University for Business and Technology in Kosovo

UBT Knowledge Center

Theses and Dissertations Student Work

Winter 12-2012

AUDITIMI DHE LLOJET E TIJ

Mehdi Bytyqi
University for Business and Technology

Follow this and additional works at: https://knowledgecenter.ubt-uni.net/etd

Part of the Business Commons

Recommended Citation
Bytyqi, Mehdi, "AUDITIMI DHE LLOJET E TIJ" (2012). Theses and Dissertations. 2475.
https://knowledgecenter.ubt-uni.net/etd/2475

This Thesis is brought to you for free and open access by the Student Work at UBT Knowledge Center. It has been
accepted for inclusion in Theses and Dissertations by an authorized administrator of UBT Knowledge Center. For
more information, please contact knowledge.center@ubt-uni.net.
 Universiteti për Biznes dhe Teknologji
Departamenti për Menaxhment, Biznes dhe Ekonomi

AUDITIMI DHE LLOJET E TIJ

Shkalla Bachelor

Mehdi Bytyqi

Dhjetor 2012
Prishtinë

1
 Drejtimi: Banka Financa dhe Kontabilitet

Punim diplome

Lënda: Kontrolla dhe revizioni

Tema: Auditimi dhe llojet e tij

Mentori: Kandidati:
PHD.Cand.Bukurie Imeri-Jusufi Mehdi Bytyqi

Prishtinë, 2012

2
 TABELA E PASQYRAVE:

TABELA E PASQYRAVE....................................................................................................3
HYRJE.....................................................................................................................................6
1. Roli dhe përgjegjësia e auditëve……………………………………..……….….….7
2. Parimet themelore të auditimit………………………………….………..………....7
3. Objektivat e auditimit……………………………………..………..…………....…..9
4. Kontrolli i brendshëm
4.1 Përkufizimi, kuptimi dhe përmbajtja e kontrollit të brendshëm……………………10
4.2 Komponentët e kontrollit të brendshëm………………………………………....……14
5. Domethëniet e përdorimit të termit “kontroll” si folje………………………..…....….16
6. Objektivat e kontrollit të brendshëm…………………………………………………...17
7. Tipet (llojet) e auditimit-kontrollit, objekti i veprimtarisë, dallimet dhe anët e
përbashkëta të tyre................................................................................................................18
8. Auditimi i Jashtëm (AJ)…………….…………………………………………….….….22
9. Auditim i Brendshëm………………….……..………………………………………….23
9.1 Tipet (llojet) e kontrollit të brendshëm..……………………..………………………..24
9.2 Kostot dhe Përftimet e Kontrollit të brendshëm……………..……………………….26
10.Tipet e Auditimit……………………………………… … …… ………………………28
11. Dallimet dhe ngjashmëritë midis Auditimit të Jashtëm (AJ) dhe Auditimit të
Brendshëm (AB)……………………………………………………………………………30
11.1 Ngjajshmëritë dhe diferencat midis Auditiëve të Brendshëm dhe të Jashtëm…….30
11.2 Avantazhet e auditimit………………………………………………………………..35
12. Argumentet pro dhe kundër auditimit…………………………………… ……..… ..36
12.2Argumentet në favor të auditimit………………………………………………....…..36
12.1 Standartet e Kontrollit të Brendshëm (SKB)…………………………….………….37
Përfundim…………………………………………………………………………………..38
Metodologjia………………………………………………………………………………..40
Referencat ……………………………………………………………………………..…...41

Tabelat:
Objektivat e auditimit……………………………………………………………………...9
Komponentet e kontrollit të brendshëm…………………………………………………..14
Tipet e Auditimit……………………………………………………………………………27
Standartet e Kontrollit të Brendshëm (SKB)………………………………………..……34

3
 Abstrakt

Duke pasë parasysh përfitimet që kanë bizneset nga një sistem i mirëfilltë dhe i organizuar
duke pranuar faktin se sistemet e tilla të punës mbi të gjitha kanë nevojë dhe domosdoshmëri
për të oragnizuar edhe praktikën e auditimit. Kjo praktikë për momentin në Kosovë është
vetëm në institucionet dhe organizmat e qeverisë e jo edhe në sektorin privat. Në Kosovë nuk
vërehen investime nga bizenset kosovare në drejtim të implementimit të sistemeve të
auditimit.

Unë kam tentuar që të bëjë një hulumtim rreth kësaj dukurie për të arritur dy qëllime, e para
për të shpjeguar sadopak se pse bizneset nuk investojnë në sisteme të tilla për metodën e
auditimit dhe e dyta si mund të joshen këto biznese që të investojnë në sisteme të tilla dhe të
vetëdijësojnë sektorin privat mbi auditimin. Derisa në shtetet e zhvilluara auditimi është
praktikë dhe aplikohet në të gjitha sektoret dhe në të gjitha segmentet ku jeta dhe puna
zhvillohet me pagesa dhe me mbikqyrje të mirëfillt, në Kosovë kjo metodë praktikohet vetëm
ne sistemin shoqëror apo nëpër institucone.

4
 Mirënjohje/Falenderim

Do të dëshiroja të falenderoj shumë persona por fjalët e tepërta shpesh din të bëhen të
pavlera në jetën e përditshme, qoftë në privatësi apo edhe në jetën akademike, por kësaj
radhe do të veqoja ato thënjet për monotoninë, dhe do e falenderoja kolegët e mi të kolektivit
ku unë punojë, stafin akademik te UBT-së, koleget dhe kolegët të cilët i kam takuar në UBT
dhe stafin e administrates së UBT-së në përgjithësi të cilët më kanë pritur dhe më kanë
pëkrahur në të gjitha segmentet dhe vijat e të gjitha fushave në të cilat më është dashur të
kaloja.

5
Hyrje

Në kuadrin e realitetit të sotëm ekonomik, që paraqitet kompleks dhe me ndryshime të

vazhdueshme, roli i kontrollit-auditimit vjen gjithnjë në rritje. Auditimi paraqet proces
përmes të cilit menaxherët e organizatës ndjekin dhe rregullojnë se sa një organizatë, në
mënyrë efikase dhe efektive, i realizon aktivitetet e veta të nevojshme për realizimin e
qëllimeve organizacionale.

Edhe pse fjala kontroll ngjall para se gjithash emocion negativ, qëllimi i kontrollit është
pozitiv: të sigurojë se ajo që është bërë ka qenë e planifikuar. Përkufizimi bazë lidhur me
kontrollin është dhënë nga Fajoli, sipas të cili kontrolli konsiston në verifikimin nëse çdo gjë
kryhet në përputhje me planin e paraparë të punës së hartuar, me instruksionet e dhëna dhe
parimet e definuara. Ai ka obligim të zbulojë dobësitë dhe gabimet eventuale, ti parandalojë
ose ti korrigjojë nëse ato ndodhin. Kontrolli është shumë i rëndësishëm nëse dëshirohet që
organizata të realizojë me sukses qëllimet dhe detyrat e veta. Lidhur me këtë P. Drucker thotë
se: “Kontrolli dhe realizimi i qëllimeve janë sinonime”.

Auditimi i njësive të mëdha ekonomike, që përqëndrojnë zakonisht pasuri të shumta dhe që

janë pjesë e një spektri më të gjerë klasash shoqërore, kërkohet të bëhet gjithnjë e më i
rregullt. Prirja për tejkalim kompetencash, për shpërdorime, fshehje të dhënash dhe anomaly
të tjera proceduriale, që mundohen të përhapin persona të ndryshëm për përfitime personale
nuk janë të pakta. Gjithashtu nevoja për të bërë plotësisht transaprente veprimtarinë e
ndërmarrjes kërkon kontroll ose auditim nga ekspertët kontabël.

Kontrolli në përgjithësi është procedura e matjes së efektivitetit të një njësie ekonomike dhe
krahasimi i arritjeve me objektivat e parashikuara të kësaj njësie që ka përcaktuar menaxheri
i saj. Rast të vecantë të funksionit të kontrollit e përbën kontrolli i brendshëm. Qëllimi i
kontrollit të brendshëm është përcaktimi i rendimentit të menaxhimit dhe zbatimi i rregullave
dhe procedurave, të cilat synojnë në shfrytëzimin më të mirë të fuqisë punëtore dhe të
elementeve pasurore të ndërmarrjes.

6
 1. ROLI DHE PËRGJEGJËSIA E AUDITËVE
• Ruajtja e paanësisë dhe pavarësisë në fakt dhe në dukje,
• Kompetencë profesionale e sigurt e stafit të auditimit,
• Këshillimi me menaxhimin për fushat me risk të lartë,
• Paracaktimi dhe vendosja e një plani strategjik si dhe e qëllimeve të qarta të punës,
• Progres në vlerësimin e sistemeve të teknologjisë së informacionit,
• Rekomandimi i rrugëve dhe mundësive që ndikojnë në përmirësimin dhe forcimin e
sistemit të kontrollit të brendshëm,
• Ndjekja në vazhdimësi e rekomandimeve, për t’u bindur sa ato po zbatohen
plotësisht,
• Vënia në zbatim në praktikë e sistemit të vlerësimit të cilësisë.

2. PARIMET THEMELORE TË AUDITIMIT

Kodi i Auditëve ka përcaktuar 9 parime themelore që skedojnë cilësitë e dëshirueshme e që

drejtojnë procesin e auditimit. Këto parime kanë gjetur shtjellim në kapitullin e II të veprës së
akademikëve Iaim Gray dhe Stuart Manson, i titulluar “Proceset e auditimit: parimet,
praktikat dhe shembujt”

• PARIMI NR.1: Përgjegjësia. Auditët veprojnë në interes të palëve kryesore të

interesuara, ndërkohë që mbajnë parasysh interesat e publikut të gjerë.
• PARIMI NR.2: Integriteti. Auditët duhet të jenë profesionistë që gëzojnë integritet
dhe përmbushin përgjegjësitë e tyre me ndershmëri.
• PARIMI NR.3: Ndershmëria dhe Sinqeriteti. Informatat konfidenciale të zbuluara
në rrjedhën e auditimit, duhen zbuluar vetëm nëse e kërkon interesi publik ose
funksionimi i ligjit.

