7 - 2 - 1954 1975 PDF

210
Ch¬ng 30
chèng ph¸ b×nh ®Þnh ë miÒn nam, cïng

qu©n vµ d©n lµo, campuchia
tiÕn c«ng, më réng vïng gi¶i phãng
I- chiÕn dÞch tiÕn c«ng tæng hîp ë khu 5

Vµ ®ång b»ng s«ng cöu long
TiÕp tôc ph¸t huy nh÷ng th¾ng lîi vµ kinh nghiÖm

cña phong trµo ®Êu tranh chèng ph¸ b×nh ®Þnh n¨m
1971, trong n¨m 1972, bªn c¹nh chñ tr¬ng sö dông qu¶
®Êm chñ lùc tiªu diÖt vµ lµm tan r· mét bé phËn quan
träng chñ lùc qu©n ®éi Sµi Gßn, ®Æc biÖt lµ lùc lîng c¬
®éng chiÕn lîc - nh©n tè cã tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh t¹o nªn
sù thay ®æi çn c©n so s¸nh thÕ vµ lùc cña ta vµ ®Þch; Bé
ChÝnh trÞ Ban ChÊp hµnh Trung ¬ng §¶ng ®ång thêi
quyÕt ®Þnh tiÕn hµnh më çc chiÕn dÞch tæng hîp, nh»m
tiªu hao, tiªu diÖt vµ lµm tan r· mét bé phËn quan träng
lùc lîng vò trang, nhÊt lµ lùc lîng t¹i chç nh b¶o an,
d©n vÖ, ph¸ tan bé m¸y k×m kÑp ë c¬ së, ph¸ ®ån bèt, gi¶i
phãng phÇn lín ®Êt ®ai vïng n«ng th«n vµ nh©n d©n,
Ch¬ng 30: chèng ph¸ b×nh ®Þnh ë miÒn nam,... 211
®¸nh b¹i c¬ b¶n ©m mu b×nh ®Þnh cña ®èi ph¬ng.

Híng tiÕn c«ng ®¸nh ph¸ b×nh ®Þnh, më vïng më m¶ng
träng ®iÓm trong n¨m 1972 ®îc x¸c ®Þnh lµ ®ång b»ng
s«ng Cöu Long (chñ yÕu lµ Khu 8) vµ ®ång b»ng Khu 5.
Víi çc vïng ®« thÞ, Bé ChÝnh trÞ chØ thÞ ph¶i tiÕp tôc ®Èy
m¹nh phong trµo ®Êu tranh chÝnh trÞ vµ ho¹t ®éng vò
trang (cña ®Æc c«ng, biÖt ®éng thµnh...), t¹o sù phèi hîp
chÆt chÏ víi qu¶ ®Êm chñ lùc vµ qu¶ ®Êm ®¸nh ph¸ b×nh
®Þnh, h×nh thµnh nªn thÕ tiÕn c«ng ngµy cµng m¹nh mÏ,
réng kh¾p trªn c¶ ba vïng chiÕn lîc.
Thùc hiÖn quyÕt t©m vµ kÕ ho¹ch chiÕn lîc cña Bé
ChÝnh trÞ, Trung ¬ng Côc vµ Qu©n uû MiÒn quyÕt ®Þnh
më chiÕn dÞch tiÕn c«ng tæng hîp ë khu vùc nam b¾c
®êng sè 4. §Þa bµn më chiÕn dÞch bao gåm mét vïng réng
lín thuéc çc tØnh: Mü Tho, KiÕn Têng, KiÕn Phong, Gß
C«ng vµ BÕn Tre; tr¶i ra trªn kh¾p 31 huyÖn, 5 thÞ x·, 144
x·, 1.939 xãm Êp, víi tæng diÖn tÝch trªn 1 v¹n km2, d©n sè
2 triÖu 11 v¹n ngêi. §©y lµ ®Þa bµn cã vÞ trÝ chiÕn lîc
qu©n sù träng yÕu cña ®ång b»ng s«ng Cöu Long, ®Þa bµn
cã hÖ thèng giao th«ng ®êng thuû ngang däc thuËn lîi
nh çc s«ng TiÒn, Cæ Chiªn, Cöu Long, çc kªnh D¬ng
V¨n D¬ng, NguyÔn V¨n TiÕp, Chî G¹o... cïng m¹ng
®êng bé däc ngang nèi víi trôc quèc lé sè 4, t¹o nªn sù
g¾n kÕt gi÷a Sµi Gßn víi çc tØnh miÒn T©y Nam Bé (Khu 9).
Thªm n÷a, n¬i ®©y cßn cã c¨n cø §ång Th¸p Mêi tiÕp
gi¸p víi biªn giíi Campuchia, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho
viÖc vËn chuyÓn vµ tiÕp nhËn hµng ho¸, vËt chÊt vµ lùc
212 lÞch sö kh¸ng chiÕn chèng mü, cøu níc... tËp VII
lîng chi viÖn cho ho¹t ®éng cña lùc lîng vò trang ta ë
Nam Bé.
Ngay tõ nh÷ng n¨m ®Çu chiÕn tranh, Mü vµ chÝnh
quyÒn Sµi Gßn ®· ®Æc biÖt chó träng tíi viÖc b×nh ®Þnh ®Þa
bµn nµy. Theo b¸o ço cña Trung t©m hµnh qu©n Bé T
lÖnh Vïng 4 chiÕn thuËt Qu©n lùc ViÖt Nam Céng hoµ,
cuèi quý I n¨m 1972, t¹i ®Þa bµn çc tØnh Mü Tho, KiÕn
Têng, KiÕn Phong, Gß C«ng vµ BÕn Tre, qu©n chñ lùc
®Þch cã S ®oµn 7, Liªn ®oµn 41 biÖt ®éng biªn phßng
(11 tiÓu ®oµn); lùc lîng b¶o an cã 4 tiÓu ®oµn, 21 liªn ®éi
vµ 65 ®¹i ®éi ®éc lËp. Ngoµi ra, trªn ®Þa bµn nµy, qu©n ®éi
Sµi Gßn cßn cã 3 liªn ®éi vµ 428 trung ®éi d©n vÖ, 4 ®¹i ®éi
vµ trªn 3.000 c¶nh s¸t d· chiÕn ë çc ph©n, chi khu chiÕn
thuËt; 74 khÈu ph¸o 105mm vµ 155mm; thiÕt gi¸p cã 1
chiÕn ®oµn (Trung ®oµn 6) vµ 2 chi ®oµn; h¶i qu©n cã 1
liªn ®oµn ®Æc nhiÖm vµ 5 ®¹i ®éi tuÇn giang. Víi lùc lîng
trªn, ®èi ph¬ng tæ chøc thµnh ba tuyÕn phßng thñ:
TuyÕn biªn giíi, gåm Liªn ®oµn 41 biÖt ®éng biªn
phßng kÕt hîp víi lùc lîng b¶o an, d©n vÖ, biÖt kÝch. Dùa
vµo hÖ thèng ®ån bèt, tiÓu khu, chi khu, yÕu khu, ®Þch tæ
chøc phßng thñ, ng¨n chÆn hµnh lang biªn giíi, ®o¹n tõ
T©n Thµnh - C¶ Çi - Tuyªn B×nh - Long Khèt - Vµm Cá
T©y ®Õn c¨n cø Tuyªn Nh¬n. Khi cÇn thiÕt, ®Þch sÏ ®a S
®oµn 7 hoÆc tõ mét ®Õn hai liªn ®oµn biÖt ®éng qu©n c¬
®éng lªn t¨ng cêng.
TuyÕn kªnh D¬ng V¨n D¬ng vµ NguyÔn V¨n TiÕp
(gåm çc môc tiªu chñ yÕu nh: GÇy, Kinh QuËn, Kiªn
B×nh (däc kinh D¬ng V¨n D¬ng)), Mü An, Thiªn Hé,
Mü Phíc T©y (thuéc kªnh NguyÔn V¨n TiÕp). §©y lµ

tuyÕn trung gian - tuyÕn gi÷ vai trß träng yÕu ®Ó ng¨n
chÆn lùc lîng ta tõ híng biªn giíi c¬ ®éng xuèng, ®ång
thêi ph¸t hiÖn vµ ®èi phã víi sù tiÕn c«ng vµ næi dËy t¹i
chç cña qu©n vµ d©n ta. Lùc lîng ®èi ph¬ng bè trÝ trªn
tuyÕn nµy lµ çc trung ®oµn 11 vµ 12 thuéc S ®oµn 7, çc
tiÓu ®oµn vµ liªn ®éi b¶o an.
TuyÕn ®êng 4, ®îc x¸c ®Þnh lµ tuyÕn x¬ng sèng -
gi÷ vai trß vµ vÞ trÝ cã ý nghÜa sèng cßn ®èi víi quyÒn kiÓm
so¸t cña chóng ë ®ång b»ng s«ng Cöu Long. Do vËy, trªn
tuyÕn nµy, ®èi ph¬ng bè trÝ mét lùc lîng m¹nh, gåm S
®oµn 7, çc ®¬n vÞ b¶o an tiÓu khu, chi khu, lùc lîng thiÕt
gi¸p kÕt hîp víi hÖ thèng ®ån bèt b¶o an t¹i chç ®¶m
tr¸ch. Khi bÞ ta tiÕn c«ng lín, ®Þch cã thÓ t¨ng cêng tõ
hai ®Õn ba trung ®oµn bé binh, mét trung ®oµn thiÕt gi¸p
®Ó gi¶i to¶. Trong trêng hîp nÕu lùc lîng øng cøu ®Õn
kh«ng kÞp, qu©n ®Þch sÏ co côm l¹i, quyÕt t©m gi÷ çc vÞ
trÝ then chèt ¸n ng÷ däc theo ®êng 4 nh: ThÎ 23, Cai
LËy, Long §Þnh, ng· ba Trung L¬ng, thÞ x· Mü Tho, T©n
HiÖp. Do tÇm quan träng ®èi víi ta vµ ®Þch, ®êng 4 lµ
tuyÕn giµnh giËt quyÕt liÖt gi÷a hai bªn t¹i khu vùc miÒn
Trung Nam Bé, ®Æc biÖt trong n¨m 1972.
