SPOMEN SIGNALI

Jovana Komnenić: Izložba u Galeriji savremene umetnosti Centra za kulturu Pančevo, mart-april
2005.
U pančevačkoj galeriji savremene umetnosti, u širokom prostranom podtavanskom ambijentu
brodskog poda, izložba Jovane Komnenić otvorila je temu višestruke prostorne definisanosti.
Jednako i odredjenje samog mesta, njegove patine i starinske crte readaptirane panonske
zapuštenosti nekadašnje gradjanske kuće, i , što je posebno upečatljivo odredjeno, prirode
samih radova. Njihove ambijentalne postavke i pružajućeg dejstva. Mlada umetnica, diplomac
Fakulteta likovnih umetnosti iz Beograda pokazala je, u svojim neimenovanim radovima, snažan
medijski reciprocitet po kojima su organizovana i vizuelno komponovana sva izložena dela, i to
prevashodno ona u dve dimenzije, uz pojedine objekte i pokazani video rad. Nedoumica gde
crtež postaje slika, i gde je slika sastavljena i mišljena na crtački način u dati primerima je
iščezla. To je postalo uočljivo posebno na dva rada velikih dimenzija na nenašpanovanom
platnu gde se herojski raspon zahvata, zbivanja i sugerisane energije sustiče kao pandan
očigledno proosećanoj vladavini eksternog sveta, i gde se senzitivna prirode umetnice kroz
postupak prodorne fragmentiranosti pokazuje kao retki put savladavanja i doživljajne sfere. A po
tim svojstvima u preovladavajućij medijskoh utakmici i umetničkoj igri, to nipošto nije željeni i
laki recept.
Prenosni smisao ekspresivnih tragova u njenom rukopisu, ili naslojavanju teksture na manjim
radovima, preobražava se u spekulativnu refleksiju koja nam kroz prostornu približenost radova
(njihovih likovnih svojstava) i raznolikog optičkog raspona koji bi odgovarao iskustvu 'klime
pogleda' , o čemu je pisao Robert Smitson, dakle onih svojstva registrovanja izmene "od vlage
do suše i obratno, koja dospeva iz mentalne vremenske prognoze pojedinaca". Zato su dela bez
datih naziva izvesno i stanja takvog psihološkog i motoričkog likovnog pružanja, svakako i
iskreni otklon od preovladavajućih antiestetskih tendencija savremene prakse u umreženju
sajamsko-festivalske ponude stvaralaštva. Grafizmi i teksture u oblikovanju podjednako su deo
ovog fragmentiranog likovnog traga - zahvati beskkrajnih i vrtložnih varijanti i moguće
ponavljajuće matrice iz svakodnevice. Tome se priključuje i video sa snimljenom vašarskom
vrteškom u reflektovanju ogledala i krugu meheničke civilizacijske farse i ujedno dirljive
dopadljivosti poteklog s firentinskog Trga Republike.
Lirska dimenzija dela slikanih i nejednakih tekstura pronose signal koji objedinjuje pitanje zvučne
(ili muzičke) senzacije, što je posredno sugerisano na dnevničko spomenički način u nekoliko
radova. Na jednom tamne pozadine, bele konture crteža odaju ušnu školjku, bivajući poziv u
predvorje drukčije likovne intonacije u drugim u blizini postavljenim delima. U crtežu hodnika
kolonada evokativnih po poznorenesansnim crtežima ili jezičkih natpisa koji, bilo u slici kao što je
natpis "Truba", ili postrance pružaju gledaocu enigmu saznanja vidjenja, i to u natpisu 'Ich sah
das trotzdem ich blind war' ('Video sam to iako sam bio slep'.) Potencijali ove formalno
rastresite izložbene postavke, stekli su dragoceno svojstvo počivanja, gde se individaulno
postojanje i akcija doživljena u svim raspoloživim likovnim sredstvima emituje kao
egzistencijalno stecište. Traganje za bićem stvaraoca ili za duševnom bliskošću obavlja se u
deonicama ili punktiranim prizorima fragmentarnog karaktera, uprkos svetu svih drugih, okolnih i
najčešće svirepo sebičnih okolnosti današnjeg, navodnog kulturnog pluralizma informatičke
civilizacije.
Da li je frojdovska "oneobičenost"ove postavke i ležerno razmeštene koncepcije u pančevačkoj
galeriji nalik, istovremneo na muzejsku postavku i na likovnu radionicu, napuštenu u zamahu
stavranja? Prostor izloženih radova u svojoj derutnoj istorijskoj pozadini od XIX veka izaziva u
saglasju sa postavkom Jovane Komnenić svojevrsno vizuelno sazveždje u kome se mogu
nazreti i razlozi za kosmološke ili nebeske sastojke, koji se nadvijaju nad prostornim ili
predmetnim i ambijentalnim uspomenama. Fiksirati sliku u pamćenju. Posao kome se otud kao
indeks ukazuje mali memorijski predmet: kineska kutijica dečje igre koja je sadržala drvene
piktograme na drvenim kockama. Ona je i izvesno postavljena kao signalni smisaoni generator
za senzitivno gradjenje i ispoljavanje crtačkog rukopisa, poteza i kolažnih postupaka u
komponovanju i strukturama izloženih radova. Izmeštanje mitskih dogadjaja na crtežima /
slikama na papirima džinovskih dimenzija osnovnih poteza, nalik na tintoretovske dramske
likovne cikluse, potvrdjuje osobenu umetničku nezavisnost. S druge strane, na način evpokacije
tipa zarglednice, pejzažni odlomci i planinski motivi saopštavaju avanturu neznanog prizivanja
pamćenja.
Otud dela velikog formata u horizontalnom pružanju od preko tri metra u kontrastu s manjim
delima demonstriraju efikasnost iskustva koje je izvan: van scene kulture, po strani od društvene
kulturne politike i svih običajnih uravnoteženja kojima se nameću dominantni modusi postojanja.
Po strani od toga, senzibilni registar naizgled je odstranjen od ljudskih figurativnih pozivanja.
Jer, kompozicioni tragovi, dinamika pruženosti akcije izmicanja, nestajanje ili naizgled brisanje
poteza, kao i likovni zbir predmeta u konturama i obrisima poseduju upravo takav refleks
izmicanja, sećanja i slutnje.
Uobličujući redak i dragocen prenos postajući registar temporalnosti.
Nikola Šuica