‫زانکۆی گەشەپێدان مرۆن‬

‫گێی و ئابووری‬ ‫ژ‬

‫کۆلێی کار ڕ‬
‫بەش ژمێیاری‬‫ژ‬
‫قۆناغ یەکەم‬

‫ئامادەکردن‪ :‬محمد ئارام عمر‬

‫بە سەرپەرشت‪ :‬م‪.‬عثمان‬

‫‪1‬‬
 ‫ناوی بابەت‬ ‫ژمارەی الپەڕە‬
‫ناوەڕۆک‬ ‫‪2‬‬
‫پێشەیک‬ ‫‪3‬‬
‫جدول التکراری‬ ‫‪4‬‬
‫ژمارەکان‬ ‫‪5‬‬
‫جدول توزی ع التکراری‬ ‫‪6‬‬
‫‪Frequency Histogram‬‬ ‫‪7‬‬
‫‪Pie Chart‬‬ ‫‪8‬‬
‫الحساب‬
‫ی‬ ‫وسط‬ ‫‪9‬‬
‫انحراف المعیاری‬ ‫‪10‬‬
‫المصادر‬ ‫‪11‬‬

‫‪2‬‬
 ‫ی‬
‫گرنگ ئامار لە ی‬
‫ژیان ڕۆژانەدا‪ :‬ئامار ئەمڕۆ یەکێکە لە زانستە گرنگەکان کە گەشەی سیایس و‬
‫ی‬ ‫ی‬ ‫ی‬ ‫ئابووری و کولتووری ی‬
‫پشت ێ‬
‫نەبووی هەوڵ ئامار لە ناوچەیەکدا ڕێگرە‬ ‫گشت‬ ‫ی دەبەستێت بە‬ ‫ی‬
‫ی‬
‫لە دووپاتکردنەوە و کۆکردنەوەی ئاسایش لە وەڵمدانەوەی هەر پڕۆژەیەک بۆ واقیع و ڕێگە‬
‫دیاریکردی سەرکەوتن یان شکستەکەی دەگرێت و دەیکاتە مەترسییەوە بۆ دڵنیابوون‬ ‫ی‬ ‫لە‬
‫ی‬
‫جێبەج کردی بەدیهاتوون‪ ،‬ئایا ئامانج لە توێژینەوەکە‬ ‫ێ‬ ‫ی‬
‫لەوەی کە ئامانجەکای‬
‫ی‬ ‫ی‬
‫دەستنیشانکردی چەند الیەنێیک دیاریکراوی دیاردە کۆمەڵیەتیەکان یان ئابووریە یان بۆ‬
‫پێشبیت دەکات و چارەسەری گونجاوی بۆ‬ ‫ی‬ ‫لێکۆڵینەوە لە کێشەیەیک دیاریکراو کە هەیە یان‬
‫پەروەردەی دەتوانن‬ ‫ی‬
‫پێش دەخات بۆ نموونە ئەوانەی بەرپرسن لەکەری خزمەتگوزاری‬
‫ی‬
‫ی‬
‫لەداواکارییەکای کۆمەڵگا بگرن لەدامودەزگا پەروەردەییەکان و پێداویستییەکانیان‬ ‫دەست‬
‫ڕۆشنای بەردەست‪.‬‬ ‫ی‬
‫پەروەردەی و مامۆستایان و دامودەزگاکای قوتابخانە لەبەر‬ ‫لەبینای‬
‫ی‬ ‫ی‬
‫ی‬
‫هاوچەرج خۆیدا لە نزیکەوە‬ ‫ژمێیاری لە چوارچێوەی‬ ‫پەیوەندی نێوان ئامار و ژمێیاری‪ :‬ێ‬
‫ر‬ ‫ر‬
‫ژمێیاری سنوردار‬‫ێ‬
‫پەیوەندی بە زانستە ربێکاری و ئامارەکانەوە هەیە‪ ،‬چونکە ئیدی کرداری ر‬
‫مێووی پرۆسە ئابوورییەکان‪ ،‬بەڵکو حەزی لە پێوانەکردیی‬ ‫ی ێژ‬
‫نییە بە پێوانەکردن و تۆمارکردی ر ی‬
‫ژمێیاری و ئامارەکان بەشدارن لە کۆکردنەوە و‬ ‫اوەکای ئەم پرۆسە ێ‬ ‫ی‬ ‫کاریگەرییە چاوەڕوانکر‬
‫ر‬
‫ی‬
‫تۆمارکردن و خشتەکردن و شیکردنەوە و دەرهێنای چەند ئەنجامێک لە ڕێگەیانەوە و‬
‫ی‬
‫دەرهێنای گۆڕانکاریەکان لە ساڵەوە بۆ ساڵ‬ ‫ی‬
‫لێدوای دار یای و‬ ‫ی‬
‫اوردکردی تۆماری‬ ‫هەروەها بە بەر‬
‫ی‬
‫ژمێیاریش ژمارەکای لە ربێکاری وەردەگرتبۆ ئەوەی‬ ‫ێ‬ ‫و بۆ ز ی‬
‫انیت ئاراستەی ئەم گۆڕانە و ر‬
‫دروستکردی ڕێگایەک لەنێوان دوو شاردا دروست بکات‪ ،‬پێویستە‬ ‫ی‬ ‫کۆمپانیایەیک گرێبەست بۆ‬
‫ی‬ ‫ی‬ ‫ی‬
‫کۆمپانیاکە لە ماددە جۆراوجۆرەکای تێچوون و دیمەنەکای دروستکردی ڕێگاکە بخوێنێت‪ ،‬و‬
‫ی‬
‫ئەنجامدای ئەم پڕۆژەیە‪ ،‬واتە ئەگەری قازانج و زیان‪ ،‬کە‬ ‫کۆتای ئەو کۆمپانیایە بۆ‬ ‫ئەگەری‬
‫ی‬
‫ی‬ ‫ی‬
‫هەمووی پەیوەستە بە پێوانەکردی تێچوونەکان‪ ،‬پەرەسەندی پێشبینییە دروستەکان‪ ،‬کە‬
‫وردی ئەو شێوازە ئامارانەی کە لە پێوانەسازی و پێشبینیدا بەکاردێن‪.‬‬ ‫استگۆی پەیوەستە بە ی‬‫ی‬ ‫ڕ‬

