KONINKLIJKE NEDERLANDSE KLIM- EN BERGSPORT VERENIGING I WWW.NKBV.

NL
LAWINES ZIJN GEVAARLIJK! LAWINEGEVARENSCHAAL (SAMENVATTING)
• Zelfs relatief kleine lawines kunnen dodelijk letsel Kenmerken Advies en opmerkingen zeer Exponentiële toename
veroorzaken. hoog lawinegevaar
Catastrofale lawinesituatie
• Circa 90 % van de slachtoffers veroorzaakt zijn eigen Er zijn spontaan grote tot zeer grote lawines te verwachten. Kan dorpen en Ga niet off-piste en volg de officiële waarschuwingen. Komt zeer zelden voor.
lawine. 5 ZEER GROOT infrastructuur verwoesten.
Zeer kritieke lawinesituatie

Lawinegevaar
Algemene maatregelen voor risicobeperking:
• Meest recente weerbericht en lawinebericht opvragen, Veelvuldig woemm-geluiden en scheuren in het sneeuwdek. Lawines kunnen Beperk de tocht tot matig steil terrein (<30°). Let op de uitloop van lawines

LAWINEGEVARENSCHAAL
toerplanning maken op steile hellingen eenvoudig getriggerd worden. Spontane, vaak ook grote, (lawinebanen). Onervarenen blijven op de geopende pistes en skiroutes.
• Lawinepieper altijd op zenden zetten en sonde +
4 GROOT lawines zijn waarschijnlijk. Lawines kunnen ook vanaf afstand getriggerd worden. Ongeveer 5% van alle dodelijke slachtoffers.
schep meenemen
Voor wintersporters het meest kritieke gevaarsniveau!

5 zeer groot
• Doorlopend blijven beoordelen van: weer, sneeuw, Kritieke lawinesituatie
terrein, menselijke factoren, tijdsschema Woemm-geluiden en scheuren zijn typisch voor lawinegevaar 3. Lawines kunnen Optimale routekeuze en toepassing van risico-verminderende maatregelen zijn 1 2 3 4
op steile hellingen in de in het lawinebericht genoemde exposities en hoogte essentieel. Vermijd steile hellingen op de in het lawinebericht genoemde gering matig aanzienlijk groot
• Bij sleutelpassages en extreem steile hellingen één laag
voor één afdalen 3 AANZIENLIJK makkelijk getriggerd worden. Spontane lawines, vaak ook grote, zijn mogelijk exposities en hoogte. Onervaren? Beperk je dan tot geopende pistes en skiroutes.
GOED VOORBEREID OFF-PISTE evenals het van afstand triggeren van lawines. Lawinegevaar 3 geldt 30% van de winter. Ongeveer 61% van alle dodelijke slachtoffers.

Voornamelijk gunstige lawinesituatie

LAWINEGEVAAR! UITRUSTING Verdere belangrijke uitrusting Sporadisch alarmtekens. Lawines kunnen vooral op zeer steile Voorzichtige routekeuze, vooral op de in het lawinebericht genoemde exposities en hoogte. Zeer steile hellingen één voor één afdalen.
Standaard nooduitrusting • Stijghulpen (vellen, sneeuwschoenen, harschijzers) hellingen op de in het lawinebericht genoemde exposities en hoogte Wees extra voorzichtig in het geval van een ongunstige opbouw van het sneeuwdek (oude sneeuw). Lawinegevaar 2 geldt 42% van de winter.
• EHBO-set 2 MATIG worden getriggerd. Grotere spontane lawines zijn niet te verwachten. Ongeveer 32% van alle dodelijke slachtoffers.
• Lawinepieper
• Lawinesonde • Mobiele telefoon en evt. noodradio of satteliettelefoon
• Lawineschep • Oriëntatiemiddelen (kaart met schaal 1:25.000, GPS,
hoogtemeter, kompas) Algemeen gunstige lawinesituatie
Er zijn geen alarmtekens. Lawines kunnen sporadisch en dan voornamelijk op Extreem steile hellingen één voor één afdalen. Let daarbij op het risico dat je door een kleine lawine in een afgrond, of tegen rotsen of
Geadviseerd: lawine-airbag • Bescherming tegen zon en kou
1 GERING extreem steile hellingen getriggerd worden. obstakels wordt geduwd. Lawinegevaar 1 geldt 20% van de winter. Ongeveer 2% van alle dodelijke slachtoffers.

