' ن أ م ا‬ ‫*( ‪:‬رة‬
‫ن‬ ‫‪:‬ن ا ‪I‬رار ا ‪، ' /*$‬‬ ‫= ص ا ‪ 7‬ط'ون ‪&#‬وار *ك ا ' ‪f‬ت وا‬ ‫ا‬
‫دث _‪ T‬أ' ‪4‬د ‪E‬ر‬ ‫ث ‪4‬د‬ ‫ل *ك ا ‪I‬رار‪،‬‬ ‫رك‬ ‫أن ‪ W‬رھم ‪9‬‬
‫‪':‬ون ‪&#‬وار‬ ‫أ‪I‬رار ^ = ص ا ذ ن‬ ‫‪#‬ب‬ ‫وا' ت ‪ E‬ر ‪ /‬ن أ ‪ ، ':‬و‬
‫ؤو ‪ '# /‬ء *( ا = طر‬ ‫‪ ،/‬ط‪#‬ق ا‬ ‫_ل ھذه ا‬ ‫‪:‬ن وا ' ‪f‬ت‪E ،‬‬ ‫*ك ا‬
‫إ_‪ #‬ت ا )‪ /4T‬ا ‪ # / ##‬ن ا ‪I‬رر ا ‪$‬ل و‪ #‬ن آ_ ر ذ ك ا &وار‬ ‫‪E:‬‬ ‫و‪#‬‬
‫ؤو ‪ /‬ن ا ‪I‬رار ا ' &‪ /‬ن = طر‬ ‫ت ا را‪/ #‬‬ ‫ث ‪:‬ون ا &‬ ‫ا =ط ر‪،2‬‬
‫&‪ #_C /‬ت‬ ‫ؤو ‪ /‬و‪I‬و ‪# /‬دون‬ ‫ؤو ‪ /‬ھ'‬ ‫ا &وار ا ‪ 0‬ر ا ) د ‪ ،/‬و ‪:‬ون ا‬
‫ا =ط‪ G‬ن ‪. *#4‬‬
‫&م‬ ‫ن دم ‪ E‬ذ ا‬ ‫‪-‬ا ‪.‬رار ا‬
‫&ب‬ ‫ء ا ‪ ،" # (I 7‬و‪#‬‬ ‫ن ا ‪ #‬دئ ا ) ‪ /‬ا )رو ‪ / & " /‬ا‬
‫ؤو ‪ /‬ن‬ ‫*( ا & ‪ H‬ا‪ _ 9‬ل ^ ‪ :‬م ا ‪ $‬درة ن ا ‪ I7‬ء‪ ،‬و ‪:‬ون ا‪C‬دارة‬
‫‪ :‬م ن ‪#4‬ل ا واط' ن‬ ‫أن ا ر )*ق ‪I#‬رورة '‪ E‬ذ ا‬ ‫'‪ E‬ذ ھذا ا‪ _ 9‬ل‪: ،‬‬

‫‪#‬ق‪ ،‬ص ‪.199‬‬ ‫ل رو ‪ :‬ا ' ز ت ا‪C‬دار ‪0 # /‬رب‪ ،‬ر&‪H‬‬ ‫‪-1‬‬


‫‪: - 2‬ر م رش‪ :‬ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري‪ ،‬ص ‪.178‬‬

‫‪126‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫وھ' ‪:‬ون ا‪C‬دارة ط ‪ /)# # /#‬ھذا ا '‪ E‬ذ‪ ،‬وإ زام أطراف ا د وة ‪ E' #‬ذه‪: ،‬ن‬
‫ث ‪I‬رر ا راد ' &‪/‬‬ ‫=*( ن ھذا ا '‪ E‬ذ ‪4‬د ظل ا ‪:‬م ‪#‬دون أ_ر‪،‬‬ ‫'د‬
‫‪ #‬ء ا ) ‪ ،/‬و ‪ )#‬ذ ك &د'‬ ‫واة أ م ا‬ ‫ھذا ا‪ ' 9‬ع‪ ،‬و‪#‬ذ ك ا‪T=C‬ل ‪# #‬دأ ا‬
‫‪ / 6 4‬ا = طر ا‬ ‫‪ :‬م ا ‪ ،/ 6 I7‬و درج‬ ‫أ م أ‪I‬رار ' &‪ /‬ن دم '‪ E‬ذ ا‬
‫ُ ‪G‬ل ' ا‪C‬دارة و و ‪ 0#‬ب أي =ط‪ G‬ن د' ‪.‬‬
‫‪ :‬م ا ‪ / 6 I7‬س‬ ‫ن '‪ E‬ذ ا‬ ‫و ؤو ‪ /‬ا‪C‬دارة ‪# #‬ب ا '‬
‫رو ‪7 ،/‬د‬ ‫ا ‪ /7 7‬وى ط‪ #‬ق * ؤو ‪ /‬ا ' &‪ /‬ن ا‪&C‬راءات ا‪C‬دار ‪ /‬وا‬
‫‪ :‬م ا ‪# ) / 6 I7‬ر ‪4‬رارا‬ ‫*( أن ا ' ع ا‪C‬دارة ن '‪ E‬ذ ا‬ ‫ا ‪#‬ر ا &*س ا‬
‫‪ 0 C #‬ء‪،‬‬ ‫ا ) ل ا *ط‪& /‬وز ا ط)ن‬ ‫و‪ )# #‬ب ا طط‬ ‫*‪#‬‬ ‫إدار‬
‫‪ TI‬ن إ ‪ / ' :‬ا ‪:‬م ‪) #‬و ض‪.1‬‬
‫* '‪ E‬ذ‬ ‫م &د طر ‪7‬‬ ‫‪:‬م ا‬ ‫‪ _:‬ر ن ا‬ ‫إ‪ 9‬أن ا وا‪ H4‬و ^ ف أ‪ #‬ن‬
‫ثھ‬ ‫ت ا ‪I‬ر ‪ ' /‬وا ‪7‬رو ‪، ،/‬‬ ‫ت ا را‪ /$ = ،/ #‬ا &‬ ‫ن ‪#4‬ل ا &‬
‫م '‪E‬ذھ 'ظرا‬ ‫‪ _:‬رة ا‪ : 9‬م وا ‪7‬رارات ا ‪ / 6 I7‬ا ‪ $‬درة ‪I‬دھ ‪ ،‬وا‬
‫)ددة أ‪#‬رزھ ا )'ت وا‪ ' 9‬ع ا ) د ن ‪#4‬ل ا وظ‪ E‬ن ورؤ ء‬ ‫‪ # 9‬رات‬
‫‪ :‬م‪* /$ = ،‬ك ا ‪ $‬درة ‪) #‬و ض‪،‬‬ ‫'‪ H‬أو ‪6‬ك ن '‪ E‬ذ ا‬ ‫ث‬ ‫ت‪.‬‬ ‫ا&‬
‫زا' ‪/‬‬ ‫‪ :‬م ا ‪/ 6 I7‬‬ ‫‪ /‬ا =‪ E' /$$‬ذ ا‬ ‫وذ ك ‪#‬د وى دم و&ود ا وارد ا‬
‫‪./‬‬ ‫ا&‬
‫ا ‪ $‬درة ؤ=را ‪$=#‬وص ا ' ط‪/‬‬ ‫‪ :‬م وا ‪I7‬‬ ‫و ) ‪#‬ر ن أ‪#‬رز ا‬
‫‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ # /‬دار‬ ‫ا‬ ‫ذھ‪#‬ت إ‬ ‫ت ا را‪،/ #‬‬ ‫ا&‬ ‫‪7‬وم ‪#‬‬ ‫ا =ط رة ا‬
‫أ)ب‬ ‫‪##‬ت‬ ‫أ‪I‬رار‬ ‫'ظر‬ ‫ا ‪ I #‬ء دد ‪ # ،1729‬ر ‪ ،2010 b‬وھ‬
‫‪# /‬و ‪:‬ورة‪.‬‬ ‫&‬ ‫*‪E‬رو ‪' /‬ظ‬

‫* ‪ /‬وا ' ‪/* * ،/‬‬ ‫ؤو ‪ /‬ا‪C‬دار ‪ ،/‬ا &*‪ /‬ا ‪0‬ر‪J / #‬دارة ا‬ ‫دان ا‬ ‫دي‪ ،‬ا )و ض ن ا ‪I‬رر‬ ‫‪ -1‬د‬
‫‪ ،/‬ا )دد ‪.1998 /' ، 14‬‬ ‫وا‪ H I‬ا‬

‫‪127‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫"أن أ ) ب‬ ‫‪:‬‬ ‫ت‬ ‫ث &ء‬ ‫ذ ك‪،‬‬ ‫و‪4‬د ‪' :‬ت ‪$‬ر ‪/‬‬
‫*‪/‬‬ ‫ا ‪E‬رو ‪# ) /‬ر ن ظ ھر ا‪9 E 9‬ت ا )‪ / #‬ا 'ظ ‪ /‬ن طرف ا *ط‪ /‬ا‬
‫‪ /‬وا ر& ' ت‪ ،‬وأن ھذه ا ) ب ‪:‬‬ ‫ا ' ‪#‬ت ار‬ ‫ت‪ ،‬وذ ك‬ ‫أو ا &‬
‫‪4‬د ر ب‬ ‫*= ول و دة ا ‪ #‬رود‪ ،‬و‬ ‫ط ‪ H#‬ا =طورة ‪' #‬ظر ‪) 9‬‬ ‫‪#‬ط‪) #‬‬
‫دا ت‬ ‫أو *& ور ا ‪I‬ر و‪#‬‬ ‫ر‪ :‬ن‬ ‫ن ذ ك ن أ‪I‬رار واء *‬
‫=*‪7‬ت إ ‪ / ' :‬ا =طر‪ ،‬و‪' :‬ت *( ‪@ ، ' /' #‬ن‬ ‫ا‬ ‫ھ‬ ‫ا‪C‬دارة ا 'ظ ‪/‬‬
‫وو م‬ ‫‪I‬رر '‬ ‫‪) #‬و ض أي‬ ‫*( أ س ا = طر‪ ،‬و *زم ‪#‬‬ ‫ؤو‬
‫‪/‬‬ ‫‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ # /‬دار ا ‪ I #‬ء *( &‬ ‫_‪#‬ت أي =ط‪ ، ' G‬و ن م ‪ :‬ت ا‬
‫*‬ ‫‪4‬دره ‪ 6000000‬درھم ‪H‬‬ ‫)و ‪ I‬إ&‬ ‫*د‬ ‫‪#‬و ‪:‬ورة ‪G#‬دا‪6‬‬
‫ا ‪6 $‬ر"‪.1‬‬
‫ت ا را‪/ #‬‬ ‫ؤو ‪ /‬ا‪C‬دار ‪&* /‬‬ ‫ا‬ ‫‪' :‬ت ‪I4‬‬ ‫وأ م ھذا ا و‪ HI‬و‬
‫‪ :‬م وا ‪7‬رارات ا ‪ / 6 I7‬ا‬ ‫ا ‪# / 6 7‬دون =ط‪ /* *4 G‬و' درة‪ ،‬و‪ '#‬ء *( & ‪ H‬ا‬
‫‪IE‬ل‬ ‫ھذا ا & ل‪: ،‬ن ا ‪7‬ول أن ا ‪ I 7‬ا‪C‬داري ا ‪0‬ر‪#‬‬ ‫م ا‪9‬ط‪T‬ع *‬
‫ت ا را‪ (* / #‬أ س ا =ط‪ G‬ا ‪ E‬رض‪ ،‬وا ذي‬ ‫ؤو ‪ /‬ا &‬ ‫‪ /‬إ‪/ 4‬‬ ‫‪/E$#‬‬
‫ؤو ‪# /‬دون‬ ‫ؤو ‪ '# /‬ء *( ا =ط‪ G‬وا‬ ‫د ده‪' ،‬ظ م و ط ‪ #‬ن ا‬ ‫م‬ ‫ھو ‪:‬‬
‫=ط‪ ،G‬و‪4‬د م ا‪ : #‬ر ھذا ا 'ظ م ن طرف ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري 'ظرا *‪)$‬و‪ /#‬ا‬
‫‪ / G‬إ_‪ #‬ت =ط‪ G‬ا‪C‬دارة‪ /$ = ،‬إذا ‪ :‬ن ذ ك ا =ط‪ # ، '7 G‬ث‬ ‫'‬ ‫) رض أ‬
‫‪.2‬‬ ‫‪#‬ن‬ ‫و&ودا ‪9‬‬ ‫ر‪W‬م ‪:‬و'‬ ‫*( ا ‪I‬رر أ ر إ_‪#‬‬ ‫'‬ ‫)‪ $‬أ‬

‫‪: - 1‬م ا ‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ # /‬دار ا ‪ I #‬ء‪ ،‬دد ‪ # ،1729‬ر ‪ ' ،2010 b‬ورات ا &*‪ /‬ا ‪0‬ر‪J / #‬دارة وا ' ‪ ،/‬ا )دد‬
‫د ا ‪I $‬د وز ر ا دا=* ‪ ،/‬ص ‪.296‬‬ ‫‪/ I4 ،2015 /' ،108‬‬
‫‪ - 2‬د أ‪#‬ر‪ :‬ن‪' :‬ظ م ا ر‪ (* /# 4‬ا & ت ا را‪ / #‬و ط*‪ #‬ت ا ‪T‬ء ‪ ،/‬ر&‪# H‬ق‪ ،‬ص ‪.142‬‬

‫‪128‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫ا ) ('‬ ‫ا‬ ‫&"‬


‫ت ا را‪ / #‬رھ '‬ ‫ل ا&‬ ‫)رف ر‪ /# 4‬ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري *( أ‬
‫ل ‪ / 6 4‬ا‪9‬ھ م ن‬ ‫‪ #:‬را‪$= ،‬و‪ H $‬طور ا 'ظ م ا ‪ T‬ر‪:‬ز ‪ /‬ا ذي أ‪( I‬‬
‫‪:‬ل‬ ‫*‪/‬‬ ‫&)ل إدارة ا راب ا‬ ‫دا ‪ ، /‬وھو‬ ‫*‪ /‬وا‬ ‫أ&ل د م ا ' ‪ /‬ا‬
‫ن أ&ل طو ر أ ‪I‬ل ا ‪#‬ل وا و ‪6‬ل ا ‪ '* /* E:‬وض ‪/ ' #‬‬ ‫دا' =‪#$‬‬
‫‪: #‬ل د‪4‬ق و و ‪ & H‬ل د=ل ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري‬ ‫ت ر&‬ ‫* ‪ ، 1/‬وھذا‬ ‫ا‬
‫'‪E‬س‬ ‫ت ا را‪ ، / #‬وا‬ ‫‪ #‬رھ ا &‬ ‫لا‬ ‫‪7 /‬وق ا ‪ W‬ر ن ا‬
‫*‪./‬‬ ‫‪ /':‬ا‬ ‫ا و‪4‬ت ن ‪ 'G‬أن * ق أ‪I‬رارا ‪#‬‬
‫& و ‪ /‬ن ا دا=ل‬ ‫و ‪ 7‬ق ھذه ا‪9‬زدوا& ‪#9 ،/‬د ن إ دة ا 'ظر‬
‫ر‪H‬ا ' و‪،/‬‬ ‫ت ا را‪T= / #‬ل إ'& زھ *‬ ‫‪ ،2/‬ن طر ق & س ا &‬ ‫ا‬
‫طرة 'زع ا *‪ / :‬ن أ&ل ا '‪ /)E‬ا ) ‪ ، /‬إ‪ 9‬أ' ‪$‬طدم ‪#‬وا‪H4‬‬ ‫ث *&‪ G‬إ (‬
‫أو دم إ داع ‪ / 4‬ا )و ض دا=ل‬ ‫دم ا ‪7‬درة *( أداء ‪ / 4‬ا رض ا ‪E‬ق *‬
‫د ‪ $G# H‬ب ا ق إ ( ا *&وء إ ( ا ‪ I7‬ء ‪ ،‬ط ‪ #‬ن‬ ‫دد ‪' 4‬و' ‪،‬‬ ‫ا &ل ا‬
‫ا‪C‬دارة ‪G#‬داء ا )و ض ا ‪E‬ق * ‪.‬‬
‫طرة 'زع‬ ‫إط ر ا ط‪ #‬ق‬ ‫ت ا را‪ / #‬وھ‬ ‫وا &د ر ‪ #‬ذ‪:‬ر أن ا &‬
‫و ‪ /‬دون‬ ‫زة ا )‪ 7‬ر وإ‪f ' / 4‬ت‬ ‫ا *‪& / :‬ل ا '‪ /)E‬ا ) ‪4 ، /‬د *&‪ G‬إ (‬
‫ا ‪$‬دار ‪:‬م ‪#‬ذ ك ‪ ،‬ا ر ا ذي ) ‪#‬ره ا ‪ I 7‬ا‪C‬داري =ر‪' 7* 4‬ون ‪، 81/7‬‬
‫*( *ك ا ‪ 0‬ر ‪ ،‬و‪#‬ذ ك ر&‪ H‬ا ‪ E‬ء ا‪&C‬راءات ا ‪' 7‬و' ‪/‬‬ ‫د‬ ‫و ) ‪#‬ره ا داء‬
‫ت‬ ‫‪ #‬ب أ‪#‬رزھ ‪ & :‬ل أو & ھل رؤ ء ا &‬ ‫'زع ا *‪ / :‬إ ( & و ‪ /‬ن ا‬
‫‪ ، /‬و‪' 4‬ون 'زع ا *‪ / :‬وا ) ر ‪،/$ = /E$#‬‬ ‫ا را‪7* / #‬وا' ن ‪/E$#‬‬
‫ر‪H‬‬ ‫‪)#‬ض ا‬ ‫أن ا ط ‪ H#‬ا‪&) 9‬‬ ‫زات ا *ط‪ /‬ا ) ‪: ، /‬‬ ‫وا ‪T0‬ل ا‬
‫و‪ HI‬ا د *( ا )‪ 7‬ر ‪& #‬رد ‪$‬دور ر وم‬ ‫رع‬ ‫ت ا را‪/ #‬‬ ‫&)ل ا &‬
‫‪1‬‬
‫ت ا را‪0 # / #‬رب ‪ #‬ن ‪7‬و ت ا و ق ا را‪ / #‬ورھ ' ت ا ' ‪ /‬ا * ‪ /‬ا 'د &‪ /‬م س ‪ ،‬ص ‪:‬‬ ‫‪ &' -‬ب ا ‪ $‬ودي ‪ :‬ا &‬
‫‪.319‬‬
‫‪2‬‬
‫‪ -‬إ ن داودي ‪ :‬ا وا وا ) ل وا ' ‪ /‬ا * ‪0 # /‬رب ‪ ،‬م س ‪ ،‬ص ‪.252 :‬‬