‫‪3‬‬
 ‫کۆمپانیای چیڤرۆن شیکەرەوەی داواکاری بۆ شیڤرۆن کۆمپانیا بەم دواییانە توێژینەوەیەیک ئەنجام داوە لە‬
‫پای کە تیایدا داوای لە کڕیارەکان کرد گەشتەکەیان بکەن ئۆدیۆمتەر بۆ سفر کاتێک‬ ‫کۆگاکای ی‬
‫ی‬ ‫یەکێک لە کۆم‬
‫پڕیان کردەوە‪ .‬ئینجا کاتێک کەشفەکە‪ ...‬گەڕاندنەوە بۆ دواتریان (پڕکردنەوە‪ ،‬ئەو ئەو میالنەی تۆمار کرد کە‬
‫ویسکێ دروست بکات پالنکردن وەک بەشێک لە‬ ‫ی‬
‫لێخوڕیێاوە و ئاواتەخوازە سندوقێک دروست بکات و‬
‫ر‬
‫ی‬
‫کڕیارەکای چێڤرۆن لە نێوان پڕکردنەوەکان داتای‬ ‫ی‬
‫وەسفکردی شێوازی لێخوڕین لە‬ ‫پێشکەشکردن بۆ‬
‫ی‬
‫نموونەی پۆلێنکراو میلەکای نێوان پیشان دەدات پڕکردنەوەکان بە شێوەی خوارەوەیە‪:‬‬

‫جدول التکراری ‪:‬‬

‫)‪ (C‬فئات‬ ‫)‪ (T‬العالمات‬ ‫)‪ (F‬التکرار‬ ‫مراکز الفئات‬ ‫التکرار )‪(R‬‬ ‫التکرار النسب‬ ‫تکرار المتجمع‬
‫)‪(X‬‬ ‫النسب‬ ‫الصاعد‬ ‫الصاعد النسب‬
‫‪236-252‬‬ ‫‪IIII IIII II‬‬ ‫‪12‬‬ ‫‪244‬‬ ‫‪0.3‬‬ ‫‪30‬‬ ‫‪%30‬‬
‫‪252-268‬‬ ‫‪IIII IIII IIII‬‬ ‫‪18‬‬ ‫‪260‬‬ ‫‪0.45‬‬ ‫‪45‬‬ ‫‪%45‬‬
‫‪III‬‬
‫‪268-284‬‬ ‫‪IIII IIII I‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪276‬‬ ‫‪0.15‬‬ ‫‪15‬‬ ‫‪%15‬‬
‫‪284-300‬‬ ‫‪I‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪292‬‬ ‫‪0.025‬‬ ‫‪2.5‬‬ ‫‪%2.5‬‬
‫‪300-316‬‬ ‫‪I‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪308‬‬ ‫‪0.025‬‬ ‫‪2.5‬‬ ‫‪%2.5‬‬
‫‪316-332‬‬ ‫‪I‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪324‬‬ ‫‪0.025‬‬ ‫‪2.5‬‬ ‫‪%2.5‬‬
‫‪332-348‬‬ ‫‪I‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪340‬‬ ‫‪0.025‬‬ ‫‪2.5‬‬ ‫‪%2.5‬‬
‫مجموع‬ ‫‪40‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪100‬‬ ‫‪%100‬‬