Cïng víi tËp trung lùc lîng, ®©y cßn lµ ®Þa bµn
träng ®iÓm b×nh ®Þnh cña qu©n Sµi Gßn. PhÇn lín d©n c
bÞ ®èi ph¬ng dån Ðp buéc ph¶i rêi bá nhµ cöa, ruéng
vên, lµng xãm vµo sèng t¹i çc Êp chiÕn lîc, khu tËp
trung ë ven çc trôc giao th«ng (quèc lé 4, çc tØnh lé 12, 20,
28, 30), däc hai bªn çc tuyÕn kªnh D¬ng V¨n D¬ng,
NguyÔn V¨n TiÕp, Chî G¹o. §Æc biÖt, bíc sang n¨m
1972, n¨m cã tÇm quan träng trong nç lùc ViÖt Nam ho¸
chiÕn tranh cña ®Õ quèc Mü, tèc ®é còng nh çc biÖn
ph¸p b×nh ®Þnh còng ®îc ®Þch ®Èy lªn nh÷ng nÊc míi.
Trong nh÷ng ®iÒu kiÖn ®ã, ®Ó thùc hiÖn chñ tr¬ng cña
Bé ChÝnh trÞ, l·nh ®¹o, chØ huy chiÕn trêng vµ çc ®Þa
ph¬ng Khu 8 quyÕt ®Þnh më chiÕn dÞch tiÕn c«ng tæng
hîp quyÕt ®¸nh b¹i ©m mu vµ kÕ ho¹ch b×nh ®Þnh n¨m
1972 cña qu©n ®éi Sµi Gßn.
Tríc thÕ vµ lùc t¬ng ®èi m¹nh cïng nh÷ng ©m mu
nham hiÓm cña ®èi ph¬ng trªn ®Þa bµn nµy, Bé ChØ huy
MiÒn vµ Qu©n khu 8 t¨ng cêng cho chiÕn dÞch mét sè ®¬n
vÞ. Lùc lîng tham gia chiÕn dÞch gåm ba thø qu©n. Lùc
lîng vò trang ®Þa ph¬ng cã çc tiÓu ®oµn bé ®éi ®Þa
ph¬ng tØnh: 514, 209 cña Mü Tho; 504A, 504B cña KiÕn
Têng; 502A, 502B cña KiÕn Phong; BÕn Tre cã Trung
®oµn §ång khëi vµ 1 tiÓu ®oµn; Gß C«ng cã 1 ®¹i ®éi. ë
cÊp huyÖn, mçi huyÖn cã tõ mét ®Õn hai ®¹i ®éi. Mçi x·
®Òu cã tõ mét tiÓu ®éi ®Õn hai trung ®éi du kÝch. §©y lµ
lùc lîng chiÕn ®Êu t¹i chç, am hiÓu ®Þa bµn, ©m mu vµ
ho¹t ®éng cña ®èi ph¬ng. NhiÒu ®¬n vÞ bé ®éi tØnh cã kh¶
n¨ng vµ kinh nghiÖm ®¸nh ph¸ b×nh ®Þnh tèt.
S¸t çnh chiÕn ®Êu víi bé ®éi ®Þa ph¬ng, d©n qu©n
du kÝch vµ nh©n d©n çc ®Þa ph¬ng, vµ gi÷ vai trß quyÕt
®Þnh trong chiÕn dÞch tæng hîp ®¸nh ph¸ b×nh ®Þnh chÝnh
lµ bé ®éi chñ lùc. Bªn c¹nh çc trung ®oµn 1, 88 vµ 320 bé
binh, 3 tiÓu ®oµn ®Æc c«ng, 2 tiÓu ®oµn ph¸o, 1 tiÓu ®oµn
c«ng binh cña Khu 8 - nh÷ng ®¬n vÞ ®· tõng tham gia
chiÕn ®Êu vµ lËp ®îc nhiÒu thµnh tÝch trong nöa ®Çu cña
n¨m 1972, Bé ChØ huy MiÒn cßn t¨ng cêng cho chiÕn dÞch
S ®oµn 5 bé binh, C30B1 (gåm çc trung ®oµn 24, 207 vµ 271
bé binh), Trung ®oµn 28 ph¸o binh, 1 tiÓu ®oµn ®Æc c«ng, 1
tiÓu ®oµn c«ng binh. Çc ®¬n vÞ chñ lùc MiÒn ®Òu võa
tham gia çc chiÕn dÞch trªn nhiÒu ®Þa bµn kh¸c nhau héi
tô vÒ S ®oµn 5, Trung ®oµn 24 thuéc C30B tham gia
chiÕn dÞch NguyÔn HuÖ ë miÒn §«ng Nam Bé, Trung ®oµn 207
tham gia ®¸nh qu©n Lon Non, tuy qu©n sè vµ vò khÝ trang
bÞ bÞ tiªu hao nhiÒu, c«ng t¸c bæ sung cha ®ñ so víi yªu
cÇu biªn chÕ, song ý chÝ, quyÕt t©m còng nh kh¶ n¨ng
chiÕn ®Êu cña çn bé, chiÕn sÜ vÉn ®¶m b¶o tèt.
ë ®Þa bµn më chiÕn dÞch, mÆc dï bÞ ®Þch cìng bøc,
dån Ðp ra sinh sèng t¹i nh÷ng khu tËp trung, Êp chiÕn
lîc ë ven çc ®êng giao th«ng, xung quanh çc thÞ x·,
thÞ trÊn, ngµy ®ªm bÞ kiÓm so¸t g¾t gao nhng, phÇn lín
nh©n d©n vÉn gi÷ ®îc truyÒn thèng ®Êu tranh çch m¹ng
kiªn cêng, cã c¬ së chÝnh trÞ, vò trang t¬ng ®èi m¹nh vµ
tÝch luü ®îc nhiÒu kinh nghiÖm ®Êu tranh chÝnh trÞ,
qu©n sù, binh vËn. Lùc lîng lµm c«ng t¸c ®Êu tranh binh
vËn t¹i ®©y kh«ng chØ ph¸t triÓn nhanh vÒ sè lîng, mµ
®iÒu ®Æc biÖt quan träng lµ ®· t¹o dùng ®îc c¬ së ngay
trong néi bé S ®oµn 7 chñ lùc Sµi Gßn, trong nhiÒu ®ån
bèt còng nh c¨n cø cña chóng. MÆt kh¸c, nh÷ng th¸ng
_____________
1. C30B lµ mét tæ chøc biªn chÕ cã tÝnh chÊt l©m thêi, t¬ng
®¬ng cÊp s ®oµn cña Bé ChØ huy Qu©n gi¶i phãng miÒn Nam,
nh»m ®¶m b¶o c¬ ®éng chiÕn ®Êu trong mét chiÕn dÞch, mét ®ît
ho¹t ®éng qu©n sù.
®Çu n¨m 1972, ta ®· gi¶i phãng ®îc kho¶ng 10 v¹n d©n,

lµm chñ mét sè ®Þa ph¬ng ë Mü Tho, BÕn Tre, KiÕn
Phong... Toµn bé t×nh h×nh trªn ®©y lµ c¬ së ®Ó Bé ChÝnh
trÞ, Qu©n uû vµ Bé ChØ huy MiÒn quyÕt ®Þnh më chiÕn
dÞch tiÕn c«ng tæng hîp ®¸nh ph¸ b×nh ®Þnh cña ®Þch ë
Khu 8, nh»m ph¸ vì mét m¶ng quan träng trong hÖ thèng
k×m kÑp cña ®èi ph¬ng, thóc ®Èy phong trµo tiÕn c«ng vµ
næi dËy cña nh©n d©n ®ång b»ng Khu 8, c¨ng kÐo, ph©n
t¸n lùc lîng ®Þch ë Nam Bé, t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó híng tiÕn
c«ng chñ yÕu cña ta ë miÒn §«ng Nam Bé ®Èy m¹ng ho¹t
®éng giµnh thªm nh÷ng th¾ng lîi míi.
Theo quyÕt ®Þnh cña Trung ¬ng Côc, Ban ChØ ®¹o
chiÕn dÞch tiÕn c«ng tæng hîp Qu©n khu 8 ®îc thµnh lËp,
gåm çc ®ång chÝ: Hoµng V¨n Th¸i (Mêi Khang) - Phã BÝ
th Trung ¬ng Côc, T lÖnh Qu©n gi¶i phãng miÒn Nam
lµm Trëng ban; NguyÔn V¨n Mïi (S¸u §êng) - BÝ th
Khu uû Khu 8 lµm Phã ban; çc ®ång chÝ §ång V¨n Cèng
(ChÝn Hång) - ñy viªn Qu©n uû MiÒn, Phã ChÝnh uû Qu©n
gi¶i phãng miÒn Nam, Lª V¨n Tëng (Hai Lª) - ñy viªn
Qu©n uû MiÒn, Phã ChÝnh uû Qu©n gi¶i phãng miÒn Nam,
T ViÖt Th¾ng - ñy viªn Thêng vô Khu uû Khu 8, Lª
Quèc S¶n (T¸m Ph¬ng) - Thêng vô Khu uû kiªm T
lÖnh Khu 8, B¶y HiÖp - Chuyªn viªn Ban nghiªn cøu
Thêng vô Trung ¬ng Côc lµm uû viªn. §ång thêi,
thêng trùc Ban ChØ ®¹o còng khÈn tr¬ng ®îc h×nh
thµnh, gåm 4 ®ång chÝ: Hoµng V¨n Th¸i, NguyÔn V¨n
Mïi, Lª V¨n Tëng vµ D¬ng Cù TÈm (N¨m Thanh) -
ChÝnh uû Qu©n khu 8.