‫‪129‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫زة و'‪7‬ل ا *‪، / :‬‬ ‫ا‪T C‬ن ن ا '‪ /)E‬ا ) ‪ ، /‬دون أن ' ظر ‪$‬دور ا ‪:‬م ‪#‬‬
‫)رف ر‪4‬‬ ‫و ‪:‬ل د وى )و ض ن ا ‪T‬ل *ك ا ‪ 0‬ر ن ‪ #‬ن ا د وى ا‬
‫ت ا را‪ # ، / #‬ث *&‪ G‬ھذه ا = رة‬ ‫ا د وى ا ر و ‪I /‬د ا &‬ ‫‪ #:‬را‬
‫‪7‬وم ‪ &'@#‬زھ إ ( ا ‪T‬ل *ك ا ‪ 0‬ر ‪ ،‬دون ا ‪ #‬ع‬ ‫ر‪ H‬ا ' و‪ /‬ا‬ ‫إط ر ا‬
‫‪' 4‬ون 'زع ا *‪ ، / :‬إ‪ / I‬إ ( د وى ا )و ض‬ ‫طرة ا ‪' 7‬و' ‪ /‬ا ) ول ‪#‬‬ ‫ا‬
‫ت‬ ‫‪:‬ون ' &‪ /‬ن ا د=ل ا دي *&‬ ‫‪/‬‬ ‫ؤو ‪ /‬ا‪C‬دار ‪ /‬ا‬ ‫ن ا‬
‫ؤو ‪T = # /‬ف‬ ‫ا را‪ ، / #‬واء *( أ س ا =طـ‪ G‬أو ‪#‬دو' ‪ ،‬و = *ف ھذه ا‬
‫ت‬ ‫ا&‬ ‫‪7‬وم ‪#‬‬ ‫‪0‬ل ا‬ ‫ا ‪I‬رار ا ' &‪ /‬ن ا‬ ‫ا ‪I‬رر ‪ ،‬و ' ‪$‬ر‬
‫‪: QI‬ذ ك أن ا د وى‬ ‫ا را‪ ، / #‬أو ا ' &‪ /‬ن إھ ل أو ‪ 7‬س ' ‪: ،‬‬
‫‪1‬‬
‫ن د ون‬ ‫‪#‬ذ‬ ‫ول دم أداء‬ ‫ور &*‬ ‫ت ا را‪/ #‬‬ ‫ا ر و ‪I /‬د ا &‬
‫)ن‬ ‫‪ ':‬أن‬ ‫‪ ،‬ا ‪ n‬ا ذي ‪ IE‬إ ( إھدار ق ا =ص ا ‪I‬رر‪ ،‬ا ذي‬
‫‪:‬م‬ ‫‪ @#‬دى ا و ‪6‬ل ا &‪#‬ر ‪ /‬ا ظ ‪#7 # /‬ول ن دن ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري '‪ E‬ذ ا‬
‫ا _*‪/‬‬ ‫ا‪C‬دار ‪ ،2 /‬وذ ك ن =‪T‬ل ا *&وء إ ( ا ) ل و *‪ /‬ا ‪0I‬ط ا‬
‫دد‬ ‫دا=ل أ&ل‬ ‫ا ‪0‬را ‪ /‬ا د د ‪ C /‬زام ا‪C‬دارة ‪ E' #‬ذ ا ‪:‬م أو ا ‪7‬رار ا ‪6 I7‬‬
‫‪7‬وق ا ‪ I 7‬ن‪.3‬‬ ‫‪: #‬ل‬

‫‪1‬‬
‫د‪ #‬ر ا ' ز ت ا & ت ا را‪ ، / #‬م س ‪ ،‬ص‪:‬‬ ‫د ا ‪6 I7‬‬ ‫‪ /' : -‬ا ‪7‬رواوي ‪ :‬دور ا‬
‫‪.97-96‬‬
‫‪2‬‬
‫د ‪ #‬ھ ‪ :‬ا')‪ :‬ت ھ &س '‪ E‬ذ ا ‪ :‬م ا ‪I / 6 I7‬د ا‪C‬دارة *( ا ) ل ا ‪ 6 I7‬ا ‪0‬ر‪ ، #‬و‪4‬ف ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري ا ‪0‬ر‪#‬‬ ‫‪-‬‬
‫ل ا ) ‪ ، /‬م ‪ .‬م ‪ .‬إ ‪ .‬م ‪ .‬ت ‪ ،‬ا )دد ‪ ، 2016 /' 128‬ص ‪.14-13 :‬‬ ‫ن ‪#‬دأ دم &واز ا &ز *( ا‬
‫‪3‬‬
‫وا& ‪ /‬أ = ص ا ‪' 7‬ون ا ) م *( ‪I‬وء روع ‪' 4‬ون ا طرة ا د' ‪ /‬ا &د دة ‪،‬‬ ‫‪7' * -‬ط ط‪ E' : /‬ذ ا ‪ :‬م ا ‪/ 6 I7‬‬
‫م ‪ .‬م ‪ .‬إ ‪ .‬م ‪ .‬ت ‪ ،‬ا )دد ‪ ، 123-122‬ا '‪ ، 2015 /‬ص ‪.63 :‬‬

‫‪130‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫&"‬
‫وا &‬ ‫‪)#‬دھ ا & وي و ا‪*4C‬‬ ‫إن ا د ‪ * # H‬ل ا ‪ T‬ر‪:‬ز ‪/‬‬
‫ن ا ‪G‬ن‬ ‫دف إ (‬ ‫ط*‪ #‬ت ا‪T$C‬ح ا‬ ‫‪ 7 :‬ر‪ /#‬إ‪ ،/)& ' / T$‬و ق‬
‫‪:‬ل‬ ‫ا وا )‪،/‬‬ ‫ت ا را‪$ $ = # / #‬‬ ‫* ا ذي ‪ #‬ن أن دور ا &‬ ‫ا)م ا‬
‫ج‬ ‫ت ا ) ‪ ، /‬إ‪ 9‬أن ذ ك‬ ‫ر ما‬ ‫‪ H‬ا دو ‪/‬‬ ‫ر ‪ :‬ا را & وأ‬
‫* ‪ /‬و ا =‪ E‬ف ن دة ا را‪/#4‬‬ ‫ر ‪ /‬ا‪ $ $ =9‬ت ا‬ ‫إ ( أر‪ / I‬وا )‪/‬‬
‫) ‪ i #‬ت وا ‪ ' :‬ز ت‬ ‫ن طرف ا ر‪:‬ز ‪ ،‬وأ ‪I‬‬ ‫ر ‪* /‬‬ ‫ا‪C‬دار ‪ /‬ا‬
‫‪ 7‬ق ' ‪H & (* /‬‬ ‫ر ‪ /‬ا دوار ا 'وط‪# /‬‬ ‫ن‬ ‫‪':‬‬ ‫وا و ‪6‬ل ا‬
‫و ت‪.1‬‬ ‫ا‬
‫وا‪ / I‬ا ) م و‪' #‬ت‬ ‫‪ 7‬ق *ك ا ‪ 0‬ت أ‬ ‫و‪4‬د *ك ا ‪0‬رب ن أ&ل‬
‫ت ا را‪، / #‬‬ ‫‪ /‬ا ر‪ /# 4‬ا ‪ (* / 6 I7‬ا &‬ ‫ا د‪99‬ت ن أ‪#‬رزھ ‪ :‬إر ء د‬
‫ل‬ ‫ھذا ا ‪$‬دد‬ ‫ا = رة ؤدي دورھ ‪: #‬ل ) ل و' &‪ ، H‬و‬ ‫&)ل ھ‬
‫‪7‬وق‬ ‫) د ‪ /#)$ /‬ود‪ /7 4‬وھ ‪ :‬ا واز'‪ # /‬ن‬ ‫‪7‬‬ ‫*(‬ ‫‪:‬م ا‪C‬دار ‪/‬‬ ‫ا‬
‫داف ا‪C‬دارة *‪ Q $‬ا ) م ن‬ ‫ا‬ ‫*ز‬ ‫و ر ت ا راد ن & ‪ ، /‬و‪ #‬ن‬
‫ا ‪$‬رف ن & ‪ /‬أ=رى‪.‬‬ ‫نا ر‪/‬‬ ‫رك ھ ش‬
‫ت ا را‪: 9 / #‬ون‬ ‫‪ #‬رھ ا &‬ ‫لا‬ ‫و &ل ذ ك @ن &و ‪ /‬ا‬
‫ن &و ‪ /‬ن‬ ‫‪ _:‬ر ن ا‬ ‫رة و *‪ /‬ا ' ل ‪ ،‬إذ ) ر‪I‬‬ ‫دا‪6‬‬
‫‪ 7‬ق ا ‪ 0‬ت ا ر&وة ' ‪ ،‬و ن أ‪#‬رز‬ ‫ول دون‬ ‫ا‪:C‬راھ ت وا‪9 : C‬ت ا‬
‫ا‪9T =9‬ت ‪:‬‬ ‫ھ‬
‫‪7‬ق‬ ‫ت ا را‪ E / #‬وم ‪$ 4‬ر ن‬ ‫إن ‪ E‬وم ا ر‪ /# 4‬ا ‪ (* / 6 I7‬ا &‬
‫*‪ E‬ت ن‬ ‫رة وذ ك ن دوره ‪# 9‬دأ إ‪)# 9‬د إ ‪* /‬‬ ‫ر‪ # /# 4‬رة و‪ /* :‬و‬
‫_* ا‪C‬دارة ا ر‪:‬ز ‪. /‬‬ ‫طرف‬

‫‪1‬‬
‫ر ا ‪' 7‬ون ا )*م‪،‬‬ ‫ت ا ) ‪ ، /‬ر ‪ ' /‬ل د‪*#‬وم ا‬ ‫‪ ' -‬د ا ='‪ : :‬ا دوار ا &د دة & س ا & ت وا & ت ر م ا‬
‫‪ /‬را‪:‬ش ‪ ، 2015/2014 ،‬ص ‪.107 :‬‬ ‫ض ‪ / *:‬ا )*وم ا ‪' 7‬و' ‪ /‬وا‪ $ 49‬د ‪ /‬وا‪&9‬‬ ‫& )‪ /‬ا ‪I 7‬‬

‫‪131‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫‪/*$‬‬ ‫*ك ا '‪$‬وص ا‬ ‫‪ W-‬وض ‪)#‬ض ا '‪$‬وص ا ‪' 7‬و' ‪ : /‬و')'‬


‫‪ #‬ر&وع _‪ T‬إ ( ‪ I 7‬ت ا ‪' 7‬ون ‪41/90‬‬ ‫ا‪C‬داري‪.‬‬ ‫‪ #‬رة ‪ )#‬ل ا ‪I 7‬‬
‫‪)#‬ض ا ‪ 0‬وض ‪ ،‬ن‬ ‫‪E' :‬‬ ‫‪:‬م ا‪C‬دار ‪ /‬و= ‪ /$‬ا دة ‪ 19‬ا‬ ‫دث *‬ ‫ا‬
‫ا دا‪ #‬ر ا و‪/ 4‬‬ ‫_*‪/‬‬ ‫ت‬ ‫ا ر ‪*) 9‬ق ‪ $ =9 #‬ص ‪#‬ل ‪* #‬ط ت و‪T$‬‬
‫ث‬ ‫ن‬ ‫)&‪T‬ت ‪ ،‬ا ذي ‪* = 9‬ف ا= ‪$ $‬‬ ‫وا ‪E‬ظ ‪ /‬ن طرف ‪ I 4‬ا‬
‫‪:‬م ا‪C‬دار ‪ /‬ھذا ن & ‪/‬‬ ‫ا ‪$‬ل ن ا‪ $ =9‬ص ا و‪:‬ول ‪ I7‬ء ا و‪I‬وع ‪#‬‬
‫)&‪T‬ت ا‪C‬داري ‪،‬‬ ‫ف أن ا *ط ت ا =و ‪ I 7 /‬ا‬ ‫‪ ،‬و ن & ‪ /‬أ=رى '‬
‫)&‪T‬ت ا د' ط‪ *$E* 7#‬ن ‪ 148‬و ‪ 149‬ن‬ ‫ا و‪:‬و ‪ I 7 /‬ا‬ ‫ھ '‪E‬‬
‫طرة ا د' ‪./‬‬ ‫‪' 4‬ون ا‬
‫ا ) ل‬ ‫‪ :‬أن ا ‪ 0‬وض ) ري ا دة ‪ 23‬ن ا ‪' 7‬ون ر‪4‬م‪، 41/90‬‬
‫ا ‪$7‬ود ' ‪ # ،‬ن‬ ‫‪$‬ط*‪ Q‬ا ط)ن و د ا =*ط‬ ‫‪$‬ط* ن و دان ا =*ط ‪،‬‬
‫ث‬ ‫‪:‬م ‪،‬‬ ‫ا‬ ‫‪ /77‬زا د وى ا‪ 0 C‬ء ‪ ،‬و‪ #‬ن طرق ا ط)ن‬ ‫د وى ‪/ 6 I4‬‬
‫‪:‬م‬ ‫ل ‪# ،‬د‪ 9‬ن ‪ #‬رة ا‬ ‫'&د ا ‪ 0‬وض إ ( & 'ب ذ ك ‪' :‬ف ‪ #‬رة ا ‪ I7‬ء ا‬
‫ا ظ ھر أن ا د وى ا واز ‪ /‬إ أن ‪:‬ون أ م & ‪/‬‬ ‫ا ) د ‪ ، /‬وھ ‪') /0 $‬‬
‫‪7‬ق‬ ‫‪ /‬ا ) * ‪$ 9 /‬ور‬ ‫‪:‬م ا ) د ‪: ، /‬ن ن ا '‬ ‫ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري أو أ م ا‬
‫‪.‬‬ ‫‪ W / :‬ر = ‪' /$‬و‬ ‫‪:‬ون ا‬ ‫ھذا ا رط 'د‬
‫‪#‬ق ذ‪:‬ره أن ا ‪ 0‬وض ا ذي ‪' :‬ف ا '‪$‬وص ا ‪' 7‬و' ‪ /‬ن ‪'G‬‬ ‫‪#‬ن‬
‫* ‪ /‬ن & ‪ ،/‬و ن‬ ‫ا 'ز ت ا‬ ‫ل ا ‪ I 7‬ا‪C‬داري وھو ‪#‬ت‬ ‫أن ر‪#‬ك‬
‫& ‪ / ' _ /‬و د ا =*ط دى ا ‪ I 7‬ن ا ذ ن ) ‪#‬رون ‪ W‬ر * ن ‪ : G#‬م ا ‪' 7‬ون‬
‫&)ل ا )د د ' م ‪7‬د ون ‪#‬د وى أ م ا & ت ‪ W‬ر‬ ‫وا ‪ I7‬ء ا‪C‬دار ن ‪،‬‬
‫‪.‬‬ ‫ا ‪ I7‬ا طرو ‪ /‬أ‬ ‫*‪#‬ت‬ ‫ا = ‪' /$‬و‬
‫)‪ 7‬دات إ&راءات ا د وى ا‪C‬دار ‪ : /‬إن ا را‪ /#4‬ا ‪ _ 9 / 6 I7‬ر *‪، 6 7‬‬
‫‪/‬ا‬ ‫ا‬ ‫_ ر ا ط)ن أ م ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري ‪ ،‬إ‪ 9‬أن ا راد‬ ‫م 'د‬ ‫وإ'‬