7
• PARIMI NR.4: Objektiviteti dhe Pavarësia. Auditët janë të pavarur. Ato shprehin
opinionet e tyre në mënyrë të pavarur e të pandikuar nga njësia dhe drejtorët e saj.
Kuptimi dhe 3 dimensionet e pavarësisë praktike të auditimit shpjegohen më poshtë:
• PARIMI NR.5: Kompetenca. Auditët shërbejnë me profesionalizëm, që rrjedh nga
kualifikimi i tyre profesional, trajnimi dhe përvoja praktike.
Kjo kërkon njohje dhe kuptim të praktikave të biznesit e të raporteve financiare,
krahas ekspertizës për grumbullimin e vlerësimin e provave (evidencave) për të
formuluar opinione të argumentuara. Auditëve u lejohet që në raportet e tyre të
përfshijnë dhe dokumente që përmbajnë të tjera informacione, vetëm nëse ato
mendojnë se informacioni shtesë nuk është në konflikt me çështjet e mbuluara nga
raporti i tyre e nuk është çorientues.
• PARIMI NR.6: Rreptësia. Auditët i qasen punës së tyre me ndërgjegje dhe qëndrim
skeptik profesional. Ato vlerësojnë në mënyrë kritike informacionin dhe kërkojnë
shpjegime e dëshmi shtesë, kur e konsiderojnë të nevojshme për qëllimet e
angazhimit.
• PARIMI NR.7: Gjykimi. Auditët zbatojnë gjykimin profesional duke marrë parasysh
materialitetin, kontekstin e çështjeve për të cilat ato janë përgjegjës në raportim, etj.
• PARIMI NR.8: Ofrimi i vlerës. Misioni i auditëve është shtimi i besueshmërisë dhe
kualitetit të informacionit financiar. Nëpërmjet vëzhgimeve konstruktive mbi
aktivitetin e drejtorëve dhe zyrtarëve, auditët kontribuojnë në funksioni- min efektiv
të biznesit, të tregjeve të kapitalit dhe të sektorit publik.
• PARIMI NR.9: Komunikimi i qartë. Raportet e auditimit përmbajnë shprehje të
qarta të mendimit, që konkretizohen me informacionin e nevojshëm për një kuptim të
dejtë të këtij opinioni.

8
 3. OBJEKTIVAT E AUDITIMIT

Objektivat e auditimit ndahen në tre grupe të mëdha si në diagram:

- Objektiva Primare,
- Objektiva Sekondare dhe
- Objektiva Speciale.

9
 Diagrami 1. Ndarja e qëllimeve të auditimit

4. Kontrolli i brendshëm

4.1 Përkufizimi, kuptimi dhe përmbajtja e kontrollit të brendshëm

Kontrollet e brendshme janë tërësi procesesh, aksionesh e veprimesh, strukturash e

organizimesh, kapitalesh njerëzore dhe resursesh fizike e jo fizike, sete rregullash, kuadër
përgjegjësish e regjimesh që disiplinojnë sjellje e qëndrime të grupeve të caktuara, për
arritjen e performancave të pritshme, të parashikuara në nivel objektivash.1

Kontrolli i brendshëm është një proces dinamik. Ai mishëron gjithçka që kryhet në një
entitet apo vend, për të lëvizur e shumëzuar suksesin nga e tashmja drejtë së ardhmes. Ai nuk
është vetëm instalimi i procedurave dhe rekrutimi i një stafi kompetent. Politikat, procedurat,
aktivitetet janë pjesë e kuadrit të kontrollit të brendshëm, për të siguruar që risqet janë
parandaluar e zbuluar apo rreziqet e toleruara nuk ndikojnë në atë shkallë që dëmtojnë
objektivat kryesore. Kontrolli i brendshëm shërben për arritjen e objektivave më të
rëndësishme. Ai është kaq i shumëllojshëm në vetvete, sa vetë problemet e mundshme që
kërkojnë ndërhyrje e rregullim. Në realitet, kontrolli i brendshëm shtrihet përtej funksioneve
ekonomike, administrative e kontabile të entiteteve.

Kontrolli i brendshëm është vlerësimi i pavarur dhe objektiv i ndërmarrjes përmes trajtimit
dhe analizës së funksioneve dhe veprimtarive të ndryshme të ndërmarrjes, vlerësim i cili
bëhet nëpërmjet urdhrit dhe për llogari të menaxherit të përgjithshëm të ndërmarrjes.2
Katedra kërkimore, grupe akademike dhe studiues të ndryshëm i janë përgjigjur pyetjes se
“ç’janë kontrollet e brendshme?”. Rrjedhimisht, në vijim do të shpalosim pjesë të këtyre

1
Qeram Cibaku, Projeksione teorike mbi kontrollin dhe auditimin, Tiranë, 2010, faqe 22
2
Dhimitër Nikolla, Auditim, Tiranë, 2003, faqe 53

10
qëndrimeve, arsyetimeve dhe konsideratave të posaçme, në funksion të pyetjes së parashtruar
më lartë.
❖ Universiteti i Lethbrixhit (Kanada) formalizon: “Me pak fjalë kontrollet e
brendshme janë praktikat e një biznesi të mirë”.
❖ Prof. Spenser Picket, autor i veprës “Kontrolli i brendshëm - udhëtimi i një
menaxheri”, ka nënvizuar:
Kontrollet e brendshme janë mekanizma që sigurojnë arritjen e objektivave. Kontrollet e
mira inkurajojnë efiçencën, pajtueshmërinë, përputhshmërinë me ligjet dhe rregulloret,
informacione dhe kërkesa për të eliminuar mashtrimin dhe abuzimin. Kontroll i brendshëm
është çdo gjë që ndikon dikë të arrijë qëllimet e tij, apo më mirë akoma të anashkalojë
rreziqet që ndalojnë në arritjen e qëllimeve. Kontrollet e brendshme janë mekanizma që
ndihmojnë në menaxhimin e riskut drejtë suksesit. Kontrolli i brendshëm është kryerja e
gjërave (performanca), por gjithashtu të sigurohemi se ato janë bërë në mënyrën e duhur
(integriteti) dhe kjo mund të demonstrohet dhe rishikohet ( transparenca dhe
përgjegjshmëria).
- Kontrolli i brendshëm nuk është një term i ri për AICPA, Institutin Amerikan të
Ekspertëve Kontabël të Certifikuar.
Ky institut argumentoi se nëpërmjet sistemit të kontrollit të brendshëm arrihet përmbushja e
planeve dhe objektivave organizative si dhe koordinohen metodat dhe masat që adaptohen,
sinkronizohen gjithë përpjekjet për të siguruar ruajtje e mbrojtje fizike të elementeve
pasurorë, verifikim të regullaritetit dhe saktësisë së të dhënave kontabile, nxitje të efiçencës
së operacioneve dhe inkurajim të praktikave më të mira të ndërmarra nga menaxhimi”.
Instituti Amerikan i Kontabilistëve Publikë të Certifikuar (AICPA) ka shpalosur një
pikëpamje tjetër mbi kontrollin e brendshëm.”Kontrollet e brendshme janë planet e
organizatës dhe gjithë metodat e vlerësimet e koordinuara e të përshtatura në një biznes, me
qëllim ruajtjen e aseteve, garantimin e saktësisë së të dhënave të kontabilitetit, nxitjen e
operacioneve efiçente dhe inkurajimin e besnikërisë në ndjekjen e politikave të drejtimit.
- Në lidhje me kontrollin e brendshëm,ekspertizë të kualifikuar ka ofruar dhe Instituti i
Auditorëve të Brendshëm (IIA) i Floridës,SHBA:
Kontrolli i brendshëm përcaktohet si proces i bashkëmbyllur i organizatës që paracaktohet
për të dhënë garanci të arësyeshme në lidhje me këto objektiva primare korporative, sa vijon:

11
 • Seriozitet, siguri dhe integritet të informacioneve;
• Pëlqim dhe pajtim me linjat politike të veprimit, planet, procedurat,ligjet dhe normat
rregulluese;
• Mbrojtje e aseteve;
• Përdorim ekonomik (me kursim) dhe efiçent (me rendiment) i burimeve dhe
rezervave;
• Arritja e objektivave të vendosura, qëllimeve të zhvillimit ose programimit.

