TEMA PENEROKAAN UNSUR DALAM ALAM

TINGKATAN 2
BAB 5 AIR DAN LARUTAN
STANDARD 5.1 Sifat fizik air
KANDUNGAN
5.1.1 Menghuraikan dan berkomunikasi mengenai air.
STANDARD
PEMBELAJARAN 5.1.2 Menjalankan eksperimen dan berkomunikasi mengenai
proses penyejatan air dalam kehidupan harian.

Murid dapat :
OBJEKTIF 1. Menyenaraikan sifat fizik air
PEMBELAJARAN 2. Menyatakan kesan penyerapan dan pembebasan haba
terhadap keadaan jirim air
3. Menyatakan komposisi air
4. Menganalisis proses elektrolisis air
5. Menjelaskan kesan bendasing terhadap takat lebur dan takat
didih air
6. Menyenaraikan 4 faktor yang mempengaruhi kadar
penyejatan
5.1 Sifat Fizik Air
1.

- Air adalah cecair yang tidak berwarna, tidak berbau dan tidak mempunyai rasa.
- Air wujud dalam 3 keadaan jirim, iaitu pepejal (ais), cecair (air) dan gas (stim).
- Takat beku air 0 ºc
- Takat didih air 100 ºc
- Ketumpatan air adalah 1 g per cm3
- Mempunyai daya lekitan/ tegangan permukaan

2.

Haba diserap
Haba dibebaskan

3.
4
5

6.
Soalan Objektif

1 Berikut yang manakah merupakan sifat fizik air ?

A. Mempunyai warna, rasa dan bau
B. Mempunyai daya lekitan / tegangan permukaan
C. Takat didih air 104 ºc
D. Hanya wujud dalam keadaan pepejal sahaja

2. Antara proses berikut, yang manakah menyebabkan pembentukan embun di waktu

pagi?
A. Penyejatan
B. Pembekuan
C. Pemejalwapan
D. Kondensasi

3. Molekul air terdiri daripada _______ yang terikat secara kimia.

A. 1 atom oksigen dan 1 atom hydrogen
B. 1 atom oksigen dan 2 atom hidrogen
C. 2 atom oksigen dan 1 atom hidrogen
D. 2 atom oksigen dan 2 atom hydrogen

4. air suling +
beberapa titik asid
sulfurik cair

Apakah gas yang terkumpul di Q

P Q
 A. Oksigen
B. Nitrogen
C. Hidrogen
D. Karbon dioksida

5. Apakah kesan bendasing terhadap takat didih dan takat lebur air?
A. Meninggikan takat didih, Merendahkan takat lebur
B. Merendahkan takat didih , Meninggikan takat lebur
C. Meninggikan takat didih, Tiada perubahan
D. Tiada perubahan

6. Manakah antara berikut merupakan faktor- faktor penyejatan.

A. Isipadu air, Kelembapan udara, Tempoh masa air terdedah,
B. Tempoh masa air terdedah, Isipadu air
C. Kepekatan larutan, Isipadu air, Suhu persekitaran
D. Pergerakan udara, Luas permukaan air terdedah, Suhu persekitaran,
Kelembapan udara
Soalan Struktur

1. a) Rajah 1.1 menunjukkan peta buih. Tandakan (√ ) pada sifat fizik air

Rajah 1.1
 (2
markah)

b) Tandakan (✓) pada petak kosong bagi jawapan yang betul

i) Pembekuan ii ) Pendidihan

Haba diserap Haba diserap

Haba dibebaskan Haba dibebaskan

(2 markah)
2. Rajah 2.1 menunjukkan satu molekul air
 Rajah 2.1

a) Nyatakan formula bagi molekul air

………………………………………………………………………
( 1 markah)
b) Nyatakan unsur - unsur yang membentuk molekul air

………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
(2 markah)
c) Mengapakah air dikategorikan sebagai suatu sebatian. Terangkan

……………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………..
(2 markah)
3. Alif dan rakannya telah menyediakan susunan radas seperti dalam Rajah 3.1 bagi
proses elektrolisis air.
P Q air suling +
beberapa titik asid sulfurik cair

X Y

suis
bateri

Rajah 3.1

a) Namakan elektod

X:……………………………………………….