TOERPLANNING ? BEOORDELINGS- EN BESLUITVORMINGSKADER 3X3 LAWINEBERICHT Informatiepyramide naar het Welk?-Wat?-Waar?-Waarom?-Schema GRAFISCHE REDUCTIEMETHODE (GRM) Gunstige hellingen:
Doel www.lawine.org Eenvoudige risicocheck op basis van lawinegevaar, steilheid, In beginsel kan op gunstige hellingen het
1. PLANNING THUIS Toerdoel met alternatieven en tijdschema Welk? lawinegevaar is er

LAWINEBERICHT EN GRAFISCHE REDUKTIEMETHODE

Potentiële problemen vroegtijdig herkennen en expositie en hoogte (gunstig/ongunstig). De waarde van de GRM lawinegevaar één niveau omlaag worden
vermijden (weer en sneeuw, terrein en mens) Het lawinebericht geeft het lawinegevaar Algemeen Speciaal is bij de planning thuis het hoogst. Ongunstige hellingen zijn vaak: bijgesteld. Gunstige hellingen zijn:
Weer en sneeuw Terrein Mens
in de betreffende Alpenregio weer en 1 2 3 4 5 • Hellingen in de schaduw • Hellingen buiten de in het lawinebericht
beschrijft: Regionale verschillen • Hellingen met recent ingewaaide sneeuw genoemde kritieke hellingen of
Belangrijke punten bij de planning in het lawinegevaar
1. Haalbare realistische toer kiezen. Hier bieden • De verspreiding van het lawinegevaar lawinegevaar
Lawinegevaar • Hellingen met in het lawinebericht genoemde exposities en • hellingen die op grond van waarnemingen als
verschillende websites en gidsjes hulp. • De kans om een lawine te veroorzaken, en Wat? is het lawineprobleem hoogte gunstig worden beoordeeld.
2. Informatie over weer en sneeuw, terrein en mens ? • Lawinebericht (verwachting) • Routeverloop op de kaart 1:25.000 • Wie gaat er mee? • De aard en de omvang van een lawine
verzamelen. • Weerbericht plannen, incl. alternatieven • Grootte van de groep? De informatie dient als basis voor de eigen Hoog risico
3. Zelf de toer op kaart 1:25.000 intekenen. • Websites met toerinformatie • Tochtliteratuur en • Onderlinge verantwoordelijkheid lokale inschatting van het gevaar van de extreem
steil Vermijden!
4. Sleutelpassages herkennen en beoordelen. (terughoudend gebruiken) Skitoerenkaart / Freeridemap en verwachtingen bespreken helling. Dat kan het regionale lawinebericht Verhoogd risico, voorzichtig! Ervaring!
niet bieden. verse sneeuw ingewaaide oude sneeuw natte sneeuw gleitschnee 40°
5. Beslispunten bepalen en alternatieven plannen. • Moment op de dag / in het • Sleutelpassages zoeken en • Wie heeft de leiding?

Steilste deel (ca 20 m x 20 m) in het relevante bereik

sneeuw • Lawineprobleem, afwegen met focus
6. Tijdsplanning maken, belangrijke tijdstippen vastleggen. seizoen beoordelen • Uitrusting zeer
steil op het risico in de kritieke passages
7. Route alvast in gedachte doorlopen. • Aanvullende informatie • Info van locals onder voorbehoud • Tijdschema Het lawinebericht wordt een- of tweemaal Waar? zijn de gevaarlijke plekken • Optimale routekeuze en defensief gedrag
35°
per dag uitgegeven en bestaat uit informatie Hoogte Expositie • Risicoreducerende maatregelen
Mogelijke digitale ondersteuning voor de volledige Copyright Swisstopo (JA100118)
over sneeuwdek en weer; geografische ≤ 2000 m niveau 3 «sector noord»: noordwest steil • Zonder ervaring niet in dit bereik!
toerplanning: www.whiterisk.ch/tour onnauwkeurigheid en afwijkingen qua tijd ≥ 2000 m niveau 2 over noord tot noordoost • Opleiding en ervaring noodzakelijk
30°
Sleutelpassages ? Beslispunten zijn onvermijdelijk. Gebiedsgrenzen en Gering risico
Beslissen hoogteaanduidingen zijn in de werkelijkheid Terrein Bij kammen matig
Terrein vanaf 30° =
en graten Schaduwhellingen Geulen steil Relatief veilig, zolang er geen zaken/tekens zijn
Onthoud: Welke toer is geleidelijk. De gemiddelde trefzekerheid potentieel lawineterrein
die op gevaar duiden.
Doorloop altijd, ondanks op het internet KAARTEN mogelijk? van een lawinebericht is circa 80%. Extra belasting om een
Groot Klein Spontaan gering matig aanzienlijk groot Met weinig ervaring bij voorkeur onder de zwarte
beschikbare planningstools en GPS-tracks, lawine te triggeren
Toerskikaarten met een aanduiding van de hellinghoek in kleur en Bereik rondom spoor hele helling* hele helling incl. stippellijn blijven
alle 7 punten van de toerplanning! De lawinedienst stelt het op prijs wanneer vlakke uitloop
afgesloten gebieden (natuurbescherming/rustgebieden voor het wild) zijn je waarnemingen van lawines en bijzondere Waarom? Gevarenpatroon * Als op basis van argumenten triggeren van afstand of grotere lawines
onwaarschijnlijk zijn (doorgaans bij: veelgeskiede hellingen / Modetoeren),
handig. Belangrijk: Neem onderweg altijd een papieren kaart mee. zaken met hen deelt. Gedetailleerde beschrijving van het gevaar + weer- en sneeuwdekinformatie Grafiek: lawinegevaar in relatie tot het deel van de helling dat beoordeeld hoef je bij ‚aanzienlijk‘ niet de hele helling te betrekken bij de beoordeling
moet worden op steilheid. voor het steilste gedeelte.

