Jak to ugryźć?

- Gramatyka -

Autor: Joanna Pasek

Grafik: Firat Kocaman

PDF
Gdyby tylko nie trzeba było na lekcjach tłumaczyć zawiłości gramatyki języka polskiego albo
lepiej gdyby tak chociaż usunąć część wyjątków... O ile łatwiej i przyjemniej prowadziłoby się
takie lekcje. Frustracja spowodowana gramatyką, którą często obserwujemy u naszych uczniów
niestety bardzo negatywnie odbija się na ogólnej atmosferze lekcji i zniechęca do podejmowania
kolejnych prób zrozumienia reguł, zapamiętania wyjątków czy opanowania konkretnych struktur.

Oczywiście ktoś może powiedzieć, że można uczyć się języka z pominięciem gramatyki. I
zapewne jest to możliwe. Pytanie tylko, jak bardzo będzie to skuteczne i na ile nie będzie jednak
ograniczać możliwości językowych uczniów. Znajomość struktur gramatycznych daje uczniom
zdecydowanie więcej swobody językowej. Mogą wyrażać więcej i lepiej.

Należałoby się więc raczej zastanowić, jak uczyć gramatyki nie tylko skuteczniej, ale i przyjemniej.
Jest na to kilka sposobów, o których tutaj przeczytacie. Oczywiście nie chodzi o zupełne
wyeliminowanie dryli gramatycznych, ale raczej o to, co zaproponujemy naszym uczniom po
takich drylach. Pomysły na różne gry i ćwiczenia, które tutaj znajdziecie pozwolą Wam również
znacznie ograniczyć liczbę monotonnych ćwiczeń typu uzupełnij, podkreśl lub dopasuj. A to
niezwykle ważne, zwłaszcza kiedy pracujemy z uczniami „uczulonymi na gramatykę”.

„Uczuleni na gramatykę” to oczywiście żartobliwe określenie uczniów, którzy nie chcą nawet
słyszeć słowa gramatyka na lekcjach i uparcie twierdzą, ze nauczą się języka bez znajomości
jakichkolwiek reguł. Może warto się na chwilę zatrzymać i zastanowić, dlaczego mają takie
podejście do nauki. Bardzo często wynika to ze złych doświadczeń, jakie mieli próbując
zrozumieć gramatyczne zależności. Często czuli się przytłoczeni mnogością reguł, końcówek
i wyjątków. Niekiedy uczono ich gramatyki dla samej gramatyki bez żadnego osadzania w
kontekście czy praktycznego zastosowania w mówieniu. Nic dziwnego więc, że na gramatykę
reaguję wręcz alergicznie. Naszym zadaniem jest pokazać im, jak zrozumienie i opanowanie
różnych form i struktur znacznie przyspieszy ich postęp w języku i da niesamowitą swobodę w
wyrażaniu swoich myśli.

Nie jest to jednak wcale takie łatwe zdanie, dlatego kolejna cześć Jak to ugryźć? została
poświęcona właśnie nauce gramatyki. Co tutaj znajdziecie tym razem? Na pewno krótkie
omówienie elementów koniecznych do skutecznej nauki gramatyki oraz mnóstwo pomysłów.
Jakich? Po pierwsze na to, jak angażować do pracy wszystkich uczniów i stymulować do
dłuższych wypowiedzi przy użyciu nowo poznanych form gramatycznych. Po drugie, jak
przemycać gramatykę w ćwiczeniach leksykalnych i konwersacyjnych? I po trzecie, jakie
ćwiczenia wykorzystać, kiedy uczeń odmawia tradycyjnej nauki i nawet nie chce widzieć tabelek
czy końcówek? Znajdziecie tu również bardzo uniwersalne gry i ćwiczenia, które możecie
wypełnić dowolną zawartością gramatyczną. Są to takie zadania językowe, które nie tylko
pomogą Wam przećwiczyć czy powtórzyć konkretne zagadnienia, ale wprowadzą na Wasze
zajęcia mnóstwo śmiechu i dobrej zabawy.
 Grywalizacja, gamifikacja, gryfikacja...
Grywalizacja znalazła swoje zastosowanie w wielu dziedzinach naszego życia, m.in. w marketingu, rozwoju osobistym,
szkoleniach, a także w edukacji. I właśnie wykorzystanie grywalizacji, czy jak kto woli gamifikacji lub gryfikacji w nauczaniu
jest dla nas tutaj kluczowe.

Zacznijmy od tego, czym jest grywalizacja. Jest to nic innego, jak wykorzystanie elementów i mechanizmów gier w różnych
działaniach grupy w celu zwiększenia zaangażowania owej grupy. Jako nauczyciele wiemy, że skuteczność nauczania jest
w dużej mierze uzależniona od tego, jak zaangażowani są nasi uczniowie. I jeżeli istnieje narzędzie, które pozwoli nam to
zaangażowanie zwiększyć, powinniśmy z niego jak najczęściej korzystać.

