Univerzitet u Tuzli

Mašinski Fakultet
Odsjek: Proizvodno mašinstvo
Tuzla, 14.05.2013. godine

SEMINARSKI RAD
Predmet: Tehnološki postupci
Tema: Metode grupisanja izradka

Student:
xxxxxxxxxxxx
Prof: xxxxxxxxxxxxx
1.UVOD
Tehnološki process predstavlja skup svih
obrada na predmetu obrade koje se izvode
određenim sredstvima za rad na određenom
prostoru i uz određene režime obrade. Elementi
tehnološkog procesa su događaji operacija I
kontrole. Operacija je događaj u kome se vrše
fizikalne, hemijske I strukturalne promjene na
predmetu rada. To su, npr. Zagrijavanje za plastičnu
deformaciju, uzdužna obrada skidanjem strugotine,
jedna provlaka na valjačkom stanu itd. Operacija je
jedini događaj tehnološkog i proizvodnog procesa u
kojem se zaista stvara nova vrijednost. Ostali
događaji ovih procesa su samo pomoćni događaji i
predstavljaju izraz nemoći nauke i tehnologije da ih
eleminiše boljim sredstvima za rad i u boljim
međusobnim povezivanjima.
Kontrola je događaj u kome se provjerava da li se je
operacijama dobila promjena koja se želila. To su
razna mjerenja dimenzija, utvrđivanje mehaničkih I
hemijskih osobina, provjera funkcionisanja,
provjera međusobnog položaja dijelova u jednom
proizvodu, mjerenje količine, itd.
Tehnološki process ne može da postoji zasebno
nego samo u okviru proizvodnog procesa kao
njegov dio. Svaki rad ima svoju tehnologiju
odnosno tehnološki process.
Pod sredstvima rada podrazumjevaju se sva
sredstva postavljena na radnom mjestu koja služe
za izvođenje određene operacije :
• tehnološki sistem, koji prihvata predmet I ostala
sredstva rada i omogućava neophodna kretanja u
toku operacije; sastoji se (slika 1.) iz :
- osnovne radne jedinice (mašine ili u uređaju), koja
ostvaruje potrebna kretanja i nosi ostale elemente,
- upravljačkih komponenti, kojima se naredbe od
strane izvršioca ili računara za izvršenje pojedinih
radnji prenose na izvršne organe osnovne radne
jedinice,
- uređaja za ulaganje i odlaganje, koji vrše
dovođenje predmeta ili alata u položaj za stezanje
na osnovnoj radnoj jedinici i odvođenje sa osnovne
radne jedinice,
• alati, koji se koriste za izvođenje zahvata na
predmetu u okviru operacije,
• pribor, koji se koristi za pozicioniranje i stezanje
predmeta i alata na osnovu radnu jedinicu.
Slika 1. Osnovni elementi tehnološkog
sistema
Osnovni dijelovi operacije su zahvati. Zahvat
predstavlja svaki zaokruženi poseban prosti process
unutar operacije. Zahvati se dijele na :
- osnovne zahvate, koji predstavljaju
dijelove operacije neposredno vezane za
promjenu oblika ili stanja predmeta, pri
radu sa jednim alatom (ili blokom alata) I
pri određenom režimu rada;
- pomoćne zahvate, koji predstavljaju
dijelove operacije koji nisu neposredno
vezani za promjenu obliku ili stanja
predmeta, ali su neophodni za izvršenje
operacije; u ove zahvate spadaju : ulaganje
I odlaganje predmeta ili alata, pomijeranje
predmeta ili alata u toku operacije itd.
2. CILJEVI I ZADACI PROJEKTOVANJA
TEHNOLOŠKOG PROCESA
2.1.Ciljevi projektovanja tehnološkog procesa
Ciljevi projektovanja tehnološkog procesa mogu
biti:
- uvođenje novog proizvoda u program
postojećeg proizvodnog sistema. Ovo je
stalan cilj kod pojedinačne i maloserijske
proizvodnje;
- projektovanje u cilju racionalizacije
postojeće proizvodnje. Ovo je razvojni cilj
proizvodnih sistema sa višim tipovima
proizvodnje i u domenu je najčešće
organizacijskih jedinica razvoja;
- projektovanje u cilju izgradnje novih
proizvodnih sistema.
U realizaciji ovih ciljeva postoje razlike u:
- ograničenjima koja postoje u
projektovanju,
- frekvenciji realizacije,
- broju i detaljnosti raspoloživih
informacija.
2.2. Zadaci projektovanja tehnološkog procesa
Projektovanje tehnološkog procesa čini široki skup
