ARKUSZ NR7 Uwaénie czytaj teksty. Odpowiadaj tylko na podstawie tekstéw i tylko wlasnymi stowami - chyba 2¢w zadaniu polecono inaczej. Udzilajtylu odpowied2i,o ile Cie poproszono Czes¢ I. Jezyk polski w uzyciu Praecaytaj teksty, nastepnie wykonaj polecenia, Tekst 1. Ewa Wilk Telefon do prayjaciela (fragmenty) W aycin spotecanym zachodsi wlasnie bezprecedensowa i bardzo syzykowna 2miana Parcieje, Masi ng znaccenit, jedi wrgce nie zanika, jedna z najwazniejszych wiezi lacegcych czlowieka 2 dea. gim czlowiekiem: prayjaés, Covid? Nie tylko. [..] Jeili prayjrzeé sig regularnym sondazom CBOS?, to mozna w nich znaledé tak jaskrawe, ze &2 praerazajgce potwierdzenic, w jakim tempie kruszy sig i Sypie c0§, co od starozytnosei wyda- walo sig trwalym i oczywistym spolecznym spoiwem. Gdy w styczniu 2019 pytano Polakéw, ose najwadniejze w ich dyin pirwsza pigtha wskazat wygladala tale rodzinn, zdrowie, spo- kc, PRZXJACIELE (45 proc. responderitw), szacunek innych ludzi.'To samo ytanie niespetna dha lata pétniej ~ pod koniee 2020 r;pierwsea pigtka wartosci: 2drowie, rodzina, stabilna praca, bezpieczeristwo finansowe, spok6j. Prayjaéi znalazla sig w okolicach 30. iejsca, wskazat na nig 1 proc. pytanych! Covid? Oczywiscie, Ale pandemia ze swym nakazem izolaj i dystansy reyspieszyta i byé mode domknela rozmaite trendy z minionych killunastu lt. [...] Badania psychologicene porwierdzajy potoceng madrost, ie prayjacist poznaje sig w biedzie ~ ®yciowy zakrgt jest najbardzie| miarodajaym testem dla tej relagj. Prof Dunbar potwierdza: to rayjaciela, a nie zodzica czy rodzesistwo, badani cheq mieé pray sobie, gdy tracg prace i maja pro- blem ze splat kredyeu,Prayacel nie musi bynjenie) udzielaétaw. dabrych rad, choéby i celaych. Wystarczy,2e potrafi wysluchaéi nie bedzie nas oceniaé Analizy socjoloick Pameli Abbott i Claire Wallace, bazujgce na danych 2.27 kkrajow Unit Eu- ropeiskieh wykazaly, 2 eagste spotkania z prayjaistmi niezwykle podnoszg zadowolevie « aycia, Podeaas gdy czgste kontaktyrodeinne nie maja tu tadnego wplywu. Chyba kaédy, praynajmniej intlcyjni, oczelnje, Ze prayjaciel to ktos wobec nas seczery,dyskretny,taktowny 1 lojalny. Kiedy taba ~ nievawodny. Z kim moéna porozmawiaé (wedtug Dunbara na gadeniv gléwnie polega kobieca prayjaés) i péjéé na mece (na robieniu czegos wspdlnie ~ meska) Podobne wszyscy mamy ine) wigee tyle samo kapitau emocjonalnego na prayjut; w mlodosei wige), z cascm redler jemy licebe przyjacist, Wspétczesna psychologia i neuronauka? dowodza, ée rzyjaéi to wirtualna aspityna, nie tyle ~apobiegajaca chorobom, ile lagodzca ich preebieg i skutki Stjg 2a tym endorfiny ~ hormony Peprydowe [..} aktywowane podceas ceynnote,jakim zazwyezaj oddajemy sig prayjacistmis to: Smicch, épiew, taniec, opowiadanie historii, biesiadowanie. Co waine — wirdd prayjacist podej- ‘ujemy zachowania spontanicane i niebwiadome: glaskanie, poklepywanie, przytulanie, (Dunbar 96Sugeruje, Ze fo porostalos¢ po iskaniu, ktremu naczelne poswigcajy nawet trzecig cogs iycia, sygnalizujgc czlonkom stada swojq troske i uwage). Covid, z ezego jak 2 czego, ale 2 tego stanowcz0 nas zwolnif, proponujgc co najwyée] ist “trgcanie loktiem w lokiet. Ku uldze wielu, poniewad wapstezesny kodeks towarzyski— jew ogéle istnieje ~ zawieral w sobie wicle wymuszonych