Już samo zwiększenie zaangażowania uczniów byłoby wystarczającą korzyścią, aby zacząć stosować grywalizację na
zajęciach. Tych korzyści jest jednak o wiele więcej. Wspólne rozwiązywanie problemów zwiększa motywację do dalszej
nauki. Współzawodnictwo i współpraca na zajęciach wyposażają uczniów w umiejętności społeczne i świadomość
kulturową, a to jest niezwykle ważne, zwłaszcza kiedy pracujemy w grupach wielonarodowościowych. Emocje pojawiające
się przy okazji różnych gier czy zadań pomagają zapamiętać więcej i na dłużej. Stanowią one bowiem swoisty filtr, który
decyduje o tym, jakie informacje zostaną przyjęte i przechowane w naszej pamięci.

Nie możemy również zapominać o dobrej zabawie, która jest niejako skutkiem ubocznym wprowadzenia grywalizacji na
zajęcia językowe. Ostatecznie i nieodwracalnie usuwa nudę z każdych zajęć.

Przekonani do stosowania grywalizacji? Mam nadzieję, że tak. To jeszcze tylko informacja o tym, jakiego rodzaju gry czy
ćwiczenia językowe będą realizowały funkcje grywalizacji najlepiej.

Świetnie sprawdzą się tutaj wszelkiego rodzaju quizy czy łamigłówki, np. labirynty, planszówki, tabu językowe. Możemy
również wykorzystać ćwiczenia na czas czy dołożyć elementy ruchu do bardziej tradycyjnych ćwiczeń. Realizowanie
różnych projektów językowych czy odgrywanie ról to także formy grywalizacji.

Kontekst i praktyczne zastosowanie

Najgorszym, co możemy zafundować naszym uczniom to tak zwana sztuka dla sztuki. Uczymy się gramatyki, aby
móc uzupełnić luki w żmudnych i nudnych ćwiczeniach, czy napisać kolejny test. Nie osadzamy w kontekście czy nie
pokazujemy, jakie wypowiedzi możemy budować w oparciu o nowo poznaną strukturę. Oczywiście faza automatyzacji
jest niezwykle ważna. Nie może ona jednak dominować na naszych zajęć. Sporą część tej automatyzacji uczniowie
mogą również wykonać samodzielnie w ramach zadania domowego. Starajmy się, aby na lekcji ćwiczyć gramatykę w
konkretnych kontekstach i wykorzystywać różne formy i struktury do budowania wypowiedzi w języku polskim zarówno
w formie monologów, jak i dialogów.

Pamiętajmy, że język to przede wszystkim komunikacja. Pokażmy naszym uczniom, co mogą wyrazić za pomocą nowego
przypadka albo czego się mogą dowiedzieć od swoich kolegów czy koleżanek przy użyciu strony biernej. Nie czekajmy
na zajęcia poświęcone mówieniu, aby rozgadywać naszych uczniów. Wykorzystujmy gramatykę do doskonalenia
umiejętności mówienia w języku polskim.

3
 Łączenie nauki gramatyki z nauką słownictwa
Zdaję sobie sprawę z tego, jak szaleńczo to brzmi. Po co jeszcze dokładać i utrudniać? Po pierwsze po to, żeby uczniowie
nie czuli, że to trochę sztuka dla sztuki. Ale o tym była już mowa powyżej. Po drugie, dlatego że tak jest bardziej naturalnie.
Skuteczne uczenie się języka nie polega na uczeniu się jego elementów w izolacji. Poza tym, przy takim połączeniu
wszyscy są zadowoleni. Ci uczniowie, którzy wolą skupić się na słownictwie dostaną trochę nowych zwrotów, idiomów
czy powiedzonek, a ci którzy chcą poćwiczyć daną strukturę gramatyczną będą mieli ku temu okazję. I wilk syty, i owca
cała.

Jeszcze lepiej, jeżeli takie połączenie gramatyki i słownictwa wzmocnimy jakimś ćwiczeniem na mówienie. Dobrze
sprawdzą się tu ćwiczenia wieloetapowe. Najpierw uzupełniamy jakieś formy gramatyczne w zdaniach, w których
pojawiają się nowe słówka, a następnie wykorzystujemy te same zdania do konwersacji. Pamiętajmy o interesującej
tematyce. Kontrowersyjne zagadnienia czy tematy z przymrużeniem oka zachęcają do mówienia nawet tych najbardziej
opornych.

A teraz trochę konkretów. Istnieje wiele uniwersalnych typów gier, które pozwolą Wam w ciekawy i angażujący sposób
przećwiczyć dowolne zagadnienia gramatyczne. Poniżej lista tych najbardziej skutecznych i zarazem najbardziej lubianych
przez uczniów.

1. Gramatyka na słodko
To gwarancja bezbolesnej nauki przypadków i składni. Potrzebujemy jedynie trochę kolorowych cukierków. Ważne, aby
różniły się od siebie wyglądem.

Jak przeprowadzamy tę grę?