‫‪132‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫‪ ':‬م‬ ‫ث‪9‬‬ ‫ا 'زاع &دون أ'‪ E‬م أ م * ‪ /‬ن ا‪&C‬راءات ا )‪7‬دة‬ ‫_ر‬
‫)ل ذ ك إ‪)# 9‬د ا = ذ & و ‪ /‬ن ا‪&C‬راءات ‪# ،‬دءا ‪ 7 #‬ل ا د وى ‪ :‬رط ا ‪/# :‬‬
‫‪ E‬ء ا ‪ 7‬ل * )*و ت ا ‪' 7‬و' ‪ ، /‬و & * ‪ /# :#‬ا ‪#I‬ط ‪_ ،‬م ا ' د *ف‬ ‫وا‬
‫‪ / IC # ،‬إ ( إ&راءات ا ‪ 7‬ق‬ ‫‪7‬رر و ‪E‬وض *‪:‬‬ ‫ا د وى إ ( ‪I 4‬‬
‫‪ / :‬ا‪C‬دار ‪، /‬‬ ‫ن ‪_ ،‬م إ&راءات &* ت ا‬ ‫‪)#‬ض ا‬ ‫وا‪G# /' ) 9‬ھل ا =‪#‬رة‬
‫ا ‪. / I7‬‬ ‫ن و‪4‬ت *‪#‬ت‬ ‫ط‬ ‫و‬
‫ا‪&C‬راءات ‪ 9‬وا ق ‪ H‬ا ‪ I 7‬ن ا ‪ 0‬ر ا * ن ‪ : G#‬م ا ‪ I7‬ء‬ ‫‪:‬ل ھ‬
‫*ك‬ ‫ا‪C‬داري ‪ 7) ،‬د ا ‪ *:‬ت 'طوي *( 'و ن ن ا ‪)$‬و‪ #‬ت ھ ‪)$ :‬و‪/#‬‬
‫‪7‬وق‬ ‫‪ * ،‬س ن ‪ #‬ب ا )دل أن ‪H I‬‬ ‫وا ‪#‬ت‬ ‫ا ر‪ ، /# 4‬و ص ا ‪I7‬‬
‫ن ا‪ 9‬م أو دم إر ق ا ذ‪:‬رة ‪ /= '#‬ن ا ‪7‬رر ا ط)ون‬ ‫ا ط ' ن ‪# #‬ب '‬
‫‪....‬‬
‫ا )را‪ 4‬ل ا 'ظ ‪ # : /‬ر‪W‬م ن و ر ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري *( = *ف در& ت‬
‫ا' ظ ر إ' ء &*س ا دو ‪ /‬ا ذي أ *ن '‬ ‫ذات ا ط‪ /) #‬ا‪C‬دار ‪/‬‬ ‫ا ‪I7‬‬
‫د ن ) ‪/‬‬ ‫=ط ‪ #‬د&'‪#‬ر ‪ ، 1999‬إ‪ 9‬أن ھ' ك را‪ 4‬ل‬ ‫د ا دس‬ ‫ا *ك‬
‫ا ' زع‬ ‫أ م زا د ا ‪I7‬‬ ‫‪ ، /‬وذ ك ‪# #‬ب ‪ I /*4‬ءات ا ‪I 7‬‬ ‫ھذه ا ؤ‬
‫ت ا را‪ / #‬ف ‪،‬‬ ‫أ‪ #$‬ت و‪:‬و ‪&* /‬‬ ‫تا‬ ‫ظل ا ‪T$‬‬ ‫‪ ،‬و= ‪/$‬‬ ‫و‬
‫ث أن ‪I 4‬‬ ‫)&*‪،/‬‬ ‫ا‬ ‫و ن & ‪ /‬أ=رى ھ' ك را‪ 4‬ل 'ظ ‪= /‬ص ا ‪I7‬‬
‫د ' &‪) /‬دد ا ‪ I7‬ا طرو ‪. * /‬‬ ‫ن ‪ I‬ق‬ ‫)&‪T‬ت ) '‬ ‫ا‬
‫ر ا د وى ا‪C‬دار ‪ / IC # :/‬إ (‬ ‫ا‪C‬داري و‬ ‫ل ا‪I7‬‬ ‫دود ‪/‬‬
‫ل‬ ‫ل‬ ‫ل ا ‪ I 7‬ا‪C‬داري ‪&' ،‬د أن ھ' ك را‪ 4‬ل أ=رى‬ ‫دود ‪ /‬آ ت‬
‫ث '&د ‪ W‬ب _‪ / 7‬ا‪ C‬م ‪ : G#‬م ا ‪' 7‬ون وا ‪ I7‬ء ا‪C‬دار ن‬ ‫ا ‪ I 7‬ا‪C‬داري ‪،‬‬
‫‪ I 7‬ن أو ا *ط ا‪C‬دار ‪ /‬أو أھل ا‪ $ =9‬ص ‪.‬‬ ‫واء )*ق ا ر ‪#‬‬
‫‪:‬ل ن ا ‪:E‬رة‬ ‫دا=ل‬ ‫و و '‪/‬‬ ‫را‪ 4‬ل‬ ‫إ ( & 'ب ذ ك ھ' ك‬
‫) ‪#‬ر ا‪C‬دارة ‪ /# _ #‬ا *ط‪ /‬ا ‪ 7‬ر ‪ /‬ن & ‪ ، /‬و ن & ‪ /‬أ=رى ھ' ك‬ ‫ا *‪ / #‬ا‬

‫‪133‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫طر و إ&راءات ‪ /#)$‬و )‪7‬دة ط*ب‬ ‫‪I‬ن‬ ‫=‪$‬و‪ / $‬ا دة ا‪C‬دار ‪ /‬ا‬
‫‪. /7‬‬ ‫) درا ‪ / * /‬وأ‪ :‬د ‪/‬‬
‫ل‬ ‫ط‪H‬‬ ‫@ذا ‪ :‬ن ا ‪E‬رد ا ) دي ‪9‬‬ ‫إ ‪ /E*: / :‬ا د وى ا‪C‬دار ‪:/‬‬
‫ل ‪ $‬ر ف أ=رى زا‪6‬دة ‪7' :‬ل إ ( د '‪/‬‬ ‫ا ر وم ا ‪ / 6 I7‬و دھ ‪ : ،‬ف‬
‫‪:‬م ا‪C‬دار ‪0 # /‬رب ‪ 7 /* *4‬ر'‪& H /‬م ا ‪I7‬‬ ‫أ=رى ‪$= ،‬و‪ $‬وأن ا‬
‫أراد أن ر ‪ H‬د وى أ م ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري إذا م‬ ‫ط ن إذا‬ ‫ا )رو‪، * /I‬‬
‫_‪/_T‬‬ ‫‪ / :‬ا‪C‬دار ‪: ، /‬ون أ‬ ‫*( ا‬ ‫ور‬ ‫ا د '‪ /‬ا‬ ‫‪:‬ن ‪ 4‬ط'‬
‫‪ #‬د ' وھذا ز د ن ‪7‬دار أ ) ب ‪ /E*:‬ا ‪E‬ر ‪،‬‬ ‫أن ‪*:‬ف‬ ‫ا= رات‪ :‬إ‬
‫‪*:‬ف ‪ 7E'#‬ت ا ‪E‬ر ‪ ،‬وا = ر‬ ‫‪،/ :‬‬ ‫م ‪7 #‬ر ا‬ ‫'‪ $‬ب‬ ‫ر ‪E'#‬‬ ‫وإ أن‬
‫دة ا ‪ / 6 I7‬وھذا ‪ E*:‬أ ) ب ا '‪7‬ل ‪:‬ذ ك ‪.‬‬ ‫ا _ ث ا ‪$‬ول *( ا‬
‫‪ :‬م ا ‪:/ 6 I7‬‬ ‫إ ‪ / :‬دم '‪ E‬ذ ا‬
‫‪ :‬م ‪7#‬رار إداري ردي‪،‬‬ ‫ت ا را‪ (* / #‬آ ‪) /‬ط ل '‪ E‬ذ ا‬ ‫) د ا&‬
‫ا‪ ' 9‬ع وا زام ا ‪ $‬ت و د ‪4‬رار *‪# #‬ر ض ا '‪ E‬ذ وإ‬ ‫وذ ك ‪#‬طر ‪ 7‬ن إ‬
‫ث ا‪ ' 9‬ع ن ا '‪ E‬ذ ) ‪#‬ر‬ ‫‪#‬ر ض ا '‪ E‬ذ ‪،‬‬ ‫أن‪$ ،‬در ا‪C‬دارة ‪4‬رارا ‪$‬ر‬
‫ن‪.‬‬ ‫أ‪*W‬ب ا‬ ‫ت ا را‪/ #‬‬ ‫ا&‬ ‫*&‪ G‬إ‬ ‫*‪ #‬وھذا‬ ‫‪4‬رارا إدار‬
‫ت‬ ‫وا‪ /#:‬ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري * طورات ا ‪&* /*$‬‬ ‫و ن أ&ل‬
‫‪ /‬د‪ #‬ر ا ‪G‬ن‬ ‫ا ر ن & ‪G /‬ھ ل ا ' =‪ #‬ن ا ذ ن أ 'دت م‬ ‫د‬ ‫ا را‪،/ #‬‬
‫* ‪ ،‬و‪:‬ذ ك ‪G‬ھ ل رؤ ء ا & س ا ذ ن أ 'دت م *ط‪ E' /‬ذ داو‪9‬‬ ‫ا)م ا‬
‫ل ‪ ،‬وا و‪:‬ول‬ ‫_* ا دو ‪ /‬ن و‪9‬ة و‬ ‫ط*ب ا ر ‪G‬ھ ل‬ ‫‪:،‬‬ ‫و ‪7‬ررا‬
‫إط ر‬ ‫ر ‪ /‬ا را‪ /#4‬ا‪C‬دار ‪ /‬ا ر ‪#‬ط‪ # /‬رو ‪ /‬ا ‪7‬ررات وا ‪7‬رارات‬ ‫إ م‬
‫'‪E‬س ا‪C‬ط ر ‪#9‬د ‪:‬ذ ك ن‬ ‫‪،‬و‬ ‫أداء‬ ‫ت ا را‪/ #‬‬ ‫وا‪ /#:‬أ& زة ا &‬
‫و ر ا و ‪6‬ل ا ‪ #‬ر ‪ /‬ا ‪I‬رور ‪ /‬و ‪G‬ھ * ‪ ،‬وا‪9‬ھ م ‪ #‬طر ا‪C‬دار ‪ /‬وا ‪/ '7‬‬
‫ت ا را‪ # ، / #‬ث أن ‪7‬ظت ا & ز ا‪C‬داري أ‪ #$‬ت أ‪_:‬ر إ‬ ‫ا ‪&* /)#‬‬
‫‪.‬‬ ‫ظل ا 'ظ م ا ‪ T‬ر‪:‬زي ا‬

‫‪134‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫و ن & ‪#9 ،/ ' _ /‬د ن ا ذ‪ :‬ر ‪I#‬رورة ‪:‬و ن = ص ‪6 E‬دة ا ‪ I7‬ة‬


‫ذات ا ط‪ /) #‬ا‪C‬دار ‪ ، /‬و‪ =C #‬ر ا ر د *)'‪$‬ر‬ ‫ا ‪I7‬‬ ‫ا ‪ E*:‬ن ‪# #‬ت‬
‫*( أ س * ‪ /‬و )ر ‪/‬‬ ‫'د‬ ‫ر ا ذي '‪ 0#‬أن‬ ‫ا ‪ #‬ري‪ ،‬و‪ #‬و ر ا ‪:‬و ن ا‬
‫د‪. /7 4‬‬
‫و ن أ&ل وا‪ /#:‬ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري * طور ا ‪$‬ل *( ر ‪4 /‬رارات‬
‫‪:‬ل‬ ‫ن ا ظروف‬ ‫أ‬ ‫ت ا را‪ / #‬وا ‪7‬درة *( ا ‪#‬ت‬ ‫و ‪7‬ررات & س ا &‬
‫ھذا ا ‪G‬ن ‪: ،‬ون أطرا =‪#‬راء =‪$$‬ون ‪ 0#' '@ ،‬د م ھذا‬ ‫دث‬ ‫'زاع‬
‫‪ #‬ن ا‪C‬دارة و‬ ‫ر‬ ‫& ل ا ‪:‬و ن ا‬ ‫ا ‪$‬ور ن =‪T‬ل ‪ _:‬ف ا ) ون‬
‫ر‪./:‬‬ ‫ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري ‪ ،‬ن =‪T‬ل 'ظ م 'دوات و ‪ 7‬ءات ‪:‬و ' ‪/‬‬
‫=‪ E‬ف‬ ‫ھم‬ ‫أن ‪ #‬ط إ&راءات ا د وى ا‪C‬دار ‪ /‬أ_ر ‪ #:‬ر‬ ‫‪:‬‬
‫ا د ن ا و رات‬ ‫ھم‬ ‫م ‪ ،‬و‬ ‫ا )بء *( ا ‪ I 7‬ن ‪: #‬ل =دم ‪$‬‬
‫‪:‬م‪.‬‬ ‫ا ' &‪ /‬ن ‪ =G‬ر ‪$‬دور ا‬
‫وإ‪ / I‬إ ( ذ ك‪ ،‬وأ م ا وازن ا ذي ‪E‬ر‪ I‬ا ) د ‪ /‬ا ‪' 7‬و' ‪ 0#' /‬أن‬
‫‪ ،‬وإن‬ ‫ت ا را‪ / #‬ھ ا =رى أ ‪ :‬م ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري 'د إ ‪ 0‬ء ‪4‬رارا‬ ‫'‪E‬ذ ا &‬
‫ث )د ا ‪0‬را ‪ /‬ا د د ‪ /‬و *‪/‬‬ ‫م ‪)E‬ل أ&‪#‬رت *( ذ ك ‪ #‬و ‪6‬ل ا ‪' 7‬و' ‪./‬‬ ‫ھ‬
‫ء ا ‪ ، # I7‬و‪:‬ذا و *‪/‬‬ ‫‪ :‬م ا‪C‬دار ‪ /‬ا ‪6‬زة ‪7‬وة ا‬ ‫‪ W‬ر ‪ #‬رة '‪ E‬ذ ا‬
‫‪ :‬م‪ ،‬إ‪ 9‬أن ا ‪0‬را ‪ /‬ا د د ‪ /‬أ_‪ #‬ت دم‬ ‫ت ا را‪ E' (* / #‬ذ *ك ا‬ ‫ل ا&‬
‫&ب )‬ ‫ا ‪' 7‬ون ‪، 90/41‬‬ ‫&دواھ 'ظرا ‪ 0‬ب 'ص ‪$‬ر ‪E Q‬ر‪I‬‬
‫طر وا‪&C‬راءات ذات‬ ‫ر ) ‪# /$ = /‬‬ ‫‪I‬رورة ا ر ‪$@# H‬دار ر '‪/‬‬
‫ا ط‪ /) #‬ا‪C‬دار ‪./‬‬
‫وا '‪ E‬ذي‪# ) ،‬ران و * ن ‪ 7 7‬ن‬ ‫'&د ‪:‬ذ ك أن ا &ز ا ‪E‬ظ‬
‫ت ا را‪ ، / #‬إ‪ 9‬أن ‪ /0 $‬ا &ز ا ) دي ) رض ‪ H‬ا ‪#‬دأ ا ) م‬ ‫وا& ‪ /‬ا &‬
‫رة أ=رى‬ ‫‪E‬رض )‬ ‫ا ذي ‪& 9 'G# I7‬وز ا &ز *( ا وال ا ) ‪، /‬‬

