Haber Yazma

T.C.
MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI
GAZETECİLİK
HABER YAZMA
Ankara, 2019
 Bu bireysel öğrenme materyali, mesleki ve teknik eğitim okul / kurumlarında
uygulanan çerçeve öğretim programlarında yer alan kazanımların gerçekleştirilmesine
yönelik öğrencilere rehberlik etmek amacıyla hazırlanmıştır.
 Millî Eğitim Bakanlığınca ücretsiz olarak verilmiştir.
 PARA İLE SATILMAZ.
İÇİNDEKİLER
İÇİNDEKİLER
AÇIKLAMALAR ................................................................................................................... iii
GİRİŞ ....................................................................................................................................... 1
ÖĞRENME FAALİYETİ ........................................................................................................ 3
1. HABER DİLİ VE HABER YAZIMINDA DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN
UNSURLAR ............................................................................................................................ 3
1.1. Haber Dilinin Temel Unsurları ..................................................................................... 3
1.1.1. Açıklık ................................................................................................................... 4
1.1.2. Sadelik ................................................................................................................... 4
1.1.3. Kesinlik.................................................................................................................. 4
1.2. Haber Fiilleri ................................................................................................................. 5
1.2.1.Uzun Alıntı Fiilleri ................................................................................................. 5
1.2.2. Kısa Alıntı Fiilleri .................................................................................................. 5
1.2.3. Doğrudan ve Dolaylı Aktarımda Kullanılan Haber Fiilleri ................................... 5
1.2.4 Haberde İlk Cümlede Hangi Fiiller Kullanılmalıdır? ............................................. 8
1.2.5 Haberin Son Cümlesinde Kullanılan Fiiller............................................................ 9
1.3. Haber Yazımında Dikkat Edilmesi Gereken Temel Unsurlar ....................................... 9
1.3.1. Haberin Bütünlüğü ve Zaman ................................................................................ 9
1.3.2. Haberde Fiil Bütünlüğü ....................................................................................... 11
1.3.3. Haberde Yer, Tarih ve Saatlerin Yazımı ............................................................. 12
1.3.4. Haberde Sayıların ve Unvanların Yazımı ............................................................ 14
1.3.5. Haberde Sıfat Kullanımı ...................................................................................... 17
1.3.6.Haberin Protokolü................................................................................................. 18
DEĞERLER ETKİNLİĞİ .................................................................................................. 19
UYGULAMA FAALİYETİ .............................................................................................. 21
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME .................................................................................... 22
ÖĞRENME FAALİYETİ-2 ................................................................................................... 24
2. HABERİN YAPISI VE HABER GİRİŞLERİ ................................................................... 24
2.1. Haberin Yapısı ............................................................................................................ 24
2.2. Haber Giriş Teknikleri ................................................................................................ 25
2.2.1. Özetleyici Giriş .................................................................................................... 25
2.2.2. Tanımlayıcı Giriş ................................................................................................. 27
2.2.3. Alıntı Giriş ........................................................................................................... 27
2.2.5. Sorulu Giriş.......................................................................................................... 28
2.2.6. Genelleyici Giriş .................................................................................................. 28
2.2.7. Öyküleyici Giriş .................................................................................................. 28
2.2.8. 5N 1K Kuralına Göre Girişler ............................................................................. 29
ÖLÇME DEĞERLENDİRME ........................................................................................... 32
3.TERS PİRAMİT TEKNİĞİ................................................................................................. 34
3.1. Ters Piramit Tekniğinin Yapısı ................................................................................... 35
i
UYGULAMALI TEST ...................................................................................................... 41
4. DÜZ (NORMAL) PİRAMİT TEKNİĞİ ............................................................................ 43
4.1.Düz (Normal) Piramit Tekniğinin Yapısı .................................................................... 44
ÖLÇME DEĞERLENDİRME ........................................................................................... 50
5. KARE (DÖRTGEN) tEKNİĞİ .......................................................................................... 51
5.1 Kare (Dörtgen) Tekniği Yapısı .................................................................................... 52
ÖĞRENME FAALİYETİ -6 .................................................................................................. 57
6. KONUŞMA BİÇİMİNDE HABER YAZMA TEKNİĞİ .................................................. 57
7. HABER BAŞLIKLARI ...................................................................................................... 62
7.1. Üst Başlık .................................................................................................................... 63
7.2. Ana Başlık................................................................................................................... 63
7.3. Alt Başlık .................................................................................................................... 64
7.4. Spot Başlık .................................................................................................................. 64
7.5. Ara Başlık ................................................................................................................... 64
MODÜL DEĞERLENDİRME .............................................................................................. 71
CEVAP ANAHTARI ............................................................................................................. 73
KAYNAKÇA ......................................................................................................................... 77
ii
AÇIKLAMALAR
AÇIKLAMALAR
ALAN Gazetecilik
DAL / MESLEK Alan Ortak
MODÜLÜN ADI Haber Yazma
SÜRE 80/76
Bireye/öğrenciye iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerini alarak
haber yazım tekniklerine, haber diline, mesleki, etik
MODÜLÜN AMACI
kurallara ve yasalara uygun haber yazma ile ilgili bilgi ve
becerileri kazandırmaktır.
1. İş sağlığı ve güvenliği tedbirlerini alarak haber dili
kurallarına dikkat ederek haber yazabileceksiniz.
2. İş sağlığı ve güvenliği tedbirlerini alarak kurallarına ve
tekniklerine uygun haber girişi yazabileceksiniz.
3. İş sağlığı ve güvenliği tedbirlerini alarak ters piramit
tekniğine göre haber yazabileceksiniz.
4. İş sağlığı ve güvenliği tedbirlerini alarak düz (normal)
MODÜLÜN ÖĞRENME
piramit tekniğine göre haber yazabileceksiniz.
KAZANIMLARI
5. İş sağlığı ve güvenliği tedbirlerini alarak kare (dörtgen)
tekniğine göre haber yazabileceksiniz.
6. İş sağlığı ve güvenliği tedbirlerini alarak konuşma
biçiminde haber yazma tekniğine göre haber
yazabileceksiniz.
7. İş sağlığı ve güvenliği tedbirlerini alarak habere uygun
başlık yazabileceksiniz.
Ortam: Atölye, sınıf, sınıf dışı ve okul dışı ortamlar,
kütüphane ve bilgi teknolojileri ortamı.
EĞİTİM ÖĞRETİM
ORTAMLARI VE Donanım: Yazılı ve görsel materyaller, ses kayıt cihazı,
DONANIMLARI etkileşimli tahta, bilgisayar, CD, broşür, resimler, DVD,
projeksiyon, kitaplar, gazete ve dergiler vb.
Bireysel öğrenme materyali içinde yer alan ve her

 ÖLÇME VE öğrenme faaliyetinden sonra verilen ölçme araçları ile
DEĞERLERDİRME kendinizi değerlendirebileceksiniz.
iii
iv
GİRİŞ
GİRİŞ
Sevgili Öğrencimiz,
Gazetecinin görevi, olay ve olguları gerçeğe en yakın bir biçimde kurgulayarak başka bir
deyişle haberleştirerek kamuoyunu aydınlatmaktır. Bunu yaparken de haber toplama teknikleriyle
elde edilen bilgilerin haber hâline getirilmesi süreci, özel bir önem taşımaktadır. Haber, okurun
en rahat anlayacağı biçimde açık ve net yazılmalıdır. Bir haberin yazımı ister sözlü ister yazılı
basında olsun belirli kurallara bağlıdır. Her haberde mutlaka bulunması gereken unsurlar vardır.
Haber, bu unsurlar göz önünde bulundurularak belirli bazı teknikler doğrultusunda yazılmaktadır.
Haber yazma teknikleri, haberin içeriğine, haberi verecek kitle iletişim aracının
özelliklerine, okuyucuların istek ve beklentilerine, haberi yazan muhabirin ya da editörün
tercihlerine göre belirlenmektedir. Hedef kitlenin ilgisini çekecek, toplumu doğru biçimde
bilgilendirecek ve her şeyden önce kamu yararını gözetecek bir habercilik anlayışı çerçevesinde
haber yazmak, konuyla ilgili yeterliliklerin kazanılmasına bağlıdır. Bunun için yazılı ve sözlü
anlatım kurallarıyla haber dilinin özellikleri, iyi bilinmeli ve doğru biçimde uygulanmalıdır.
1
2
ÖĞRENME FAALİYETİ–1
ÖĞRENME FAALİYETİ
ÖĞRENME KAZANIMI
iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerini haber dili kurallarına dikkat ederek haber

yazabileceksiniz.
ARAŞTIRMA
 Haberde sadelik, açıklık ve kesinlik kavramlarının ne anlama geldiğini araştırınız.

 Uzun alıntı ve kısa alıntı fiillerinin kullanıldığı gazete haberleriyle ilgili örnekler
tespit ediniz.
 Gazete ve dergi haberlerini, fiillerine göre inceleyip en çok kullanılan fiilleri tespit
ediniz.
 Sınıfta arkadaşlarınızla birlikte aynı konu ve olayları, değişik fiillerle haberleştiren
gazeteleri inceleyip habere en uygun yazımın hangisi olduğunu tartışınız.
 Haberde sıfatların nasıl kullanıldığını araştırıp bulduğunuz örnekleri sınıfta
arkadaşlarınızla paylaşınız.
 Haberlerde yer alan sayıların ve unvanların yazımını inceleyip örnekleri sınıfta
1. HABER DİLİ VE HABER YAZIMINDA DİKKAT

EDİLMESİ GEREKEN UNSURLAR
1.1. Haber Dilinin Temel Unsurları
Açıklık, sadelik, kesinlik haber dilinin temel unsurlarıdır. Haber metninde bu unsurlar
dikkate alınmalıdır.
3
1.1.1. Açıklık
Haber metninde açıklık; belli bir olayı, konuyu, fikri anlaşılır duruma getirmektir. Metnin
anlamının kolay ve anlaşılır olması durumudur. Bunun için haberde aktarılanlar, verilenler anlam
belirsizliği yaratmamalıdır. Bu da kullanılan ifadelerin kesin ve net olması, kuşkuya yer
bırakmamasıyla sağlanır. Açıklığı sağlamak için hem cümleler hem paragraflar kısa olmalıdır.
Ayrıca karmaşık sözcüklerden, terimlerden, çok kullanılmayan ve bilinmeyen deyimlerden,
yabancı ve argo sözcüklerden uzak durulmalıdır. Özellikle tek fikir içeren basit fiillerden oluşmuş
kısa cümleler kullanılmalıdır.
1.1.2. Sadelik
Haberde sadelik her cümlenin kolay anlaşılır olmasıdır. Yazılan metinde anlatılanı
okuyucu hemen kavrayabilmelidir. Okuyucu, “Bununla acaba ne demek istenmiş?” diye
düşünüyorsa hem haberi kavrayamamış olur hem de habere olan ilgisi azalır ve haberi okumaktan
vazgeçer. Sadelik; süsten, gösterişten, sözcük oyunlarından ve çoklu çağrışımlardan uzak
durularak haberin yazılması ve haberi oluşturan olay, bilgi ve duyguların aktarılmasıdır.
Sadeliği sağlamak için okuyucuya neyin verilmek istendiği düşünülmelidir. Haberle ilgili
hangi unsurların üzerinde durulacaksa sözü uzatmadan olayın özü yansıtılmalıdır. Bu da haberi
belli bir mantık çerçevesi içine oturtmak demektir. Bu nedenle haber metni ayrıntıya
boğulmamalı, detaycı bir yaklaşım izlenerek asıl konudan uzaklaşılmamalıdır. Bunu sağlamanın
en basit yoluysa gereksiz sözcüklerden uzak durulmasıdır.
1.1.3. Kesinlik
Haberi oluşturan bilgilerin doğrulunun araştırılması ve haber metninde bunların kesin bir
dille ifade edilmesidir. Kesinliğin sağlanması, her şeyden önce haberin yazılmasından önceki
süreçle ilgilidir. Bu da haberi yazarken işi aceleye getirmemek ve haberle ilgili gerekli araştırmayı
yapmak anlamına gelir. Her yayın kuruluşu, haberi öncelikli olarak vermek ister ancak kesinliği
sağlanmamış bilgilerin, başka bir deyişle olasılıkların haberde kullanılması ve bunların sonradan
yanlış olduğunun ortaya çıkması, okuyucunun yanlış bilgilenmesine dolayısıyla da haber
kurumuna güveninin azalmasına yol açar. Bu olumsuz sonuçtan kaçınmak için haber, öncelikle
kesinliği sağlanmış bilgiler üzerine kurulmalı, kesinleşmemiş bilgilere haberde mümkün
olduğunca yer verilmemeli, kişisel yorumlardan ve söylentilerden uzak durulmalıdır.
Kesinliği sağlanmanın bir başka yolu da gereksiz tekrarlardan, bölük pörçük ve gelişigüzel
ifadelerden kaçınmaktır. Haberin üçünü şahıs ağzından yazılması da kesinliği sağlayan
etmenlerden biridir. Kesin bilgiler üzerine kurulmuş bir haberin okuyucu üzerindeki ikna etme ve
inandırma etkisi daha yüksektir.
4
1.2. Haber Fiilleri
1.2.1.Uzun Alıntı Fiilleri
Habere konu olan kişilerin yaptıkları konuşmalardan ya da haberle ilgili belgelerden

yapılan alıntıların belirtildiği fiillerdir. Bu fiiller, haberde geçen alıntıların 3-4 cümleden uzun
olduğu durumlarda kullanılır.
1.2.2. Kısa Alıntı Fiilleri
Habere konu olan kişilerin yaptıkları konuşmalardan ya da haberle ilgili belgelerden

yapılan alıntıların belirtildiği fiillerdir. Bu fiiller, haberde geçen alıntıların 2-3 cümleyle sınırlı
olduğu durumlarda kullanılır.
1.2.3. Doğrudan ve Dolaylı Aktarımda Kullanılan Haber Fiilleri
Haber dilinde, eylem ve söylem bildiren pek çok fiil kullanılmaktadır. Bunlara haber fiilleri
denilir. Haber fiilleri, doğrudan aktarım ve dolaylı aktarım fiilleri olarak iki grupta ele
alınabilir. Haber metnini yazarken fiillerinin kullanımı açısından çeşitlilik izlemek, her zaman
için haberin monotonluğunu kıran bir yaklaşımdır. Haber yazımında bazı fiiller, haber dili
açısından diğerlerinden daha fazla kullanılmaktadır.
Doğrudan anlatımda sıkça kullanılan fiiller şunlardır: açıklamak, demek , söylemek,

belirtmek, diye konuşmak, ileri sürmek, vurgulamak, şöyle konuşmak, anlatmak. Dolaylı
anlatımda ise belirtilmek, açıklanmak, bildirilmek, önerisinde bulunulmak, ileri sürülmek.
5
 Doğrudan aktarımda kullanılan haber fiilleri
 Açıklamak  Konuşmak
 Açıklama yapmak  Konuşmasını şöyle tamamlamak
 Anlatmak  Nitelendirmek
 Belirtmek  Savunmak
 Bildirmek  Sıralamak
 Bilgi vermek  Sorusunu yanıtlamak
 Cevabını (karşılığını) vermek  Söylemek
 Cevaplandırmak, yanıtlamak,  Sözlerine eklemek
şeklinde yanıtlamak  Sözlerini şöyle sürdürmek
 Değinmek  Suçlamak
 Demek  Şeklinde değerlendirmek
 Dile getirmek  Şöyle demek
 Dinlemek  Şöyle konuşmak
 Diye konuşmak  Şu görüşlere yer vermek
 Diye sormak, soru yöneltmek  Şunları ifade etmek
 Duyurmak  Şunları kaydetmek
 Eleştirmek  Tepkilere yol açmak
 Hatırlatmak  Tepkiyle karşılamak
 İddia etmek  Uyarmak
 İleri sürmek  Üzerinde durmak
 İfade etmek  Vurgulamak
 İfadesini kullanmak  Yazmak, şunları yazmak
 İşaret etmek  Yorumlamak, yorumuna yer
 Kaydetmek vermek
Doğrudan aktarma yüklemlerinden, daha çok yorum gerektiren ifadelere doğru bir
sıralamayı içermektedir. Değinmek ve ileri sürmek yüklemlerinden başlayarak sıralanan
vurgulamak, hatırlatmak, eleştirmek, suçlamak, uyarmak, ileri sürmek, iddia etmek,
savunmak ve yorumlamak gibi yüklemler bir anlamda haberi yazan kişinin yapılan açıklamadan
çıkardığı değerlendirme ve yorumlardır. O nedenle bu yüklemlerin tam olarak anlamlarını bilmek
bu yüklemleri yerli yerinde kullanmak gerekir.
6
 Doğrudan aktarım fiil örnekleri
 Ankara Valiliği yoğun kar yağışı nedeniyle okulların hafta sonuna kadar tatil
edildiğini açıkladı.
 Cumhurbaşkanı, Türkiye'nin bugün her bakımdan itibarı artan ve takdir edilen
bir ülke olduğunu söyledi.
 Bağımsız gözlemciler, Ukrayna’daki seçimler sonucunda hiçbir partinin tek
başına iktidara gelemeyeceğini belirttiler.
 Sağlık Bakanı, kadına karşı şiddetin önlenmesi için toplumsal kararlılık
gerektiğini belirterek ''Onlar arkalarında bir politik kararlılığı, bir toplumsal
kararlılığı, bir kuvvetin olduğunu gördükleri zaman onların bireysel
kararlılıkları da artacaktır.'' dedi.
 İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) Uçak ve Uzay Bilimleri Fakültesinden
Prof. Dr. ……….; Japonya'da Fukuşima Nükleer Santrali'nden gökyüzüne
yayılan radyasyonun İstanbul'da veya Türkiye'nin herhangi bir yerinde bir
sorun teşkil etmediğini söyledi.
 Dışişleri Bakanı, basın kurumlarının da kamu diplomasisinin önemli
unsurlarından biri olduğunu kaydetti.
 Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı, Değişim Liderleri Zirvesi'nin ''Yeni Bir
Bakış Açısı ile Kalkınma'' oturumunda yaptığı konuşmada, enerjinin;
kalkınmışlığın, büyümenin, somut sonuç odaklı getirilerin en fazla
hissedildiği alanlardan biri olduğunu vurguladı.
 Enerji faturasında yaşanan bu büyüme, geçen yıl 21 milyar dolar olan enerji
ithalatının bu yıl 30 milyar doları aşabileceğine de işaret etti.
 Amerikan Merkez Bankası FED’in faiz artışı konusunda temkinli davranarak
artışa ara vermesi hâlinde doların gerilemeyi sürdüreceğini belirten Mobius,
parite tahmininde bulunmak için uygun zaman olmadığını kaydetti.
 ………., sözlerini şöyle tamamladı: “Avrupa ile kıyaslandığında yüzde 3-5,
iyi büyüme rakamları. Bizim de artık düşük ama istikrarlı büyüme rakamlarına
alışmamız lazım. Sadece otomotiv değil her sektör için geçerli.”
 Bugüne kadar forma giydiği maçlarda iyi performanslar sergileyen Topal, La
Liga'nın 10. haftasında deplasmanda oynadıkları Sevilla maçının 24.
dakikasında gördüğü kırmızı kartın haksız olduğunu ifade etti.
 ………., ….aracılığıyla gerçekleşen yıllık işlem hacminin, 32 milyar euronun
üzerinde olduğunu, Türkiye’de 2005 Kasım itibarıyla 36 milyon adet …….
markalı kart ve bir milyona yakın kabul noktası bulunduğunu da sözlerine
ekledi.
 Sağlık konusunda hizmetlerin bitmeyeceğini söyleyen Başbakan, şöyle
konuştu: “Sağlıkta, bu hastaneler birleşmez dediler. Birleşti.
Hastanelerimizde; SSK’da doluluk yüzde 130, Sağlık Bakanlığına ait
hastanelerde yüzde 65 doluluk var.”
 Merkez Bankasının raporunda şu görüşlere yer verildi: “2006 ve 2007
yıllarında yüzde 5 ve yüzde 4 gibi düşük enflasyon oranlarının hedeflendiği
dikkate alınırsa bu konunun önemi, hedefe ulaşabilirlik açısından daha da
artmaktadır.”
7
 Dolaylı aktarım fiilleri
 Açıklanmak  İsteğinde bulunulmak
 Belirtilmek  Kaydedilmek
 Bildirilmek  Öğrenilmek
 Bilgi verilmek  Önerisinde bulunmak
 Dikkati çekilmek  Şöyle denilmek
 Eleştirilmek  Şu görüşlere yer verilmek
 İfade edilmek  Şunlar ifade edilmek
 İfadesi kullanılmak  Uyarısında bulunulmak
 İleri sürülmek  Üzerinde durulmak
 Dolaylı aktarım filleri örnekleri