buziaczkow, usiskév, Klepat i ezesto wprowadzal calowicka w zaklopotaniei gal. Ulge sygnalizue wiele oss, kte zaobserwowraly pewng éynamil ‘ué prawie dwuletniego, preymusowego dystansu: najpirw bylo duo telefonéw i mail 2 pytaniem n€o tam u was?”,a skoro u nikogo nic specjalnego, to sig przestawato dzwoni¢. W ten. sposdb dokonata sig mimochodem selekcja na ,prawdziwych preyjaci6!" i niekoniecznych znajomyeh, (..] Prayjadst wymaga dis pilne trap tlenowel bo inaczejutracimy spoteceny grunt pod nogami. Sieé mode odgrywaé role respiratora dla guangeych prayjaéni,jednak bez spotkania twarza w tware, ‘Kedy emocjonalng jakos¢selagi tworza tembr glosu, wyraz twarzy, automatycane gest, pryjaé- niom grozi degradacja do starusu zwyklych znajomosci. Nawet Zoom i Skype dostarczajg tylko ‘namiastki niezbednego nam do Zycia poczucia przynalednosci do naszych stad. Cay moiina cos tu tobi? Tak, nawet dokladnie w tej chwili(.]. Parafrazujge hasto 2e znanego teleturnigju~ siggnaé po telefon i zadewoni¢ do prayjaciela, Pfatygowaé sig z czymé chot odsobi- ng wigkszym ni rozestanie infantylnych emotikonéw i wierszykéw z jJakiejs porgcanej apki. Spré- bujmy pobyé razem nie po to, Zeby cos zyskat, lecz po nic. Ksigdz poeta Jan Twardovcki zauwadal: Preyjaéti tym sig r6ini od milosci, Ze 0 ile mozna kochaé sig beznadziejnie przez cate zycie, 0 tyle nie da sig prayjaénié ber. weajemnosci I niech to bedzie koronnym argumentem 2a reaninacjg i rehabilitacjg tego, co pandemia zepchnela na 30. miejsce na skali naszych wartoSi. E. Wilk, Tien de prayivela,.Poliyka! 2021 $2,542. 3 CBOS ~ Centrum Badania Opinii Spolecene} i rnauka etedyeyplinanaukows 2jmojqa sg badeniem uldadu nervowego; ety na popranicn widey medycane biologican}, biochemicane, biofizycane,informatycane| i psychologicane] | Tekst 2, ‘Tomasz Kozlowski Prayjaciel na kliknigcie (fragment) Prayjué, anajomosé 2 ludémi praestalabyé tym, czym byla kiedys. Od dobrych, mocnych ista- {ych relacji wolimy dis willq lcabe prayjacist na Facebooku. Takich, z kt6rymi modemy szybko Sig nodpreyjaéni¢”. Robert Putnam w klasycane} pracy Samotna gra w hregle rozklada na coynniki Pierwsze amerykatiskie spoleczeristwo, pytajgc 0 jego ~Ze uéyje socjologicanej terminologii — kapi- t2lspolecany: Chodzi mu o adolnose, chet i potrzeby wspétdzialania dla osiggnieciaspolecanego | celu. Wysoki kapitatspotecany mozna mierayé uczestnictwem w wyborach, ale i we wapélno- tach osiedlowych, sasiedzkich kotkach aainteresowai, w licabie inijatyw oddolnych, ale r6wniez w stopniu zaufania, jakim daraymy innych ludzi, 'W dobie spotecceristwn informacyjnego pytanie o kapital spoleceny ~ czy est on wysoliczyniskiP ste sg pytaniem dose trudnym, Teoretycznie wydawaloby si, ene est on najgorszy ~ wystarcay Spojrzeé na aktywnosé mfodych Iudzi na portalach spotecenosciowych. Bardzo wyraénie widaé tam Wielly potrzebe dziclena sig kasd informacg, ba, kazdym ej stregpem, kcidym yljkiem 2 calym | bea mala swiatem. Sporo jest ted bardzie spekeakularnych wydarzei, w ktérych ludie, kozystajac 7 nowoczesnych technologii komunikacyjnych, wepéldcialaa ze soba w imig wsp6lnego celt ...] 