‫‪135‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫=ص ا &ز *(‬ ‫‪ / 0#‬إ & د *ول ‪' 4‬و' ‪ /‬وا‪/ I‬‬ ‫ر)‬ ‫‪I‬رورة د=ل‬
‫ت ا را‪./ #‬‬ ‫*‪ :‬ت ا &‬
‫دود ‪/‬‬ ‫ط*‪ #‬ت & وز‬ ‫‪ :‬م ا ‪ (7# / 6 I7‬ن أھم‬ ‫@ن '‪ E‬ذ ا‬ ‫و *‬
‫ت ا را‪ / #‬و ) ‪. E‬‬ ‫د ن &‪#‬روت ا &‬ ‫ا ‪ I7‬ء ‪: #‬ل‬
‫_*‪/‬‬ ‫‪& /‬د دة‬ ‫‪:‬ن ا‪ & 9‬ه إ ( و *‪ /‬ؤ‬ ‫ق‬ ‫ظل ھذا ا‬ ‫و‬
‫‪ #‬رھ آ ‪# /‬د *‪ /‬ن ا *&وء إ ( ا ‪ I7‬ء ‪E‬ض ا ' ز ت ‪: #‬ل ودي‬ ‫ا ‪:‬م ‪#‬‬
‫‪:‬م ن & ‪ /‬و رع ‪ & C‬د ا *ول ن & ‪ /‬أ=رى ‪.‬‬ ‫=‪E‬ف ا )بء *( ا‬
‫د‬ ‫ت ا را‪/ #‬‬ ‫د ا ‪ 6 I7‬إ ( & 'ب ا &‬ ‫‪ :‬أن )ز ز دور ا‬
‫د ن ر *‪& /‬د دة ‪7 ،‬وم أ‬ ‫‪ ،‬و ‪:‬ون ر‪/$‬‬ ‫*( د‪ #‬ر ) ل ' ز‬
‫رس وظ ‪E6‬‬ ‫*( ا ‪#‬وء ‪)##‬ض ا ز ت ا 'ظ ‪ (') # ،/‬أ'‬ ‫*( ‪4‬در‬
‫‪ )#‬دا ن ا )‪ 7‬د ا ‪ #‬رو‪4‬راط ‪: #‬ل ‪ I‬ن ‪ )E‬ل ا ‪ / :‬ا ‪' 7‬و' ‪. /‬‬
‫‪ #‬ل ا‪ 7 '9‬ل إ ( ا د ‪7‬راط ‪،/‬‬ ‫=ذھ ا دول‬ ‫@ن ا دا‪ #‬ر ا‬ ‫و و‬
‫‪I‬ر‬ ‫م‬ ‫دا ‪ /‬؛ ظل ‪ W‬ر ' &)‪ /‬و‪ W‬ر ‪4‬و ‪ ،/‬وذ ك‬ ‫و ‪7‬ق ا ' ‪ /‬ا‬
‫‪/‬‬ ‫‪:‬ل ا د‬ ‫‪ (* ،‬ا ‪ #‬ر أ'‬ ‫إ‪T$‬ح ا ‪ I7‬ء و )ز ز ا ‪T7‬‬ ‫‪ I‬ن ‪7‬و‬
‫ط‪H‬‬ ‫‪7‬ر‬ ‫وا و رة ‪ IE‬ء آ ن و‬ ‫‪* /‬د ‪7‬راط ‪ /‬وا ‪7‬و ‪/‬‬ ‫‪/‬ا‬ ‫ا‬
‫‪ #‬ره و *‪ /‬وھد ‪ ،‬وذ ك ن =‪T‬ل‬ ‫ورھ ا‪ 'C‬ن ‪#‬‬ ‫‪7‬ق ' ‪/‬‬ ‫ظل ذ ك‬
‫ا ‪ I7‬ء‬ ‫ت و *( رأ‬ ‫دة ا ‪' 7‬ون وإ ط ء ا ‪7‬وة وا ‪ * / )E‬ؤ‬ ‫رض‬
‫‪ /‬أ راده‬ ‫‪ 7‬ق ا ن وا ‪7‬رار ا & ‪ H‬و‬ ‫ا‪C‬داري ‪ .‬إذ أن ا )دل ھو ا د=ل‬
‫و ظ ھرھ ‪.‬‬ ‫‪ 7‬ق ا و ‪6‬ل ا و ‪ /‬د م ا ' ‪:# /‬ل أ ‪:‬‬ ‫و‪#‬‬

‫‪136‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫ا‪-.‬‬ ‫در وا‬ ‫‪ /01‬ا‬


‫ا ‪=C‬ت‬
‫‪ ': /‬س‪ ،‬ا ط‪ /)#‬ا _ ' ‪.2010 ،/‬‬ ‫‪ ،/‬ط‪*& /)#‬‬ ‫تا‬ ‫أ د ‪I‬را' ‪ :‬ا ‪' 7‬ون ا د وري وا ؤ‬

‫ا ) ل‪G ' ،‬ة ا ) رف‪،‬‬ ‫ود & )‪ :/‬ا= ‪ $‬ص ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري ‪ ' #‬ز ت ا‪C‬دار ‪ ^ /‬راد و ط‪7 #‬‬ ‫أ د‬
‫ا‪': C‬در ‪./‬‬

‫* ‪ ،/‬ط‪ /)#‬دار وا‪6‬ل *' ر وا وز ‪ ،H‬ا ط‪ /)#‬ا و (‪ ،‬ا '‪.2010 /‬‬ ‫أ ن ودة ا ) ' ‪ :‬ا‪C‬دارة ا‬

‫رع ر ‪ I‬ن‬ ‫ل ا‪C‬دارة‪ ،‬ط‪ /)#‬دار ا ' ر ا & ور ‪40‬‬ ‫*( أ‬ ‫_ر ‪ /‬ا ) و' ‪ :‬ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري ور‪# 4‬‬
‫و&دة‪ ،‬ا ط‪ /)#‬ا و ( ‪2005‬‬ ‫ا‪:‬‬

‫* ‪ ،/‬ط‪ /)#‬ا ' ‪ /‬ا ر‪ #‬ط‪ ،‬ا ط‪ /)#‬ا و (‪.‬‬ ‫ت ا را‪ / #‬ا‬ ‫& ل ا ) ري‪ ،‬ا ر‪ (* /# 4‬أ' ط‪ /‬ا &‬

‫طرة ا د' ‪ ،/‬ط‪ /)#‬ا ' ‪ ،/‬ا ر‪ #‬ط‪ ،‬ط‪.2015 /)#‬‬ ‫ا‬ ‫&واد أ *ول‪ :‬ا و& ز‬

‫& ‪ /#‬ز و' ‪ :‬ا & ‪ /‬وا‪T$C‬ح ا & وي ‪0 #‬رب‪ /# : ،‬ا ر د ط ت‪ ،‬ا ط‪ /)#‬ا و (‪.2011‬‬

‫ؤو ‪ /‬ا‪C‬دار ‪ :/‬درا ‪ 7 /‬ر'‪ /# : ،/‬ا ' ‪/I‬‬ ‫& ل ا‬ ‫د * ن‪' :‬ظر ‪ /‬ا =ط‪ G‬ا =‪$‬‬
‫ا )‪$‬ر ‪ ،/‬ا ط‪ /)#‬ا و (‪.‬‬

‫رع ا '‪$‬ر د ور ا ‪T‬م‬ ‫&دات ا 'ظ م ا‪C‬داري ‪0 #‬رب‪ ،‬ط*)‪ /‬رزاق ر‪4‬م ‪28‬‬ ‫ا )د ‪# /‬ودر‪:/* #‬‬
‫– ‪ ':‬س‪ ،‬ط‪2016/)#‬‬

‫* ‪ /‬وا ‪ T‬ر‪:‬ز ‪0 # /‬رب‪ ،‬ط‪ /)#‬ا '& ح ا &د دة‪ ،‬ا ط‪ /)#‬ا و (‪ ،‬ا دار‬ ‫ا ) دي زروع ط ‪ :/‬ا‪C‬دارة ا‬
‫ا ‪ I #‬ء‪2002 /' ،‬‬

‫& ل ا ) ر‪ ،‬ط‪ /)#‬ا ‪*7‬م‪،‬‬ ‫رو ‪ /‬ا ‪7‬رارات ا ‪ $‬درة‬ ‫‪ ،‬ر‪ /# 4‬ا ‪ I 7‬ا‪C‬داري *(‬ ‫ا ر ف ا ‪7#‬‬
‫ا ط‪ /)#‬ا _ ' ‪2012 ،/‬‬

‫‪#‬د ا )ز ز أ ر‪ : 4‬ا ) ل وا ‪ E‬وم ا &د دة * *ط‪ ،/‬ط‪ /)#‬ا '& ح ا &د دة ا دار ا ‪ I #‬ء‪ ،‬ا ط‪ /)#‬ا و (‬
‫‪.2003‬‬

‫ت ا را‪ / #‬و ط*‪ #‬ت ا ‪T‬ء ‪ ' ،/‬ورات &*‪ /‬ا )*وم ا ‪' 7‬و' ‪ ،/‬ط‪/)#‬‬ ‫د أ‪#‬ر‪ :‬ن‪' :‬ظ م ا ر‪ (* /# 4‬ا &‬
‫ا ' ‪ /‬ا ر‪ #‬ط‪ ،‬ا ط‪ /)#‬ا و ( ‪.2016‬‬

‫* * و'‪7‬د ‪ ،/‬ط‪ /)#‬ا '& ح ا &د دة‪ ،‬ط‪.2001 /)#‬‬ ‫رش‪ :‬ا د ور ا &د د * *‪ /:‬ا ‪0‬ر‪ :/ #‬درا ‪/‬‬ ‫‪:‬ر م‬

‫زا ‪ ،‬ط‪ /)#‬ا ' ‪-/‬ا ر‪ #‬ط‪ ،‬ا ط‪/)#‬‬ ‫رش‪ :‬ا ‪' 7‬ون ا‪C‬داري ا ‪0‬ر‪ ، #‬ا &زء ا _ ' ‪ ' ،‬ط ا‪C‬دارة وا‬ ‫‪:‬ر م‬
‫ا _ _‪2014 /' ،/‬‬

‫‪137‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫د ا ‪# :‬ور‪ :‬ا‪ 9‬داء ا دي ا‪C‬داري *( ا *‪ / :‬ا )‪ 7‬ر ‪ ،/‬ا ط‪ /)#‬ا و ( ‪2015‬‬

‫ا ‪ E‬ظ *( ‪ ، # :‬ط‪/)#‬‬ ‫رة طورة دور ا ‪0‬ر ‪ /‬ا‪C‬دار ‪/‬‬ ‫د ا ' ‪$‬ر ا داودي‪ :‬ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري‪:‬‬
‫دار أ‪ #‬ر‪4‬راق‪ ،‬ا ط‪ /)#‬ا‪9‬و ( ‪2014‬‬

‫د ‪:‬را ‪ :‬ا ‪' 7‬ون ا‪C‬داري‪ :‬ا 'ظ م ا‪C‬داري ا ' ط ا‪C‬داري‪ ،‬ط‪ /)#‬ا '& ح ا &د دة‪ ،‬ا ط‪.2015 /)#‬‬

‫ا ‪ I7‬ء وا ‪' 7‬ون‪ ،‬ط‪ /)#‬ا ' ‪ /‬ا ر‪ #‬ط‪ ،‬ا ط‪ /)#‬ا‪9‬و ( ‪1429‬ھـ‬ ‫‪$‬ط‪ (E‬ا راب‪ :‬ا = ‪$‬ر ا )*‬
‫‪2008‬م‪.2008 /' ،‬‬

‫رو ‪ /‬ا ‪7‬رارات ا‪C‬دار ‪ ،/‬ط‪ /)#‬دار ا ‪*7‬م‪ ،‬ا ط‪ /)#‬ا و (‪.2011 /' ،‬‬ ‫* ‪ /:‬ا ‪$‬روخ‪:‬‬

‫<ت‬ ‫ا‬
‫* ‪ /‬وا ' ‪، /‬‬ ‫أ د أ&)ون‪ :‬ا 'ظ م ا‪C‬داري ‪0 #‬رب ‪ #‬ن ا ر‪:‬ز ‪ /‬وا ‪ T‬ر‪:‬ز ‪ ،/‬ا &*‪ /‬ا ‪0‬ر‪J / #‬دارة ا‬
‫ا )دد ‪ ،96‬ا‪ -‬أ د‬

‫و‪I‬وع ا‪ 9‬داء ا دي‪ ' ،‬ورات &*‪ /‬ا ‪ I7‬ء‬ ‫أ د أ&)ون‪ :‬و& ت ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري ا ‪0‬ر‪#‬‬
‫ا‪C‬داري‪ ،‬ا )دد ‪ ، 4‬ا '‪ /‬ا _ ' ‪2014 /‬‬

‫إدر س ا ‪:‬ر ' ‪ ،‬ا ‪ / T7‬ا ‪ I7‬ء رھ ' ت ا د ‪7‬راط ‪ /‬وا ' ‪ ' /*& ،/‬دي ‪ I4‬ة ا ‪0‬رب‪ ،‬ط‪ /)#‬ا ' ‪/‬‬
‫ا ر‪ #‬ط‪ ،‬ا )دد ‪2016/6/1‬‬

‫* ‪ /‬وا ' ‪ ، /‬ا )دد‬ ‫إ ن داود‪ :‬ا و‪9‬ة وا ) ل وا‪T$C‬ح ا د وري ‪0 #‬رب‪ ،‬ا &*‪ /‬ا ‪0‬ر‪J / #‬دارة ا‬
‫‪ ،1088‬ا '‪ ،2013 /‬ص ‪.74‬‬

‫* ‪ /‬وا ' ‪ ،/‬ط‪ /)#‬دار ا ' ر ا ‪0‬ر‪،/ #‬‬ ‫ن ‪ $‬ب‪ :‬ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري ا ‪0‬ر‪ ، #‬ا &*‪ /‬ا ‪0‬ر‪J / #‬دارة ا‬
‫ا ط‪ /)#‬ا و (‪/' ،‬‬

‫* ‪ /‬وا ' ‪/* * ،/‬‬ ‫ؤو ‪ /‬ا‪C‬دار ‪ ،/‬ا &*‪ /‬ا ‪0‬ر‪J / #‬دارة ا‬ ‫ا‬ ‫دي‪ :‬ا )و ض ن ا ‪I‬رر‬ ‫د‬
‫‪ ،/‬ا )دد ‪1998،14‬‬ ‫وا‪ H I‬ا‬

‫را ‪ ' ، 7‬ورات ا &*‪ /‬ا ‪0‬ر‪/ #‬‬ ‫‪#‬ب‬ ‫ت ا را‪ / #‬ن ا ‪I‬رار ا‬ ‫ؤو ‪ /‬ا &‬ ‫دي‪:‬‬ ‫د‬
‫‪ ،/‬ا )دد ‪ ،1‬ا '‪1995 /‬‬ ‫* ‪ /‬وا ' ‪ /* * ،/‬وا‪ H I‬ا‬ ‫‪J‬دارة ا‬

‫إط ر ا & و ‪ /‬ا ‪7‬د ‪ /*& ، /‬ا )*وم ا ‪' 7‬و' ‪ ،/‬ط‪ /)#‬ا ' ‪ /‬ا ر‪ #‬ط‪ ،‬ا ط‪ /)#‬ا و (‪،‬‬ ‫) د ' زي‪ :‬ا وا‬
‫‪.2016‬‬

‫‪ ،111.14‬ا &*‪ /‬ا ‪0‬ر‪/ #‬‬ ‫ا ر ف ا ‪ 0‬و‪ : #‬ا ‪ / T7‬ا *ط‪ /‬ا '‪ E‬ذ ‪I (* / &* /‬وء ا ‪' 7‬ون ا 'ظ‬
‫‪ /‬ا )دد ‪.2016 ،11‬‬ ‫^'ظ ‪ /‬ا ‪' 7‬و' ‪ /‬وا‬

‫‪138‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫‪:‬م ا‪C‬دار ‪ ' ،/‬ورات ‪ :‬ظ‪ ،‬ا ر‪ #‬ط‬ ‫دث *‬ ‫*( ‪I‬وء ا ‪' 7‬ون ا‬ ‫‪#‬د ‪ t‬داد‪ :‬ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري ا ‪0‬ر‪#‬‬
‫‪1994‬‬