Y:…………………………………………………
(2 markah)
b) Namakan gas P dan gas Q yang terhasil daripada proses ini.

Gas P

Gas Q

(2 markah)

c) Nyatakan ujian pengesahan bagi gas P dan gas Q.

Gas Ujian pengesahan

Gas P

Gas Q

(2 markah)

d) Terangkan mengapa asid sulfurik cair ditambahkan ke dalam air

………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………
(2 markah)

e) Ramalkan nisbah isipadu gas yang dikumpulkan di P dan Q

………………………………………………………………………………………..
(1 markah)
4. Rajah 4.1 menunjukkan tiga helai sapu tangan P,Q dan R yang lembap. Sapu
tangan itu dibiarkan di bawah cahaya matahari selama dua jam.

a) Gariskan jawapan yang betul.

Penyejatan ialah proses di mana air bertukar menjadi wap air pada
(sebarang suhu, suhu tetap).
(1 markah)

b) Sapu tangan yang manakah lebih cepat mengering? Berikan alasan anda

………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………

(2
markah)

c) Nyatakan dua faktor lain yang mempengaruhi kadar penyejatan .

 ……………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………..

(2 markah)
d) Nyatakan satu aplikasi penyejatan dalam kehidupan harian

…………………………………………………………………………………………
.
(1 markah)

Soalan objektif. (6 markah )

1. B

2. D

3. B

4. C

5. A

6. D

Soalan subjektif
1 a Takat beku 0ºc √ (1 markah)
. Ketumpatan 1 g per cm3 √ (1
markah)
b i. Haba dibebaskan (1
. markah)
ii. Haba diserap (1 markah)
2. a H2O (1 markah)
.
 b Unsur Hidrogen dan oksigen (2 markah)
.
c. air ialah suatu sebatian kerana terdiri daripada dua atom hydrogen dan satu
atom oksigen yang bergabung secara kimia. (2
markah)
3. a X : Anod
. Y : Katod (2 markah)
b Gas P : Gas oksigen
. Gas Q : Gas hydrogen (2 markah)
c. Gas P : Kayu uji berbara menyala semula
Gas Q : Bunyi ‘pop’ terhasil apabila diuji dengan kayu uji bernyala (2 markah)
d Untuk membolehkannya mengalirkan arus elektrik dengan baik (2
. markah)
e 1: 2 (2 markah)
.
4 a sebarang suhu (2 markah)
b Sapu tangan R. Sapu tangan ini mempunyai luas permukaan yang lebih besar
berbanding P dan Q. (2
markah)
c - Suhu persekitaran - Pergerakan udara (2 markah)
d Mengeringkan makanan laut (1
markah)

Disediakan Oleh
ROSHAYATI BINTI SALLEH
SMA TAN SRI GHAZALI JAWI (SABK)

TEMA PENEROKAAN UNSUR DALAM ALAM

TINGKATAN 2
BAB 5 AIR DAN LARUTAN
STANDARD 5.2 Larutan dan kadar keterlarutan
KANDUNGAN
5.2.1 Menerangkan dengan contoh maksud larutan, keterlarutan
STANDARD 5.2.2 Menjalankan eksperimen bagi menentukan faktor yang
 PEMBELAJARAN mempengaruhi kadar keterlarutan

5.2.3 Menjelaskan dengan contoh maksud koloid dalam

kehidupan harian
5.2.4 Menghuraikan dan berkomunikasi mengenai kegunaan air
sebagai pelarut universal dalam kehidupan harian & industri
pembuatan.
5.2.5 Menunjuk cara contoh pelarut bukan air dan kegunaannya
dalam kehidupan.