• dzielimy grupę na pary lub mniejsze zespoły

• każdy zespół losuje kilka cukierków (liczbę ustalamy wcześniej)
• zapoznajemy uczniów ze znaczeniem każdego cukierka (przypisana mu część mowy lub przypadek)
• wyjaśniamy zadanie (ułożenie zdania z wylosowanymi elementami - cukierkami)
• ustalamy limit czasu (na przykład 2 minuty)
• za poprawnie ułożone zdania przyznajemy punkty
• ponownie losujemy cukierki i układamy zdania
• po kilku rundach podliczamy punkty i wyłaniamy zwycięzcę

Cukierki możemy oczywiście zastąpić czymś innym. Mogą to być kolorowe nakrętki od butelek, powycinane kształty z
papieru kolorowego, pionki z gier planszowych czy nawet bierki. Chodzi o to, aby gramatykę potraktować trochę jak
puzzle. Fizyczne układanie kolorowych elementów i zmiana ich położenia w zdaniu są zdecydowanie bardziej stymulujące
dla uczniów niż zwykłe uzupełnianie luk. Na pewno zostanie to też docenione przez kinestetyków.

4
2. Wyrzuć sobie zdanie!
Kolejna propozycja, która pozwoli nie tylko powtórzyć czy utrwalić różne części zdania, ale również da uczniom wiarę
w to, że ich umiejętności językowe nie ograniczają się do wpisywania pojedynczych słów w luki. Uwierzą, że potrafią
budować całe zdania. Zarówno ta, jak i poprzednia gra to propozycje raczej dla niższych poziomów.

Jak gramy?

• przygotowujemy zestaw słów (uwzględniamy różne części mowy i zdania)

• każdej części mowy przypisujemy konkretną ilość oczek na kostce
• uczniowie kolejno rzucają kostką i zapisują wylosowane słowa
• z wylosowanych słów tworzą całe zdania
• muszą pamiętać o tym, aby zmieniać formy wylosowanych słów, tak aby zbudować zdania poprawne gramatycznie
• mogą również dopisać kilka swoich wyrazów

5
3. Guns, bombs and angels
To bardzo popularna gra, niezwykle często wykorzystywana w nauczaniu języka angielskiego. Niestety nie ma swojego
odpowiednika w języku polskim, a dosłowne tłumaczenie nazwy tej gry brzmi, co tu dużo mówić, dosyć topornie. Poza
tym wykorzystywanie symboli broni czy bomb na planszach do gry nie jest, zwłaszcza teraz, najlepszym pomysłem.
Symbole te jednak łatwo zastąpić innymi. Można w nich nawiązać do tematyki gry albo dać się ponieść wyobraźni i
zaproponować jakieś bardziej kreatywne oznaczenia.

Aby objaśnić zasady gry, posłużę się symbolami, które często sama stosuje w tej grze. Ale o symbolach za chwilę.
Zaczynamy od podzielenia naszej grupy na dwa mniejsze zespoły i przyznania im na start po 10 punktów. Później
pokazujemy uczniom pustą planszę. Taką, jaką widzicie poniżej.

A B C D E

Następnie informujemy uczniów, że na każdym polu został ukryty jeden symbol oraz zadanie do wykonania. Treść zadania
zależy od tego, co chcemy powtórzyć czy przećwiczyć. Dlatego też tę grę z powodzeniem możecie wykorzystać na każdym
poziomie zaawansowania. Każdy symbol to konkretna liczba punktów, którą uczniowie mogą otrzymać za poprawne
rozwiązanie zadania.

Trudność zadań możemy oczywiście dopasować do liczby punktów. Im trudniejsze zadanie, tym więcej punktów do
zdobycia. Poniżej przykład planszy z rozmieszczonymi symbolami i ich znaczeniem. W oryginalnej wersji gry nie przyznaje
się punktów, a odbiera życia drużynie przeciwnej (duża i mała broń). Takie życie można też stracić lub zyskać (bomba i
anioł). W zaprezentowanej poniżej wersji zdobywamy lub tracimy punkty. Możemy też odwrócić punktację, ale jedynie
jeżeli jest to z korzyścią dla drużyny, która wylosowała ten symbol. W przeciwnym razie nie miałoby to sensu. Drużyny
same wybierają dowolne pola na planszy, nie używamy kostek do ich losowania.

6
 A B C D E

+2 pkt +4 pkt -50% dla rywali odwrócenie punktacji

I to tyle. Proste, prawda?

4. Licytacja
To kolejna z gier, którą wykorzystacie niezależnie od poziomu uczniów. Wielu nauczycieli uważa, że lepiej sprawdza
się z dziećmi. Nie jestem tego taka pewna. Widziałam wielu całkiem już dorosłych uczniów mocno zaangażowanych w
licytację.

Na czym polega ta gra? Krótko mówiąc na licytowaniu. Grę tę przeprowadzamy z podziałem na mniejsze zespoły. Każdy
zespół dostaje na start jakąś kwotę pieniędzy, powiedzmy 200 zł (oczywiście tylko na papierze). Za te pieniądze zespoły
mogą kupować licytowane zdania, jeżeli uważają, że potrafią je poprawnie uzupełnić. Powinni jednak starać się rozsądnie
dysponować pieniędzmi, gdyż każde poprawnie uzupełnione zdanie daje im tylko 1 punkt. Wygrywa zespół, który
zdobędzie najwięcej punktów.