 TBMM Üstün Hizmet Ödülleri açıklandı.
 Restorasyon kapsamında yaklaşık 20 milyon dolarlık yatırım gerçekleştirdiği
belirtilen yetkili, dekorasyonunda huzurlu ve zevkli alışveriş konseptlerini
birleştirdiği açıklandı.
 Lübnan’da, Başbakan Saad Hariri hükümetinin düşmesi için Hizbullah
Bakanlarının ve siyasi müttefiklerinin istifa edeceği belirtildi.
 “………….” adlı dergi de yayımlanan araştırmaya göre uykusuzluğun
çocuklarda obezite riskini artırdığı bildirildi.
 Uluslararası Kar Film Festivali'nde bu yılki yarışmayı kazanan filmler
açıklandı .
 S.Ç.’nin son bir yılda 45 ayrı hırsızlık suçundan gözaltına alındığı ve her
defasında yaşı küçük olduğu için serbest bırakıldığı öğrenildi.
 Dışişleri Bakanlığı…………..ülkelerinde çıkan şiddet olaylarına dikkat
çekerek vatandaşlarına bu ülkelere gitmeme uyarısında bulundu.
1.2.4 Haberde İlk Cümlede Hangi Fiiller Kullanılmalıdır?
Bir habere başlamak haberin en önemli noktasıdır. Bu sebeple habere doğru fiil ile
başlamak çok önemlidir. Örneğin bir toplantı, bir konuşma ya da bir açıklamaya yönelik haberin
ilk cümlesi “A kişisi şunu açıkladı” olabilir. Bununla birlikte “söylemek” ya da “belirtmek”
yüklemleri de ilk cümlede kullanılabilir. Yine ilk cümlede “A kişisi ‘…’ dedi” de denilebilir.
Haberin en önemli unsuru yapılan açıklamadaki bir söz ise bu söz en başta verilebilir. Açıklama
haberlerinin büyük bir çoğunluğu bu tür sözlerle başlar.
Kimi zaman da açıklama; bir suçlama, bir iddia ya da bir eleştiri de olabilir. Bu gibi
durumlarda ise haberin girişinde haberi tanımlayıcı nitelikte haber yüklemleri kullanılabilir. “A
kişisi B’yi suçladı” denilebilir.
Haberin ilk cümlesi genellikle söylenen söz üzerine odaklandığında daha çok dedi, söyledi,
açıkladı, belirtti gibi yüklemler tercih edilmelidir. Ardından kişinin ne söylediği belirtildikten
sonra o kişinin tırnak işareti içinde sözlerine yer vererek diye konuştu, diye kaydetti ya da diye
belirtti gibi yüklemler kullanılabilir. Bu yüklemlerin hangisinin tercih edileceği ise metnin
8
genelinde kullanılan yüklemlerle ilişkilidir. Aynı yüklemin ardı ardına tekrar edilmemesi ve
tekdüzeliğe düşülmemesi gereklidir. Bir cümle “… diye belirten A kişisi, … olduğunu belirtti”
diye yazılmamalıdır. Ardı ardına iki cümle aynı yüklemle bitmemelidir.
Yine ilk cümlede vurgulamak, hatırlatmak, üzerinde durmak, şu görüşlere yer

vermek, şeklinde değerlendirmek ya da sözlerini şöyle sürdürmek gibi yüklemleri
kullanmamakta da yarar vardır. Çünkü bunlar daha çok haberin gelişme ya da gövde bölümünde
kullanımı tercih edilen yüklemlerdir.
Doğrudan açıklama yapan kişinin sözlerinin haber metnine alınması, muhabirin üzerindeki
sorumluluğu ortadan kaldıracaktır. Bu nedenle ileri sürmek, suçlamak ya da eleştirmek gibi
yüklemleri kullanmak yerine muhabirin söylenen söz ne ise onu vermesi daha yorumsuz bir
anlatım içermektedir.
1.2.5 Haberin Son Cümlesinde Kullanılan Fiiller
Haberin son cümlesinde nihayet ya da sonuçlandırma yüklemleri üzerinde durulabilir.

Yarım sayfalık bir haberin son cümlesi bu nedenle açıkladı diye bitemez. Çünkü haberde
en önemli unsurların başta verildiği ters piramit haber yazım tekniğine göre haberin konusunu
oluşturan açıklanan şeyin en başta verilmesi gerekir. Bu yüklemden sonra bir şeylerin açıklanması
beklenir. O nedenle bir haberin son yüklemi açıkladı olmamalıdır.
Bir konuşma ya da açıklamaya dayalı haberlerin son cümlesi aktarma ile tamamlanacaksa
şu yüklemler tercih edilebilir: sözlerine eklemek, diye konuşmak, diye kaydetmek, şunları
söylemek.
1.3. Haber Yazımında Dikkat Edilmesi Gereken Temel Unsurlar

1.3.1. Haberin Bütünlüğü ve Zaman
Günümüzde haberler genellikle üçüncü tekil şahıs cümleleriyle yazılır. Muhabir olayı
yaşandığı anda oradaymış ve tüm yaşananlara şahit olmuş gibi bir hikâye ya da roman metni gibi
aktarmaz. Onun yerine görgü tanıklarının ya da haber kaynaklarının anlatımına başvurur ve
onlardan aldığı bilgileri okurlarına aktarır. Bu nedenle günümüz gazeteciliğinde haberin zamanı,
di’li geçmiş zamandır. Örneğin “Okullar bugün açılmıştır.” ifadesi yerine “Okullar bugün açıldı.”
anlatımı kullanılmaktadır. Haberde di’li geçmiş zamandan sonra en çok kullanılan zamanlar
şimdiki zaman ve gelecek zamandır. Haberin içeriğine, haberde yer alan olayların devam edip
etmeyeceğine ve bazı başka koşullara göre haberde diğer zaman kiplerine de yer verilebilir.
 Haberde genel olarak di’li geçmiş zaman kullanılır.

Örneğin:
 • ... meydana geldi.

 • ... göz altına alındı.
 • ... sözleşme imzalandı.
9
 • ... makamında ziyaret etti.
 • “...” dedi.
 • ... açıkladı.
 • ... hayatını kaybetti.
 • ... konser verdi.
 • “...” diye konuştu.
Örnek:
Bağcılar’da dün akşam yaşanan silahlı gasp olayında kimliği belirsiz iki kişi polisler
tarafından yaka paça gözaltına alındı.
Örnek:
Nevşehir’de Kapadokya gezisi yapan aileler, balonla yükselmekten çok memnun
olduklarını belirterek, herkesin bu tür turistik gezileri özellikle yaz aylarında yapması gerektiğini
söyledi.
Örnek:
İstanbul’un eşsiz güzelliklerinden biri olan Kız Kulesi’nin bu yıl yaz aylarında ziyaretçiye
büyük sürprizler sunarak açılacağını haber veren belediye başkanı, bütün İstanbul meraklılarını
Kız Kulesi’ne davet etti.
Örnek:
Ordu'da meydana gelen trafik kazasında, 3'ü aynı aileden 4 kişi hayatını kaybetti, 2 kişi de
yaralandı.
Örnek:
A Milli Basketbol Takımı, 2019 Avrupa Şampiyonası Elemeleri B Grubu’nda Polonya’yı
73-53 yenerek 2’de 2 yaptı.
 Devam eden olaylar için ise şimdiki zaman ya da geniş zaman kipleri
kullanılmaktadır.
Örneğin:
• ... uyarısı yapılıyor.
• ... tahmin ediliyor.
• ... adrese başvurulabilir.
• ... çalışmalar devam ediyor.
Örnek: Polis zanlıları arıyor.
Örnek: Türkiye Büyük Millet Meclisinde, Sosyal Güvenlik Yasa Tasarısı ile ilgili
görüşmeler sürüyor.
Örnek: Karayolları Genel Müdürlüğünün tüm yurtta başlattığı yol yapım çalışmaları
devam ediyor.
10
Örnek: İstanbul'da gün boyu havada parçalı ve çok bulutlu bir gökyüzünün hakim olması
beklenirken akşam saatlerinden itibaren il genelinde aralıklı sağanak yağış geçişlerinin yaşanması
bekleniyor. Yağışların hafta ortasına kadar molalarla devam etmesi beklenirken hava
sıcaklıklarının 12-14 derece aralığında serin seyredeceği tahmin ediliyor.
 Zaman içinde gelişecek olaylar için ise gelecek zaman kipi kullanılmaktadır.
Örneğin:
• .... yarın Roma’da olacak.
• .... 21 Temmuz’da aynı yerde yapılacak.
• .... konuk edilecek.
• …ziyaret edecek.
• ... gelecek.
• ... konser verecek.
Örnek: Kış Olimpiyatları, 5 Mart Pazartesi günü yapılacak kapanış töreniyle sona erecek.
Örnek: ………Lisesinin düzenlediği fotoğraf sergisi 4 Aralık Cuma gününe kadar ziyaret
edilebilecek.
Örnek: Minik Serçe Sezen Aksu Harbiye Cemil Topuzlu Açıkhava Tiyatrosu Salonunda
8 Ocak günü konser verecek.
 Genellikle haber ya da olayın geçmişi hakkında verilen bilgilerde ise “-miş’li

geçmiş zaman kipi” tercih edilmektedir.
Örneğin:
• ... çıkan olaylarda 35 kişi ölmüştü.
• ... ilk macerasıyla seyirci karşısına çıkmıştı.
Örnek: Antalya’nın Manavgat ilçesinde evinin önünden kaçırılan 5 yaşındaki A.D.

bulundu. A.D. 2 gün önce evinin önünde oynarken bir kişi tarafından kaçırılmıştı.
1.3.2. Haberde Fiil Bütünlüğü
Haberde temel olarak dili geçmiş, şimdiki zaman ve gelecek zaman kullanılır. Bununla
birlikte haberin içeriğine ve haberde yer alan olayların durumlarına göre farklı zaman ekleri de
kullanılmaktadır. Ancak haberde yer alan cümlelerde geçen fiiller bütünlük açısından birbirini
tamamlamalıdır. Örneğin hem di’li geçmiş zaman hem de şimdiki zaman aynı cümle içinde
kullanılmamalıdır. Ayrıca bazı istisnalar dışında haber metninin bütününde de fiil bütünlüğüne
dikkat etmek gerekmektedir. Dili geçmiş zamanla başlayan bir haber metni miş’li geçmiş zamanla
devam ederse anlatımda bütünlük ögesi bozulmuş olur. Haber yazılırken haberde fiil bütünlüğü
mutlaka göz önünde bulundurulmalıdır.
11
1.3.3. Haberde Yer, Tarih ve Saatlerin Yazımı
1.3.3.1. Haberde Yer İsimlerinin Doğru Yazılması
Haberi yazan gazetecinin temel sorumluluğu, haberde doğruluğu sağlamaktır. Bu da

aslında haberde kesinlik, sadelik ve açıklığın sağlanmasıyla ilgilidir. Özellikle habere ilişkin
temel bilgilerin kesin biçimde haberde yer alması gerekmektedir. Haberle ilgili bilgiler içinde en
önemli olanlardan biri, olayın geçtiği yerdir.
Olay yeri haberle ilgili olarak Nerede? sorusunun cevabıdır. Birçok haberde haberi
oluşturan olayların geçtiği, ortaya çıktığı bir veya birkaç yer vardır. Bu yer resmî nitelikli bir bina
olabileceği gibi bir şehir meydanı, bir sokak, cadde, bir alışveriş merkezi, bir eğlence mekânı, bir
şehrin kendisi, bir bölge, bir veya birkaç ülke, açık deniz, hatta uzay boşluğu olabilir.
Okuyucu için olayın geçtiği yerin haberde doğru bir biçimde verilmesi her zaman çok
önemlidir. Çünkü okuyucu başta kendi yaşadığı yer olmak üzere yakın çevrede ve giderek bütün
dünyada olan biten olaylara karşı belli bir ilgi ve merak duyar. Haberde olayla ilgili yer
bilgilerinin doğru biçimde verilmemesi, okuyucuda haber kurumuna karşı güvensizlik yaratır.
Ayrıca olayın geçtiği veya geçeceği yerin yanlış yazılması, başka hatalara, karmaşaya ve bazen
gereksiz paniğe yol açabilir. Bu nedenle hem haberi yazan gazeteci, hem de diğer sorumlular
olayla ilgili yer isimlerinin doğru bir biçimde yazılmış olup olmadığını kontrol etmeden haberi
yayımlamamalıdır. Az bilinen ya da yabancı isimli yerleri yazarken sözlükler, haritalar vb.
kaynaklar kullanarak yer isimleri doğru biçimde yazılmalıdır.
Örnek: Giresun’da kamyon ile otomobilin kafa kafaya çarpışması sonucu meydana gelen
kazada 3 kişi hayatını kaybetti.
Örnek: Bodrum açıklarında saat 12.36’da 4.6 büyüklüğünde sarsıntı meydana geldi.
Örnek: İstanbul Beyoğlu’nda üç katlı bir apartmanın çatısında çıkan yangın paniğe neden
oldu. Yangında ölen ya da yaralanan olmazken binanın çatısında maddi hasar meydana geldi.
1.3.3.2. Haberde Tarihlerin Doğru Yazılması
Haberde kesinliği ve doğruluğu sağlayabilmek için dikkat edilmesi gereken kurallardan biri
de haberde geçen tarihlerin doğru yazılmasıdır. Haberin tarihi Ne zaman? sorusu ve zamanlılık
ilkesiyle ilgilidir. Haberde tarihin doğru yazılmasını sağlamak, her şeyden önce haberle ilgili
araştırmanın yapılması ve elde edilen bilgilerin doğruluğunun sağlanmasıyla mümkündür. Bunun
yanı sıra haberde kullanılan tarihlerin doğru yazımıyla ilgili belli kurallara dikkat etmek gerekir.
 Haberde kullanılan tarih, bulunan yıl içindeyse yıl rakamı haberde yer almaz.
 1 Mayıs Perşembe günü

 3 Ekim’de
12
 Haberde kullanılan tarih başka bir yıl içindeyse yıl rakamı verilmelidir.
 10 Ocak 1996 tarihinde

 17 Eylül 2005 tarihli
 17 Eylül 2005 günü
 1981 Eylül ayı
 Önlerinde rakam bulunan ay ve gün adları, özel ad konumunda olduklarından

büyük harfle yazılır.
 15 Ocak Cuma
 29 Ekim Pazartesi
 Önlerinde rakam bulunmamasına rağmen belirli bir gün ve ayı bildiren gün ve
ay adları da büyük harfle yazılır:
 Geçtiğimiz Haziran ayında,

 Önümüzdeki Çarşamba günü...
 Belirli bir gün bildirmeyen gün ve ay adları küçük harfle yazılır.
 Başbakan her cuma günü, Cumhurbaşkanı ile haftalık olağan görüşmesi için
Köşk’e çıkar.
 Okullar haziran ayında tatil olur, eylülde açılır.
 Belli döneme ilişkin olaylar ve gelişmeler anlatılırken o yılları genel olarak ifade
eden kalıplar kullanılır.
 1980’li yıllarda punk modası vardı.

 1990’lı yıllarda Türk ekonomisi önemli krizler atlattı.
 Bu kalıplar ifade edilirken tek bir yılı çoğul olarak kullanmamaya dikkat
edilmelidir. Örneğin 1981 tek bir yılı ifade ettiğinden 1981’li yıllar denilemez.
1980’li yıllar ifadesi kullanılırsa 10 yıllık bir zaman diliminden bahsedilmiş
demektir.
1.3.3.3. Haberde Saatlerin Doğru Yazılması
Bazı haberlerin içeriği açısından olayların hangi saatte olduğu çok önemlidir. Bu nedenle
haberde kesinliğin ve doğruluğun sağlanabilmesi için saate ilişkin bilgilerin doğru olarak haber
metninde verilmesi gerekmektedir. Bu tıpkı tarih gibi ne zaman sorusunun cevaplanması ve
haberde zamanlılık ögesine dikkat edilmesiyle ilgilidir. Haberde saatlerin doğru verilmesi için
birtakım yazım kurallarına dikkat etmek gerekir.
13
 Haberlerde saat yazılırken saat ile dakika arasına nokta (.) konulur. Bazı yazımlarda
görülen iki nokta üst üste (:) işareti yanlış kullanımdır.
 Saat 15.00’te
 Saat 09.30’da
 Saat 17.45’te…
 Kesin saat verilemiyorsa ya saat haberde kullanılmaz ya da genel olarak ifade edilir
(saat 14.00 sıralarında gibi). Aynı ifadeyi vermek için saat 14.00 sularında demek
yanlıştır. Doğru kullanım için sularında ifadesi yerine sıralarında denilmelidir.
Ancak saat 11.25 sıralarında ifadesi de yanlıştır; zaten olayın gerçekleştiği an
dakikasıyla belirtilmektedir.
Örnek: Konya’da saat 16.00 sıralarında Sezgin Mahallesi Akçay Caddesi Yurt Sokak
üzerinde bulunan üç katlı binanın çatı katında yangın meydana geldi.
 Bazı haberlerde kesin saat verme zorunluluğu vardır. Bunun en bilinen örneği
deprem haberleridir. Depremin zamanı saat ve dakikayla bildirilmelidir.
Örnek: Düzce, dün saat 19.36’da, Richter ölçeğine göre 6,4 şiddetindeki depremle sarsıldı.
 Bazı spor yarışmalarında süre olarak saat ve dakikanın yanı sıra saniye ve hatta
salisenin de kullanılması gereklidir.
 Saatin yazıldığı haberlerde saatin kendisi geçtiği zaman dilimini de belirtmektedir.

Örneğin 03.00 saatin gece olduğunu ifade ederken 15.00 öğleden sonra olduğunu
belirtmektedir. Bu nedenle haber yazılarken dün gece saat 03.00 veya bugün
öğleden sonra saat 15.00’te ifadelerinin kullanılmasına gerek yoktur.
1.3.4. Haberde Sayıların ve Unvanların Yazımı
1.3.4.1. Haberde Sayıların Yazımı
Türkçede sayılar genellikle rakamlarla yazılır. Ancak bazı durumlarda sayıların yazıyla
yazılması gerekir. Haber dilindeyse rakamların yazımına ilişkin bazı temel kurallar vardır.
 Sıfır (0) yazıyla yazılır. Örneğin “...sıfır derece...”

 Bir (1) yazıyla ya da rakamla yazılabilir. Örneğin “... birincilik kürsüsüne çıktı”, “ ...
1 oy boş çıkarken, 4 oy da geçersiz sayıldı.”
 2’den 999’a kadar olan sayılar rakamla yazılır.
 Binli haneler yazı ve rakamla karışık yazılır.
 2 bin 999, 15 bin 667
 12 milyon 35 bin 316
 4 milyar 312 bin 543
14
 Rakamla yazılmış bir sayıya gelen ekler kesme (‘) işaretiyle ayrılır.
 1969’da
 1886’da
 10.45’te
 Ev, apartman, daire numaraları, kitapların sayfa numaraları, tarihler, yıllar ve saatler
daima rakamla gösterilir.
 Yüzdeler yazı ve rakamla gösterilir.

 yüzde 45,
 yüzde 125
 %65
 Isı dereceleri rakamla yazılır.

 29 derece
 sıfırın altında 8 derece
 eksi 15 derece
 Eşyaların, binaların, ağaçların eskilik derecesi yazıyla yazılır.

 on beş yıllık bina
 üç yıllık elbise
 yüz yaşındaki asırlık çınar
 Canlıların yaşları rakamla yazılır.

