You are on page 1of 23

COMBINED MATHS ^ixhqla; .

Ks;h&
fYAI m%fïh" Nskak Nd." wiudk;d" ,>q
Name :- ………………………………………………... School :-……………………………………..

1 my; oelafjk nyq mo Y%s;j, ud;%h ,shd" f  0 , f 1 , f  1 , f  2 yd f  3 w.hkak'


(i) f ( x)  ( x2  2)2 ( x  2)( x  1) (ii) f ( x)  3x2  5x  1 (iii) f ( x)  ( x2  1)( x  1)  2
(vi) f  x    x3  8   x  2 
2
(iv) f  x    x  1  3x 2  8 (v) f ( x)  ( x  2)2  x  1
3
 
(vii) f  x    x  1   x  5 (viii) f  x    x 2  1   x 2  1
2 2
(ix) f ( x)  ( x2  1)2  x  1
3

(x) f ( x)  ( x  2)3 ( x  1)  x  1 (xi) f  x    x  2  x  3


4 2
(xii) f ( x)  5x  3
Name :- ………………………………………………….... school :-……………………………..
(xiii) f  x    x  3x  3x  1  x  1 (xiv) f  x    7 x  3  x  1 (xv) f ( x)  x3  x2  1
3 2 2 3

2
(i) x3+4x2-2x+1, (x+1)
wcka; osidkdhl
§¾> fn§u Ndú;fhka" my; oelafjk nyqmo bÈßfhka we;s m%ldYkfhka fnod ,shkak'
(ii) 2x3-4x2-x+5 , (x+3) (iii) x4+4x3+2x2-x-5 ,(x-2)
(iv) x4+3x3-x2-5x-1 , (x2+1) (v) 2x5 -4x4-x2-2 , (x2-2) (vi) x4+3x3-2x2-x-1,(2x+1)
(vii) x3  8x2  3x  5,  x  1 (viii) x3  3x 2  7 x  8,  x  3 (ix) 5x3  3x 2  8,  x 2  3x  7 
2

(x) 3x 4  7 x3  5 x 2  3,  x 2  3 (xi) x 4  x3  3x 2  8 x  1,  x 2  5 (xii) 5x4  3x  2,  x  1


2

(xiii) x5-3x4-x2+5x+3, (x+2)(x-1) (xiv) 5x6-3x4-x3+2x2-5x-4, (x2-1) (xv) 8 x6  3x 2  1,  x3  3x  1

3 my; nyqmo bÈßfhka oelafjk m%ldYkfhka fnod ,shkak'


(i) 8 x 2  17 x  8,  x  4  (ii) 3x 2  13x  8,  x  6  (iii) 7 x 2  12 x  16,  x  5
(iv) x3  3x 2  x  8,  x 2  2  (v) 2 x3  5 x 2  1, x  x  2  (vi) 5 x3  2 x 2  5, x  x  8 
(vii) 6 x3  5 x 2  3x  2,  x 2  5 x  3 (viii) 2 x3  9,  x 2  10 x  5 (ix) 1  x 2  5 x3 ,  x 2  3x  12 
(x) 7 x3  8 x  12,  x  1 x  3 (xi) x4  3x2  8x  6,  x  2 (xii) x5  8x2  1,  x  1  x  1
2 2

(xiii) 3x5  x3  2 x 2  8,  x 2  1 (xiv) x6  5 x5  3x 4  8,  x 2  8x  1 (xv) 1  3x4  x6  x8 ,  x  1


3

4 Ⱦ> fnÈu u.ska yd ixiaf,aY fnÈu u.ska my; nyqmo bÈßfhka oelafjk m%ldYkhka fn¥
úg ,efnk fYaIh yd ,íêh fidhkak'
(i) 7 x 2  12 x  19,  x  1 (ii) 3x 2  16 x  8,  x  2  (iii) 3x 2  5 x  17,  x  8 
(iv) x3 + 2x2 – x + 3 , (x + 1) (v) x4 + x2 – 6x + 1 , (2x-1) (vi) x4 + 3x3 – x + 1 , (x – 2)
(vii) x5 – 3x4 – x3 –x +1 , (2x + 1) (viii) 2x4 + 3x3 – x2 , (x + 3) (ix) 3x5 + x3 –x2 +1 , (x – 1)
(x) x3  8 x 2  3,  x  1 (xi) 7 x3  8 x 2  12,  x  3 (xii) 1  3x  7 x3 ,  x  2 
(xiii) x 4  3x3  x 2  1,  x  2  (xiv) 7 x 4  3x3  3,  x  5 (xv) x 6  3x3  x 2  8,  x  9 

5 nyq mo foll iudk;djh mokï lrf.k" fkdokakd mo w.hkak'


(i) a  x  9   b  x 2  10   c  2 x3  3  4 x3  5x 2  dx  10 (ii)  2 x  a  3x  b   cx 2  5 x  1
1
(iii)  4t  p  2   qt 3  rt 3   p  q  t   p  r 16t 2  (iv) (ax2  b)(3x 2  c)  3x 4  5x 2  2
2

2
(v) ( x 2  a)(x 2  1)  (1  b) x 2  ( x 2  b)2 (vi) a  2x  1  b  2x  1  8x2  cx  5
2

(vii) x3  px 2  8  q  x  q   x 2  2   x  8   x 2  r  (viii)  x 2  x  a   x  b   x3  1
(ix)  px  1 x  q   2 x 2  rx  8 (x) ( x  1)3 ( x  1)  ax4  bx3  cx  d
6 (i) f (x) = x3 – x2 – 2x – 1 yd g(x) = (2x – 1) oS we;'
(a) f(1/2) (b) f(g(x)) (c) f(g(1/2)) (d) g(f(x)) (e) f(g(1/x))
(ii) f ( x)  x3  3x2  x  1 yd g(x)= x – 2 fõ'
f ( x)
(a) f(g(1)) (b) f(g(x)) (c) f(g(1/t)) (d)
g ( x)
(iii) f(x) = x3 – 3x2 + 5x – 1 g(x) = (x – 2) kï
(a) f[g(o)] (b) f[g(x)] (c) f(x)/g(x) (d) f[g( k )]
(iv) f  x   3x  8 x  12 x  1 yd g  x   8x  13 f,i § we;' my; tajd fidhkak'
4 3 2

 1  f  x
(a) f 1 (b) f   (c) f  t 2  (d) f  g  2   (e)
 3  g  x
(v) f  x   5 x 4  4 x 4  3x3  2 x 2  x  1 yd g  x   3x 2  8 x  1 f,i § we;'

(a) f 1  
(b) f g 0  
(c) f gt  (d) f g   
t
(e)
f  x
g  x
(vi) f  t   t 6  t 5  t 3  8t  1 yd g  t   3t 2  t  1 f,i § we;' my; tajd fidhkak'
f t 
(a) f  2  (b) f  3  
(c) f g 2 (d) f g 4   (e)
g t 

7 fYaI m%fïhh m%ldY lr idOkh lrkak' tkhska"


(i) x2+3x-1, (x-1) ka fn¥úg fYaIh fidhkak'
(ii) 3x3-2x2-1, (x+1) ka fn¥úg fYaIh fidhkak'
(iii) 4x4-x3-x2-3x, (x-2) ka fn¥úg fYaIh fidhkak'
(iv) x5-3x4-2x-1, (2x-1) ka fn¥úg fYaIh fidhkak'
(v) 2x4-3x3+x2-5, (2x+1) ka fn¥úg fYaIh fidhkak'
(vi) 3x3  8 x 2  12 x  1,  x  3 ka fn¥ úg fYaIh fidhkak'
(vii) 8 x3  16 x 2  x  9,  2 x  5  ka fn¥ úg fYaIh fidhkak'
(viii) 2 x 4  3x3  5 x 2  3,  x  2  ka fn¥ úg fYaIh fidhkak'
(ix) x 2
 3x  5 x 2  1  x  2  ,  x  4  ka fn¥ úg fYaIh fidhkak'

x  2   5x 2  2 x  1,  x  3 ka fn¥ úg fYaIh fidhkak'


2 3
(x)

8 §¾> fn§u Ndú;hlska f;drj fYaIh fidhkak'


(i) x2  5x  12,  x  1 (ii) x3  5x2  12 x  1,  x  2 (iii) 64x3  100x2  8x  1,  2x  1
2 2 2

(iv) 1  2 x 2  3x3 ,  x  1 x  1 (v) 1  2 x  4 x3  5x 4 ,  x 2  4  (vi) x5  8x4  10x3  7,  x  1


2

(vii) 2 x5  3x 2  8,  x 2  x  2  (viii) x6  x  1,  x 2  5x  6  (ix) 1  2 x 4  x5  2 x 6 ,  x 2  9 


(x) x 4  3x3  12 x  24,  x  1 x  5 (xi) x6  8 x  3,  x 2  x  12  (xii) x7  x  1,  x  2   x 2  1

9 (i) ax3-3x2+bx-8 Y%s;h (x-2) ka fn¥úg fYaIh 32 ls' (x+1) ka fn¥úg fYaIh Y=kHls' a yd b
fidhkak'
(ii) 2x4+x3-x2+ax+b hkak (x2-1) ka fn¥úg fYaIh 2x+3 fõ' a yd b j, w.hka fidhkak'
(iii) 5 x3  12 x 2  11x   k  3 m%ldYh  x  2 ka fn¥ úg fYaIh 39la kï k fidhkak'
(iv) f ( x)  2x3  3x2  cx  60 nyqmo Y%s;fha ( x  2) idOlhls' c fidhkak' f ( x) nyq moh
talc idOl ;=kl .=Ks;hla f,i m%ldY lrkak'

jev lsrSug ld,h .kak' th id¾:l;ajfha ñ,hs'


2
10 (i) x3+ax2+bx+c, (x+1) ka yd x2-x u.ska fn¥úg fYaIhka ms<sfj,ska 2 yd x+2 fõ' a,b yd c
fidhkak'
(ii) f(x)=x2+ax+b kï" f(x) Y%s;h (x-c) j,ska fn¥úg ,efnk fYaIh;a" f(x) Y%s;h (x-2c) fn¥úg
,efnk fYaIh;a tlsfklg iudk fõ' c ys w.hka fidhkak'
(iii) x3  5 x 2   x   hkak  x  1 ka"  x  2 ka fn¥ úg fYaIhka 9"29 kï"   2 yd   5
nj fmkajkak'
(iv) x 4   x   m%ldYkh ^x – 2& ka fnÿ úg fYaIh 4la jk w;r ^ x + 2& ka fnÿ úg fYaIh
8 ls'     11 nj fmkajkak'

11 (i) 64 x3  200 x 2  8x  k hkak  2 x  1 ka fn¥ úg fYaIh 35ls' k fidhkak'


(ii) ax 4  6 x3  bx 2  cx  28 hk nyqmoh ( x  2) 2 ka yßhgu fnfok w;r ( x  1) ka fn¥ úg
fYaIh 36 úh' a,b,c ksh;hka fidhkak' a,b,c fuu w.hka .kakd úg nyqmoh
( x  1) u.ska fn¥úg ,efnk fYaIh yd ,íêh ixiaf,aI fn§u u.ska fidhkak'
(iii) n( 2) hkq T;af;a Ok ksÅ,hla kï" x n  2, x 2  1 ka fn¥ úg b;sß jk fYaIh x  2 nj
fmkajkak'
(iv) x 2  1 ka yßhgu fnfok" tfy;a ( x  1)2 ( x  1) ka fn¥ úg 10 x  6 l fYaIhla b;sß
jk x ys isõjk ud;%fha nyq moh;a fidhkak'