raznovrsnih aktivnosti koje se po metodama
izvršenja i redoslijedu mogu grupisati u slijedeće
podskupove odnosno faze:
- analiza proizvoda,
- izbor početnog oblika – pripremka,
- izbor tehnoloških baza ( za mehaničke i
toplotno-mehaničke procese),
- utvrđivanje tipa proizvodnje,
- definisanje vrste i redoslijeda operacija,
- definisanje vrste i redoslijeda kontrole,
- izbor mašina i postrojenja za izvršavanje
operacija i kontrola,
- izbor alata, pribora i pomagala,
- određivanje vremena potrebnog za
izvršavanje operacija i kontrole,
- određivanje potrebnog profila izvršilaca i
- formiranje tehnološke dokumentacije.
Za izvršavanje svakog od ovih zadataka važe
određeni principi i metodologija rada.
3. METODE PROJEKTOVANJA
TEHNOLOŠKIH POSTUPAKA
Pri projektovanju tehnoloških postupaka u praksi se
primenjuju različite metode, zavisno od
karakteristika prisutnih u okviru preduzeća, kao što
su:
- karakteristike programa proizvodnje:
količine predmeta koje se izrađuju, širina
asortimana različitih predmeta (broja
različitih predmeta), stepen sličnosti
predmeta u pogledu oblika, dimenzija i
ostalih zahtjeva itd.
- karakteristike vezane za raspoložive
kapacitete: vrsta i broj različitih
raspoloživih mašina u pogonu, način
upravljanja mašinama (konvencionalne ili
numerički upravljane), mogućnosti mašina
itd.
- karakteristike vezane za organizaciju
preduzeća: ukupan stepen razvoja
organizacije proizvodnje, stepen učešća
pripreme proizvodnje u procesu
proizvodnje, nivo tehnološke pripreme
proizvodnje itd.
Na osnovu analize načina projektovanja
tehnoloških postupaka u velikom broju preduzeća,
mogu se izdvojiti četiri osnovne metode:
projektovanje uz ponavljanje, projektovanje uz
podešavanje, varijantno projektovanje i novo
projektovanje. Navedene metode su opisane u
nastavku.
3.1. Projektovanje uz ponavljanje
Projektovanje uz ponavljanje predstavlja
najjednostavniji način izrade tehnološkog postupka.
Za neki novi tehnološki postupak se koristi već
postojeći, pri čemu je potrebno izvršiti samo
formalne izmjene vezane za novi predmet, bez
izmjena podataka vezanih za sam proces izrade
predmeta. Metoda se koristi u preduzećima u
kojima je i inače nivo razrade tehnoloških
postupaka veoma nizak. Izlazni dokument, tj.
tehnološki postupak za predmet se sastoji najčešće
samo od spiska operacija koje treba izvesti uz
normirana vremena za operacije, a bez ostalih
podataka (sadržaja operacije - zahvata, alata, režima
itd.). Tehnološki postupak ovdje prvenstveno ima
za cilj utvrđivanje elemenata za kalkulaciju, a
osnova za proces izrade predmeta je konstrukcioni
crtež predmeta, tako da je rješavanje svih problema
vezanih za izradu ostavljeno neposrednim
izvršiocima, koji moraju da budu nadprosječno
osposobljeni.
Karakteristika ove metode je vrlo nizak stepen
tehnološke pripreme, a sama proizvodnja i nije
organizovana kao prava industrijska proizvodnja.
Međutim, veoma često se ovakav nivo razrade
tehnoloških postupaka sreće i u preduzećima koja
se na uspješan način bave pojedinačnom
proizvodnjom, kao što su alatnice ili radionice za
izradu rezervnih dijelova, gdje se konstrukciji
predmeta pridaje veoma velika pažnja, a manji je
problem sam proces izrade.
3.2. Projektovanje uz podešavanje
Projektovanje uz podešavanje se primjenjuje kada
se radi o geometrijski i tehnološki sličnim
predmetima i svodi se na izmjenu i prilagođavanje
postojećeg tehnološkog postupka. Projektovanje
obuhvata: pronalaženje sličnog tehnološkog
postupka, podešavanje redosleda operacija (ako je
potrebno), podešavanje sadržaja operacija (najčešće
vrlo malo), izmjenu alata, režima i vremena u
okviru pojedinih operacija. Ovo je često
primjenjivan metod, jer značajno skraćuje vrijeme
tehnološke pripreme, a ujedno doprinosi tipizaciji