“Kontrolli i brendshëm është një proces, nëpërmjet të cilit bordi i drejtorëve të entitetit,
menaxherët dhe personeli tjetër japin siguri të arsyeshme, se objektivat pasuese janë arritur si
dhe:
o Informacionet e rëndësishme financiare, të drejtimit dhe ato operative janë
o raportuar brenda dhe jashtë entitetit me saktësi, realisht dhe në kohë;
o Aktivitetet e organizatës janë kryer në përputhje me ligjet, politikat, planet,
standardet, procedurat dhe rregullat e aplikueshme;
o Burimet janë të mbrojtura;
o Burimet janë përdorur me kursim dhe dobi; dhe
o Planet e organizatës, qëllimet dhe objektivat e saj janë realizuar”
Sistemi i Kontrollit të Brendshëm në tekstin e Standardeve Ndërkombëtare të Auditimit,
redaktuar dhe parashtruar nga IFAC-Federata Ndërkombëtare e Kontabilistëve, ka këtë
përmbajtje: ”Një sistem i kontrollit të brendshëm përfshin gjithë politikat dhe procedurat
(kontrollet e brendshme), të adoptuara nga drejtimi i njësisë ekonomike, të ndihmojnë në
arritjen e objektivave të tij për të siguruar, në mënyrën më praktike rregullin dhe efektivitetin
e biznesit, përfshirë këtu besnikërinë ndaj politikave të drejtimit, ruajtjen e aktiveve,
parandalimin dhe zbulimin e e mashtrimeve dhe gabimeve, saktësinë dhe plotësinë e
regjistrimeve kontabël dhe përgatitjen në kohë të informacionit të besueshëm financiar.
Sistemi i kontrollit të brendshëm zgjerohet përtej këtyre çështjeve, të cilët janë të lidhur
direkt me funksionet e sistemit kontabël”.
Kontrolli luan një rol të rëndësishëm në parandalimin dhe zbulimin e mashtrimeve dhe
mbrojtjen e burimeve të organizatës, qofshin ato rezervat fizike e të prekshme (makineri,

12
toka, prona) apo burime të pakapshme e të paprekshme (pronësia intelektuale, markat
tregtare etj).
-Në nivelin organizativ, objektivat e kontrollit të brendshëm lidhin sigurimin e raportimeve
financiare me arritjen e qëllimeve operacionale e strategjike dhe pajtueshmërinë me ligjet dhe
rregullat.
-Në nivelin specifik të transaksioneve, objektivat e kontrollit të brendshëm u referohen
veprimeve për arritjen e objektivave specifike (p.sh. të garantojnë nëse pagesat e organizatës
për palët e treta janë pasqyruar e regjistruar siç duhet).
Nga e gjithë kjo mund të vijmë në përfundim se kontrolli i brendshëm përbëhet nga masat
dhe procedurat që merr menaxheri me qëllim që të sigurohet funksionimi rezultativ i
ndërmarrjes. Ky qëllim kryesor i kontrollit të brendshëm arrihet nëpërmjet një sërë masash,
të cilat synojnë:
a) Mbrojtjen e elementeve pasurore nga përvetësimi, shpërdorimi, dëmtimi dhe
përdorimi joefektiv;
b) Shtytjen përpara të saktësisë dhe besueshmërisë së regjistrimeve kontabile;
c) Marrjen përsipër të matjes së prodhimit dhe krahasimit me objektivat dhe politikën e
ndërmarrjes;
d) Vlerësimin e rentabilitetit të punëve në ndërmarrje.

13
 4.2. Komponentët e kontrollit të brendshëm
Piramida e kontrolleve sintetizon këto komponentë: Mjedisi i kontrollit, menaxhimi i riskut,
veprimtaritë e kontrollit, informacioni dhe komunikimi, monitorimi.

4.3 Elementët lëndësor të çdo komponenti analitik të bllok-skemës së kontrollit:

1. Faktorët e shtratit të Mjedisit Kontrollit (M1-M7):
1.1. integriteti dhe vlerat etike,
1.2. zotimet për kompetencë,
1.3. politikat dhe praktikat e burimeve njerëzore
1.4. filozofia e drejtimit dhe modeli i funksionimit,
1.5. bordi i drejtorëve ose pjesëmarrja në Komitetin e Auditimit,
1.6. strukturat e organizimit.

4.4 Faktorët e shtratit të Menaxhimit të Risqeve (V1-V9):

1.7. ndryshimet në ambientin operues (p.sh forcimi i konkurrencës),
1.8. personeli i rekrutuar rishtazi,
1.9. sistem i ri i informacionit,
1.10. zhvillimet e menjëhershme e të paparashikuara,

14
 1.11. teknologjia e re,
1.12. linjat, produktet dhe veprimtaritë e reja,
1.13. ristrukturimi i korporatës,
2.8.operacionet me jashtë,
1.14. deklaratat dhe shpalljet kontabile.

Kontroll i aktiviteteve të menaxhimit,kontroll i situatave të veçanta ose përpjeke për të

drejtuar e monitoruar ndonjë sektor apo fushë.
Ilustrimi: Kontrolli i turmave nga policia.
-Pema e kategorive: akt, aktivitet, aksion human, drejtim, zotërim, posedim, sistem,
rregullim, ujdisje, kontroll i tubimeve, grumbullimeve dhe turmave, kontroll fluturimesh dhe
i trafikut ajror, kontroll i regjistrimeve për pronësitë e paluajtshme në zyrat hipotekare,
kontroll i ushqimeve dhe mbrojtje e konsumatorit, kontroll i gjurmëve ose inspektime të
kriminalistikës, kontroll i të drejtave televizive mbi gamën e programacionit të lejuar për
transmetim, represion, kontroll i përmbytjeve dhe vërshimit të lumenjve dhe përrenjve,
kontroll i humbjeve, kontroll i çmimeve
monopol e oligopol në tregun hidrokarbur e në bursë për shitjet e mineraleve, kontroll
ortografik në shtypshkronja për të korrektuar librat apo gazetat e përditshme, kontroll i
regjistrimeve të akteve në regjistrat noterialë, regjistri elektronik i shtetasve dhe votuesve,
ndrydhje etj.

4.5 Faktorët e shtratit të Veprimtarive të Kontrollit

rishikime të performancës (rishikimi i buxhetit aktual, planifikimi
largpamës),
3.1. përpunimi dhe shqyrtimi i informacionit (verifikimi për sigurinë,
besueshmërinë, pajtueshmërinë dhe autorizimin),
3.2. kontrollet fizike (siguria fizike),
3.3. veçimi i detyrave të çdo hallke.

15
 5. DOMETHËNIET E PËRDORIMIT TË TERMIT “KONTROLL” SI FOLJE

1. Komandoj: ushtrim i autoritetit kontrollues apo i fuqisë ushtarake. Shembull:

“kontrolli i buxhetit”, “kontrolli i forcave militare” etj.
2. Mbështes, shtyj,pajtoj, zbres:”kontrollo zemërimin tënd”.
3. Manovroj:”kontrolli i aparaturës së komandimit në hidrocentral, sallë
komandimi, kullë komandimi në aeroporte”, etj.
4. Mat, verifikoj,vërtetoj: kontrolli i temperaturës së trupit dhe krahasimi me kufijtë
e lejueshëm.
5. Kontrolloj:verifikim i regjistrimeve të dyfishta nga persona që nuk kanë marrë
pjesë në regjistrime.
6. Manipuloj, ndryshoj, kufizoj, reduktoj, kontrolli i influencave dhe avantazheve.
7. Shikoj,vështroj,shqyrtoj,siguroj. P.sh sigurohu para se të dalësh nga shtëpia se
bombola e gazit është e mbyllur; kontroll i cilësisë së produkteve ushqimore nga
inspektoriati i shëndetit publik, etj.
8. Zotëroj mjeshtri,: A zotëron stafi i firmës kontraktore njohuritë profesionale të
mjaftueshme për ndërmarrjen e këtyre punimeve restauruese?

5.1 Faktorët e shtratit të Informatave dhe Komunikimit (I1-I5):

4.1. Identifikimi dhe regjistrimi i gjithë transaksioneve të vlefshme,
4.2. Vizatimi dhe përshkrimi i kritereve dhe parimeve në kohë,
4.3.Matja dhe vlerësimi i drejtë,
4.4. Regjistrimi i informatave në afatet e përcaktuara,
4.5. Komunikimi i përgjegjësive tek të punësuarit.

16
 6. Objektivat e kontrollit të brendshëm

Auditimi i brendshëm vlerëson Sistemin Mercer të kontrolleve të brendshme, i ngritur nga

aksesi (të drejtës hyrëse) i personave kompetent mbi proceset individuale të kontrollit, për të
garantuar realizimin e 7 objektivave të paracaktuara të kontrollit. Objektivat e kontrollit
përfshijnë:3
Autorizimin,
Plotësinë ose përmbushjen.
Përpikërinë,
Vlefshmërinë.
Sigurinë dhe ruajtjen fizike,
Trajtimin e gabimeve,
Ndarjet e detyrave.

3
http://issuu.com/ardipagria/docs/qeram_cibaku_perfundimtarja

17
 7. Tipet (llojet) e auditimit-kontrollit, objekti i veprimtarisë, dallimet
dhe anët e përbashkëta të tyre

Nëse i referohemi historisë së veprimtarisë dhe zhvillimit të auditimit kuptohet lehtësisht se

në kontekstin ekonomik të organizatës, mund të flitet për ekzaminime, verifikime, kontrolle
veprimtarish, testime, monitorime, vlerësime ose përgjithësisht për veprimtari të ndryeshme
“auditimi” në aspekte të ndryshme të organizatës. Si rrjedhojë nisur nga të gjitha këto
rezulton se llojët e auditimit, lidhen në thelb me elementët apo karakteristikat e shënuara më
poshtë:

1. Subjektin që zhvillon veprimtarinë e auditimit;

2. Segmenti i organizatës dhe sfera, në të cilën orientohet funksioni i auditimit;
3. Objekti i veprimtarisë së auditimit (procesi ose rezultati i auditimit);

18
 4. Objektivi për të cilin zhvillohet auditimi, nga i cili varet zgjedhja e një mënyre apo
praktike që bazohet në metoda, metodologji dhe teknika të ndryeshme që do të
përdoren për zhvillimin e auditimit.
1. Në se i referohemi subjektit që zhvillon veprimtarinë e auditimit, në mënyrë të
përgjithshme flitet për “auditues” me varësi tek titullari brenda organizatës dhe në këtë rast
lloji apo tipi i auditimit është auditim i brendshëm dhe me veprimtari auditimi që zhvillohet
nga auditues jashtë funksioneve të organizatës dhe në këtë rastë lloji apo tipi i auditimit është
auditim i jashtëm.

