Kruisverheffing, 14 september 2008 Johannes 3,13-17

Overweging De scheiding van kerk en staat is weer volop in het nieuws. Mag de regering een wet opstellen die het moslimas verbiedt hun hoofd te bedekken volgens hun geloof? Mag een christelijke ambtenaar het weigeren om een wettelijk erkend homo-huwelijk te sluiten? Het feest van de kruisverheffing stamt uit een tijd dat er ook veel te doen was om de relatie tussen kerk en staat: de vierde eeuw toen Constantijn de Grote keizer was van het Oost-Romeinse rijk. Tot die tijd werd de christelijke kerk vervolgd door de staat, het Romeinse Rijk. De christenen toen waren beslist niet vrij, je moest er heel wat voor over hebben om je geloof te durven belijden. In de strijd om het leiderschap van het Romeinse rijk, schreef Constantijn de overwinning op zijn tegenstanders toe aan een visioen waarin hij een kruis zag en een stem hoorde zeggen: met dit teken zult gij overwinnen. Hij bekeerde zich tot het christendom en daarmee werd het christendom staatsgodsdienst. Constantijn liet kerken bouwen en gaf bisschoppen macht. In die tijd ging zijn moeder Helena op pelgrimstocht naar Jeruzalem en vond daar drie kruizen waarvan n een doodzieke vrouw zou hebben genezen. Dit moest het ware kruis van Christus zijn. Keizer Constantijn liet op de vindplaats twee kerken bouwen: ter ere van de kruisiging en van de verrijzenis. Op 13 september 335 werden deze kerken in aanwezigheid van de keizer gewijd. Daags daarna, de 14de september, werd het terugvinden van het ware kruis van Christus gevierd. Grootse politieke veranderingen gaan gepaard met grootse tekenen: het terugvinden van het kruis is de bevestiging van het christendom tegenover de oude goden van het Romeinse Rijk. Nu, bijna zeventien honderd jaar later, vieren wij nog steeds, als de veertiende september op zondag valt, het feest van de kruisverheffing. Welke betekenis heeft dit feest voor ons, in een situatie zonder achtervolging vanwege ons geloof, zonder grote veranderingen in ons staatsbestel? Geloven dat een zwaar kruis, veel persoonlijk lijden, bedoeld is als straf voor je daden of om ons geloof op de proef te stellen, kan ik niet goed. Me gerust stellen met de gedachte dat Gods wegen ondoorgrondelijk zijn, lukt me ook niet. Al heb ik ook niet de pretentie alles te begrijpen. Hoe kan ik, hoe kunnen wij ons laten inspireren door de verering van dat teken van het teruggevonden kruis van Jezus? Het kruis, een vorm van doodstraf voor politieke of religieuze tegenstanders, dit teken van schande is door het christendom verheven tot religieus symbool.