 65 yaşındaki adam
 3 yaşındaki çocuk
 Gözde Ç. (18)
 Sıra sayıları genelde üç biçimde de yazılmakla birlikte haber dilinde noktayla

yazılması tercih edilir.
 3.
 3’üncü
 Üçüncü
 Ülkemizde yayımlanan kimi gazetelerde yer alan sayıların yazılışı konusundaki

farklı uygulamalar şöyle örneklendirilebilir.
 ... sıfır puanda kaldı.
 ... 15 madeni yüzük, 1 kadın figürlü heykel ele geçirildi.
 ... bir kişi öldü.
 Devamı 5. sayfada (5’te),
 ... 3. maçını Sırbistan ile oynayacak.
 ... 3’üncü Asliye Ticaret Mahkemesinde görüşüldü.
 ... toplam 24 km uzunluğunda olacak.
 ... 3 kilometre daha uzatılacak.
15
 ... yüzde 12 oy farkıyla ...
 “... ciromuzun 3’te 2’sini ihracattan elde ediyoruz.”
 ... 1500 kişi katıldı.
 ... 36 bin 500 TL tazminat ödeyecek....
 ... 3.5 milyon euro....
 ... 3 buçuk yıl önce...
 ... katılanların %63’ünün....
 ... 1.93’lük forvet oyuncusu...
 Sayılarla ilgili olarak ayrıca şunu belirtmek gerekir: Haberin anlaşılması ve hedef
kitlenin etkilenmesi adına haberde geçen kimi sayıların kıyaslanarak verilmesi daha
uygundur
Örneğin:
 Her yıl 200 futbol sahası kadar ormanımız yangınlar nedeniyle yok oluyor.
 Deprem bölgesine 3 tır yardım malzemesi gönderildi.
 Kibrit kutusu büyüklüğündeki fotoğraf makinesi video kaydetme özelliğine
de sahip.
1.3.4.2. Haberde Ad ve Unvanların Yazımı
 Haber dilinde, ad ve unvanların önlerine “Sayın, Saygıdeğer, Beyefendi,

Hanımefendi, Bay, Bayan, Değerli” gibi kelimeler getirilmez. Haberde kişi adları
unvanlarıyla birlikte yazılır.
 Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan
 Millî Eğitim Bakanı İsmet Yılmaz
 Haberlerde kişilerin adları tek başına kullanılmaz.

 Kemal, Ahmet, Zeynep
 Haberlerde adı geçen kişilerin adı, soyadı ve unvanları, yalnızca bir kez haberin
girişinde tam olarak yazılır. Daha sonraki kullanımlarda ad ve unvanlar kısaltılır.
Haber metninde daha çok kişilerin soyadı kullanılır.
 Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan...
 Cumhurbaşkanı Erdoğan...
 Cumhurbaşkanı...
 Recep Tayyip Erdoğan...
 Erdoğan...
 Haberde adı geçen askerlerin rütbeleri de belirtilmelidir. Rütbeler en yüksekten en

alt kademeye göre yazılmalıdır.
 Genel Kurmay Başkanı Orgeneral...
 Garnizon Komutanı Tuğgeneral...
 Albay...
 Yüzbaşı...
16
 Asteğmen…
 Onbaşı…
 Haberde adı geçen akademisyenlerin unvanları da isimlerinin başına yazılmalıdır.

 Profesör Doktor (Prof. Dr.) Deniz ……..
 Doçent Doktor (Doç. Dr. ) Cengiz …….
 Yardımcı Doçent Doktor (Yrd. Doç. Dr.) Sibel …….
 Araştırma Görevlisi (Arş. Gör.) Ayşe …….
 Okutman (Okt.) Yavuz ………
 Öğretim Görevlisi (Öğr. Gör.) Ali ……….
 Kurum ya da kuruluşlar tarafından yapılan bildirim ya da açıklamalar haber hâline

getirildiğinde ise bunların adlarına atıfta bulunulur.
 Milli Eğitim Bakanlığınca yapılan açıklamada ...
 Anadolu Üniversitesi tarafından gerçekleştirilen bir araştırmada ...
 New York Times’da yayınlanan habere göre ...
 İtfaiye yetkililerinin verdiği bilgiye göre ...
1.3.5. Haberde Sıfat Kullanımı
Sıfatlar anlatımı güçlendiren, özneyi ve nesneyi nicel ve nitel olarak tanımlayan ve cümlede
çok önemli görevi olan sözcüklerdir. O nedenle muhabir haberi yazarken sıfat seçimini gelişigüzel
yapmamalı, özellikle yorum içeren sıfatlardan uzak durmalıdır. Yapılan araştırmalar göstermiştir
ki kitle iletişim araçlarının hedef kitlesi olan okuyucu ve seyirciler taraf tutan, habere konu olan
kişileri açıkça öven ya da aşağılayıp küçük düşüren ifadelerden hoşlanmamaktadır. Bu nedenle
haberde kullanılan sıfatlar özenle seçilmeli, haberin içeriği gerektirmedikçe sıfatlardan uzak
durulmalıdır.
 Eski sıfatının kullanımı
Haber dilinde en çok tartışılan konulardan biri de eski sıfatının yazılışıdır. Türkçede
sıfatlar, önünde bulundukları isimleri tanımlar. Bu kural gereği sıfatlar aynı zamanda, önünde
bulundukları isim tamlamalarını da niteler. Maliye Bakanı bir isim tamlaması olduğuna göre
Eski Maliye Bakanı diye yazılması ve söylenmesi gerekir.
Bu kurala göre eski oda takımı, eski coğrafya öğretmeni, eski güzellik kraliçesi, eski
Genelkurmay Başkanı, eski TBMM Başkanı, eski Paris Büyükelçisi demek ve yazmak
zorunludur. Aksi takdirde, oda eski takımı, coğrafya eski öğretmeni gibi ne ifade ettiği
anlaşılmayan cümleler ortaya çıkar.
Ankara eski Sıkıyönetim Komutanı ile İstanbul eski Belediye Başkanının da yazılışları
doğrudur; çünkü Ankara Sıkıyönetim Komutanı ve İstanbul Belediye Başkanı birer unvandır,
isim tamlaması değildir. İsim tamlaması olan Sıkıyönetim Komutanı ve Belediye Başkanıdır.
17
1.3.6.Haberin Protokolü
Tören, kutlama ve toplantı haberlerinin yazımında protokol kuralları önem taşımaktadır.

Bu tarz etkinliklere katılan kimselerin isimleri haber yazılırken protokol sırasına göre
verilmelidir. Bu nedenle de haberi yazan muhabirin ve haberlerin yayımlanmadan önce gözden
geçiren görevlilerin devlet protokolünü bilmeleri gerekmektedir. Aksi takdirde haberlerin yanlış
biçimde kaleme alınması kaçınılmaz olur.
Devlet protokolü 2012 yılında yeniden düzenlenmiştir. Yeni düzenlemeye göre devlet
protokolü listesi şöyledir: Cumhurbaşkanı, TBMM Başkanı, Başbakan, Genelkurmay Başkanı,
Ana Muhalefet Partisi Lideri, Eski Cumhurbaşkanları, Anayasa Mahkemesi Başkanı, Başbakan
Yardımcıları, Yargıtay Birinci Başkanı, Danıştay Başkanı, Diyanet İşleri Başkanı…
İllerdeki protokol listesi şöyle sıralanmaktadır:
Vali, TBMM üyeleri, Garnizon Komutanı, İl Belediye Başkanı, Cumhuriyet Başsavcısı,

Adli Yargı Adalet Komisyonu Başkanı, Üniversite Rektörleri, Baro Başkanı, Vali Yardımcıları,
Kaymakamlar, İl Genel Kolluğunun En Üst Amirleri, İl Genel Meclisi Başkanı ile İlçe Belediye
Başkanları Rektör Yardımcıları, Fakülte Dekanları, Enstitü ve Yüksekokul Müdürleri…
Haberin konusunu oluşturan etkinliklerde gerçekleştirilen konuşmalarda protokolde en

önde gelenler, en sonda konuşur. Örneğin bir turistik işletmenin açılış töreninde önce işletme
sahibi, daha sonra Turizm Bakanı, ardından Başbakan en son olarak da Cumhurbaşkanı konuşur.
Ancak haber yazılırken Cumhurbaşkanı’nın konuşması ön planda yer alır. Haber eğer olayların
oluş sırasına (kronolojik sıra) göre yazılmamışsa haber kurgusunda yer alma protokolün konuşma
sırasının tersine bir sıra izlenir.
18
DEĞERLER ETKİNLİĞİ
Aşağıdaki metin bir gazete haberinden alınmıştır. Haberi okuyunuz ve bu haber üzerinden
yola çıkarak yardımlaşma konusunda görüşlerinizi yazınız.
KÂĞIT TOPLAYICISINA DOĞUM GÜNÜ SÜRPRİZİ
“Çuvalı doldurabilirsem bugün benim doğum günüm” diyerek yürekleri sızlatan Mehmet
K.’ye doğum günü sürprizi yapıldı.
2015’in son gününde, İstanbul sokaklarında kâğıt toplarken görüntülen Mehmet K.’nin
yeni yıldan beklentilerinin yer aldığı video sosyal medyaya da büyük yankı uyandırmıştı.
Benim için 2015 de 2016 da aynı
Atık kâğıt işçisi olan 59 yaşındaki Mehmet K.nin muhabirlere söylediği; “Benim için 2015
de 2016 da aynı ama bizim gibi yaşamayan insanlara daha güzel geçer inşallah yeni yıl” sözleri
yürekleri sızlatmıştı. Mehmet K., “Çuvalı doldurabilirsem bugün benim doğum günüm” diyerek
ısrarla o günün doğum günü olduğunu söylüyordu.
Sosyal Medyada Toplandılar
Bunun üzerine harekete geçen “İstanbul’da Yapılacak 999 Şey” isimli bir sosyal medya
grubu “Kâğıt Toplayan Adama Doğum Günü Hediyesi Ver” adıyla bir etkinlik oluşturdu. Mehmet
K.’nin saat 12’ye kadar kâğıt topladığını, bir İnternet kafenin temizliğini yaptığını ve o kafede
gecelediğini öğrenen grup üyeleri bu bilgiyi sayfalarında paylaştı.
19
Sürpriz Yaptılar
Paylaşımın ardından bir araya gelen grup üyeleri Mehmet K.’yi bulup ona aldıkları
hediyeler ve pastayla doğum gününü kutladılar. Yapılan sürprize oldukça şaşıran Mehmet
K. “Ben bugün ikinci kez doğdum” diyerek sevincini paylaştı..
http://www.ensonhaber.com/kagit-toplayicisina-dogum-gunu-surprizi-2016-01-06.html (5.12.2017)
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………
20
UYGULAMA FAALİYETİ
KINALI ELLER OKUMAK İSTİYOR
500 Evler Lisesinin kütüphanesinde iki kız öğrenci ders çalışıyor. Belkıs ve Havva K.
kuzenler. 15 yaşındaki dokuzuncu sınıf öğrencisi Belkıs, gururla konuşuyor: “Biz köyümüzün
lise okuyan ilk kızlarıyız.” Ancak köyün gururu oldukları söylenemez; çünkü okumalarına
babaları çevre baskısı nedeniyle karşı çıkmış. Belkıs, anlatıyor “Beni iki kez okuldan aldılar.
Altıncı sınıfta iki ay, yedinci sınıfta bir ay gidemedim. Hep ağladım. Annem çok uğraştı, babamı
ikna etmek için.” 16 yaşındaki Havva ise “Babam artık liseden sonra okumamı istemiyor ama ben
okumak istiyorum. Eve gidince hayvanlarda, tarlada ev işlerinde çalışıyorum. İlk fırsat
bulduğumda ders yapıyorum ama 11 kardeşin içinde zor oluyor.” diyor. Kütüphaneye arkadaşları
16 yaşındaki Mukaddes Diri geliyor. Okuldaki öğrencilerin çoğunluğu gibi kitabı yok. Evde ders
çalışabilmek için biyoloji kitabını kınalı elleriyle raftan alıyor. Okula gelirken kardeşinin hâli
içinde bir ukde. “Ben okuyorum diye hayvanları yemleme işi kardeşime kaldı. O da çok zeki ama
babam onu okula gönderemiyor.” diyor. Üçü de en önemli sorunlarının yol olduğunu söylüyor.
Ailelerinin servise verecek parası yok. 30 kilometrelik yolu zorlukla gidip geliyorlar. Valiye kadar
giderek sorunlarını anlatmışlar ama çözüm yok. Havva soruyor: “Okumak bizim hakkımız değil
mi?”
Yukarıda verilen haberi dikkatli bir şekilde okuyarak aşağıdaki işlem basamaklarını
uygulayınız.
İşlem Basamakları Öneriler

 Haberi dikkatli okumalısınız. Kısa
 Yukarıdaki haberi inceleyerek kullanılan
alıntı, uzun alıntı, doğrudan aktarım
haber fiillerini bulunuz. Kısa alıntı, uzun
ve dolaylı aktarım fiilleriyle ilgili
alıntı, doğrudan aktarım ve dolaylı aktarım
öğrenme faaliyetini yeniden gözden
fiillerini belirleyiniz.
geçirmelisiniz.
 En çok karşılaştığınız haber fiillerini
 Aynı haberi, anlamı değişmeden farklı defterinize not etmeli ve yeniden
fiillerle yazınız. yazarken bunları kullanmamaya
dikkat etmelisiniz.
 Sınıfa günlük gazete örnekleri getirerek
tarih, yer, isim, unvan, sayı ve sıfatların
yazımı açısından inceleyiniz. Gazete  İncelemeleri yaparken yanınızda
haberlerindeki tarih, saat, yer, isim, unvan, İmla Kılavuzu ve Türkçe Sözlük ve
sayı ve sıfatların yazımı açısından yapılan dil bilgisi kitabı bulundurmalısınız.
hataları belirleyerek gerekli düzeltmeleri
yapınız.
 Sınıfta gruplar oluşturarak iki gün süresince  İnceleme yaparken belirlediğiniz
belirlediğiniz gazetelerin haberlerini haber hataları not etmeli, gerekli
fiillerinin kullanımı ve haber dilinin temel düzeltmeleri grup arkadaşlarınızla
özellikleri açısından inceleyiniz. birlikte yapmalısınız.
 İnceleme sonuçlarını sınıfta arkadaşlarınızla
birlikte değerlendiriniz.
21
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME
Aşağıdaki soruları dikkatle okuyarak doğru seçeneği işaretleyiniz.
1. Aşağıda verilenlerin hangisi süsten, gösterişten, sözcük oyunlarından ve çoklu

çağrışımlardan uzak durarak haberin yazılması ve haber dilinin temel unsurlarındandır?
A) Sadelik
B) Ölçülülük
C) Açıklık
D) Kesinlik
E) Tarafsızlık
2. Aşağıdaki fiillerden hangisi doğrudan anlatımda sıkça kullanılan fiillerden değildir?

A) Açıklamak
B) Diye konuşmak
C) Hatırlatmak
D) Belirtilmek
E) Vurgulamak
3. Aşağıdaki fiillerden hangisi dolaylı haber aktarımında kullanılmaz?

A) Dikkati çekilmek
B) Eleştirilmek
C) İfade edilmek
D) Değinmek
E) Bildirilmek
4. Aşağıda verilen cümlelerin hangisinde tarih doğru yazılmıştır?

A) Yeni hastane binası 10 Mayıs Pazartesi günü Başbakan tarafından açılacak.
B) Yeni hastane binası 10 mayıs pazartesi günü Başbakan tarafından açılacak.
C) Yeni hastane binası 10 Mayıs Pazartesi 2006 tarihinde Başbakan tarafından açılacak.
D) Yeni hastane binası gelecek pazartesi günü Başbakan tarafından açılacak.
E) Yeni hastane binası 10 Mayıs pazartesi günü Başbakan tarafından açılacak.
5. Aşağıda verilen saat yazımlarından hangisi haber dili açısından doğrudur?

A) Dün saat 02:30 sularında
B) Dün gece saat 02.30 civarında
C) Dün saat 02.30’da
D) Dün saat 02:30’da
E) Dün gece saat 02.30 da
6. Aşağıdaki ifadelerden hangisi haber dili açısından yanlış yazılmıştır?

A) Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan
B) Millî Eğitim Bakanı İsmet Yılmaz
C) Cumhurbaşkanı Sayın Erdoğan
D) Profesör Doktor Ali Yıldırım
E) Genel Kurmay Başkanı Hulusi Akar
22
7. Aşağıda verilen unvanlardan hangisinin kısaltması yanlıştır?
A) Prof. Dr.
B) Dçt. Dr.
C) Arş. Gör.
D) Öğr. Gör.
E) Okt.
8. Aşağıda verilen haberle ilgili ifadelerden hangisi yanlıştır?

A) Haber metnini yazarken fiillerinin kullanımı açısından çeşitlilik izlemek önemlidir.
B) Haberde kullanılan sıfatlar özenle seçilmelidir.
C) Deprem haberlerinde zaman, saat ve dakikayla bildirilmelidir.
D) Günümüz gazeteciliğinde haberin zamanı miş’li geçmiş zamandır.
E) Devam eden olaylar için ise şimdiki zaman ya da geniş zaman kullanılır.
9. Aşağıdaki sayı yazımlarından hangisi haber dili açısından doğrudur?

A) Takımımız Dünya 3.’üncüsü oldu.
B) Mitinge 35641 kişi katıldı.
C) Yarışmadan 0 puan aldık.
D) Bu yıl büyüme %5 oldu.
E) Maliye eski Bakanı ekonomiyi anlattı.
10. Aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
A) Haber dilinde eylem ve söylem bildiren pek çok fiil kullanılmaktadır. Bunlara haber
fiilleri denilmektedir.
B) Haber yazılırken haberde fiil bütünlüğü mutlaka göz önünde bulundurulmalıdır.
C) Haberde aktarılanlar, verilenler anlam belirsizliği yaratmamalıdır.
D) Kesinliği sağlanmamış bilgilerin başka bir deyişle olasılıkların haberde kullanılması
ve bunların sonradan yanlış olduğunun ortaya çıkması okuyucunun haber kurumuna
güvenini azaltır.
E) Haberin son cümlesinde “açıkladı” fiili olmalıdır.
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarıyla karşılaştırınız. Yanlış cevap verdiğiniz ya da cevap

verirken tereddüt ettiğiniz sorularla ilgili konuları faaliyete geri dönerek tekrarlayınız.
Cevaplarınızın tümü doğru ise bir sonraki öğrenme faaliyetine geçiniz.
23
ÖĞRENME FAALİYETİ-2
ÖĞRENME KAZANIMI
Kurallarına ve tekniklerine uygun haber girişi yazabileceksiniz.
ARAŞTIRMA
 Gazete ve dergi haberlerinin giriş cümlelerini ve paragraflarını inceleyerek farklı

yazım örneklerini tespit ediniz. Bu örnekleri derste arkadaşlarınızla paylaşınız.
 Magazin ve spor haberlerinin girişlerini inceleyerek anlatım ögelerini ve üslubunu
sınıfta arkadaşlarınızla paylaşınız.
 Ciddi içerikli haber girişlerini inceleyerek anlatım ögelerini ve üslubunu sınıfta
paylaşınız.
 Aynı haberi farklı gazetelerde değişik biçimde yazan gazetecilerin haberlerini sınıfa
getirerek haber girişleri açısından karşılaştırınız.
 İnternet gazetelerinde uygulanan haber girişlerini inceleyiniz.
 Radyo ve televizyon haberlerini takip ederek haber giriş cümlelerini inceleyiniz.
2. HABERİN YAPISI VE HABER GİRİŞLERİ

Haberin yapısı başlık, giriş ve gövde olmak üzere üç temel bölümden oluşur.
2.1. Haberin Yapısı

Haberin yapısı üç temel bölümden oluşur. Bu bölümler başlık, giriş ve gövdedir. Haberin
başlığı, olayın özünü yansıtan ve ilk planda değerlendirilmesini sağlayan niteliği nedeniyle
haberin vitrini olarak da adlandırılır. Bu nedenle başlığın açık, anlaşılır, ilginç ve kesin olması,
okuyucuyu haber metnini okumaya isteklendirmesi gerekir.
Haberin girişi, haberle ilgili önemli bilgilerin az ve öz nitelikte verildiği bölümdür. Haberin
ilk bağımsız paragrafını giriş oluşturur. Haber girişi, flaş olarak da adlandırılır.
24
Haber formatının üçüncü unsuru olan gövde, genişletme ve ayrıntı bölümü olarak da
adlandırılır. Haberin gövdesinde, girişte öz olarak verilen olayın ayrıntısı, yan bilgiler ve veriler
yer alır.
2.2. Haber Giriş Teknikleri