2. Për sa i përket segmentit të organizatës dhe sferës, në të cilën orientohet funksioni i

auditimit, mund të flitet për auditues të lidhur me funksione të veçanta të organizatës - për
shembull, auditues i cilësisë, auditues i bilanceve, auditues i sjelljeve shoqërore dhe
ambientale të organizatës, auditues i sigurisë, auditues i organizimit dhe i procedurave të
organizatës, përfshirë ato informatike, ose mund të flitet për auditim të aspekteve që lidhen
më tepër me menaxhimin, të tilla si: mjedisin e organizatës, vlerat përbërëse të një
organizimi, politikat e stimulimit dhe të kualifikimit të personelit etj., dhe që lidhen me
auditimin e sistemeve të kontrollit dhe performancës së organizatës.

3. Për sa i përket objektit të veprimtarisë së auditimit mund të të flitet për një proces që
qëndron në fillim të një rezultati ose vetëm rezultati i një procesi. Ky dallim është shumë i
rëndësishëm, pasi karakterizon fort konceptin modern të auditimit, gjithnjë e më tepër i
orientuar për të garantuar besueshmërinë e një procesi dhe për të dhënë siguri mbi saktësinë
dhe besueshmërinë e rezultatit. Nëse bazohemi në objektin e veprimtarisë së një organizate,
dallojmë dy fusha apo sisteme shumë të rendësishme të cilat janë:

a) Sistemi i kontrollit dhe i drejtimit (menaxhimit), pra sistemi i menaxhimit financiar

dhe kontrollit i cili duhet të sigurojnë realizimin e objektivave në organizatë
nëpërmjet përdorimit të fondeve me ekonomi, eficience dhe efektivitet dhe në
përshtatje me qëllimin e miratuar nga ligjvenësi (Parlamenti).
b) Sistemi financiar dhe i kontabilitetit, i cili duhet të sigurojnë një evidencë të
mjaftueshme për të përcaktuar nëse pasqyrat financiare janë përgatitur pa anomali
(gabime materiale), janë të sakta dhe të besueshme dhe se janë në përputhje me
legjislacionin përkatës dhe me standardet e kontabilitetit.

19
 Referuar dy fushave të lartëpërmendura si dhe nevojes për shërbimet e auditimit nga
njëra anë dhe standarteve të auditimit nga ana tjetër rezulton auditimi sistemit të
menaxhimit financiar dhe kontrollit, i cili duhet të sigurojnë realizimin e objektivave
në organizatë nëpërmjet përdorimit të fondeve me ekonomi, eficience dhe efektivitet
dhe në përshtatje me qëllimin e miratuar nga ligjvenësi është objekt pune për
auditimin e brendshëm. Ndërsa auditimi i sistemit financiar dhe i kontabilitetit, i cili
duhet të sigurojnë një evidencë të mjaftueshme gabime materiale, të sakta dhe të
besueshme dhe në përputhje me legjislacionin përkatës dhe me standardet e
kontabilitetit është objekt pune për auditimin e e Jashtëm, të cilët certifikojnë
bilancin dhe përgatisin një raport që përmban një shprehje të qartë të opinionit të tyre
mbi pasqyrat financiare.
Për sa i përket objektivit për të cilin zhvillohet auditimi, përgjithësisht kemi të
bëjmë me certifikim veprimtarish dhe me dhënien e një sigurie të arsyeshme mbi
zbatimin e dispozitave dhe standarteve nga audituesit në zhvillimin e auditimit.

Një tentativë për klasifikimin e llojëve (tipeve) të auditimit mund të bëhet duke mbajtur
parasysh treguesit e mëposhtëm:

1. Bazuar në mënyrën e organizimit, objektin e punës dhe nivelin e raportimit nga

struktura që zhvillon veprimtarinë e auditimit, auditimi klasifikohet në: auditim të
brendshëm dhe në auditim të jashtëm;
2. Bazuar në rregullat që përcaktojnë detyrimin për zhvillim të auditimit - auditimi
klasifikohet në; auditim të detyrueshëm, i cili zhvillohet nga auditimi i brendshëm
dhe në auditim me zgjedhje (dëshirë), i cili zhvillohet nga auditimi i jashtëm. Që do
të thotë se auditimi i jashtëm nuk është një veprimtari e detyrueshme për cdo
organizatë, nuk ushtrohet çdo vitë dhe nuk ka detyrimin që të shikojë të gjithë
veprimtarinë e organizatës në sensin që të fillojë aty ku është përfunduar auditimi i
mëparshëm siç ndodh me auditimin e brendshëm;
3. Bazuar në llojin e organizatës; - auditimi klasifikohet në; auditim në organizatat e
sektorit publik, auditim në organizatat e sektorit privat dhe auditim në organizatat
jo fitimprurëse.

20
1. Bazuar në fushën (segmentin) e administrimit- auditimi klasifikohet në; auditime
organizative që lidhem ne funksionimin e sistemit të menaxhimit financiar dhe kontrollit
dhe që janë objekt pune i strukturave të auditimit të brendshëm, në auditime fiskale e
doganore dhe që janë objekt pune i strukturave të auditimit të brendshëm të Ministrisë së
Financave, në auditime përputhshmërie dhe që janë objekt pune i strukturave të
auditimit të brendshëm dhe të jashtëm dhe synojnë zbatimin e ligjeve dhe standardeve
dhe përmirësimin e metejshëm të tyre, në auditime të cilësisë dhe performancës dhe që
janë objekt pune i strukturave të auditimit të brendshëm dhe të jashtëm dhe synojnë
përmirësimin e cilësisë dhe përdorimin e fondeve me ekonomi, eficience dhe efektivitet,
në auditime të sistemit të teknologjisë dhe informacionit dhe që janë objekt pune i
strukturave të auditimit të brendshëm dhe të jashtëm dhe synojnë përmirësimin e
metejshëm të këtij sistemi dhe në auditime të sistemit të kontabilitetit dhe që janë objekt
pune kryesisht i strukturave të auditimit të jashtëm në rastet kur kanë qëllim certifikimin
e llogarive dhe të bilanceve dhe për rastet kur kërkohet auditimi për qëllime të
funksionimit të këtij sistemi ato zhvillohen edhe nga auditimi i brendshëm dhe synonë
zbatimin e ligjeve dhe standardeve si dhe përmirësimin e metejshëm të funksionimit të
sistemit.
Përfundimisht nëse i referohemi historisë së veprimtarisë dhe zhvillimit të auditimit-
kontrollit dhe klasifikimit sipas llojëve (tipeve) të auditimit mund të kuptohet lehtësisht se
“auditimi” në vetvete ndahet në dy tipre (llojë) veprimtarish të të mëdha të cilat janë:

1. Kontrolli i Jashtëm
2. Kontrolli i Brendshëm

21
 8. Auditimi i Jashtëm (AJ)

Zhvillimi i Auditimit të Jashtëm në kuptimin e vërtet të fjalës ka filluar që në momentin e

lindjes së nevojës për auditim, si një shërbim nga të tretët për të audituar punën e
administratorëve dhe drejtuesve dhe për ti raportuar pronarit mbi këtë veprimtari. Përderisa
kjo veprimtari ishte një punë e kontraktuar nga pronarët për ti garantuar ata se si
administrohej pasuria e tyre, edhe pagesa për ta ishte më e mirë. Në këto kushte ushtrimi i
kësaj veprimtarie kërkonte një staf të kualifikuar dhe shumë të aftë nga pikëpamja
profesionale më qëllim që të kënaqte interesat e pronarëve. Ky staf pas auditimit duhej të
vlerësonte (gjykonte) mbi baza të shëndosha dhe reale punën dhe veprimtarinë e subjekteve
të audituara bazuar në raportimet e tyre financiare, dhe pastaj të përgatiste një raport për
pronarët me besnikëri mbi veprimtarinë ekonomiko-financiare për një periudhë një ose më
shumë vjeçare.

Kjo do të thotë se auditimi në një farë mënyre që në kohët e lashta certifikonte bilancet duke
dhënë një opinion nëse “pasqyrat financiare” të audituara si një e tërë kanë ose nuk kanë
evidencë të padeklaruar ose siç themi sot, gabime materiale në një masë “sigurie të
arsyeshme” me qëllim që këto gabime të mos influencojnë në marrjen e vendimeve për
organizatën apo institucionin. Nga këtu dalim në konkluzionin se:

Objekti kryesor i veprimtarisë së Auditimit të Jashtëm është: Testimi i transaksioneve

historike financiar, ekzaminimi i pasqyrave financiare dhe certifikimi i bilancit mbi
veprimtarine ekonomiko - financiare vjetore.

Veprimtaria e AJ për sektorin publik në çdo shtet drejtohet dhe realizohet nga institucioni më
i lartë i kontrollit në vend. Këto institucione zakonisht quhen me një emër të përgjithshëm
“Institucione Supreme të Auditimit” (Supreme Audit Institutions-SAI). Veprimtaria e tyre
mbështetet në aktet ligjore të çdo vendi (zakonisht Ligji themeltar i shtetit, pasi përfaqësojnë
një institucion kushtetues), në statutin e tyre dhe në standardet ndërkombëtare të Auditimit të
Jashtëm.

22
9. Auditim i Brendshëm
Kontrollet e brendshme janë tërësi procesesh, aksionesh e veprimesh, strukturash e
organizimesh, kapitalesh njerëzore dhe resursesh fizike e jofizike, sete rregullash, kuadër
përgjegjësish e regjimesh që disiplinojnë sjellje e qëndrime të grupeve të caktuara, për
arritjen e performancave të pritshme, të parashikuara në nivel objektivash.