12 (i) ax3  bx 2  cx  d m%ldYkh  x  1 ,  x  1 ,  x  2 yd  x  2 ka fn¥ úg fYaIhka ms<sfj,ska


0, -1, 5,6 fõ kï" a,b,c,d w.hkak'
(ii) a,b,c ;d;aúl jk w;r x3  3b 2 x  2c3 , x  a yd x  b j,ska yßhgu fnfoa' a = b = c nj
fmkajkak'
(iii) f(x)= x2+3bx-a f,i nyq mohla §we;' f(x)+f(3x-2) hkak (x-1) ka fn¥úg fYaIh 2 nj;a"
(x+2) ka fn¥úg fYaIhla fkdue;s nj;a § we;' a yd b ys w.hka fidhkak'
(iv) f(x)  2x4+ax2+bx-60 f,i§ we;' f(x), (x-1) ka fn¥úg fYaIh -94 njo" (x-3) hkak f(x) ys
idOkhla njo § we;' a=1 yd b=-37 nj fmkajkak'

13 (i) p  x  yd Q  x  ,  x  1 ka fn¥ úg fYaIhka 9, 21 fõ' R  x   3P  x   8Q  x  kï" R  x 


hkak  x  1 ka fn¥ úg fYaIh fidhkak'
(ii) P( x)  ax3  bx  3c; a, b, c  f,i § we;' P( x) hkak ( x  1),( x  1) yd ( x  2) ka fn¥ úg
fYaI ms<sfj,ska 2" 4 yd 6 fõ' a,b,c fidhkak' tkhska a  b  c  2 nj fmkajkak'
(iii) f(x) hkq x ys nyqmo Y%s;hls' fuys f(4)=a , f(-4)=b yd f(0)=0 fõ' f(x),(x2-16) ka fn¥
a b ab
úg fYaIh"  x   nj fmkajkak' f(x), x -16x u.ska fn¥úg ,efnk fYaIho
3
 8   2 
fidhkak'

14 (i) x3  2 x  5, x 2  3x  2 ka fn¥ úg b;sß jk fYaIh fidhkak'


(ii) f(x) hk nyqmo Y%s;h x2 – 1 ka fnÿ úg fYaIh 3x + 2 fõ' f(x) ,(x – 2) ka fnÿ úg fYaIh 1
fõ' f(x) , (x – 1)(x2 –x -2)ka fnÿ úg ,efnk fYaIh fidhkak'
1 1 1
(iii) f ( x) j¾.c Y%s;hla" x 1, x  2, x  3 yd x  4 ka fn¥úg fYaIhka ms<sfj,ska 1, , ,
4 9 16
fõ' g ( x)  x2 f ( x)  1 jk fia g ( x) nyqmohla w¾: olajd we;súg" x 1, x  2, x  3 yd
x  4 hkak g ( x) ys idOl nj fmkajkak' tkhska g ( x) fidhkak'

3
15 (i)  x      u.ska x3  3 x    3   3  fn¥ úg ,efnk fYaIh yd ,íêh fidhkak'
(ii) x8+2x7+ax2+bx+c m%ldYKh" (x2+x-2) hkafkka yßhgu fnÈh yel' (x+1) ka fn¥úg
fYaIh -8 fõ' a,b yd c fidhkak'
(iii) x ys nyqmohla jk f(x) hkak (x-a) (x-b) ka fn¥úg ,efnk fYaIh"
 f ( a )  f (b )   af (b)  bf (a ) 
x  nj fmkajkak' tkhska " x +Ax+B m%ldYKh x +x-6 ka
6 2
  a b
 a b   
fn¥úg fYaIh 2x+1 kï" A yd B ys w.hka wfmdayKh lrkak'

16 (i) x3  3   Ax  B   x 2  1  C  x  1  D  x  1 jk mßÈ A=1, B=0, C=-1 yd D =2 nj


fmkajkak'
(ii) x5  2 x2  mx  n nyqmofha ( x  1)2 idOlhla kï" m yd n fidhkak'
(iii) f ( x)  x3  kx2  2 x  1,( x  k ) j,ska fn¥ úg fYaIh k fõ' k g .; yels w.h l=,lh
fidhkak'
(iv) p  x  , q  x  , r  x  Y%s;
 x  1 ka fn¥ úg fYaIhka ms<sfj,sk 2,1,3 fõ'
f  x   p  x   11q  x   111r  x  kï" f  x  hkak  x  1 ka fn¥ úg fYaIh fidhkak'

17 (i) x3  ax2  b yd ax3  bx 2  x  a nyqmo j,g fmdÿ idOlhla ;sfí kï"


(b  a2 ) x2  x  a(1  b) go th idOlhla nj fmkajkak'
(ii) x3  kx2  7 x  5k m%ldYkh  x  1 x  2 ka fn¥ úg ,efnk fYaIfha x mo fkdue;s
kï" k fidhkak'
(iii) p,q yd r ksh;hka jQ f ( x)  x8  px2  qx  r nyq moh ( x  1),( x  1) yd x j,ska fn¥úg
ms<sfj,ska 3"5 yd 2 fYaI ,efí' p,q yd r fidhd tkhska f ( x) .kak' ( x  2) ka fn¥úg
,efnk fYaIh fidhkak'
(iv) ;=kajk ud;%fha nyqmohla jk f(x), (x2+x+1) ka fn¥ úg (2x+3) l fYaIhla o" x(x+3) ka
fn¥ úg 5(x+1) l fYaIhla o ,efí' f(x) fidhkak'

18 (i)  p  q   x 2  1   p  r   2 x 2  rx  3 jk mßÈ p  5, q  3, r  0 nj fmkajkak'


(ii) f ( x)  x  x  5x  ax  b fõ' ( x  2) yd ( x  3) f ( x) ys idOl fõ kï" a yd b
4 3 2

fidhkak' f ( x) ys b;sß idOl fidhkak'


(iii) ax5  2 x3  x2  b  ( x2  1) f ( x)  x  2 nj § we;' fuys a yd b ksh; o f ( x) nyqmohla o fõ'
a yd b w.hkak' f ( x) nyqmoh x  2 ka fn¥ úg fYaIh fidhkak
(iv) f  x  nyq mo Y%s;h  x  1 ,  x  3 u.ska fn¥ úg ,efnk fYaIh 20, 16 fõ' f  x  hkak
x 2
 4 x  3 ka fn¥ úg fYaIh fidhkak'

19 (i) f ( x) nyqmo Y%s;hls' f (2)  3 yd f (2)  2 kï" f ( x) Y%s;h x 2  4 ka fn¥ úg fYaIh


fidhkak'
(ii) f ( x)  x2  3bx  a f,i § we;' f ( x)  f (3x  2) hkak ( x  1) u.ska fn¥ úg b;sß jk
fYaIh 2 nj;a" ( x  2) u.ska fn¥ úg b;sß jk fYaIh 0 nj;a § we;' a yd b ys w.hka
fidhkak'
(iii) f  x  kï nyq moh  x  2 x  5 ka fn¥ úg fYaIh   x  2    x  5 wdldrhg jk
mßÈ f  2 yd f  5 weiqfrka ,  fidhkak'
(iv) f  x   x 7  px 2  qx  r Y%s;h x  2 iy x  x  1 j,ska fn¥ úg fYaI ms<sfj,ska 2 iy
x  3 fõ' p,q, r fidhkak'

j.d lsrSu wiajekak fk,Su ;rï myiq ke;'


4
20 (i)  px  8 qx  7   10 x  9  2 x 2  12 x  r fõ' fuys p, q, r hkq ksÅ, w.hka fõ' nyq mo
foll iudk;djh mokï lr.ksñka p  2, q  1 yd r  65 nj fmkajkak'
(ii) f(x) nyq moh (x-1) ka fn¥ úg fYaIh 2 jk w;r (x-2)ka fn¥úg fYaIh 3 fõ' f(x) hkak
(x-1)(x-2) ka fn¥úg ,efnk fYaIh fidhkak' f(x) nyqmoh ud;%h 3 jk nyqmohla jk
w;r x3 ys ix.=Klh 1 nj § we;' -1 hkq f(x) = 0 iólrKfha uQ,hla kï f(x) nyqmoh
fidhkak' f(x) = 0 iólrKhg fjk;a ;d;aúl uQ, fkdue;s nj fmkajkak'
(iii) x3-2x+a hkak (x-1) ka fn¥úg ,efnk fYaIh" x4+x-a hkak (x+1)ka fn¥úg ,efnk
fYaIhg jvd 1 lska jeä kï a fidhkak'

21 (i) kx5  2 x 2  k m%ldYkh  x  1 x  2 x  3 ka fn¥ úg ,efnk fYaIfha x2 mo fkdue;s


kï" k fidhkak'
(ii) x 2  3   Ax 2  Bx  C   x  Bx  C   A fõ' fuys A,B, yd C hkq ;d;aúl ixLHd fõ' nyqmo
foll iudk;djh mokï lr.ksñka A=-1, B=2 yd C=2 nj fmkajkak'
(iii) (x2+1) ka yßhgu fnfok tfy;a (x-1)2(x+1)ka fn¥ úg (-10x+6) fYaIhla b;sßjk x ys
isõjk ud;%fha nyqmohla fidhkak'
(iv) fY%aI m%fïh m%ldY lr idOkh lrkak' x3  3 px  q ys (x-a)2 idOlhla kï tys wfkla
idOlh (x+2a) njo" q2  4 p3  0 njo" fmkajkak'

22 (i) x 6  ax5   a  1 x 2   a  2  hk nyq mo Y%s;h  x  1 x  2 u.ska fn¥ úg ,efnk


fYaIfha x mo fkdue;s kï a ys w.h fidhkak'
(ii) ax3  8x2  bx  14 Y%s;h x 2  2 x  3 ka yßhgu fnfoa kï" a yd b fidhkak'
(iii) f(x) nyqmoh (x – 1) , (x – 2) , (x – 3) u.ska fnÿ úg fYaIhka ms<sfj,ska 1, -1 yd 2 fõ'
f(x), (x2 -3x +2)(x – 3) u.ska fnÿ úg fYaIh fidhkak' tkhska f(x) + g(x) hkak
(x2 – 3x + 2) (x – 3) ka fnÿ úg fYaIh (x + 1) jk mrsos g(x) fidhkak'

23 my; m%ldYk j, idOl fidhkak'


(i) x3-7x+6 (ii) 2x3+3x2-3x-2 (iii) x3-x2-14x+24
(iv) x3-2x2+2x-15 (v) 3x4-19x3+32x2-20x+16 (vi) 4x3-3a2x+a3
(vii) x5-11x3+6x2+28x-24 (viii) x5-2x4 -7x3+3x2-18x+135 (ix) x2  2 x 2  5x  6
(x) 2 x4  5x3  8x 2  15x  6 (xi) x3  7cx2  11c2 x  2c3 (xii) x4  2 x3  6 x2  2 x  5
(xiii) 5 x5  x  6 (xiv) 2 x4  5x3  20 x2  20 x  48 (xv) x6  7 x3  8

24 my; oelafjk m%ldYk idOl j,g fjka lrkak'