Bªn c¹nh Ban ChØ ®¹o do Trung ¬ng Côc chØ ®Þnh,
Bé T lÖnh MiÒn ra quyÕt ®Þnh thµnh lËp Bé ChØ huy
chiÕn dÞch, thµnh phÇn gåm çc ®ång chÝ: Hoµng V¨n
Th¸i - T lÖnh kiªm ChÝnh uû; §ång V¨n Cèng - Phã T
lÖnh; Lª V¨n Tëng - Phã ChÝnh uû. C¬ quan tham mu
gióp viÖc trùc tiÕp cho Bé ChØ huy chiÕn dÞch ®îc h×nh
thµnh trªn c¬ së mét bé phËn çn bé thuéc c¬ quan
tham mu MiÒn vµ mét bé phËn c¬ quan tham mu
Qu©n khu 8. Bé ChØ huy C30B ®îc chän lµm nßng cèt
®Ó x©y dùng nªn Bé ChØ huy tiÒn ph¬ng chiÕn dÞch. §Ó
®¶m b¶o thùc hiÖn tèt nhiÖm vô "chØ ®¹o kÕt hîp chÆt
chÏ vµ thèng nhÊt gi÷a chñ lùc MiÒn vµ lùc lîng vò
trang qu©n khu, kÕt hîp chÆt chÏ gi÷a tiÕn c«ng qu©n
sù, chÝnh trÞ vµ binh vËn, gi÷a tiÕn c«ng vµ næi dËy trªn
khu vùc träng ®iÓm còng nh çc khu vùc diÖn cã liªn
quan, b¶o ®¶m hoµn thµnh nhiÖm vô qu©n sù vµ chÝnh
trÞ cña chiÕn dÞch tæng hîp ®¸nh ph¸ b×nh ®Þnh" 1, tham
gia c¬ quan tiÒn ph¬ng Bé T lÖnh chiÕn dÞch cßn cã
®ång chÝ Phã T lÖnh Qu©n khu 8 vµ t¹i tõng khu vùc
t¸c chiÕn, mçi trung ®oµn chñ lùc ®Òu cã çc ®ång chÝ
cÊp uû vµ c¬ quan qu©n sù ®Þa ph¬ng tham gia vµo c¬
cÊu së chØ huy ®Ó chØ huy hiÖp ®ång t¸c chiÕn gi÷a çc
®¬n vÞ vµ çc ®Þa ph¬ng.
_____________
1. Qu©n ®éi nh©n d©n ViÖt Nam - Qu©n khu 9: B¸o ço tæng
kÕt chiÕn dÞch tÊn c«ng tæng hîp ®¸nh ph¸ b×nh ®Þnh trªn ®Þa
bµn Qu©n khu 8 (tõ ngµy 10-6-1972 ®Õn ngµy 10-9-1972), th¸ng
8-1985, tr.23, tµi liÖu lu t¹i Phßng Khoa häc c«ng nghÖ - m«i
trêng Qu©n khu 9.
Cïng víi viÖc hoµn thiÖn c¬ quan chØ ®¹o vµ chØ huy
chiÕn dÞch, ngay tõ ®Çu th¸ng 4-1972, víi lùc lîng ba thø
qu©n vµ toµn bé lùc lîng chÝnh trÞ vµ binh vËn, Qu©n
khu 8 ®· chñ ®éng më ®ît ho¹t ®éng t¹o thÕ trªn ®Þa bµn
ba tØnh Mü Tho, KiÕn Têng, KiÕn Phong; khu vùc träng
®iÓm lµ 38 x· thuéc n¨m huyÖn Cai LËy B¾c, Çi BÌ, KiÕn
V¨n, Mü An vµ Vïng 4 KiÕn Têng; khu vùc thø yÕu lµ 68
x· thuéc çc huyÖn Ch©u Thµnh B¾c, Ch©u Thµnh Nam,
Cai LËy Nam, Çi BÌ Nam, Vïng 8 KiÕn Têng, B¾c Cao
L·nh vµ hai x· cña huyÖn Hång Ngù.
Trªn híng chñ yÕu, ®ªm mïng 6 r¹ng s¸ng ngµy 7-4,
Trung ®oµn 88 bÊt ngê tiÕn c«ng ®Þch trªn tuyÕn kªnh
D¬ng V¨n D¬ng, diÖt vµ bøc rót bèn ®ån cña qu©n Sµi
Gßn (trong ®ã cã ®ån Kinh QuËn), diÖt hai trËn ®Þa ph¸o
Mü An vµ Kinh QuËn. Ngay sau ®ã, ®èi ph¬ng tËp trung
lùc lîng b¶o an t¹i chç ®Õn øng cøu nhng kh«ng thµnh
c«ng. §Õn ngµy 11-4, ®èi ph¬ng ®a Liªn ®oµn 41 biÖt
®éng qu©n ®Õn hßng gi¶i to¶. ThÕ nhng, lùc lîng nµy
vÊp ph¶i sù ®¸nh tr¶ m·nh liÖt cña ta, 4 ®¹i ®éi bÞ lo¹i
khái vßng chiÕn ®Êu. Tuy nhiªn, do qu¸ chó träng diÖt
sinh lùc ®Þch, nªn ta ®Ó mÊt thêi c¬ døt ®iÓm môc tiªu
then chèt Kinh QuËn.
T¹i tuyÕn kªnh NguyÔn V¨n TiÕp, ngay ®Çu th¸ng 4,
qu©n Sµi Gßn sö dông Trung ®oµn 11 - S ®oµn 7 kÕt hîp
víi qu©n b¶o an t¹i chç bung ra cµn quÐt quyÕt liÖt kÕt
hîp víi ®èn ph¸ ®Þa h×nh, ng¨n chÆn kÕ ho¹ch më m¶ng,
më vïng cña ta. Tríc t×nh h×nh ®ã, Bé T lÖnh Qu©n
khu 8 sö dông Trung ®oµn 1 më çc ho¹t ®éng tiÕn c«ng
nh»m ng¨n chÆn vµ ®Èy lïi çc ®ît cµn quÐt cña ®èi
ph¬ng. Trung ®oµn ®· liªn tôc vËn ®éng tiÕn c«ng ®Þch
vµ giµnh ®îc nh÷ng kÕt qu¶ quan träng: ngµy 7-4, diÖt
Liªn ®éi 45 b¶o an; ngµy 8, diÖt 1 ®¹i ®éi; ngµy 9, lo¹i
khái chiÕn ®Êu TiÓu ®oµn 2 - Trung ®oµn 11; ngµy 17,
®¸nh thiÖt h¹i nÆng TiÓu ®oµn 402 b¶o an; ngµy 21, tiªu
hao nÆng TiÓu ®oµn 1 - Trung ®oµn 11 qu©n ®éi Sµi Gßn.
§Ó ng¨n chÆn søc tiÕn c«ng cña ta, ®èi ph¬ng tËp trung
mét lùc lîng gåm ba tiÓu ®oµn biÖt ®éng qu©n vµ ba tiÓu
®oµn cña Trung ®oµn 11 h×nh thµnh nªn ChiÕn ®oµn 7,
më cuéc hµnh qu©n gi¶i to¶. Tuy nhiªn, cè g¾ng nµy cña
®èi ph¬ng kh«ng mang l¹i kÕt qu¶, mµ ngîc l¹i, hai
tiÓu ®oµn biÖt ®éng ®· bÞ ta lo¹i khái chiÕn ®Êu.
Trªn híng thø yÕu, trong th¸ng 4-1972, TiÓu ®oµn 514
bé ®éi ®Þa ph¬ng tØnh Mü Tho tiÕn c«ng ®¸nh thiÖt h¹i
nÆng chi khu T©n HiÖp; ®Æc c«ng qu©n khu diÖt 4 ®ån b¶o
an trªn khu vùc triÒn s«ng Ba Rµi, t¹o ®iÒu kiÖn cho bé
®éi ®Þa ph¬ng çc huyÖn vµ du kÝch çc Êp, x· ph¸t ®éng
nh©n d©n næi dËy, kÕt hîp ba mòi gi¸p c«ng, c¶n ph¸
thµnh c«ng çc cuéc hµnh qu©n b×nh ®Þnh, ®ång thêi tiªu
diÖt 10 ®ån, bøc rót 34 ®ån bèt, gi¶i phãng 26 Êp, víi
17.000 d©n, giµnh quyÒn lµm chñ ë 30 Êp kh¸c víi sè d©n
20.000 ngêi. Cïng thêi gian trªn, Trung ®oµn 320 qu©n
khu vµ bé ®éi ®Þa ph¬ng tØnh KiÕn Têng tiÕn c«ng khu
vùc träng ®iÓm Vïng 8 KiÕn Têng, më th«ng ®îc hµnh
lang; bé ®éi KiÕn Phong tæ chøc ®¸nh träng ®iÓm b¾c Cao
L·nh, s«ng CÇn Lè.
Nh»m më réng lâm gi¶i phãng, t¹o thÕ, t¹o ®µ trùc
tiÕp cho chiÕn dÞch, theo kÕ ho¹ch thèng nhÊt, ®ªm 28-4,
ba trung ®oµn chñ lùc ®ång lo¹t tiÕn c«ng ®¸nh ph¸ b×nh
®Þnh, më m¶ng t¹i ®Þa bµn träng ®iÓm: Trung ®oµn 1 v©y
Ðp yÕu khu Thiªn Hé, më m¶ng ë khu vùc kªnh NguyÔn
V¨n TiÕp (thuéc phÝa ®«ng Thiªn Hé); Trung ®oµn 88 më
m¶ng khu vùc t©y Thiªn Hé - §èc Binh KiÒu; Trung ®oµn 320
më m¶ng vïng kªnh T BÝch, kªnh 2, kªnh 3 Mü Hoµ. Do
thÕ vµ lùc ¸p ®¶o, nªn ta ®· nhanh chãng diÖt ®îc mét sè
®ån bèt, c¨n cø cña ®èi ph¬ng; hç trî cho nh©n d©n næi
dËy diÖt ¸c, ph¸ k×m, giµnh quyÒn lµm chñ nhiÒu ®Þa bµn
quan träng. Nhng ngay sau ®ã, qu©n Sµi Gßn dån søc
ph¶n kÝch d÷ déi, quyÕt lÝp l¹i nh÷ng khu vùc võa bÞ mÊt.