Kontrolli i brendshëm është një proces dinamik. Ai mishëron gjithçka që kryhet në një entitet
apo vend, për të lëvizur e shumëzuar suksesin nga e tashmja drejtë së ardhmes. Ai nuk është
vetëm instalimi i procedurave dhe rekrutimi i një stafi kompetent. Politikat, procedurat,
aktivitetet janë pjesë e kuadrit të kontrollit të brendshëm, për të siguruar që risqet janë
parandaluar e zbuluar apo rreziqet e toleruara nuk ndikojnë në atë shkallë që dëmtojnë
objektivat kryesore. Kontrolli i brendshëm shërben për arritjen e objektivave më të
rëndësishme. Ai është kaq i shumëllojshëm në vetvete, sa vetë problemet e mundshme që
kërkojnë ndërhyrje e rregullim. Në realitet, kontrolli i brendshëm shtrihet përtej funksioneve
ekonomike, administrative e kontabile të entiteteve.

Po të marrim si referim historinë e zhvillimit të auditimit në tërësi mund të kuptojmë se edhe

“Auditimi i Brendshëm” e ka filluar veprimtarinë e tij shumë shekuj më parë. Edhe shërbimi i
AB përfaqëson një veprimtari që kryhet nga një palë e tretë, por brenda organizatës me varësi
të drejtpërdrejtë tek titullari për të gjykuar dhe vlerësuar funksionimin e sistemit të
Menaxhimit Financiar dhe Kontrollit (MFK), i cili realizohet nga të gjithë punonjësit e tjerë
në organizatë me përjashtim të atyre që kryejn AB.

“Auditimi i Brendshëm është veprimtari e pavarur që jep siguri objektive dhe

këshilla për drejtimin, i projektuar për të shtuar vlerën dhe përmirësuar veprimet e
subjektit publik. Ai ndihmon subjektin me anë të një mënyre sistematike dhe të
disiplinuar për të vlerësuar dhe përmirësuar frytshmërinë e menaxhimit të riskut,
proceset e kontrollit dhe të qeverisjes/drejtimit”.

23
 9.1. Tipet (llojet) e kontrollit të brendshëm

Kontrollet mund të jenë automatikë ose manual.

▪ Kontrolle Automatikë - Kontrollet e kompjuterizuar inkorporohen brenda aplikimeve

logjike ose algoritmike. Shembull: Sistemi automatik i kërkimit të të dhënave mbi
çiftëzimin e vlerës së faturës së regjistruar në skedarin e faturimeve, me pagesën e
faturës në skedarin e regjistrimeve të llogarisë së bankës.
▪ Kontrolle Manuale - Performohen nga individë jashtë sistemit të aplikimit dhe
kryhen me dorë. Shembull: Nënshkrimet e supervizorëve në pasqyra ose në
listëpagesa.
Megjithatë, Kontrollet e Automatizuara (kompjuterike) janë përgjithësisht më efektive,
ndërsa Kontrollet Manuale janë tipikisht më efiçiente.

Kontrollet mund të jenë parandalues (preventive), zbulues (detektive), korrigjues,

kompensues dhe direktivë.
➢ Kontrollet parandaluese: janë ato kontrolle që kanë si qëllim evitimin e mundësisë së
ndodhjes së ngjarjes apo rezultateve të padëshirueshme për organizatën si dhe
shmangin e mënjanojnë rreziqet. Përmes kësaj ndihme proceset bëhen më efektive
dhe minimizohen efektet e kostove të korrigjimit. P.sh: regjimi i lejuar i kontrolleve
të hyrjeve.
Kontrolli parandalues ka kuptimin e kontrollit paraprak dhe të vetëkontrollit.
Shembuj të kontrolleve parandaluese:
• Punësimi i personelit të kualifikuar,
• Ndarja e detyrave (faktor sigurues),
• Aksesi mbi pajisjet fizike,
• Përdorimi i dokumenteve të projektuara mirë dhe posaçërisht (parandalues i
parregullsive),
• Vendosja e një sistemi të përshtatshëm për autorizimin e procedurave dhe
transaksioneve,
• Sistemi i buxhetimit të cash-it, që monitoron gjendjet dhe lëvizjet e parasë, duke
planifikuar dhe rrjedhjet e pritshme dhe gjendjen në fund të periudhës,

24
 ➢ Kontrollet zbuluese: janë ato kontrolle që japin një vlerësim të proceseve dhe
identifikojnë problemet e mundshme, zbulojnë ngjarjet a dukuritë dhe rezultatet e
padëshirueshme për entitetin, pasi ato kanë ndodhur, përmes rishikimeve të thelluara.
Shembuj të kontrolleve zbuluese:
• Verifikimi i saktësisë të regjistrimeve dyfishe dhe kalkulimeve,
• Llogaritja e kostove standarde (fikse) dhe të ndryshueshme (variabile),
• Raportet e kontabilitetit për zbardhjen e të dhënave mbi periudhën e mbyllur,
• Koordinimi dhe rakordimi i të dhënave,
• Rakordimi me bankat,
• Verifikimi në lidhje me përdorimin e dokumenteve të aprovuara e të
paranumëruara, sipas numrave kronologjikë të prodhuar nga entiteti,
• Rishikimi periodik i historikut dhe dinamikës së kredive,
• Funksionimi i auditimit të brendshëm .
➢ Kontrollet direktive: janë ato kontrolle që provokojnë dhe stimulojnë afrimin e
ndodhjes së një ngjarje të dëshirueshme. Me kontrolle direktive do të kuptojmë
ndërtimin e sistemeve dhe rregullave, në mënyrë të tillë që të provokohen shkaqet apo
të nxitet ndodhja e një ngjarje të dëshirueshme.
Këto kontrolle në planin e pavarësisë së auditimit kanë të bëjnë me politikat dhe procedurat e
vënë në vend nga menaxhimi i lartë për të nxitur përputhjen me rregullat e pavarësisë. Për të
siguruar përputhjen me kontrollet, udhëzimet direktive duhet të formulohen qartë nga
menaxhimi, me mesazhe konsistente, që politikat dhe procedurat të përshkojnë gjithë
organizatës.
➢ Kontrollet kompensuese: ngritja e kontrolleve atje ku ata mungojnë. Janë masat që
merren nga drejtuesit e entiteti dhe bordi për të zvogëluar dhe minimizuar efektin e
risqeve dhe kufizimeve të kontrollit të brendshëm. Kompensimi disa syresh çmohet si
proces korrigjimi. Në disa raste, aplikimi i matricave kompensuese ndeshet në
mënyrë sistematike dhe më dendur në eksperimente.
➢ Kontrollet korrigjuese: Caktimi i procedurave me qëllim që të shërohen dhe
kompensohen problemet e zbuluara nga kontrollet me anë të përcaktimit të:
➢ rrugës që duhet ndjekur për zbulimin dhe korrigjimin e mangësive dhe parregullsive,

25
 ➢ hapave që ndërmarrim për të identifikuar gabimet dhe për të mos lejuar që ato të
transferohen në probleme e shqetësime.
➢ shkallëve që duhen ngjitur për modifikimin e sistemit të përpunimit, me qëllim
minimizimin e këtyre dukurive në të ardhmen.
Për Shembull: raportimet mund të dëshmojnë një numër shumë të madh të stoqeve të dala.
Investigimi nxjerr në shesh faktin se furnitori nuk e ka administruar dhe dokumentuar mallin
në përputhje me procedurat e miratuara. Kontrollet korrigjuese janë procedura, veprimtari,
procese që synojnë ndreqjen, qortimin dhe rregullimin në kohë të proceseve të
padëshirueshme, perms ritrajnimit, spontimit, rishikimit, axhustimit etj.

Kontrollet klasifikohen sipas tipeve të raporteve të kontrollit në këto kategori:

a. Kontrolle operacionale - me anë të cilëve realizohet një matje e vazhdueshme
dhe e përditshmee këtyre pesë degëzimeve kryesore:prodhimit,prokurimit,
marketingut, financës dhe kontabilitetit.
2. Kontrolle menaxheriale - kur kontrolli operacional është i lidhur me matjen,
vlerësimin dhe korrigjimin e operacioneve të aktivitetit, matjen e performancave të
drejtimit dhe vlerësimin e përgjegjësive të qendrave të ndryshme.
3. Kontrolle financiare - këto lloje kontrollesh inkurajohen veçanërisht për shpenzimet e
burimeve dhe kostot respektive të tyre.

9.2 Kostot dhe Përftimet e Kontrollit të brendshëm

Përfitimet e një kontrolli të brendshëm duhet të tejkalojnë kostot.
▪ Kostot primare janë ato të personelit.
▪ Përfitimet burojnë nga zvogëlimi i humbjeve të pritshme.
▪ Konsiderohen të pandashëm e solidarë efektiviteti dhe koha.
▪ Një kontroll që parandalon një humbje është më i pëlqyeshëm se sa një kontroll që
zbulon një humbje pasi ajo ka ndodhur.
▪ Çdo zbulim është i rëndësishëm në qoftë se ai parandalon dështimet.
▪ Kur dështimi ose mossuksesi ndodh, korrigjimi redukton humbjen e ardhshme.
▪ Analizë e sigurisë.

26
▪ Vlerësimi i efektivitetit të procedurave të kontrolleve specifike në parandalimin dhe
korrigjimin e një tipi të veçantë gabimi.
▪ Siguria e sistemit është mundësia që proceset të përfundojnë pa gabime.
▪ Risku është plotësues i sistemit të sigurisë, d.m.th Risku= (1-Siguri).
▪ Pajtueshmëria me kërkesat e Aktit të Praktikave të Jashtme Korruptive.
▪ Përdorimi i analizës Kosto-Përfitim për të vlerësuar e dokumentuar pajtueshmërinë
me kontrollet e provizionuar në këtë akt.
▪ Pajtueshmëria është një proces i vazhdueshëm dhe i pandërprerë- kontrollet duhen
rishikuar dhe freskuar në mënyrë konstante, ashtu si biznesi dhe mjedisi i tij
ndryshojnë apo perfeksionohen vazhdimisht.