Murid dapat :
OBJEKTIF 1. Menyatakan maksud zat terlarut, pelarut, larutan, ampaian
PEMBELAJARAN dan koloid
2. Membanding beza Larutan Cair, Larutan Pekat dan Larutan
Tepu
3. Menyatakan maksud keterlarutan dan 2 faktor yang
mempengaruhi kadar keterlarutan
4. Menyenaraikan sekurang-kurangnya 3 kepentingan air
sebagai pelarut universal
5. Menyenaraikan 5 contoh pelarut bukan air berdasarkan
kegunaannya dalam kehidupan

5.2 Larutan dan kadar keterlarutan

1

Apakah maksud koloid ?

📌Campuran dua atau lebih zat yang terlarut tersebar secara sekata
📌Suatu bentuk campuran di mana keadaannya terletak di antara larutan dan
ampaian.

2 MEMBANDINGKAN LARUTAN CAIR, LARUTAN PEKAT DAN LARUTAN

TEPU
3

4 Maksud Keterlarutan dan faktor- faktor yang mempengaruhi kadar

keterlarutan
5

6 CONTOH PELARUT BUKAN AIR DAN KEGUNAANNYA DALAM

KEHIDUPAN
Soalan Objektif
1. Bahan yang melarut dalam suatu cecair ialah _____

A. Pelarut
B. Larutan
C. Zat terlarut
D. Ampaian

2. Cecair yang melarutkan zat terlarut ialah

A. Pelarut
B. Larutan
C. Zat terlarut
D. Ampaian

3. Campuran yang terbentuk apabila zat terlarut melarut dalam cecair ialah _____

A. Koloid
B. Larutan
C. Zat terlarut
D. Ampaian

4. Rajah 4 menunjukkan 2 jenis larutan.

X Y
Rajah 4.0

Larutan X dan Y ialah larutan yang sama jenis dengan kepekatan yang berbeza. Pilih
pernyataan yang tepat tentang larutan X dan Y.

A. Larutan Y mempunyai kepekatan lebih rendah daripada larutan X

 B. Larutan Y lebih pekat berbanding larutan X
C. Larutan X mengandungi zat terlarut yang banyak
D. Larutan Y mengandungi pelarut yang sedikit

5. Campuran keruh yang mengandungi zat terlarut yang tidak melarut dalam suatu
pelarut dikenali sebagai

A. Larutan
B. Pelarut
C. Zat terlarut
D. Ampaian

6. Manakah antara berikut mempunyai kadar keterlarutan paling tinggi?

A. 1 sudu gula pasir dikacau dalam kopi panas

B. 2 sudu gula batu dicampur dengan air kelapa muda
C. 10 g serbuk milo dicampur dengan 50 ml air
D. 2 sudu gula dicampur dengan air sejuk

7. Yang manakah antara berikut merupakan pelarut semesta?

A. Eter
B. Alkohol
C. Air
D. Turpentin

8. _____ digunakan sebagai pencair cat.

A. Eter
B. Aseton
C. Air
D. Turpentin

Soalan Struktur
1. a) Padankan istilah yang berikut dengan maksudnya.

Istilah Maksud

i) Zat terlarut • • Campuran yang terbentuk apabila zat

terlarut melarut di dalam pelarut

ii) Pelarut • • Campuran yang terbentuk daripada zat

terlarut yang tidak larut di dalam pelarut

iii) Ampaian • • Campuran dua atau lebih zat terlarut yang

tersebar secara sekata

iv) Larutan • • Cecair yang boleh melarutkan bahan

lain

v ) Koloid • • Bahan yang boleh melarut di dalam

pelarut

(5 markah)

b) Isi tempat kosong dengan ‘tepu’, ‘cair’ atau ‘pekat’.

(i) (ii) (iii)

 Larutan …………… Larutan ………………. Larutan ………………

(mengandungi sangat (mengandungi banyak (mengandungi zat terlarut

sedikit zat terlarut) zat terlarut) yang maksimum)

(3 markah)

2. Rajah 2 menunjukkan tiga jenis larutan. Fahmi menyediakan ketiga-tiga larutan itu dengan
melarutkan gula dengan kuantiti yang berbeza ke dalam bekas-bekas tersebut.