Ngµy 29-4, Trung ®oµn 12 - S ®oµn 7 qu©n Sµi Gßn tæ
chøc ph¶n kÝch vµo khu vùc Phông Thít - Tr¹i Lßn. Ngµy
5-5, 10 tiÓu ®oµn thuéc S ®oµn 7 më cuéc hµnh qu©n b×nh
®Þnh hßng chiÕm l¹i çc lâm gi¶i phãng t¹i Vïng 4 KiÕn
Têng, Mü An.
Tríc sù ®èi phã quyÕt liÖt cña ®Þch, ngµy 5-5, Bé T
lÖnh Qu©n khu 8 quyÕt ®Þnh chuyÓn Trung ®oµn 1 vµ
Trung ®oµn 88 xuèng ho¹t ®éng ë vïng nam kªnh NguyÔn
V¨n TiÕp, hç trî nh©n d©n më mét sè lâm nhá, tiÕp tôc t¹o
thÕ cho kÕ ho¹ch më chiÕn dÞch vµo nh÷ng th¸ng kÕ tiÕp
sau ®ã.
Qua gÇn hai th¸ng ho¹t ®éng t¹o thÕ, mÆc dï mét sè
môc tiªu ®Æt ra cha thùc hiÖn ®îc, nhng lùc lîng vò
trang ba thø qu©n vµ nh©n d©n "vïng ruét" ®ång b»ng s«ng
Cöu Long ®· thu ®îc nh÷ng kÕt qu¶ rÊt quan träng: tiªu
diÖt vµ lµm tan r· mét bé phËn sinh lùc ®Þch (phÇn lín lµ
lùc lîng t¹i chç); tiªu diÖt, bøc hµng, bøc rót h¬n 80 ®ån,
bèt çc lo¹i; gi¶i phãng Vïng 4 KiÕn Têng vµ mét sè lâm,
t¹o ®îc bµn ®¹p thuËn lîi ®Ó triÓn khai çc mÆt tæ chøc
b¶o ®¶m chuÈn bÞ cho chiÕn dÞch tiÕn c«ng tæng hîp ®¸nh
ph¸ b×nh ®Þnh quy m« réng lín trªn chiÕn trêng Khu 8.
Sau ®ît ho¹t ®éng t¹o thÕ vµ c¬ ®éng lùc lîng, vò khÝ,
l¬ng thùc... tíi nh÷ng ®Þa bµn xuÊt ph¸t tiÕn c«ng, cuèi
th¸ng 5, ®Çu th¸ng 6, theo kÕ ho¹ch thèng nhÊt cña Bé
ChØ huy MiÒn, lùc lîng vò trang ta vÉn tiÕp tôc ®Èy
m¹nh ho¹t ®éng c¨ng kÐo ®Þch, thu hót nh÷ng ®¬n vÞ ®èi
ph¬ng t¨ng cêng cho miÒn §«ng tríc ®ã quay trë vÒ
®èi phã víi ta trªn chiÕn trêng ®ång b»ng s«ng Cöu Long
(Qu©n khu 4 - Qu©n ®oµn 4 qu©n ®éi Sµi Gßn), t¹o ®iÒu
kiÖn cho híng chñ yÕu cña cuéc tiÕn c«ng chiÕn lîc 1972
ë miÒn §«ng Nam Bé ph¸t triÓn vµ giµnh th¾ng lîi.
Theo chØ lÖnh giao nhiÖm vô cña Bé T lÖnh chiÕn
dÞch, S ®oµn 5 ®îc t¨ng cêng Trung ®oµn 271 cña
C30B ®¶m nhiÖm tiÕn c«ng trªn híng chñ yÕu KiÕn
Têng; Trung ®oµn 24 vµ 207 phô tr¸ch híng thø yÕu
Th«ng B×nh - Cµ Vµng. Qua nguån tin t×nh b¸o thu thËp
®îc, tuy ®Þch biÕt ta chuÈn bÞ më chiÕn dÞch, song chóng
kh«ng n¾m b¾t ®îc ý ®Þnh, ®Þa bµn, quy m« cña chiÕn
dÞch. Trong lóc ®Þch cßn ®ang r¸o riÕt trinh s¸t, th¨m dß,
thu thËp tin tøc th× ®ªm 10-6, trªn híng tiÕn c«ng chñ
yÕu, Trung ®oµn 2 - S ®oµn 5 bÊt ngê næ sóng tiÕn c«ng
chi khu Long Khèt, chÝnh thøc më mµn cho chiÕn dÞch
tiÕn c«ng tæng hîp ®¸nh ph¸ b×nh ®Þnh cña qu©n Sµi Gßn
trªn chiÕn trêng Khu 8. Nhng do c«ng t¸c chuÈn bÞ
cha thËt chu ®¸o, tæ chøc chØ huy vµ hiÖp ®ång cha tèt,
nªn Trung ®oµn 2 ®· kh«ng tiªu diÖt ®îc môc tiªu then
chèt Long Khèt vµ ph¶i rót qu©n sau 5 ngµy bao v©y.
Trong khi ®ã, nh÷ng ®¬n vÞ cßn l¹i cña S ®oµn 5 ®· phèi
hîp hiÖu qu¶ víi lùc lîng vò trang ®Þa ph¬ng tæ chøc
v©y Ðp Gß M¨ng §a; lùc lîng ®Æc c«ng cïng bé ®éi vµ du
kÝch t¹i chç bao v©y uy hiÕp c¨n cø Th¹nh TrÞ, tæ chøc
chÆn ®¸nh çc mòi nèng ra ph¶n kÝch cña ®èi ph¬ng,
diÖt 60 tªn. HiÖp ®ång víi bé binh, ph¸o binh MiÒn tËp
kÝch thÞ x· Méc Ho¸, diÖt mét sè sinh lùc ®Þch, ph¸ háng
nÆng hai tr¹m truyÒn tin, 7 xe qu©n sù. Trªn s«ng Vµm
Cá T©y, ®éi ®Æc c«ng níc cña MiÒn ®¸nh ch×m 5 tµu
chiÕn ®Þch. §îc th¾ng lîi qu©n sù cña bé ®éi chñ lùc t¹o
thÕ vµ víi sù hËu thuÉn cña du kÝch, tù vÖ, çc ®oµn thÓ
quÇn chóng ®ét nhËp vµo çc Êp chiÕn lîc, khu tËp
trung cña ®Þch, vËn ®éng nh©n d©n næi dËy ph¸ Êp, ph¸
k×m, giµnh quyÒn lµm chñ.
Tríc søc tiÕn c«ng vµ næi dËy cña qu©n vµ d©n ta,
ngµy 11-6, ®èi ph¬ng huy ®éng hai trung ®oµn thuéc S
®oµn 7 bé binh, hai tiÓu ®oµn biÖt ®éng qu©n, hai chi ®oµn
thiÕt gi¸p M113 më cuéc hµnh qu©n Cöu Long 7/4 nh»m
gi¶i to¶ chi khu Long Khèt. §ªm 14-5, Trung ®oµn 1 - S
®oµn 5 chñ lùc MiÒn bÊt ngê tËp kÝch ®¸nh thiÖt h¹i nÆng
TiÓu ®oµn 3 - Trung ®oµn 12 cña qu©n Sµi Gßn, lo¹i khái
vßng chiÕn ®Êu 120 tªn, thu 10 sóng. Ngµy 17-6, ph¸t hiÖn
TiÓu ®oµn 3 - Trung ®oµn 10 ®Þch do trùc th¨ng kh«ng vËn
®æ xuèng Kom P«ng Rå, Trung ®oµn 2 - S ®oµn 5 vµ TiÓu
®oµn 1 - Trung ®oµn 271 ®· nhanh chãng c¬ ®éng ®Õn bao
v©y, tiÕn c«ng, lo¹i khái chiÕn ®Êu h¬n 100 tªn.
Trªn híng thø yÕu Th«ng B×nh - Cµ Vµng, sau khi

®¸nh b¹i cuéc hµnh qu©n Cöu Long 44/5 cña Liªn ®oµn
biÖt ®éng qu©n 41 tiÕn hµnh tõ ngµy 23-5 ®Õn ngµy 3-6,
C30B tiÕp tôc chÆn ®¸nh cuéc hµnh qu©n mang mËt danh
Cöu Long 44/6 do tµn qu©n cña Liªn ®oµn biÖt ®éng 41,
Liªn ®oµn biÖt ®éng sè 7, hai chi ®oµn thiÕt gi¸p M113
tiÕn hµnh. ChØ mét thêi gian ng¾n chiÕn ®Êu, qu©n ®Þch ®·
bÞ ta lo¹i khái chiÕn ®Êu hµng tr¨m tªn vµ mÊt hµng chôc xe
thiÕt gi¸p. Ngµy 14-6, chóng buéc ph¶i kÕt thóc cuéc hµnh
qu©n. §Õn ®©y, C30B quyÕt ®Þnh chØ ®Ó Trung ®oµn 207 ë
l¹i chèt gi÷ khu vùc ¸p s¸t biªn giíi Th«ng B×nh - Cµ
Vµng, lùc lîng cßn l¹i rót xuèng vïng ruét ho¹t ®éng.
