Arap ülkeleriyle İsrail'in son savaşı: Yom Kippur

İsrail Filistin toprakları üzerinde 14 Mayıs 1948'de bağımsızlığını ilan etti. Mısır, Suriye, Lübnan ve
Ürdün gibi bölge ülkeler, 15 Mayıs 1948'de İsrail'e karşı savaş açtı. Fakat savaşı İsrail kazandı ve Batı
Kudüs'ü işgal ederken aynı zamanda 700 binden fazla Filistinli bu topraklardan sürüldü. Bölgedeki
varlığını kesinleştiren İsrail, 5 Haziran 1967’de Mısır ve Suriye'ye savaş açtı. "Altı Gün Savaşı"
olarak geçen savaşa hazırlıksız yakalanan Mısır ve Suriye ordusu ağır bir yenilgiyle savaşı kaybetti.
İsrail, savaşta Mısır ve Suriye ordusunun hava kuvvetlerinin neredeyse tamamını yok etti. Arap
ülkelerine karşı bir kez daha galip gelen İsrail, bu savaşta da stratejik öneme sahip Suriye'nin Golan
Tepeleri ile Mısır’a ait Sina Yarımadası’ nı işgal etti. O zamanın Mısır Cumhurbaşkanı Enver Sedat,
Sina Yarımadası'ndan çekildiğini ve İsrail'le barış imzalamaya hazır olduğunu açıkladı ama Tel Aviv
yönetimi bunu reddetti. Tüm bu gelişmeler bölgede yaşanacak yeni bir Arap-İsrail savaşının da
habercisi gibi oldu.

Suriye Devlet Başkanı Hafız Esad ve Mısır Cumhurbaşkanı Sedat, hem kaybedilen toprakları geri
almak hem de 1967'deki yenilgiyi unutturmak için İsrail'le savaşmaya karar verdi. İki lider İsrail'e
karşı savaş için Yahudilerin en kutsal günü Yom Kippur'a denk gelen 6 Ekim tarihini seçti. Yom
Kippur günü İsrail başta olmak üzere bütün dünyadaki inançlı Yahudiler için hayatın durduğu ve var
olan şahsi günahlar için oruç tutularak tövbeler edildiği kutsal bir gündü. Böylece Yom Kippur günü
dolayısıyla askerlerinin çoğu izinde olan İsrail ordusunun iki cephede birden açılacak savaşa
hazırlıksız yakalanması amaçlandı. Aynı zamanda ramazan ayının 10. gününe denk gelen operasyona,
Hazreti Muhammed komutasında Müslümanların Mekkeli müşriklere karşı verdiği ilk harp olan Bedir
ismi verildi. Mısır Hava Kuvvetleri'ne ait 220 savaş uçağı 6 Ekim 1973'te Sina’da bulunan İsrail'e ait
askeri hedefleri vurmaya başladı. Savaşa hazırlıksız yakalanan İsrail güçleri Mısır uçaklarından
sadece 8'ini düşürebildi. İsrail'in vurduğu uçaklardan birinin pilotu Cumhurbaşkanı Sedat'ın kardeşi
Atıf Sedat’ tı. Atıf Sedat, hava bombardımanı sırasında uçağının isabet alarak düşmesi sonucu
hayatını kaybetti. İsrail, hava saldırılarıyla Mısır ordusunun gücünü kırmaya çalışsa da karada olduğu
gibi havada da ağır kayıp verdi. Mısır ordusu, savaşın ilk haftasında savaşın amaçlarından biri olan
Sina Yarımadası'nın 10 kilometre içine kadar ilerledi. Savaşın ilk haftasının sonunda İsrail, Mısır'a
mevcut pozisyonda ateşkese hazır oldukları mesajını gönderdi. Ancak Mısır Cumhurbaşkanı Enver
Sedat, İsrail'in Sina Yarımadası’ndan tamamen çekilmemesi hâlinde ateşkesi kabul etmeyeceklerini
belirtti ve öneriyi reddetti. Savaşın diğer cephesi kuzeyde, Golan Tepeleri’ndeydi. Suriye'ye ait 150
savaş uçağı Mısır ile eş zamanlı olarak 6 Ekim'de Golan Tepeleri'ndeki İsrail hedeflerini vurmaya
başladı. Bombardımanın ardından Suriye askerleri, tanklarla birlikte İsrail'in işgalindeki Golan
Tepeleri'ne girdi. Suriye ordusunun savaşın ilk saatlerinde Golan Tepeleri'nde büyük başarı elde
etmesi, Suriye cephesinde işlerin iyi gittiğini düşündürttü. Ancak İsrail tanklarının Suriye'ye ait
tanklara göre daha üstün olması ve İsrail'e ait takviye tanklarının Şam'ın tahmininden önce bölgeye
ulaşması sebebiyle savaşın ikinci gününden itibaren Golan'da işler tersine döndü. İsrail güçleri
tarafından durdurulan Suriye ordusunun ilerleme girişimleri de başarısız oldu. Golan'da aldığı ağır
darbeyle zor durumda kalan Suriye ordusu, başkent Şam'a doğru ilerlemeye başlayan İsrail ordusuna
karşı direniş gösteremedi. Artan baskılar sebebiyle Irak ve Ürdün Suriye'ye asker göndererek savaşa
dahil oldu. Daha sonra Suudi Arabistan ve Fas'ın da Suriye'ye yardım amacıyla bölgeye asker
göndermesi, İsrail'in Şam'a ilerleyişini durdursa da savaş sırasında işgal edilen Suriye topraklarının
geri alınmasına yetmedi.
Savaşın ilk haftasında Mısır ordusu İsrail'e karşı büyük bir başarı kazansa da ikinci haftada Sina
cephesinde de işler tersine dönmeye başladı. İşlerin Mısır'ın istediği gibi gitmemesinde Enver Sedat
ve bazı üst düzey komutanlarının aldığı yanlış kararlar etkili oldu. İlk olarak Mısır ordusu, Suriye'nin
üzerindeki baskıyı azaltmak için 14 Ekim'de karşı saldırıya geçti. Sina'nın içlerine doğru ilerleyen
Mısır tankları, İsrail ordusu tarafından durduruldu. Bu da Mısır’ın tank kaybetmesine yol açtı. İsrail
güçleri de Mısır ordusunun Sina'da oluşturduğu hattı yararak Süveyş Kanalı'nın batısına geçti. Savaşın
kaderini etkileyen bu gelişme İsrail'in elini güçlendirdi. Süveyş'in karşı tarafına geçen İsrail askerleri,
kanalın doğusunda kalan Mısır güçlerini arkadan kuşattı ve savaş İsrail’in lehine döndü. Savaşın
gidişatının değiştiğini anlayan Mısır Cumhurbaşkanı Sedat, 21 Ekim'de Sovyetler Birliği'nin Kahire
büyükelçisine İsrail ile ateşkese hazır oldukları mesajını verdi ama İsrail, Sedat'ın ateşkes önerisini
kabul etmedi. Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK) 22 Ekim'de taraflara ateşkes çağrısında
bulundu. Mısır ateşkesi kabul etse de İsrail saldırılara devam etti. BMGK ikinci ateşkes çağrısında da
bulundu fakat İsrail kabul etmedi. En sonunda ABD'nin ara buluculuğunda Mısır ile İsrail arasında 18
Ocak 1974'te İsrail'in Süveyş Kanalı'nın batısındaki askerlerinin yanı sıra Sina’dan da belli bir ölçüde
geri çekilmesini sağlayan bir anlaşma imzalandı. Tel Aviv ile Şam arasında da 5 Haziran 1974'te
“Kuvvetlerin Çekilme Anlaşması” imzalandı. İsrail bu anlaşmayla savaş sırasında işgal ettiği Suriye
topraklarından çekilmeyi kabul ederken, 1967'de işgal ettiği Golan Tepeleri'nde kalmaya devam etti.