(ujednačenosti) procesa izrade predmeta: isti
redoslijed operacija, isti ili sličan redoslijed zahvata
(sadržaja operacije), uglavnom isti alati, bliski
režimi rada. Pošto ovdje suštinski problem
predstavlja pronalaženje odgovarajućeg, sličnog
predmeta, radi pojednostavljenja posla
preporučljivo je koristiti klasifikaciju predmeta. U
slučaju da se ne pronađe sličan predmet, mora se ići
na potpuno novo projektovanje (kasnije opisana
metoda).
3.3. Varijantno projektovanje
Kod varijantnog projektovanja koriste se već
postojeći standardni tehnološki postupci u okviru
grupe sličnih predmeta – familije (sl.1.1). Kod ove
metode podrazumeva se prethodno razvrstavanje
svih predmeta u grupe (familije) po sličnosti i
projektovanje grupnog postupka za svaku
formiranu grupu.Pri razvrstavanju predmeta i
formiranju grupa sličnih predmeta preporučljivo je
koristiti sisteme klasifikacije. Kada se projektuje
tehnološki postupak za neki konkretan predmet, kao
polazni se koristi grupni postupak, koji važi za
grupu kojoj predmet pripada, a projektovanje se
svodi na podešavanje grupnog postupka prema
karakteristikama konkretnog predmeta. Dobijeni
tehnološki postupak za konkretan predmet
predstavlja u stvari varijantu grupnog postupka.
Tehnološki postupci za pojedinačne predmete,
odnosno varijante grupnog postupka, se projektuju
na bazi geometrijskih karakteristika predmeta
(prisutnost određenih površina, razlike u
dimenzijama, ...), na bazi tehnoloških karakteristika
(tačnost, kvalitet površine, zahtevi u pogledu načina
obrade, ...) ili na bazi organizacionih karakteristika
(broj komada koji treba da se proizvede, veličina
serije, ...). Metoda je pogodna za preduzeća čiji je
program proizvodnje pogodan za grupisanje,
odnosno čiji program proizvodnje čine predmeti
koji nemaju velikih razlika u pogledu oblika,
dimenzija itd. Osnovna karakteristika ove metode je
da zahtijeva težak i dugotrajan posao na početku:
klasifikaciju predmeta, formiranje grupa sličnih
predmeta i projektovanje grupnih postupaka. Ali,
nasuprot tome, projektovanje tehnoloških
postupaka za pojedinačne predmete je svedeno na
lak i kratkotrajan posao, što je ujedno jedna dobra
osobina metode. Druga dobra osobina metode je
zagarantovana tipizacija (ujednačenost) tehnoloških
postupaka za slične predmete, što je rezultat od
velikog značaja.
Slika 1.1. Sistem grupisanja tehnološki sličnih
dijelova
3.4. Novo projektovanje
Novo projektovanje se primenjuje ukoliko se prave
potpuno novi tehnološki postupci, što se dešava
kada zbog velikih geometrijskih i tehnoloških
razlika u odnosu na ranije izrađivane predmete ne
postoji mogućnost da se iskoriste već postojeći
tehnološki postupci. Cjelokupan sadržaj
tehnološkog postupka se određuje na bazi crteža i
uz primjenu raspoloživih pomoćnih sredstava za
projektovanje. U odnosu na prethodne tri metode
projektovanja, proces
projektovanja po ovoj metodi je znatno
kompleksniji. U tabeli 1. prikazane su aktivnosti
koje se obavljaju kod novog projektovanja.
Tabela 1. Aktivnosti pri projektovanju tehnoloških
postupaka
Tehnolog koji treba da izradi tehnološki postupak
ispituje na početku novog projektovanja
konstrukcionu dokumentaciju u odnosu na opšte
mogućnosti izrade predmeta, a takođe i u odnosu na
zahtjeve u pogledu potrebne obrade, pri čemu ima u
vidu raspoložive mogućnosti kapaciteta za obradu u
okviru preduzeća.
Eventualne potrebne izmjene se izdiskutuju sa
konstruktorom i po potrebi se unesu u
konstrukcionu dokumentaciju. Nakon toga se vrši
utvrđivanje polaznog materijala (vrste materijala i
dimenzija polaznog materijala), pri čemu to može
da bude i aktivnost koju je obavio konstruktor, a
tehnolog vrši analizu i prihvatanje odluke
konstruktora. Prvi korak stvarnog projektovanja je