Ngµy 20-6, Trung ®oµn 24 thuéc C30B, Trung ®oµn 3 -
S ®oµn 5 b¾t ®Çu hµnh qu©n tíi ®Þa bµn träng ®iÓm chiÕn
dÞch. Ph¸t hiÖn ®îc ý ®Þnh cña ta, ®èi ph¬ng nhanh
chãng huy ®éng lùc lîng b¶o an tiÓu khu KiÕn Phong cïng
víi Trung ®oµn 11 - S ®oµn 7 tæ chøc chèt chÆn t¹i tuyÕn
kªnh D¬ng V¨n D¬ng. T¹i ®©y, qu©n Sµi Gßn vÊp ph¶i
sù gi¸ng tr¶ m·nh liÖt cña Trung ®oµn 320 Qu©n khu 8.
TiÓu ®oµn 1 - Trung ®oµn 11 chñ lùc cña ®èi ph¬ng bÞ lo¹i
khái chiÕn ®Êu, TiÓu ®oµn 417 b¶o an bÞ ®¸nh thiÖt h¹i
nÆng, bé phËn cßn l¹i ph¶i rót lui. TuyÕn hµnh lang cña ta
vÉn ®îc b¶o ®¶m th«ng suèt. Lùc lîng c¬ ®éng còng nh
vò khÝ vµ hµng ho¸ b¶o ®¶m cho chiÕn trêng Khu 8 gi÷
®îc an toµn, ®Õn ®óng n¬i quy ®Þnh.
HiÖp ®ång chÆt chÏ víi t¸c chiÕn cña bé ®éi chñ lùc
MiÒn, lùc lîng vò trang ba thø qu©n vµ nh©n d©n Khu 8
khÈn tr¬ng ®Èy m¹nh tiÕn c«ng vµ næi dËy ®¸nh ph¸
b×nh ®Þnh, më m¶ng, më vïng ë çc khu vùc träng ®iÓm

thuéc nam vµ b¾c quèc lé 4, næi bËt nhÊt lµ m¶ng Ba
Dõa, m¶ng 3 Cai LËy B¾c.
M¶ng Ba Dõa ®îc h×nh thµnh bëi 4 x· Long Trung,
Long Tiªn, Long Kh¸nh, Xu©n S¬n thuéc huyÖn Cai LËy
Nam; phÝa ®«ng gi¸p s«ng Ba Rµi, phÝa nam gi¸p quèc
lé 4. T¹i ®©y, ngoµi viÖc tËp trung x©y dùng yÕu khu Ba
Dõa, ®èi ph¬ng ®· x©y dùng nªn mét hÖ thèng gåm 25
®ån bèt liªn hoµn ®Ó k×m kÑp nh©n d©n. Lµ khu vùc gi÷
vai trß bµn ®¹p xuÊt ph¸t tiÕn c«ng cña lùc lîng vò
trang Khu 8 ®¸nh ra ®êng 4 vµ çc chi khu Çi BÌ, Cai
LËy, VÜnh Kim nªn Bé T lÖnh Qu©n khu 8 quyÕt ®Þnh
chän Ba Dõa lµm ®iÓm then chèt ®¸nh ph¸ b×nh ®Þnh, më
m¶ng, më réng vïng gi¶i phãng liªn hoµn, t¹o sù th«i
®éng lín cho phong trµo tiÕn c«ng vµ næi dËy ®¸nh ph¸
b×nh ®Þnh cña qu©n Sµi Gßn trªn toµn Khu 8 trong nöa
cuèi n¨m 1972.
Thùc hiÖn kÕ ho¹ch trªn, çc trung ®oµn 1 vµ 88 ®ang
t¸c chiÕn ë Mü ThiÖn vµ HËu Mü ®· ®îc lÖnh bÝ mËt c¬
®éng tíi phèi hîp víi çc lùc lîng ®Þa ph¬ng xung
quanh khu vùc më m¶ng. §óng 3 giê 15 phót ngµy 10-6,
TiÓu ®oµn ®Æc c«ng 269 cïng TiÓu ®oµn 261B - Trung
®oµn 1 bÊt ngê tiÕn c«ng yÕu khu Ba Dõa, më ®Çu cho
híng tiÕn c«ng më m¶ng Ba Dõa. §©y lµ trËn tiÕn c«ng
vµo c¨n cø cã c«ng sù kiªn cè cña ®èi ph¬ng, nªn ta
kh«ng døt ®iÓm ®îc môc tiªu. Sau khi ®· lo¹i khái chiÕn
®Êu h¬n 100 tªn, b¾t 19 tï binh, thu 35 sóng, bé ®éi ta
chuyÓn tõ tiÕn c«ng sang v©y Ðp, truy lïng tiªu diÖt vµ
lµm tan r· bé m¸y k×m kÑp c¬ së cña ®èi ph¬ng. §Õn cuèi
buæi s¸ng ngµy 10-6, ®èi ph¬ng sö dông 6 ®¹i ®éi b¶o an
vµ 2 chi ®oµn xe bäc thÐp M113 më cuéc hµnh qu©n gi¶i
táa yÕu khu Ba Dõa. Tuy Trung ®oµn 88 cã tæ chøc lùc
lîng chèt chÆn ë ng· ba Long Tiªn, nhng do chñ quan
s¬ hë nªn ta ®· ®Ó qu©n Sµi Gßn lät qua vµ vµo ®îc yÕu
khu. Sau ®ã, qu©n b¶o an rót vÒ Cai LËy, nhng chóng ®Ó
l¹i mét chi ®oµn M113 t¨ng cêng cho lùc lîng phßng thñ
yÕu khu. §Õn ®©y, môc tiªu chñ yÕu kh«ng nh÷ng kh«ng
døt ®iÓm ®îc, mµ trËn ®¸nh l©m vµo thÕ bÕ t¾c. §Ó
nhanh chãng th¸o gì khã kh¨n, Ban ChØ huy híng më
m¶ng Ba Dõa quyÕt ®Þnh chuyÓn mét bé phËn chñ lùc
sang phèi hîp víi bé ®éi vµ du kÝch ®Þa ph¬ng tiÕn c«ng
®Þch, hç trî nh©n d©n næi dËy bao v©y, bøc hµng 17 ®ån
bèt, diÖt ¸c, ph¸ k×m, giµnh quyÒn lµm chñ mét sè Êp, x·.
S¸ng ngµy 11-6, Trung ®oµn 1 tæ chøc trËn ®Þa phôc kÝch
t¹i Héi S¬n, ®¸nh b¹i cuéc hµnh qu©n gi¶i táa cña TiÓu ®oµn
3 - Trung ®oµn 10 - S ®oµn 7, TiÓu ®oµn 402, Liªn ®éi 73 vµ
4 ®¹i ®éi b¶o an cã xe bäc thÐp ®i cïng cña ®Þch. Cïng ngµy,
mét trung ®éi cña TiÓu ®oµn 510 v©y Ðp, bøc hµng ®ån Ba
DÇu. Ngµy 12, Trung ®oµn 88 chÆn ®¸nh cuéc hµnh qu©n
b×nh ®Þnh cña ®Þch gåm TiÓu ®oµn 402, Liªn ®éi 15, Liªn ®éi
73 vµ 3 ®¹i ®éi b¶o an cïng Chi ®oµn 3 thuéc Trung ®oµn 6
thiÕt gi¸p M113 t¹i Tam B×nh - nam Ba Dõa.
Ngµy 17-6, mét trung ®éi cña TiÓu ®oµn 510 - Trung
®oµn 88 tiÕn c«ng diÖt ®ån Thµy Cai. Ngµy 18, Trung ®oµn 11
chÆn ®¸nh cuéc hµnh qu©n cña TiÓu ®oµn 2 - Trung
®oµn 11 - S ®oµn 7 vµ Chi ®oµn 2 - Trung ®oµn 6 thiÕt
gi¸p M113 cña qu©n Sµi Gßn trªn khu vùc lé Ba Dõa, diÖt
160 tªn, b¾n r¬i hai trùc th¨ng. Ngµy 19, TiÓu ®oµn ®Æc
c«ng 269 kú tËp diÖt ®ån Bµng Long. §ªm 19, çc ®¹i ®éi
bé ®éi huyÖn Ch©u Thµnh Nam vµ Cai LËy Nam ®øng
ch©n t¹i khu vùc nam Ba Dõa ®· hËu thuÉn vµ tæ chøc
cho 10 gia ®×nh binh sÜ ®Þch (c¬ së ®Þch vËn cña ta) nöa
®ªm ®èt ®Ìn, th¾p ®uèc, kÐo lªn ®ån gäi chång con trë vÒ.
Tríc sù uy hiÕp cña qu©n d©n ®Þa ph¬ng ë ngoµi ®ån vµ
søc Ðp tõ bªn trong, toµn bé qu©n ®Þch ®ån CÇu V¸n ®·
mang vò khÝ ra hµng. Sau ®ã, ta chuyÓn sang uy hiÕp buéc
®èi ph¬ng rót khái çc ®ån CÇu S¾t, So §òa vµ çc ®ån
Êp 6, 7, 11 x· Long Tiªn, më réng vïng lµm chñ.
ChØ tÝnh trong kho¶ng thêi gian h¬n chôc ngµy khëi
®Çu ®ît 1 chiÕn dÞch (10-6 ®Õn 21-6-1972), qu©n vµ d©n
trªn ®Þa bµn m¶ng Ba Dõa ®· lo¹i khái vßng chiÕn ®Êu
938 tªn, diÖt gän 6 ®¹i ®éi, ®¸nh thiÖt h¹i nÆng ba tiÓu
®oµn bé binh vµ 1 chi ®oµn thiÕt gi¸p M113, ®¸nh thiÖt
h¹i nÆng yÕu khu Ba Dõa, san b»ng 15 ®ån, gi¶i phãng
hoµn toµn 2 x· Long Tiªn vµ CÈm S¬n, hoµn thµnh yªu
cÇu më m¶ng ®Æt ra trong kÕ ho¹ch.