K L M
Rajah 2

a) Berdasarkan rajah di atas kenalpasti

i) Larutan cair :………………………

ii) Larutan tepu :……………………….
iii) Larutan pekat :……………………..
(3
markah]

b) Banding bezakan antara ketiga-tiga jenis larutan tersebut.

………………………………………………………………………………………………..
 ……………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………………
( 3 markah]

c) Puan Lili sedang sibuk menyediakan satu teko air kopi di dapur ketika telefon
berdering. Dia memasukkan beberapa sudu gula ke dalam teko sambil bercakap di
telefon sehingga menghasilkan air kopi yang terlalu manis atas kelekaannya. Apakah
tindakan yang boleh diambil untuk mengurangkan rasa manis air kopi tersebut?
Terangkan jawapan anda

……………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
(2 markah)
d) Dalam satu aktiviti Sains, Laila telah memasukkan dua sudu tepung gandum ke
dalam segelas air dan mengacaunya untuk menghasilkan campuran X. Apakah
campuran X yang terhasil selepas tepung dimasukkan ke dalam air? Wajarkan
jawapan anda

…………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………..
(2 markah)

3. Rajah 3.1 menunjukkan graf keterlarutan tiga jenis bahan X,Y dan Z
 Rajah 3.1

a) Apakah maksud keterlarutan

……………………………………………………………………………………………….

(1 markah)

b) Nyatakan dua faktor yang mempengaruhi keterlarutan garam di dalam air.

………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………….
(2 markah)

c) Tandakan (√) pada pernyataan yang betul dan (×) pada pernyataan yang salah
berdasarkan graf keterlarutan di atas.
(i) Bahan X dan Z mempunyai keterlarutan yang sama pada
suhu 40ºC
(ii) Keterlarutan Z adalah yang paling banyak dipengaruhi oleh
peningkatan suhu
(2 markah)
e) Nyatakan dua contoh pelarut bukan air serta kegunaannya dalam kehidupan
seharian

……………………………………………………………………………………………….
 ……………………………………………………………………………………………….
(2 markah)
f) Jika anda ingin menyediakan suatu larutan syelek untuk mengecat sebuah meja
lama, apakah yang akan anda gunakan untuk melarutkan syelek tersebut ?

………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………..
(1 markah)

Soalan objektif. (8 markah )

1 C
2 A
3 B
4 B
5 D
6 A
7. C

8. D

Soalan subjektif
1 a
.

(i) Bahan yang boleh melarut di dalam cecair

(ii) Cecair yang boleh melarutkan bahan lain

Campuran yang terbentuk daripada zat terlarut yang

(iii) tidak larut

Campuran yang terbentuk apabila zat terlarut melarut di

(iv) dalam pelarut

Campuran dua atau lebih zat terlarut yang tersebar

(v) secara sekata
(5 markah )

i) Cair ii) Pekat iii) Tepu (3 markah)

2 a i) K
. ii) M
iii) L (3 markah)

b - Larutan cair mengandungi kuantiti zat terlarut yang sedikit di dalam pelarut,
. - larutan pekat mengandungi kuantiti zat terlarut yang banyak di dalam pelarut
dan
- larutan tepu mengandungi kuantiti zat terlarut yang maksimum / berlebihan di
dalam pelarut.
(3 markah)
 c. Puan Lili perlu menambahkan lebih banyak isi padu air ke dalam teko itu. Ini
adalah kerana semakin besar isi padu pelarut (air), semakin kurang nisbah zat
terlarut kepada pelarut. Maka, rasa manis air kopi dapat dikurangkan.
(2 markah)
d Campuran X ialah ampaian yang terdiri daripada campuran air dan tepung
. gandum. Ini kerana tepung gandum tidak dapat melarut di dalam air.
(2 markah)
3. a Katerlarutan sesuatu bahan ialah bilangan gram bahan yang dapat melarut dalam
. 100 cm³ air pada suhu tertentu untuk membentuk larutan tepu (1 markah)
b - sifat garam
. - suhu air (2 markah)
c. (i) √
(ii) ×
(2 markah)

d Alkohol, Turpentin,Eter, Kerosin (mana-mana dua) (2

. markah)
e Kloroform, Alkohol (1
. markah)