BELANGRIJKE TYPISCHE LAWINEPROBLEMEN Typische tekens Typische ruimtelijke verdeling Opmerking GRM
2. IN HET GEBIED Verwachting = Realiteit? Doorlopend waarnemen, toetsen en planning bijstellen
WAARNEMINGEN
Weer en sneeuw Terrein Mens Verse sneeuw De verse sneeuw kan • Kritieke hoeveelheid verse sneeuw • Verdeling van de gevaarlijke plekken • Weinig uitwijkmogelijkheden nuttig
➔ wachten als plaatlawine bereikt doorgaans wijdverspreid • Let hier ook op in de zomer
ALARMTEKENS Duur: 1–3 dagen afgaan • Alarmtekens (vooral recente • Met toenemende hoogte doorgaans
(typisch vanaf aanzienlijk lawinegevaar) plaatlawines) gevaarlijker
• Recente plaatlawines
Ingewaaide • Sporen van door wind verplaatste sneeuw

TYPISCHE LAWINEPROBLEMEN
• Woemm-geluiden of • Let op alarmtekens • Zicht op sleutelpassage • Piepercheck Vers ingewaaide • Aan lijzijde van plotselinge terreinsprongen • Uitwijken doorgaans mogelijk beperkt
• Scheuren bij het betreden van het sneeuwdek sneeuw sneeuw is eenvoudig • Kan hard of zacht zijn en in komvormig terrein • Recent ingewaaide sneeuw nuttig
• Actuele weer, tendens • Mogelijk kritieke passages • Materiaalcontrole • Onregelmatig diep wegzakken
• Lawineproblemen / gunstige • Routeverloop en eventuele • Welzijn (groep, persoonlijk) ➔ uitwijken te triggeren en kan • Wijder verspreid op hoger gelegen hellingen en doorgaans vanaf 300 gevaarlijk
• Gebonden sneeuw rond kammen/graten
lawinesituatie aanwezig? alternatieven • Tijdschema realistisch? Duur: 1–3 dagen als plaatlawine • Alarmtekens (vooral recente plaatlawines,
Eenvoudige waarnemingen, die wijzen afgaan • Ruimtelijk sterk wisselend
• Kloppen de waarnemingen met • Zijn er al sporen in het gebied? • Waarnemingsvalkuilen scheurvorming)
op een verhoogd lawinegevaar het lawinebericht? • Andere groepen
• Recente sneeuwval en wind • Zicht • Feedbackcultuur creëren Natte sneeuw • Regen / nat sneeuwoppervlak • Diverse exposities en hoogtes • Vroeg terugkeren van je tocht beperkt
• Ingewaaide sneeuw • Groepsdynamica • Weinig uitstraling (afhankelijk van jaargetijde en tijdstip • Wachten op afkoeling van het sneeuwdek nuttig
➔ vroeg thuis zijn! • Hoge temperatuur / sterke op de dag) • Pas op voor grote spontane lawines
• Regen op een koud (of droog) sneeuwdek Pas op bij regen Water verzwakt het
zonnestraling • Vaak in de buurt van rotsen die voor
• Een plotselinge opwarming van het sneeuwdek Duur: uren sneeuwdek • Diep wegzakken zonder ski‘s opwarming zorgen
naar 0 graden Celsius (vooral na sneeuwval) • Spontane lawines
• Wat is vandaag het belangrijkste Beslissen
Onthoud: probleem? Oude sneeuw • Sneeuwarme regio‘s/plekken • Lastig te herkennen nuttig,
Welke route Hardnekkige zwakke
Verzamel zoveel mogelijk informatie die • Hoe zwaarwegend is het probleem? • Terreinovergangen (bijv. vlak naar steil/rand • Info over opbouw sneeuwdek uit lawinebericht gebruiken defensief
voor de beoordeling van de sleutelpassage ➔ defensief lagen in het sneeuwdek
• Waar is het probleem? • Zwakke sneeuwdekopbouw van kommen) • Eenvoudige sneeuwdektest kan nuttig zijn toepassen
(op de helling) van belang is Duur: dagen–weken met gebonden sneeuw • Lawines kunnen ook bij lawinegevaar 2 een grote
• Alarmtekens (vooral woemmgeluid) • Steile helling met rotsen
erboven • Vaak noordhellingen omvang hebben
Opmerking:
Let in het voorjaar op de dagelijkse gang (opwarming Gleitschnee Gleitschneelawines zijn bij het maken van een toerplanning • Gleitschneescheuren • Op gladde ondergrond • Niet onnodig onder gleitschnee-scheuren niet
sneeuwdek)! van ondergeschikt belang • Vooral hellingen met sterke zonne-instraling blijven staan bruikbaar
ook onder de boomgrens.