Phèi hîp chÆt chÏ víi ho¹t ®éng cña chñ lùc, trong 10
ngµy ®Çu cña chiÕn dÞch trªn híng më m¶ng Ba Dõa,
quÇn chóng ë çc ®Þa ph¬ng ®· næi dËy cïng lùc lîng an
ninh, du kÝch diÖt 14 tªn ¸c «n, bøc hµng, bøc rót gÇn chôc
®ån bèt ®Þch; çc mòi ®Êu tranh chÝnh trÞ vµ binh vËn ®·
vËn ®éng, tæ chøc ®îc 16.000 lît quÇn chóng tham gia
®Êu tranh, ®a 6.000 ngêi bung vÒ ruéng vên cò, dùng
l¹i nhµ cöa trªn ®Þa bµn çc x· Long Tiªn, Long Kh¸nh,
Mü Long. §Æc biÖt, dï gian khæ hy sinh lu«n kÒ cËn, trªn

®Þa bµn chiÕn dÞch ®· cã 1.500 ngêi tù nguyÖn tham gia
phôc vô c¬m níc, tiÕp tÕ cho bé ®éi, cøu ch÷a vµ chuyÓn
th¬ng binh, ch«n cÊt liÖt sÜ. Bªn c¹nh ®ã, c«ng t¸c x©y
dùng vµ ph¸t triÓn lùc lîng còng cã nh÷ng thµnh tÝch
t¬ng xøng: bé ®éi huyÖn Cai LËy Nam ph¸t triÓn thªm
®îc mét ®¹i ®éi (víi 50 ngêi); du kÝch x· Long Tiªn tõ
mét tiÓu ®éi ph¸t triÓn thµnh trung ®éi víi 27 çn bé,
chiÕn sÜ vµ bæ sung cho huyÖn hai tiÓu ®éi; x· Long Trung,
lùc lîng du kÝch tõ 8 ngêi ®· ph¸t triÓn lªn 32 ngêi;
çc x· CÈm S¬n, Héi S¬n, Mü Long, Th¹nh Hßa tõ chç lóc
®Çu chØ cã tõ 5 ®Õn 10 du kÝch ®· ph¸t triÓn thµnh nh÷ng
trung ®éi du kÝch víi qu©n sè tõ 18 ®Õn 20 ngêi. Còng
thêi gian trªn, çc ®Þa ph¬ng thuéc m¶ng Ba Dõa ®·
ph¸t triÓn thªm ®îc 24 ®¶ng viªn, 18 ®oµn viªn, 328 héi
viªn phô n÷ vµ n«ng héi; trong ®ã, x· Long Tiªn ®· bÇu
®îc x· ñy vµ cñng cè 12 chi bé Êp. §©y lµ nh÷ng yÕu tè v«
cïng thuËn lîi ®Ó qu©n vµ d©n m¶ng Ba Dõa tiÕp tôc ®Èy
m¹nh ho¹t ®éng giµnh th¾ng lîi to lín h¬n n÷a trong
nh÷ng ®ît tiÕp theo.
Kh¸c víi Ba Dõa, m¶ng 3 Cai LËy B¾c lµ ®Þa bµn
®Þch tæ chøc b×nh ®Þnh, k×m kÑp nh©n d©n rÊt hµ kh¾c,
víi hÖ thèng ®ån bèt nh CÇu Vång, Gß Muång, Cèng
§êng Huy cïng nh÷ng ¸c «n khÐt tiÕng.., ®îc yÓm
trî trùc tiÕp bëi çc trËn ®Þa ph¸o Cai LËy, Long §Þnh,
Mü Phíc T©y vµ Liªn ®éi 75 b¶o an c¬ ®éng øng chiÕn
nhanh tuÇn tra kiÓm so¸t ngµy ®ªm. Thùc hiÖn kÕ
ho¹ch më m¶ng Cai LËy B¾c, Ban ChØ huy TØnh ®éi Mü
Tho quyÕt ®Þnh sö dông 2 tiÓu ®oµn bé ®éi ®Þa ph¬ng

cña tØnh vµ 2 ®¹i ®éi bé ®éi huyÖn, 1 ®¹i ®éi ®Æc c«ng
phèi hîp víi du kÝch ®¸nh ®Þch më m¶ng Kinh Cñ, sau
®ã, ph¸t triÓn më m¶ng kªnh NguyÔn TÊn Thµnh.
ë Mü Tho, tríc khi tiÕng sóng khai ngßi chiÕn dÞch
tæng hîp tiÕn c«ng ®¸nh ph¸ b×nh ®Þnh ë Khu 8 b¾t ®Çu,
ngay tõ ®ªm 7-6, çc ®¬n vÞ vò trang tØnh ®· tiÕn vµo khu
vùc Êp chiÕn lîc Kinh Cñ, bao v©y ®ån bèt, hç trî cho du
kÝch vµ c¬ së néi øng diÖt ¸c, ph¸ ®ån, gi¶i t¸n phßng vÖ
d©n sù, ®a nh©n d©n vÒ quª cò. Nhng khi ph¸t triÓn
tiÕn c«ng diÖt çc ®ån Gß Mång, CÇu Vång, Cèng §êng
Huy, do háa lùc kh«ng ®ñ m¹nh nªn ta kh«ng ®¸nh chiÕm
®îc çc khu vùc ®Çu cÇu. Gi¶i quyÕt t×nh huèng khÈn
cÊp nµy, tØnh ®éi ®a lùc lîng c¬ quan vµ c«ng binh
xëng vµo trËn, dïng bÖ phãng lùu b¾n nh÷ng ®Çu ®¹n
105mm, 155mm ®· ®îc c¶i tiÕn vµo çc ®ån cña ®èi
ph¬ng. Víi ®ßn háa lùc bÊt ngê, cã søc c«ng ph¸ lín nµy,
ta ®· ph¸ hñy 50% c«ng sù, trËn ®Þa, lo¹i khái chiÕn ®Êu
mét nöa qu©n sè ®ãng trong çc ®ån. Tríc nguy c¬ bÞ
tiªu diÖt hoµn toµn, ngµy 12-6, ®Þch rót ch¹y khái ®ån Gß
Muång vµ Cèng §êng Huy. Thõa th¾ng, ngµy 13, ta v©y
chÆt ®ån CÇu Vång vµ b¾n ®Çu ®¹n 155mm vµo ®ån, g©y
s¸t th¬ng lín cho §¹i ®éi 962 b¶o an. Sè cßn l¹i trong
®ån buéc ph¶i th¸o ch¹y ra ngoµi, bÞ ta mai phôc s½n diÖt
thªm 20 tªn, b¾t 3 tï binh. §Õn ®©y, 3 ®ån b¶o an - lùc
lîng chñ chèt thùc hiÖn b×nh ®Þnh vµ k×m kÑp nh©n d©n
m¶ng 3 Cai LËy B¾c ®· bÞ tiªu diÖt. ThÕ vµ lùc míi ®·
®îc më ra, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó çc ban chØ ®¹o
®¸nh ph¸ b×nh ®Þnh tØnh vµ çc huyÖn trong tØnh khÈn
tr¬ng vËn ®éng nh©n d©n næi dËy; ®ång thêi vËn ®éng
çc gia ®×nh c«ng chøc vµ binh sÜ ®Þch kÐo ®Õn çc x· Mü
H¹nh Trung, Mü H¹nh §«ng, Mü Phíc T©y, T©n Héi
tuyªn truyÒn chÝnh s¸ch 10 ®iÓm cña ChÝnh phñ Çch
m¹ng l©m thêi Céng hßa miÒn Nam ViÖt Nam, kªu gäi
binh sÜ ®Þch kh«ng tham gia hµnh qu©n b×nh ®Þnh, mang
sóng trë vÒ víi gia ®×nh vµ nh©n d©n. KÕt qu¶ lµ, binh sÜ
®ån CÇu ThÞ Qu¹ x· T©n Phó ®· næi dËy lµm binh biÕn,
mang vò khÝ vÒ nép cho du kÝch. §Þch ®ãng ë ®ån N¨m
Trinh x· NhÞ Mü buéc ph¶i rót ch¹y khái ®ån.
Nh»m ng¨n chÆn khÝ thÕ ®Êu tranh cña ta ®ang lªn
m¹nh, ngµy 14-6, qu©n Sµi Gßn dïng 3 ®¹i ®éi b¶o an ®Õn
gi¶i to¶, chiÕm l¹i nh÷ng ®ån ®· mÊt. Toµn bé sè qu©n nµy
cña ®Þch bÞ çc ®¬n vÞ bé ®éi tØnh Mü Tho chÆn ®¸nh, diÖt
gän 1 ®¹i ®éi, ®¸nh thiÖt h¹i nÆng 2 ®¹i ®éi cßn l¹i. TiÕp
®Õn, ngµy 18-6, ta l¹i ®¸nh tiªu hao nÆng Liªn ®éi 98 b¶o
an ®Þch ®Õn øng cøu, gi÷ v÷ng thµnh qu¶ ®¹t ®îc.
TÝnh ®Õn ngµy 21-6, t¹i m¶ng 3 Cai LËy B¾c, ta ®· gì
®îc 19 ®ån, gi¶i phãng c¬ b¶n 3 x· vµ 6 Êp víi d©n sè
kho¶ng 1 v¹n ngêi.
Hoµ chung khÝ thÕ ®Êu tranh víi híng chñ yÕu,
trªn ®Þa bµn phèi hîp, qu©n d©n BÕn Tre triÓn khai kÕ
ho¹ch më l¹i vïng träng ®iÓm Giång Tr«m. Song do thÕ
vµ lùc h¹n chÕ nªn sau thêi gian ho¹t ®éng cña ®ît 1, ta
chØ gi¶i phãng ®îc x· L¬ng Phó vµ mét sè Êp nhá, lÎ.