Disediakan Oleh
ROSHAYATI BINTI SALLEH
(SMA TAN SRI GHAZALI JAWI (SABK)
TEMA PENEROKAAN UNSUR DALAM ALAM
TINGKATAN 2
BAB 5 AIR DAN LARUTAN
STANDARD 5.3 Pembersihan dan pembekalan air
KANDUNGAN
5.3.1 Menunjuk cara kaedah pembersihan air
STANDARD 5.3.2 Menyelesaikan masalah mendapatkan bekalan air untuk
PEMBELAJARAN kegunaan harian
5.3.3 Membina model dan berkomunikasi mengenai sistem
pembekalan air.
5.3.4 Mewajarkan kelestarian air sebagai kunci kehidupan yang
sihat.

Murid dapat :
OBJEKTIF 1. Menyatakan 2 tujuan pembersihan air
PEMBELAJARAN 2. Menyenaraikan 4 kaedah pembersihan air
3. Menjelaskan bagaimana sistem pembekalan air berfungsi ke
rumah
4. Menyenaraikan sekurang-kurangnya 2 bahan pencemar air
dan cara mengatasinya
5.3 Pembersihan dan Pembekalan Air
1. Tujuan Pembersihan Air
 Air merupkan sumber semulajadi Bumi.
 Air meliputi 2/3 daripada permukaan Bumi.
 Walau bagaimana pun tidak boleh digunakan terus kerana menandungi
bendasing, mikrooganisma dan bahan terlarut.
 Air perlu dibersihkan dirawat supaya selamat di minum.
 Pembersihan air dapat menyingkirkan bau, rasa, warna, mikrooganisma dan
bahan terlarut.

2. Kaedah Pembersihan Air

3. Sistem Pembekalan Air

4 Bahan Pencemar Air dan Cara Mengatasi Pencemaran Air
Soalan Objektif
1 Antara berikut yang manakah paling tepat tujuan pembersihan air dilakukan

A. Merawat air supaya selamat digunakan

B. Menyingkirkan bendasing
C. Membunuh mikroorganisma
D. Untuk mendapatkan air yang jernih

2 Apakah proses penulinan air yang paling bersih

A. Penurasan
B. Pengklorinan
C. Pengenapan
D. Penapisan

3 Antara padanan berikut yang manakah betul

Kaedah Kehadiran
Zarah terampai Mikroorganisma Bahan terlarut

A. Penurasan √ √ √

B. Penyulingan × × ×

C. Pendidihan √ × ×

D. Pengklorinan × √ √
4. “
“Menguatkuasakan undang-undang contohnya berkaitan dengan cara
mengendalikan bahan buangan industri”

Berikut merupakan cara mengawal pencemaran air bagi bahan pencemar

A. Bahan buangan domestik

B. Bahan kimia dalam pertanian
C. Tumpahan minyak
D. Bahan buangan industri

Soalan Struktur
1. Rajah 1.1 menunjukkan dua kaedah pembersihan air

X Y

a) Namakan kaedah X dan Y

X: ……………………………………………………………………………………..
Y: ……………………………………………………………………………………..
(2 markah
)
b) Tuliskan Benar atau Palsu bagi pernyataan tentang kaedah pembersihan air
berikut
i
Air suling yang terkumpul dengan kaedah
 penyulingan sesuai dijadikan air minuman
kerana bebas daripada sebarang bendasing,
garam mineral dan mikroorganisma.

ii Hasil turasan tidak sesuai untuk terus diminum kerana

masih mengandungi mikroorganisma yang mungkin
berbahaya kepada kesihatan

iii Pendidihan dan kondensasi merupakan dua

perubahan jirim yang terlibat dalam kaedah
penyulingan

(3
markah)

2. Rajah 2.1 menunjukkan air yang diperoleh daripada sebatang sungai. Terdapat
lumpur dan zarah terampai dalam air sungai tersebut .