Treść zdań oraz trudność ich uzupełnienia zależy od poziomu uczniów, z którymi pracujemy oraz oczywiście tego, co
akurat chcemy z nimi przećwiczyć. Pamiętajmy, aby zdania licytować pojedynczo. Natomiast samo uzupełnianie tych
zdań możemy przeprowadzać za każdym razem, kiedy sprzedamy jakieś zdanie lub już po zakończeniu całej licytacji.
Gdybyśmy jeszcze przypadkiem znaleźli jakiś młotek aukcyjny lub coś, co może pełnić jego funkcję, zaangażowanie i
świetna zabawa gwarantowane.

7
5. Łamigłówki
Świetnie angażują do pracy wszystkie umysły ścisłe. I to do tego stopnia, że uczniowie zapominają, że pracują z językiem.
Liczy się problem do rozwiązania, a gramatyka jest tu przyswajana raczej mimochodem. I o to nam chodzi. O przemycanie
gramatyki w różnych aktywnościach językowych bez zbędnego obciążania teorią czy zbyt długą automatyzacją.

Jakie łamigłówki sprawdzają się najlepiej? Wszelkiego rodzaju rozsypanki, zarówno słów, jak i całych zdań. Możemy
na przykład zaproponować rozsypanki z czasownikami, które łączą się z dopełniaczem. Po ułożeniu liter we właściwej
kolejności, możemy te same czasowniki wykorzystać w pytaniach, na które uczniowie będą odpowiadać w parach lub
na forum grupy. Mogą to być również rozsypane pytania, w których musimy uporządkować słowa. Poziom rywalizacji
możemy łatwo zwiększyć poprzez ograniczenie czasu na wykonanie takiego zadania lub przeprowadzenia go w formie
wyścigu.

Większość uczniów uwielbia również labirynty, w których drogę do wyjścia znajdujemy poprzez poruszanie się przez pola,
które mają ze sobą coś wspólnego, np. czasowniki z tej samej koniugacji lub rzeczowniki, które w konkretnym przypadku
przyjmują tę samą końcówkę. Szukanie elementów wspólnych jest również dobrym pomysłem. Nie potrzebujemy tu dużo
przygotowań. Wystarczy na przykład stworzyć kilka pól czy ramek, do których wpiszemy pytania w danym przypadku z
pominięciem przyimka. Zadaniem uczniów będzie odnalezienie przyimków, które mogą być wykorzystane do uzupełnienia
każdego pytania w danym polu.

Jeżeli lubicie łamigłówki, to znajdziecie ich sporo zarówno w Pogadankach z Przypadkami, jak i w naszym najnowszym
e-booku Odkryj Czasownik.

6. Historyjki łańcuchowe
One są dobre na wszystko. Na przemycenie gramatyki czy słownictwa, na zwiększenie zaangażowania grupy, na
integrację grupy, a nawet na doskonalenie umiejętności pisania. Najlepiej przeprowadza się je na zajęciach w klasie, ale
na tych online też jest to możliwe. Najważniejsza wiadomość dla nauczycieli jest taka, że nie wymagają od nas zbyt wiele
przygotowania czy pracy już na samej lekcji.

Dla tych, którzy nigdy nie przeprowadzali takiego ćwiczenia na lekcji, krótka instrukcja.

Ćwiczenie typu historyjka łańcuchowa polega na wspólnym napisaniu krótkiego opowiadania. Uczniowie podają sobie
kolejno kartkę z historyjką i dopisują swoją część ( jeden uczeń kończy jedno zdanie). Należy zaznaczyć uczniom, aby
zaginali dopisany przez siebie fragment tak, aby kolejny uczeń nie widział tego fragmentu.

Jeżeli przeprowadzamy to ćwiczenie w formie online, musimy zrezygnować z ukrywania uzupełnieniowych już fragmentów
historyjki. Wtedy dobrym pomysłem jest stopniowe odkrywanie tekstu. Na początku widzimy tylko pierwsze zdanie i to
właśnie zdanie uzupełnia pierwszy uczeń. Następnie odkrywamy drugie i potem kolejne. W ten sposób uczniowie nie
będą mogli przewidzieć, jakie zdania pojawią się w dalszej części historyjki.

Spróbujcie, a na pewno będziecie wracać do historyjek łańcuchowych częściej niż się spodziewacie.

8
7. Mów przez dwie minuty!
Najlepsze ćwiczenie na „przegadanie” gramatyki. Większość z Waszych uczniów w ogóle pewnie nie zauważy, że ćwiczy
jakieś zagadnienie gramatyczne. Cała uwaga i wysiłek uczniów idzie na to, aby nieprzerwanie mówić na jakiś temat przez
dwie minuty.

Temat oczywiście zależy od Was. To ćwiczenie świetnie sprawdza się przy powtórkach stopniowania, czasów czy aspektu.
Uczeń w swojej dwuminutowej wypowiedzi będzie musiał użyć którychś z tych form, bo tak już zostało to narzucone w
pytaniu.

A dodatkowo pomożemy uczniom w pozbyciu się strachu przed mówieniem. Tu nie ma czasu na strach, trzeba mówić i to
przez całe dwie minuty. Jeżeli chcecie wprowadzić jakiś element zabawy, użyjcie śmiesznego czasomierza. W Internecie
z łatwością znajdziecie mnóstwo stron z zabawnymi stoperami.