‫‪R= 345 – 236 = 109‬‬ ‫‪C= 1+3.3log40 = 7‬‬ ‫‪L= R/C = 16‬‬

‫‪4‬‬
 ‫ژمارەکان‬ ‫ژمارەکان‬
‫‪236‬‬ ‫‪268‬‬
‫‪241‬‬ ‫‪268‬‬
‫‪242‬‬ ‫‪276‬‬
‫‪242‬‬ ‫‪277‬‬
‫‪243‬‬ ‫‪277‬‬
‫‪243‬‬ ‫‪280‬‬
‫‪243‬‬ ‫‪266‬‬
‫‪248‬‬ ‫‪286‬‬
‫‪249‬‬ ‫‪300‬‬
‫‪250‬‬ ‫‪324‬‬
‫‪251‬‬ ‫‪345‬‬
‫‪251‬‬
‫‪252‬‬
‫‪252‬‬
‫‪254‬‬
‫‪255‬‬
‫‪256‬‬
‫‪256‬‬
‫‪257‬‬
‫‪259‬‬
‫‪260‬‬
‫‪260‬‬
‫‪260‬‬
‫‪260‬‬
‫‪262‬‬
‫‪264‬‬
‫‪265‬‬
‫‪265‬‬
‫‪265‬‬

‫‪R= 345 – 236 = 109‬‬ ‫‪C= 1+3.3log40 = 7‬‬ ‫‪L= R/C = 16‬‬

‫‪X= 10508/40= 262.7 → 263‬‬

‫‪Me: 40/2= 20 – 40/2+1= 21 → 256+260/2‬‬

‫‪Me = 259.5‬‬

‫‪Mode=260‬‬

‫رلێەدا بۆمان دەردەکەوێ کە ئەو میالنەو و لێخوڕینانەی کە تۆمار کراون بەم شێوەیە بووە‬

‫‪5‬‬
 ‫جدول توزئع تکراری‪:‬‬

‫فئات‬ ‫تکرار‬ ‫فئات‬ ‫تکرار‬

‫‪236‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪277‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪241‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪280‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪242‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪286‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪243‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪300‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪248‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪324‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪249‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪345‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪250‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪260‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪251‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪252‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪254‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪255‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪256‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪257‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪259‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪262‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪264‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪265‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪266‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪268‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪276‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪R= 345 – 236 = 109‬‬ ‫‪C= 1+3.3log40 = 7‬‬ ‫‪L= R/C = 16‬‬

‫‪X= 7,166/40= 179.15‬‬

‫ی‬
‫لێخوڕینەکاب چێڤرۆن تۆمارکراوە‬ ‫رلێەدا جیاوازی نێوان‬

‫‪6‬‬
 :(Frequency Histogram) ‫المدرج التکراری‬

‫فئات‬ ‫التکرار‬
236-252 12
252-268 18
268-284 6
284-300 1
300-316 1
316-332 1
332-348 1

20

18

16

14

12
FREQUENCY

10

0
236-252 252-268 268-284 284-300 300-316 316-332 332-348
HIGHT

7
Pie Chart:

‫فئات‬ ‫التکرار‬
236-252 12
12/40X360= 108
18/40X360= 162
252-268 18
268-284 6
6/40X360=54
1/40X360=9
284-300 1
1/40X360=9
300-316 1
1/40X360=9
316-332 1
1/40X360=9
332-348 1

1st Qtr

9 2nd Qtr
9 9
9

108
54 3rd Qtr

4th Qtr

5th

162 6th

7th

8
 ‫الحساب‪:‬‬
‫ی‬ ‫وسط‬

‫‪C‬‬ ‫‪236-252‬‬ ‫‪252-268‬‬ ‫‪268-284‬‬ ‫‪284-300‬‬ ‫‪300-316‬‬ ‫‪316-332‬‬ ‫‪332-348‬‬

‫‪FI‬‬ ‫‪12‬‬ ‫‪18‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪X‬‬ ‫‪244‬‬ ‫‪260‬‬ ‫‪276‬‬ ‫‪292‬‬ ‫‪308‬‬ ‫‪324‬‬ ‫‪340‬‬

‫‪F*X‬‬ ‫‪2,928‬‬ ‫‪4,680‬‬ ‫‪1,656‬‬ ‫‪292‬‬ ‫‪308‬‬ ‫‪324‬‬ ‫‪340‬‬

‫‪X= 10,508/40= 262.7 → 263‬‬ ‫‪R= 345 – 236 = 109‬‬ ‫‪C= 1+3.3log40 = 7‬‬

‫‪L= R/C = 16‬‬

‫جیاوازی ئەو میالنەی ڕۆشتووە و کەلێخوردراوە لە نێوان (‪ )236-345‬دا بووە‬

‫‪9‬‬
 :‫انحراف المعیاری‬

C 236-252 252-268 268-284 284-300 300-316 316-332 332-348

FI 12 18 6 1 1 1 1

X 244 260 276 292 308 324 340

F*X 2,928 4,680 1,656 292 308 324 340

-48 -32 -16 0 16 32 49

X-X
2,304 1024 256 0 252 1024 2,340
(X-X)
28,080 18,432 1,536 0 252 1024 2,340
(X-X)*F

X= 10,508/40= 262.7 → 263 R= 345 – 236 = 109 C= 1+3.3log40 = 7

S= 7425.6= 86 L= R/C = 16

S= 7240*40/40-1=289600/39 CV= 86/292x%100= 29.45 → 29.5

S= 7,425.64

10
 :‫المصادر‬

https://mohassibn.blogspot.com/2015/10/blog-post_40.html )1

https://www.al-jazirah.com/2014/20140329/rj10.htm )2

11