3. OP DE HELLING Laatste risico-afweging, spoorkeuze, voorzorgsmaatregelen of No Go RISICOFACTOREN BESLISSEN OVER DE HELLING

Naast steilheid, expositie, hoogte en lawinenproblemen moeten andere belangrijke factoren in het Belangrijke vragen
Weer en sneeuw Terrein Mens beslissingsproces om de helling wel of niet te betreden worden meegewogen: • Wat is de kans op een lawine? Kans op
Risicoverhogend Risicobeperkend • Zijn er delen van de helling waar de kans op een lawine kleiner is? een lawine
RISICO
Terrein: • Type en omvang van de verwachte lawine?
Slecht zicht Veel beskiede helling • Mogelijke gevolgen (bedelving, val van rotswand, etc.)? Gevolgen
• Steilste deel van de helling
COLOFON • Lawineproblemen in de helling en • Steilheid • Gevoel en welbevinden van zowel vermijden • Welk spoor is optimaal?

BEOORDELING VAN DE HELLING

Risico van een val (afgrond, etc.) Geaccidenteerd terrein, ruggen RISICO-
hoe acuut? Of is de lawinesituatie • Expositie en hoogte (gunstig / de groep als persoonlijk • Ruggen in het terrein benutten • Wat zijn de meest effectieve maatregelen? Maatregelen REDUCTIE
Lawinegevaar! is een uitgave van de NKBV, Koninklijke Nederlandse Klim- en Bergsport Vereniging.
gunstig? ongunstig) • Feiten versus gevoel • Kan ik door die maatregelen het risico op een acceptabel niveau brengen?
Grote groep Kleine groepen
Vertaling: Paul Otto met medewerking van Rolf Westerhof en Harald Swen Bezoekadres • Zicht • Terreinvorm • Tactiek (afstanden, een voor Mens, gedrag: Beslissing Go/No go (>30°)
Redactie: Harald Swen met medewerking van: Rolf Westerhof (Snow Houttuinlaan 16-A, Woerden • Veel geskiede helling • Grootte van de helling een afdalen, wachten op • Sleutelpassages en extreem steile
Safety Center), Martijn Schell (PowderGuides), Maurice Mommen 0348 - 40 95 21 Grote helling Kleine en uitlopende helling Maatregelen

Gevolgen (lawineomvang, terrain trap, aantal blootgestelde personen)

• Andere gevaren (gletsjer, • Mogelijke gevolgen / terrain traps ‘safe spots’) hellingen een voor een afdalen Met optimale spoorkeuze en tactiek het

–  –  –
(wePowder), Stefan Buis (Mountain Elements), Jeroen van der Eb www.nkbv.nl
Vormgeving: Majorie Kool, koola.nl info@nkbv.nl wechte (D) / windlip (NL), etc.) • Precieze spoor bepalen • Communicatie • Afstanden aanhouden (bij risico reduceren (max. 1 diagonaal)
Helling is onder je
Fotografie: Josef Mallaun, Markus Boss • Leiding / discipline Bedelvingsgevaar stijgen ca. 10 m, bij afdalen ca.
Bron: deze flyer is een vertaling van ‚Achtung Lawinen‘, editie 2016. Kritieke helling ligt boven je 50 m of meer)
Defensieve routekeuze AANDACHTSPUNTEN:
Een uitgave van het Kern-Ausbildungsteam «Lawinenprävention • Afdaalcorridor afspreken, No go

–  –
Schneesport» (www.slf.ch/kat) / WSL-Institut für Schnee- und Plotselinge grote belasting 10
 m
Ontlasting van sneeuwdek ontlastende afdaaltechniek, Terrein
Volgende toer

Lawinenforschung SLF, Davos Komen de aannames overeen met de Beslissen (val, verzameling groep) vallen voorkomen • deels gunstig: geaccidenteerd / korte stukken> 30° / dichtbebost
© 2018 Koninklijke NKBV werkelijk situatie op de helling? Helling Go • ongunstig: overwegend >35° / lichte komvorm / egale helling
• Wachten op ‘safe spots’
Op- en aanmerkingen en suggesties ter verbetering van deze uitgave Alle rechten voorbehouden. Niets van deze uitgave mag Risikoreductie Go here

–
mogelijk? • Duidelijke leiding en Lawinesituatie
kun je sturen aan: verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt worden door Hoe?
Koninklijke NKBV middel van druk, microfilm, fotokopie, magnetische of Weer en sneeuw: communicatie • gunstig: duidelijke aanwijzingen voor gunstige situatie
Postbus 225 digitale media, plaatsing op websites of op welke • Recent ingewaaide sneeuw zo mogelijk ontwijken. • ongunstig: alarmtekens / recent ingewaaide sneeuw /