27
 10.Tipet e Auditimit
Ndarja e auditimit në grupe tipizuese mund të bëhet bazuar në kritere të ndryshme,
megjithatë teoria dhe praktika ndërkombëtare, kanë zhvilluar e modeluar disa klasifikime,
duke iu përshtatur bazës së klasifikimit.
Në Shtetet e Bashkuara të Amerikës), në studimet e tyre kanë veçuar 7 tipe të auditimit:

6.3 AUDITIMET OPERACIONALE: janë ekzaminimi i përdorimit të burimeve të njësisë

me qëllim vlerësimin e këtyre rezervave e pasurive në mënyrë efektive e efiçente, për të
përmbushur misionin dhe objektivat e entitetit. Në auditimet operacionale mund të
përfshihen dhe elemente të tipeve të tjera të auditimeve, që shtjellohen në vijim.
6.4 AUDITIMET FINANCIARE: fokusohen mbi kontabilitetin dhe raportimin e
transaksioneve financiare, duke përfshirë detyrimet financiare, autorizimet, sigurimin dhe
shpërndarjen e fondeve etj. Qëllimi i këtij auditimi është verifikimi i mjaftueshmërisë së
kontrolleve të brendshme si për rrjedhjen e parasë, ashtu dhe për asetet fizike (procedurat e
instaluara për blerjen dhe përdorimin e tyre). Përgjithësisht audituesit e jashtëm financiarë
përgatisin dhe shprehin opinionin e tyre profesional mbi ndershmërinë e pasqyrave
financiare të prezantuara.
7. AUDITIMET E PAJTUESHMERISE: janë rishikime në lidhje me ndjekjen dhe
zbatimin me besnikëri e rreptësi të ligjeve, rregulloreve, procedurave dhe direktivave.
Rekomandimet që lëshohen zakonisht nga ky tip auditimi janë të natyrës së përmirësimit të
ibnstruksioneve mbi proceset dhe qëllimet e kontrolleve, për të siguruar pajtueshmëri me
aktet në çdo hap apo event.
8. AUDITIMET E SISTEMEVE TE INFORMACIONIT: Përmes ekzaminimit të
sistemeve të informacionit, auditët vlerësojnë e mbikëqyrin mjedisin e kontrolleve për
sistemet e përpunimit automatik të informacionit, dhe shkallën e shfrytëzimit të tij nga
përdoruesit e autorizuar. Këto auditë, ekzaminojnë në mënyrë tipike sistemin e futjes dhe
afishimit të të dhënave, rigjenerimin dhe restaurimin e planeve, sistemet e sigurisë dhe
mbrojtjes së të dhënave, rishikimet kompjuterike etj. Auditët e sistemeve të informacionit
përqendrohen në vlerësimin e sistemeve ekzistuese dhe stadin e zhvillimit të tyre.
9. RISHIKET E KONTROLLEVE TE BRENDESHME: fokusin e rishikimeve të
brendshme e përbëjnë komponentët e njësisë dhe mjaftueshmëria e organizimit të

28
aktiviteteve kryesore të biznesit. Zona të tilla si pagesat dhe të ardhurat, manovrimet me
cash-in, siguria fizike e inventarëve dhe pajisjeve, fondet e kontratat. Gjithashtu, dhe
raportet financiare janë shpesh subjekt rishikimi.
10. AUDITIMET INVESTIGATIVE: kërkojnë të provojnë evidencat me mashtrime dhe
janë rezultat i raporteve të pazakonta e të dyshimta, mbi aktivitetin e një kategorie
individësh apo i një pjese të departamentit, dhe fokusohet mbi aspekte rigorozisht specifikë
të aktivitetit që hulumtohet. Investigimet e implikojnë auditin në gjurmimin sistematik të
informacionit dhe përmes tij ai synon të zbulojë gjurmën e një mashtrimi, bazuar në të
dhëna të siguruar më parë nga agjencitë e zbatimit të ligjit aspo nga burime të tjera.
Investigimet shtrihen në të gjithë instancat e supozuara të mashtrimit, shpërdorimit e
abuzimit dhe aktivitetet e papërshtatshme qeveritare.
11. SHERBIMET KONSULTUESE: shtojnë vlerën dhe përmirësojnë qeverisjen e
organizatave a entiteteve, sistemin e kontrollit të brendshëm dhe zbusin riskun e
menaxhimit. Në asnjë rast, audituesi nuk merr përgjegjësinë e menaxherit, në një shërbim
këshillimi. Shërbimi këshillues përfshin diskutimet, konsultat, këshillim e informim, ndihmë
etj.

29
11. Dallimet dhe ngjashmëritë midis Auditimit të Jashtëm (AJ) dhe
Auditimit të Brendshëm (AB)

Dallimet midis AJ dhe AB bazohen në rolin, qëllimin dhe misionin për të cilin funksionojnë
këto veprimtari. Dallime mund të ketë shumë por më kryesoret janë:

1. Auditimi i Jashtëm synon të testojë transaksionet kryesore që formojnë bazat e

sistemit financiar dhe të certifikojë bilancet ndërsa Auditimi i Brendshëm, synon të
këshillojë menaxhimin mbi funksionimin e sistemit të menaxhimit financiar dhe
kontrollit dhe të certifikoj veprimtarinë drejtuese.
2. Auditimi i Jashtëm preokupohet mbi ndikimet materiale në llogaritë e paraqitura në
bilanc ndërsa Auditimi i Brendshëm preokupohet mbi ndikimet e mos funksionimit të
sitemeve në realizimin e objektivave. Ai mund të ngarkohet edhe me investigimin e
mashtrimeve të të gjitha llojeve.
3. Auditimi i Jashtëm është një veprimtari e kontraktuar nga jashtë organizatës, ose
veprimtari që realizohet nga Institucioni Suprem i Auditimit ndërsa Auditimi i
Brendshëm është veprimtari që realizohet nga punonjësit e organizatës;
4. Auditimi i Jashtëm mbulon kryesisht sisteme financiare dhe të kontabilitetit që
ndikojnë në rezultatin financiar ndërsa Auditimi i brendshëm mbulon të gjithë
operacionet e organizatës dhe menaxhimin e riskut.
5. Auditimi i Jashtëm punon një pjesë të kohës gjatë vitit, Auditimi i Brendshëm punon
periodikisht gjatë gjithë vitit.

11.1 Ngjashmëritë midis Auditimit të Jashtëm (AJ) dhe Auditimit të Brendshëm (AB)

Auditët e jashtëm (këtu bëjnë pjesë përgjithësisht shoqëritë e ekspertëve) përpiqen të testojnë
transaksionet themelore, ato që formojnë bazën e ekspozimeve financiare. Mbi këtë bazë ato
përgatisin një opinion nëse këto ekspoze të llogarive apo pasqyrave financiare, demonstrojnë
një situatë të vërtetë dhe të paanshme.
Besimi dhe siguria duhet të jenë parakusht në lidhje me këtë sistem. Kështu që, më e pakta,
testimi i sistemit do të jetë domosdoshmëri, meqë sistemi është krijuar për të rezistuar.
Megjithatë, sistemet janë konceptuar si një klishe ku ngjishen e renditen gjithë transaksionet

30
financiare të periudhës që hetohet. Si komponent i auditimit të jashtëm konsiderohet dhe
Institucioni Suprem i Auditimit (Kontrolli i Lartë i Shtetit ose Gjykata e Llogarive). SIGMA
në raportin veçon rolin dhe rëndësinë e këtyre organeve publike të shtetit, që “sidoqë të jetë
parashikuar, përbërë ose organizuar, ushtrojnë sipas ligjit funksionin më të lartë publik të
auditmit të shtetit. Format që këto organe mund të marrin, ndryshojnë në mënyrë të
konsiderueshme. Kështu për shembull institucioni i lartë i auditimit në Gjermani është
Gjykata Federale e Auditit, ndërsa në Irlandë është Zyra e Përgjithshme e Kontrollit dhe
Auditit.
1. Të dy llojet e auditimit merren me testime që përfshijnë analizimin dhe ekzaminimin
e transaksioneve apo veprimtarive;
2. Të dy llojet e auditimet shqetësohen në rast se procedurat nuk do të ishin të
mjaftueshme;
3. Të dy llojet e auditimit tentojnë të jenë të angazhuara thellësisht në sistemet e
informacionit;
4. Të dy llojet e auditimit bazohen në një disiplinë profesionale dhe operojnë me
standarde profesionale;
5. Të dy llojet e auditimit kërkojnë bashkëpunim mes dy funksioneve;
6. Të dy llojet e auditimit janë të lidhur ngusht me sistemin e KB;
7. Të dy llojet e auditimit shqetësohen për gabimet që mund të ketë në dokumentet
financiare;
8. Të dy llojet e auditimit prodhojnë raporte auditimi për veprimtarinë e tyre dhe ndjekin
zbatimin e rekomandimeve që ata kanë lenë në auditimet e mëparshme.

Ngjajshmëritë dhe diferencat midis Auditiëve të Brendshëm dhe të Jashtëm

Si elemente të përbashkëta respektivisht ngjajshmëri midis Auditim të brendshëm dhe të jashtëm

mundemi të numrojmë:
1. Këto dy funksione (auditi i brendshëm dhe i jashtëm) kryejnë testime rutinë,
ekzaminime e analiza të transaksioneve kryesore a më të rëndësishme.