8. Papier, kamień, nożyce z twistem

Dlaczego z twistem? Bo oryginalna gra jest tu jedynie elementem ćwiczenia. Już wyjaśniam, jak w to gramy.

Przygotowujemy zestaw ok. 20 pytań i odpowiedzi. Ich liczba zależy od wielkości grupy, a treść od tego, co akurat chcecie
przećwiczyć. Zestaw ten należy wydrukować i pociąć. Pamiętajmy o tym, aby na jednym pasku znajdowało się tylko jedno
pytanie lub jedna odpowiedź.

Uczniowie losują po kilka pasków. Następnie chodzą po klasie i odczytują sobie nawzajem swoje pytania oraz odpowiedzi.
Jeżeli znajdą swoją parę, przechodzą do kolejnego etapu, czyli gry: papier, kamień, nożyce. Osoba, która pokazała silniejszy
symbol zatrzymuje oba paski i tym samym zdobywa jeden punkt. Po odnalezieniu wszystkich par, podliczamy zdobyte
punkty i wyłaniamy zwycięzcę.

9. Nazwij 3...
To ćwiczenie również ma spory potencjał i podobnie jak wiele wspomnianych już gier nie wymaga zbyt dużego nakładu
pracy. W szybki sposób możemy powtórzyć dowolne formy gramatyczne, a jeżeli do tego dobrze skonstruujemy polecenia
to mamy gotowe ćwiczenie na mówienie.

Wystarczy przygotować zestaw wydrukowanych na paskach poleceń, z których każdy będzie się zaczynał od słów:
nazwij trzy. To co pojawi się na tych paskach później, znowu będzie zależało od tego, co planujemy poćwiczyć. Jeżeli są to
akurat czasowniki modalne to przykładowe polecenie może brzmieć tak: Nazwij trzy rzeczy, których nie powinieneś robić
na dzień przed ważnym egzaminem. Uzasadnij swoją odpowiedź. A jeżeli ćwiczymy w danym momencie stronę bierną, to
jedno z naszych poleceń będzie brzmiało następująco: Nazwij trzy najlepiej napisane książki. Wyjaśnij, dlaczego wybrałaś
/ wybrałeś właśnie te trzy.

9
10. Materiały wizualne
To taka wisienka na torcie. Materiały wizualne dają nam nieograniczone możliwości. To prawda, że najlepiej sprawdzają
się do doskonalenia umiejętności mówienia, ale jeżeli traktujemy gramatykę jako jedno z narzędzi, które pozwala mówić
więcej i lepiej, to materiały wizualne są tu zdecydowanie niezbędne.

Możemy opisywać dowolne obrazy czy ilustrację. Na niższych poziomach świetnie sprawdzą się tu obrazy ukazujące
codzienne życie w latach 50. i 60. w Stanach Zjednoczonych. Rodzinne spotkania przy stole, spacery w parku czy
codzienne obowiązki domowe to wręcz idealne ilustracje do utrwalania form czasu teraźniejszego.

Na wyższych poziomach możemy zaproponować zadania wymagające trochę więcej kreatywności. Zapewne większość z
Was słyszała o marudnym kocie (Grumpy Cat). Swego czasu był prawdziwą gwiazdą Internetu i gościł na wielu memach.
Z łatwością znajdziecie mnóstwo zdjęć z tym kotem. Jak je jednak wykorzystać do nauki gramatyki? Łatwiej niż
myślicie. Wystarczy przygotować kilka zdjęć z naszym uroczym kotem i poprosić uczniów o wymyślenie powodów,
dlaczego kot jest taki niezadowolony na każdym z tych zdjęć. Świetne ćwiczenie na powtórkę czasu przeszłego.

Jeżeli lubicie pracę z materiałami wizualnymi, powinniście również sięgać po karty Dixit, komiksy czy nawet memy. Jeżeli
narzucimy uczniom, jakich struktur muszą używać do tworzenia historyjki, uzupełniania dymków w komiksach czy nawet
tworzenia memów, to bardzo szybko i to zupełnie przy okazji utrwalą te formy gramatyczne, na których najbardziej nam
zależy.

Na koniec chcielibyśmy się z Wami podzielić naszymi autorskimi pomysłami na gry językowe, które pochodzą z naszych
dwóch e-booków: Pogadanki z Przypadkami oraz Odkryj Czasownik. Znajdziecie w nich zarówno elementy grywalizacji,
osadzanie w kontekście, łączenie z innymi elementami języka, angażujące tematy oraz nieco odmienne od tradycyjnego
spojrzenie na gramatykę.

10
 Nowe, lepsze życie...
Nowe, lepsze życie .. to propozycja ćwiczenia na utrwalenie form dopełniacza, dedykowana uczniom na poziome A2.
Łączy w sobie elementy łamigłówki oraz ćwiczenia konwersacyjnego. Zadanie składa się z kilku części:

I. Uczniowie pracują indywidulanie i uzupełniają pytania prawidłowymi formami czasowników. Aby to zrobić, muszą
odpowiednio uporządkować litery podane w nawiasach. Jeżeli pracujemy ze słabymi grupami, uczniowie mogą również
wykonać tę część zadania w parach.