97 EmmmsARKUSZ NR 7 Tego typu przejawy istnienia silnego kapitalu spolecznego moéna by pewnie mnozyé, mnie jed- nak.... wydajg sig one dose nietrwate. Choé spektalularne, bardzo szybko praemijajg. Ot, tum zrzeszyl sig dla osiggnigcia celu, po czym sig rozpierzchngl. Sprawa stala sig kolejaym drobnym rozdzialem ‘w historii internetu. Taka tymezasowoSé i nietrwatosé wpisana w dzialania ludzi kojarzy sig z innym zjawiskiem. Ot6é niewykluczone, ze stoimy w obliczu przedefiniowania pojgé znajomosci i przyjazni. Wedtug New Oxford American Dictionary stowem roku 2008 bylo ,unfriend”— odprayjaénié sig, a doktadniej: odprzyjaznié kogos. Slowo to zxobito tak oszatamiajgca karierg wraz 2 popularno- Scig, jake 2dobyly portale spolecznosciowe, w tym najwigkszy z nich ~ Facebook. Termin oanacza uusunigcie kogos 2 listy internetowych anajomych ~ i tym samym odcigcie od informacji, ktére ‘usuwajgcy na sw6j lub inny interesujgcy go temat zamieszcza, Dighi fankcji ;usuti 2 listy” jedaym Kliknigciem myszy zmniejszamy licebe swoich znajomych/preyjacict, 5 Posiadanie yna fejsie” 200-300 znajomych nie jest deis caymsé niczwyklym — jest wrpce stan- dardem. Niekt6rzy majg ich kilkakrotnie wigce), a administracja portalu ogranicaa moéliv liczbe przyjaciét przy prywatnym koncie do 5000 os6b. Pigé tysigcy znajomych! Czy to w ogéle modliwe? ‘W dawnym rozumieniu tych termin6w — nie bardzo. Psycholog ewolucyjny Robin Dunbar prze- kkonuje, ze ograniczenia w budowie naszego umystu sprawiaja, Ze jestesmy w stanie utrzymywaé jako takg znajomos¢ 2 zaledwie ok. 150 osobami. No, ale chyba nikt nie wierzy, 4e preyjaési czy nawet tylko znajomosé moze byé warunkowana jedynie kliknigciem lewego Klawisza myszy... Prayjaénie — bylo tak od zarania deiejéw i chyba bedzie tak do kotica Swiata ~ dzicja sig przede wszystkim w umystach zainteresowanych, w mniej- szym zaS stopniu oficjalnie, za og6lng wiedzg cay tym bardziej prayzwoleniem otoczenia. Ktos jest moim przyjacielem, bo tak sobie myslimy, i za tym stanem umystu podgéajg konkretne dzialania. ‘Tymezasem w praypadku Facebooka ta delikatna zalesnosé 2ostaje odwrécona, Fakt prayjaénienia sig (lub odprayjaénienia) nagle komunikowany jest wszem i wobec. Bez tego komunikatu po prostu go nie ma ~ pozostaje niezauwazony, a zatem nie istniej Logika ,fejsbukowego” przyjaznienia sig i odprzyjaéniania sugeruje, ze w zyciu weale nie kieru- jemy sig szczeroscia, nie dgzymy do stworzenia najlepszych relacji i zdobycia najlepszych kumpli Gedyby tak byo, dzis nie bylyby nam tak bardzo potrzebne portale spolecznosciowe, spec-buttony czy pfajne” aplikacje. Korzystajac 2 nich i komunikujgc calemu éwiatu fakt zaprayjaénienia lub odprayjaénienia sig, staramy sig po prostu budowaé sw6j spoleceny obraz, nic wigce}. Pula naszych znajomych staje sig elementem strategii tworzenia okreslonego wizerunku. David Riesman, jeden z klasyk6w psychologii spotecanej, zdiagnozowalby zapewne takie dia tania jako proejaw tzw. zewngtrzsterownoéci — stanu, w kt6rym calowiek sugeruje sig opinig oto- czenia na temat wszelkich swych dziatas. (...] Poniewaé na naszej drodze spotykamy wielu ludai ~ dowodzit psycholog ~ nasza osobowosé jest zmienna, dostosowuje sig do otoczenia, Riesman méwil wrecz o wewngtranym radarze, kt6ry pozwala dostosowaé sig do odmiennych warunkéw panujacych w domu, w szkole, na studiach, w pracy itd. Inaczej sprawa sig ma z jednostka wewngtrasterowna, czyli taka, ktéra rzadziej stucha podszep- téw