Savaş yaklaşık 3 hafta sürmüştür ,Mısır ve Suriye ağır kayıplar vermiştir. İsrail de diplomatik,
ekonomik ve askeri gibi birçok alanda ABD’ ye bağımlı hale gelmiştir. Savaştan hemen sonra petrol
ambargosu başlamıştır. Bu petrol ambargosu, İsrail’i destekleyen devletleri hedef almıştır. 1974
senesinin Mart ayına kadar sürmüştür. Ve bu ambargonun sonucunda petrol ücretleri yükselmiştir,
dünya genelinde benzin sorunu meydana gelmiştir.

Bugüne kadar ortaya çıkan Arap-İsrail savaşlarının arka planı çözülememiştir, tartışmalıdır.Ve çoğu
hala açıklığa kavuşabilmiş bile değildir. Çünkü bu tür sırlar sadece resmi şekilde açıklanmaktadır.
Yom Kippur Savaşı'nı konu edinen "Kurşun Hâlâ Cebimde", "Sessizlik Evlatları", "Ulu Vefa",
"Sırayla", "Ömrün Sonuna Kadar", "Ömür Dediğin Bir Andır" gibi filmler vardır. Biz bu filmler
sayesinde savaş hakkında bilgiler edinmekteyiz ve bazı ipuçlarını çözmekteyiz. Bazen de Arap ve
yabancı araştırmacıların, kendi çabalarıyla buldukları kaynaklardan edindikleri bilgilerle yazdıkları
eserler sayesinde de ipuçlarını çözüyoruz.

Kaynakça:

1. Yom Kippur Savaşı nedir ve Yom Kippur Savaşı kimler arasında yapıldı.Yeni
Akit.13/11/2022.
https://www.yeniakit.com.tr/haber/yom-kippur-savasi-nedir-ve-yom-kippur-savasi-kimler-aras
inda-yapildi-526423.htm

2. Arap ülkeleriyle İsrail'in son savaşı: Yom Kippur.aa.13/11/2022.

https://www.aa.com.tr/tr/dunya/arap-ulkeleriyle-israilin-son-savasi-yom-kippur/1274291

3. Ataş, Cihan. “Hayatın Tanrı’ya adandığı gün: Yom Kippur “. Medyascop. 13/11/2022.
https://medyascope.tv/2022/10/04/hayatin-tanriya-atandigi-gun-yom-kipur/

4. Yom Kippur Savaşı Sonuçları - Yom Kippur (1973 Arap İsrail Savaşı) Ne Zaman Yapıldı,
Nedenleri ve Sonuçları Neler. Sabah. 13/11/2022.
 https://www.sabah.com.tr/egitim/yom-kippur-savasi-sonuclari-yom-kippur-1973-arap-israil-sa
vasi-ne-zaman-yapildi-nedenleri-ve-sonuclari-neler-e1-6220236

5. Bulut, Faik. “Ekim 1973 Savaşı'na ışık tutan Arap ve İsrail resmi belgeleri (1) “. İndependent.
13/11/2022.
https://www.indyturk.com/node/443701/türki̇ yeden-sesler/ekim-1973-savaşına-ışık-tutan-arap
-ve-i̇ srail-resmi-belgeleri-1