‫& ل ا‪ 9‬داء ا دي ا ' ‪ d‬ن ‪ )E‬ل و_ ‪6‬ق ا ) ر‪ ' ،‬ورات ا &*‪/‬‬ ‫‪6‬زة ‪ )*#‬ري‪ :‬ا‪ &9‬د ا ‪6 I7‬‬
‫* ‪ /‬وا ' ‪ ،/‬دد ‪ ،123-122‬ي ‪ W‬ت ‪2015‬‬ ‫ا ‪0‬ر‪J / #‬دارة ا‬

‫* ‪ ،/‬ط‪/)#‬‬ ‫رش‪0 :‬رب ا ‪ / :‬ا طورات ا ‪ 7‬ر‪ #‬ت وا رھ ' ت‪ /* * ،‬ا ‪ T‬ر‪:‬ز ‪ /‬وا‪C‬دارة ا‬ ‫‪:‬ر م‬
‫طوب ‪#‬ر س‪ ،‬ا ط‪ /)#‬ا _ ' ‪2011 /‬‬

‫ت ا را‪ /*& ،/ #‬ا ' رة *درا ت‬ ‫‪I‬وء ا ‪7‬وا' ن ا 'ظ ‪&* /‬‬ ‫‪7‬د م ا )را‪6‬ض‬ ‫‪4 ('#‬ر' ‪ :‬ا ق‬
‫ا ‪' 7‬و' ‪ /‬وا‪C‬دار ‪ ،/‬دد ‪2016 /' ،14‬‬

‫ا )* ‪ :‬ا ‪I‬ر ‪ (* /#‬ا ر‪ #‬ح ا )‪ 7‬ر ‪ /‬و'زع ا *‪ /*& ،/ :‬ا‪ ) C‬ع‪ ،‬ا )دد ‪1989 ،1‬‬ ‫د ا‪C‬در‬

‫أ ‪ :‬م ا ‪ I 7‬ا‪C‬داري‪ ،‬ا &*‪ /‬ا ‪0‬ر‪/ #‬‬ ‫رج‪ :‬أ = ص ا ‪' 7‬ون ا = ص وإ‪$‬دار ا ‪7‬رار ا‪C‬داري‬ ‫دا‬
‫* ‪ /‬وا ' ‪ ، /‬ا )دد ‪ ،50‬ي– و' و ‪2003‬‬ ‫‪J‬دارة ا‬

‫ط‪ 7 #‬ت ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري ا ‪0‬ر‪ ' ، #‬ور ا &*‪/‬‬ ‫ت ا را‪/ #‬‬ ‫ؤو ‪ /‬ا دو ‪ /‬وا &‬ ‫رج‪:‬‬ ‫د ا‬
‫* ‪ /‬وا ' ‪ ،/‬ط‪ /)#‬ا ) رف ا &د دة ا ر‪ #‬ط‪ ،‬ط‪ ،2015 /' ،108 /)#‬ص ‪.366‬‬ ‫ا ‪0‬ر‪J / #‬دارة ا‬

‫رج‪' :‬ظ م ا )‪7‬ود ا‪C‬دار ‪ /‬وا ‪ 7E$‬ت ا ) و ‪ /‬و ق ‪4‬رارات وأ ‪ :‬م ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري ا ‪0‬ر‪، #‬‬ ‫د ا‬
‫* ‪ /‬وا ' ‪ ،/‬ا )دد ‪.2011 /' ،88‬‬ ‫' ورات ا &*‪ /‬ا ‪0‬ر‪J / #‬دارة ا‬

‫‪#‬دأ ‪$‬ل‬ ‫ت ا را‪ :/ #‬أي ‪:‬ر س‬ ‫ل ا&‬ ‫د ا ر ف ‪ ، ='#‬ا ر‪ /# 4‬ا‪C‬دار ‪ /‬وا ‪ (* / 6 I7‬أ‬
‫* ‪ /‬وا ' ‪ ، /‬ا )دد ‪2016 /' ،122‬‬ ‫ا *ط؟‪ ،‬ا &*‪ /‬ا ‪0‬ر‪J / #‬دارة ا‬

‫‪:‬م ا‪C‬دار ‪ /‬و‪ I4‬ء ا )و ض‪ /*& ،‬ا ' رة *درا ت ا ‪' 7‬و' ‪ /‬وا‪C‬دار ‪ ،/‬دد ‪/' ،04‬‬ ‫د ا &' ‪ :‬ا‬
‫‪2013‬‬

‫‪ ،‬و‪4‬ف‬ ‫ا ‪0‬ر‪#‬‬ ‫‪ :‬م ا ‪I / 6 I7‬د ا‪C‬دارة *( ا ) ل ا ‪6 I7‬‬ ‫‪ :‬ا')‪ :‬ت ھ &س '‪ E‬ذ ا‬ ‫د ‪#‬ھ‬
‫* ‪ /‬وا ' ‪، /‬‬ ‫ل ا ) ‪ ، /‬ا &*‪ /‬ا ‪0‬ر‪J / #‬دارة ا‬ ‫ن ‪#‬دأ دم &واز ا &ز *( ا‬ ‫ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري ا ‪0‬ر‪#‬‬
‫'‪ ، 2016 /‬ص ‪.14-13 :‬‬ ‫ا )دد ‪128‬‬

‫ت ا را‪I (* / #‬وء ا ‪7‬وا' ن ا 'ظ ‪ /‬ا &د دة‪ ،‬ا &*‪ /‬ا ‪0‬ر‪/ #‬‬ ‫رو ‪& # /‬‬ ‫د ‪ #‬ھ ‪ :‬را‪ /#4‬ا‬
‫* ‪ /‬وا ' ‪ ،/‬ا )دد ‪.2005 /' ،124‬‬ ‫‪J‬دارة ا‬

‫* ‪ /*& ،/‬ا ر‪ 4‬ب * ' ز ت ا‪C‬دار ‪ /‬وا & ر‪ ،/ :‬ا )دد‬ ‫تا‬ ‫د =را& ‪ :‬ا ' ز ت ا ‪&* / 6 I7‬‬
‫ا _ ' ‪' ،‬و'‪#‬ر ‪2012‬‬

‫‪#‬د وى ا‪ 0 C‬ء & وز ا *ط‪ ،/‬ا &*‪ /‬ا ‪0‬ر‪/ #‬‬ ‫&وز ا ط)ن‬ ‫د ‪$4‬ري‪ :‬ا ‪7‬رارات ا‪C‬دار ‪ /‬ا‬
‫* ‪ /‬وا ' ‪ ،/‬ا )دد ‪.1995 /' ،1‬‬ ‫‪J‬دارة ا‬

‫‪139‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫* *‪ /‬ؤ ‪ E‬ت‬ ‫* ‪ /‬وا ' ‪،/‬‬ ‫' ‪' 4 :Q * '# /‬ون ا ‪T‬ك ا ) و ‪0 # /‬رب‪ ،‬ا &*‪ /‬ا ‪0‬ر‪J / #‬دارة ا‬
‫ل & ) ‪ ،/‬ا )دد ‪2009 ،81‬‬ ‫وأ‬

‫ر‪4‬م ‪ 111.14‬ا )*ق ‪ & #‬ت‪ :‬ا زا وا )*ل‪ ،‬ا &*‪ /‬ا ‪0‬ر‪/ #‬‬ ‫ا ‪' 7‬ون ا 'ظ‬ ‫ا *ود ‪#‬وطر ‪4 ، :‬راءة‬
‫رات ا ‪' 7‬و' ‪ ،/‬ا )دد ‪2016 ،6‬‬ ‫*درا ت وا‪9‬‬

‫*‪/‬‬ ‫ورھ ' ت ا ' ‪ /‬ا‬ ‫ت ا را‪0 # / #‬رب ‪ #‬ن ‪7‬و ت ا و ق ا را‪#‬‬ ‫'& ب ا ‪ $‬ودي‪ ،‬ا &‬
‫ن ا _ ' ‪ ،‬ا ط‪/)#‬ا و (‬ ‫رع ا‬ ‫ت‪ ،‬ط‪ /)#‬ا =* ‪ d‬ا )ر‪158 #‬‬ ‫ا 'د &‪ /* * ،/‬ا ‪ / :‬ا را‪ / #‬ودرا ‪ /‬ا‬
‫‪2014‬‬

‫ا ‪ #‬ث‬ ‫رات‬ ‫و ف ادر د‪ :‬ا= ‪ $‬ص ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري ‪ ' #‬ز ت ا ‪ 7E$‬ت ا ) و ‪/*& ،/‬‬
‫وا درا ت ا ‪' 7‬و' ‪ ،/‬ا )دد ‪1‬‬

‫* ‪ /‬وا ' ‪ ،/‬ا )دد‬ ‫= ‪4 :‬ر '‪ /‬ا =ط‪ G: G‬س * ؤو ‪ /‬ا‪C‬دار ‪ ،/‬ا &*‪ /‬ا ‪0‬ر‪J / #‬دارة ا‬ ‫و'س ا‬
‫‪2015 /' ،125‬‬

‫ا‪/‬ط و ت وا ‪3; :‬‬


‫ا د‪ #‬ر ا‪C‬داري‬ ‫ر‬ ‫* ‪ ،/‬ر ‪ ' /‬ل د‪*#‬وم ا‬ ‫دوح‪ :‬ر‪ /# 4‬ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري *( ا ‪ 4 E$‬ت ا‬ ‫ا&‪T‬‬
‫‪ ،/‬ا ر‪ #‬ط أ‪:‬دال‪ ،‬ا '‪ /‬ا & ) ‪/‬‬ ‫د ا = س‪ / *: ،‬ا )*وم ا ‪' 7‬و' ‪ /‬وا‪ $ 49‬د ‪ /‬وا‪&9‬‬ ‫‪/) & ،‬‬ ‫وا‬
‫‪2010/2009‬‬

‫‪ 27‬ن )‪ #‬ن ‪ 29) 1432‬و و ‪ E' # (2011‬ذ ا ظ ر ا ر ف‬ ‫'‪ 2011 /‬ا ‪ $‬در‬ ‫ا د ور ا ‪0‬ر‪#‬‬
‫ر‪4‬م ‪1.11.91‬‬

‫ر‬ ‫رو ‪ /‬وا ‪ # ،/ )E‬ث ' ل د‪*#‬وم ا‬ ‫‪#/‬نا‬ ‫ا ) د ز' ‪#‬ر‪ :‬ا و‪ (* / $‬ا ‪7‬رارات ا‪C‬دار ‪ /‬ا &‬
‫ك ا )دي‪ ،‬ط'&‪ ،/‬ا '‪ /‬ا & ) ‪/‬‬ ‫‪#‬د ا‬ ‫‪/) & ،/‬‬ ‫ا ‪' 7‬ون ا ) م‪ / *: ،‬ا )*وم ا ‪' 7‬و' ‪ /‬وا‪ $ 49‬د ‪ /‬وا‪&9‬‬
‫‪2013/2012‬‬

‫ادر س &' ' ‪ :‬ا‪9‬دارة ا را‪ / #‬ا‪ $ 49‬د ‪0 # /‬رب ا وا‪ H4‬وا‪ i‬ق‪ ،‬أطرو ‪ ' /‬ل د‪ :‬ووراه ا دو ‪/‬‬ ‫ا‪0‬‬
‫‪ ، /‬ا دار ا ‪ I #‬ء‪ ،‬أ‪ :‬و‪#‬ر‪2000‬‬ ‫ا ‪' 7‬ون ا ) م‪ / *: ،‬ا )*وم ا ‪' 7‬و' ‪ /‬وا‪ $ 49‬د ‪ /‬وا‪&9‬‬

‫‪ 20‬ن ر ‪ I‬ن ‪ 7) 1436‬و و‬ ‫ر ف ر‪4‬م ‪ $ 1.15.83‬در‬ ‫ا ‪ $‬در ‪ E' #‬ذه ا ظ ر‬ ‫ا ‪' 7‬ون ا 'ظ‬
‫ر‪4‬م ‪ 111.14‬ا )*ق ‪ & #‬ت‪.‬‬ ‫‪ E' # (2015‬ذ ا ‪' 7‬ون ا 'ظ‬

‫ا ‪ $‬در ‪ E' #‬ذه ا ظ ر ا ر ف ر‪4‬م ‪ $ 1.15.24‬در ‪ 20‬ن ر ‪ I‬ن ‪ 7) 1436‬و و‬ ‫ا ‪' 7‬ون ا 'ظ‬
‫ر‪4‬م ‪ 112.14‬ا )*ق ‪9 ) #‬ت وا ‪ 4‬م‪.‬‬ ‫‪ E' # .(2015‬ذ ا ‪' 7‬ون ا 'ظ‬

‫‪ 20‬ر ‪ I‬ن ‪ ) 1436‬و و‬ ‫ا ‪ $‬در ‪ E' #‬ذه ا ظ ر ا ر ف ر‪4‬م ‪ 1.15.25‬ا ‪ $‬در‬ ‫ا ‪' 7‬ون ا 'ظ‬
‫ت‪.‬‬ ‫ر‪4‬م ‪ 113.14‬ا )*ق ‪& #‬‬ ‫‪ E' # (2015‬ذ ا ‪' 7‬ون ا 'ظ‬

‫‪140‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫'‪#‬ر ‪ $ # (1974‬د‪/4‬‬ ‫‪ #‬ر ‪ 11 b‬ر ‪ I‬ن ‪28) 1394‬‬ ‫ا ‪' 7‬ون ر‪4‬م ‪ 1.74.447‬ا ‪ $‬در ‪#‬ظ ر ر ف‬
‫طرة ا د' ‪./‬‬ ‫*( 'ص ‪' 4‬ون ا‬

‫‪:‬م إدار ‪ /‬ا ‪ $‬در ا ر ‪ E' #‬ذه ظ ر ر ف ر‪4‬م ‪ # 1.91.225‬ر ‪b‬‬ ‫دث ‪ #‬و&‪#‬‬ ‫ا ‪' 7‬ون ر‪4‬م ‪ 41.90‬ا‬
‫‪ /‬دد ‪ # 4227‬ر ‪ & 18 b‬دى ا و ( ‪3) 1414‬‬ ‫‪ 22‬ن ر‪ H #‬ا ول ‪# # 10 ) 1414‬ر ‪(1993‬؛ ا &ر دة ا ر‬
‫'و ‪#‬ر ‪.(1993‬‬

‫‪2‬‬ ‫ا ‪' 7‬ون ر‪4‬م ‪ 58.11‬ا )*ق ‪ / : #‬ا '‪7‬ض‪ ،‬ا ‪ 0‬ر ‪ #‬و&‪ #‬ا ظ ر ا ر ف ر‪4‬م ‪ 1.57.223‬ا ‪ $‬در‬
‫*( ا ‪ $‬در ‪ E' #‬ذه ا ظ ر ا ر ف ر‪4‬م ‪ # 1.11.170‬ر ‪b‬‬ ‫ر‪ H #‬ا ول ‪# # 27) 1377‬ر ‪G # (1957‬ن ا &*س ا‬
‫‪ /‬دد ‪: 5989‬رر ‪ #‬ر ‪ 28 b‬ذو ا ‪)7‬دة ‪26) 1432‬‬ ‫‪ 27‬ن ذي ا ‪)7‬دة ‪ 25) 1432‬أ‪ :‬و‪#‬ر ‪(2011‬؛ ا &ر دة ا ر‬
‫أ‪ :‬و‪#‬ر ‪ ،(2011‬ص ‪5228‬‬

‫ر‬ ‫ظل ‪' 4‬ون ا ‪*#‬د ‪ /‬وا و‪ / 9‬ا &د د ن‪ ،‬ذ‪:‬رة‬ ‫*‪/‬‬ ‫تا‬ ‫ز ‪ :/‬ا ر‪ /# 4‬ا و‪ (* / 6 $‬ا &‬ ‫أ ر‬
‫‪$ 4 /) & ،/‬د ‪#‬ن ر‪ #‬ح ور‪ ،/*4‬ا &زا‪6‬ر‪1013 /' ،‬‬ ‫‪ / *: ،‬ا ‪7‬وق وا )*وم ا‬ ‫أ‪ :‬د‬

‫ا ‪' 7‬ون ا ) م وا )*وم‬ ‫ا 'ظ م ا‪C‬داري ا را‪ #‬ا ‪0‬ر‪ ، #‬أطرو ‪ ' /‬ل ا د‪ :‬وراه‬ ‫د‪ ،‬ا را‪/#4‬‬ ‫أ '‪/‬‬
‫د‬ ‫‪/) & ،/‬‬ ‫ا‬