(i) 2 x3  5x2  x  2 (ii) x3  x2  x  1 (iii) x3  5x 2  8x  4
(iv) x4  2 x3  x  2 (v) x4  5x3  13x 2  53x  60 (vi) 2 x4  x3  9 x 2  4 x  4
(vii) x4  16x3  86x2  176 x  105 (viii) x4  2 x3  2 x2  2 x  1 (ix) x4  x3  57 x2  x  50
(x) x5  4 x4  3x3  3x2  4 x  1 (xi) x4  2x3  3x2  8x  4 (xii) x5  3x 4  x3  x 2  3x  1
(xiii) x5  2 x4  5x3  5x 2  10 x  25 (xiv) x6  2 x4  2 x2  1 (xv) x6  50 x4  769 x2  3600

25 (i) 4x3-(3p+2)x2-(p2-1) x+3 ys (x-p) idOlhla kï" p g ;sìh yels w.hka fidhd ta ta w.h
ioyd jk b;sß idOlo fidhkak'
(ii) 14   x  8 x 2   x3 hk nyqmo Y%s;h  x  3 x  1 ka fnÿúg fYaIh Y=kHjk mßos ,  w.hkak'
(iii) f(x) iy g(x) jQ l,S 3x2+x-2 ka f(x) fn¥ úg fYaIh 2x+1 o" x2-1 ka g(x) fn¥úg fYaIh
(x+2) o" jk mßÈ nyqmo folls' f(x)+g(x) nyqmofha talc idOlhla fidhd" tu tAlc
idOlfhka f(x)g(x) fn¥úg fYaIh -1 nj fmkajkak'

5
26 (i) x 4  6 x 2  k ys x2 + 2 idOlhls' k ys w.h fidhkak' x 4  6 x 2  k ys idOl fidhkak'
fYaI m%fïhh kej; kej; fh§fuka"  x  1 hkq 3x3  7 x2  5x  1 ys idOlhla nj
2
(ii)
fmkajkak'
(iii) f  x  kï nyq moh  x  1 x  2 x  3 ka fn¥ úg fYaIh
a  x  2 x  3  b  x  3 x  1  c  x  1 x  2 fõ' a,b,c ys w.hka f (1), f (2), f (3)
weiqfrka fidhkak'
(iv) A  x   2 x3   x 2  11x  5 nyq moh  x  1 ka fn¥ úg fYaIh 7 jk mßÈ  ys w.h
fidhkak' takhska A x   7 nyq moh idOl j,g fjka lrkak'

27 (i) f ( x)  12 x3  4 x2  13x  4 fõ' (2 x  1) hkak f ( x) ys idOlhla nj fmkajkak' f ( x) ys


b;sß idOl fidhkak'
(ii)  x  2 hkq f  x  j, yd g  x  j, idOlhla fõ' h  x  ,  x  2 ka fn¥ úg fYaIh 6 la
fõ' ;jo R  x   2 f  x   4g  x   9h  x  fõ' R  x  hkak"  x  2 ka fn¥ úg fYaIh
fidhkak'
(iii) x2+1 hkak x4+px3+3x+q ys idOlhla kï" p yd q fidhkak' ta khska x4+px3+x2+3x+q+1=0
ys ;d;aúl uQ, ,nd.kak'

28 (i) x j¾.c m%ldYkhla (x-1), (x-2) yd (x-3) j,ska fn¥úg fYaIh k, 2k, 4k fõ' fuu
m%ldYkh (x-4) ka fn¥ úg fYaIh 7k nj fmkajkak'
(ii) 2 x4  x 2  px  60 nyq mofhys  x  3 hkak idOlhls' P  37 nj fmkajkak'
;jÿrg;a th  x  1 ka fnÿúg fYaIh fidhkak'
(iii) x4  6 x3  13x2  ax  b hk nyq moh mßmQ¾K j¾.hla jkafka a  12 yd b  4 jk jg nj
fmkajkak'
(iv) f ( x)  x3  bx2  cx  1 fõ' k  0 jQ x 2  k 2 hkak f ( x) ys idOlhla kï" bc  1 nj
fmkajkak' ;j o f ( x), x 2  k 2 ka fn§fuka ,efnk fYaIh fidhkak'

f ( x)  3x 4  8x3  6 x 2  24x  13 hkak  x  k  wdldrfha idOlhla we;akï" k ys ;d;aúl


2
29 (i)
w.h fidhkak' ta khska" f  x  idOl j,g fjka lrkak'
(ii)  x    hkak x3   3  2  x 2   2 2  1 x  6 m%ldYkfha idOlhla ùu i|yd  g ;sìh
hq;= w.hka fidhkak'  fuu tla tla w.hka .kakd úg m%ldYkfha b;srs idOl ,shd
olajkak'
(iii) f(x) hk nyqmoh" x2-a2 (a  0) u.ska fn¥úg ,efnk fYaIh
1 1
 f (a)  f (a) x   f (a)  f (a) jknj fmkajkak' xn-an hkak (x2-a2) fn¥ úg
2a 2
,efnk fYaIh" n brÜfÜ úg yd T;af;a úg fidhkak'

30 (i) f  x   5 x 2  ax  b fõ' f  x  Y%s;h


 x  1 ka fn¥ úg fYaIh" th  x  4 ka fn¥ úg
fYaIhg jvd 15 la wvqh' ;jo  x  1 hkq f  x  2 ys idOlhla o fõ' a yd b fidhkak'

(ii) f  x   x5   x3   x 2  8 x  5 m%ldYkh x 2  2 ka fn¥ úg fYaIh 5x  7 fõ'  yd  ys


w.h fidhkak'
(iii) 2 x3  3ax2  ax  b nyq moh (x+2) ka fn¥úg fYaIh -54 jk w;r (x-1) hkak tys
idOlhla fõ' a yd b ys w.hka fidhd th iïmQ¾Kfhka idOl j,g fjka lrkak'
tkhska 2 x6  9 x4  3x2  4 yd 4 x3  3x2  9x  2 idOl j,g fjka lrkak'

kqjke;af;da ;uka oukh lr .kS'


6
31 (i) isõjeks ud;%fha nyqmo Y%s;hla (x-1), x yd (x+1) ka fnÿ úg fYaIh ms,sfj,ska 4, 3 yd -4
fõ' fuu Ys%;h (x-1)2 yd (x+1)2ka fnÿ úg fYaIhka ms<f s j,ska 2x+2 yd 2x-2 fõ' tu
nyqmoh fidhkak'
(ii) x ys nyq mohla (x-a) u.ska fn¥úg fYAIh k1 o (x-b) u.ska fn¥úg fYaIh k2 o fõ'
(x-a)(x-b) u.ska tu Y%s;h fn¥úg ,efnk fYAIh k1 yd k2 u.ska fidhkak'
 b 
(iii) a iy b ksh; kï" f (x) nyqmo Y%s;h ax+b f.ka fn¥ úg fYaIh f   nj fmkajkak'
 a 
fuys a  0 fõ' x3-2x2+x-2 hk nyqmo Y%s;h -2x+4 ka fn¥úg fYaIh fidhkak'
(iv) x2+1 hkak x4+px3+3x+q ys idOlhla kï" p yd q fidhkak' ta khska x4+px3+x2+3x+q+1=0
ys ;d;aúl uQ, ,nd.kak'

32 (i) x2+2 hkq x4-6x2+k ys idOlhls' k ksh;fha w.h fidhkak' tkhska x 4  6 x 2  16 ys uQ,
fidhkak'
(ii) f  x   x 4  10 x 2  p ys x 2
 1 idOlhla kï" p ys w.h fidhkak' p tu w.h .kakd úg
f  x  ys idOl ish,a,u fidhkak' tu.ska 2 x8  20 x 4  18  0 ys úi÷ï fidhkak'
(iii) f(x) nyq mo Y%s;h (x-k) j,ska fn¥úg fYaIh f(k) nj fmkajkak' fuys k ksh;hls'
f (a)  f (b)
(x-a)(x-b) j,ska f(x) fn¥úg fYaIh px+q fõ' fuys a  b o fõ' p  iy
a b
af (b)  bf (a)
q nj idOkh lrkak'
a b

33 (i) p(x) iy Q(x) hk nyqmo foflys (x-p) hkak fmdÿ idOlhls' p(x)-Q(x) hkafka o (x-p)
idOlhla nj fmkajkak'
(ii) f  x   2 x3  3x 2  3x  k fõ' fuys k hkq ksYaY=kH ksÅ,hls'  x  k  hkak f  x  ys
idolhla jk mßÈ k wys w.hka fidhkak' ;jo f  x  hkak idOl ;=kl .=Ks;hla
f,i olajkak'
(iii) f ( x)  2 x3  x 2  5x  3 fõ' fuu nyqmoh ( x  2) ka fn¥úg ,efnk fYaIh fidhkak'
takhska f ( x)  5 ys idOkhla wfmdaykh lr f ( x)  5 nyq moh talc idOl j,
.=Ks;hla f,i m%ldY lrkak'
34 (i) f(x)  x3+(a-1) x2-(a+6)x-6a f,i § we;' (x+a) hkak f(x) idOlhla nj fmkajkak' f(x) ys
b;sß idOl fidhkak'
(ii) f  x   4 x3  3x  k m%ldYkfha  x  1 idOlhla fõ kï" k fidhkak'
f  x    x  1  x    wdldrhg f  x  m%ldY lrkak' ^fuys ,  hkq kS¾Kh l< hq;=
2

ksh; fõ'&
(iii) f(x) hk nyqmo Y%s;h (x-1)(x-2) (x-3) u.ska fn¥úg fYaIh a(x-2)(x-3) +b(x-3)(x-1) +c (x-1)
(x-2) fõ' f(1), f(2), iy f(3) u.ska a,b iy c fidhkak'
;jo" x5+kx2 hkak (x-1)(x-2) (x-3) fn¥úg fYaIfhys x2 mo fkdue;s kï" k ys w.h
fidhkak'
(iv) p(x),x ys fojk fyda jeä n,hl nyqmo Y%s;hls' th (x-a) (x-b) u.ska fn¥úg fYaIh
A(x-a)+B (x-b) fõ' A yd B fidhkak' fuys a  b fõ'

px4  6x3  qx2  rx  28 nyq moh  x  2 ka yßhgu fnfoa'  x  8 ka fn¥ úg fYaIh 36


2
35 (i)
fõ' p,q,r fidhkak' tu w.hka .kakd úg nyq moh  x  1 ka fn¥ úg fYaIh fidhkak'
(ii) x 2  ax  b hkq ax3  2bx  1 ys idOlhla kï" a3  b  a  2   0 yd a 2b  1  0 nj idOkh
lrkak' ;jo b2  a  2   a nj wfmdaykh lrkak'
(iii) f  x   x3  6 x 2  8 x  1 nyq moh  x  2 ys nyq mohla f,i m%ldY lrkak' ta khska"
f  x  ,  x  2  ka fn¥ úg fYaIh ,shd olajkak' ;jo f  x   1 nyq mo Y%s;h f¾Çh idOl
;=kl .=Ks;hla f,i m%ldY lrkak'

7
p r
36 (i) px3  qx 2  rx  s hkak x2+a2 kï Y%s;fhka fn¥úg fYaIh Y=kH kï"  nj
q s
fmkajkak'
(ii) fYaI m%fïh m%ldY lr idOkh lrkak' x3  3 px  q ys (x-a)2 idOlhla kï" tys wfkla
idOlh (x+2a) njo q2  4 p3  0 njo fmkajkak'
(iii) h  x   x 4  ax3  11x 2  4  a  1 x  b hkq mQ¾K j¾.hls'  x  2  hkq h  x  ys idOlhls' a
yd b ksh;hla fidhkak'
(iv) x4  2x3  ax2  bx  c m%ldYkh  x 2  x  2  ka fn¥ úg fYaIh Y=kH fõ'  x  1 ka fn¥
úg fYaIh -8 ls' a,b yd c w.hkak'