Haber metninde yer alan ilk paragraf haberin girişidir. Bu bölüme haberin flaşı adı da
verilmektedir. Uygulanan haber tekniğine bağlı olarak haberin girişi değişebilir. Haberin girişi,
haberin dikkat çekmesi ve okunması açısından çok önemlidir. Giriş, okuyucunun habere devam
edip etmemesini sağlayan bir eşik görevi yapar. İlgi çekici bir biçimde yazılmışsa okuyucu bu
eşikten geçerek haberi okumaya devam eder. Bu, hem gazete ve dergi yazıları hem de radyo ve
televizyon haberleri açısından geçerli bir yargıdır. Giriş cümlesinin önemi nedeniyle haberin bu
cümlede başladığı ve bittiği söylenebilir. Bu cümle ilginç, renkli, süslemeli, dikkat çekici, sorular
soran ve ilgi uyandıran, duygular aktaran bir ifade içerebilir. Bu yapısıyla cümlenin en ilginç, en
etkili ve çarpıcı ögeleri barındırması gerekir.
Diğer bir unsur da giriş cümlesinin olabildiğince kısa ve öz olmasıdır. Bir veya iki
cümleden oluşan giriş bölümünde konunun en fazla 30-35 kelimeyle anlatılmasına özen
gösterilmelidir. Uzun bir giriş, etkili değildir. Bütün ayrıntıların girişte verilmesi gereksizdir.
En iyi girişi bulabilmenin en iyi yolu, tekrar tekrar düşünmek ve yazmaktan geçer. Plitzer
ödülü sahibi Amerikalı gazeteci Lauren (Deak) Lyman, 1935 yılında, New York Times için
hazırladığı bir haberin girişini 13 kez değiştirdiğini söylemektedir (Girgin, 2005).
Giriş yazımı açısından değişik teknikler vardır. Bunlar genel olarak özetleyici, tanımlayıcı
giriş, alıntı giriş, sorulu giriş, genelleyici giriş, zıtlık ifade eden giriş, öyküleyici giriş olarak
sayılabilir. Bir haber girişi yazılırken bu tekniklerden yalnızca biri kullanılabileceği gibi birkaç
tanesi de bir arada kullanılabilir. Bu nedenle haber girişini sınıflandırırken kesin hatlarla çizilmiş
bir ayrımdan çoğu zaman bahsedilemez hatta kimi habercilere göre haber girişi yazmanın kesin
ve katı kuralları yoktur. Girişi yazan muhabirin yeteneği, haber kaynağının söyledikleri,
gözlemler, editörler ve haber yöneticileri ayrıca habere gazete ve dergide ayrılan alan haber giriş
tekniğini etkilemektedir. Radyo ve televizyon içinse habere ayrılan süre de haber girişi açısından
önem taşımaktadır.
2.2.1. Özetleyici Giriş
Haberin birkaç ögesinin birden önemli olduğu durumlarda kullanılır. Bu girişte haber
özetlenir. Okur, haberin tamamını okumaya davet edilir. Özetleyici giriş yapmak, düz bir haber
metni yazılırken en çok tercih edilen yöntemdir. Bu giriş yönteminde, haberdeki en önemli
unsurları öne çıkarmak söz konusudur. Özetleyici girişin temel özelliği, önemli birçok unsurun
cevabını sunmasıdır. Bu giriş tekniğinde, haberin özü, sade, açık, doğru ve kesin biçimde
verilmektedir. Olaya ilişkin olarak 5N1K formülündeki soruların karşılıkları arasında hangilerinin
daha önemli ya da değerli olduğuna karar verdikten sonra bu önemli unsurdan başlayarak haberin
girişi oluşturulabilir. Bu nedenle özetleyici girişin temel mantığı, en önemli, en çarpıcı, en ilginç
olanı en başta vermek şeklinde özetlenebilir.
25
Örnek girişler:
 İstanbul Fatih Sultan Mehmet Köprüsü’nde (NEREDE) dün gece (NE ZAMAN)
meydana gelen trafik kazasında (NE) 2 kişi öldü, 5 kişi yaralandı.
 İstanbul Üniversitesi’nde (NEREDE) düzenlenen “Tarihimiz” konulu konferansa
(NE) Prof. Dr. İlber Ortaylı konuşmacı (KİM) olarak katıldı.
 Bolu’da (NEREDE) dün gece (NE ZAMAN) başlayan kar yağışı nedeniyle
(NEDEN) İstanbul-Ankara arasındaki en önemli geçiş noktası olan Bolu Dağı
Tünelinde araçlar ilerlemekte güçlük çekti (NE). (Haberler.com 6.12.2017)
Örnek Haber:
KAMYONUN ÇARPTIĞI OTOMOBİL İKİYE BÖLÜNDÜ: 2 ÖLÜ, 2 YARALI
Diyarbakır'ın Çınar ilçesinde kamyon, karşı şeritten gelen otomobile çarptı. Çarpmanın
etkisiyle ikiye ayrılan otomobildeki 1'i çocuk 2 kişi hayatını kaybetti, 2 kişi yaralandı.
5 Aralık 2017 Salı 20.45
Kaza, Çınar-Viranşehir karayolunun

15’inci kilometresinde meydana geldi.
Sürücüsünün adı öğrenilemeyen 63 VT 355
plakalı kamyon, karşı şeritten gelen plakası
ve sürücüsü öğrenilemeyen otomobile çarptı.
Kazada, çarpmanın şiddetiyle otomobil ikiye
ayrılırken içinde bulunan 1’i çocuk 2 kişi
hayatını kaybetti, 2 kişi de yaralandı.
Kazanın haber verilmesi üzerine olay yerine
güvenlik, sağlık ve itfaiye ekipleri sevk
edildi.
Araçta sıkışan iki kişi itfaiye ekipleri tarafından çıkarıldıktan sonra alındıkları
ambulansla … Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi ile Gazi Yaşargil Eğitim ve Araştırma
Hastanesine kaldırılarak tedavi altına alındı.
Kaza nedeniyle karayolu trafiğe kapanırken uzun araç kuyrukları oluştu.
Olay yerinde bulunan itfaiye ve sağlık ekipleri, araçta gaz kaçağı olması nedeniyle anons
yaparak ateş yakılmamasını istedi.
(www.haberler.com 6.12.2017)
26
2.2.2. Tanımlayıcı Giriş
Haberin en önemli ögesinin kim ve ne sorusu olduğu durumlarda bu teknikle habere

başlanılır. Tanımlayıcı girişin özetleyici haber girişinden ayrılan en belirgin özelliği, olaya ilişkin
bir özet yapılsa bile haber kahramanı kişi, olay ya da yerin belirgin bir biçimde betimlenmesidir.
Örnek girişler:
 Romanya Kültür Bakan Yardımcısı Bogdan Stanoevici (KİM), başrolünü oynadığı
Cel ALES (Seçilmiş Kişi) filminin Türkiye galası için Edirne’ye geldi (NE).
(www.haberler.com 23 Kasım 2015 PazartesiErişim tarihi: 6.12.2017 /13.30)
 Olimpiyat şampiyonu eski milli halterci Naim Süleymenoğlu (KİM), tedavi gördüğü
hastanede hayatını kaybetti (NE). (haber7.com Erişim tarihi:6.12.2017/ 13.45)
 Türkiye’nin Oscar adayı (NE) Ayla’nın galası, filme esin kaynağı olan Astsubay
Süleyman Dilbirliği (KİM) ve Kore Savaşı’nda ölümden kurtardığı manevi kızı Ayla
(Kim Eunja) (KİM) ile çocukluğunu canlandıran Kim Seol’ün de katılımıyla yapıldı.
 (www.milliyet.com.tr/ 6.12.2017 / 14.10)
2.2.3. Alıntı Giriş
Bir konuşmadan, bir belgeden alıntı yapılarak habere başlanılan giriş tekniğine denir.
Eskiden iktibaslı giriş adı verilen bu teknik, genellikle kişi haberlerinde kullanılmaktadır. Demeç
haberciliğinde en sık kullanılan giriştir. Bu teknikte, alıntı yapılan kişinin adıyla birlikte söylediği
sözlere yer verilir. Bu sözler tırnak içinde kullanılır. Bu girişin başarılı olabilmesi için alıntı
yapılacak bölümün haber açısından en önemli ya da en ilginç veriyi oluşturması gerekmektedir.
Örnek girişler:
 “Yakında düğünüm olacak. Gelip annemin gözleriyle bana bakar mısın?” Bu sözleri
45 yaşında vefat eden Elif T.’nin kızı Didem, annesinin korneasıyla yeniden
görmeye başlayan Oktay D.’ye söyledi.
 “En iyi eğitim, her öğrenciyi başarıya götürendir. Ezbere dayalı eğitimin günümüzde
kimseye faydası yoktur. Eğitimin genel başarısı asla öğretmenlerin başarısından
fazla olamaz. Asıl olan öğretmenlerdir.” Bu açıklamalar Uluslararası Eğitim
Değerlendirme Programı direktörüne aittir.
27
2.2.5. Sorulu Giriş
Genellikle habere ilişkin bilgilerin net olmadığı durumlarda ya da röportaj haberciliğinde

kullanılan bu teknikte habere soruyla başlanır. Haberde ilgi çekiciliği sağlamak ve okuyucuyu
habere katmak için kimi zaman haberin en önemli ayrıntısına işaret eden soru ya da sorular haber
girişinde ifade edilir.
Örnek girişler:
 Uluslararası İstanbul Film Festivali’nin 25. yılında Yaşam Boyu Başarı Ödülü alacak
olan ünlü Fransız oyuncu Alain Delon, İstanbul’a gelmekten son dakikada neden
vazgeçti?
 Yaratıcı insanlar nasıl atmosferlerde üretiyor? Aklımızdaki soru bu; objektifin
karşısındaki isimler ise birbirinden yetenekli kahramanlar. Bir başka deyişle
hayatlarımızı daha güzel, dünyayı daha iyi bir yer kılmak isteyenler…
 Piknik yapalım derken yağmurla karşılaşan altı oyuncunun, olumsuz görünen pek
çok şey aslında çok daha güzel sonuçlara vesile olabilir mesajı veren Hayat Baktığın
Açıda isimli oyununu izlemeye hazır mısınız?
2.2.6. Genelleyici Giriş
Haberde konuya daha genel bir ifadeyle girişte bulunulur. Haber konusu daha sonra
anlatılır. İlk cümle, genellikle haberin ne olduğunu tanımlamaz.
Örnek girişler:
 Türkiye yeni haftayı yağışsız bir havayla karşıladı.

 Konut satışlarında büyük patlama yaşanıyor.
 TÜİK verilerine göre, Türkiye'de doğuşta beklenen yaşam süresi 78 yıl olarak
hesaplandı.
2.2.7. Öyküleyici Giriş
Hikâye giriş olarak da isimlendirilen bu giriş tekniğinin temel özelliği çarpıcı olmasıdır.
Haber olayının tam ortasından başlanarak haberin öykülendiği öyküleyici giriş tekniğinde okur
ya da izleyiciler kendilerini birden olayın ortasında bulmakta ve haberi okumak için ikna
edilmektedir. Bir ya da birkaç paragrafta olayın temel noktalarının anlatıldığı renkli girişte, olayda
adı geçen kişiler ilk paragrafta verilir. Günümüzde daha çok magazin gazeteciliği ve dergiciliğiyle
televizyon haberciliğinde kullanılan bu girişte okuyucunun ilgisini çekecek sözcükler seçilir.
28
Örnek girişler:
 Çektiği fotoğraflarından filizlenen öyküleriyle İstanbul’un arka sokaklarına
götürüyor bizi Tolga Gümüşay. 2012’de başladığı Kareli Öyküler projesinde
öykünün kırılgan yanıyla fotoğrafın gerçekçiliğinin birbirini nasıl beslediğini bizlere
gösteriyor.
 İşçi olarak girdiğiniz üniversiteden bir gün öğretmen olarak çıktığınızı düşünün...
Hayal gibi mi geldi? Ama gerçek! İmkânsız gibi görünen bu başarı öyküsünün
gerçek bir kahramanı var. Büyük fedakârlıklar yaparak elde ettiği başarısıyla pek çok
insana da ilham oluyor. Bizlere hayallerin peşinden koşmanın yaşı olmadığını
gösteriyor.
 O, “biyonik” bir başarı öyküsünün azimli mimarı… Zübeyde, çocukken yüksekten
düştü; mucize eseri kurtuldu. Üniversiteye başladığında kanser teşhisi kondu. Kanser
tedavisi olurken kalp ameliyatı geçirdi. Ameliyattan sonra bindiği minibüs kaza
yaptı; kolunu kaybetti. Ama hayat onu yıldıramadı…
2.2.8. 5N 1K Kuralına Göre Girişler
 Kim
Yunanistan Başbakanı Samaras, kalkınma programı kapsamında 2014 yılı sonuna kadar 15
bin memurun işten çıkarılmasının kararlaştırıldığını bildirdi.
Rock müziğin efsanevi ismi Mark Knopşer, 27 Nisan'da yeni solo albümü Privateering’in
tanıtımı kapsamında İstanbul’a geliyor.
 Ne
Uygurlar, Selçuklular ve Osmanlı dönemlerinden örneklerin sanatseverlere sunulacağı
“Türkler: Bin Yıllık Yolculuk” adlı sergi, İngiltere Kraliyet Sanat Akademisinde (Royal Academy
of Arts) 22 Ocak’ta açılacak.
 Neden
Mersin’li lise öğrencileri sağlıklı bir çevre için sokak temizliği kampanyası başlattı.
 Nerede
45'inci Antalya Altın Portakal Film Festivali'nin açılış galası, Konyaaltı Açık Hava Tiyatrosu'nda
yapıldı.
 Ne Zaman
Ziraat Türkiye Kupası Grup Müsabakaları kurası, TFF Yöneticileri ve kulüp temsilcilerinin
katılımıyla bugün saat 14.00’te Olimpiyatevi’nde çekilecek.
 Nasıl
Avcılar’da 2 gündür kendisinden haber alınamayan Avukat Muhammet A. (55), bürosunda
kilitli kaldığından hastalanmış olarak bulundu.
29
Aşağıdaki metin bir gazete haberinden alınmıştır. Haberi okuyunuz ve bu haberden yola
çıkarak öz denetim konusunda görüşlerinizi yazınız.
BU OKULUN KANTİNİNDE KANTİNCİ YOK
Niğde Akşemseddin Bilim ve Sanat Merkezi'nde “Kantincisiz Kantin Projesi” kapsamında

öğrenciler, okulun kantininden alışveriş yaptıktan sonra ücretini kasaya bırakıyor. Bilim ve Sanat
Merkezi Müdürü Zeliha B.: Onlara “Biz size güveniyoruz” duygusunu hissettirdik.
Niğde Akşemseddin Bilim ve Sanat Merkezi'nde eğitim gören öğrenciler, kantincisi

olmayan kantinden alışveriş
yaparak aldıkları ürünün parasını
kasaya bırakıyor, para üstünü de
kendileri alıyor.
Bilim ve Sanat Merkezi

Müdürü Zeliha B., AA muhabirine
yaptığı açıklamada, çocuklara
güven duygusunu aşılamak adına
“Kantincisiz Kantin Projesi”ni
başlattıklarını ifade etti.
Uygulama kapsamında
kantinin şu ana kadar açık vermediğini, kasalarının dolduğunu vurgulayan Baş, şunları
kaydetti: “Okulumuzun kantine ihtiyacı vardı. Okul içinde merdiven altını yaptığımız
düzenlemeyle kantin hâline getirdik. Kantinden alışveriş yapan öğrenciler aldıkları ürünün
ücretini kasaya bırakıyor, para üstünü de kendileri alıyor. Öğrencilerimiz de biz de bu
uygulamadan çok memnunuz. Onlara ‘Biz size güveniyoruz’duygusunu hissettirdik. Hakikaten
de güvenmekte haklıymışız, projemiz çok güzel devam ediyor. Bugüne kadar hesaplarda hiç açık
vermedik ve kasamız doldu.”
Uygulamanın güzel ve eksiksiz bir şekilde ilerlediğini, kendilerine olumlu geri dönüşlerin
olduğunu belirten Zeliha B., “Öğrencilerimizden ziyade velilerimizin geri dönüşleri oluyor.
Buraya ziyarete gelen velilerimizin dikkatini çekiyor. Belki de okulumuzun şu an en dikkat çekici
yeri kantinimizdeki bu uygulama. Velilerimiz de çok şaşırıyor. Gerçekten sonuç alabiliyor
musunuz? diye soruyorlar. Çocukların özgüvenini kazanması açısından çok faydalı
oldu. Niğde'de bu uygulamayı yapan ilk okul biziz. Öğrenci sayısı az olan okullarda da
uygulamanın yapılmasının gerekli olduğunu düşünüyorum” diye konuştu.
www.haberler.com (Erişim Tarihi: 6.12.2017/ 13.30)
30
İş sağlığı ve güvenliği tedbirlerini alarak gazete ve İnternet haberlerini inceleyerek hangi
haber giriş tekniklerinin kullanıldığını belirleyip sonuçlarını sınıf arkadaşlarınız ile paylaşınız.

 İncelemeye başlamadan önce haberin
 İlgi alanınıza giren farklı içerikteki yapısıyla ilgili bölümü tekrar
haberlerin yapısını inceleyerek giriş etmelisiniz. Haberlerin yapısını
tekniklerini karşılaştırınız. karşılaştırırken gerekli notları
almalısınız.
 Haber girişlerini incelemeden önce
 Arkadaşlarınızla birlikte sınıf ortamında haber girişleri konusunu tekrar gözden
incelediğiniz haberlerin girişlerini geçirmelisiniz. Sınıflandırma yaparken
tekniklerine göre sınıflandırınız. dikkatli olmalı, gerekli notları
almalısınız.
 Hangi tür haberlerde hangi giriş
 Haberi dikkatli okuyarak en önemli ve
tekniklerinin daha çok kullanıldığını
öncelikli unsurunu belirlemelisiniz.
belirleyiniz.
 Yazdığınız girişte haberin en önemli ve
 İncelediğiniz haberler arasından uygun
öncelikli unsurunun yer almasına dikkat
haberi seçerek özetleyici giriş yazınız.
etmelisiniz.
 İncelediğiniz haberler arasından uygun  Yazdığınız girişin, tekniğine uygun olup

haberi seçerek tanımlayıcı giriş yazınız. olmadığını kontrol etmelisiniz.

haberi seçerek alıntılı giriş yazınız. olmadığını kontrol etmelisiniz.

haberi sorulu giriş yazınız. olmadığını kontrol etmelisiniz.

haberi seçerek öyküleyici giriş yazınız. olmadığını kontrol etmelisiniz.
 İncelediğiniz haberler arasından uygun

 Yazdığınız girişin, tekniğine uygun olup
haberi seçerek 5N1K kuralına uygun
olmadığını kontrol etmelisiniz.
giriş yazınız.
31
ÖLÇME DEĞERLENDİRME
1. Haberle ilgili önemli bilgilerin az ve öz nitelikte verildiği bölüm aşağıdakilerden

hangisidir?
A) Başlık
B) Yapı
C) Giriş
D) Gövde
E) Kurgu
2. Bir veya iki cümleden oluşan giriş bölümünde konunun en fazla kaç kelimeyle
anlatılmasına özen gösterilmelidir?
A) 5-10
B) 10-15
C) 30-35
D) 20-25
E) 15-20
3. Haberin “en önemli, en çarpıcı, en ilginç olanı en başta vermek” anlayışıyla verildiği giriş
bölüme ne ad verilir?
A) Özetleyici
B) Tanımlayıcı
C) Sorulu
D) Öyküleyici
E) Genelleyici
4. “Usta Yönetmen Semih Kaplanoğlu’nun (KİM) son filmi Buğday’ın galası yapıldı. (NE)”
biçimindeki haber girişi aşağıdaki giriş türlerinden hangisidir?
A) Öyküleyici
B) Tanımlayıcı
C) Özetleyici
D) Alıntı
E) Genelleyici
5. Eskiden iktibaslı giriş adı verilen haber girişi tekniği aşağıdakilerden hangisidir?
A) Alıntı giriş
B) Sorulu giriş
C) Öyküleyici giriş
D) Özetleyici giriş
E) Tanımlayıcı giriş
32
6. Genellikle habere ilişkin bilgilerin net olmadığı durumlarda ya da röportaj haberciliğinde
kullanılan haber giriş tekniği aşağıdakilerden hangisidir?
A) Kapalı giriş
B) 5N1K giriş
C) Zıtlık ifade eden giriş
D) Öyküleyici giriş
E) Sorulu giriş
7. “Türkiye yeni haftayı yağışsız bir havayla karşıladı.” haber giriş cümlesi hangisidir?
A) Tanımlayıcı giriş
B) 5N1K giriş
C) Zıtlık ifade eden giriş
D) Genelleyici giriş
E) Sorulu giriş
Aşağıda verilen haber giriş tekniklerini uygun haberlerle eşleştiriniz?
tanımlayıcı, özetleyici, öyküleyici, genelleyici, sorulu, alıntı
8. İşçi olarak girdiğiniz üniversiteden bir gün öğretmen olarak çıktığınızı düşünün... Hayal
gibi mi geldi? Ama gerçek! İmkânsız gibi görünen bu başarı öyküsünün gerçek bir
kahramanı var: İlkay K. Büyük fedakarlıklar yaparak elde ettiği başarısıyla pek çok insana
da ilham oluyor……………………………………………………..
9. “Başarılı olmak, Nobel almak değildir. Başarılı olmak ailenize, memleketinize, vatanınıza,
insanlığa hizmet etmek demektir” sözlerin sahibi Nobel ödüllü Türk bilim insanı Prof. Dr.
Sancar çalışmalarını anlattı. ………………………………..
10. Ankara’da kontrolden çıkan otomobilin refüje ve ağaca çapması sonucu 1 kişi hayatını
kaybetti, 1 kişi yaralandı…………………………………………
11. Konuk satışlarında büyük patlama yaşanıyor.…………………………………
12. Milli güreşçimiz Taha Akyol 5. kez Avrupa şampiyonluğunu kazandı………………
DEĞERLENDİRME