II. Sprawdzamy poprawność zapisanych przez uczniów czasowników. Następnie uczniowie wzajemnie zadają sobie
pytania. Pracujemy całą grupą lub w parach.

III. Uczniowie wracają do pracy indywidualnej. Najpierw krótko opisują, jak wygląda ich życie. Skupiają się na tym, czego
jest za dużo oraz czego im brakuje. Następnie tworzą nową, lepszą wersję swojego życia. Mogą, ale nie muszą korzystać
z dołączonych do ćwiczenia sugestii.

IV. Uczniowie prezentują rezultaty swojej pracy na forum grupy. Warto wtedy zadać im kilka dodatkowych pytań na temat
prezentowanych treści, np.:
• Co cię najbardziej teraz denerwuje w twoim życiu?
• Czy myślisz, że będziesz szczęśliwszy/szczęśliwsza, kiedy wprowadzisz te zmiany?
• Która zmiana jest dla ciebie najważniejsza?
• Czego potrzebujesz zdecydowanie najwięcej w swoim nowym, lepszym życiu?

Odpowiedzi:

1. pożyczasz 5. spróbować 9. życzysz

2. korzystasz 6. używasz 10. nauczyć
3. boisz 7. potrzebować
4. słuchasz 8. zrezygnować

Coś poszło nie tak!

To z kolei pomysł na to, jak w trochę mniej standardowy sposób przećwiczyć miejscownik. Znajdziemy tu elementy
grywalizacji, osadzanie gramatyki w kontekście oraz rozbudzanie kreatywności uczniów. Zadanie to przeznaczone jest
również dla uczniów na poziomie A2.

Gra składa się z dwóch etapów. Na każdym z nich uczniowie pracują w parach lub małych grupach.

I. Uczniowie wpisują podane słowa w formie miejscownika, dopisując przed nimi odpowiednio w lub na. Po upływie
ustalonego wcześniej limitu czasu sprawdzamy poprawność zapisanych form.

II. Uczniowie wymyślają po dwie lub trzy propozycje, co mogło pójść nie tak w tych miejscach. Przyznajemy punkty
jedynie za pomysły, które nie pojawiły się w innych grupach. Wygrywa zespół, który zdobędzie najwięcej punktów.

Grę można również przeprowadzić na zajęciach indywidualnych. Rezygnujemy wtedy oczywiście z przyznawania
punktów i prosimy ucznia o wymyślenie po jednej propozycji do każdego miejsca.
11
12
13
Więcej takich gier znajdziecie w naszym e-booku:

Pogadanki z Przypadkami
 Obchód po czasownikach ruchu
Obchód po czasownikach ruchu to świetne ćwiczenie na powtórzenie i utrwalenie tych form czasownika na poziomie
B1. Tym razem zamiast skupiać się na prawidłowej odmianie czasowników, koncentrujemy się na sytuacjach, w których
możemy je wykorzystać. Znajdziemy tu też sporo elementów grywalizacji.

Dzielimy grupę na mniejsze zespoły. Każdy zespół kolejno losuje pytanie z czasownikiem ruchu. Następnie podaje
przynajmniej dwa przykłady, w których można wykorzystać dany czasownik. Aby zwiększyć rywalizację, możemy ustalić
limit czasu, np. 90 sekund. Drużyny dostają punkt za podanie dwóch przykładów.

Zamiast losowania poszczególnych pytań, możemy przeprowadzić tę grę jako formę wyścigu. Każda para lub mała grupa
uczniów dostaje całą planszę ze wszystkimi pytaniami. Uczniowie pracują na czas. Wygrywa zespół, któremu uda się
prawidłowo podać po dwa przykłady na zastosowanie wszystkich czasowników ruchu z planszy.

Co oni mieli na myśli?

To propozycja na połączenie nauki gramatyki z nauką słownictwa, przeznaczona do pracy z uczniami na poziomie B2.
Takie 2 w 1 :)

Gra Co oni mieli na myśli? na myśli składa się z dwóch części. Są one jednak niezależne od siebie i dlatego możemy
przeprowadzić obie lub tylko jedną.

W pierwszej części gramy całą grupą lub z podziałem na pary. Każdy uczeń lub każda para rzuca kostką dwa razy i
tym samym otrzymuje konkretne pole na planszy. Na każdym polu znajdują się krótkie wiadomości, które zostały
napisane językiem potocznym. Pojawiają się w nich różne powiedzonka, idiomy a nawet slang. Zadaniem uczniów jest
wytłumaczenie, co autor wiadomości miał na myśli.

Tłumacząc sens wiadomości, uczniowie powinni używać struktur mowy zależnej:

On powiedział, że .... On zapytał, czy.... On kazał ci...
Ona poprosiła, żebyś..... Ona myśli, że... Ona narzeka, że...