-1-

Kruisverheffing, 14 september 2008 Johannes 3,13-17

Jezus moest zijn kruishout dragen naar de plaats van zijn terechtstelling en tot drie keer toe bezweek hij onder de last van dat kruis. Maar Hij bleef standvastig in het vertrouwen in zijn God als een liefdevolle vader en bleef trouw aan zijn ideaal van naastenliefde. Die twee-eenheid: vertrouw op God en heb je naaste lief, die zie ik terug in het teken van het kruis, zoals voor op het liturgieboekje ook is afgebeeld. Ten eerste de verticale balk die het vertrouwen in en de eer aan God, de band met de liefdevolle Vader symboliseert. Ten tweede de horizontale balk die de onderlinge band van naastenliefde tussen de mensen symboliseert. En niet in die volgorde omdat het eerste belangrijker is dan het tweede maar omdat het tegelijk uitspreken voor mij ondoenlijk is en de boodschap voor jullie nog moeilijker te verstaan zou zijn. Beide aspecten zijn gelijkwaardig aan elkaar, zoals Jezus zelf heeft aangegeven en beide zijn in het symbool van het kruishout met elkaar verbonden. In de tekening op het boekje wordt het kruis omarmd. Ik zie dat niet als een omarming van het lijden van Jezus op zich maar als een omarming van het voorbeeld dat Jezus ons gesteld heeft: hoe zwaar je kruis ook is, er is een God die je nabij wil zijn, hoe dan ook. Dat is een teken van hoop voor ons gelovigen. Wij mogen vertrouwen op God, ook als wij bezwijken onder ons kruis, Hij wil dat we getroost en geholpen worden. De omarming houdt niet alleen de verticale balk van de verbondenheid met God maar ook de horizontale balk van naastenliefde vast. Daarin zie ik voor mij, voor ons christenen een opdracht: om zijn ideaal van naastenliefde verder te leven ook als het je tegen zit of als anderen voor zichzelf kiezen en dat ideaal in de weg staan. Wij willen straks bij de voorbeden ook symbolisch verbeelden dat wij als gelovigen en als parochianen van de H.Kruiskerk speciaal verbonden zijn met het kruis van Christus. Dat doen we door samen verbonden met elkaar in de vorm van een kruis te gaan staan in stil gebed en bij de uitgesproken voorbeden. Trudy zal daar straks meer aanwijzingen voor geven. Het symbool van het teruggevonden ware kruis uit de vierde eeuw kan dus ook voor ons nog een bron van gelovige hoop en inspiratie zijn. Zo kunnen wij telkens weer zoeken naar de richting die het verhaal van Jezus, van zijn kruisdood en verrijzenis, de richting die het aan onze levensweg willen geven. Dat het ons en onze naasten tot zegen mag zijn.

-2-

Kruisverheffing, 14 september 2008 Johannes 3,13-17 Welkom en openingswoord Wij zijn hier bijeen in de naam van de Vader, de Zoon en de H. Geest. Welkom allemaal in deze viering van woord en gebed op de zondag van de kruisverheffing. Als katholieke christenen gebruiken wij vaak het kruisteken als opening en afsluiting van gebeden. Dit als herinnering aan de wijze waarop Jezus is terechtgesteld, zoals wij dat op Goed Vrijdag herdenken. Eerlijk gezegd wist ik niet dat er naast Goede Vrijdag nog een andere dag met speciale aandacht voor het symbool van het kruis in de liturgie bestaat. Gelukkig konden Ria en Marcella met hun theologische en kerkhistorische kennis in onze voorbereiding voor uitleg zorgen. Daarmee werd duidelijk dat we dit feest nog maar ongeveer eens in de zeven jaar op zondag vieren en ook waar het vandaan komt. Boeiende vraag in onze voorbereiding en nu hier samen in de Kruiskerk blijft: wat wil dit feest van de kruisverheffing ons zeggen? Is het alleen een nostalogische katholieke gebeurtenis of kan het bijdragen in ons verstaan van het leven en de boodschap van Jezus, de gekruisigde? Ik wens ons allen een inspirerende viering van de kruisverheffing toe. Vredeswens Jezus is niet gekomen om de wereld te oordelen maar om de wereld te redden met zijn boodschap van naastenliefde en vrede voor alle mensen. Hij vond dat zo belangrijk dat Hij die boodschap niet verloochende, Hij bleef standvastig in zijn boodschap van vrede zelfs toen Hij daarvoor gekruisigd werd. Ik wens dat ook jullie standvastig zijn in het werken aan zijn vrede. Ik wens jullie de vrede van Christus. Geef elkaar ook een teken van die vrede van Christus. Slotwoord en zegenbede Aan het slot van deze viering van de kruisverheffing hoop ik dat de woorden, de stilte, de muziek en de symbolen ons iets hebben laten zien van de zin van het kruis van Christus in het licht van zijn de boodschap: vertrouw op God en heb je naaste lief en dat het ons hoop kan geven als ons kruis zwaar drukt op onze schouders. Willen wij daarvoor Gods zegen vragen? De Heer zij voor je, om je de goede weg te wijzen. De Heer zij naast je, om je in de armen te sluiten en je te beschermen. De Heer zij in je, om je te troosten als je verdrietig bent. De Heer zij achter je, om je te bewaren voor het kwaad. De Heer zij onder je, om je op te vangen als je valt. De Heer zij boven je, om je te zegenen. Zo zegene ons de algoede God, in de naam van de Vader, de Zoon en de Heilige Geest, Amen.

-3-