33
ÖĞRENME KAZANIMI
Ters piramit tekniğine göre haber yazabileceksiniz.
ARAŞTIRMA
 Gazete, dergi, radyo ve televizyon haberlerini takip ederek örnek haberler alınız.
 Gazete ve dergilerden kestiğiniz haberleri sınıfa getirerek arkadaşlarınızla nasıl
yazıldıklarını inceleyiniz.
 Haber örneklerinden ters piramit tekniği ile yazılanları belirleyiniz.
 Haber örneklerinde giriş cümlesinde hangi giriş tekniklerinin kullanıldığını
belirleyiniz.
3.TERS PİRAMİT TEKNİĞİ

Haber yazımında en eski teknik, ters piramit tekniğidir. Ters Piramit Tekniği, günümüzde
de en çok kullanılan haber yazma tekniğidir. Bu teknikte habere yönelik bilgilerin hedef kitlenin
ilgisine göre en önemliden daha az önemliye doğru sıralanması öngörülür.
Ters Piramit Tekniği, 1850’lerde ABD’de gazetecilerin telgrafla haber geçmek için
geliştirdikleri bir tekniktir. Telgraf kullanımındaki sorunlar nedeniyle gazeteciler haberin en
önemli kısımlarını hemen göndermek istedikleri için bu tekniği kullanmaya başlamışlardır.
Tekniğe göre okurun ilgisi göz önünde bulundurularak muhabir ya da yazı işleri
sorumlusunun vereceği karar çerçevesinde habere ilişkin en önemli ve can alıcı unsurlar ön
plana çıkarılır, daha az önemli olan unsurlara ise haberin devamında yer verilir. Bu teknikte
haberin özeti girişte verilmektedir.
 Bu yöntemin faydalı yönleri şöyle sıralanabilir:

 Okumayı kolaylaştırır ve tekrarı önler.
 Merakı giderir.
 Sayfa düzenini kolaylaştırır.
 Başlık atmada kolaylık sağlar.
 Haberi daraltma ve genişletme olanakları sağlar.
 Hızlı haber yazmayı sağlar.
34
3.1. Ters Piramit Tekniğinin Yapısı
Ters piramit tekniği ile yazılmış

Özetleyici giriş
haberlerin büyük çoğunluğunda özetleyici
giriş tekniği kullanılır. Ardından da olayın
ayrıntılarına değinilir. Konuyla ilgili yapılan
açıklamalar, ileri sürülen deliller, ortaya çıkan
Ayrıntılar: Açıklama ve
durumlar, olayın geçmişine ilişkin bilgiler
diğer bilgiler sıralanır.
Genel olarak ters piramit tekniği ile
yazılmış haberler iki ayrı bölümden oluşur:
(1) Giriş paragrafı: Girişte olayın ne
olduğu ve sonucu özet olarak verilir. Haber
Geçmiş hakkında bilgi
değeri açısından yapılacak önemlilik sırasına
göre; ne, nerede, ne zaman ve kim
sorularının yanıtları giriş bölümünde yer alır.
(2) Haberin gövdesi: Ayrıntılara yer
Sonuç
verilen gövde bölümünde ise genellikle
olayın neden ve nasıl olduğu kronolojik bir
sıra içinde açıklanır.
 Ters Piramit Tekniği ile yazılmış örnek haberler
Örnek 1:
Başlık: Sürücü kursu müdürü, kazada hayatını kaybetti
Giriş: Kocaeli’nin Darıca ilçesinde, özel sürücü kursu müdürü Suat D. (54), kursa ait
otomobille önündeki kamyona çarpması sonucu yaşamını yitirdi.
Ayrıntılar: Kaza, öğle saatlerinde Atatürk Caddesi üzerinde meydana geldi. Özel bir
sürücü kursunun müdürü olan Suat D., idaresindeki 34 NN 8096 plakalı sürücü kursuna ait
otomobil ile önünde ilerlemekte olan İlyas Y. idaresindeki 37 DV 520 plakalı kamyona arkadan
çarptı. Otomobil kamyonun altına girerken olay yerine gelen 112 Acil ekibi ağır yaralanan Suat
D.’ye ilk müdahalede bulundu. Darıca Farabi Devlet Hastanesi’ne kaldırılan Suat D., yapılan tüm
müdahalelere rağmen kurtarılamadı.
Sonuç: Kamyonun sürücüsü İlyas Y., kasisten geçerken aracını yavaşlattığını, büyük bir
ses duyduğunu belirterek “Sonradan anladım ki birisi aracıma arkadan çarpmış” dedi. Polis
kazayla ilgili soruşturma başlattı. (Hürriyet, 06.12.2017 - 16.53)
35
Örnek 2:
Başlık: EGE’DE KORKUTAN DEPREM: 4. 6
Özetleyici giriş: Bugün saat 12.36 sularında Ege Denizi’nde 4. 6

büyüklüğünde deprem meydana geldi. Deprem Bodrum’da hissedilirken vatandaşlara ise panik
yaşattı.
Ayrıntılar: Ege Denizi’nde 4. 6 büyüklüğünde gerçekleşen deprem Bodrum’da da

hissedilirken vatandaşlara da panik yaşattı. Bugün saat 12.36 sıralarında gerçekleşen deprem
hakkında AFAD ve Kandilli Rasathanesi'nden açıklamalar geldi. Deprem, Bodrum’un Yalı
Mahallesi'nin yanı sıra ilçe merkezindeki Kumbahçe, Eskiçeşme ve Cevat Şakir mahalleleri ile
çevre ilçelerden de hissedildi. Sarsıntı ile birlikte panik yaşanırken Bodrumlular ev ve iş yerlerini
terk edip açık alanlara ve parklara çıktı. Can ve mal kaybı yaşanmazken Kumbahçe
Mahallesi'’ndeki Atatürk İlkokulu’na yakın bölgede oturan veliler, okula gelerek öğle tatilini de
fırsat bilip çocuklarını alarak evlerine döndü.
Geçmiş hakkında bilgi: Bodrum ve Yunanistan’ın Kos adası arasındaki bölge, yaz
mevsiminden bu yana oldukça hareketli. Temmuz ayında gerçekleşen 6.2’lik deprem bölgede
büyük paniğe yol açmış, Kos’ta yaşamını yitirenler olmuştu.
Sonuç (haber kaynakları): Depremi otoparkta çalışırken hisseden İsmail D., “Bu kez çok
şiddetli sarsıldık. Aralarda küçük sarsıntılar oluyordu ama bu hem şiddetliydi hem de uzun sürdü.
Heyecanlandık” dedi. www.sabah.com.tr ( Erişim Tarihi: 7.12.2017/ 09.50)
Aşağıda bilgileri verilen trafik kazası haberini ters piramit tekniğine göre yazınız.
Yer: Manisa /Salihli

Zaman: 19 Kasım Pazar
Ne: Trafik kazası
Olay hakkında bilgiler: Tarım işçilerini taşıyan minibüs, yolda duran tıra arkadan
çarpmış.
Olaya karışanlar: Ali K. yönetimindeki 44 DC 8939 plakalı servis minibüsü, Kemalettin
Ç. yönetimindeki 28 CF 727 plakalı tır
Sonuç: 1 ölü Fatma D. (27), 24 kişi yaralı (yaralılar Manisa Devlet Hastanesinde)
Olay yeri delilleri: Güvenlik kamerası görüntüleri
………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
………………………….
36
 Bir haberde ters piramit tekniğinde sorulması gereken sorular
Ters piramit tekniğinde aslında uygulanması gereken kural ve ilk yapılması gereken şey;
en önemli, en can alıcı ya da haber değeri anlamında en yüksek değere sahip bilginin en başta
verilmesidir.
O nedenle ters piramit tekniğini kullanan bir muhabir sorması gereken soruları iyi
bilmelidir. Bu soruların yanıtları alındığında haber yazılmaya başlanabilir. Öncelikle bu olayla
ilgili olarak okuyucuyu ilgilendiren en önemli unsurun ne olduğu bulunmalıdır.
Örneğin bir deprem haberinde muhabir aşağıdaki soruların cevabını almalıdır. Bu soruların
yanıtları alındığında haber yazılmaya başlanabilir.
 Deprem nerede oldu?

 Depremin merkez üssü neresi?
 Depremin şiddeti ne?
 Depremde ölü ve yaralı var mı?
 Depremde yıkılan binalar var mı?
 Deprem en çok hangi bölgeleri etkiledi?
 Depremin artçıları devam ediyor mu?
 Depremde bilinçsiz yaralananlar var mı?
 Arama kurtarma ekiplerinin çalışmaları ne durumda?
 Deprem konusunda yetkili kurumlar neler söylediler?
 Deprem ile ilgili kamera görüntüleri var mı?
Yazılı basında kullanılan ters İnternet haberciliğinde kullanılan

piramit tekniği ters piramit tekniği
37
Aşağıdaki metin bir gazete haberinden alınmıştır. Haberi okuyunuz ve siz de çevrenizde bu
tarz proje yapan insanlar var mı, araştırınız. Bu haberden yola çıkarak paylaşmak konusunda
görüşlerinizi yazınız.
KÖY ÇOCUKLARINI ISITAN KAMPANYA

Iğdırlı fotoğraf sanatçısı, sosyal medyadan başlattığı kampanyayla topladığı 2 bin çift botu,
kışın üşümemeleri için köy çocuklarına
dağıttı.
Kentte yaşamını sürdüren ve
genellikle doğa ya da çocuk temalı
fotoğraflar çeken Mehmet Özcan,
gezdiği köy okullarında tespit ettiği
öğrencilere yardım için 2 ay önce
kampanya başlattı. Bu çerçevede
çocukların fotoğraflarını sosyal medya
hesaplarından paylaşan Özcan’a, kısa
sürede ülkenin farklı yerlerinden çok
sayıda yardımsever ulaştı.
Hayırseverlerin her öğrencinin cinsiyeti ve ayakkabı numarasına göre Özcan'a gönderdiği bot
sayısı 2 bin çifti buldu. Botları öğrencilere dağıtan Özcan, kışın çocukların ayaklarının
üşümeyecek olmasının mutluluğunu yaşıyor. Fotoğraf sanatçısı Mehmet Özcan, AA muhabirine
yaptığı açıklamada kampanyanın büyük destek gördüğünü, böyle bir etkinliğe öncülük etmekten
mutluluk duyduğunu söyledi. Öğrencileri belirlerken öğretmen ve köylülerden de yardım aldığını
anlatan Özcan, “Sosyal medyadaki paylaşımlarımda köy çocuklarının fotoğrafları yer alıyor. Bazı
takipçilerim bu çocuklara yardımda bulunmak istediklerini söylediklerinde ben de böyle bir
kampanya başlatmayı düşündüm. Geçen yıl yaptığım bir başka kampanyada 450 öğrenciye bot
dağıtmıştık. Bu yıl yoğun talep üzerine 2 bin öğrenci için yardım topladık."” dedi.
“Botları kar yağmadan dağıttığımız için mutluyuz”
Kış şartları etkisini göstermeden botları öğrencilere dağıtmak için özel çaba gösterdiğini
belirten Özcan, şunları kaydetti: “Botları kar yağmadan dağıttığımız için mutluyuz.
Kampanyamız devam ediyor. Geniş bir takipçi kitlem var. Kırtasiye ve giyim yardımı da
toplamayı düşünüyorum. Çocuklar botlarını alıp mutlu olunca biz de mutlu oluyoruz. Bu bir
sosyal sorumluk projesidir, her şeyi devletten beklememek lazım. Bu tür çalışmaları sürekli
yapmayı düşünüyorum.”
Iğdır Fotoğraf Gezi Kültür ve Doğa Derneği Başkanı Muhammed Akkuş da Özcan'ın
sürekli bu tür projelerde yer aldığını dile getirdi. Özcan’ın yaptığı sanatın yanı sıra toplum için
faydalı işlere imza attığını anlatan Akkuş, “Topladığı botları köy okullarında okuyan, dar gelirli
ailelerin çocuklarına dağıttı. Botlarını alan öğrencilerin mutlulukları gözlerinden okunuyor.” diye
konuştu. (aa.com.tr / 7.12.2017/ 11.30 )
38
İş sağlığı ve güvenliği tedbirlerini alarak gazete, dergi ve İnternet haberlerini inceleyerek
ters piramit tekniğiyle yazılmış haberleri belirleyip tekniğin hangi özelliklerinin kullanıldığını
arkadaşlarınızla tartışınız.

 Sınıfta gruplar oluşturarak farklı  İncelemeye başlamadan önce öğrenme
içerikteki eylem ve söylem haberlerini faaliyetinin ilgili bölümünü tekrar
inceleyiniz. etmelisiniz.
 Ters piramit tekniği kullanılan haberleri  Ters piramit tekniğinin özelliklerini
belirleyiniz. tekrar etmelisiniz.
 Topladığınız haberleri türlerine göre  Ters piramit tekniğinde kullanılan haber
ayırınız (Siyaset, ekonomi, magazin vb.). türleri örneklerini incelemelisiniz.
 Ters piramit tekniğinin giriş  Ters piramit tekniğinin yapısını ve giriş
cümlelerinde hangi giriş tekniği tekniğinin yazımı bilgilerinden
kullanılmış belirleyiniz. yararlanmalısınız.
 Seçtiğiniz haberlerde ters piramit  Ters piramit tekniği haberlerinde
tekniğine uygun hangi soruların sorulması gereken sorular konusuna göz
cevapları verilmiştir belirleyiniz. atmalısınız.
 Ters piramit tekniğine uygun 5N1K  Ters piramit tekniği ile yazılmış örnek
sorularını barındıran bir haber yazınız. haberleri incelemelisiniz.
39
Bu faaliyet sonunda kazandıklarınızı aşağıdaki soruları cevaplandırarak ölçünüz.
Aşağıdaki cümlelerin başında boş bırakılan parantezlere, cümlelerde verilen bilgiler

doğru ise D, yanlış ise Y yazınız.
1. ( ) Haber yazımında en yeni teknik ters piramit tekniğidir.

2. ( ) Ters piramit tekniğinde haber en önemliden en önemsiz bilgiye doğru sıralanır.
3. ( ) Ters piramit tekniğinde giriş cümlesi genellikle alıntı ile başlar.
4. ( ) Ters piramit tekniği merak duygusunu sonuna kadar tutar.
5. ( ) Ters piramit tekniğinde 5N1K sorularının cevabı bulunur.
Aşağıdaki cümleleri dikkatle okuyarak boş bırakılan yerlere doğru sözcüğü yazınız.
6. Ters piramit tekniği ile yazılmış haberlerin büyük çoğunluğunda ………………..

kullanılır.
7. Haber değeri açısından yapılacak önemlilik sırasına göre……………………………...
……………………………………………….. sorularının yanıtları giriş bölümünde yer
alır.
8. Ters piramit tekniği ile yazılan haberlerde haberin en önemli unsuru
………………………………………. bulunur.
9. Ters Piramit Tekniği, 1850’lerde ………………….. gazetecilerin telgrafla haber geçmek
için geliştirdikleri bir tekniktir.
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızın tümü doğru ise uygulamalı teste geçiniz.
40
UYGULAMALI TEST
UYGULAMALI TEST
Aşağıda bilgileri verilen haberi ters piramit tekniğine göre yazınız ve tekniğin hangi
kurallarını ve sorularını uygulandığınızı not ediniz.
Ne: Yangın
Ne zaman: 7 Aralık 2017
Nerede: Ankara / Keçiören
Olay hakkında bilgiler: Elektirik kontağından çıkan yangında yaşlı bir kişinin içerde
olduğunu gören emekli polis ve komşusu Harun Y. itfaiyeye haber vererek yaşlı adamı kurtardılar.
Olaya karışanlar: Emekli polis Mehmet A. (56), komşusu Harun Y. (46)
Sonuç: Yaşlı adam kurtarıldı.
Haber kaynakları: Atıf K. “Binamızın elektirik tesisatı çok eski durumda. Bu nedenle sık
sık benzer durumlar yaşanıyor. İşte bunun sonucunda maalesef istenmeyen olaylar oluyor. Bu
konuya bir çözüm bulunmalı.”
Önceki bilgiler: Emekli polis memurunun daha öncede komşularını kurtardığı öğrenildi.
KONTROL LİSTESİ
Bu faaliyet kapsamında aşağıda listelenen davranışlardan kazandığınız beceriler için Evet,

kazanamadığınız beceriler için Hayır kutucuğuna (X) işareti koyarak kendinizi değerlendiriniz.
Değerlendirme Ölçütleri Evet Hayır
1. Ters piramit tekniğinin yazım özelliklerini öğrendiniz mi?
2. Olayda verilen bilgilerin 5N1K ögelerini belirlediniz mi?

3. Ters piramit tekniği ile haber yazarken giriş cümlesini
özetleyici giriş şeklinde yazdınız mı?
4. Önem ve öncelik sırasına göre düzenlediğiniz bilgilerle haberin
ayrıntısını yazdınız mı?
5. Haberde haber kaynaklarına yer verdiniz mi?
6. Yazdığınız haberi bir cinayet haberi ile karşılaştırdınız mı?
41
DEĞERLENDİRME
Değerlendirme sonunda Hayır şeklindeki cevaplarınızı bir daha gözden geçiriniz.

Kendinizi yeterli görmüyorsanız öğrenme faaliyetini tekrar ediniz. Bütün cevaplarınız Evet ise
bir sonraki öğrenme faaliyetine geçiniz.
42
ÖĞRENME KAZANIMI
Düz (normal) piramit tekniğine göre haber yazabileceksiniz.
ARAŞTIRMA
 Haber örneklerinden piramit tekniği ile yazılanları belirleyiniz.
belirleyiniz.
4. DÜZ (NORMAL) PİRAMİT TEKNİĞİ

Düz piramit tekniği, ters piramit tekniğinin aksine ayrıntıdan başlanarak haberin en önemli
unsurlarının sonda verilmesi yöntemidir. Bu teknik, olay çok önemli değilse, güncelliğini
yitirmiyorsa, okurun zamanı yeterliyse, haberin yayınlanacağı alan ve süreye ilişkin sınırlama
yoksa kullanılır.
Bu yazım tekniğinde haber genellikle öyküleyici anlatımla başlar. Haberin bilgileri az