37 (i) f  x   x 4  2 x3  x 2  px  q fõ' x 2
 1 u.ska f  x  fn¥úg fYaIh 3  2x kï" p yd q
w.hka fidhkak'
(ii) f ( x)  x3  (5  a) x2  (6  5a) x  6a kï" (x-a) hkak f(x) ys idOlhla nj fmkajd b;sß
idOl o fidhkak' fuys a ksh;hls'
(iii) f(x) nyq moh (x-1) ka fn¥ úg fYaIh 2 jk w;r (x-2)ka fn¥úg fYaIh 3 fõ' f(x) hkak
(x-1)(x-2) ka fn¥úg ,efnk fYaIh fidhkak' f(x) nyqmoh ud;%h 3 jk nyqmohla jk
w;r x3 ys ix.=Klh 1 nj § we;' -1 hkq f(x) = 0 iólrKfha uQ,hla kï" f(x) nyqmoh
fidhkak' f(x) = 0 iólrKhg fjk;a ;d;aúl uQ, fkdue;s nj fmkajkak'

38 (i) g  x   x 4  2 x3  x 2  px  q,  x 2  2  ka fn¥ úg fYaIh 3x  7 kï" p yd q fidhkak'

(ii) f  x   x 4  3x3  2 x 2  x  4 nyq moh x 2


 1 ka fn¥ úg fYaIh 3  2x nj fmkajkak'
(iii) g ( x)  2x  13x  ax  (a  2) x  30 fjhs' g ( x),2 x  3 talcfhka fn§fï § 6 l fYaIhla
4 3 2

,efí kï a fidhkak'
(iv) p(x),Q(x) nyqmo folg (x-p) tla fmdÿ idOlhla kï" (x-p) hkq  p( x)  Q( x) ys idOlhla
nj o fmkajkak' ax3  4x2  5x  10 yd ax3  9x  2 hk nyqmo j,g tla fmdÿ
idOlhla we;skï" a=2 fyda a=11 jk nj fmkajkak'

39 (i) ak 3  bk 2  ck  d  0 kï" ax3  bx 2  cx  d ys (x-k) idOlhla nj fmkajkak'


(ii) f  x  nyq moh  x  1 ka fn¥ úg fYaIh 5o"  x  2 ka fn¥ úg fYaIh 7 o fõ' f  x 
Y%s;h  x  1 x  2 ka fn¥ úg fYaIh fidhkak'
(iii) y  x3   a  1 x 2   b  a  x  b Y%s;fha  x  1 hkak idOlhla nj fmkajkak' b;sß
idOlh olajk j¾.c Y%s;h t  x   x 2  ax  b nj fmkajkak'
t  x    x  A  B wdldrfhka olajd A yd B ys w.hka a,b weiqfrka ,shkak' t  x  ys
2

wjuh x  3 jg 6 kï" a yd b w.hkak'

40 (i)  x  a  b  c  hkak  x  a  x  b  x  c    a  b b  c  c  a  ys idOlhla nj fmkajkak'


tkhska"  x  1 x  2 x  4  18  0 iólrKh úi|kak'
(ii) f  x  hkq x ys ;=kajk ud;%fha nyq mohls' th  x 2  x  2  ka fn¥ úg fYaIh  5x  7  o"

x 2
 x  6  ka fn¥ úg 12 x  1 o fõ' f  x  fidhkak'

(iii) f  x     2  k  2  k  x3   k 3  8 x 2  4k 2  2  k  hehs .ksuq'  x  2 hkak f  x  ys


idOlhla nj § we;'  ys w.h;a f  x  ys wfkla talc idOl fol;a fidhkak'

jukdjWg jvd jeä úfõlh fõokdjls'


8
 b 
41 (i) f(x) nyqmohla a  0 jQ ax  b talcfhka fnoSfï§ ,efnk fYaIh f   nj idOkh
 a 
lrkak'
(ii) f  x   ax3  bx 2  8 x  5 m%ldYkfha  x  1 yd  x  4 idOl fõ' a yd b fidhkak'
takhska f  x  f¾Çh idOl ;=kl .=Ks;hla f,i m%ldY lrkak'
(iii) g  x   px 2  qx  r hehs .ksuq' g  x  Y%s;h ms<sfj,ska  x  1 ,  x  1 yd  x  2 ka fn¥ úg
fYaIhka 1, 25 yd 1 fõ' g  x  Y%s;h iïmQ¾K j¾.hla f,i m%ldY l< yels nj
fmkajkak'
(iv) f  x  hkq x ys nyq mo Y%s;hls' f  x  hkak  x  1 x  2 x  3 ka fn¥ úg fYaIh
a  x  2 x  3  b  x  3 x  1  c  x  1 x  2 fõ' f 1 , f  2 yd f  3 weiqfrka a,b yd c
w.hkak'

42 (i) ,   o" g  x   x3   x 2  x   hehs o .ksuq' g 1  0 o"  x  2  hkak g  x  ys


idOlhla nj o § we;'  yd  w.hka 2 jk nj fmkajkak'
g  x  hkak  x  2   px 2  q  jk mßÈ p yd q w.hkak'
(ii) px3  qx 2  rx  s hkak fYaIhla fkdue;sj x 2
  2  hkafkka fnfoa' p : q  r : s nj
idOkh lrkak'
(iii) f  x   x3  px 2  qx  r nyq mofha
 x  2 yd  x  1 idOl fõ' f  x  ,  x  1 ka fn¥ úg
fYaIh -8 fõ' p,q,r w.hkak' f  x   0 jk mßÈ x ys wvq;u Ok ksÅ,h 1 nj
fmkajkak'

43 (i) f  x   x 7  ax 2  bx  c hkak  x  1 ka fn¥ úg fYaIh 4 fõ' fuh x  x  2 ka fn¥ úg


fYaIh 2x  3 fõ' a  60, b  58 yd c  3 nj fmkajkak'
(ii) x 2   x  1 hkak" x 4  12 x 2  8x  3 nyq mofhys idOlhla jk mßÈ  ys w.h fidhkak'
tkhska x4  12 x2  8x  3 idOl j,g fjka lrkak'
(iii) P ksh;hla jk mßÈ f  x   x3  3x 2  px  8 hkq nyqmohla fõ' fuu nyqmoh  x  2 ka
fn¥ úg fYaIh 2 úh' P ys w.h fidhkak' takhska fyda wka l%uhlska g  x   x 4  x  4
jk úg§ H  x   f  x   g  x  kï" H  x   0 ys úiÿï ish,a,u fidhkak'

44 (i) ax3  bx  c m%ldYkhg x 2  kx  1 wdldrfha idOlhla we;akï a 2  ab  c2 nj


fmkajkak'
(ii) f  x  nyq moh  x3  9 x  ka fn¥ úg fYaIh fidhkak' fuys f  0  2, f  3  5 yd
f  3  4 fõ'
(iii) f  x  hkq isõjk ud;%fha nyqmo Y%s;hls' 2 x2  1 fuys idOlhls'
f 1  9, f  1  3, f  2  180 kï" f  x  fidhkak'
(iv) f  x   x 4  ax3  6 x  c hk x ys nyq moh x 2
 1  x  2  ka fn¥ úg fYaIh Y=kH jk mßÈ
a,b,c fidhkak' ;jÿrg;a f  x  idOl j,g fjka lr olajkak' 2 f  x  1  x 2  x  2
iólrKfha úiÿï fidhkak'

45 my; iólrK úi|kak'


(i) x3-7x2+19x=13 (ii) 5x3+31x2+31x+5=0 (iii) x4-6x3+3x2+26x-24=0
(iv) x3-3x2-10x+24=0 3 2
(v)x -x (5+a)+x(6+5a)-6a=0 (vi) x5-4x4+3x3+3x2-4x+1=0
(vii) x3  3x2  4  0 (viii) x  13x  55x  75  0
3 2
(ix) x4  4 x3  x2  4 x  0
(x) x4  x3  5x2  7 x  84  0 (xi) x4  5x3  14 x2  40 x  48  0 (xii) x5  x4  6 x3  8x2  8x  48  0
(xiii) x6  9 x3  8  0 (xiv) x7  2 x5  x4  x3  2x2  1  0 (xv) x8  8x6  22 x4  18x2  9  0

9
f  x   3x 4  2 x3  6 x 2  6 x  p fõ' f  x  nyq mofhys  x    idOlhla fõ'  Ok
2
46 (i)
ksÅ,hls' p yd  fidhkak'
f  x  nyq moh  x  k  u.ska fn¥ úg fYaIh A x  k   B nj fYaI m%fïhh kej;
2
(ii)
kej; fh§fuka fmkajkak' A yd B hkq kS¾Kh l< hq;= ksh; fõ'
(iii) g  x  hk nyqmo Y%s;h ( x  3) ka fn¥ úg fYaIh 8 jk w;r  x  2 ka fn¥ úg fYaIh 3
fõ' g  x  hkak  x 2  x  6  ka fn¥ úg fYaIh" fYaI m%fïhh kej; kej; fh§fuka
fidhkak'

47 (i) y;rjeks ud;%fha nyqmo Y%s;hla  x  2 ,  x  2 , x j,ska fn¥ úg fYaIh ms<sfj,ska 5,6,-4
fõ' Y%s;h  x  12 yd  x  12 ka fn¥ úg fYaIh 2  x  1 yd 2  x  1 fõ' by; lreKq
Ndú;fhka y;rjeks ud;%fha nyqmoh fidhkak'
(ii) f  x  nyq mo Y%s;h  x    x    x    u.ska fn¥ úg ,efnk fYaIh
A x    x     B  x     c jk nj fmkajkak' fuys A,B, yd C hkq kS¾Kh l, hq;=
ksh; fõ'
(iii) x3  ax2  b iy ax3  bx 2  x  a hk nyq mo folg fmdÿ talc idOlhla mj;S kï" tu
fmdÿ idOlh  b  a 2  x 2  x  a 1  b  nyq mofha o idOlhla nj fmkajkak'
(iv) P  x   1  3x  2 x 2  2 x3  3x 4  x5 fõ' P  x  ,  x 2  1 ka fn¥ úg fYaIh 2  2 x  3 nj

fmkajkak' P  x  hkak  x 2  1 ka fn¥ úg fYaIh 2 nj fmkajkak' takhska P  x   2


hkak f¾Çh idOl ;=kl yd tla j¾.c idOlhl .=Ks;hla f,i m%ldY lrkak'

48 (i) fYaI m%fïhh Ndú;fhka x4  2x3  2x2  3x  9 nyq moh  x 2  3x  2  u.ska fn¥ úg
,efnk fYaIh fidhkak'
(ii) px3  qx 2  rx  s nyq moh  x  1 x  1 yd  x  2 x  2 ka fn¥ úg fYaIhka ms<sfj,ska
5x  2 yd 11 x  1 kï p,q,r,s w.hkak'
(iii) f  x  nyqmo Y%s;h  x    x    u.ska fn¥ úg ,efnk fYaIh
 x    f      x    f  
nj fmkajkak' takhska" x4  x3  3x2  2 x  4 nyq moh
 
x 2
 1 ka fn¥ úg fYaIh fidhkak'