T¹i KiÕn Phong, ta còng chØ tæ chøc ®îc mét sè trËn
phôc kÝch ®¸nh qu©n Sµi Gßn ®Õn chi viÖn, øng cøu trªn
khu vùc kªnh NguyÔn V¨n TiÕp.
KÕt thóc ®ît 1 chiÕn dÞch tiÕn c«ng tæng hîp ®¸nh ph¸
b×nh ®Þnh ë Khu 8, "ta ®¸nh tróng ®èi tîng nßng cèt; hót,
k×m phÇn lín chñ lùc ®Þch lªn tuyÕn biªn giíi, phÝa sau s¬
hë thuËn lîi cho phong trµo næi dËy vµ tÊn c«ng ph¸ b×nh
®Þnh" 1; lo¹i khái chiÕn ®Êu 5.000 tªn, diÖt gän 1 tiÓu ®oµn,
®¸nh thiÖt h¹i nÆng 8 tiÓu ®oµn vµ liªn ®éi, diÖt, bøc hµng,
bøc rót 50 ®ån bèt, gi¶i phãng 3 x·, 30 Êp víi 3 v¹n d©n,
më ra nhiÒu lâm míi, b¶o ®¶m hµnh lang th«ng suèt vµ an
toµn cho ta vËn chuyÓn hµng ho¸ vµ c¬ ®éng lùc lîng
xuèng vïng ruét §ång Th¸p Mêi, t¹o thÕ vµ lùc míi cho
çc ®ît tiÕp theo chiÕn dÞch. Tuy nhiªn, trong ®ît nµy, "do
chñ lùc MiÒn míi xuèng ®ång b»ng, thêi gian gÊp, chuÈn
bÞ chiÕn trêng thiÕu chu ®¸o, chÝnh x¸c, nhng chñ yÕu
do t tëng chñ quan, ®¬n gi¶n, chØ huy chiÕn ®Êu thiÕu
chÆt chÏ, t tëng chiÕn thuËt thiÕu døt kho¸t gi÷a v©y
lÊn vµ cêng tËp" 2, nªn trËn then chèt më ®Çu cña ta ®¹t
kÕt qu¶ kh«ng cao, cha døt ®iÓm ®îc çc môc tiªu chñ
yÕu, h¹n chÕ ®Õn ®µ ph¸t triÓn chiÕn dÞch vµ phong trµo
næi dËy ®¸nh ph¸ b×nh ®Þnh.
_____________
1. Biªn b¶n cuéc häp §¶ng uû tiÒn ph¬ng Bé T lÖnh chiÕn
dÞch tiÕn c«ng tæng hîp ®¸nh ph¸ b×nh ®Þnh trªn chiÕn trêng
Khu 8, ngµy 25 vµ 26-6-1972, tr. 5, tµi liÖu lu t¹i Trung t©m
lu tr÷ Bé Quèc phßng (K4).
kÕt chiÕn dÞch tiÕn c«ng tæng hîp ®¸nh ph¸ b×nh ®Þnh trªn ®Þa
bµn Qu©n khu 8..., Tl®d, tr. 34.
Sau khi ®ît 1 kÕt thóc, Bé ChØ huy chiÕn dÞch tiÕn
c«ng tæng hîp Khu 8 quyÕt ®Þnh më ®ît 2 ®¸nh ph¸ b×nh
®Þnh (tõ ngµy 3 ®Õn 31-7-1972), nh»m "thu hót ®Þch lªn
tuyÕn biªn giíi, nhanh chãng ph¸t huy chñ lùc MiÒn
xuèng chiÕn trêng cïng ®Þa ph¬ng tiÕn c«ng tæng hîp,
më m¶ng, më vïng nam b¾c lé 4, t¹o thÕ ®øng ch©n v÷ng
ch¾c ®Ó ph¸t triÓn thÕ tiÕn c«ng". Trong lóc ta ®ang triÓn
khai c«ng t¸c chuÈn bÞ ®ît 2 chiÕn dÞch, S ®oµn 7 (thiÕu)
vµ Liªn ®oµn 41 biÖt ®éng biªn phßng, dùa vµo cø ®iÓm
kÕt hîp víi c¬ ®éng lùc lîng, ®· ®Èy m¹nh çc ho¹t ®éng
th¨m dß, nh»m ph¸t hiÖn çc khu vùc tËp kÕt lùc lîng
cña ta; chóng sö dông phi ph¸o vµ gäi c¶ m¸y bay B52
®¸nh ph¸ nh÷ng ®Þa ®iÓm t×nh nghi ta Ðm giÊu qu©n.
§ång thêi, S ®oµn 25 ®Þch tõ §øc HuÖ gi÷ thÕ uy hiÕp
bªn sên vµ phÝa sau ®éi h×nh tiÕn c«ng cña ta; Trung
®oµn 11 - S ®oµn 7 vµ lùc lîng b¶o an triÓn khai lùc
l¬ng ®èi phã vµ gi¶i to¶ khu vùc nam vµ b¾c quèc lé 4.
MÆc dï vËy, ®óng ngµy 3-7, ®ît 2 chiÕn dÞch chÝnh thøc
më mµn.
Thùc hiÖn nhiÖm vô kiÒm chÕ ®Þch trªn tuyÕn biªn
giíi, tõ ngµy 3 ®Õn 5-7, mét bé phËn lùc lîng cña S
®oµn 5 chñ lùc MiÒn ®îc t¨ng cêng Trung ®oµn 271
cña C30B, tiÕn c«ng cø ®iÓm ®Þch ë Com Pong Rå, diÖt
®îc 72 tªn, lµm bÞ th¬ng 379 tªn, b¾t 3 tï binh ®Þch.
Tuy nhiªn, trong trËn nµy, ta bÞ tæn thÊt kh¸ lín: th¬ng
vong 140 çn bé, chiÕn sÜ, mÊt 80 sóng. Cïng thêi gian
trªn, Trung ®oµn 207 thuéc C30B tiÕn c«ng cø ®iÓm Gß
Bãi nhng kh«ng thµnh c«ng. Sau ®ã, theo mÖnh lÖnh
cña Bé T lÖnh MiÒn, mét bé phËn lùc lîng cña Trung

®oµn 207 ®îc ®iÒu sang t¨ng cêng cho C50B chÆn ®¸nh
cuéc hµnh qu©n t¸i chiÕm tuyÕn hµnh lang biªn giíi cña
®Þch ë khu vùc lé 1 gi¸p biªn giíi Campuchia.
§èi víi nhiÖm vô më m¶ng ë khu vùc nam, b¾c quèc lé 4,
Bé T lÖnh chiÕn dÞch quyÕt ®Þnh chän 8 x·: Héi C, Mü
Thµnh, Th¹nh Phó huyÖn Cai LËy, HËu Mü B¾c, HËu Mü
Nam vµ ThiÖn Mü huyÖn Çi BÌ, Mü An, §èc Binh KiÒu
huyÖn Mü An thuéc khu vùc b¾c quèc lé 4 lµm träng ®iÓm
sè 1. T¹i ®©y, ®èi ph¬ng cã 15 ®¹i ®éi b¶o an thuéc çc
liªn ®éi 72, 75 vµ 78 võa c¬ ®éng t¸c chiÕn, võa thay
nhau chiÕm gi÷ 45 ®ån bèt.
Ngay tõ cuèi th¸ng 6, ta sö dông mét bé phËn lùc
lîng cña Trung ®oµn 3 - S ®oµn 5, Trung ®oµn 24 cña
C30B, Trung ®oµn 320 chñ lùc Khu 8 nh»m tiªu diÖt yÕu
khu Thiªn Hé, ®¸nh b¹i qu©n cøu viÖn, g©y th«i ®éng toµn
m¶ng; ®ång thêi tËp trung ®¹i bé phËn bé ®éi chñ lùc cïng
bé ®éi ®Þa ph¬ng ®Èy m¹nh ho¹t ®éng më m¶ng trong
ph¹m vi 8 x·, gi¶i phãng 3 v¹n d©n. Ph¸t hiÖn ta chuÈn bÞ
tiÕn c«ng Thiªn Hé, Bé T lÖnh Vïng 4 chiÕn thuËt cña
qu©n ®éi Sµi Gßn véi ®iÒu Trung ®oµn 15 - S ®oµn 9 tõ
miÒn T©y vÒ Çi BÌ, h×nh thµnh tuyÕn ng¨n chÆn kÕt hîp
víi ®¸nh ph¸ hµnh lang c¬ ®éng cña ta, chñ yÕu lµ khu vùc
kªnh D¬ng V¨n D¬ng vµ kªnh Ngang.
Theo ®óng kÕ ho¹ch, ®ªm ngµy 2 r¹ng s¸ng ngµy 3-7,
Trung ®oµn 3 sö dông ho¶ lùc tËp kÝch c«ng sù, trËn ®Þa
ho¶ lùc cña ®èi ph¬ng ë yÕu khu Thiªn Hé; sö dông bé
binh tiÕn c«ng tiªu diÖt ®ån Mét Thíc, bøc rót çc ®ån
Kªnh Mét vµ Vµm Quang C. ChiÒu cïng ngµy, Trung

®oµn 24 vËn ®éng tiÕn c«ng ®Þch t¹i Êp Mü Trinh, x· Mü
Thµnh, lo¹i khái vßng chiÕn ®Êu 150 tªn, b¾t 15 tï binh,
thu 50 sóng, 11 m¸y PRC25. KÞp thêi lîi dông thêi c¬ nµy,
lùc lîng vò trang t¹i chç hç trî nh©n d©n nhanh chãng næi
dËy bao v©y çc ®ån bèt cña ®èi ph¬ng trªn tuyÕn lé 20,
diÖt ¸c, ph¸ k×m, ph¸ çc tr¹i tËp trung vµ Êp chiÕn lîc ë
x· HËu Mü B¾c vµ HËu Mü Nam, trë vÒ quª cò lµm ¨n.