önemliden çok önemliye doğru sıralanarak yazılır. Düz piramit tekniği, öykülü bir giriş
sunabilmesinden dolayı giriş cümlelerinde yoruma da yer verilmektedir. Bu teknik gazete
haberciliğinde yaygın olarak kullanılmamakla birlikte dergi haberciliğinde en çok kullanılan
tekniktir. Bu nedenle düz piramit tekniğinin daha çok ilgi çeken magazin konuları, mizah, yenilik
gibi renkli haberlerin yazımında kullanıldığı söylenebilir.
Piramit tekniğiyle yazılacak olaylar genellikle kısa haberlerdir. Çünkü bu tür olaylarda
başından sonuna kronolojik anlatım tercih edilebilir. Yani meydana gelen olaylar, oluş sırasına
göre verilebilir. Uzun bir haber piramit tekniğiyle yazılırsa muhtemeldir ki okuyucu haberin
sonunu beklemezse ne olup bittiğini tam olarak anlayamaz. Haber dilindeki ayrıntıdan başlayan
renkli anlatım nedeniyle piramit tekniğine renkli yazım tekniği adı da verilmektedir. Genellikle
ilgi çeken konuların, mizah, yenilik, ilginçlik ve nadirlik unsurlarını içeren haberlerin yazımında
bu piramit tekniğinden yararlanılmaktadır.
43
4.1.Düz (Normal) Piramit Tekniğinin Yapısı
Piramit tekniğinde habere,
genellikle haberin bir ayrıntısını içeren
öyküleyici bir anlatım ile başlanır. Anlatım
çoğu zaman kişiseldir yani yorum da
içerebilir. Okuyucuyu çekmek ya da
Giriş merakını uyandırmak adına kimi zaman
gizemli de olunabilir. Olayın çarpıcı ya da
okuru çeken girişinin ardından kronolojik
İlk belirti bir anlatımla diğer önemli bilgilere yer
verilir. Haberin tamamı okunmadan haberi
anlamak mümkün değildir. Bununla
Kronolojik anlatım birlikte ters piramit tekniğindeki gibi haber
metni uzun geldiği durumlarda haberi
kısaltmak için son paragrafların atılması
Düğüm gibi bir durum da söz konusu değildir.
Çünkü haberin son paragrafı olayın
sonunun açıklandığı bölümdür. Haber
Sonuç metni uzun geldiğinde metnin tamamı
gözden geçirilerek anlamı değiştirmeyen
bölümlerin çıkarılması ya da buraların
yeniden yazılması daha uygun olacaktır.
 Düz (Normal) Piramit Tekniği ile yazılmış örnek haberler
Örnek 1:
HER ŞEY DAHA YENİ BAŞLIYOR
“Kalp Atışı” dizisinin Ali Asaf’ı, ekranın yeni jönü Gökhan Alkan, çalışmanın gücüne
inananlardan. Alkan, “Tiyatro, sinema, dizi ve reklam derken yedi yıldır aralıksız çalışıyorum
ama bana göre her şey daha yeni başlıyor” diyor.
Kısa sürede ekranın aranan yüzlerinden biri olan Gökhan Alkan, dizisi “Kalp Atışı”
ile Show TV’de, dün vizyona giren filmi “Organik Aşk Hikâyeleri” ile beyazperdede izleyici
karşısına çıkıyor. Kocaeli Üniversitesi Otomotiv Teknolojileri Öğretmenliği mezunu olan
Alkan’ın oyunculuk aşkı, çocuk yaşlarda başlamış. “Hedeflerim hiç değişmedi, sadece okumaya
44
mecburdum” diyen oyuncu, üniversiteyi bitirdikten sonra Müjdat Gezen Sanat
Merkezi’nde eğitim almış. Alkan’la Park Dedeman Levent’te buluştuk; projelerini, hayatını ve
oyunculuk serüvenini konuştuk.
Otomotiv Teknolojileri Öğretmenliğini bitirdiniz. Oyunculuk hayatınıza nasıl girdi?
Hayatımda her zaman vardı. İlkokul, lise ve üniversite yıllarında amatör olarak
uğraşıyordum. Okul bittikten sonra tamamen oyunculuğa yöneldim. Hedefim hep bu ve daha
fazlasıydı. Eğitim hayatım boyunca çabam hiç değişmedi, sadece okumaya mecburdum. Bitirdim
ve hayallerim için savaşmaya başladım.
Ekran yolculuğuna başlamanızın özel bir hikâyesi var mı?
Profesyonel olarak tiyatro oyunlarında oynarken dizi, reklam ve sinema filmi denemelerine
gidiyorduk. Elime geçen ilk dizi şansını iyi değerlendirdim. Benim için girdiğim deneme
çekimindeki sahne; belki de hayatımda ilk ve son kez oynayacağım, yaşayacağım sahnedir. Bu
mantıkla hareket edince keyfini çıkarıyorsunuz. Şans verilince de kendimi kimsenin desteği
olmadan, dimdik durarak kabul ettirdim. (Milliyet/ 7.12.2017/ 16.05)
Haberin devamına bu siteden ulaşabilirsiniz : http://www.milliyet.com.tr/-her-sey-daha-
yeni-basliyor
Örnek 2:
BABASI İÇİN GELİŞTİRDİĞİ CİHAZLA DÜNYA BİRİNCİSİ OLDU
Lise öğrencisi Elifnaz Ş., doktor

olan babasının aşı muhafazasında yaşadığı
sorunlara çözüm bulmak için geliştirdiği
cihazla, “Bilimsel Proje Yarışması”nda 21
ülkeden 400 civarında çalışma arasında
birinci oldu.
Giriş: Brezilya’da ekim ayının son

haftasında düzenlenen ve 21 ülkeden 400
civarında çalışmanın katıldığı
Mostratec Bilimsel Proje Yarışması’nda, 11.
sınıf öğrencisi Ş., materyal mühendisliği dalında dünya birinciliğini Türkiye’ye kazandırdı.
İlk belirti: Elifnaz Ş., yaptığı açıklamada babasının doktor olduğunu, bu nedenle mesleği
sırasında yaşadığı sorunlara küçük yaştan beri tanıklık ettiğini belirtti. Babasından, insan sağlığı
için hayati önem taşıyan kan ve kan ürünleri, aşı, ilaç, serum ile nakil için alınan organların
muhafaza edildiği yerlerin sıcaklığının doğru ayarlanması gerektiğini, aksi takdirde kullanılmaz
hâle gelebildiklerini öğrendiğini aktaran Elifnaz Ş., bu nedenle babasının aşıların bulunduğu
dolaplardaki sıcaklık değişimi nedeniyle zaman zaman geceleri iş yerine gittiğini, bazen il dışında
olmasına rağmen tatilini yarıda keserek aşıları kurtarmak için dönmek zorunda kaldığını anlattı.
45
Gelişme 1: Elifnaz Ş., sağlık sektöründe kullanılan cihazların sıcaklığı sabit tutma gibi bir
özelliğinin bulunmamasından yakınan babasına çözüm sunmak için yola çıktığını, aklındaki proje
için ısıtma ve soğutma sisteminde çalışan ustalar ve bilgisayar yazılımcılarından destek aldığını
ifade ederek, “Hastanelerde, kan merkezlerinde, eczanelerde kullanılan buzdolaplarında sadece
soğutma sistemi olduğundan sıcaklık sabit tutulamıyor. Dolayısıyla belli bir ısıdan sonra soğutma
sistemi duruyor. Sistemin tekrar çalışmaya başlaması için gereken sürede ortamdaki sıcaklık
düştüğünden, 10 dereceye kadar farklılık gösterebiliyor. Bu durum hassas sıcaklık gerektiren,
farklı ısı değerlerinde kullanılmaz hale gelebilen başta nakil için bekletilen organlar olmak üzere,
kan, kan ürünleri, aşı, ilaç ve serumları kullanılmaz hâle getirebiliyor.” diye konuştu.
Gelişme 2: Elifnaz Ş., yaklaşık 10 ay süren çalışmayla, amacına uygun bir prototip cihazı
4 bin 116 lira maliyetle tamamladığını belirtti. Cihazında ısıtma ve soğutmanın aynı anda
kullanılmasıyla ısının sabitlendiğini anlatan Elifnaz Ş. , şu bilgileri verdi: “İki amacı var cihazın.
Isıtma ve soğutmayı dönüşümlü kullanarak sıcaklığı sabitlemek. Bu sayede kan ve ürünleri,
organlar, aşı ve serumların korunması. Mesela 4 derecelik bir sıcaklık hedeflediğinde cihaz,
sıcaklık 5 dereceye ulaşana kadar ısıtma sistemini çalıştırıyor. 5 derecede ısıtma kendini kesiyor,
soğutma devreye gidiyor. 3 dereceye kadar soğutma çalışıyor. 3’e gelince tekrar ısıtma
aktifleşiyor. 3 ila 5 arasında, 4 küsurlu bir değerle ısı sabitlenmiş oluyor. Oysa mevcut sistemlerde
ısı farkı 10 dereceye çıkıyor. İkinci amaç da aynı cihaz üzerindeki bölmelerde farklı sıcaklık
değerlerini sabitleyebilmek. Bu nedenle de prototipte 3 bölme oluşturdum. Bunların her birine
farklı sıcaklık veren bir sistem kurdum. Her biri için ayrı yapılan kontrol panelinde istediğiniz
sıcaklık değerini belirliyorsunuz. Tek ısıtma ve soğutma sistemi, farklı yazılımları sayesinde 3
bölmeye de farklı sıcaklık verilmesini sağlıyor. Bu bölmelerden birini soğuturken diğerini
ısıtabiliyoruz. Cihazın bir bölümünde sıfırın altında 18 derece gerektiren bir maddeyi koruyabilir,
aynı anda yandaki bölümde 4, diğer bölümünde ise 24 derecelik bir ortam oluşturabilirsiniz.
Geliştirdiğim cihaz, hem ortam sıcaklığını sabitliyor, hem de üzerindeki farklı bölmeleri ayrı
sıcaklık değerlerinde tutabiliyor.” (www.hurriyet.com.tr / 7.12.2017 /16.30)
46
Aşağıdaki metin bir gazete haberinden alınmıştır. Haberi okuyunuz ve siz de çevrenizde bu
tarz insanlar var mı, araştırınız. Bu haberden yola çıkarak azimli olmak konusunda görüşlerinizi
yazınız.
AZMİYLE TÜM ÖĞRENCİLERE ÖRNEK OLUYOR
Geçtiğimiz yıl Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü’nü kazanarak

üniversiteli olan 73 yaşındaki Şevki K., öğrenme azmi ve başarısıyla tüm öğrencilere örnek
oluyor.
Yaşıtlarının aksine öğrenmenin,
okumanın ve kendini geliştirmenin
kendisinde bir tutku hâline geldiğini belirten
Şevki K., tüm gençlere ve öğrencilere
yaşadığı tecrübeler ve birikimleri hakkında
tavsiyelerde bulunuyor.
“Tarihe babamdan dolayı merak sardım”
73 yaşındaki üniversite öğrencisi Şevki K., PTT ve Devlet Su İşleri Müdürlükleri’nde

çalıştığını ve emekliliğinin ardından bir türlü okuma ve tarih aşkından vazgeçmediğini belirterek,
“2010 yılında sınava girdim. Karabük Üniversitesi’nin Tarih Bölümü’nü kazandım. Uzak olduğu
için gidemedim. Akabinde 2011 yılında açık öğretim tarih bölümüne kayıt yaptırdım.2015 yılında
Kırklareli Üniversitesi’ni kazandım. Yine uzak olduğu için gidemedim. Ve en sonunda 2016
yılında Trakya Üniversitesi Tarih Bölümü’nü kazandım.2016 yılında ise aynı zamanda açık
öğretimden mezun oldum. Şu an 2.sınıf öğrencisiyim. Tarih merakım babamın 1. Dünya
Savaşı’nda Galiçya Cephesi’nde savaşması, Sina Çölü’nde esir düşmesi ve Kurtuluş Savaşı’nda
Edirne Müdafası’na katılmış olmasıyla uyandı” dedi.
“Babamla ve 1. Dünya Savaşı ile ilgili kitap yazıyorum"
Babasının askerliği döneminde yaşadıklarının kendisini hayatı boyunca çok etkilediğini ve

bunları bir kitap hâline getirmeyi hedeflediğini dile getiren Şevki K., “Kendisinin hatıralarını
yazmaya başladım. Kütüphanelerden, kitaplardan o cepheyi araştırdım ve devam
ediyorum,araştırmalarım sürüyor.” diye konuştu.
“Modern hayatta insanlar büyük stres altında yaşıyor”
Modern çağdaki gençlerle tavsiyelerde de bulunan Şevki K., “Boş zamanlarını kitap
okumakla ve yararlı kurslarla değerlendirmeliler, kendilerini sürekli geliştirmeliler. Modern
47
hayatta insanlar büyük stres altında yaşıyor. Ama ben can sıkıntısı diye bir şey çekmedim.
Çalıştığım zamanın dışında kitaplar bana yoldaş oluyordu. Bana soruyorlar, bu yaşta nasıl
üniversite kazandın, diye. Ben ise onlara bunca yıllık birikimim, okumam ve kendimi
geliştirmemden ötürü diyorum.” ifadelerini kullandı. www.milliyet.com.tr (Erişim tarihi:
7.12.2017 /17.00)
48
İş sağlığı ve güvenliği tedbirlerini alarak, gazete, dergi ve İnternet haberlerini inceleyerek
düz piramit tekniğiyle yazılmış haberleri belirleyip tekniğin hangi özelliklerinin kullanıldığını
 Sınıfta gruplar oluşturarak farklı  İncelemeye başlamadan önce

içerikteki eylem ve söylem öğrenme faaliyetinin ilgili
haberlerini inceleyiniz. bölümünü tekrar etmelisiniz.
 Düz piramit tekniği kullanılan  Düz piramit tekniğinin özelliklerini
haberleri belirleyiniz. tekrar etmelisiniz.
 Topladığınız haberleri türlerine göre  Düz piramit tekniğinde kullanılan
ayırınız. (Siyaset, ekonomi, haber türleri örneklerini
magazin vb.) incelemelisiniz.
 Düz piramit tekniğinin giriş  Düz piramit tekniğinin yapısını ve
cümlelerinde hangi giriş tekniğinin giriş tekniğinin yazımı
kullanıldığını belirleyiniz. bilgilerinden yararlanmalısınız.
 Seçtiğiniz haberlerde ters piramit  Düz piramit tekniği haberlerinde
tekniğine uygun hangi soruların sorulması gereken sorular
cevaplarının verildiğini belirleyiniz. konusunu tekrar etmelisiniz.
 Düz piramit tekniğine uygun bir  Düz piramit tekniği ile yazılmış
haber yazınız. örnek haberleri incelemelisiniz.
49
ÖLÇME DEĞERLENDİRME
1. ( ) Düz piramit tekniği ters piramit tekniği ile aynıdır.

2. ( ) Düz piramit tekniğine öyküleyici anlatım ile başlanır.
3. ( ) Düz piramit tekniği gazete haberciliğinde çok kullanılır.
4. ( ) Düz piramit tekniğinde kronolojik anlatım kullanılır.
5. ( ) Düz piramit tekniği daha çok magazin, mizahi ve yenilikçi haberlerde kullanılır.
6. ( ) Düz piramit tekniğinde son cümle önemli değildir.
7. Düz piramit tekniğinde haber genellikle ………………………anlatımla başlar.

8. Düz piramit tekniği…………………………….haberciliğinde en çok kullanılan tekniktir.
9. Düz piramit tekniğine …………………………….tekniği de denir.
DEĞERLENDİRME

50
ÖĞRENME KAZANIMI
Kare (dörtgen) tekniğine göre haber yazabileceksiniz.
ARAŞTIRMA
 Haber örneklerinden kare (dörtgen) tekniği ile yazılanları belirleyiniz.
belirleyiniz.
5. KARE (DÖRTGEN) TEKNİĞİ

Ters piramit tekniğinin uygulanamayacağı durumlarda, haberi oluşturan verilerin tümü
aynı önemdeyse bu durumda dörtgen ya da kare tekniğini uygulamak gerekmektedir. Dörtgen
tekniğinde haber üst üste dikdörtgen bloklar hâlinde düşünülebilir. Az ve öz bilgi içeren haber
girişinden sonra haberin ayrıntıları önemi azalan bir sıra hâlinde eş değer paragraflar içinde haber
gövdesinde yer alır. Konu, açıklayıcı nitelik taşıyan eşit değerdeki paragraflar hâlinde anlatılır.
Kimi zaman da haber gövdesinde olayın geçmişine ilişkin bilgi ve fikirler verilir. Yazılan haberde
paragrafların her biri eş değer olduğundan okuyucu, haberin hepsini okumadan tamamını
anlayamaz. Paragraflar bağlayıcı cümlelerle birbirine bağlıdır. Bu nedenle metinden bir
paragrafın çıkarılması üslup ve anlamda da sorunlar yaratabilir.
51
5.1 Kare (Dörtgen) Tekniği Yapısı
Ayrıntı
Ayrıntı
Ayrıntı
Ayrıntı
Örnek 1:
Başlık: Türk basınının en köklü iki kurumu Anadolu’daydı
Giriş
Anadolu Üniversitesi İletişim Bilimleri Fakültesi tarafından düzenlenen “Geçmişten

Günümüze Anadolu Ajansı ve Basın Yayın Enformasyon Genel Müdürlüğü” konulu panel 28
Nisan’da Anadolu Üniversitesi İletişim Bilimleri Fakültesinde gerçekleştirildi.
Başkanlığın İletişim Bilimleri Fakültesi öğretim üyesi Doç. Dr. Erkan Yüksel’in yaptığı
panele konuşmacı olarak Anadolu Ajansı Genel Müdürü Dr. Hilmi Bengi, Başbakanlık Basın-
Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlüğünden Genel Müdür Salih Melek, Basın Yayın Dairesi
Başkanı Hüseyin Topal, Yayın şube Müdürü Rukiye Değer, Basın şube Müdürü Nazan Er ve
Hukuk Müşaviri Süheyla Parmak Aydos konuşmacı olarak katıldı.
Detay 1
Anadolu Ajansı Genel Müdürü Dr. Hilmi Bengi “Dünden Bugüne Anadolu Ajansı ve Ajans
Haberciliği” konulu konuşmasında “Memleketin her tarafı bir cephe hâline gelmiş düşmanla
boğuşuluyor, böyle bir ortamda bir karargâh binası içerisinde devletin temelleri atılırken en
önemli konulardan birisi Anadolu Ajansı’nın kurulması. Anadolu Ajansı bir anlamda yeni Türk
devletinin kuruluşunun habercisi kurumdur.” dedi.
Bengi Anadolu Ajansı’nın arşivlerinin ve kaynaklarının dijital ortama aktarılmaya

başlandığına değinerek bu kaynakların araştırmacılara açılacağını belirtti.
Detay 2
Başbakanlık Basın-Yayın Enformasyon Genel Müdürü Salih Melek “Dünden Bugüne

Basın - Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlüğü ve Basın Yayın ve Enformasyon
52
Genel Müdürlüğünün İletişim Fakültesi Mezunlarına Sunduğu Hizmetler” başlıklı
konuşmasında Basın - Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlüğünün yeni bir yapılanmaya
gideceğini belirterek “Yaptığımız hesaplara göre tam olarak bir enformasyon bakanlığı gibi
çalışmamız, ülkemizi daha ileriye götürebilmemiz için bizim 3 bin 500 iletişimciye ihtiyacımız
var. 23 yurt dışı büromuz var. Yeni yapılanmamızda biz bütün dünyaya temsilciliklerimizi
açmayı, bütün dünyayı takip etmeyi, her alanda bilgi almayı istiyoruz. Bunun için yaptığımız
hesaplara göre kurumumuzda özellikle dil bilen 3 bin 500 iletişimciye ihtiyacımız var.” dedi.
Detay 3
Basın - Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlüğü Basın Yayın Dairesi Başkanı Hüseyin
Topal “Enformasyon Hizmetleri, Yabancı Basına Yönelik Çalışmalar ve Tanıtım” başlıklı bir
konuşma yaptı. Topal, konuşmasında Basın Yayın Dairesinin Türkiye’de çalışmalarını sürdüren
yabancı basın mensupları ile yapılan çalışmaları ve Türkiye’nin uluslararası alanda tanıtımı ile
ilgili bilgiler verdi. Yayın şube Müdürü Rukiye Değer ise “Basın Yayın ve Enformasyon Genel
Müdürlüğünün Haber - Yayın Hizmetleri ve Yerel Medyaya Katkısı” konulu konuşmasında,
genel müdürlüğün haber, görsel içerik sağlama ve eğitim faaliyetleri ile Türkiye’de yerel basına
verdiği destekler üzerine bilgi verdi.
Detay 4
Basın Şube Müdürü Nazan Er de “Basın Kartı Uygulaması” konulu konuşmasında

günümüzde basın kartı uygulaması, kartın getirdiği avantajlar ve basın kartı sahibi olmak için
uygulanan prosedürler hakkında katılımcıları bilgilendirdi. (anadolu.edu.tr)
53
Aşağıdaki metin bir gazete haberinden alınmıştır. Haberi okuyunuz ve bu tarz bir olayla
karşılaşırsanız nasıl bir davranış sergileyeceğinizi düşününüz. Bu haberde çocukların sergilediği
davranış hakkında düşünerek doğruluk ve dürüstlük ilkesi üzerine bir kompozisyon yazınız.
Lise Öğrencileri Yolda Buldukları 20 Bin Lirayı Sahibine Ulaştırdı
Giresun Bulancak ilçesinde yolda 20 bin lira bulan 3 lise öğrencisi paranın sahibine
ulaştırılmasını sağladı.
Giresun’da 3 lise öğrencisi Altınerler Cami’nin önündeki yolda bir pakete sarılı halde 200
liralık deste hâlinde 20 bin lira buldu. Buldukları parayı okularına getirerek durumu okul idaresine
bildiren öğrenciler öğretmenlerinden paranın sahibinin bulunması için yardım istedi. Okul müdür
yardımcısı Hüseyin Ş., öğrencilerinin bulduğu yüklü miktardaki parayla ilgili hemen ilçe emniyet
müdürlüğüne haber verdi. Bulunan paranın ilçe sakinlerinden Ali Y.’yeait olduğu belirlendi ve
para kendisine teslim edildi. Onurlu davranış karşısında çok sevinerek öğrencilere teşekkür eden
Ali Y., “Sizleri yetiştiren öğretmenlerden ve ailelerinizden Allah razı olsun" diyerek öğrencileri
200’er lira ile ödüllendirdi.
Ali Y., bankadan çektiği parayı gömleğinin içine koymasına rağmen telefonunu çıkarırken
düşürdüğünü kaydetti.
Öğrenciler, “Bu para başkasının hakkıdır ve bize haramdır. Aldığımız eğitim böyle
davranmamızı gerektirirdi. Biz de bunun gereğini yaptık.” dedi.
İlçe Milli Eğitim Müdürü de öğrencilerle gurur duyduğunu belirterek onları ödüllendirdi.
………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
54
İş sağlığı ve güvenliği tedbirlerini alarak, gazete, dergi ve İnternet haberlerini inceleyerek
Kare /Dörtgen tekniğiyle yazılmış haberleri belirleyip tekniğin hangi özelliklerinin kullanıldığını

 Kare /Dörtgen tekniği kullanılan  Kare/ Dörtgen tekniğinin özelliklerini
haberleri belirleyiniz. tekrar etmelisiniz.
 Topladığınız haberleri türlerine göre  Kare/ Dörtgen tekniğinde kullanılan
ayırınız. (Siyaset, ekonomi, magazin vb.) haber türleri örneklerini incelemelisiniz.
 Kare /Dörtgen tekniğinin giriş  Kare/ Dörtgen tekniğinin yapısını ve
cümlelerinde hangi giriş tekniğinin giriş tekniğinin yazımı bilgilerinden
kullanıldığını belirleyiniz. yararlanmalısınız.
 Seçtiğiniz haberlerde ters piramit  Kare/ Dörtgen tekniği haberlerinde
tekniğine uygun hangi soruların sorulması gereken sorular konusunu
cevaplarının verildiğini belirleyiniz. tekrar etmelisiniz.
 Kare /Dörtgen tekniğine uygun bir haber  Kare/ Dörtgen tekniği ile yazılmış örnek
yazınız. haberleri incelemelisiniz.
55
1. ( ) Ters piramidin uygulanmayacağı durumlarda dörtgen tekniği kullanılır.

