B- COĞRAFYANIN KONUSU

ve BÖLÜMLERİ

İnsanların yaşadığı ortamı ve o

ortamla insan arasındaki karşılıklı
etkileşimi inceleyen bilim dalına
coğrafya adı verilir.
 Coğrafyanın konusunu; hava küre (atmosfer), su küre
(hidrosfer), taş küre (litosfer) ve canlılar küresi (biyosfer)
oluşturur.
 COĞRAFYA

Fiziki Beşeri ve Bölgesel

Coğrafya Ekonomik Coğrafya
Coğrafya
• Jeomorfoloji • Nüfus Coğrafyası • Bölgeler
• Yerleşme Coğrafyası
• Klimatoloji
Coğrafyası
• Hidrografya • Ülkeler
• Kültürel Coğrafya Coğrafyası
• Biyocoğrafya • Siyasi Coğrafya
• Tarihî Coğrafya • Kıtalar
• Toprak Coğrafyası
Coğrafyası • Tarım Coğrafyası
• Sanayi Coğrafyası
• Doğal Afetler
• Ulaşım Coğrafyası
Coğrafyası
• Enerji Coğrafyası
• Kartografya • Ticaret Coğrafyası
• Turizm Coğrafyası
• Sağlık Coğrafyası
 FİZİKİ COĞRAFYA
Jeomorfoloji Yeryüzünün şekillenmesinde etkili olan iç-dış kuvvetleri, dağ,
(Yer şekilleri plato ve ova gibi yeryüzü şekillerinin oluşumunu ve dağılışını
bilimi) inceler.
İklimin ve iklim elemanlarının (sıcaklık, basınç, rüzgâr, yağış, nem)
Klimatoloji
yeryüzündeki oluşumunu, etkileşimini ve yeryüzündeki dağılışını
(İklim Bilimi) inceler.
Yer üstü (okyanuslar, denizler, göller, akarsular vb.) ve yer altı
Hidrografya (Sular sularını inceler.
Coğrafyası)
Biyocoğrafya Bitki ve hayvan topluluklarının yeryüzündeki dağılışını ve bu
(Canlılar dağılışı etkileyen faktörleri inceler.
Coğrafyası)
Toprak Yeryüzündeki toprakların dağılışını ve özelliklerini
Coğrafyası inceler.

Doğal Afetler Yeryüzünde meydana gelen afetlerin dağılışını ve

Coğrafyası özelliklerini inceler.
Haritaların hazırlanışı ve haritalardan yararlanma esasları gibi
Kartografya konuları inceler. Bu bilim alanının bağlı olduğu matematik coğrafya
ise Dünya’nın şekli, boyutları, Güneş sistemindeki yeri ve
hareketlerini inceler.
FİZİKİ COĞRAFYA
 BEŞERİ ve EKONOMİK
COĞRAFYA
Nüfus Nüfus artışını, kır ve şehir nüfusunu, nüfusun yaş, cinsiyet,
eğitim özelliklerini, yoğunluğunu, sektörel dağılımını ve
Coğrafyası
bunların dağılışında etkili olan faktörleri inceler.

Yerleşme Doğal ortamın özelliklerinin yerleşme tipleri üzerindeki

etkilerini, yerleşmelerin özelliklerini ve dağılışına etki eden
Coğrafyası
faktörleri inceler.
Kültürel İnsanların kültürel özelliklerini ve bunların yeryüzüne
Coğrafya dağılışını inceler.

Siyasi Siyasi olayların mekânsal bağlarını, nedenlerini ve

Coğrafya dağılışını inceler.

Tarihî Coğrafyanın tarihi ve coğrafi düşüncenin gelişimi

Coğrafya üzerinde durur.

Tarım Coğrafyası Ekim, dikim, hayvancılık, balıkçılık vb. etkinliklerin

(Ziraat yeryüzündeki dağılışını ve bu dağılışta etkili olan faktörleri
inceler.
Coğrafyası)
 BEŞERİ ve EKONOMİK
COĞRAFYA
Sanayi İklim, yeryüzü şekilleri, ulaşım ve ham madde kaynaklarının
Coğrafyası sanayi işlevleri üzerindeki etkilerini ve sanayi bölgelerinin
dağılışını inceler.
Ulaşım Ulaşım üzerinde etkili olan faktörleri, ulaşım türlerini ve
Coğrafyası bunların dağılışını inceler.

Enerji Enerji kaynaklarının nasıl oluştuğunu, yeryüzündeki

Coğrafyası dağılışını ve özelliklerini inceler.

Ticaret Ticarete konu olan coğrafi olayların özelliklerini,

Coğrafyası dağılışını ve nedenlerini inceler.
Turizm Turizm etkinliklerinin özelliklerini, dağılışını ve bunlara
Coğrafyası etki eden faktörleri inceler.