W drugiej części mamy odwrotną sytuację – musimy odtworzyć oryginalną wiadomość. Uczniowie kolejno losują
czasowniki. Wykorzystujemy do tego rzut monetą. Układają z nimi zdania, np. Franek zasugerował kino dziś wieczorem.
Wtedy reszta grupy próbuje zapisać oryginalną wiadomość, np. Może pójdziemy dziś wieczorem do kina? Pamiętajmy, że
w tej części gry nie ma tylko jednej poprawnej odpowiedzi. Uczniowie mogą stworzyć wiele prawidłowych oryginalnych
wiadomości.

15
 OBCHÓD PO CZASOWNIKACH RUCHU...
CZASOWNIKI RUCHU • B1

Co możesz przepłynąć? Przez co możesz przejechać? Pod czym możesz przejść?

Co możesz objechać? Na co możesz wejść? Z czego możesz zbiec?

Co może nadejść? Co można obchodzić? Co można dowozić?

Co lub kto może się rozejść? Przez co można przechodzić? Kogo i gdzie możesz podwieźć?

Mogę odejść od / z: Mogę odwieźć: Mogę wynieść:

Co może chodzić? Co się może rozpływać? Co można roznosić?

Gdzie możesz wjechać? Do czego możesz podejść? Do kogo możesz przyjść?

Co może nadlecieć? Gdzie możesz wbiec? Co można przewozić?

Mogę zjechać z: Mogę wyjść z: Mogę dopłynąć do:

Co może odlatywać? Co może przejść? Mogę dojść do:

16
 CO ONI MIELI NA MYŚLI?
MOWA ZALEŻNA • B2

1 2 3 4 5 6

I co z tego, że Mój szef

Moi sąsiedzi
byłeś chory? Nie zawracaj Weź się w ciągle szuka
1 Wyluzuj! działają mi na
Mam to w mi głowy! garść! dziury w
nerwy.
nosie! całym.

Znowu
Nadgodziny? Mam ich po
wróciliśmy Głowa do
2 Nie ma Umowa stoi. dziurki w Daj mi spokój!
do punktu góry!
mowy! nosie.
wyjścia.

Nie
martw się. O co ci Na pewno Jaja sobie
3 Spadaj! Coś nie tak?
Dotrzymam chodzi? dasz radę! robisz?
słowa.

Byłem w Mam teraz

Spotkanie Dzisiaj nie
Ale miałaś tej nowej Wszystko się w pracy
4 poszło jak po dam rady.
farta! restauracji. ułoży! urwanie
maśle. Padam z nóg.
Szału nie ma. głowy.

Może
Nie musisz
Nie ma co mógłbyś To była
się o nic Zapomnijmy Do czego
płakać nad przymknąć drobnostka.
5 martwić. o tym. Było, właściwie
rozlanym oko na moje Nie ma o
Trzymam rękę minęło. zmierzasz?
mlekiem. wczorajsze czym mówić.
na pulsie.
zachowanie.

Ta oferta
Nowy Lepiej
wygląda Bądź Nabierasz
projekt? Coś pilnuj
6 podejrzanie. ostrożna. Nie Odbiło ci? mnie,
mi się obiło o swojego
Gdzie jest igraj z losem! prawda?
uszy. nosa!
haczyk?

17
 CO ONI MIELI NA MYŚLI?
MOWA ZALEŻNA • B2

Orzeł Reszka Oryginalna Wiadomość

1 zgodzić się odmówić _____________________________________________________________

2 obiecać zagrozić _____________________________________________________________

3 stwierdzić zaprzeczyć _____________________________________________________________

4 zaoferować zażądać _____________________________________________________________

5 zapytać kazać _____________________________________________________________

6 doradzić ostrzec _____________________________________________________________

7 nalegać zabronić _____________________________________________________________

8 narzekać przypomnieć _____________________________________________________________

9 oskarżyć zasugerować _____________________________________________________________

10 wyjaśnić oszacować _____________________________________________________________

11 poprosić poinformować _____________________________________________________________

12 przekonać zauważyć _____________________________________________________________

13 podkreślić błagać _____________________________________________________________

14 zaproponować przyznać _____________________________________________________________

15 wyznać ogłosić _____________________________________________________________

16 zadeklarować wspomnieć _____________________________________________________________

17 podziękować pogratulować _____________________________________________________________

18 zastanawiać się przeprosić _____________________________________________________________

19 uważać zdecydować _____________________________________________________________

20 sprzeciwić się pozwolić _____________________________________________________________

21 domagać się zaprosić _____________________________________________________________

22 ponaglać zapewnić _____________________________________________________________

23 dodać wątpić _____________________________________________________________

24 postanowić potwierdzić _____________________________________________________________

25 zalecić rozkazać _____________________________________________________________

26 namówić zaprotestować _____________________________________________________________

27 pochwalić się polecić _____________________________________________________________

28 wskazać skarżyć się _____________________________________________________________

29 wytłumaczyć zarekomendować _____________________________________________________________

30 obwinić utrzymywać _____________________________________________________________

18
 Śniło mi się, że...
W tym ćwiczeniu możemy przećwiczyć wszystkie czasy i aspekty bez konieczności uzupełniania długich i monotonnych
ćwiczeń. Robimy to w zdecydowanie bardziej angażujący, kreatywny i komunikacyjny sposób. Pracujemy z materiałami
wizualnymi i wykorzystujemy technikę role play. To ćwiczenie świetnie sprawdzi się zarówno z uczniami na poziomie B1,
jak i na B2.

