Bilgisayarda İkili Sistem

İkili Sistem Nedir?

Binary yani ikili sistemi anlamamız için ilk önce ondalık sayı sistemini anlamamız gerekiyor. Onlu
sistem hepimizin bildiği üzere “0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9” rakamlarından oluşur ve rakamlar bittikten
sonra “10, 11, 12… 98, 99, 100… 101, 102” şeklinde ilerler. Buna kıyasla ikili sistem sadece “0, 1”
rakamlarından oluşur. İkili sistemdeki her rakam “Binary digit” anlamına gelen “Bit” diye adlandırılır.
İkili sistemdeki rakamların onluk sistemdeki karşılıklarını yazacak olursak,
0 0
1 1
2 10
3 11
4 100
5 101
6 110
7 111
8 1000
9 1001
şeklinde yazarız. Bu ilk başta karışık ve anlamsız gelebilir ama mantığı aslında çok basit.
Her basamağı iki üzeri sıfırdan başlayarak ikinin üsleri ile sağdan sola biçimde çarpmamız
lazım buna örnek verecek olursak.
1010 sayısı 0 . 2⁰ + 1 . 2¹ + 0 . 2² + 1 . 2³ = 10
101 sayısı 1 . 2⁰ + 0 . 2¹ + 1 . 2² = 5

İkili Sistem Her Sayıyı Karşılayabiliyor mu?

Bu örneklerden sonra aklımıza bir soru takılıyor, peki bu sistem ondalık sistemdeki bütün
sayıları karşılayabiliyor mu? İkili sistem görülebileceği üzere ikinin kuvvetleri şeklinde ilerliyor
ve bildiğimiz üzere ikinin bütün üsleri hafifçe eksik sayıdır yani kendisi hariç bütün pozitif
bölenlerinin toplamı kendisinin 1 eksiğine eşittir.
1+2=4-1
1+2+4=8-1
1 + 2 + 4 + 8 + 16 + 32 + 64 = 128 - 1
Yani bu yüzden ondalık sistemle yazılabilecek ama ikili sistem ile yazılamayacak bir sayı
yoktur.

Bilgisayar İkili Sistemi Nasıl Kullanır?

Peki bilgisayarlar ikili sistemi nasıl kullanır? Bunu anlatmadan önce “Byte” kavramından
bahsetmek gerek. 1 byte 8 bite eşit oluyor. Tabii ki sadece byte’lar ve bitler ile bir dosyanın
boyutunu anlamak çok zor olacağı için “Kilobyte, Megabyte, Gigabyte vb.” terimler vardır.
Bu terimlerin büyüklüklerini aşağıdaki görselde görebilirsiniz.

Bu terimleri öğrendikten sonra bilgisayarın ikili sistemi nasıl kullandığından bahsedebiliriz.

Bilgisayarlar her karakter ve fonksiyon için 8 haneli bit dizileri okur ve ona göre karakterleri
veya fonksiyonları tanımlar. Bazı karakterlerin ondalık sistemde hangi sayıya geldiğini
görmek için aşağıdaki tablodan yararlanabilirsiniz.

Bu tablodan yola çıkarak bazı karakterleri ikili sistemde yazacak olursak,

01000001 = 65 yani “A” karakteri
01100010 = 98 yani “b” karakteri
şeklinde yazabiliriz. 8 haneli kodlar sadece 255 karakterle sınırlı olduğu için bazı yeni
bilgisayarlar 16 haneli kodlarla işlem yapar.

Bilgisayar Neden İkili Sistemi Kullanır?

Peki bilgisayarlar neden ikili sistemle çalışır? Bilgisayarlar sadece “açık” ve “kapalı” gibi iki
durum algılayabilirler; bu durumları bilgisayar elektrik sinyali var ise 1 yok ise 0 olarak algılar.
Bilgisayar sadece iki durumu algılayabildiği için ikili sistem çok daha elverişlidir. Eğer ikili
sistemdeki gibi değil de her elektrik sinyali için bir durum kullanılacak olsaydı bunun için en
basitinden 8 değil de 255 tane algılayıcı olması gerekirdi daha çok algılayıcı hem daha
masraflı hem de daha çok yer kaplayacağı için ikili sistem çok daha kullanışlıdır.

Bilgisayarda Fotoğraflar Nasıl Görüntülenir?

Bilgisayarda fotoğrafların nasıl göründüğü de merak uyandırıcı bir konu. Bilgisayarlarda

bildiğiniz üzere her fotoğraf pixellerden oluşur, Pixel terimi “picture element” in kısaltmasıdır,
bir pixele fotoğraftaki en küçük parça diyebiliriz. Bildiğimiz üzere pixellerin rengi vardır ve bu
renkler bilgisayarda 1 ve 0’ lara çevrilerek görüntülenir. Peki bilgisayarlar bu renkleri nasıl 1
ve 0’ lara çevirir? Pixellerdeki her renk kırmızı, yeşil ve mavi renklerinin tonlarının
karışımlarından oluşur. Her rengin bilgisayarda 255 farklı tonu vardır ve bu renk tonlarının
karışımı ile 16.5 milyondan daha fazla renge ulaşılabilir. Bilgisayarlar bu tonların ikili
sistemdeki karşılıklarını akıllarında tutarlar yani her renk tonu için 8 bitlik bir kod akıllarında
tutarlar. En sonunda bütün pixeller birleşip fotoğrafları oluşturur.