31
 2. Të dy këto funksione a organizma shqetësohen nëse procedurat janë të këqija e të
dobëta, pasi ato janë bazë për mbështetjen ose injorimin e produktit të tyre.
3. Të dy këto mekanizma kujdesen për thellësinë e sistemit të informacionit, me qëllim
që të përfshihen në sistemin e informacionit të gjithë elementet e kontrollit të
drejtimit, si baza e proceseve të raportimit financiar.
4. Auditi i brendshëm dhe i jashtëm janë themeluar dhe zhvillohen duke u bazuar në një
disiplinë profesionale dhe rregulla deontologjike si dhe operojnë sipas sistemeve të
njohura e të pranuara profesionale.
5. Ura bashkëpunimi dhe kooperimi midis tyre përpiqen të ngrenë të dy këto funksione.
6. Si auditi i brendshëm, ashtu dhe auditi i jashtëm janë të lidhur ngushtë me sistemin e
organizimit të kontrolleve të brendshme.
7. Duhet të jetë e qartë se këto dy trupa janë të interesuara për identifikimin e
problemeve, zbulimin dhe vëzhgimin e përhapjes së gabimeve që ngjasin a përsëriten,
për të vlerësuar efektin e këtyre gabimeve, parregullsive dhe deklaratave të gabuara,
që deformojnë llogaritë financiare.
8. Të dy këto profesione prodhojnë raporte formale auditimi, ku sintetizojnë aktivitetin e
tyre si dhe ekspozojnë qasjet dhe kundërshtimet themelore.
Ndërsa veçoritë dhe dallimet kryesore janë:

I. Objektivat e ndryshme
➢ Auditi i brendshëm: nga njëra anë kërkon të këshillojë menaxhimin dhe të vlerësojë
nëse operacionet kryesore janë fokusuar në sistemin e menaxhimit të rrisqeve dhe
kontrollet e brendshme. Risku i përgjithshëm i menaxhimit është preokupacioni
kryesor në punën e auditit të brendshëm.
➢ Auditi i jashtëm: nga ana tjetër kërkon të testojë transaksionet themelore, që
formojnë bazën e pasqyrave financiare. Kështu, llogaridhënia finale (pasqyrat
financiare) janë preokupimi themelor për shërbimin e auditit të jashtëm. Auditi i
jashtëm jep një opinion nëse llogaritë janë të vërteta e të ndershme, kurse auditi i
brendshëm formon një opinion mbi plotësinë, mjaftueshmërinë dhe efektivitetin e
sistemit të drejtimit të risqeve dhe kontrollet e brendshme të instaluara.

32
II. Auditi i jashtëm nuk është komponent i sistemit të kontrollit të brendshëm, sikundër është
auditi i brendshëm. Auditi i brendshëm krijohet e strukturohet nga menaxhimi për të
gjurmuar e shpalosur dobësitë e drejtimit, kurse auditimi i jashtëm është kontraktim i jashtëm
me qëllim për të ndihmuar pronarët (aksionerët) në kuadër të mbrojtjes së të drejtave të
pronësisë. Auditimi i brendshëm punon “për dhe në emër të organizatës”, kurse auditi i
jashtëm është një ekspert teknik ose një trupë e jashtme, që nuk ka marrëdhënie punësimi me
organizatën, por pajtohet në bazë të një kontrate shërbimi; d.m.th auditi i jashtëm punon për
palë të treta. Roli i tyre në organizatë është cilësisht i dallueshëm: Auditi i brendshëm ka
mision identifikimin e rreziqeve dhe zbulimin e mashtrimeve. Nga ana tjetër, auditi i jashtëm
është i zhveshur nga ky detyrim: Nuk është detyrë e auditimit të jashtëm të zbulojë
mashtrimet.
III. Rolet dhe përgjegjësitë e ndryshme të auditëve të brendshëm dhe të jashtëm zbulohen
dhe prezantohet nga analiza dhe vëmendja që Instituti i Auditorëve të Brendshëm (IIA) ka
dëshmuar për këto kategori:
➢ Auditues i brendshëm: një bazë e pavarur dhe objektive të sigurisë dhe këshillimit,
aktivitet i projektuar për të shtuar vlerën e dhe për të përmirësuar një organizatë. Një
auditues mund të ndihmojë një organizatë të arrijë objektivat e saj duke sjellë një
qasje sistematike e të disiplinuar, për të përmirësuar efektshmërinë e menaxhimit të
rriskut, kontrollit dhe proceseve qeverisëse.
➢ Auditues i jashtëm: është përkufizuar si arritja e një qëllimi të veçantë ose prova për
të përcaktuar nëse janë të sakta dhe të plota llogaritë, nëse ato janë përgatitur e hartuar
në pajtim me parimet e kontabilitetit dhe normat përgjithësisht të pranuara për
shqyrtimin e llogarive vjetore, pozitën financiare dhe rezultatin e transaksioneve
financiare. Auditët e jashtëm u referohen një kuadri më të gjerë politikash dhe
dispozitash rregullative, posedojnë një sistem më të madh njohurish mbi llojet e
kontabilitetit, metodat, kontrollin, institucionet dhe mjedisin.
IV. Auditët e jashtëm mund të konsiderojnë dhe vlerësojnë në mënyrë të shpejtë sistemet
financiare, sistemin korporativ dhe sistemin operacional, ndërsa auditi i brendshëm mund të
përfshihet në dhënien e opinioneve dhe sigurisë për ndonjërin prej këtyre sistemeve, vetëm
kur ata janë pjesë e planit të auditimit. Në përgjithësi shërbimi i auditimit të jashtëm vihet në
lëvizje nga konsideratat e auditit të brendshëm. Auditi i brendshëm rekomandon përmirësime

33
në sistemin e verifikimeve të kontrolleve të brendshme, gjë që nuk është në misionin e auditit
të jashtëm. Auditi i brendshëm mund të çekojë në mënyrë të pavarur saktësinë e të dhënave
të biznesit, porse auditi i jashtëm mund të çekojë vërtetësinë dhe ndershmërinë e kapaciteteve
të fituara dhe pozicioneve financiare.
V. Auditimi i jashtëm është kërkesë ligjore për një numër të kufizuar kompanish (shoqëritë e
sigurimeve, shoqëritë tregtare etj) dhe për trupa qeveritare, kurse auditimi i brendshëm nuk
është bazë vetëm për kompanitë private, por është dhe kërkesë legale për sektorin publik.
Auditët e brendshëm mund ta performojnë detyrën e tyre nën termat e përcaktuara në aktin e
emërimit, ndërsa auditët e jashtëm mund ta performojnë detyrën e tyre në përputhje me
termat e përcaktuara në marrëveshjen e lidhur dhe aktet ligjore në fuqi. Analizuar në këtë
plan, mundësitë e karrierës janë të ndryshme për këto dy funksione.
VI. Auditët e brendshëm janë të ngarkuar të investigojnë mashtrimet, kurse auditët e jashtëm,
janë të prirur të shikojnë vendosmërinë e këtyre të parëve për gjurmimin dhe hetimin e
mashtrimeve. Auditi i brendshëm mund të ngarkohet me investigimin e mashtrimeve,
megjithatë auditi i jashtëm vështron me vendosmëri atë që konsiderohet si shqetësimi dhe
interesimi kryesor: efekti material imashtrimeve mbi kontabilitetin, pasqyrat financiare dhe
llogaridhënien vjetore.
VII. Auditimi i brendshëm rishikon sistemet e kontrollit të brendshëm, në kontrast me
auditin e jashtëm që konsideron vlerësimet e structures së kontrollit mbi bazë testesh. Auditi i
brendshëm cakton si objekt verifikimi e vlerësimi gjithë operacionet e organizatës, kurse
auditimi i jashtëm operon kryesisht me sistemet financiare që janë shtylla e llogarisë
përfundimtare të konsoliduar.
VIII. Auditimi i brendshëm ngarkohet me vlerësimin e iniciativave për vlerën e parasë dhe
nxitjen e kursimeve ose nxitjen e eficensës. Kjo aplikohet dhe në disa auditime të jashtme të
sektorit publik.
IX. Auditimi i brendshëm e ushtron këtë mision në mënyrë të vazhdueshme duke qenë full-
time konsumues i kësaj kulture organizative, ndërsa auditimi i jashtëm pritet të jetë në një
proces pas mbylljes së llogarive të fundvitit.
X. Duhet mbajtur parasysh se misioni i auditit të jashtëm duhet t’u qëndrojë sa më larg
konsideratave të auditimit të brendshëm në lidhje me objektivat dhe qëllimin e punës së tij.

34
XI. Pajtimi i auditit të jashtëm është kërkesë ligjore për kompanitë publike dhe shumë trupa e
agjenci publike, kurse ngritja dhe kompozimi i funksionit të auditit të brendshëm nuk është
esencial për kompanitë private dhe është kërkesë ligjore vetëm për sektorin publik.

11.2 Avantazhet e auditimit

a) Përmes këtij shërbimi, zbulimi i gabimeve dhe parregullsive bëhet më i lehtë.
b) Mbikëqyret informacioni kontabël, rrjedhimisht fitohet origjinalitet dhe besueshmëri
më e madhe.
c) Informacioni i filtruar në sitën e auditimit është më i pranueshëm nga autoritetet.
d) Këshillimi profesional është më i mundshëm dhe i arritshëm.
e) Arrihet përpunimi i shpejtë i borxheve, kredive etj.
f) Zgjidhen me drejtësi mosmarrëveshjet.
g) Lehtësohet llogaritja e vlerës neto dhe emri i mirë (fondit tregtar) i biznesit.
h) Sqarohen dhe saktësohen pretendimet e të siguruarve.
i) Ky funksion është i dobishëm për të krahasuar performancën financiare.
j) Mban në vigjilencë llogaritë e departamenteve.
k) Identifikon zonat e dobëta.