‫د‬ ‫ا ‪' 7‬ون ا ) م‪/) & ،‬‬ ‫* ‪0 # /‬رب‪ ،‬أطرو ‪ ' /‬ل ا د‪ :‬وراه‬ ‫وا ) ل وا ' ‪ /‬ا‬ ‫إ ن داودي‪ ،‬ا وا‬
‫‪2015/2014.T ،/‬‬ ‫ا = س‪ ،‬ا ر‪ #‬ط‪ / *: ،‬ا )*وم ا ‪' 7‬و' ‪ /‬وا‪&9‬‬

‫ر‬ ‫طو ر ا ) ل ا‪C‬داري ‪0 #‬رب‪ ،‬ر ‪ /‬د‪*#‬وم ا‬ ‫رة ا ‪' 7‬و' ‪ /‬ودورھ‬ ‫‪#‬در و ‪ : E‬ا‪9‬‬
‫‪ :‬ا ر‪ #‬ط ‪. 2010-2010‬‬ ‫د ا= س ا و‬ ‫ا =‪$‬ص‪/) & ،‬‬

‫**‪ I7 /‬ت‬ ‫ت ا را‪I (* / #‬وء ا & و ‪ /‬ا ‪7‬د ‪ :/‬درا ‪/‬‬ ‫و' ‪ :‬ا )‪ # /4T‬ن ا دو ‪ /‬وا &‬ ‫دا‬
‫‪ ،/‬ا ر‪ #‬ط أ‪:‬دال‪،‬‬ ‫ا ‪' 7‬ون ا ) م‪ / *: ،‬ا )*وم ا ‪' 7‬و' ‪ /‬وا‪ $ 49‬د ‪ /‬وا‪&9‬‬ ‫ر‬ ‫د ور ‪ ،2011‬ر ‪ ' /‬ل ا‬
‫‪.2014/2013‬‬

‫**‪ I7 /‬ت‬ ‫ت ا را‪I (* / #‬وء ا & و ‪ /‬ا ‪7‬د ‪ :/‬درا ‪/‬‬ ‫و' ‪ :‬ا )‪ # /4T‬ن ا دو ‪ /‬وا &‬ ‫دا‬
‫‪ ،/‬ا ر‪ #‬ط أ‪:‬دال‪،‬‬ ‫ا ‪' 7‬ون ا ) م‪ / *: ،‬ا )*وم ا ‪' 7‬و' ‪ /‬وا‪ $ 49‬د ‪ /‬وا‪&9‬‬ ‫ر‬ ‫د ور ‪ ،2011‬ر ‪ ' /‬ل ا‬
‫‪ ،2014/2013‬ص ‪.42‬‬

‫ر‬ ‫ر د ر‪:‬ن ا د ن‪* :‬ط‪ /‬ا *ول ‪ #‬ن ا 'ص ا ‪' 7‬و' ور‪ /# 4‬ا ‪ I 7‬ا‪C‬داري‪ ،‬ر ‪ ' /‬ل د‪*#‬وم ا‬
‫‪.2015-2014 ،T ،/‬‬ ‫ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري‪ / *: ،‬ا )*وم ا ‪' 7‬و' ‪ /‬وا‪ $ 49‬د ‪ /‬وا‪&9‬‬

‫ا ‪' 7‬ون ا ) م‪$= # ،‬ص‬ ‫ر‬ ‫* ‪ :/‬ا را‪ ' /:‬وذ& ‪ # ،‬ث ' ل د‪*#‬وم ا‬ ‫زھ ر ا ‪ : :T‬آ ت ا ' ‪ /‬ا‬
‫‪2012/2011 ،/‬‬ ‫ك ا )دي‪ / *: ،‬ا )*وم ا ‪' 7‬و' ‪ /‬وا‪ $ 49‬د ‪ /‬وا‪&9‬‬ ‫* ‪# /) & ،‬د ا‬ ‫د‪ #‬ر ا ‪G‬ن ا ) م ا‬

‫‪141‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫ت ا ) ‪ ، /‬ر ‪ ' /‬ل د‪*#‬وم‬ ‫ر م ا‬ ‫ت‬ ‫& س ا & ت وا &‬ ‫‪ :‬ا دوار ا &د دة‬ ‫' د ا ='‪:‬‬
‫‪ /‬را‪:‬ش ‪2015/2014 ،‬‬ ‫ض ‪ / *:‬ا )*وم ا ‪' 7‬و' ‪ /‬وا‪ $ 49‬د ‪ /‬وا‪&9‬‬ ‫ا ‪' 7‬ون ا )*م‪ /) & ،‬ا ‪I 7‬‬ ‫ر‬ ‫ا‬

‫‪#‬د ا ‪ 7‬در ‪ : /' #‬أ ‪ :‬ل ا ' ط ا‪C‬داري‪ ،‬ط‪ /)#‬ا ) رف ا &د دة‪ ،‬ا ر‪ #‬ط‪ ،‬ا ط‪ /)#‬ا‪9‬و (‪.2006 ،‬‬

‫ا ‪' 7‬ون‬ ‫ن =‪T‬ل ط‪ #‬ق ا ‪ T‬ر‪:‬ز ‪0 # /‬رب‪ ،‬أطرو ‪ ' /‬ل ا د‪ :‬وراه‬ ‫د ا )دي‪ :‬ا ' =ب ا &‬
‫'‪/‬‬ ‫ن ا ق ا دار ا ‪ I #‬ء‪،‬‬ ‫‪،/‬‬ ‫ن ا _ ' ‪ / *: ،‬ا )*وم ا ‪' 7‬و' ‪ /‬وا‪ $ 49‬د ‪ /‬وا‪&9‬‬ ‫ا ) م‪ /) & ،‬ا‬
‫‪.2004/2005‬‬

‫ا ‪' 7‬ون ‪/) & ،‬‬ ‫‪ /‬ا ‪' 7‬و' ‪ / :* * /‬ا )‪ 7‬ر ‪ /‬ا = ‪ ، /$‬ر ‪ ' /‬ل د‪*#‬وم ا د‪ :‬وراه‬ ‫د ) ش‪:‬ا‬
‫‪& # /‬زا‪6‬ر ‪2016 /01/17‬‬ ‫و وود ) ري ‪ / *: ،‬ا ‪7‬وق وا )*وم ا‬

‫&ل ا '‪ /)E‬ا ) ‪ /‬و‪T 9 #‬ل ا ؤ‪4‬ت ا ‪ $‬در ‪ E' #‬ذه ا ظ ر‬ ‫ا ‪' 7‬ون ر‪4‬م ‪ 7- 81‬ا )*ق ‪'#‬زع ا *‪/ :‬‬
‫و ‪.(1982‬‬ ‫ا ر ف ر‪4‬م ‪ # 1.81.254‬ر ‪ 11 b‬ر&ب ‪6) 1402‬‬

‫‪2015/2014 T /‬‬ ‫ا = س ا ر‪ #‬ط‪ / *: ،‬ا )*وم ا ‪' 7‬و' ‪ /‬وا‪&9‬‬

‫‪ 24‬ن ذي ا ‪)7‬دة ‪ 22) 1432‬أ‪ :‬و‪#‬ر ‪ E' # (2011‬ذ ا ظ ر ا ر ف‬ ‫ر‪4‬م ‪ 29.11‬ا ‪ $‬در‬ ‫ا ‪' 7‬ون ا 'ظ‬
‫ر‪4‬م ‪1.11.66‬‬

‫‪ 23‬وال ‪28) 1437‬‬ ‫‪،1.16.107‬‬ ‫ا ‪ $‬در ‪ E' #‬ذه ا ظ ر ا ر ف ر‪4‬م‬ ‫ر‪4‬م ‪44.14‬‬ ‫ا ‪' 7‬ون ا 'ظ‬
‫‪7‬د م ا )را‪6‬ض إ ( ا *ط ت ا ) و ‪ ./‬ا )*ق‬ ‫ر ‪ /‬ا ق‬ ‫روط و‪ E :‬ت‬ ‫و' و ‪ (2016‬ا )*ق ‪ #‬د د‬
‫‪/‬‬ ‫زاب ا‬ ‫‪#‬‬

‫ر) وا ور) ت‬ ‫ا‬


‫دد ‪ 269‬ا ‪ $‬در ‪ #‬ر ‪ / I4 2017/01/20 b‬زب ا )دا ‪ /‬وا ' ‪/‬‬ ‫‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ # /‬ر‪ #‬ط‪،‬‬ ‫‪:‬م ا‬
‫روز و ف ‪ W‬ر ' ور‪ .‬أ'ظر أ ‪ I‬ا ‪:‬م ‪ ،270‬ا ‪ $‬در ‪ #‬ر ‪b‬‬ ‫‪:'#‬ران ‪I‬د‬ ‫‪#‬د ا‪C‬‬ ‫=ص أ ' ا ) م‬
‫و‪ W ،‬ر ' ور‪.‬‬ ‫‪ / I4‬زب ا )دا ‪ /‬وا ' ‪I /‬د ا ) د ا‬ ‫‪،2017/01/20‬‬

‫ا *ف ر‪4‬م‬ ‫دد ‪ # ،2015/7108/922‬ر ‪،2015/12/29 b‬‬ ‫‪:‬م‬ ‫‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ ': # /‬س‪،‬‬ ‫ا‬
‫د ‪#‬ودودوح‪.‬‬ ‫‪ C‬ران ‪I‬د ور_‪/‬‬ ‫‪ / I4‬ا &*س ا‪*4C‬‬ ‫‪،2015/7108/18‬‬

‫ا *ف ر‪4‬م‬ ‫دد ‪ # ،2015/7108/932‬ر ‪،2015/12/29 b‬‬ ‫‪ ': #‬س‪،‬‬ ‫‪ / :‬ا‪C‬دار ‪/‬‬ ‫‪:‬م ا‬
‫‪: / 6‬زول ‪'#‬ت ‪ 7‬و ن ) ‪.‬‬ ‫‪ C‬ران ‪I‬د ا د ( * م‬ ‫‪ / I4 ،2015/7108/10‬ا &*س ا‪*4C‬‬

‫‪142‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ /‬ا دار ا ‪ I #‬ء دد ‪ $ 28‬در ‪ #‬ر ‪ ، / I4 ،2008/02/14 b‬ر‪ /:‬ا ‪ '#‬ء وا‪ )'9‬ش‬ ‫‪:‬م ا‬
‫‪ /‬ا )دد‬ ‫* ‪ /‬وا‬ ‫‪ /‬ا & ط ‪ /‬أو‪9‬د ا ط ب‪ ' ،‬ورات ا &*‪ /‬ا ‪0‬ر‪J / #‬دارة ا‬ ‫ا )‪ 7‬ري "ا ‪0‬رب ا ‪ #:‬ر" ‪I‬د &‬
‫‪ ،86‬ي‪ -‬و' و‪ ،2009 ،‬ص ‪.275‬‬

‫‪I‬د‬ ‫‪# / I4‬د ا & د ا ‪ E‬ط‬ ‫‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ # /‬دار ا ‪ I #‬ء دد ‪ # ،1499‬ر ‪2012/5/22 b‬‬ ‫‪:‬م ا‬
‫ا &*‪ /‬ا ‪0‬ر‪J / #‬دارة وا ' ‪ /‬ا )دد ‪ ،2015 /' ،10‬ص‬ ‫‪ /‬ا ‪I‬ر ‪ # /‬وق ا ‪#‬ت أو‪9‬د ا ' ‪ ' :/‬ور‬ ‫ا&‬
‫‪.137‬‬

‫دد ‪ # ،1729‬ر ‪ ' ،2010 b‬ورات ا &*‪ /‬ا ‪0‬ر‪J / #‬دارة‬ ‫‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ # /‬دار ا ‪ I #‬ء‪،‬‬ ‫‪:‬م ا‬
‫‪I $‬د وز ر ا دا=* ‪ ،/‬ص ‪.296‬‬ ‫دا‬ ‫وا ' ‪ ،/‬ا )دد ‪/ I4 ،2015 /' ،108‬‬

‫ت دد ‪ # ،22‬ر ‪b‬‬ ‫‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ # /‬دار ا ‪ I #‬ء‪،‬‬ ‫‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ # /‬دار ا ‪ I #‬ء‪ *) ،‬ق *( ‪:‬م ا‬ ‫‪:‬م ا‬
‫دم ‪ /' $‬ا‪ 9‬دة ا ‪ :‬ر‪،/ 6 #‬‬ ‫ن‬ ‫ن ا ‪I‬رار ا ر ‪/#‬‬ ‫ت ا را‪/ #‬‬ ‫ؤو ‪ /‬ا &‬ ‫‪/ I4‬‬ ‫‪،2006/8/1‬‬
‫* ‪ /‬وا ' ‪ ،/‬ا )دد ‪ ،2006 /' ،108‬ص ‪.302‬‬ ‫' ورات ا &*‪ /‬ا ‪0‬ر‪J / #‬دارة ا‬

‫دد ‪ # ،2013-12-43‬ر ‪ / I4 ،23.01.2014 b‬إ'& ز ا &*س ا ‪*#‬دي‬ ‫‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ # /‬ر‪ #‬ط‬ ‫‪:‬م ا‬
‫*'‪ E‬ت ‪ 7)#‬ر أ د ا =واص‪.‬‬ ‫و‬ ‫وزان طرح‬

‫‪ / I4‬ا ط ' ن ؤاد ا ) ري‬ ‫‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ # /‬ر‪ #‬ط ‪ ،‬دد ‪ ،5107‬ا ‪ $‬در ‪ #‬ر ‪2015/12/15 b‬‬ ‫‪:‬م ا‬
‫و' '‪ W ،/‬ر ' ور‪.‬‬ ‫‪I‬د ا &*س ا &‬ ‫وا )ز ز ا د‪:‬‬

‫دد ‪ # 297‬ر ‪ / I4 ،2008-02-12 b‬إ‪#‬راھ م &‪ #‬ري ‪I‬د ا &*س ا ‪*#‬دي‬ ‫‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ # /‬ر‪ #‬ط‪،‬‬ ‫‪:‬م ا‬
‫‪ ، /‬دد ‪' ، ،83‬و'‪#‬ر‪-‬د&'‪#‬ر ‪ ،2008‬ص ‪266‬‬ ‫* ‪ /‬وا‬ ‫‪*E‬ت ' ورات ا &*‪ /‬ا ‪0‬ر‪J / #‬دارة ا‬

‫‪ / I4‬زب ا ‪7‬دم وا‪ 9‬را‪/ :‬‬ ‫دد ‪ 411‬ا ‪ $‬در ‪ #‬ر ‪2016/11/30 b‬‬ ‫‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ # /‬ر‪ #‬ط‪،‬‬ ‫‪:‬م ا‬
‫=ص أ ' ا ) م ‪I‬د ‪#‬د ا )ز ز ا ‪ $‬دق‪ W ،‬ر ' ور‪.‬‬

‫‪ / I4‬زب ا )دا ‪ /‬وا ' ‪/‬‬ ‫دد ‪ 4844‬ا ‪ $‬در ‪ #‬ر ‪2016/12/16 b‬‬ ‫‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ # /‬ر‪ #‬ط‪،‬‬ ‫‪:‬م ا‬
‫د ا )‪#‬ودي‪ W ،‬ر ' ور‬ ‫=ص ‪#‬د ا‪:'# C‬ران ‪I‬د‬

‫دد ‪ # ،983‬ر ‪ / I4 ،2004-10-50 b‬ور_‪= /‬د &‪ /‬ا )*وي ‪I‬د ا &*س‬ ‫‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ # /‬ر‪ #‬ط‪،‬‬ ‫‪:‬م ا‬
‫‪ ، /‬ا )دد ‪' ،59‬و'‪#‬ر‪-‬د&'‪#‬ر ‪ ،2004‬ص ‪.216‬‬ ‫* ‪ /‬وا‬ ‫ا ‪*#‬دي *ر‪ #‬ط‪ ' ،‬ورات ا &*‪ /‬ا ‪0‬ر‪J / #‬دارة ا‬

‫& ‪ /‬ا ر‪ #‬ط ‪ T‬ز ور‬ ‫‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ # /‬ر‪ #‬ط‪ ،‬ر‪4‬م ‪ ،4350‬ا ‪ $‬در ‪ #‬ر ‪ / I4 2017/10/7 b‬وا‬ ‫‪:‬م ا‬
‫ز ر ‪I‬د ‪#‬د ا )ز ز ا )*‪: ،d‬م ‪ W‬ر ' ور‪.‬‬