određivanje operacija i sadržaja rada u njima -
zahvata.
U praksi tehnolozi ovaj posao uglavnom obavljaju
na dva načina. Prvi način je sledeći: odmah se, na
osnovu iskustva tehnologa i sagledavanja predmeta
kao cjeline, odrede sve potrebne operacije sa
redosijledom izvođenja. Nakon toga se za svaku
operaciju utvrđuju potrebni zahvati obrade sa
redoslijedom izvođenja, pri čemu se preliminarno
izabere i radno mjesto - mašina (gupa mašina) na
kojoj će se operacija izvoditi. Ujedno se određuje
način pozicioniranja i stezanja predmeta na mašini.
Drugi način je sledeći: najprije se predmet rastavi
na elementane površine od kojih se sastoji.
Zatim se, posmatrajući karakteristike elementarnih
površina (tip, zahtjevi u pogedu kvaliteta), odrede
potrebni zahvati obrade za svaku od njih. Na taj Slika2. Koraci pri projektovanju tehnoloških
način se dobija ukupan sadržaj rada koji na postupaka
predmetu treba izvesti. Nakon toga se, na osnovu
određenih kriterijuma, utvrđuju prvenstva između U prvom koraku projektant, na osnovu prethodno
pojedinih zahvata obrade kako bi se dobio redosled izvršenih analiza predmeta, donosi koncepcijsku
njihovog izvođenja. Na kraju se, opet po određenim odluku o vrsti procesa koje će primijeniti da bi se
kriterijumima (na primjer: spajanjem zahvata koji predmet izradio.
redoslijedno idu jedan za drugim, a mogu se izvesti U drugom koraku projektant za usvojenu vrstu
na istoj mašini uz isto stezanje), vrši grupisanje procesa rada, određuje strukturu cjelokupnog
zahvata u operacije. I pri ovom načinu vodi se procesa izrade predmeta i sve potrebne operacije.
računa o raspoloživim radnim mjestima - mašinama U trećem koraku projektant rješava svaku
za izvođenje operacija i određuje način pojedinačnu operaciju: određuje strukturu operacije
pozicioniranja i stezanja predmeta na mašini. U (redoslijed izvođenja zahvata), bira ili projektuje
sljedećem koraku vrši se izbor sredstava za rad za radno mjesto (tehnološki sistem) na kom se
sve operacije: konkretne mašine, pribora za operacija izvodi, određuje potrebne alate, režime
pozicioniranje i stezanje i alata za izvođenje svih rada i vremena rada. Aktivnosti koje se obavljaju u
zahvata unutar operacija. U specifičnim pojedinim koracima projektovanja tehnoloških
slučajevima, kada se ne mogu koristiti standardni postupaka prikazane su u blok dijagramu, datom na
pribori i alati, daju se podloge za konstruisanje i slici 2.1.
izradu specijalnih pribora i alata. U poslednjem
koraku vrši se određivanje svih neophodnih
elemenata za izvođenje operacija: režima rada za
sve zahvate obrade, osnovnih vremena (za sve
zahvate obrade - na osnovu usvojenih režima rada),
pomoćnih vremena (za pomoćne zahvate unutar
operacije), što u rezultatu daje ukupno vrijeme
trajanja svake operacije. Takođe, određuje se
pripremno-završno vrijeme. Na kraju se vrši izrada
i štampanje izlaznog dokumenta za proizvodnju -
tehnološkog postupka i tehnoloških karata.
Posebno, za operacije koje se izvode na numerički
upravljanim mašinama, vrši se izrada NC programa.
Sve nabrojane metode projektovanja tehnoloških
postupaka se u praksi primenjuju, pri čemu neka
preduzeća primenjuju samo jednu metodu, ali dosta
je čest slučaj da se i u okviru istog preduzeća
primenjuje više metoda.
4. Struktura procesa projektovanja tehnoloških
postupaka
Projektovanje tehnoloških postupaka obrade se
može, kako je prikazano blok dijagramom na slici
2, uslovno podijeliti u tri koraka:
Slika 2.1.Aktivnosti pri projektovanju tehnoloških
Korak 1: Određivanje varijante procesa rada,
postupaka obrade
Korak 2: Određivanje varijante postupka rada i
potrebnih operacija i
Korak 3:Određivanje elemenata za izvođenje
operacija.
5.OSNOVNI CILJEVI I POJAM GRUPNIH
TEHNOLOGIJA