2. ( ) Dörtgen tekniğinde giriş çok ayrıntılıdır.
3. ( ) Dörtgen tekniğinde eşit düzeyde paragraflar vardır.
4. ( ) Dörtgen tekniğinde paragraflar bağımsızdır.
5. ( ) Dörtgen tekniğinin diğer adı kare tekniğidir.
6. ( ) Dörtgen tekniğinde bir paragraf çıkarmak anlamı bozmaz.
DEĞERLENDİRME

56
ÖĞRENME FAALİYETİ -6
ÖĞRENME KAZANIMI
Konuşma biçiminde haber yazma tekniğine göre haber yazabileceksiniz.
ARAŞTIRMA
 Haber örneklerinden konuşma tekniği ile yazılanları belirleyiniz.
belirleyiniz.
6. KONUŞMA BİÇİMİNDE HABER YAZMA TEKNİĞİ

Son yıllarda gazeteciler, haberlerini belli haber yazma tekniklerine bağlı kalmadan
içlerinden geldiği gibi ya da edebi kaygılarla farklı üsluplar geliştirerek yazmaktadırlar. Bu
teknik, yeni ve az uygulanan bir teknik olması nedeniyle eleştiriye ve tartışmaya açıktır. Haberin
anlaşılır olması kaydıyla belli kurallara bağlı kalınmadan yazılması esastır. Son yıllarda
yaygınlaşan konuşma tarzında haber yazma tekniği, daha çok televizyon haberciliğinde
kullanılmaktadır. Gazetelerin hafta sonu ekleri ve dergilerde gezi ve izlenim haberlerinin
yazımında da bu teknik tercih edilmektedir.
Örnek haberler
57
Şehrin Ortasında Bir Vaha
Bursa’nın orta yerinden geçen dere. Çocukluğumun, gençliğimin ve dahi ömrümün

geçtiği yerler. Biz hâlâ Setbaşı deriz, alışamadık bir türlü Gökdere’ye.
Bazen soğuk kış günlerinde sıcak bir salep, insanın içini ısıtan, bahar günlerinde yeşeren
ağaç dalları altında bir bardak demli çay, yaz akşamlarında bol köpüklüsünden kahve.
Mahfel hem kaçıştır şehrin orta yerinde, bir o kadar uzak şehirden, hem dost meclislerinin
merkezidir. Siyaset orada yapılır, dedikodu da. Kadın erkek, genç yaşlı fark etmez, bazen bir
masada bir kişi oturur da, ilişmek istersiniz kenarcağızına. Merak etmeyin, muhtemelen kimse
hayır demeyecektir. Zira Mahfel’in hayırı yoktur. Köprünün hemen yanı başında, derenin
kenarında derenin ve ağaçların mışıltısında dal şöyle bir geçmişe, geleceğinin hayalini kur.
Olmaz mı diyorsun? Kusura bakma dostum, sen hiç hayatında Mahfel’e gitmedin veya
orayı benim gibi yaşamadın.İlk olarak 1800’lü yıllarda Vorpahram Gazinosu olarak hizmet
vermesine rağmen kendine has dokusuyla özgün bir şekilde günümüze yansıyor.
Osmanlı klasiği algısındaki Mahfel’in öyküsü de macera dolu. Yıllar ilerledikçe Mahfel de
farklı ellerde değişen süreçlerden geçti. Birçok hikâyeye ev sahipliği yaptı. Kurutuluş Savaşı
yıllarına gelen sürede gayrimüslimler tarafından işletilen bu tarihi yapı, Türklerin işletmesi altına
geçtiğinde ise önce ‘Cumhuriyet Aile Çay Bahçesi’ olarak adı değiştirildi. İlerleyen yıllarda
kurtuluş mücadelesine destek veren Türk Ocağı’nın Bursa’daki kuruluş binası olarak hizmet
verdi. 150 yıllık sürede kahvehane özelliğinin yanı sıra belli dönemlerde okul ve halkevi gibi
önemli hizmetlerin mekânı da oldu.
ÖRNEK 2: İnsanoğlunun ata yurdu Şanlıurfa
Urfa önüne aldığı ‘Şanlı’ sıfatını

fazlasıyla hak eden, her köşesinde
insanlığın farklı bir dönemine ait tarihi
kalıntılara rastlanan bir şehir. Bir
Gaziantepli olarak bu hafta başında komşu
şehrimiz Şanlıurfa’ya gittim ve yeniden
hayran oldum.
Aslında fıstık bile Urfa'dan toplanır, kebap, mozaik hepsi gani gani Urfa'dadır. Siz sadece
pazarlamasını iyi beceriyorsunuz, diyor Şanlıurfa Belediyesi'nden Sadık Abi. Bir Antepli olarak
deplasmandayım, o yüzden Aykut Kocamanvari daha kontrollü bir oyunu tercih ediyorum, “Evet
haklısınız abi, ciğer kebabınız da çok güzel mesela, zaten bu iki şehir etle tırnak gibidir, biri
olmadan diğeri de olmaz” diyorum. Bu orta yolcu tavrımın memleketim insanları tarafından hoş
karşılanmayacağını biliyorum ama yapacak bir şey yok, bir yerde uzlaşmamız gerekiyor. Neticede
58
altı yıl sonra yolum Şanlıurfa'ya düşmüş, iki günümü de komşu şehir çekişmeleriyle geçiremem,
değil mi ama? Neyse ki Sadık Abi de şaka yollu bu takılmaların bilincinde. O hâlde keşfedelim
şehri diyoruz, yollara düşüyoruz Urfalı dostlarla.
EN BÜYÜK ARKEOLOJİ MÜZESİ
İbrahim Tatlı’nın soyadının sonunda ‘Ses’ olmadan yaşadığı, Muhsin Bey'in Ali Nazik’inin
belki de son temiz günlerini geçirdiği, her köşesinden farklı bir medeniyetin var olduğu gerçekten
bereketli toprakların üzerindeyiz, Urfa’dayız. Dediğim gibi en son altı yıl önce bulunmuştum
komşu şehirde. Bu sefer o zamanlardaki gibi bilinçsizce gezmiyorum Urfa’yı. Bile öğrene
arşınlıyorum sokakları, her köşesine hayran kalıyorum, eşe dosta Urfa’yı övesim geliyor.
Şüphesiz bu övme faaliyetlerinde aslan payını da Şanlıurfa Arkeoloji ve Mozaik Müzesi alıyor.
Evet, ilk durağımız bu devasa müze kompleksi. Zaten hâlihazırda Türkiye’nin en büyük arkeoloji
müzesi olan Şanlıurfa’daki yapı gez gez bitmiyor. Haleplibahçe yerleşkesinde yer alan müzede
paleolitik dönemden günümüze değin uzanan birçok eser sergileniyor. Müzenin en çarpıcı işleri
arasında ise Göbeklitepe ve Nevaliçori neolitik tapınaklarının ve Balıklıgöl heykelinin
reprodüksiyonları yer alıyor. İşbu noktada hatırlatalım Göbeklitepe’nin orijinali bu yılın sonuna
kadar çalışmalar gereği ziyaretçilere kapalı, bu aralar Urfa'ya gelip Göbeklitepe’yi göremezseniz
içiniz burulmasın. Neolitik çağlardan Tunç çağına Roma döneminden İslam uygarlığına savrulup
duruyoruz. Müzenin her köşesinde insanlığın farklı dönemlerini temsilen bulunan balmumu
heykellerine rastlıyoruz.
URFA’NIN SİMGESİ: BALIKLIGÖL
Müzelerden sonraki istikametimiz hemen yolun karşısında bulunan kaya mezarlar yani
nekropoller. Edessa Krallığı dönemine ait olan yaklaşık 2 bin yıllık geçmişe sahip nekropol
alanında restorasyon çalışmaları hâlâ sürüyor. Biz de görebildiğimiz kadarıyla anıt mezarlar
etrafında ufak bir tur yapıyoruz, birkaç kez deklanşöre basmayı da ihmal etmeden tabii... Sıra
geliyor Urfa kartpostallarının başrol oyuncusuna, Balıklıgöl’e... Halilurrahman Gölü olarak da
adlandırılan bölgenin hikâyesini dinleyip şifalı sulardan içerek ruhunuzu dinginleştirmeniz
mümkün. Balıklıgöl’ün ardından Şanlıurfa sokaklarını keşfe devam ediyoruz. Akşam Urfa sıra
gecelerinden birinin konuğuyuz. Urfa mutfağının en nadide temsilcilerinin bulunduğu sofraya
yine Urfa türküleri, uzun havaları eşlik ediyor.
HANLAR VE ÇARŞILAR ŞEHRİ
Urfa aynı zamanda bir hanlar ve çarşılar şehri, oralara da uğramadan olmaz. Ucuzluk
Çarşısı'na giriyoruz. Ben yine kendimi tutamayıp “Aa aynı bizim Bakırcılar Çarşısı” der gibi
oluyorum, keza Gümrük Hanı’nda da “Aa aynı bizim Tahmis Kahvesi” cümleleri dökülüveriyor
ağzımdan... Artık çok umursanmıyor iki şehir arasında benzerlik kurma çabalarım, “Aynen”
deniliyor yalnızca. Ama ben gün boyunca durmaksızın “Off çok benziyoruz ya” diyerek gezmeyi
sürdürüyorum. Ucuzluk Çarşısı sevdiklerinize Şanlıurfa’ya özgü hediyeler alabileceğiniz, tarihi
bir yer. Gümrük Hanı da soluklanmak için birer menengiç kahvesi söyleyip çarşıyı
gözlemleyeceğiniz en ideal nokta. Hatta sadece menengiç kahvesi değil mırra da mutlaka tatmanız
gereken yerel içecekler arasında. www.sabah.com.tr (Erişim Tarihi:8.12.2017 / 10.30)
59
İş sağlığı ve güvenliği tedbirlerini alarak gazete, dergi ve İnternet haberlerini inceleyerek
konuşma tekniğiyle yazılmış haberleri belirleyip tekniğin hangi özelliklerinin kullanıldığını

 Konuşma tekniği kullanılan haberleri  Konuşma tekniğinin özelliklerini tekrar
belirleyiniz. etmelisiniz.
 Topladığınız haberleri türlerine göre  Konuşma tekniğinde kullanılan haber
ayırınız. (Siyaset, ekonomi, magazin vb.) türleri örneklerini incelemelisiniz.
 Konuşma tekniğinin giriş cümlelerinde  Konuşma tekniğinin yapısını ve giriş
hangi giriş tekniğinin kullanıldığını tekniğinin yazımı bilgilerinden
belirleyiniz. yararlanmalısınız.
 Seçtiğiniz haberlerde ters piramit  Konuşma tekniği haberlerinde
tekniğine uygun hangi soruların sorulması gereken sorular konusunu
cevaplarının verildiğini belirleyiniz. tekrar etmelisiniz.
 Konuşma tekniğine uygun bir haber  Konuşma tekniği ile yazılmış örnek
yazınız. haberleri incelemelisiniz.
60
1. ( ) Konuşma tekniği en kolay yazım tekniğidir.

2. ( ) Konuşma tekniğinde okura ciddi bilgiler sunulur.
3. ( ) Konuşma tekniği eleştiriye açık değildir.
4. ( ) Konuşma tekniği en çok TV haberciliğinde kullanılır.
5. ( ) Konuşma tekniği gezi ve seyahat yazılarında kullanılır.
DEĞERLENDİRME

61
ÖĞRENME KAZANIMI
Habere uygun başlık yazabileceksiniz.
ARAŞTIRMA
 Gazete ve dergilerden kestiğiniz haberleri sınıfa getirerek arkadaşlarınızla haber

başlıklarını inceleyiniz.
 Haber başlık kompozisyonlarını inceleyerek en çok hangi başlık türlerinin
kullanıldığını tespit ediniz.
 İlginizi çeken haber başlıklarını sınıfta arkadaşlarınızla paylaşınız ve neden başarılı
olduklarını aranızda tartışınız.
 Aynı olayla ilgili farklı gazetelerde yayımlanan haberleri başlık kompozisyonu
açısından inceleyerek başarılı bulduklarınızı sınıf panosuna asınız.
7. HABER BAŞLIKLARI
Başlık, haberin birkaç kelimeden oluşan ve çoğunlukla bir yargı bildiren kısa bir özetidir.
Bir gazete ya da dergi haberi söz konusu olduğunda ilk dikkati çeken unsur haberin başlığıdır.
Birçok okuyucu, gazetenin tamamını okumak yerine yalnızca başlıklarını okuyarak haberle ilgili
genel bir bilgi edinmektedir. Başlıkların, haber metinleri gibi yazınsal bir boyutu vardır.
Haber başlıkları, haberi yazan muhabir tarafından önerilse bile gazetenin yönetim
kadrosuyla sayfa tasarımcısının yönlendirmeleri doğrultusunda biçimlenir. Bu yüzden haber
başlıklarının verilmesi, gazetede ayrı bir çalışma gerektirmektedir. Bir haberde yer alan başlık
kompozisyonu ve ara başlıklar, o gazetenin kimliğini belirleyen en önemli ögeler arasındadır.
Başlıklar, gazeteler için kimi zaman övgü, kimi zaman da eleştiri nedeni olmaktadır.
Haber başlıklar nadiren büyük harflerle yazılır. Konu başlığı biçiminde, her sözcüğün ilk
harfinin büyük şekilde yazıldığı haber başlıkları doğru değildir.
Haber başlıklarında dikkat edilmesi gereken bazı ilkeler:

 Haberin özetini içermelidir.
 Haberin unsurlarını yansıtmalıdır.
 Kısa ve anlaşılır olmalıdır.
 Okurun dikkatini çekmelidir.
62
 Haber metniyle çelişmemelidir.
 Abartılı olmamalıdır.
 Çoklu okumaya yol açmamalıdır.
 İmalı anlamlar içermemelidir.
 Yorum içermemelidir.
Haberlerde başlık kompozisyonunu oluşturan beş temel öge vardır. Ancak bu beş temel
ögenin tamamı, her haberde yer almayabilir. Özellikle geniş içerikli haberlerde birlikte kullanılan
bu ögeler üst başlık, ana başlık, alt başlık, spot ve ara başlık olarak sıralanabilir.
7.1. Üst Başlık
Ana başlığın üstünde ya da satır boşluklarına göre sağ ve sol yanında yer alan başlığa üst
başlık denilir. Üst başlıklar genellikle ana başlığı tamamlayan, açıklayan ve 5-10 sözcükten
oluşan cümlelerdir. Üst başlık çoğunlukla ince, zayıf ya da dişi karakterli harflerle dizilir. Punto
büyüklüğü olarak ana başlığın üçte biri oranına yakın olmalıdır.
7.2. Ana Başlık
Her haber metninin bir başlığı olmalıdır. Haber metninin üstünde yer alan en önemli ve
mutlaka bulunması gereken başlığa ana başlık denilir. Haber başlık kompozisyonunda yer alan
diğer başlıklar olmasa bile her haberde ana başlık bulunur.
Ana başlık haberin okuyucu tarafından fark edilip okunmasını sağlayan en önemli
unsurdur. Bu nedenle ana başlık yazılırken çok özenli olunması gerekmektedir. Kalıplaşmış ve
rutin ifadeler yerine göze çarpan, dikkat çekici, haberi okutacak başlıkların seçilmesi gerekir. Bu
nedenle haber başlıkları, çoğunlukla haberi yazan muhabir tarafından değil, yazı işleri yöneticileri
tarafından haberin içindeki önemli ve dikkat çeken unsurlar ön plana çıkarılarak hazırlanır.
Ana başlık tam bir cümle yapısında değildir. Genellikle 3-5 sözcükten oluşan eksiltili
cümle biçiminde yazılır. Ana başlık sayfa düzenine göre bazen bir bazen de iki ya da üç satır
olarak yazılabilir. Ana başlığın puntosu yerleştiği sütuna ve sayfadaki boşluğa göre ayarlanır.
Genellikle kalın görünüşlü harflerden oluşan ana başlıklar daima üst ve alt başlıktan büyük
puntoludur.
63
7.3. Alt Başlık
Alt başlık; ana başlığın altında yer alan, başlığı açıklayan özellikte, tam bir cümle yapısında
olan haber yazısıdır. Ana ve üst başlığa göre daha küçük puntolu harflerle dizilir. Seçilen
karakterler genellikle basık ve koyu renkli karakterlerdir. Bir haberde ana başlık mutlaka
kullanılırken üst ve alt başlık kullanılmayabilir ya da bunlardan yalnızca biri tercih edilebilir. Üst
ve alt başlığın birlikte kullanıldığı haber sayısı oldukça azdır ve genellikle manşet haberlerle
birlikte üst ya da alt başlığın biri kullanılmaktadır.
7.4. Spot Başlık
Haberin içeriğindeki önemli ayrıntıları başlık kompozisyonu içinde sergilemek için spot
başlık kullanılır. Spotlar haberi özetleyen kısa cümlelerdir. Bu nedenle spotlara haber kesiti de
denilmektedir. Spot, genellikle haberin 15-20 sözcükle özetlendiği ya da haberin ana temasının
anlatıldığı bölümdür. Spot, haber metninden biraz daha büyük harflerle dizilir. Genellikle
başlıktan ya da eğer varsa alt başlıktan sonra kullanılır. Spot kimi zaman başlık yanlarına, başlık
üst boşluklarına da yerleştirilebilir.
Okuyucu, haberin okunmaya değer olup olmadığına çoğu zaman spotu okuduktan sonra
karar verir. Spotta yer alan bilgiler haber metninde ayrıntılı olarak ele alınır. Spot birçok haberde
yer alan bir başlık çeşidi olarak haberle ilgili özet bilgi verir ve okuyucunun zaman kazanmasını
sağlar.
Spot tasarımında spotun sayfada kapladığı yerin yüksekliğinin, ait olduğu başlıktan daha
fazla olmamasına dikkat edilmelidir.
7.5. Ara Başlık
Haber metninin içinde yer alan ve okunacak paragrafları tamamlayan, haber metninden
büyük puntoyla yazılmış başlıklara ara başlık denir. Ara başlık bir haber paragrafını 3-5 sözcükle
tanımlayan, genellikle tam bir cümle özelliği taşımayan, haber metinlerini bölümlere ayırarak
daha rahat okunmasını sağlayan yardımcı bir başlık türüdür. Ara başlık metin içinde yer
aldığından diğer başlıklara yakın olarak tasarlanmaz. Bir haber metninde, ara başlık
kullanılmasının amacı metin içindeki bölümleri okuyucuya göstermek, okuyucunun özellikle
uzun metinler içinde aradığını bulmasını sağlamak, haberdeki farklı unsurları birbirinden ayırarak
okura sunmaktır.
Ara başlıklar ayrıca, uzun metinlerin tekdüzeliğini ortadan kaldıran, okura rahat
okuyabilme fırsatı veren, haberdeki farklı konular arasında geçişi sağlayan ve sayfa düzenine
hareketlilik getiren unsurlardır.
64
Haber başlık türleri örneği
65
Örnek başlık yazımı
Aşağıda verilen haberlere uygun başlıklar yazınız.
BAŞLIK
Aksaray’da 8 aracın karıştığı zincirleme trafik kazasında 6 kişi yaralandı.
Aksaray-Konya karayolunun 3. kilometresinde, kar nedeniyle kayganlaşan zeminde

aralarında tır, kamyon ve otomobillerin de bulunduğu 8 araç çarpıştı.
İhbar üzerine kaza yerine çok sayıda polis ekibi ve ambulans sevk edildi. Kazada, araçlarda
bulunan Remziye Ç., Dilek K., Muhammet B., Hilmi S. ile Müslim ve İlhan Y. yaralandı.
BAŞLIK
Karadeniz Bölgesi'nde etkili olan olumsuz hava koşulları nedeniyle balık fiyatlarında artış
yaşandı. Hamsinin kilosu 15 liraya yükselirken mezgitin kilosu 22 liraya ulaştı
Karadeniz’de devam eden olumsuz hava koşulları balık fiyatlarında artışa neden oldu.
Sinop-Kastamonu Su Ürünleri Kooperatifleri Birliği Başkanı Ali Bayrak yaptığı açıklamada,
bölgede devam eden olumsuz hava koşullarının denizde avcılık yapılmasına imkân tanımadığını
söyledi. Avlanan balık miktarında düşüşün fiyatlara olumsuz yansıdığını ifade Bayrak, vatandaşın
bir süre daha pahalı balık yemek durumunda kalabileceğini vurguladı.
BAŞLIK
İtalyan Hava Yolları’na ait, içinde 250 yolcu bulunan bir uçak, Roma-Hong Kong seferini
yaparken bomba ihbarı üzerine İstanbul Atatürk Havalimanı’na zorunlu iniş yaptı. MD-11 tipi
uçak, Roma’dan havalandıktan sonra Roma Emniyet Müdürlüğüne yapılan bomba ihbarı üzerine
Türk hava sahasında Siirt üzerindeyken İstanbul’a dönüş yaptı. Uçaktaki yolcular indirildikten
sonra yapılan aramada herhangi bir patlayıcı maddeye rastlanmadığı bildirildi.
66
Aşağıdaki metin bir gazete haberinden alınmıştır. Haberi okuyunuz ve siz de çevrenizde
bulunan huzurevlerini okulunuz ve arkadaşlarınızla ziyaret ediniz. İzlenimlerinizi
ÖĞRENCİLERDEN HUZUREVİNE ZİYARET
Aksaray’da Anadolu Lisesi öğrencileri,