‫‪/‬‬ ‫ح ‪I‬د ا &‬ ‫د‬ ‫‪/ I4‬‬ ‫‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ # /‬ر‪ #‬ط‪ ،‬ر‪4‬م ‪ ،4883‬ا ‪ $‬در ‪ #‬ر ‪2015/11/19 b‬‬ ‫‪:‬م ا‬
‫د ‪ W ،/‬ر ' ور‪.‬‬ ‫ا ‪I‬ر ‪ /‬د '‪/‬‬

‫‪143‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ # /‬ر‪ #‬ط‪ ،‬ر‪4‬م ‪* ،814‬ف دد ‪ ،2017/7107/5‬ا ‪ $‬در ‪ #‬ر ‪/ I4 ،2017/03/10 b‬‬ ‫‪:‬م ا‬
‫‪ /‬أو‪9‬د '‪$‬ور‪ ،‬م س‪ W ،‬ر ' ور‪.‬‬ ‫&‬ ‫ا دة أ ‪ I‬ء ا ‪ :‬ب ‪I‬د ر‪ 6‬س ا &*س ا &‬

‫‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ # /‬ر‪ #‬ط‪ ،‬دد ‪ ،268‬ا ‪ $‬در ‪ #‬ر ‪ / I4 2017/01/20 b‬زب ا )دا ‪ /‬وا ' ‪/‬‬ ‫‪:‬م ا‬
‫=ص أ ' ا ) م ‪#‬د ا‪:'# C‬ران ‪I‬د ‪#‬د ا ‪:‬ر م ‪ )#‬ج‪ W ،‬ر ' ور‪.‬‬

‫‪/‬‬ ‫د ‪ :‬وس ‪I‬د &‬ ‫‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ # /‬ر‪ #‬ط‪ ،‬دد ‪ ،3259‬ا ‪ $‬در ‪ #‬ر ‪/ I4 2016/09/16 b‬‬ ‫‪:‬م ا‬
‫رع ‪ $7*#‬ري‪ W ،‬ر ' ور‪.‬‬

‫د ا د وري‬ ‫‪ / I4‬زب ا‪9‬‬ ‫‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ # /‬ر‪ #‬ط‪ ،‬دد ‪ 3619‬ا ‪ $‬در ‪ #‬ر ‪2011/10/14 b‬‬ ‫‪:‬م ا‬
‫=ص أ ' ا ) م ‪I‬د = د ا ) ‪:‬ري‪ W ،‬ر ' ور‪.‬‬

‫)ودي ‪I‬د‬ ‫‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ # /‬ر‪ #‬ط‪ ،‬دد ‪ ،3907‬ا ‪ $‬در ‪ #‬ر ‪ ( )'# / I4 ،2016/10/28 b‬ا‬ ‫‪:‬م ا‬
‫*=' ت‪: ،‬م ‪ W‬ر ' ور‪.‬‬ ‫ا &*س ا &‬

‫‪ /‬وق ا ط*‪،/#‬‬ ‫‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ # /‬ر‪ #‬ط‪ ،‬دد ‪ ،406‬ا ‪ $‬در ‪ #‬ر ‪ / I4 ،2017/02/03 b‬أ ‪ I‬ء &‬ ‫‪:‬م ا‬
‫‪I‬د ا ر‪ 6‬س‪ W ،‬ر ' ور‪.‬‬

‫دي‬ ‫ل إ‪ *4‬م‬ ‫‪/ I4‬‬ ‫‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ # /‬ر‪ #‬ط‪ ،‬دد ‪ ،4072‬ا ‪ $‬در ‪ #‬ر ‪،2016/10/26 b‬‬ ‫‪:‬م ا‬
‫دي * ن ‪ W‬ر ' ور‪.‬‬ ‫* ن ‪I‬د ر‪ 6‬س ا &*س ا &‬

‫‪/‬‬ ‫د ‪ 4‬ف ‪I‬د &‬ ‫‪/ I4‬‬ ‫‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ # /‬ر‪ #‬ط‪ ،‬دد ‪ ،438‬ا ‪ $‬در ‪ #‬ر ‪2016/11/11 b‬‬ ‫‪:‬م ا‬
‫ن طوان‪ W ،‬ر ' ور‪.‬‬ ‫ث ‪ 4‬دة ‪'#‬‬ ‫‪'#‬‬

‫د ا 'ن و *‬ ‫‪/ I4‬‬ ‫‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ # /‬ر‪ #‬ط‪ ،‬دد ‪ ،4843‬ا ‪ $‬در ‪ #‬ر ‪2016/12/16 b‬‬ ‫‪:‬م ا‬
‫‪7 # ،‬رھ‬ ‫=ص ر‪6‬‬ ‫'‪$‬ور‬ ‫‪ /‬أو‪9‬د *‬ ‫‪I ،...‬د &‬ ‫دون و'س ‪4‬‬ ‫د ‪:‬رون و ‪#‬د ا ‪I E‬ل‬ ‫=*ف و‬
‫ن طوان‪ W ،‬ر ' ور‪.‬‬ ‫‪ 7#‬دة ‪'#‬‬

‫‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ # /‬ر‪ #‬ط‪ ،‬دد ‪* ،50‬ف ر‪4‬م ‪ 94/124‬غ‪ ،‬ا ‪ $‬در ‪ #‬ر ‪ / I4 ،1994/10/06 b‬ا دة‬ ‫‪:‬م ا‬
‫‪ /‬ا و ‪./ E‬‬ ‫‪#‬و‪:‬ر ن ' د ‪I /‬د ر‪ 6‬س ا &*س ا ‪*#‬دي &‬

‫ك ا ر‪) #‬‬ ‫‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ # /‬ر‪ #‬ط‪ ،‬دد ‪ 619‬ا ‪ $‬در ‪ #‬ر ‪ / I4 2017/02/17 b‬ا دة ‪#‬د ا‬ ‫‪:‬م ا‬
‫د‬ ‫‪،‬‬ ‫ن ا و‬ ‫ا ط* ) ‪ ،‬ا‬ ‫‪#‬د ا ‪:‬ر م ا ) دي‪ ،‬أ د ا ‪ E‬زازي‪$ ،‬ط‪'# (E‬زروق‪ ،‬ا )‬ ‫ا ‪7#‬‬ ‫ا وا‬
‫ت ا را‪ W ،/ #‬ر ' ور‪.‬‬ ‫*&‬ ‫* *‪ /:‬وا و‪ :‬ل ا ‪6 I7‬‬ ‫' ‪I ،...‬د ا دو ‪ /‬ووز ر ا دا=* ‪ /‬وا و‪ :‬ل ا ‪6 I7‬‬

‫=*ف‬ ‫دا 'نو *‬ ‫‪/ I4‬‬ ‫‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ # /‬ر‪ #‬ط‪ ،‬دد ‪ ،814‬ا ‪ $‬در ‪ #‬ر ‪2017/03/10 b‬‬ ‫‪:‬م ا‬
‫ن طوان‪ W ،‬ر ' ور‪.‬‬ ‫'‪$‬ور‪ 4 ،‬دة ‪'#‬‬ ‫‪ /‬أو‪9‬د *‬ ‫ي ‪I‬د &‬ ‫و ‪/ 6‬‬

‫دد ‪ $ 116‬در ‪ #‬ر ‪ / I4 ،2004/08/09 b‬ز‪ #‬دة ا ر‪ 4‬وي ‪I‬د‬ ‫‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ # /‬ر‪ #‬ط‪،،،،‬‬ ‫‪:‬م ا‬
‫* ‪ /‬وا ' ‪ ،/‬دد ‪ ،2004 ،59‬ص ‪.227‬‬ ‫وق أر‪ )#‬ء ا ‪0‬رب‪ ' ،‬ورات ا &*‪ /‬ا ‪0‬ر‪J / #‬دارة ا‬ ‫ا &*س ا ‪*#‬دي‬

‫‪144‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ E# /‬س‪ ،‬ر‪4‬م ‪ ،1208‬ا *ف ا‪C‬داري دد ‪ ،2009/4/10‬ا ‪ $‬در ‪ #‬ر ‪،2009/11/17 b‬‬ ‫‪:‬م ا‬
‫) ن ا ‪7‬ف‬ ‫=ط ك ‪I‬د ر‪ 6‬س ا &*س ا &‬ ‫‪ / I4‬ا & ‪T‬‬

‫‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ E# /‬س‪ ،‬دد ‪* ،848‬ف ر‪4‬م ‪ ،2016/7106/20‬ا ‪ $‬در ‪ #‬ر ‪/ I4 2016/09/08 b‬‬ ‫‪:‬م ا‬
‫‪.‬‬ ‫=ص ر‪6‬‬ ‫د '‪E$ /‬رو‬ ‫ل إ‪ *4‬م ‪E$‬رو ‪I‬د ا &*س ا &‬

‫ا *ف دد ‪# / I4 383-2009-2‬د‬ ‫‪2011-5-5‬‬ ‫‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ ': # /‬س دد ‪ 218‬ا ؤرخ‬ ‫‪:‬م ا‬


‫ا‪ *= C‬ل ‪I‬د ا &*س ا ‪*#‬دي =' ‪E‬رة‪.‬‬

‫ا *ف ر‪4‬م‬ ‫دد ‪ # 2015/7108/576‬ر ‪،2015/06/30 b‬‬ ‫‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ ': # /‬س‬ ‫‪:‬م ا‬


‫د أ‪ 4‬س‪.‬‬ ‫ون وا‬ ‫‪ C‬ران ‪I‬د‬ ‫‪ ،2015/7108/13‬ا &*س ا‪*4C‬‬

‫ا *ف ر‪4‬م‬ ‫دد ‪ # ،2015/7108/919‬ر ‪،2015/15/29 b‬‬ ‫‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ ': # /‬س‪:‬‬ ‫‪:‬م ا‬


‫د '‪ /‬إ ران ‪I‬د ا دة طو ‪4‬راش و ن ) ‪.‬‬ ‫‪ / I4 ،2015/7108/14‬ا &*س ا‪*4C‬‬

‫ا *ف ر‪4‬م‬ ‫دد ‪ # ، 2014/7112/59‬ر ‪،2015/03/05 b‬‬ ‫‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ ': # /‬س‪،‬‬ ‫‪:‬م ا‬


‫‪ W ،2014/7112/60‬ر ' ور‪.‬‬

‫‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ ': # /‬س‪ ،‬ر‪4‬م ‪ ،16/7110/264‬وا *ف ر‪4‬م ‪ ،16/7110/30‬ا ‪ $‬در ‪ #‬ر ‪b‬‬ ‫‪:‬م ا‬
‫‪# /‬ط ط ‪I‬د ا ر‪ 6‬س‪ W ،‬ر ' ور‪.‬‬ ‫‪ / I4 ،2016/06/08‬أ ‪ I‬ء &*س &‬

‫‪ = / I4‬د وا ج‬ ‫‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ ': # /‬س‪ ،‬دد ‪ ،16/7110/175‬ا ‪ $‬در ‪ #‬ر ‪،2016/04/27 b‬‬ ‫‪:‬م ا‬
‫ل إ‪ *4‬م ا &ب‪ W ،‬ر ' ور‪.‬‬ ‫‪I‬د‬

‫‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ ': # /‬س‪ ،‬دد ‪ # ،12/2010/241‬ر ‪# / I4 ،2010/8/19 b‬د ا ‪T‬م ا ر ‪I E‬د‬ ‫‪:‬م ا‬
‫* ‪ /‬وا ' ‪ ،/‬ا )دد ‪، 2015 /' ،108‬ص‬ ‫‪ /‬ا ‪I‬ر ‪: /‬واري‪ ' ،‬ورات ا &*‪ /‬ا ‪0‬ر‪J / #‬دارة ا‬ ‫ر‪ 6‬س ا &‬
‫‪.343‬‬

‫ا *ف ر‪4‬م‬ ‫دد ‪ # ،2015/7112/312‬ر ‪،2015/06/02 b‬‬ ‫‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ ': # /‬س‪،‬‬ ‫‪:‬م ا‬


‫‪ /‬ا ‪I‬ر ‪ /‬ر رث‪ W ،‬ر ' ور‪.‬‬ ‫د ‪#‬ن ‪#‬د ا ‪T‬م ‪I‬د ا &‬ ‫‪ / I4‬ور ‪ #)'# /‬د‬ ‫‪،2014/7112/40‬‬

‫دد ‪* ،2015/7110/351‬ف ر‪4‬م ‪ ،2015/7110/87‬ا ‪ $‬در ‪ #‬ر ‪b‬‬ ‫‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ ': # /‬س‪،‬‬ ‫‪:‬م ا‬
‫‪T& / I4 ،2015/06/18‬ل ا ‪$‬ط‪I (E‬د ر‪ 6‬س ا &*س ا ‪I‬ري د '‪ /‬د ت‪.‬‬

‫ا *ف ر‪4‬م‬ ‫دد ‪ # 2015/7108//912‬ر ‪2015/12/29 b‬‬ ‫‪ / :‬ا‪C‬دار ‪ ': # /‬س‪،‬‬ ‫‪:‬م ا‬


‫نو ن ) ‪.‬‬ ‫ل زوا‪# W‬ن ا‬ ‫‪ C‬ران ‪I‬د ا دة إ‬ ‫‪ / I4‬ا &*س ا‪*4C‬‬ ‫‪،2015/7105/17‬‬

‫‪/‬‬ ‫دد ‪ $ 02‬در ‪ #‬ر ‪# / I4 ،2004/01/06 b‬د ا ‪ #:‬ر ا )ر وي ‪I‬د &‬ ‫‪ / :‬ا‪C‬دار ‪# /‬و&دة‪،‬‬ ‫‪:‬م ا‬
‫* ‪ /‬وا ' ‪ ،2007-77-76 ،/‬ص ‪.151‬‬ ‫)‪7‬وب ا '‪$‬ور‪ ' ،‬ورات ا &*‪ /‬ا ‪0‬ر‪J / #‬دارة ا‬

‫‪145‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

/ & ‫د‬I ‫ون‬ ' ‫ ا‬/ I4 2007/06/26 b ‫ ر‬# ‫ در‬$ ‫ ا‬214 ‫ دد‬،‫و&دة‬# / ‫دار‬C‫ ا‬/ : ‫م ا‬:
..‫* م ا ' ظور‬4@# ‫ ن‬0'W‫ أز‬- *E ‫و )رور–&واھر ا‬#

،2007/02/28 b ‫ ر‬# ‫ در‬$ ‫ ا‬،2005/4/279 ‫ ا *ف دد‬،199 ‫ دد‬،(* ‫ &*س ا‬# / ‫دار‬C‫ ا‬/ ‫ر‬0 ‫رار ا‬4
.‫ س‬E / ‫ر‬I ‫ ا‬/ & ‫د ا‬I ‫ رأس ا &' ن‬/ 4‫'د‬E ‫ ا‬/:‫ ا ر‬/ I4

‫رادة‬# ‫د‬ ،2014-1-4 -356 ‫ *ف إداري دد‬،2001-06-14 b ‫ ر‬،401 ‫ دد‬:(* ‫رار ا &*س ا‬4
.) ‫ون‬

/ & ‫ ا‬،6/11/333 ‫ *ف دد‬،2010/03/13 b ‫ ر‬# 1030 ‫دد‬ ‫ ط‬#‫ ر‬# / ‫دار‬C‫' ف ا‬6 9‫ ا‬/ : ‫رار‬4
/ #‫ر‬0 ‫ ا‬/ :‫ ا & ر‬/ ) & ‫د ا‬I ‫ ء‬I # ‫ *دار ا‬/ ‫ ر‬I ‫ا‬

/ I4 ،2016/11/29 ‫ ا ؤرخ‬،2016/7205/593 ‫ دد‬،‫ ط‬#‫ ر‬# / ‫دار‬C‫' ف ا‬6 9‫ ا‬/ : ‫رار‬4


.‫ ر ' ور‬W ،/:‫ر‬#‫د إ د‬ ‫د‬I ‫ ط‬#‫ ا ر‬/ ‫ل‬ ‫' طرة‬7 ‫ ا‬T ‫ ط‬#‫ ا ر‬/ & / 9‫و‬ ‫وا‬

b ‫ ر‬# ‫ در‬$ ‫ ا‬2010/1/4/231 ‫دد‬ ‫*ف إدارة‬ ،282 ‫دد‬ ،(* ‫ &*س ا‬# / ‫دار‬C‫ ا‬/ ‫ر‬0 ‫رارا‬4
.‫وار‬E ‫و‬# ‫دي‬ ‫ س ا &*س‬6‫د ر‬I ‫ وي‬7 ‫د‬ / I4 ،2011/4/21

‫ب‬6 ' ‫ ا‬/:‫ر‬#‫د إ د‬ / I4 ،2016/06/05 b ‫ ر‬# ‫ در‬$ ،16/7107/15 ‫ ط دد‬#‫ ر‬# / ‫دار‬C‫ ا‬/ : ‫م ا‬:
‫ل‬ ‫' طرة‬7 ‫ ا‬T ‫ ط‬#‫ ا ر‬/ & / 9‫و‬ ‫=ص وا‬ ‫' طرة‬7 ‫ ط ا‬#‫ ا ر‬/ 9‫د و‬I ‫ن‬ /)‫ ط‬7 ‫ س &*س‬6‫ ر‬H# ‫ا‬
.‫ ر ' ور‬W، ‫ ط‬#‫ ا ر‬/

.،2015/10/05 b ‫ ر‬# ‫دة‬7)' ‫ ا‬/ ‫ل ا دورة ا ) د‬T= * ‫ دق‬$ ‫' س ا‬: ‫ س‬/ & ‫&*س‬ *=‫ا 'ظ م ا دا‬

.،2015/10/05 b ‫ ر‬# ‫دة‬7)' ‫ ا‬/ ‫ل ا دورة ا ) د‬T= * ‫ دق‬$ ‫' س ا‬: ‫ س‬/ & ‫&*س‬ *=‫ا 'ظ م ا دا‬

Ouvrage
chopus René Pedro،administratif général، 2 eme ED MONTCHRESTEIN 1985، tom.