49 (i) x4  ax3  5x2  bx  4 hkak j¾.c m%ldYkhl mQ¾K j¾.hla kï" a yd b w.hkak'
(ii) f  x   x 4  4 x3  5 x 2  2 x  4 hkak" ud;%h fol jk nyq mohl" j¾.c m%ldYkhla f,i
,shkak' tu.ska f  x  idOl j,g fjka lrkak'
(iii) x m  n nyq moh x 2  x  2 ka fn¥ úg fYaIh 2  x  3 fõ' m yd n fidhkak'

50 (i) f  x  hkq x ys isõjk ud;fha nyqmo Y%s;hls' th x 2


 1 ka fn¥ úg fYaIh Y=kH jk

w;r"  x  1  x  1 ka fn¥ úg fYaIh 2  3  5x  fõ' f  x  fidhkak'


2

x  9 hkak  px  q   x ys idOlhla kï" 9 p  q  3 fyda 9 p  q  3 nj fmkajkak'


2
(ii)
 x  1 o fuys idOlhla kï p yd q ys w.hka fidhkak'
(iii) f  x   x 4  bx3  11x 2  4  b  1 x  a m%ldYkfhys  x  2  hkq idOlhls' ;jo f  x  hkq
mßmQ¾K j¾.hls' a yd b w.hkak' ;jÿrg;a f  x  m%ldYkh mßmQ¾K j¾.hla jk nyq
mo Y%s;h fidhkak'

ch.%ykh;a" oshqKqj;a" jdikdj;a" mgka .kafka is; ;=,h'


10
51 (i) 12 x 4  10 x 2 hkak ay 2  By  c wdldrhg m%ldY lrkak' fuys A,B,C ksh;hla fidhkak'
;jo y  2 x2  1 fõ'
(ii) 2 x3  5x 2  px  q nyq moh x 2  x  1 ka fn¥ úg fYaIh 3x  11 kï" p yd q w.h
fidhkak' x2  x  1 hkak by; nyq mofha idOlhla kï" p yd q fidhkak'
(iii) f  x  hkq ;=kj a k ud;%fha nyq mohla jk w;r x  1 yd x  2 § f  x   0 fõ'
70
f  0   8 ' ;jo f  x  nyq mo Y%s;h  3x  1 ka fn¥ úg fYaIh ls' f  x  fidhkak'
9

52 (i)  x  3 ka" x 2   2a  1 x  2 fn¥ úg ,efnk fYaIh;a"  x  2 ka" ax2  3x  6 fn¥ úg


,efnk fYaIh;a iudk kï a ys w.h fidhkak'
(ii) f  x   x3  ax 2  bx  c fõ'  x  2 hkak fuys idOlhla jk w;r"  x  3 yd  x  1 ka
f  x  fn¥ úg fYaIhka ms<sfj,ska 14 yd 8 fõ' f  x  nyq moh fidhkak'
(iii) f  x   2 x 4   3k  4  x3   2k 2  5k  5 x 2   2k 3  2k 2  3k  6  x  6 fõ'
 x  k  hkak f  x  ys
idOlhla kï" túg k ys w.hka fidhkak' k ys tla tla w.hg wkqrEm f  x  ys b;sß
idOlh o fidhkak'
x3  px 2  q yd ax3  bx  c Y%s; folgu  x  1 idOlhls' apx  bx  qa  c Y%s;fha o
2
(iv)
th idOlhla nj fmkajkak'

53 (i) g  x   2 x3  x 2  2 x   fõ' g  x  hkak


 x    ka b;sß ke;sj fnfoa'  fidhkak'
^fuys  hkq ksYaY=kH ksÅ,hls& ;jÿrg;a g  x  hkak x ys f¾Çh idOl ;=kl
.=Ks;hla f,i m%ldY lrkak'
(ii) 4 x3   3k  2  x 2   k 2  1 x  3 ys tla idOlhla  x  k  jk mßÈ k mej;sh yels w.hka
fidhkak' k ys tla tla w.hg iudk wfkl=;a idOl fidhkak'
(iii) nyq mo ms<sn|j fYaI m%fïhh m%ldY lr idOkh lrkak' f  x  hkq ud;%h ;=k jk nyq
mo Y%s;hls' th  x  1 ka fn¥ úg fYaIh 5la fõ' túg f  x  nyq moh  x  2 ka fn¥ úg
fYaIh 7ls' fYaI m%fïhh kej; kej; fh§fuka" f  x  nyq moh  x 2  3x  2  ka fn¥ úg
fYaIh fidhkak'

54 (i) f  x  nyq mo Y%s;h  x    x    x    u.ska fn¥ úg ,efnk fYaIh px2  qx  r kï"


p, q, r w.hka  ,  ,  weiqfrka fidhkak'
(ii) h  x   x 7  ax 2  bx  c fõ' h  x  nyqmo Y%s;h  x  1 ka fn¥ úg fYaIh -4 fõ' th
x  x  2  ka fn¥ úg fYaIh 3x  4 fõ' a,b yd c w.hkak'
(iii) kx3  x2  x  5 nyq moh  x  2 ka fn¥ úg fYaIh" th  x  1 ka fn¥ úg fYaIhg jvd
11
5lska jeäh' k  nj fmkajkak'
9

55 (i) f  x   x3   x   nyqmo Y%s;h  x  2 x  1 ka fn¥ úg fYaIh  4x  1 fõ'   3 yd


  5 nj fmkajkak'
(ii) m hkq brÜfÜ ksÅ,hla jk úg x m  nx hk nyq moh  x 2  x  2  ka fn¥ úg fYaIh
7 x  6 fõ' m  4 yd n  2 nj fmkajkak'
(iii) x 2   x  1 hkq ax5  bx 2  c ys idOlhla kï túg  a 2  c 2  a 2  c 2  bc   a 2b 2 nj
idOkh lrkak' by; wjYH;dj imqrk úg x 2   x  1 hkak cx5  bx2  a ys o
idOlhla nj fmkajkak'

11
56 f(x)  x5  3x4  2x3  2x2  3x  1 f,i § we;'
(a) (x-1) fyda (x+1) hkak f(x) ys idOlhla fkdjk nj fmkajkak'
(b) f(x) hkak (x2-1) ka fn¥úg ,efnk fYaIh fidhkak'
(c) f(x) hkak (x2+1) ka fn¥úg fYaIh 2 nj fmkajd" tkhska f(x)-2 ys idOl fidhkak'

57 f(x)=xn-an kï (x-a) hkak f(x) ys idOlhla nj fmkajkak'


;j o f ( x)  ( x  a)( x n1  a 2 x n3  .........  a n1 )(n  z  ) nj o fmkajkak'
tu.ska xn  1 ys idOl fidhd 10n  1 mQ¾K ixLHd ish,a, 9ka fnÈh yels nj fmkajkak'
by; m%;sM, Ndú;dfldg n T;af;a ixLHd i|yd jk 10n  1 mQ¾K ixLHd 11 ka fnÈh yels
nj fmkajkak'

58 f  x  hkq j¾.c nyq mohls' th  x  1 ,  x  2 yd  x  3 ka fn¥ úg fYaIhka ms<sfj,ska


3
3, ,1 fõ' ;jo g  x   3  xf  x  fõ'  x  1 ,  x  2 yd  x  3 hkq g  x  ys idOl nj fmkajkak'
2
tkhska g  x  nyq mo Y%s;h fidhkak'

59 f  x   x8  1 o" g  x   x 4  4 x3  ax 2  bx  5 o fõ'
(i)  x  1 yd  x  1 hkq f  x  ys idOl nj fmkajkak'
(ii) g  x  Y%s;h  x 2  1 ka fn¥ úg fYaIh 2x  3 fõ' a yd b fidhkak'
(iii) a yd b wby; w.hka .kakd úg 3 f  x   4g  x  hkak  x  1 x  1 ka fn¥ úg fYaIh
fidhkak'

f  x  hkq ud;h ;=k jk nyqmo Y%s;hls' th  2x  1 ka b;sß ke;sj fnfoa'  x  1 ka fn¥


3
60
úg fYaIh 36 o"  x  2 ka fn¥ úg fYaIh -25 o fõ' f  x  Y%s;h fidhkak'
g  x    px  q  ' f  x  fõ kïo"  x  1 ka g  x  fn¥ úg fYaIh 3 x  13 o kï" g  x 
2 2

fidhkak'

61 ixiaf,aY fn§u Ndú;d lr" n T;af;a ksÅ, i|yd x n  k n hkak  x  k  ka fn¥ úg fYaIh
Y=kH nj fmkajkak' ;jo tys ,íêh o ,nd .kak' tkhska" n T;af;a ixLHd i|yd  2016n  1
hkak 2017 ka fnÈh yels nj fmkajkak'

62 x 2  px  1 hkq ax5  bx 2  c ys idOlhla kï" túg a 2


 c 2  a 2  c 2  bc   a 2b 2 nj idOkh
lrkak'
túg x2  px  1 hkak cx5  bx3  a ys idOlhla nj fmkajkak'

63 f  x  hkq x ys y;rjk ud;%fha nyq mohls'  x  1 hkq f  x  ys idOlhla jk w;r


f  x  ,  x  1 ka fn¥ úg fYaIh 4  2 x  1 fõ'
2

f  x  ,  x  1 ka fnÿúg fYaIh 2ls' f  x  ys ish¿ ;d;aúl idOl ks¾Kh lrkak'

64 f  x   x 4  ax3  4 x 2  bx  c hehs .ksuq'


(i) f  x  ys wkqhd; n, j, ix.=Kl .=fKda;a;r fY%aKshl msysghs"
(ii) f  x   16,  x  2 ka fn¥ úg fYaIh Y=kH fõ" kï
f  x  nyq mohla mj;sk mßÈ a,b, yd c w.hkak'

YÍrfhka olajk ùrlu ;sßika i;=kago we;'YslaYkfhka hq;= ùrlu


fndfyda fihska Wiiah'
12
65 fYaI m%fïhh m%ldY lr idOkh lrkak'
f  x  hkq x ys nyq mo Y%s;hls' fYaI m%fïhh kej; kej; fh§fuka f  x  nyq moh
 x  p  x  q  ka fn¥ úg fYaIh A x  p   B  x  q  wdldrhg jk mßÈ A,B fidhkak' fuys p
yd q hkq ;d;aúl ksh; fõ'
ta khska x4  3x3  2x2  x  3 hkak  x  2 x  2 ka fn¥ úg fYaIh fidhkak' ;jo  x  1
hkak fuys idOlhla nj o fmkajkak'

66 f  x  hkq ;=kj
a k u;%fha nyq mohls' thg my; i|yka ,CIK we;'
(i) x  3 ys idOlhls'
(ii) f  x   12, x u.ska b;sß ke;sj fnfoa'
(iii) g  x   2 x 2  11x  13 úg [ f  x   g  x ] nyq moh  x  1 ys mqkrdj¾;k idOlj,ska mukla
m%ldY l< yel'
ùÔh l%uhla u.ska f  x  fidhkak'

67 f  x  j¾.c nyq mohla hehs .ksuq' f  x  hkak  x  1 ,  x  2 yd  x  3 ka fn¥ úg fYaIh


ms<sfj,ska p,q,r fõ'  x  1 ,  x  2 yd  x  3 hkq h  x  ys idOl fõ kï" p,q yd r fidhkak'
fuys h  x   xf  x   8 fõ'