Sağlık Çeşitli hastalıkların dağılışını ve bunlara etki eden

Coğrafyası faktörleri inceler.
BEŞERİ COĞRAFYA
BÖLGESEL (MEVZİİ, YEREL)
COĞRAFYA
Bölgeler Dünya üzerinde veya bir ülke içinde yer alan herhangi bir
Coğrafyası bölgenin genel coğrafi özelliklerini inceler .

Ülkeler Bir ülkenin fiziki, beşerî ve ekonomik coğrafi özelliklerinin

Coğrafyası tamamını inceler

Kıtalar Kıtaların fiziki, beşerî ve ekonomik coğrafi özelliklerini bir

Coğrafyası arada inceler
 C- COĞRAFYANIN TANIMI,
ÖNEMİ ve GELİŞİMİ
Coğrafya Nedir?
Adı, eski Yunan Dönemi’nde géo (jeo) ve
graphien (grafeyin) kelimelerinin
birleşmesinden oluşan géographien
(jeografeyin), yerin tasviri anlamına
gelmekteydi. Coğrafya kelimesini, ilk kez
coğrafyanın isim babası olarak kabul
edilen Eratosthenes (Eratostens)
kullanmıştır.
İslam bilim dünyasına bu kavram, ilk
defa 12. yy.da “cugrafiya”
şeklinde; Türkçeye ise 15. yy.da
Fatih Dönemi’nde girmiştir. Bugünkü
anlamda ise coğrafya, doğal ortam
ile insanlar arasındaki karşılıklı
etkileşimi araştırarak sonuçlarını
sentez hâlinde veren bilimdir.
 Niçin Coğrafya
Öğrenmeliyiz?
Tarihin her döneminde insanlar, içinde
yaşadıkları mekânı, toplumu ve dünyayı
coğrafya bilimini öğrenerek
tanıyabileceklerini görmüşlerdir. Bu sayede
dünyada yeni yeni yerler, kaynaklar ve
kültürler keşfederek güçlenmişlerdir.
Dolayısıyla ülkeler, coğrafya öğretimini belirli
bir program dahilinde eğitim kurumlarında
vermeyi amaç edinmişlerdir. Bu amaç,
ilerleme ve kalkınmanın yanı sıra toplumsal
birlik ve beraberliğin gerçekleşmesine de
katkıda bulunmuştur.
 Niçin Coğrafya
Öğrenmeliyiz?
- Coğrafya öğrenmek insanın ufkunu genişletir.
- Coğrafya, insanın yakın çevresinden başlayarak
ülkesini ve dünyayı tanımasını sağlar.
- Ülkemizde ve dünyada meydana gelen coğrafi
olayları (iklim, yağış, mevsimler, küresel ısınma,
deprem…), bunların yeryüzüne dağılışını ve
canlılara olan etkilerini coğrafi bilgiler
sayesinde öğreniriz
- Coğrafya bilmek bize ayrıca sel, deprem,
erozyon gibi felaketlere karşı tedbir alabilmeyi
ve bilinçli hareket etmeyi öğretir.
 COĞRAFYANIN İLKELERİ

1-DAĞILIŞ İLKESİ: Dağılış ilkesi ile coğrafyayı

oluşturan unsurların amaca uygun dağılım
haritaları hazırlanır.

Örnek: Dağlık alanların dağılışı, sıcaklığın

dağılışı, madenlerin dağılışı vb.
Örnek: Türkiye’de Sıcaklığın Dağılışı
2- BAĞLANTI İLKESİ: Coğrafi olayların çoğu
neden- sonuç ilkesine bağlıdır. Yani coğrafi
olayların oluşmasında bağlantı ilkesi vardır.

Örnek: Güneş ışınlarının geliş açısı ile

sıcaklık arasında bağlantı vardır.
3- NEDENSELLİK İLKESİ: Coğrafi olayların
nedenleri ve sonuçları üzerinde durulur.
- Niçin böyle olmuştur?
- Ne zaman olmuştur?
- Olay sonucunda neler görülmüştür?
- Ne gibi çözüm önerileri vardır?
 ✓
✓
✓
✓

✓
 Yeryüzündeki iklim
tipleri Jeomorfoloji
Denizler, okyanuslar,
akarsular, göller ve Klimatoloji
yeraltı suları

İnsanların yaşam
biçimleri dağılışları ve Biyocoğrafya
yerleşme biçimleri

Dağ, ova, plato, vadi Hidrografya

gibi yer şekilleri

Yeryüzündeki hayvan
ve bitki toplulukları Beşeri Coğrafya