+/–
3440 AE Woerden andere wijze dan ook zonder voorafgaande schriftelijke Reflectie:
Ervaring uitbreiden door reflectie op de tocht. • Dagelijkse temperatuurschommelingen/ stralingsinvloed in de gaten houden. acuut lawineproblem
info@nkbv.nl toestemming van de uitgever.
Wat was er onverwacht anders? • Bij mist of slecht zicht in steil, onbekend terrein en bij ongunstige Kans op lawine gering relatief hoog
Gevolgen
Terrein deels gunstig ongunstig
Wat zou ik de volgende keer anders doen? omstandigheden: omkeren! +/–  : ongevaarlijke lawine / vlakke uitloop / 1 persoon getroffen
Lawinesituatie gunstig redelijk gunstig ongustig
Go / Go here No go –  –  – : gevaarlijke lawine / terrain trap / meerdere personen
FACTOR MENS PLAATLAWINES (PLAKLAWINES / SCHNEEBRETTLAWINEN (DE),
SLAB AVALANCHES (GB) / PLAQUES À VENT (FR)
LOSSE SNEEUWLAWINES
Het gevaarlijkste type lawine voor wintersporters Losse sneeuwlawines ontstaan in terrein
Verloop van beslissingen Dergelijke lawines ontstaan door een initiële breuk in een zwakke steiler dan 400. Ze zijn langzaam in
Druk sneeuwlaag. Als zich boven de zwakke laag een geschikte gebonden laag vergelijking met plaatlawines en bestaan

ONTSTAAN VAN LAWINES EN LAWINETYPEN

Verwachtingsdruk sneeuw bevindt kan de breuk zich binnen de zwakke laag uitbreiden. Een uit ongebonden verse sneeuw of natte sneeuw.
Van te voren gestelde doelen en verwachtingen kunnen je heel pakket sneeuw of zelfs de hele helling kan getriggerd worden. Als de
objectieve oordeel over en omgang met risico‘s beïnvloeden.
BESLISSINGSSITUATIE helling steil genoeg is, glijdt deze als een plaatlawine met hoge snelheid
Interne druk naar beneden.
Vaak is de zelfopgelegde druk groter dan de druk van buitenaf, Invloed community/organisatie
vooral als de verwachtingen en verlangens van de leden van Invloed groep
de groep niet duidelijk uitgesproken zijn. Invloed individu
➔ DRUK Vereisten voor een plaatlawine

ONGUNSTIGE GELAAGDHEID: EXTRA BELASTING GLEITSCHNEELAWINES

Veroorzaker ➔ initiaalbreuk
Waarnemingsvalkuilen Waarneming EEN PLAAT/PLAK Zogenaamde ‚Gleitschneelawines‘ ontstaan vanwege
gebonden sneeuw, bovenop een wrijvingsverlies tussen het sneeuwdek en een gladde
Tunnelvisie / Je ziet wat je wilt zien / doelgericht: ➔ WAARNEMINSGVALKUILEN
We hechten meer waarheid aan informatie die onze reeds ➔ INSTINKERS ZWAKKE LAAG RUIMTELIJKE VERDELING ondergrond. De sneeuw moet op de overgang naar
zachte, grofkorrelige sneeuw met Voldoende samenhang/grootte de bodem vochtig zijn. Hoe steiler de helling, hoe
gevormde mening verstrekt. geringe cohesie van de ongunstige laag eerder de sneeuw naar beneden glijdt.
Veel mensen / grote groepen: ➔ i.v.m. breukvoortplanting Terrein Gleitschneelawines kunnen niet door wintersporters
Als er in het terrein veel mensen onderweg zijn geeft dat Vuistregels (bijvoorbeeld GRM, kritieke HELLING STEILER DAN 30˚ De meeste plaatlawines worden getriggerd getriggerd worden.
een gevoel van zekerheid. Een grote groep geeft een gevoel hoeveelheid nieuwe sneeuw, ...) bij een hellingshoek tussen 35° en 45°.
van geborgenheid. • Eenvoudig Plaatlawines kunnen ook in een vlak stuk onder
• Star Wrijvingsverlies leidt
een steile helling getriggerd worden. Houdt het
Vertrouwdheid/ gewoonte: tot een glijbeweging
• Reserve inbouwen steiler dan 30° uitloopbereik in de gaten!
aan de bodem.
Bekend terrein geeft een gevoel van zekerheid (“Hier is nog
nooit een lawine geweest. Tot nu toe is het altijd goed
gegaan.”)
Non-Event Feedback: VERSE SNEEUW Onthoud: INGEWAAIDE SNEEUW NATTE SNEEUW Onthoud:
Wat de laatste keer goed ging, hoeft niet telkens goed te gaan.
Inschatten en waarderen De kritieke hoeveelheid verse sneeuw die tot De eerste mooie dag na sneeuwval ‘Der Wind ist der Baumeister der Schneebrettlawinen.’ Water leidt tot destabilisatie van het sneeuwdek. Er kunnen Hoe meer water in het sneeuwdek
Exclusiviteit: • Gebaseerd op kennis gebeuren er bijzonder veel stroomt en hoe zwakker de opbouw van
minimaal aanzienlijk lawinegevaar leidt is: Ingewaaide sneeuw ontstaat wanneer ongebonden natte sneeuwlawines ontstaan. Kritiek is vooral de eerste
De kick om iets nieuws of als eerste te doen beïnvloedt het • Flexibel, complex ongevallen. Let extra op bij markante het sneeuwdek is, hoe risicovoller de
10 – 20 cm bij ongunstige condities sneeuw door de wind vervormd wordt. forse verzadiging met water. Bij een reeds volledig nat
beoordelingsvermogen. • Situatief opwarming na verse sneeuwval! situatie is .
20 – 30 cm bij gemiddelde condities sneeuwdek is nieuwe watertoevoer minder problematisch.
Sociale erkenning: 30 – 50 cm bij gunstige condities Vereisten voor ingewaaide sneeuw:
De angst voor mogelijk statusverlies in de groep kan tot ➔ GEVORDERDE