68 x3  px 2  q yd ax3  bx  c hk folg  x  1 fmdÿ idOlhla kï" th apx 2  bx   aq  c  yso


idOlhla jk nj fmkajkak'
x3  7 x 2  14 7 yd 2 x3  13x  7 hkq nyqmo folg fmdÿ idOlhla we;s nj fmkajkak'

69 A  x   x3   p  1 x 2   q  p  x  q f,i nyq mo Y%s;hla mj;S' fuys p yd q hkq ;d;aúl ksh;


fõ'  x  1 hkak A  x  ys idOlhla nj fmkajd" tys wfkla j¾.c idOlh B  x   x 2  px  q
nj fmkajkak' B  x    x      jk mßÈ  yd  ys w.hka a yd b weiqfrka fidhkak'
2

B  x  ys wju w.h x = 4 úg 8 kï" p yd q w.hkak'

70 q  x  hkq ud;h folg jeä x ys nyq mohls' fYaI m%fïhh kej; kej; fh§fuka
 x  1 x  2 hkafkka f  x  fn¥ úg ,efnk fYaIh   x  1   f,i m%ldY l< yels nj
fmkajkak' fuys ,  hkq ksh; fõ'
ms<sfj,ska  x  1 ,  x  2 hkafkka g  x  fn¥ úg ,efnk fYaI a,b kï" a yd b weiqfrka , 
fidhkak' tkhska g  x   x 2  A  x3  nyq mo Y%s;h  x  1 x  2 ka fn¥ úg ,efnk fYaIfha
ksh; mo ke;akï A ys w.h wfmdaykh lrkak'

13
Nskak Nd.
71 Nskak Nd. j,g fjka lr olajkak'
x 1 x5 1 x
(i) (ii) (iii) (iv)
( x  1)( x  3) ( x  1)( x  3) ( x  1)( x  3) (2 x  1)( x  1)
2x  1 x3 x2  3 x2  2x  4
(v) (vi) (vii) (viii)
x( x  1)( x  3) ( x  2)( x  4) ( x  1)( x 2  1) 2 x ( x  3)( x  1)
2 x7 x2  8 x2  5x  2
(ix) (x) (xi) (xii)
( x  1)( x 2  1)  x  2  x  4
2
 x  1  x  5
2
 x  3 x  4 x  5

72 Nskak Nd. j,ska m%ldY lrkak'


x2  3 ( x  2)(2 x  3) 2 x2  x  1
(i) (ii) (iii) (iv)
x ( x 2  2) ( x 2  9)( x  1) ( x  1)( x  3)
2
( x  1)( x 2  1)
2

x2  6x  5 16 x x x3  5
(v) (vi) (vii) (viii)
x ( x  2)(2 x  1) ( x  16) ( x  1)( x 2  x  1) x  1  x  2 
4 2 2

x3 2x  3 x3  3 x5
(ix) (x) (xi) (xii)
 x  1 x  2  x  x  3x  2   x2  25 x  4
3 2 2 2

73 Nskak Nd. j,g fjka lr olajkak'


x 1 x 1 5  7x x2
(i) (ii) (iii) (iv)
( x  1)( x 2  4) ( x  2)(9  x 2 ) (2 x  x 2  2 x  1)
3
( x 2 x  2 x  1)
3 2

x 1 1  3x x 3
(v) (vi) (vii) (viii)
( x  1)( x 2  1) x( x  2) ( x  1)( x 2  x  1)
2
(1  x 3 )
x2  2x  8 9 x 2  35 x  1 8 x 2  16 x  51 6 x2  9 x  21
(ix) (x) (xi) (xii)
 x  1 x  5
2
 x  2   x 2  3x  2   2 x  3 x  1
2
x3  3x 2  9 x  13

74 Nskak Nd. j,ska m%ldY lrkak'


x2 x2  2 x2  4x  1 1
(i) (ii) (iii) (iv)
( x  1)( x  2)( x  3) ( x  2)( x  1) x 3 3x  2 ( x  1) ( x  2)
2

2x  5 3x3  2 x  3 x3  8 7x  3
(v) (vi) (vii) (viii)
( x  1)( x  2)2 x 2 ( x 2  1) x 3 4 x  x  1 x  2  x  2 
2

x2  2x  8 x2  5 x  11 px 2  px  r
(ix) (x) (xi) (xii)
x  x  1
3
 x  1  x2  3  x  3 x  1
2
 x  a  x  a 
3

75 Nskak Nd. f,i fjka lr olajkak'


x3 x3 x x4  1
(i) (ii) (iii) (iv)
x 2 3x  2 ( x  2)( x  1) 2 ( x  3)( x 2  x  1) x ( x  1)
x 2  11x  5 x3  8 x2  x  1 x 2  3 x  15
(v) (vi) (vii) (viii)
x 2 ( x  1) 2 ( x  2)3 x 2 ( x 2  1)  x  2  x  3
2

(ix)
x2  2x  3
(x)
7x  5
(xi)
r 1
(xii)
 x  p  x  q 
 x2  1 x2  3 x 2
 1  x  3
2
r  r  1 r  2   a  x  b  x  c 
x 

l< fkdyels fohla fuf<dj ke;'wjYH jkafka m%udKj;a nqoaêh yd


ld¾HCIu;djh muKs'
14
76 Nskak Nd. j,ska m%ldY lrkak'
x4  8 x7 x 4  2 x3  2 x  5 x4  8
(i) (ii) (iii) (iv)
x 3 ( x  2) ( x  1)( x  2) 2
2
1  x3 x 3 ( x  2)

(v)
1 x
(vi)
x 4  2 x3  2 x  5
(vii)
 x  5 x  2 (viii)
x3  64
x(1  x 3 ) 1  x3 x  x  1 x  2   x  3
3

2 x3  x  8  x  2
4
x  3x3  1 x5
(ix) (x) (xi) (xii)
x 2
 2   x  1
2
 x  2
3
x 4
 2 x 2  1  x  1  x 2  4 
2

77 iqÿiq wdfoaYhla fh§fuka" Nskak Nd. j,g fjka lrkak'


x2  1 x3 1  2sin x 4x  3 3x 2  12 x  5
(i) (ii) (iii) (iv) (v)
( x  3)( x  2) ( x  1)3 (2 x  1)3 (4 x  1) x  4 x   25
2 2 2
sin 3x 2

78 (i) y  ( x  a) fh§fuka"
px 2  qx  r p 2 pa  q pa 2  qa  r
   nj fmkajkak'
( x  a )3 ( x  a) ( x  a)2 ( x  a )3
f ( x)
(ii) f ( x)  3x4  2 x3  x2  x  2 yd g ( x)  x3  1 f,i § we;' ,nd .kak'
g ( x)
f ( x)
tkhska fyda wka l%uhlska Nskak Nd. j,g fjkalr olajkak'
g ( x)

1 1 1
79 (i) hkak m%Nskak Nd. j,g fjka lrkak' fuys x  , fõ'
1  ax 1  bx  a b
1 1
takhska ys m%Nskak Nd. fidhkak' ;jo ys Nskak Nd.
1  ax  1  bx   x  1  x  3
2 2

wfmdaykh lrkak'
x2 p px  r x2
(ii)   jk mßÈ p,q,r w.hkak' tkhska i|yd
 x  2 x  4
2
 x  2   x  4 2  x  2 x  4 
2

Nskak Nd. ,nd.kak'

(1  x) 1  2 x 1  3x  B C D
80 (i)  A    jk mßÈ A,B,C,D w.hkak'
1  2 x 1  3x 1  4 x  1  2 x  1  3x  1  4 x 
x3
(ii) Nskak Nd. fidhkak' tkhska a  b  c kï"
 x  a  x  b 
a3 b3 c3
abc    nj fmkajkaak' ;jo
 a  b  a  c   b  c b  a   c  a  c  b 
a 3  b  c   b3  c  a   c3  a  b  ys idOl wfmdaykh lrkak'

1 K f  x
81 (i)   jk fia K ksh;hla yd f  x  fidhkak' f  x  hkak
 x  2  x  1
3
 x  2   x  13
1
 x  1 ys nyq mohla f,i m%ldY lrkak' takhska Nskak Nd. fidhkak'
 x  2 x  1
3

100 100
(ii) ys Nskak Nd. fidhkak' tkhska yso" Nskak Nd. wfmdaykh
x 10  x 
2
10  x  x
2

lrkak'

15
x2
82 (i) a  b úg hkak Nskak Nd. j,g fjka lrkak' tkhska a  b  c jk úg
( x  a)( x  b)
a2 b2 c2
   1 jk nj wfmdaykh lrkak'
(a  b)(a  c) (b  c )(b  a ) (c  a )(c  b)
1 1
(ii) ys Nskak Nd. fidhkak' tkhska" ys Nskak Nd. w.hkak'
 x  3 x  4   x  3 x  4 

9 x3  24 x 2  48 x A f ( x)
83   jk úg A yd f(x) fidhkak'
( x  2) 4 ( x  1) x  1 ( x  2) 4
x3  16
y  ( x  2) wdfoaYh Ndú;fhka ys Nskak Nd. fidhkak'
( x  2) 4
9 x3  24 x 2  48 x 1 1 6 12 24
     nj fmkajkak'
( x  2) 4 ( x  1) x  1 x  2 ( x  2) 2 ( x  2)3 ( x  2) 4

1   
84    jk mßÈ ,  yd  fidhkak'
1  px 1  qx 1  rx  1  px  1  qx  1  rx 
p2 q2 r2
ta khska  1 nj fmkajkak'
( p  q)( p  r ) ( p  q)( q  r ) ( p  r )( r  q)
wiudk;d
85 my; oelafjk wjYH;djhka ;Dma; lrk x ys w.h mrdih fidhkak'
(i) ( x  2)( x  3)  0 (ii) x( x  2)( x  3)  0 (iii) ( x  1)( x2  4)  0
(iv) ( x  2)2 ( x  3)( x  1)  0 (v) x2  4 x  5 (vi) x 2  x  6
(vii) x3  4 x2  x  6  0 (viii) x3  x2  4 x  4  0 (ix) 5  3x  1  8
(x) 6 x  13x  6  0 (xi) x  2 x   x  2  (xii)  x  1  2x  1 x  5  0
2 2 2

(xiii) x3  27   x 2  9  x (xiv)  x 2  5x  6  x 2  3x  2   0
(xv)  2 x 2  5x  2  4 x 2  1  0

86 my; wiudk;d imqrk x ys w.h mrdih fidhkak'


(i) ( x  4)  x( x  4)  5 (ii) ( x  2)  x( x  2)  15 (iii) x4  6 x3  3x 2  26 x  24  0
(iv) x  6  x2  9 (v)  x 2  1 x 2  2 x  5  0 (vi)  x 2  5 x  6  x 2  4 x  8  0
(vii) 3 4  3x   2 x  5 x  2  6 (viii) x3  3x2  x  3  0 (ix) 4 x  1  3x  12  x
(x)  x  4  x  x  4  5 (xi)  x3  1 x3  1  0 (xii) 8  5  2 x  12
(xiii) x6  8  9 x3  0 (xiv) 4 x4   x  1 (xv) x7  2 x5  x 4  x3  2 x 2  1  0
4

87 my; wiudk;djhka imqrk x ys w.h l=,lh fidhkak'