érodowiska, uwaéniej 2a$ skupia sig na informacjach i wskazéwkach plyngcych z wewngtra ~ np. systeméw norm i wartosci, ktére uwaéa sig 2a niezmienne bez wzgledu na kontekst chwili, O takich jednostkach Riesman méwil, 4e kieruja sig charakterem, Tstniejg powody, by praypuszezaé, ie wlasnie ten drugi typ — calowiele wewngtrzsterowny — rzadziej korzysta z portali spotecnosciowych i przejawia cechy, ktére niezbedne sq, by zbudowaé trwalg, prawdziwg prayjads “T-Kozlowa, Pray! na Hing, bupelicharaktery.ew/atyal/ prea sachkiecie(dotep 11.03.22) 98| Zadanie 1. (0-1) Na podstawie tekstu Ewy Wilk podaj trzy pozytywne skutki tego, Ze ludzie maja prayjacidt. | Zadanie 2. (0-2) Rozstrzygnij, zy Ewa Wilki Tomasz Kozlowski w taki sam spos6b postrzegaja wptyw nowoczesnych technologii na relacje migdzyludzkie. Uzasadnij swoja odpowied2, odnoszac sie do obu tekstow. Zadanie3.(0-1) é i Wyjasnij metaforyczne znaczenie sformutowai pojawiajacych sie w tekécie Ewy Wilk, nastepnie okresl ich funkeje. przyjaéi to wirtualna aspiryna przyjaéh wymaga dzis, pilnej terapii tenowej PeNea, funkcja Zadanie 4. (0-2) Zdecyduj, czy wypowiedé Tomasza Koztowskiego mozna wzmocnié stowami ks. Jana Twardowskie- go, ktore sa praytoczone w tekécie Ewy Wilk. Uzasadnij swoja odpowiedZ,oe Tr Zadanie 5. (0-4). Na podstawie obu teksté napisznotatke syntetyzujacqna temat: rola prayjazniw Zyciuwspétczes- nego cztowieka. Twoja wypowied? powinna liczyé 60-90 wyrazw. \Uwage: w ocenie wypowiedzi beda brane pod uwage poprawnose Jezykowa, ortograficana i inter: punkcyjna, CzeS6 Il. Test historycznoliteracki a ni a ej 3 < Zapoznaj sie z poniészym tekstem. Zygmunt Kubiak Wedréwki po stuleciach (fragment) Dla Grekéw bowiem sztuka w ogéle nie byla preeznaczona do ‘wyradania uczué w takim sen- Sie jak wyraza uceucie duéa ezeSé nowodytngj lryki, Byloby to preede wszystkim sprzecane 2 ich cbyezajem. Kiedy cheiel plaka, zi na breeg pustego salowego" morea, Tok placze Odyseusz na wyspie nimfy Kalipso. Tak placze Achilles, pokonany przez Agamemnona na naradzie wodedw. [..Tragedia zna tylko zbiorowe albo indywidualne lament, tre byly cayms liturgicanie okre- slonym [...]. 2. Kubiak, Wedrécai po stuleciacs, Keakéw 1968, 8.42-43, 100 [eeePodaj tytul oraz autora utworu starozytnego, w ktérym pojawia sie .zbiorowy albo indywidualny lament’, nastepnie wyjasnij, czego on dotyczy. Tytut utworu, Wyjasnienie Kazimiera Iakowiczéwna Opowies malionki sw. Aleksego (fragment) Zamiesckat w dwudziestym roku stw6r, plaz, zjawa nieczysta w komorze zimnej u bramy wléczgga obmierzy jak glista, Jeden z gadéw, dla ktSrych opusciles mnie ~z rodu krélewskq, 0 Aleksy. Sypiat na kawatlu drewna drugg praykryty deska, By za odpadki z kuchni, a drwiny, za rany nieopatreone wystuéyé korong niebies Ttak miesckal lat daiesieé i wigce, a2 smiertelnie wreszcie zachorzal!, o Aleksy.[...] Wigc przeszlam postéd klgczacych, zakrywsay oblicze wlosem, ~ i poznalam cig, jakes lezal obdarty, szczernialy i bosy, iwigtam twoim pismem kreslong z twej reki karte, 0 Aleksy. K Mlakowicedwna, Wiersze zbrane,t. 1, Watscawa 1979, s.112. B fs iG ie 1 rachorzal ~ zachorowal Rozstraygnij, czy spos6b ukazania postaci éw. Aleksego w wierszu Kazimiery akowiczéwny pasuje do Jego wizerunku przedstawionego w Legendzie o Sw. Aleksym. Uzasadnij swoja odpowied?. 101