TYPISCHE LAWINEPROBLEMEN (VERSE SNEEUW, INGEWAAIDE SNEEUW, NATTE SNEEUW, OUDE SNEEUW)
• Voldoende sterke wind Typische situaties: Temperatuur
ondoordachte en risicovolle beslissingen leiden. Gunstig • Verse sneeuw of verplaatsbare sneeuw aan Onthoud: • Voorjaar: door de dagelijkse opwarming stijgt het Beslissend voor de verandering van de temperatuur
Blind vertrouwen Zwakke tot matige wind, temperatuur iets onder de 0°C, de oppervlakte Recent ingewaaide sneeuw is doorgaans lawinegevaar in de loop van de dag. in het sneeuwdek is de energiebalans. Deze wordt
Wie blind op informatie van derden vertrouwt, maakt zelf wijdverspreid en overal sterk onregelmatig oud sneeuw-oppervlak eenvoudig te triggeren. Bij zeer sterke • Dooi met regen: watertoevoer en extra gewicht leidt tot een vooral door in - en uitstraling en door wind beïnvloed.
geen volledige risicobeoordeling. Voorbeeld: (bijv.: veel beskiede helling, geërodeerd door de wind), Ingewaaide sneeuw kan hard of zacht zijn en is altijd wind ontstaat een verraderlijke harde laag snelle stijging van het lawinegevaar, vaak in alle exposities
voornamelijk goede opbouw van het sneeuwdek. gebonden (= ideale plaat/plak). Vaak is de ingewaaide sneeuw . (vooral hoog winter).
• Lawinebericht: “Bij matig lawinegevaar kan ons hier niets Besluit Temperatuur aan
gebeuren.” Gebaseerd op feiten ingewaaide sneeuw zeer onregelmatig verdeeld aan oppervlak sneeuwdek
• Community-platvorm: “Waar gisteren is geskied, kan het Ongunstig de lijzijde van de helling. 0°
➔ BESLISSINGSSTRATEGIEËN
morgen vast ook.” Sterke wind, (> 40 km / h, wind hoorbaar, bomen ruisen), lage
Instinkers temperatuur (kouder dan – 5 à – 10°C) bij begin van de Onguntsig oude Gunstig oude Verplaatsing bij een Verplaatsing bij een Watertoevoer Watertoevoer -10°
• Steilheid van hellingen in de zon wordt onderschat. GO NO GO sneeuwval, gelijkmatig en relatief los oude sneeuwoppervlak, sneeuwoppervlak sneeuwoppervlak ongunstige opbouw van gunstige opbouw van bij ongunstige bij gunstige
• Harde sneeuw komt veiliger over dan zachte sneeuw. Verse sneeuw wordt naar boven in het sneeuwdek steeds dichter, of sneeuwdek of sneeuwdek het sneeuwdek het sneeuwdek opbouw van het opbouw van het 24 h 4 h Tijd
Belangrijke vragen: sneeuwdek sneeuwdek
• Bij slecht zicht kunnen we terreinvormen onvoldoende algemeen zwakke opbouw van het sneeuwdek.
• Hoeveel dagen geleden is de sneeuw ingewaaid? Belangrijke vragen:
waarnemen. • Hoe dik is de laag ingewaaide sneeuw? • Regen of oppervlakkig smelten?
• Stormachtige wind overstemt woemmgeluiden. Handeling Belangrijke vragen:
• Wat ligt er onder de laag ingewaaide sneeuw? • Hoeveel water stroomt er in het sneeuwdek?
• Reeds aanwezige sporen doen vermoeden dat de helling • Hoeveel verse sneeuw is er gevallen?
➔ COMMUNICATIE • Eigenschap van het sneeuwdek (opbouw, temperatuur)?
stabiel is. • Verse sneeuw gebonden of ongebonden?
• Temperatuurverloop tijdens de sneeuwval? • Inzinkdiepte zonder skies?
• Structuur van het oude sneeuwoppervlak en algemene
Invloed op de volgende opbouw van het oude sneeuwdek? na 2 – 3 dagen duurt langer
beslissingssituatie na 2 – 3 dagen na afkoeling