35
 12. ARGUMENTET PRO DHE KUNDËR AUDITIMIT

Argumentet kunder auditimit: Auditimi mund të jetë një luks në arsyetimin e një biznesmeni,
sipas këtyre arsyeve të renditura:
➢ Shpërblimi i pagave të auditit është një barrë e panevojshme për fitimin, që redukton
fitimit neto.
➢ Shumë formalitete të ndryshme bashkëngjiten tek audituesi dhe krijojnë vështirësi
për stafin e kontabilitetit të klientëve.
➢ Sipërmarrësit e shohin auditimin si një mjet për harxhimin e kohës dhe krijimin e
pengesave ndaj disa funksioneve të biznesit.
➢ Audituesit nuk janë të pagabueshëm e të sigurt në çdo rast, për zbulimet e gjetjet.
➢ Drejtuesit emërojnë autoritete me influencë më të ndjeshme se audituesit, p.sh bordi
i drejtorëve.

12.1 Argumentet NË FAVOR të auditimit

➢ Deklaratat financiare dhe llogaritë e audituara japin më shumë garanci e besueshmëri

mbi llogaritë, krahasuar me ato të pa audituara.
➢ Auditimi ndihmon në zbulimin dhe pengimin e ndodhjes së parregullsive dha
gabimeve.
➢ Auditimi jep këshilla dhe opinionin e tij për menaxhimin si të përmirësohet
performanca e entitetit.
➢ Një audit i rregullt i mbajtjes së llogarive nga departamenti i kontabilitetit, jo vetëm
freskon informacionin financiar, por kujdeset dhe vigjilon mbi to.
➢ Auditët mbrojnë interesat e investitorëve, pronarëve, punonjësve, institucioneve
financiare, kreditorëve e drejtuesve.
➢ Fondet publike të investuara në sektorin privat, lypset të ekzaminohen me themel për
një përdorim optimal. Këto mundësohen vetëm nëpërmjet audituesve.

36
12.2 Standartet e Kontrollit të Brendshëm (SKB)

1. Standarte Ndërkombëtare të Kontrollit sipas Institutit të Auditorëve të Brendshem

(IIA) Londër,
2. Standarte Ndërkombëtare të Kontrollit sipas Bashkimit Europian (BE),
3. Standarte Ndërkombëtare të Kontrollit sipas Zyrës së Përgjithshme të Kontabilistëve
(GAO) Amerikë.
I. Standartet e Auditimit të Brendshëm (SAB)
Standartet e auditimit janë udhëzime autoritare për matjen dhe vlerësimin e cilësisë së
realizimit të auditimit. Ato përfshijnë rregulla të gjera në lidhje me karakteristikat
profesionale të auditëve, për vlerësimin e evidencave të grumbulluara dhe raportimin e
rezultateve të tyre.

1. Standartet e Përgjithshme të Miratuara të Auditimit, GAAS.

2. Standartet e Atestimit (ose Vërtetimit), SSAE.
3. Standartet për Praktikat e Auditimit të Taksave.
4. Standartet për Praktikat e Shërbimeve Këshilluese të Drejtimit, SSMAS.
5. Standartet për Praktikat Profesionale të Auditimit të Brendshëm, ISPPIA.
6. Standartet për Auditimin e Qeverisjes, GAS.
7. Standartet sipas Organizatës Ndërkombëtare Supreme të Auditëve (INTOSAI-
it)
8. SAB sipas Institutit të Auditëve të Brendshëm (IIA) Florida, SH.B.A

37
38
 Përfundim
Bazuar në historinë e lindjes dhe zhvillimit të auditimit dalim në konkluzionin se:

Auditimi lindi si një shërbim që kryhej nga një palë e tretë, e pavarur e cila
“dëgjonte - auditonte” llogaridhënien mbi veprimtarinë që administronte dhe
drejtonte (veprimtarinë për të cilën ishin përgjegjës, për një periudhë kohe
zakonisht një-vjeçare), e në kohë të caktuar edhe në periudha të ndryshme
mbrenda vitit.

Megjithëse kemi një ndryshim shumë të madh në kohë që nga lindja e këtij shërbimi,
prapëseprapë edhe sot mund të themi se domosdoshmëria e shërbimeve të auditimit
mbështetet në të njëjtin parim, pra konkluzioni është se:

Auditimi është një veprimtari që kryhet nga një palë e tretë e pavarur (me punonjës
të kontraktuar nga organizatat profesionale të kontabilistëve dhe auditimit për
sektorin privat dhe me punonjës të strukturave shtetërore për sektorin publik) të
cilët “auditojnë” llogaridhënien mbi veprimtarinë që drejtohet apo menaxhohet
(veprimtarinë për të cilën ata janë përgjegjës për një periudhë kohe zakonisht një-
vjeçare) nga menaxherët e niveleve të ndryshme në organizatat private dhe
institucionet publike deri tek drejtuesi ekzekutiv në sektorin privat apo titullari i
institucionit në sektorin publik.

Çdo kompani dhe shoqëri private apo institucion publik, e ka të domosdoshëm si Auditimin e
Brendshëm ashtu edhe Auditimin e Jashtëm sepse Auditimi i Brendshëm nuk mund të
certifikojë bilancet e organizatës pasi është në konflikt interesi për të certifikuar vetveten, kjo
veprimtari vetëm këshillon nivelin e lartë të menaxhimit për përmirësimin e sistemit të
menaxhimit financiar dhe kontrollit.

Për të zhvilluar veprimtarinë e auditimit kërkohen punonjës me përvojë, të aftë

profesionalisht, të kualifikuar dhe të certifikuar për të dëshmuar njohjen e Kodeve (ligjeve)
dhe standardeve ndërkombëtare të kontabilitetit dhe të Auditimit të Brendshëm e të Jashtëm.
Probleme në bashkërendimin e teorisë me praktikën dhe jetën reale kanë ekzistuar dhe do të

39
ekzistojnë vazhdimisht. Ndërkohë që në një vend prezantohet pozicioni i fundit i Kodeve
(ligjeve) dhe guidave e rregulloreve në vende të tjera dalin Kode, Ligje e guida të reja më të
përmirësuara dhe më të kuptueshme.

Metodologjia
Është menduar që zgjedhja më e mirë për ketë fushë kërkimore do të jetë studimi primar dhe
studimi sekondar. Kombinimi i të dy modeleve të mësipërm, do të na mundësojë një
informacon më të detajaur, kur kërkojmë të dimë më tepër për cështje komplekse dhe më
tepër për natyrën e evoluimit të zbatimit strategjik.

Për më tepër, ky studim nuk ka si qëllim për të vërtetuar apo kundërshtuar teori të ndryshme
në fushën e strategjis. Por, ka si qëllim që të eksplorojë dhe evaluojë procesin e zbatimit
strategjik në Korporata, Ndërmarrje dhe Institucione dhe mjedise të ndryshme biznesi.

Autorët e mësipërp të cilët i kam marrë në këtë punim sygjerojnë se kur studiojmë zbatimin
strategjik, puna kërkimore primare shikohet më tepër si plotësues i kërkimit sekondar. Kjo
ndodh pasi studimet e zbatimit strategjik meren më tepër me zhvillime dhe ngjarje të
ndryshme gjatë një periudhe afatgjate ku shumë grupe interesi janë të përfshirë dhe roli i tyre
së bashku me sjelljet e tyre ndryshon vazhdimisht.

Në këtë mënyrë, mendoj që një pjesë e mirë e të dhënave duhen të jetë patjetër faktike duke
u marrë nga vënde të ndryshme në mënyrë që të analizohet sa më saktë procesi i zbatimit
strategjik, një kërkim duhet të shqyrtoje: përkufizimet kohore,disponimin me të dhëna,
natyrën e vendimit dhe dobinë kundruall kostos. Menaxhimi cilësor është një filozofi biznesi,
që ka shumë gjërë të përbashkëta me idenë se konsumatori është sovran. Kjo e shpreh
besimin se procesi i menaxhimit duhet të përqendrohet me integrimin e idesë së bazuar në
ofrimin e produkteve ose të shërbimeve cilësore për organizatën apo institucionin. Kërkimet
e auditimit ose monitorimit të kryerjes së punëve janë: Kërkimet që rregullisht sigurojnë
informatën e nevojshme për të vlerësime dhe kontroll tregon se a po zhvillohen proceset
sipas planit, kërkimet mund të jenë të nevojshme të shpjegohet pse diçka ka “shkuar
mbrapsht” Menaxhimi i cilësisë totale MCT - nënkupton se procesi i menaxhimit duhet të
përqendrohet në integrimin e cilësisë sipas kritereve vlerësuese të konsumatorit nëpër të
gjithë organizatën. Vlera potenciale e përpjekjeve në kërkime për biznes duhet t’i tejkalojë
shpenzimet e llogarituraVlera: Reduktimi i pasigurisë; Rritja e gjasave për vendim të drejtë;
Marketingu i përmirësuar, veprim më efektiv që sjell rezultate më të mira. Rreziku nga
rezultatet e gabuara të kërkimeve temat kryesore te kërkimet në biznes kushtet e
përgjithshme në biznes që përcaktojnë mjedisin afarist të ndërmarrjes kërkimet financiare
dhe të kontabilitetit kërkimet e menaxhmentit dhe sjelljes së organizatave kërkimet e
potencialit të tregut, shitjes dhe marketingut kërkimet në fushën e sistemit informatik
kërkimet në fushën ë përgjegjsisë së ndërmarrjeve.

40
Literatura e shfrytëzuar

1. Dhimitër Nikolla, Auditim, Tiranë, 2003

2. Qeram Cibaku, Projeksione teorike mbi kontrollin dhe auditimin, Tiranë, 2010

3. Ibish Mazreku, Bazat e menaxhimit, Prishtinë, 2010

4. http://issuu.com/ardipagria/docs/qeram_cibaku_perfundimtarja

5. http://www.slideshare.net/lumisopaa/auditim

41