•Smanjenje troškova tehnološke pripreme

•Skraćenje vremena razvoja alata i uređaja
•Uvođenje moderne proizvodne opreme
•Pretvaranje niskoserijske u srednjeserijsku ili
velikoserijsku proizvodnju
•Odbacivanje neopravdane raznovrsnosti
tehnoloških procesa unifikacijom i grupiranjem
•Povećanje efikasnosti procesa obrade primjenom
obradnih sistema veće proizvodnosti, planiranje
procesa grupne obrade
•Smanjenje vremena tehnološke pripreme za svaki
član pripreme
•Poboljšanje konstrukcije primjenom tehnološkog
klasifikatora
•Primjenom grupne tehnologije i baza podataka
povezati CAD/CAPP/CAM sisteme.
•Određenoj grupi pripadaju svi dijelovi koji se
mogu obraditi na jednom alatnom stroju, s
jednakim parametrima, istim alatima i priborom
•Potreba klasifikacije dijelova i stvaranja grupa
sličnih dijelova sa unificiranim tehnološkim
procesom
•Grupna tehnologija ograničena na >>>
konstruktivnu i tehnološku sličnost postupaka
obrade, alata, operacije
•Dijelovi sa jednim obradnim procesom >>> obrada
na jednom obradnom sistemu
•Grupiranje sličnih dijelova>>> obrada sličnim
obradnim procesima (obrada na različitim obradnim
sistemima).
5.1. METODE GRUPISANJA IZRADKA
Zavisno o vrsti proizvodnje i strukturi
proizvodnog programa, izratci mogu biti slični ili
različiti što se tiče materijala pripremka, oblika i
dimenzija, namjene i procesa izrade. Tako raznolik
skup izradaka treba primjenom načela i modela
grupne tehnologije tehnološki usavršiti u cilju
dobivanja optimalnih rješenja u procesu obrade.
Osnovni princip pri razvoju grupne tehnologije je
da slični izradci se trebaju izrađivati sličnim
proizvodnim postupcima, odnosno, koristiti iste
proizvodne resurse. To znači da primjenom grupne
tehnologije postoji mogućnost da se u procesima
obrade primjeni visokoproizvodna
fleksibilna oprema. Time se i u uvjetima
maloserijske proizvodnje, primjenom fleksibilne
opreme, grupiranjem povećava tehnološka serijnost
proizvodnje.
Grupna obrada znači obradu grupe izradaka koji
koriste jednaku pripremu obradnog sistema i
jednaku obradu površina. Najvažniji kriteriji grupne
tehnologije su kriteriji po kojima se provodi
grupiranje. Glavni problem pri prelasku s
pojedinačnog PTP na grupno PTP je grupiranje
izradaka što se može postići primjenom jedne od
četi metode :
a) Metoda klasifikacije i kodiranja
Klasifikacijska metoda grupira pozicije u familije
pozicija temeljeno njihovim design značajkama.
Postoje dvije varijante klasifikacijske metode:
 vizualna metoda,
 metoda kodiranja.
Vizualna metoda je sistemska procedura gdje se
pozicije grupiraju s obzirom na njihove sličnosti
geometrijskog oblika pozicija. Grupiranje pozicija
upotrebom vizuelne metode je zavisno o osobnim
preferencama. Stoga, metoda se upotrebljiva u
slučajevima kada je broj pozicija ograničen.
U metodu kodiranja, dijelovi se klasificiraju na bazi
slijedećih osobina:
1. geometrijski oblik i složenost,
2. dimenzije,
3. vrsta materijala,
4. oblik pripremka,
5 zahtjevana preciznost završne obrade.
Upotrebom sistema kodiranja, svakom dijelu se
pridružuje numerički ili alfabetski
kod (klasifikacijski broj) koji ga stavlja u grupu
izradaka sa istim ili sličnim klasifikacijskim
brojem. Metoda je pogodna za primjenu računala i
kod postojanja klasifikatora nudi kratko vrijeme
implementacije.
Svaki broj koda predstavlja položaj pozicije.
Primijenjeni sistem kodiranja razlikuje se s obzirom
na dubinu pokrivanja prethodnih pet osobina.
Primjer, sistema kodiranja može osigurati više
informacija o obliku i dimenzijama pozicije dok
drugi može naglasiti preciznost pozicije. Postoje tri
osnovna tipa sistema kodiranja:
1. monokodni,
2. polikodni,
3. hibridni.
Monokodno kodiranje Funkcije svake pozicije
imaju niz funkcija koje korespondiraju sa svakim
čvorom stabla te se tako generira kod pozicije.
Kako monokodni sistem ima strukturu stabla, cifra
odabrana u određenom čvoru zavisi o cifri
u prethodnom čvoru. Kako bi u
potpunosti razumjeli reprezentaciju pozicije
monokodom, potrebne su sve cifre. Za dati dio
veličina monokoda je bitno kraća u odnosu na
ostale sisteme kodiranja.
b) Empirijska metoda
Zasnovana na analizi konstrukcijske i tehnološke
dokumentacije izradka. Nakon toga, projektant PTP
odlučuje o grupiranju, što se provodi u dva koraka:
- proizvodni program se raspodjeljuje u
nekoliko grupa tako da se obrada svake
grupe može obaviti na jednom obradnom
sistemu,
- svaka grupa dobivena u prvom koraku
dalje se raspodjeljuje na manje grupe sa
većim stepenom tehnološke složenosti.
Prvo se izdvoje izradci koji se mogu
obrađivati na linijskim jedno i
višepredmetnim obradnim sistemima.
c) Metoda proizvodnog toka
Koristi tehnološke procese i hodograme obrade kao - grupiranje u grupe kada svi članovi
podloge za grupiranje. Temeljem njih oblikuju se određene grupe prolaze kroz sve grupne
liste izradaka za svaku vrstu proizvodne opreme. operacije planiranog grupnog tehnološkog
- izručuje se ona vrsta opreme gdje je
procesa (slika3.1a)
najmanji broj izradaka .
- dalje se svaka grupa provjerava na
mogućnost rastavljanja.
- ispita se mogućnost spajanja podrupa u
grupe određene veličine.