OUDE SNEEUW
BESLISSINGSSTRATEGIEËN COMMUNICATIE Bij een oude sneeuw situatie bestaan de zwakke lagen GUNSTIGE SITUATIE BEOORDELING VAN DE OPBOUW VAN HET SNEEUWDEK
vooral uit: Een lang
In het lawinebericht en op de sneeuwdekstabiliteitskaarten staan er doorgaans aanwijzingen over de opbouw van het sneeuwdek.
Optimale omstandigheden scheppen en bewust beslissen, bijv.: Verkeerde of onduidelijke communicatie kan leiden tot hardnekkige
• grofkorrelige, kantig opgebouwde zachte lagen, of Als er geen aanwijzingen zijn voor een Onderweg kunnen verschillende methodes voor de beoordeling van het sneeuwdek handig zijn. Dit geldt vooral in het geval van/bij
• Time-Out: 2 minuten wachten biedt tijd en ruimte voor het verkeerde interpretatie.
• dunne lagen met ingesneeuwde oppervlakterijp. zwakke laag is Onthoud: van de typische lawineproblemen, is de
opkomen van eventueel andere ideeën. • Zijn doelen en verwachtingen besproken? bedekt door een Betreed hellingen die grotendeels steiler een oude-sneeuw-probleem als er geen alarmtekens worden waargenomen.
tenminste deels vraag: Is de lawinesituatie vandaag gunstig?
• 6-kleuren-denken: Beoordeel de situatie vanuit • Zijn er misverstanden? zijn dan 35° uitsluitend indien alles wijst
Belangrijke vragen: gebonden laag. Eenvoudige waarnemingen Sneeuwdekonderzoek:
verschillende invalshoeken. • Op non-verbale communicatie letten (oogcontact, op een gunstige lawinesituatie.
• Combinatie schneebrett – zwakke laag? • Inzinkdiepte (met en zonder ski): mogelijkheid om de verbondenheid Een goede spot hiervoor is een kleine helling die vlak
• Externe uitleg: Hoe verklaar ik mijn beslissing aan een mimiek, etc.)
• Zwakke lagen in de bovenste meter van het sneeuwdek? van de bovenste lagen in te schatten en zwakke basislagen bij weinig uitloopt en waar het sneeuwdek onverspoord en minder
buitenstaander? Strategieën om communicatie te verbeteren: • Ruimtelijke verdeling sneeuwdekopbouw? kan weken of maanden duren sneeuw vast te stellen. Dunne lagen kunnen mogelijk niet waargeno- dik is dan gemiddeld.
• Op tijd open en eerlijk communiceren • Sneeuwdekinformatie? Sneeuwdektests? men worden. • Beoordeling van de opbouw van het sneeuwdek aan
• Feedback vragen: Heeft iedereen de instructies Gezette grote hoeveelheid sneeuw forse dump): Dikke laag oude ingewaaide sneeuw:
• Stoktest: mogelijkheid om de hardheid van verschillende lagen en de de hand van de gelaagdheid.
Onthoud: begrepen, worden ze ook opgevolgd? Gezette en met de onderlaag Is vaak gunstig als de oude ruimtelijke verdeling vast te stellen. • Scheeuwdektests, bijv. ECT (extended column test):
Neem een slecht onderbuikgevoel altijd • Altijd communicatieregels afspreken verbonden grote hoeveelheden laag ingewaaide sneeuw op • Böschungstest: proberen kleine Schneebrettlawines in ongevaarlijke mogelijkheid zwakke lagen vast te stellen en in te
serieus. En toets een goed gevoel door- verse sneeuw leiden tot een veel plaatsen meer dan 1
hellingen te triggeren (vooral bij verse en ingewaaide sneeuw). schatten of een initiaalbreuk mogelijk is en of de
lopend aan de feiten: laat je niet verleiden! gunstige opbouw van het meter dik is. Pas op bij
sneeuwdek. Vaak in sneeuw- overgangen waar de oude breuk zich voortplant.
Groepen rijke regio‘s. ingewaaide sneeuwlaag Eenvoudige vuistregels:
• In elke groep ontstaan een dynamiek, die een effect kan dunner is! • Meer sneeuw is beter dan weinig sneeuw.
hebben op de omgang met risico‘s. Werkwijze sneeuwdektests:
• Dikke identieke lagen zijn gunstiger dan grote verschillen • Verbind de resultaten met de opbouw van het
• Een groep is net zo goed en snel als het zwakste Afkoeling na warmte: Gunstige combinatie plaat/plak met tussen de lagen.
groepslid ➔ Groepscheck tool ‚ SOCIAL‘ van SLF zwakke laag sneeuwdek en alle verdere waarnemingen.
Afkoeling na een markante • Het sneeuwoppervlak van vandaag is mogelijk de zwakke laag • Ga vooral af op ongunstige resultaten. Wantrouw de
opwarming leidt tot stabilisatie • Gelijksoortig verbonden lagen van morgen.
• Gehele sneeuwdek opbouwend situatie als de resultaten elkaar tegenspreken!
van het sneeuwdek, bijv.: • Beoordeel scherpe en doorgaande breuken na een
Onthoud: een dragende hard opgevroren getransformeerd en los. De opbouw van het sneeuwdek is bijzonder ongunstig bij:
• Zwakke laag boven op een • zachte lagen met grote kristallen, geringe belasting als kritiek.
Doel en verwachtingen op tijd bespreken laag in de ochtend in het
voorjaar stabiel sneeuwdek • met daar bovenop hardere, gebonden lagen,
• in de bovenste meter van het sneeuwdek.