2x 1 3 x x 3 x( x  3)
(i) 2  5 (ii) 1  2 (iii) 2 (iv) 0
3 2 x 1 x 1
( x  3)(2 x  1) x2  5x  6 x2  x  6 ( x  1)( x 2  x  3)
(v) 0 (vi) 0 (vii) 0 (viii) 0
( x  4) ( x  1) 2 x2  1 ( x  2)
12 1 2 5 4 1 2 3
(ix) x (x)  (xi)  (x ii)  
x 1 x 1 x  3 2 x  3 ( x  1) x 1 x  3 x  2
3x 2  5 x  2 x3  x x 2  9 x  20 x2  2 x  5 1
(xiii) 0 (xiv) 0 (xv) 1  0 (xvi) 
4 x 3  3x  1 x 2  3x  2 x 2  11x  30 3x 2  2 x  5 2

ljr jevla fyda fyd`Èka lsÍug fyd`ou l%uhla we;'


16
88 my; wiudk;d ;Dma; lrk x ys w.h l=,lh fidhkak'
x 8 2  x  2 x2 3 x  x  1 x  3  x  6
(i) 1 (ii)  (iii)   0 (iv)
x2  2 x3 2  x  3 x 2 x 3
12 1 5 2x  x  1 2
1 2 3
(v)  x 1 (vi)  (vii) 0 (viii)  
x3 5 x 2  2 x  7 13 x3  x 2  x  3 x 1 x  3 x  2
x 2  4 x  12 x3  1 x 1 x2  x  3
(ix) 2  1 (x) 0 (xi) 3  0 (xii) 0
x  x6 3 x x  15 x 2  74 x  120 x( x 2  9)

(xiii)
1
0 (xiv) 0 
 x  2
2

4 (xv)
x 2
 x  1 x 2  2 x  3  x  4 
0
1  6x  9x2 x2  x  1 x  x  9

89 (i) x 2  x  1 hk m%ldYkh ish¿ x w.hka i|yd Ok jk nj fmkajkak'


x3  1
tkhska"  0 jk x ys w.h mrdih fidhkak'
x2
( x  1)( x  5)
(ii) f ( x)  f,i § we;' 3  f ( x)  3 jk x ys w.h mrdih jkqfha 1  x  2
( x  3)
fyda 4  x  7 nj fmkajkak'

2 3
90 (i) x wiudk;djh ;Dma; jkqfha 2  x  3 úg § muKla nj idOkh lrkak'
x 1 x2
1 1 1
(ii) f ( x)   f,i § we;' f ( x)  jk fia jQ x ys w.h mrdih 2  x  1 fyda
x 1 x  2 x
x  0 jk nj fmkajkak'

1
91 (i) p ;d;aúl ixLHdjla kï" p(1  p)  nj fmkajkak'
4
(ii) a > 0 kï" a3  a 2  a 2  a 3 nj fmkajkak'
1
(iii) a > 0 kï" a   2 nj fmkajkak'
a
(iv) a yd b Ok ;d;aúl ixLHd úg" a 2  b2  2ab nj yd a3  b3  ab2  a 2b nj fmkajkak'
x3  1 x 2  1
(v) x hkq tlg wiudk ´kEu Ok ixLHdjla kï'   x  1 nj idokh lrkak'
3 2

92 (i) a,b,c ;d;aúl Ok ixLHd kï" a2  b2  c2  bc  ca  ab nj fmkajkak' iudk;djh


mj;skafka l=uk wjia:dfõ o@
(ii) a yd b ;d;aúl kï (a2  b2 )(a4  b4 )  (a3  b3 )2 nj idOkh lrkak'
(iii) ish¿ x yd y i|yd x2  y 2  4x  6 y  13 nj idOkh lrkak'
1 1 17
(iv) a,b hkq Ok ixLHd o a  b  4 o fõ kï" a 2  b2    nj olajkak'
a 2 b2 2
(v) x ys ish¿ w.hkag" x2  x  1  0 nj fmkajkak'  x  1  x3  1  2  x 4  1 nj wfmdaykh
lrkak'

93 w¾: oelaùu" m%ia:dßl l%uh fyda j¾. lsÍu u.ska my; wiudk;d ;Dma; lrk x ys w.h
mrdih fidhkak'
(i) | x  1| 3 (ii) | 2x 1| 3x  8 (iii) | 2  x | 1  x (iv) | 3x  4 | 2  5x
(v) | 3x 1|| x 1| (vi) x  x  22
(vii) x  1  x  1  3 (viii) x  5  x 2  2
(ix) 3  x  1  x  0 (x) x  1  3x  5 (xi) 2  x  1  4 x  1 (xii) x  2  x  4  x
(xiii) x  5 x  6  0
2
(xiv) x  5 x  3  x  2
2
(xv) x  x  5  0
2

17
94 (i) x yd y Ok ixLHd úg" x5  y5  x4 y  xy 4 nj o" x7  y7  x4 y3  x3 y 4 nj o idOkh
lrkak'
y x
(ii) a < x <y yd a > 0 kï  nj fmkajkak'
ya xa
(iii) x, y  0 yd x  y  3z  0 kï" x2  y 2  3z 2 nj idOkh
(iv) x,y,z hkq Ok ixLHd ;=kla úg x2  y 2  2 xy nj;a" x  y  2 xy nj;a fmkajkak' ;jo
 x  y  y  z  x  z   8xyz yd  x3  y3   x2 y  xy 2 nj wfmdaykh lrkak'
(v) x  2 ùu wkqj" x3  x 2  x  2 nj idOkh lrkak'

95 my; wiudk;d ;Dma; lrk x ys w.h mrdih fidhkak'


(i) | x  2|  | x  1| 6 (ii) | x  4|  | x 1| 2 (iii) | x  2|  | x 1| 2 (iv) x 2  2 x  15  2 x  10
(v) 2 x  5  2 x  8  4 (vi) x  1  12 x  1  1 (vii) x  3  x  7  7 (viii) x  x  3  4
(ix) | x  3|  | x  2|| 3x | (x) 2 | x  1|| 4x  3| (xi) 5 | x  5|  | x 1| (xii) 2 x  3  x  3  12
(xiii) x  5  x  1  11 (xiv) 2 x  1  4  2 x  x  1 (xv) 2 x  3  x  1  x  1

96 my; wiudk;d ;Dma; lrk x ys w.h mrdih fidhkak'


x x 1 x2 x 1
(i) 2 (ii) 1 (iii) 4 (iv) 
x2 x 1 x3 x  2 x 1
x3 x 1 1 x5 1 x2
(v) 20 (vi)  (vii)  (viii) 5
x 1 x x x 3 x x4

(ix)
 x  1 x  1 0 (x)
4x  7
1 (xi)
x2
1  0 (xii)
x2
1
x2 2x 1 2x  1 2x 1

97 (i) f ( x)  x2  x  2 kï" f ( x) | f ( x) | jk fia we;s x ys w.h mrdih fidhkak'


(ii) y1  4 | x | yd y2 | x  2 | Y%s;j, m%ia;dr tlu igykl wÈkak' tkhska 4 | x || x  2 | jk
x ys w.h mrdih fidhkak'
(iii) y | x2  4 | iy y | 2 x  1| ys m%ia:dr tlu igykl wÈkak' | x 2  4 || 2 x  1|
wiudk;djh ;Dma; lrk x ys w.h l=,lh fidhkak' | x 2  4 || 2 x  1| iólrKh
úi|kak'
98 (i) y  x2 yd y | x  2 | m%ia;dr tlu ;,hl wÈkak' takhska" x 2 | x  2 | jk x ys w.h
mrdih 2  x  1 nj fmkajkak'
| x 2|
(ii) y  x  2 yd y  x  | x  1|  ys m%ia;drhka tlu wCI u; wÈkak'
x2
| x 2|
tu.ska | x  1|   2 jk x ys w.h l=,lh fidhkak'
x2
2x 1
99 (i)  2  1 wiudk;djh úi|kak'
x 1
(ii) | 2x 1|  | 4  x | 1 wiudk;djh ;Dma; lrk w.h mrdih m%ia;dßl l%uh u.ska
fidhkak' takhska" | 2x 1|| 4  x | 6 úi|kak'

100 (i) y | x  3| yd y  7 | x  2 | ys m%ia;dr tlu rEmfha we| | x  3| 7 | x  2 | wiudk;dj


;Dma; lrk x ys w.h l=,lh fidhkak'
(ii) y | x2  x  2 | Y%s;fha o< igykla wÈkak' tu igyfkys u 4 y  9 | 6 x  3| m%ia;drh
w¢kak' takhska x ys lsishï w.hka ;=kl§ ish¿u ;d;aúl x w.hka i|yd
4 | x 2  x  2 |  | 6 x  3 | 9 wiudk;djh ;Dma; lrk nj fmkajkak'

fmdfrdkaÿ ùug miqng jk ;eke;a;d fmdfrdkaÿ bgq lsÍug miq ng


18
fkdfõ'
101 (i) y  x2  2 | x | 3 Y%s;fha m%ia:drh wÈkak' tu igykysu y  x  3 Y%s;fha m%ia;drh
wÈkak' takhska x 2  2 | x |  x  0 úiÿï l=,lh  1  x  0 fyda  0  x  3 nj
fmkajkak'
(ii) f  x  | x  2 | yd g  x   3| x  2 | Y%s; j, m%ia;dr tlu igykl wÈkak' takhska
| x  2 | 3| x  2 | 0 wiudk;djh ;Dma; lrk x ys w.h l=,lh fidhkak'
(iii) x  1  k  4 iólrKfha x g ;d;aúl úiÿï mj;S kï" a g .;yels w.h fidhkak'

102 (i) y | 2  x | 1 Y%s;fha m%ia;drh wÈkak' tu igyfka u y |1  3x | ys o< m%ia;drhla


wÈkak' tkhska | 3x 1|  | 2  x | 1  0 úiÿï    x  2 fyda  1 2  x   nj fmkajkak'
7
(ii) y  3x  2 yd y  x  m%i:dr j, o< igyka wÈkak'
3
1 13
tkhska 3 x  9 x  6  7 wiudk;djh ;Dma; jk x ys w.h mrdih x nj
6 6
fmkajkak'
(iii) y  3 x  2  1 yd y  2 x  1  5 hk Y%s;j, o< m%ia;dr tlu LKavdxl ;,fha i,l=Kq
lrkak' tajdfha fþok ,CIHh j, LKavdxl fidhd tu.ska 3 x  2  1  2 x  1  5 jk x
ys wvq;u Ok ksÅ,h 1 nj fmkajkak'

103 y | x  1| iy y  3 | x  5 | ys m%ia;dr tlu igykl wkqf¾Lkh lrkak' tkhska"


3| x  5|| x 1| g wod< x ys mrdih fidhkak'
(i) m%ia;dßl l%uh yer fjk;a l%uhlska by; mrdih i;H nj fmkajkak'
(ii) | x 1| 3| x  5| ys úiÿï ,shkak'

104 y  x  2 | x  1| iy y  2 | x  1| 3 ys m%ia;dr tlu igykl wkqf¾Lkh lrkak' takhska"


(i) x  3  2(| x  1|  | x  1|) imqrd,k x ys mrdih fidhkak'
(ii) x  3  2(| x  1|  | x  1|) iólrKh úi|kak'

105 (i) y  x 2  6 x  12 m%ia;drh wÈkak' takhska y | x2  6x  12 | ys m%ia;drh wÈkak' ;jo


| x 2  6 x  12 | 10 wiudk;djh úi|kak'
(ii) | x  1|  | x  4 | 2 | x 1| wiudk;dj imqrk x ys ish¿ ;d;aúl w.hkaf.ka iukaú;
l=,lh fidhkak' | x  1|  | x  4 | 2 | x 1| iólrKh úi|kak'