d) Proizvodna metoda
Proces grupiranja obavlja se na temelju
tehnoloških,proizvodnih,organizacijskih i
ekonomskih faktora.
e) Cluster analiza
Primjenjuje postupak opisa skupa objekata
vrijednostima određenog broja obilježja. Nakon
toga odabranim algoritmom se izvodi dijeljenje u
veći ili manji broj skupina tako da se unutar svake
skupine postigne homogenost s obzirom na jednu ili
više vrijednosti obilježja.

3.1. Metodologija grupisanja izradka i Slika 3.1a Grupne operacije

predstavnika grupe

Grupna tehnologija zasniva se na klasifikaciji

izradaka i kreiranju grupa izradaka koji koriste
strojeve istog tipa, jednakih podešavanja, jednake
grupe, nestandardne alate konstruirane po načelima
grupne tehnologije i osnovnih standardnih
elemenata.
Postupci grupiranja mogu se izvesti na osnovu:
- vrste obrade (grupna tehnologija),
- redoslijeda operacija (tipska tehnologija),
- kombinacije redoslijeda i vrste obrade.
Slika 3.1b Pojedinačne operacije
Metodologija grupiranja se može izvesti:
- grupiranje sličnih izradaka koji će se
- sjedinjavanje izradaka iz nekoliko grupa
obrađivati na jednom tipu stroja (slika 3.)
koji imaju zajednički tehnološki tijek što
ima za posljedicu mogućnost obrade
na grupnim višepredmetnim
linijama.Literatura

1. Dr.Safet Brdarević PROJEKTOVANJE

FABRIKA ( PROJEKTOVANJE PROIZVODNIH
SISTEMA),
2.
http://www.scribd.com/doc/51270581/5/Varijantno-
projektovanje
Predavanja iz predmeta OBRADNE
TEHNOLOGIJE ( Radni materijal),
3. PROJEKTIRANJE GRUPNIH TEHNOLOŠKIH
POSTUPAKA
ptp.fsb.hr/.../7%20GRUPNE%20TEHNOLOGIJE
%20PTP/GRUPNO%20PTP.htm,
Slika 3. Obrada na istom stroju - grupiranje 4. Jurkovid, M., Tufekčid, Dž., Tehnološki procesi
–Projektiranje i modeliranje, Mašinski fakultet,
ISBN 9958-609-03-7, Tuzla, 2000.