Abdul Huzurevi’nde bulunan yaşlıları ziyaret
ederek hediyeler sundular ve bir eğlence
düzenlediler.
Anadolu Lisesi Sosyal Yardımlaşma ve

Dayanışma Kulübü öğrencileri ile okul idaresi ve
öğretmenleri Huzurevi’ne toplum hizmeti
kapsamında ziyaret gerçekleştirdi. Öğrenciler,
yanlarında getirdikleri çiçeği yaşlılara takdim etti.
Kulüp öğretmenleri Ayşe Y. ve Emine K., genç nesilleri yaşlılarla bir araya getirmek için
bu ziyareti gerçekleştirdiklerini söyledi.
Bu tarz etkinliklerin öğrencilerin sosyal sorumluluk bilincini kazanmaları için önemli

olduğunu belirten Gamze D., “Huzurevi ziyareti, öğrencilerin sosyal sorumluluklarının farkına
varmaları açısından çok önemli. Bu ziyaretle öğrencilerimiz yaşlılarla sohbet ederek hayat
tecrübelerinden kesitler dinlediler. Yaşlıların nasıl bir süreçten geçtiklerine şahit oldular. Bu tür
faaliyetler, toplumsal dayanışma ve iletişim, öğrencilerin kültürel ve sosyal gelişiminin
sağlanması açısından büyük önem taşıyor.” dedi.
Liseli öğrenciler, huzurevinde kalan yaşlılarla sohbet ederken öğrenci ve yaşlılar arasında
duygulu anlar yaşandı. Huzurevi sakinleri ise ziyaretten dolayı memnuniyetlerini dile getirirken
öğrencileri yeniden görmek istediklerini söyledi. Huzurevi sakinleri, ziyaret sırasında okul
öğrencilerinin tertip ettiği eğlenceye katılarak gönüllerince eğlendi.
www.milliyet.com.tr (Erişim Tarihi: 8.12.2017 / 9.50)
67
İş sağlığı ve güvenliği tedbirlerini alarak gazete, dergi, televizyon ve İnternet haberlerinin
başlıklarını inceleyerek hangi başlıkların kullanıldığını sınıf ortamında paylaşınız.

 Sınıfta gruplar oluşturarak gazete, dergi  İncelemeye başlamadan önce öğrenme
ve internette kullanılan haberlerden faaliyetinin ilgili bölümünü tekrar
örnekler belirleyiniz. etmelisiniz.
 Haberlerde kullanılan başlıkları not  Haberlerde kullanılan başlıkları not
ediniz. etmelisiniz.
 Gazete, dergi, televizyon ve internet
 Not ettiğiniz başlıkları türlerine göre
haberlerinde kullanılan başlıkları
sınıflandırmalısınız.
karşılaştırınız.
 Haberlerde en çok hangi haber başlıkları  Haber başlıkları türleri bölünü tekrar
kullanıldığını belirleyiniz. etmelisiniz.
 Haber türlerine göre kullanılan başlıkları  Haber türlerine göre başlıkları
inceleyiniz. belirlemelisiniz.
 Haberlerdeki başlıkları yeniden yazma  Haber yazma çalışması etkinliği tekrar
çalışması yapınız. etmelisiniz.
68
1. Haber metninin içinde yer alan ve okunacak paragrafları tanımlayan, haber metninden büyük
puntoyla yazılmış başlıklara ne denir?
A. Ana başlık
B. Spot
C. Ara başlık
D. Üst başlık
E. Yan başlık
2. Haber başlıklarıyla ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

A. Ara başlıklar, uzun metinlerin tekdüzeliğini ortadan kaldıran, okura rahat okuyabilme
fırsatı veren, haberdeki farklı konular arasında geçişi sağlayan ve sayfa düzenine
hareketlilik getiren unsurlardır.
B. Spotta yer alan bilgilere haber metninde ayrıca yer verilmez.
C. Başlıklarda seçilen karakterler genellikle geniş ve açık renkli karakterlerdir.
D. Üst başlık, punto büyüklüğü olarak ana başlığın üçte biri oranına yakın olmalıdır.
E. Haberin asıl başlığı ana başlıktır.
3. Haberin genellikle 15-20 sözcükle özetlendiği ve asıl bilginin anlatıldığı bölüm

aşağıdakilerden hangisidir?
A. Alt başlık
B. Spot
C. Üst başlık
D. Ara başlık
E. Ana başlık
4. Aşağıdakilerden hangisi kimi zaman başlık yanlarına kimi zaman başlık üst boşluklarına
yerleştirilen başlık türü hangisidir?
A. Alt başlık
B. Üst başlık
C. Spot
D. Ara başlık
E. Hepsi
5. Haberin okuyucu tarafından fark edilip okunmasını sağlayan en önemli başlık aşağıdakilerden
hangisidir?
A. Alt başlık
B. Spot
C. Üst başlık
D. Ara başlık
E. Ana başlık
69
6. Haberlerde başlık kompozisyonunu oluşturan temel öge sayısı aşağıdakilerden hangisidir?
A. 3
B. 6
C. 4
D. 2
E. 5
7. Ana başlığın puntosu aşağıdaki ölçütlerden hangisine göre ayarlanır?

A. Yerleştiği sütuna ve sayfadaki boşluğa
B. Haberin fotoğrafına göre
C. Üst başlığa göre
D. Gazetenin türüne göre
E. Harf kataloğuna göre
8. Genellikle ana başlığı tamamlayan, açıklayan ve 5-10 sözcükten oluşan, çoğunlukla ince,
zayıf karakterli ya da dişi karakterli harflerle dizilen başlıklar aşağıdakilerden hangisidir?
A. Ara başlık
B. Üst başlık
C. Yan başlık
D. Spot
E. Alt başlık
9. Üst başlığın punto büyüklüğü ana başlığa oranı aşağıdakilerden hangisi olmalıdır.
A. 1/5
B. 1/6
C. 1/7
D. 1/3
E. 1/2
10. Başlık kompozisyonunda diğer başlıklara en uzak olarak yer alan başlık aşağıdakilerden
hangisidir?
A. Ara başlık
B. Spot
C. Üst başlık
D. Alt başlık
E. Ana başlık
DEĞERLENDİRME

Cevaplarınızın tümü doğru ise modül değerlendirmeye geçiniz.
70
MODÜL DEĞERLENDİRME
MODÜL DEĞERLENDİRME
1. Haberde kullanılan tarih, bulunan yıl içindeyse......................... haberde yer almaz.
2. Haberin daima üçünü şahıs olarak yazılması, haberde .......... sağlayan etmenlerden biridir.
3. 2’den 999’a kadar olan sayılar haberde...................... yazılır.
4. Alt başlık yazılırken seçilen karakterler genellikle .......................karakterlerdir.
5. Giriş yazımı açısından değişik teknikler vardır. Bunlar genel olarak

................................................................................................................................................
.........................................................olarak sayılabilir.
6. Haberde adı geçen ve protokole mensup olan kişilerin isimleri

........................................................................birlikte verilmelidir.
7. Spotlara ................... .............................de denmektedir.
8. Haber dilinde, ad ve unvanların önlerine………………………………..

........................................................................... gibi kelimeler getirilmez.
9. .............................genellikle ana başlığı tamamlayan, açıklayan ve 5-10 sözcükten oluşan

cümlelerdir.

10. ( ) Haberde (0) sıfır ve (1) bir daima yazıyla yazılır.
11. ( ) Haber dilinde, doğrudan anlatımda ”belirtilmek, açıklanmak, bildirilmek, önerisinde

bulunulmak, ileri sürülmek” fiillerinin kullanımı yaygındır.
71
12. ( ) Di’li geçmiş zamanla başlayan bir haber metni miş’li geçmiş zamanla devam ederse
anlatımda bütünlük ögesi kurulmuş olur.
13. ( ) Devlet protokolü “Cumhurbaşkanı, TBMM Başkanı, Başbakan, Genelkurmay
Başkanı, Devlet Bakanları, hizmet Bakanları, yüksek yargı organlarının başkanları vd.”
olarak sıralanır.
14. ( ) Belirli bir gün bildirmeyen gün ve ay adları küçük harfle yazılır.
15. ( ) Bir haber girişi yazılırken giriş yazma tekniklerinden yalnızca biri kullanılabilir.
16. ( ) Haber başlıkları, genellikle haberi yazan muhabir tarafından yazılır.
17. ( ) Haberin konusunu oluşturan etkinliklerde gerçekleştirilen konuşmalarda protokolde

en önde gelenler, konuşma sırası olarak da en önde yer alırlar.
DEĞERLENDİRME

Cevaplarınızın tümü doğru ise bir sonraki bireysel öğrenme materyaline geçmek için
öğretmeninize başvurunuz.
72
CEVAP ANAHTARLARI
CEVAP ANAHTARI
ÖĞRENME FAALİYETİ–1’İN CEVAP ANAHTARI
1 A
2 C
3 D
4 A
5 C
6 C
7 B
8 D
9 D
10 E
ÖĞRENME FAALİYETİ–2’NİN CEVAP ANAHTARI
1 C
2 C
3 A
4 B
5 A
6 E
7 D
8 öyküleyici
9 alıntı
10 özetleyici
11 genelleyici
12 tanımlayıcı
73
ÖĞRENME FAALİYETİ–3’ÜN CEVAP ANAHTARI
1 Yanlış
2 Doğru
3 Yanlış
4 Yanlış
5 Doğru
6 özetleyici
ne, nerede, ne
7
zaman, kim
8 haber girişi
9 ABD’de
ÖĞRENME FAALİYETİ–4’ÜN CEVAP ANAHTARI
1 Yanlış
2. Doğru
3 Yanlış
4 Doğru
5 Doğru
6 Yanlış
7 öyküleyici
8 dergi
9 renkli yazım
74
ÖĞRENME FAALİYETİ–5’İN CEVAP ANAHTARI
1 Doğru
2. Yanlış
3 Doğru
4 Yanlış
5 Doğru
6 Yanlış
7 öyküleyici
8 dergi
9 renkli yazım
ÖĞRENME FAALİYETİ–6’NIN CEVAP ANAHTARI
1 Doğru
2. Yanlış
3 Yanlış
4 Doğru
5 Doğru
ÖĞRENME FAALİYETİ–7’NİN CEVAP ANAHTARI
1 A
2. B
3 B
4 D
5 E
6 E
7 A
75
8 B
9 D
10 A
MODÜL DEĞERLENDİRMENİN CEVAP ANAHTARI
1 yıl rakamı
2 kesinliği
3 rakamla
4 basık ve koyu renkli
flaş giriş, tek olaylı giriş, çok olaylı giriş,

5 alıntılı giriş, yığma giriş, renkli giriş,
sorulu giriş
askeri ya da akademik unvana

6
sahiplerse unvanlarıyla
7 haber kesiti
“sayın , saygıdeğer, beyefendi,

8
hanımefendi, bay, bayan değerli”
9 üst başlıklar
10 Doğru
11 Yanlış
12 Yanlış
13 Yanlış
14 Doğru
15 Yanlış
16 Yanlış
17 Yanlış
76
KAYNAKÇA
KAYNAKÇA
 AKSAN Doğan, Türkçenin Gücü, Ankara, 1993.
 AKSOY Ömer Asım, Ana Yazım Kılavuzu, İstanbul,1994.
 AKSOY Ömer Asım, Dil Yanlışları, İstanbul,1995.
 ASLAN Kemal, Haberim Var, İstanbul, 2003.
 ASLAN Kemal, Haberin Yol Haritası, İstanbul, 2002.
 BASIN SÖZLÜĞÜ, İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi, 1988.
 BÜLBÜL Rıdvan, Genel Gazetecilik Bilgileri,Ankara, 2000.
 BÜLBÜL Rıdvan, Haberin Anatomisi ve Temel Yaklaşımlar, Ankara, 2001.
 DAĞLI Nevzat, Gazete Yayımlama Teknikleri, Ankara, 1995.
 GİRGİN Atilla, Haber Yazma Teknikleri, İstanbul, 1998.
 GİRGİN Atilla, Haber Yazmak, İstanbul, 2002.
 GÖKÇE Orhan, İletişim Bilimine Giriş, Ankara,1993.
 İNAL Ayşe, Haberi Okumak, Ankara, 1996.
 KOÇ Nurettin, Yeni Dil Bilgisi. İstanbul,1990.
 MUTLU Erol, İletişim Sözlüğü, Ankara, 1993.
 OSKAY Ünsal, İletişimin ABC’si, İstanbul, 1994.
 ÖZKIRIMLI Atilla, Dil ve Anlatım, Ankara,1994.
 RİGEL Nurdoğan, İleti Tasarımında Haber, İstanbul, 2000.
 TOKGÖZ Oya, Temel Gazetecilik, Ankara, 2003.
 TULGAR Ayçetin, Haber Tekniği, Ankara,1970.
 YALÇIN Şiar, Doğru Türkçe, İstanbul,1998.
 YÜKSEL Erkan, Halil İbrahim GÜRCAN, Haber Toplama ve Yazma, Konya,
2005.
 YÜKSEL Erkan, Haber Yazma Teknikleri, Anadolu Üniversitesi Yayınları,
Eskişehir,2012
 www.haberler.com.tr (Erişim Tarihi: 6.12.2017 / 11.40)
 www.hurriyet.com.tr (Erişim Tarihi: 6.12.2017 / 10.35)
 www.milliyet.com.tr (Erişim Tarihi: 6.12.2017 / 14.10)
 www.sabah.com.tr ( Erişim Tarihi: 7.12.2017/ 09.50)
77

Haber Yazma

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Haber Yazma

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

T.C.

MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI

DAL / MESLEK Alan Ortak

MODÜLÜN ADI Haber Yazma

Bireysel öğrenme materyali içinde yer alan ve her

iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerini haber dili kurallarına dikkat ederek haber

 Haberde sadelik, açıklık ve kesinlik kavramlarının ne anlama geldiğini araştırınız.

1. HABER DİLİ VE HABER YAZIMINDA DİKKAT

Habere konu olan kişilerin yaptıkları konuşmalardan ya da haberle ilgili belgelerden

1.2.2. Kısa Alıntı Fiilleri

Habere konu olan kişilerin yaptıkları konuşmalardan ya da haberle ilgili belgelerden

1.2.3. Doğrudan ve Dolaylı Aktarımda Kullanılan Haber Fiilleri

Doğrudan anlatımda sıkça kullanılan fiiller şunlardır: açıklamak, demek , söylemek,

 Dolaylı aktarım filleri örnekleri

1.2.4 Haberde İlk Cümlede Hangi Fiiller Kullanılmalıdır?

Yine ilk cümlede vurgulamak, hatırlatmak, üzerinde durmak, şu görüşlere yer

1.2.5 Haberin Son Cümlesinde Kullanılan Fiiller

Haberin son cümlesinde nihayet ya da sonuçlandırma yüklemleri üzerinde durulabilir.

1.3. Haber Yazımında Dikkat Edilmesi Gereken Temel Unsurlar

 Haberde genel olarak di’li geçmiş zaman kullanılır.

 • ... meydana geldi.

Örnek: Polis zanlıları arıyor.

 Genellikle haber ya da olayın geçmişi hakkında verilen bilgilerde ise “-miş’li

Örnek: Antalya’nın Manavgat ilçesinde evinin önünden kaçırılan 5 yaşındaki A.D.

1.3.2. Haberde Fiil Bütünlüğü

1.3.3.1. Haberde Yer İsimlerinin Doğru Yazılması

Haberi yazan gazetecinin temel sorumluluğu, haberde doğruluğu sağlamaktır. Bu da

1.3.3.2. Haberde Tarihlerin Doğru Yazılması

 1 Mayıs Perşembe günü

 10 Ocak 1996 tarihinde

 Önlerinde rakam bulunan ay ve gün adları, özel ad konumunda olduklarından

 Geçtiğimiz Haziran ayında,

 Belirli bir gün bildirmeyen gün ve ay adları küçük harfle yazılır.

 1980’li yıllarda punk modası vardı.

1.3.3.3. Haberde Saatlerin Doğru Yazılması

 Saatin yazıldığı haberlerde saatin kendisi geçtiği zaman dilimini de belirtmektedir.

1.3.4. Haberde Sayıların ve Unvanların Yazımı

1.3.4.1. Haberde Sayıların Yazımı

 Sıfır (0) yazıyla yazılır. Örneğin “...sıfır derece...”

 Yüzdeler yazı ve rakamla gösterilir.

 Isı dereceleri rakamla yazılır.

 Eşyaların, binaların, ağaçların eskilik derecesi yazıyla yazılır.

 Canlıların yaşları rakamla yazılır.

 Sıra sayıları genelde üç biçimde de yazılmakla birlikte haber dilinde noktayla

 Ülkemizde yayımlanan kimi gazetelerde yer alan sayıların yazılışı konusundaki

1.3.4.2. Haberde Ad ve Unvanların Yazımı

 Haber dilinde, ad ve unvanların önlerine “Sayın, Saygıdeğer, Beyefendi,

 Haberlerde kişilerin adları tek başına kullanılmaz.

 Haberde adı geçen askerlerin rütbeleri de belirtilmelidir. Rütbeler en yüksekten en

 Haberde adı geçen akademisyenlerin unvanları da isimlerinin başına yazılmalıdır.

 Kurum ya da kuruluşlar tarafından yapılan bildirim ya da açıklamalar haber hâline

1.3.5. Haberde Sıfat Kullanımı

 Eski sıfatının kullanımı

Tören, kutlama ve toplantı haberlerinin yazımında protokol kuralları önem taşımaktadır.

İllerdeki protokol listesi şöyle sıralanmaktadır:

Vali, TBMM üyeleri, Garnizon Komutanı, İl Belediye Başkanı, Cumhuriyet Başsavcısı,

Haberin konusunu oluşturan etkinliklerde gerçekleştirilen konuşmalarda protokolde en

KÂĞIT TOPLAYICISINA DOĞUM GÜNÜ SÜRPRİZİ

Benim için 2015 de 2016 da aynı

Sosyal Medyada Toplandılar

İşlem Basamakları Öneriler

1. Aşağıda verilenlerin hangisi süsten, gösterişten, sözcük oyunlarından ve çoklu

2. Aşağıdaki fiillerden hangisi doğrudan anlatımda sıkça kullanılan fiillerden değildir?

3. Aşağıdaki fiillerden hangisi dolaylı haber aktarımında kullanılmaz?