Uczniowie pracują w parach. Jeden odgrywa rolę pacjenta, drugi psychoanalityka. Pacjent opowiada psychoanalitykowi
swój sen na podstawie ilustracji, które znajdują się na jego karcie pracy. Do opowiadania snu uczeń wykorzystuje formy
czasu przeszłego. W tym czasie psychoanalityk notuje najważniejsze symbole, postaci czy inne informacje, które słyszy od
swojego pacjenta. Na ich podstawie interpretuje sen. Interpretacja snu powinna dotyczyć zarówno przeszłości pacjenta
(np. trudne doświadczenia), jego teraźniejszości ( np. osobowość, lęki, problemy, marzenia), jak i przyszłości (np. jak
potoczy się jego życie, jeżeli podejmie konkretne decyzje). Pozwoli to przy okazji przećwiczyć formy wszystkich trzech
czasów. Następnie uczniowie zamieniają się rolami.

W czasie kiedy pacjent opowiada swój sen, psychoanalityk powinien zadawać dodatkowe pytania, np.
• Jak się wtedy czułaś / czułeś?
• Czy już kiedyś miałaś / miałeś podobny sen?
• Czy możesz bardziej szczegółowo opisać to miejsce / tę postać / to zwierzę?

Ćwiczenie Śniło mi się, że... .wykorzystuje technikę role play. Warto dać uczniom chwilę na przemyślenie swojej roli.
Ważne jest również, aby nie korygować błędów uczniów w trakcie odgrywania scenek. Zaburzy to spontaniczność oraz
naturalność ich wypowiedzi.

Mamy nadzieję, że zaproponowane tu gry pomogą Wam uczyć gramatyki jeszcze skuteczniej i przyjemniej. Inspiracji na
więcej angażujących gier i ćwiczeń językowych szukajcie również na naszym profilu na FB oraz w kolejnych e-bookach.

19
 ŚNIŁO MI SIĘ, ŻE...
CZAS I ASPEKTY • B1 & B2

Student A:

Jako pacjent:

Jako psychoanalityk:

Analiza snu:

20
 ŚNIŁO MI SIĘ, ŻE...
CZAS I ASPEKTY • B1 & B2

Student B:

Jako pacjent:

Jako psychoanalityk:

Analiza snu:

21
Więcej podobnych gier znajdziecie w naszym najnowszym e-booku:

Odkryj Czasownik
 Kim Jesteśmy?

Jesteśmy duetem, który za misję obrał sobie ułatwienie zarówno nauczania, jak i uczenia się dosyć wymagającego
języka, jakim jest polski. Chcielibyśmy, aby uczenie (się) polskiego było zarówno przyjemniejsze, jak i przystępniejsze.

Wszyscy doskonale zdajemy sobie sprawę z tego, ile wysiłku wkładają w swoją pracę nauczyciele. Niestety, to ciągle
niedoceniany i słabo opłacany zawód. Nauczyciele wciąż otrzymują niewiele w zamian za włożony wysiłek i długie
godziny spędzone na przygotowywaniu materiałów dla poszczególnych grup czy uczniów. Dlatego chcielibyśmy stworzyć
przestrzeń, w której nauczyciele będą mogli dzielić się swoimi materiałami i tym samym pomagać sobie wzajemnie.

Na razie jest nas tylko dwoje, ale mamy nadzieję, że pewnego dnia Linguify stanie się platformą, na której
nauczyciele będą mogli umieszczać swoje materiały do nauki języka, dzielić się swoimi pomysłami i w rezultacie
zrobić krok w kierunku samodzielnego publikowania, a przy okazji znaleźć dla siebie dodatkowe źródło dochodu.

- Joanna & Firat

Joanna Pasek Firat Kocaman

Lektorka Polskiego, Edukatorka oraz Autorka Product Designer oraz Illustrator

Zajmuję się uczeniem języka polskiego oraz
angielskiego od 12 lat. Prowadziłam kursy
języka gólnego, medycznego oraz biznesowego
dla uczniów na różnych poziomach i w różnych
grupach wiekowych. Jestem również trenerką
nauczycieli. Niedawno opublikowałam swoją
książkę „68 pomysłów na lekcje polskiego”.
Jestem Product Designerem z doświadczeniem
w startupach, agencjach, korporacjach oraz jako
freelancer. Specjalizuję się w internetowych
i mobilnych aplikacjach w różnych branżach.
Teraz również projektuję oraz ilustruję materiały,
które tutaj oferujemy.
 Inne Nasze Materiały

Wejdż w Rolę! Pogadanki z Przypadkami Jak to ugryźć? Technika Role Play

Akcja Animacja: Życie Małżeńskie Jak to ugryźć? Słownictwo Akcja Animacja: Pan Obojętny

Więcej na linguify.pl

/linguifypl /linguifypl

Prosimy uszanuj naszą pracę i nie kopiuj oraz nie udostępniaj naszych materiałów publicznie