MEL Yaagoubi، droit administratif Marocaine، imprimerie Arrissala، Rabat 92.

ROUSSET Michel : le service public au Maroc، imprimerie EL maarif EL jadida، Rabat،


éditions la port، 1994.

YVESSINTOMER et JULIEN TALPIN، démocratie participative ، 2011.

Articles
EL YAAGOUBI (N) la tutelle de l' opportunité entre Demortie locale et
développement au Maroc REMALD série thème actuel n( 15 1998 p 111.

146
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫‪Site web‬‬
‫و‪ www.droitplus.cm H4‬ر ‪b‬‬ ‫* ' =ب ‪0 #‬رب‪ 7 ،‬ل ' ور‬ ‫إدر س &ردان‪ ،‬ا 'ظ م ا‬
‫‪.23.00 /‬‬ ‫ا‪9‬ط‪T‬ع ‪ (* 2017-06-20‬ا‬

‫' ور ‪ #‬و‪H4‬‬ ‫‪7‬ل‬ ‫ل‪،‬‬ ‫' ز ت ا‪9‬‬ ‫&*‪/‬‬ ‫*ط‪ /‬ا *ول ‪،‬‬ ‫د ا ز‪:‬راوي‪ :‬أ ‪ :‬م‬ ‫‪-‬‬
‫‪.23.44 /‬‬ ‫‪ ،frssiwa.blogspot.com‬م ا‪9‬ط‪T‬ع * ‪ (* 2017/06/26‬ا‬

‫ا ر ‪ H‬وا ‪ I7‬ء‪ ' ،‬ور ‪ #‬و‪H4‬‬ ‫وأ_ره *( ا‪ '9‬داب ا‪# = '9‬‬ ‫‪$ -‬ط‪ '# (E‬ر ف‪ :‬ا ر ل ا‬
‫‪.00.33 /‬‬ ‫‪ ، www.marocdroit.com‬م ا‪9‬ط‪T‬ع * ‪ (* 2017/06/22‬ا‬

‫' ور ‪ #‬و‪H4‬‬ ‫‪7‬ل‬ ‫و ( ‪ / )#‬و&دة أ'‪ :‬د"‪،‬‬ ‫دي‬ ‫‪#‬دا & د أ ي‪ " :‬ل ا &*س ا &‬ ‫‪-‬‬
‫‪.21.54 /‬‬ ‫‪ (* 2017/06/22‬ا‬ ‫‪ www.alyaoum24.com‬م ا‪9‬ط‪T‬ع *‬

‫إ‪ *4‬م ط ت"‪ 7 ،‬ل ' ور ‪ #‬و‪ www.mghress.com H4‬م‬ ‫‪ : " /‬رطو"‬ ‫ر‪ " :‬ل &*س &‬ ‫‪ -‬راد‬
‫‪22.10 /‬‬ ‫‪ (* 2017/06/22‬ا‬ ‫ا‪9‬ط‪T‬ع *‬

‫ت ا را‪ / #‬ن ا و‪ / $‬إ ( ر‪ /# 4‬ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري‪ ،‬ر‪:‬ز ا درا ت وا ‪ #‬ث‬ ‫‪# /$E -‬وط‪ :/‬ا &‬
‫‪.2.36 /‬‬ ‫‪ (* 2017/07/1‬ا‬ ‫و‪ www.cera.ma H4‬م ا‪9‬ط‪T‬ع *‬ ‫ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري‪ 7 ،‬ل ' ور‬

‫* ' ‪ /‬ا ‪:E‬ر ‪/*& ، /‬‬ ‫‪ /‬ا *‪ / :‬ا )‪ 7‬ر ‪ ، /‬ا ر‪:‬ز ا ‪0‬ر‪#‬‬ ‫‪ -‬ر د ‪#‬د ا )ز ز ‪ :‬دور ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري‬
‫‪ /‬ا را‪/)#‬‬ ‫و‪ www.cindi.ma H4‬م ا‪9‬ط‪T‬ع * ‪ (* 2017/06/28‬ا‬ ‫ا ‪' 7‬ون وا‪ $ 49‬د ‪ 7 ،‬ل ' ور‬
‫‪.T‬‬

‫‪147‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫اﻟﻔﻬﺮس‬
‫ا ‪7‬د ‪1 ......................................................................................./‬‬
‫أو‪ :9‬أھ ‪ /‬ا و‪I‬وع ‪6 ......................................................................‬‬
‫_ ' ‪ :‬أ ‪ #‬ب ا= ر ا و‪I‬وع ‪6 .............................................................‬‬
‫_ _ ‪ :‬إ ‪ / :‬ا ‪ #‬ث ‪7 ........................................................................‬‬
‫را‪)$ : )#‬و‪ /#‬ا ‪ #‬ث ‪7 .......................................................................‬‬
‫‪ / & ' :‬ا ‪ #‬ث ‪8 ......................................................................‬‬ ‫=‬
‫د ‪ :‬أھداف ن ا درا ‪8 ................................................................. /‬‬
‫‪= : )#‬ط‪ /‬ا ‪ #‬ث ‪8 .........................................................................‬‬
‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ا ول‪ :‬ر‬ ‫ا‬
‫‪9.................‬‬ ‫ا‬ ‫ت ا‬ ‫ا ‪"#‬‬ ‫و‬
‫‪11......‬‬ ‫تا ا‬ ‫أ‪ A,‬ص ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ا ‪ D#‬ا‪/‬ول‪ :‬ر‬
‫اﻟﻤﻄﻠﺐ اﻷول‪ :‬اﻟﺮﻗﺎﺑﺔ ﻋﻠﻰ أﻋﻀﺎء اﻟﻤﺠﺎﻟﺲ ﺑﺸﻜﻞ ﻓﺮدي ‪13............................‬‬

‫ا ‪7E‬رة ا و (‪ :‬ا )زل و ا و‪ 4‬ف ‪13 ...........................................................‬‬


‫أو‪ :9‬ا )زل ‪13 ..................................................................................‬‬
‫_ ' ‪ :‬ا و‪ 4‬ف ‪18 ...............................................................................‬‬
‫ا ‪7E‬رة ا _ ' ‪ : /‬ا‪ / 4C‬و ا‪18 .......................................................... / 7 9‬‬
‫أو‪ :9‬ا‪19 ................................................................................. / 4C‬‬
‫_ ' ‪ :‬ا‪22 ............................................................................... / 7 9‬‬
‫ا ‪7E‬رة ا _ _‪ :/‬ا *ول و ا &ر د ‪24 ............................................................‬‬

‫‪148‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫أو‪ :9‬ا *ول‪24 .................................................................................‬‬


‫_ ' ‪ :‬ا &ر د ‪27 ................................................................................‬‬

‫اﻟﻤﻄﻠﺐ اﻟﺜﺎﻧﻲ‪ :‬اﻟﺮﻗﺎﺑﺔ ﻋﻠﻰ أﻋﻀﺎء اﻟﻤﺠﺎﻟﺲ ﺑﺸﻜﻞ ﺟﻤﺎﻋﻲ ‪30 .............................‬‬

‫ا ‪7E‬رة ا و (‪ :‬ا ل ‪* / f:‬ر‪ (* /# 4‬ا & س ا را‪30 ................................. / #‬‬


‫ر ا & س ا را‪32 ......................................./ #‬‬ ‫ا ‪7E‬رة ا _ ' ‪ :/‬أ_ر ا ل *(‬
‫‪36 ........‬‬ ‫تا ا‬ ‫لا‬ ‫أ‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ا ‪ D#‬ا ‪ :78 9‬ر‬
‫اﻟﻤﻄﻠﺐ اﻷول‪ :‬اﻟﺮﻗﺎﺑﺔ اﻟﻘﻀﺎﺋﻴﺔ ﻋﻠﻰ ﺳﻴﺮ اﻟﻤﺠﺎﻟﺲ اﻟﺘﺮاﺑﻴﺔ ‪38 ...............................‬‬

‫ا ‪7E‬رة ا و (‪ :‬ا ر‪ (* /# 4‬ا و ‪6‬ل ا 'ظ ‪ & * /‬س ا را‪39 ......................... / #‬‬
‫أو‪ :9‬ا ر‪ (* /# 4‬ا 'ظ م ا دا=* ‪39 ..........................................................‬‬
‫ل ‪42 ..........................................................‬‬ ‫_ ' ‪ :‬ا ر‪& (* /# 4‬دول ا‬
‫ا ‪7E‬رة ا _ ' ‪ :/‬ا ر‪ (* /# 4‬دورات ا & س ا را‪46 ...................................... / #‬‬
‫أو‪ :9‬ا دورات ا ) د ‪47 ......................................................................./‬‬
‫_ ' ‪ :‬ا دورات ا‪51 .................................................................../ 6 '_ 9‬‬

‫اﻟﻤﻄﻠﺐ اﻟﺜﺎﻧﻲ‪ :‬اﻟﺮﻗﺎﺑﺔ ﻋﻠﻰ ﺷﺮﻋﻴﺔ ﻗﺮارات وﻣﻘﺮرات اﻟﻤﺠﺎﻟﺲ اﻟﺘﺮاﺑﻴﺔ ‪54 ...................‬‬

‫ا ‪7E‬رة ا و (‪ :‬ا ر‪7 (* /# 4‬ررات ا & س ا را‪56 ................................... / #‬‬


‫ت ا را‪59 ........................... / #‬‬ ‫ا ‪7E‬رة ا _ ' ‪ :/‬ا ر‪4 (* /# 4‬رارات رؤ ء ا &‬
‫ا =‪ 3F‬ا‪/‬ول ‪67 .........................................................................‬‬ ‫‪$G‬‬
‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ا & ‪ :$%‬ر‬ ‫ا‬
‫‪69 ......................................‬‬ ‫ا‬ ‫ت ا‬ ‫ا ‪"#‬‬ ‫أ‪'(%‬‬
‫تا ا‬ ‫لا‬ ‫أ‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ا ‪ D#‬ا‪/‬ول‪ :‬ر‬
‫ر) ‪71 .............................................................‬‬ ‫‪ +‬ا‬ ‫‪1$‬‬ ‫ا‬

‫‪149‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫اﻟﻤﻄﻠﺐ اﻷول‪ :‬اﻟﺮﻗﺎﺑﺔ ﻋﻠﻰ أﻋﻤﺎل اﻻﻋﺘﺪاء اﻟﻤﺎدي ‪72 ......................................‬‬

‫& ل ا‪ 9‬داء ا دي ‪73 ..................‬‬ ‫)&‪T‬ت‬ ‫ا ‪7E‬رة ا و (‪* :‬ط ت ‪ I 4‬ا‬


‫ا ‪7E‬رة ا _ ' ‪ :/‬ا )و ض ‪ G:‬س &‪#‬ر ا ‪I‬رر ا ' ‪ d‬ن ا‪ 9‬داء ا دي ‪79 ..............‬‬
‫‪7‬د ر ا )و ض ن ا‪ 9‬داء ا دي ‪80 ................‬‬ ‫أو‪* :9‬ط ت ا ‪ I 7‬ا‪C‬داري‬
‫_ ' ‪ :‬و‪4‬ف ا ‪ I7‬ء ا‪C‬داري ن '‪7‬ل ا *‪J / :‬دارة *( إ_ر ا )و ض ن ا‪ 9‬داء‬
‫ا دي ‪85 .......................................................................................‬‬

‫اﻟﻤﻄﻠﺐ اﻟﺜﺎﻧﻲ‪ :‬اﻟﺮﻗﺎﺑﺔ اﻟﻤﺘﻌﻠﻘﺔ ﺑﻨﺰع اﻟﻤﻠﻜﻴﺔ ﻷﺟﻞ اﻟﻤﻨﻔﻌﺔ اﻟﻌﺎﻣﺔ ‪87 ........................‬‬

‫زة ‪89 ........................................‬‬ ‫ا ‪7E‬رة ا و (‪ :‬ا د وة ا‪J / &) 9‬ذن ‪#‬‬


‫'زع ا *‪& / :‬ل ا '‪ /)E‬ا ) ‪92 ........../‬‬ ‫ل‬ ‫ا ‪7E‬رة ا _ ' ‪ :/‬إ= ‪ $‬ص ا ‪ I7‬ء ا‬
‫أو‪ :9‬د وى ا ‪:‬م ‪7'#‬ل ا *‪93 ............................................................ / :‬‬
‫_ ' ‪ :‬د وى ا‪T 9‬ل ا ؤ‪4‬ت ‪98 ..............................................................‬‬
‫را‪ /#4‬ا‪T C‬ن ن ا '‪ /)E‬ا ) ‪101 ................ /‬‬ ‫ا ‪7E‬رة ا _ _‪ :/‬دور ‪ I 4‬ا‪ 0 C‬ء‬
‫‪105 ..........................‬‬ ‫تا ا‬ ‫ا دار)‬ ‫ا ‪ D#‬ا ‪:78 9‬ا &‪C‬و‬
‫اﻟﻤﻄﻠﺐ اﻷول‪ :‬اﻟﻤﺴﺆوﻟﻴﺔ اﻟﻘﺎﺋﻤﺔ ﻋﻠﻰ أﺳﺎس اﻟﺨﻄﺄ ‪108 ......................................‬‬

‫‪ 0‬ل ‪110 .................................‬‬ ‫ؤو ‪ /‬ا ' &‪ /‬ن وء أداء ا‬ ‫ا ‪7E‬رة ا و (‪ :‬ا‬
‫‪ 0‬ل ‪113 ...................................‬‬ ‫ؤو ‪ /‬ا ' &‪ /‬ن دم أداء ا‬ ‫ا ‪7E‬رة ا _ ' ‪ :/‬ا‬
‫‪ 0‬ل ‪116 .............................‬‬ ‫أداء ا‬ ‫ؤو ‪ /‬ا ' &‪ /‬ن ا ‪#‬طء‬ ‫ا ‪7E‬رة ا _ _‪ :/‬ا‬

‫اﻟﻤﻄﻠﺐ اﻟﺜﺎﻧﻲ‪ :‬اﻟﻤﺴﺆوﻟﻴﺔ اﻟﻘﺎﺋﻤﺔ ﻋﻠﻰ أﺳﺎس اﻟﻤﺨﺎﻃﺮ ‪118 ...................................‬‬

‫ؤو ‪ '# /‬ء *( ا '‪$‬وص ا ‪' 7‬و' ‪120 .................................../‬‬ ‫ا ‪7E‬رة ا و (‪ :‬ا‬
‫ؤو ‪ '# /‬ء *( ا ) ل ا ‪124 ........................................ 6 I7‬‬ ‫ا ‪7E‬رة ا _ ' ‪ :/‬ا‬
‫ا =‪ 3F‬ا ‪129 ........................................................................ 78 9‬‬ ‫‪$G‬‬

‫‪150‬‬
‫تا ا‬ ‫ا‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ر‬

‫ا = ‪ /‬ا ) ‪131 ............................................................................... /‬‬


‫ا ‪137 .................................................................. H‬‬ ‫ا ‪ F‬در وا‬ ‫;‬
‫ا =‪ I‬س ‪148 .....................................................................................‬‬

‫‪151‬‬

You might also like