İkili Sistemde Nasıl 4 İşlem Yapılır?

Peki bilgisayarlar ikili sistem ile nasıl 4 işlem yapar? Aslında ikili sistemle 4 işlem yapmak
ondalık sistemde yapmaya oldukça benzer. İkili sistemde toplama işlemi için şunları
bilmemiz gerek:
0+0=0
1+0=1
0+1=1
1 + 1 = 10
ikili sistemde 2 sayısı yerine 10 geçtiği için ve 10 iki basamaklı olduğu için aynı 8 + 3 = 11
işlemindeki gibi 0’ı yazıp 1’i diğer basamağa atıyoruz toplama işlemiyle alakalı bir örnek için
verilen görseli inceleyebilirsiniz.

Çıkarma işlemi için ilk öncelikle şunları bilmemiz gerek:

0-0=0
1-1=0
1-0=0
10 - 1 = 1
Bu işlemlerden şunu çıkarabiliriz ki çıkartma işleminde büyük bir sayıyı küçük bir sayıdan
çıkarırken aynı 21 - 3 = 18 işlemindeki gibi 1 basamağı küçük olan basamağa geçirerek
işlem yaparız.Çıkartma işlemi örneği için verilen görseli inceleyebilirsiniz.

İkili sistemde çarpma işlemi yaparken aynı ondalık sayılarda alt alta çarpma yaparken ki gibi
alttaki her basamağı sağdan sola doğru üstteki her basamakla çarparız. İkili sistemde
çarpma işlemini daha iyi anlayabilmek için verilen görsele bakabilirsiniz.
Son olarak ikili sistemde bölme işlemi için gene ondalık sistemdekine benzer bir şekilde
yaparız daha iyi anlamak amacıyla verilen görsele bakabilirsiniz.

Bu örnekte bölünen çizgini altına bölen çizginin sağına sonuç ise yukarıya yazılmış.

Sonuç

Sonuç olarak İkili sayı sistemi gelişen teknolojiyi ve her gün kullandığımız bilgisayar, telefon
gibi teknolojik aletleri anlamamızda ve kullanmamızda bize yardımcı olan, bilgisayarların
temelini oluşturan bir sayı sistemidir. Bilgisayarları, telefon gibi teknolojik aletleri daha iyi
anlayabilmek adına onların temelini oluşturan sistemi anlamamız şarttır.
 Kaynakça
https://www.nasil-yazilir.com/search/label/
%C2%B9%C2%B2%C2%B3%E2%81%B4%E2%81%B5%E2%81%B6%E2%81%B7%E2%
81%B8%E2%81%B9%E2%81%B0

http://eminhoca.com/mukemmel1.html

https://tr.wikipedia.org/wiki/%C4%B0kili_say%C4%B1_sistemi

https://www.youtube.com/watch?v=7CbMrByB5Lk&ab_channel=JaredOwen

https://www.youtube.com/watch?
v=2SUvWfNJSsM&list=WL&index=6&t=268s&ab_channel=3Blue1Brown

https://www.inchcalculator.com/binary-to-decimal-converter/

https://www.homenethowto.com/advanced-topics/speed-and-size-bits-and-bytes/

https://www.youtube.com/results?search_query=why+compitors+work+with+binary

http://everysolutionshere.blogspot.com/2014/11/ascii-to-decimal.html

http://web.alfredstate.edu/faculty/weimandn/miscellaneous/ascii/ascii_index.html

https://www.geek-computer.com/wiki/why-do-computers-use-binary-numbers

https://www.youtube.com/watch?v=EXZWHumclx0&ab_channel=Udacity

https://www.youtube.com/watch?v=15aqFQQVBWU&ab_channel=Code.org

https://www.researchgate.net/figure/RGB-3x8-bit-pixel-mode_fig1_346669123

https://www.youtube.com/watch?
v=C5EkxfNEMjE&t=k404s&ab_channel=TheOrganicChemistryTutor

https://www.youtube.com/watch?
v=C5EkxfNEMjE&t=404s&ab_channel=TheOrganicChemistryTutor

https://mitchellkscscomputing.wordpress.com/2015/10/05/binary-addition/

https://www.cuemath.com/numbers/binary-subtraction/

https://www.electronicshub.org/binary-multiplication/

https://study.com/academy/lesson/binary-division-multiplication-rules-examples.html