Rajah 2.1

a) Apakah kaedah pembersihan yang sesuai untuk menyingkirkan zarah

terampai itu?

……………………………………………………………………………………
(1 markah)
 b) Air yang terhasil daripada kaedah pembersihan yang dinyatakan di 2.1(a)
masih tidak sesuai untuk diminum. Berikan satu kaedah pembersihan air bagi
membolehkan air itu selamat untuk diminum. Terangkan kaedah tersebut.

………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………….
(2 markah)

c) Jadual di bawah menunjukkan dua kaedah pembersihan air. Tandakan (√ )

bagi menunjukkan bahan yang boleh disingkirkan daripada kaedah tersebut

Bahan yang disingkirkan

Kaedah Garam mineral Mikroorganisma
(i) Pengklorinan
(ii) Penyulingan

(3
markah)

3. Rajah 3 menunjukkan proses rawatan air di loji pembersihan sebelum dihantar

kepada pengguna

takungan
air penapisan rumah pam

pengoksidaan

B A
C

tangki air bersih rumah pam bekalan air bersih

 Rajah 3

a) Namakan bahagian yang berlabel A, B, C dan D pada rajah.

A : ……………………………………
B: …………………………………….
C: …………………………………….
D: …………………………………….
(4 markah)
b) Nyatakan fungsi alum dan kapur mati dalam proses rawatan air

Alum :…………………………………............................................
Kapur mati :………………………………………………………....................
(2 markah)

c) Namakan dua bahan yang ditambah di bahagian D dan kepentingnnya

………………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………
(2
markah)

d) Susunkan langkah-langkah dalam proses pembersihan air mengikut urutan

yang betul.

P : Penurasan R : Pengenapan

Q : Pengklorinan dan
pemfluoridaan S : Penggumpalan

…………………………………………………………………………………
 (2
markah)

e ) Nyatakan dua kaedah terkini untuk membunuh mikroorganisma dalam air

………………………………………………………………………………………..

………………………………………………………………………………………..
(2 markah
)

g) Terangkan cara-cara untuk mengawal pencemaran air di negara kita

………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………
(2 markah)
Soalan Objektif. (4 Markah )
1 A
2 B
3 B
4 D
Soalan subjektif
1 a. X: Pendidihan
Y: Penurasan (2 markah)
b. (i) Palsu
(ii)Benar
(iii)Benar (3
markah)
2 a. Penurasan (1
. markah)
b. Kaedah pendidihan. Kaedah ini dilakukan dengan memanaskan air hingga
mendidih. (2
markah)
c. Bahan yang disingkirkan
Kaedah Garam mineral Mikroorganisma
(iii) Pengklorinan √
(iv) Penyulingan √ √
(3 markah)

3 a. A : Penggumpalan B : Pengenapan
. C : Penurasan D : Pengklorinan dan pemfluoridaan
(4 markah)
b. Alum : menggumpal zarah-zarah terampai
Kapur mati : mengurangkan keasidan air (2 markah)
c. - Klorin untuk membunuh mikroorganisma di dalam air.
- Natrium fluorida untuk mencegah pereputan gigi. (2 markah)
d. S→R→P→Q (2 markah)
e. – Menggunakan ozon
 – Menggunakan cahaya ultraungu (2 markah)
f – Menaik taraf sistem pembentungan di seluruh negara
– Mendidik masyarakat tentang cara pembuangan sampah yang betul
– Menyediakan kemudahan sanitasi yang sempurna di kawasan pedalaman
– Menguatkuasakan undang-undang untuk memastikan bahan buangan industri
dirawat sebelum dibuang ke dalam sungai
Mana-mana dua jawapan di atas (2 markah)

Disediakan Oleh :
ROSHAYATI BINTI SALLEH
(SMA TAN SRI GHAZALI JAWI (SABK)