106 (i) y  5 x m%ia;drh wÈkak' ;jÿrg;a 5  x  x jk mßÈ x ys w.h l=,lh fidhkak'


(ii) y  3 x  1  4 iy y  x  3 x  1 ys m%ia;dr tlu igykl w¢kak' takhska"
x  3 x  1  3 x  1  4 imqrd,k x ys w.h l=,lh fidhkak'
(iii) y  x 2  4 yd y  x 2  7 m%ia;dr tlu igykl wkqf¾Lkh lrkak' tkhska

x 2  4  y  x 2  7 ;Dma; jk m%foaYh w÷re lrkak'

107 (i) 2 | x  2 | 3x  2 wiudk;dj ;Dma; lrk x ys w.h mrdih ùÔh l%uhlska fidhkak'
(ii) | 2x  3| 2 | x  3| wiudk;dj ;Dma; lrk x ys w.h mrdih m%ia:dßl l%uhlska
fidhkak'

108 y  x  2 , y  x  3  x  4 ys o< igyka tlu igyfka wÈkak' tkhska


(i) x  3  x  4  x  2 jk mßÈ x w.h mrdih fidhkak'
(ii) x  3  x  4  x  k iólrKhg ;d;aúl uQ, ;sfnk úg k  3 nj fmkajkak'

19
109 (i) tlu igykl y  x 2  2 yd y  2 x  1 hk jl% wkqf¾Lkh lrkak'
tu.ska x 2  2  2 x  1  0 wiudk;dj imqrk x ys w.h l=,lh fidhkak'
(ii) y | x  2 | yd y | x  1|  | x  3| Y%s;j, m%ia;dr tlu igykl wÈkak'
takhska | x 1|  | x  2|  | x  3| ys wju w.h 2 nj fmkajkak' | x 1|  | x  2|  | x  3| 1
wiudk;dj" ish¿ ;d;aúl x w.hka imqrk nj fmkajkak'

110 my; iólrK úi|kak'


(i) | 2x  1| 3 (ii) x 2  7 | x | 10  0 (iii) x 2  | x | 12  0 (iv) x 2  9 | x | 20  0
(v) x  1  x  1  3 (vi) 2 x  3  x  5 (vii) x  3  4 (viii) 3x  1  2  0
(ix) 7  x  2 x 2  4 (x) x  x 2  2 (xi) x 2  1  1  3x  2 (xii) 2  x  1  4 x  3

,>q .Kl
111 my; iólrK úi|kak'
1
(i) log 2 8  x (ii) log x 25  0.5 (iii) log 9 x  3 (iv) 2log 2 x  3
2
(v) 2log x  log3  log(2 x  3) (vi) 2log  x  1  4log x  log1  0

112 my; iólrK úi|kak'


(i) log 2 4  2log 2 x  log 2 (2 x  1)  2 (ii) log10 ( x2  9)  2log10 x  1
(iii) 3  log  x 1 3  log3  x  1 (iv) 2log 2  x  5  log 2 x  6

113 úi|kak'
(i) ab  80 (ii) log a b  2 (iii) log 2 x  log 2 y  2 (iv) log( x  2)  log 2  2log y
log10 a  2log10 b  1 ab  8 log y x  2 log( x  3 y  3)  0

114 my; iólrK úi|kak'


(i) log 2 x  4log x 2  5 (ii) log3 (2  3x)  log9 (6 x2  19 x  2)
(iii) log 3 x  4log x 3  3  0 (iv) 3  log x 1 3  log 3 ( x  1)

115 my; iólrK úi|kak'


(i) log 3 x  4log x 3  3  0 (ii) log 2 x  log 4 ( x  6)
log8 x
(iii) log 3 x  2log x 3  1 (iv) log8 2x 
log8 2

 x3 
116 (i) log10 x  a o log10 y  b o kï log10  3  ys w.h a yd b weiqßka olajkak'
y 
1
(ii) log10  x  1   2 úi|kak'
log x  2 10

1 1
117 (i) a,b m%lD;s ixLHd jk úg   1 nj fmkajkak'
log a ab logb ab
(ii) 2loga x  1  2log x a 4 úi|kak' ^fuys a hkq ksh;hls&

118 log 4 x  a o log12 x  b o kï"


b ab
(i) log3 4  o (ii) log3 48  o nj fmkajkak'
a b a b

wkd.; wNsfhda. j,g l,a isgu iQodkï ùu ch.%ykfha fmrksï;a;hs'


20
5
119 (i) log 9 xy  yd log3 x  6log y 3 kï x yd y fidhkak'
2
(ii) logb a  4,log c b  3 yd a  32c 2 kï a,b yd c fidhkak'
1
(iii) log3  2 x  5  2
log x  3 3

120 (i) log a b.log b a  1 nj idOkh lrkak'


1 1
(ii)   1 nj idOkh lrkak'
log a (ab) log b (ab)

(iii)  logb a  log c b   log c a nj idOkh lrkak'


1
2 2
4

 
log 3 2, log 3 2 x  5 yd log 3  2 x   hkq iudka;r fY%aKshl wkqhd; mo ;=kla kï x ys
7
121 (i)
2  
w.h fidhkak'
log a n log3 8
(ii) logb n  nj fmkajkak' takhska fyda wka l%uhlska"  3log10 2 nj
log a b log9 16log 4 10
fmkajkak'

122 (i) log 2  32 x  2  7   log x x 2  log 2  3x 1  1 úi|kak'


1 1 1
(ii)    2 nj fmkajkak'
log ab abc logbc abc log ca abc
1 1 2
(iii)   kï a,b yd c .=fKda;a;r fY%aKshl msysgk nj fmkajkak'
log a x log c x logb x
log a 3 3  log a 2 2  log a 3 3 3
123 (i)  nj fmkajkak'
log a 2 2
16 25 81
(ii) 7log  5log  3log  log 2 nj fmkajkak'
15 24 80
log 27  log8  log125
(iii)  3 nj idOkh lrkak'
log6  log5

124 (i) log s t  log 1 s t  0


(ii) log a b2  logb a3  6 nj fmkajkak'
(iii)   log3 x,log3 x  log x 9  log3  3    log x 3  0 f,i § we;'  2      2  0 nj
fmkajkak'
1
125 (i) logb2 a.log x2 b  jk mßÈ x w.hkak'
4
log a M
(ii) logb M  nj fmkajkak' tkhska" log 2 5  log 5 7  log 7 2  1 nj fmkajkak'
log a b

126 (i) 4log16 x  log x 4  2log 64 8 úi|kak'


ab 1
(ii) a3  b3  ab(8  3a  3b) kï log     log a  log b  nj fmkajkak'
 2  3
 2b b 2 
(iii) 2log(a  b)  2log a  log 1    nj idOkh lrkak'
 a a2 

21
127 (i) a,b,c hkq tlg wiudk m%Nskak Ok ixLHdfõ'
 logb a.logc a  loga a    loga b.logc b  logb b   loga c.logb c  logc c   0 kï" abc  1 nj
fmkajkak'
1
(ii) log(11  4 7)  log( x  2) kï" x  7 nj fmkajkak'
2
(iii) log3 x  log9 x2  log 27 x3  3 kï" x fidhkak'

128 (i) log x 2  log x 2  log 2 x  log 2 16  úi|kak'


64

(ii) a,b yd c .=fKda;a;r fY%aKshl msysgkafka log k a  log k c  2log k b jk úg nj fmkajkak'

129 (i) log a b.log b a  1 nj fmkajkak'


t  log x 4 f,i wdfoaYhla fyda wka l%uhlska 4log16 x  1  log x 4 iólrKh úi|kak'
(ii) log x 2.log x 2  log x 2 úi|kak'
16 64

log x log y log z


(iii)   kï" xyz  1 nj idOkh lrkak' fuys x,y yd z hkq Ok ixLHd fõ'
yz zx x y

130 (i) p  loga  bc  , q  logb  ac  , r  logc  ab  kï" pqr  p  q  r  2 nj idOkh lrkak'


(ii) x  0 kï" log 2 x  log 2 x  log 2 4 x  ...  4 f,i § we;s úg x w.hkak'
(iii) log 3 x  log 9 x  log 81 x  ... fY%aKsfha mo 20 l ftlHh fidhkak'

131 (i) log m 10  log n 10  2log m 10log n 10 kï mn  100 nj fmkajkak'


(ii) 2log x a  log ax a  3log a2 x a  0 iólrKh úi|kak
1
(iii) log a b  nj fmkajkak'
log b a
y  log 3 x iy log 3 x  log x 9  log 3 3 k  k log x 3  0 kï y 2  ky  (k  2)  0 nj
fmkajkak'

log z log y log x


132 (i)   kï xb  c . yc  a .z a b  1 nj fmkajkak'
a b c a bc
b c a
log   log   log  
(ii) a  c  .b  a  .c  b   1 nj fmkajkak'
ln x ln y ln z
(iii)   kï xb c yc  a z a b  1 nj fmkajkak'
b c c a a b

133 (i) xlog y log z . ylog z log x .z log x log y  1 nj fmkajkak'


(ii) x( y  z )  y( z  x)  z ( x  y)  0 nj fmkajkak' x  log a, y  log b, z  log c hhs fh§fuka
log a log b log c
b c a
       1 nj fmkajkak'
c a b

log c b
134 log a b  jk nj fmkajkak' tkhska fyda wka l%uhlska   log12 18 yd   log 24 54 kï
log c a
  5(   )  1 jk nj idOkh lrkak'

135 (i) log2 x1003  log4 x1003  log16 x1003  ........ hk fY%aKsfha mo wkka;h f;la tl;=j fidhkak'
x = 2 jk úg by; fY%aKsfha mo wkka;hl tl;=j 2006 nj fmkajkak'
a2 b2 c2
(ii) log k  log k  log k  0 nj fmkajkak'
bc ca ab
wid¾:l;ajhg fndfyda fya;= jkafka uqo,a ke;slug jvd Yla;h
s ke;s luhs'
22
x  y logb c  logb a
136 (i) log a n  x yd log c n  y kï"  nj fmkajkak'
x  y logb c  logb a
(ii) log z x,log y z,log x y ueomoh a jQ o fmdÿ wka;rh d jQ o iudka;r fY%aKshla fjhs kï
ad 2  a3  1 nj idOkh lrkak'
(iii) x. y p 1  a, x. y q 1  b yd x. y r 1  c kï"
 q  r  log a   r  p  log b   p  q  log c  0 nj idOkh lrkak'

x  y logb c  logb a
137 (i) log a n  x yd log c n  y kï"  nj fmkajkak'
x  y logb c  logb a
(ii) a yd b hkq Ok ;d;aúl ixLHd kï" log a b.log b a  1 nj fmkajkak'
1 1 1 1
   ...   log 2017 2017!
log1 2017 log 2 2017 log3 2017 log2017 2017

 1  1  1   1 
138 log a 1    p,log a 1    q yd log a  1    r kï p  q  r  log a 1   nj fmkajkak'
 8  15   24   80 

u s u v u v


139 u,v,s yd t hkq Ok ixLHd jk úg" log   .log    log   log    log   .log   jk nj
v t   s  t    
t  
s  
fmkajkak'

x y  z  x y  z  x  y z  x  y  z 
140   kï" x y y x  y z z y  x z z x nj fmkajkak'
log a x log a y log a z

wcka; osidkdhl
23

You might also like