LAWINEONGEVAL Zoeken Alarmering Berging TERREIN

• Primaire zoekgebied bepalen: stroomafwaarts van het Internationale noodoproep: 112 • Ruim graven (sneeuwtransportband) Steilheidsklasse Typisch lawineterrein
Wat te doen als slachtoffer verdwijnpunt • Zo snel als mogelijk hoofd en borst uitgraven en de Steilheid • matig steil: < 30° • tussen 35° en 45° steil
Probeer aan de lawine te ontsnappen en laat je stokken los. • Zoek direct op zicht en gehoor én met lawinepieper. Schakel ademweg vrijmaken, controleer of er een ademhol was • Meet het steilste deel van de helling van • steil: > 30° • relatief gelijkvormig
Trigger je airbag, als je die hebt. Blijf uit alle macht naar boven eventueel overbodige apparaten uit/in reddingsmodus. Melding van een ongeval: (ademweg vol met sneeuw = geen ademruimte) ca. 20m x 20m. • zeer steil: > 35° • licht komvormig
‚zwemmen‘ zolang de sneeuw in beweging is. Vechten! Net voor de Controleer dit! Waar is de plaats van het ongeval? • Steile hellingen onder en boven de route ook beoordelen, • extreem steil: > 40°
sneeuw tot stilstand komt handen voor het gezicht/mond en een • Lokaliseren met de sonde (laat sonde op plek indien contact) Wie meldt (naam, telefoonnummer, locatie)? Eerste hulp vooral vanaf aanzienlijk lawinegevaar
ademruimte maken. • Gebruik voor het bepalen van de steilheid hellingshoek- Bij een wisseling van terreinvorm of
• Direct na afronden zoektocht naar slachtoffer(s) met de Wat is er gebeurd? • Volg protocol uit je EHBO-training
lawinepieper alle apparaten weer op zenden zetten! Wanneer is het ongeval gebeurd? • Geen ademhaling = meteen reanimeren kaarten met kleuren die de steilheid weergeven. Ligging en terreinvorm expositie verandert vaak ook de Kritieke delen van de Kritieke delen van de helling
• Schaduwhellingen (koud) hebben vaak een zwakkere opbouw van het sneeuwdek - en zelfs helling (triggerpoint) (triggerpoint) bij oude sneeuw
Wat te doen als omstander Hoeveel personen zijn volledig bedolven, helpers? • Voorkom verdere onderkoeling
Inschathulpen steilheid: opbouw van het sneeuwdek dan hellingen in de zon. binnen enkele meters! bij ingewaaide sneeuw. (zwakke lagen).
• Volg het slachtoffer(s) in de lawine en onthoud het verdwijnpunt Onthoud: Weer op de plaats van het ongeval? • Intensief blijven verzorgen
• Spitzkehren nodig: > ca. 30° • Hellingen in de zon kunnen bij sterke opwarming
• Houd overzicht op de situatie, blijf kalm en helder; denk aan je De kameradenredding heeft de hoogste tijdelijk instabiel worden. Hellingshoekkaart <30°

eigen veiligheid, vermijd tweede ongeval 100
• Sla alarm: bel, of laat eventueel een deel van de groep op zoek
gaan naar bereik/hulp. 80
60
Overlevingskans (%)
prioriteit!
In de eerste 15 minuten zijn de
overlevingskansen het grootst!
TERREIN
• Puinhellingen onder rotswanden: rond 35°
• Steile hellingen met veel rotsen, morenes: > ca. 40° • In geaccidenteerd terrein is het makkelijker om 30 – 35°
Luchtredding een veilige route te vinden.
Loop pas naar de helikopter als de rotor uit staat. 35 – 40°
Meetmethode in het terrein: • Open bos biedt geen bescherming.
In- en uitstappen enkel onder begeleiding. met hulp van twee gelijke stokken of met een • Ruggen zijn meestal gunstiger dan kommen / couloirs. 40 – 45°
> 45°
hellingshoekmeter. • Hellingen in de buurt van een kam zijn vaak na
Belangrijke opmerkingen landingsplaats:

verse sneeuw met wind problematisch.

40 • Losse objecten verwijderen (kleding, rugzak, etc.)
• Pas op met ski‘s, sondes, etc. Raakt de loodrecht
Spoor 20 • Als de helikopter de landing inzet, niet weglopen hangende stok de sneeuw Grootte van de helling, terrain traps
Redder 1 Redder 2 maar door de knieën gaan. onder de markering, is de • Hoe groot is de helling, hoe is de uitloop?
0 • Oogcontact met de piloot houden helling steiler dan 30°, <30 • Bestaat gevaar op val van een rotswand of is er
° >
0 30 60 90 120 150 180 anders vlakker. 30° een grote kans om bedolven te raken doordat de
30°
Bedelvingsduur (min) 10 cm afstand van 36° helling eindigt in een kom of (rivier)geul?
40 m
nd ca. de markering is ca. 3°. 39°
10 c  • Verhogen bomen of rotsblokken de kans op letsel?
sta Reproduziert mit Bewilligung von swisstopo (JA100118)
Zoekaf
m

Plaatlawine stijg/afdaalroute Triggerpoint