Ngµy 4, Trung ®oµn 320 bÊt ngê tËp kÝch diÖt ®ån tÒ x·
HËu Mü B¾c, ®ån Bµ Cß vµ ®ån kªnh 28, g©y søc Ðp buéc
®Þch ë çc ®ån bèt trªn tuyÕn lé 20 (tõ ®Ëp ¤ng T¶i ®Õn
HËu Mü B¾c) rót ch¹y. TiÕp ®µ th¾ng lîi, ngµy 7, Trung
®oµn 3 v©y lÊn çc ®ån Chµ Lµ, GÇy (Th¹nh Phó), Vµm
Bang DÇy vµ Ng· N¨m; Trung ®oµn 320 vµ lùc lîng vò
trang ®Þa ph¬ng tæ chøc v©y lÊn çc ®ån §èc Binh KiÒu,
C©y Cßng, ng· t B»ng L¨ng vµ kªnh Kh¸ng ChiÕn (phÝa
nam kªnh NguyÔn V¨n TiÕp). ë khu vùc ®ån Chµ Lµ, tho¹t
®Çu, do chñ quan nªn lùc lîng v©y lÊn kh«ng thùc hiÖn
®îc kÕ ho¹ch ®Ò ra vµ ph¶i t¹m rót ra ngoµi ®Ó cñng cè.
TiÕp ®ã, ta tËp trung lùc lîng bao v©y, tiÕn c«ng ®ån Chµ
Lµ vµ ®Õn ngµy 13 míi døt ®iÓm ®îc môc tiªu. §¸nh
chiÕm ®îc ®ån Chµ Lµ, ta ®· g©y søc Ðp m¹nh, buéc ®Þch ë
çc ®ån GÇy (Th¹nh Phó) vµ Vµm Bang DÇy ph¶i nhanh
chãng th¸o ch¹y. §Õn ®©y, ta ®· më th«ng tuyÕn lé 20 vµ
kªnh NguyÔn V¨n TiÕp, gi¶i phãng 2.500 d©n.
§ång thêi víi ®ßn tiÕn c«ng qu©n sù, mòi tiÕn c«ng binh
vËn trªn ®Þa bµn më m¶ng 8 x· thuéc b¾c quèc lé 4 cña ta
còng ®îc ®Èy m¹nh. NhiÒu gia ®×nh binh sÜ vµ c«ng chøc
chÝnh quyÒn ®Þch ®îc çch m¹ng gi¸c ngé ®· tÝch cùc tham
gia phong trµo vËn ®éng con em bá hµng ngò cña qu©n Sµi
Gßn. ë Êp Phó Mü vµ Phong Mü x· Mü ThiÖn, lùc lîng
binh vËn ®· vËn ®éng ®îc 60 binh sÜ mang theo 40 sóng trë
vÒ víi nh©n d©n. T¹i hai x· Mü An vµ §èc Binh KiÒu, lùc
lîng binh vËn ®· gäi hµng 20 binh sÜ ®Þch, thu 18 sóng. T¹i
çc vïng gi¶i phãng, lùc lîng thanh niªn nam, n÷ kh«ng
nh÷ng ®· tù gi¸c, tÝch cùc tham gia c«ng t¸c çch m¹ng t¹i
x· Êp, mµ mét bé phËn quan träng trong sè hä lÇn lît ®îc
bæ sung vµo Qu©n gi¶i phãng hoÆc du kÝch Êp, x·. §ång
thêi, nh÷ng phong trµo mang tªn Thanh niªn §ång khëi,
Phô n÷ NguyÔn ThÞ Hång GÊm thu hót ngµy cµng ®«ng ®¶o
thanh niªn tham gia.
Sau nöa th¸ng tiÕn c«ng vµ næi dËy ®¸nh ph¸ b×nh
®Þnh ë khu vùc 8 x·, ta ®· lo¹i khái chiÕn ®Êu 1 tiÓu ®oµn,
2 ®¹i ®éi thuéc Trung ®oµn 15 vµ 3 ®¹i ®éi b¶o an; diÖt vµ
bøc hµng 20 ®ån bèt, trong ®ã kÕt hîp víi du kÝch tæ chøc
3 mòi gi¸p c«ng bøc rót 15 ®ån, gi¶i phãng hoµn toµn x·
Th¹nh Phó, ph¸ hÇu hÕt çc Êp chiÕn lîc, khu tËp trung
cña ®Þch thuéc çc x· HËu Mü B¾c, HËu Mü Nam, Mü
Thµnh, §èc Binh KiÒu, gi¶i phãng thªm 15.000 d©n.
Nh»m ng¨n chÆn søc tiÕn c«ng vµ næi dËy ®¸nh ph¸
b×nh ®Þnh ngµy cµng m¹nh mÏ vµ réng kh¾p cña ta, Bé T
lÖnh Vïng 4 chiÕn thuËt qu©n ®éi Sµi Gßn ®iÒu chØnh vµ
tËp trung lùc lîng, ph¬ng tiÖn ®èi phã. Ngµy 15-7,
chóng dïng 14 tiÓu ®oµn chñ lùc vµ b¶o an thuéc Liªn
®oµn 41 biÖt ®éng, Trung ®oµn 10 - S ®oµn 7, Trung
®oµn 15 - S ®oµn 9, Trung ®oµn 6 thiÕt gi¸p vµ mét sè
®¬n vÞ ho¶ lùc më cuéc hµnh qu©n nh»m gi¶i táa, t¸i chiÕm
tuyÕn lé 20 vµ kªnh NguyÔn V¨n TiÕp. §Ó chñ ®éng ®èi phã
cã hiÖu qu¶ víi ®èi ph¬ng, ta t¹m ho·n viÖc thùc hiÖn kÕ
ho¹ch ®¸nh døt ®iÓm yÕu khu Thiªn Hé, dån søc më m¶ng
trªn khu vùc kªnh Bang DÇy, kªnh 28, kªnh 3 nh»m c¨ng
kÐo qu©n ®Þch ra ®Ó tiªu diÖt.
Liªn tiÕp trong çc ngµy tõ 18 ®Õn 20-7, Trung ®oµn 24
sö dông mét bé phËn lùc lîng chÆn ®¸nh Trung ®oµn 15
cña qu©n ®éi Sµi Gßn cµn vµo HËu Mü B¾c. Do kh«ng n¾m
ch¾c ®Þch nªn ta kh«ng thùc hiÖn ®îc môc tiªu diÖt ®Þch,
mµ chØ yÓm trî cho du kÝch vµ nh©n d©n næi dËy bøc rót 5
®ån, gi¶i phãng hoµn toµn x· HËu Mü B¾c. §ªm 28, Trung
®oµn 24 chuyÓn sang tËp kÝch diÖt çc ®ån Vµm Níc Chïa,
Vµm §Êt SÐt råi rót vÒ khu vùc BÕn Tranh huyÖn Chî G¹o.
Cïng thêi gian trªn, sau khi tæ chøc chÆn ®¸nh cuéc
hµnh qu©n gi¶i to¶ cña Trung ®oµn 15 cña ®èi ph¬ng t¹i
khu vùc ng· n¨m HËu Mü kh«ng thµnh c«ng, Trung ®oµn 3 -
S ®oµn 5 chñ lùc MiÒn chuyÓn sang diÖt ®ån CÇu V¸n, hç
trî cho du kÝch vµ nh©n d©n bøc rót ®ån ThÊt Cao §µi,
®ån kªnh Bang DÇy. §Çu th¸ng 8, trung ®oµn ®îc lÖnh
rót vÒ HËu Mü Nam ®Ó cñng cè; riªng Trung ®oµn 320 tiÕp
tôc ph¸t triÓn tiÕn c«ng vÒ phÝa Ng· S¸u, tËp kÝch diÖt çc
®ån kªnh Chµ Lµ vµ kªnh Kh¸ng ChiÕn, ®ång thêi phèi
hîp víi lùc lîng c«ng binh qu©n khu vµ MiÒn, cïng lùc
lîng vò trang ®Þa ph¬ng ®¸nh c¾t çc ®êng 4, 20 vµ 12.
Phèi hîp víi ®ßn tiÕn c«ng qu©n sù, lùc lîng chÝnh
trÞ vµ binh vËn liªn tiÕp tæ chøc nh÷ng cuéc ®Êu tranh
trùc diÖn víi ®Þch t¹i çc chi khu, ®ån bèt, ph¶n ®èi çc
hµnh ®éng b¾n ph¸o, th¶ bom bõa b·i vµo çc khu d©n
c, ruéng vên cña nh©n d©n. ë Héi C, HËu Mü Nam,
Phó NhuËn, çc cuéc ®Êu tranh cã lóc thu hót tíi 200
ngêi tham gia. ë Mü An, nh©n d©n ®· tæ chøc phong
trµo ®Êu tranh chèng ®Þch sö dông xe léi níc cµn quÐt,
tµn ph¸ hoa mµu, vên tîc. X· HËu Mü B¾c cã phong
trµo "lµm s¹ch" xãm lµng b»ng viÖc vËn ®éng çc gia ®×nh
kh«ng cho ngêi th©n tham gia hµng ngò cña qu©n ®éi
Sµi Gßn; gi¶m sè gia ®×nh cã ngêi th©n ®i lÝnh tõ 170
xuèng cßn 30 vµo cuèi th¸ng 7-1972.
T¹i träng ®iÓm sè 2, tõ ngµy 3 ®Õn ngµy 7-6, Trung
®oµn 1 vµ Trung ®oµn 88 chñ lùc Khu 8 næ sóng tiÕn c«ng
®Þch trªn híng Phó Quý, NhÞ Mü, Mü Long. Trung ®oµn 1
tiÕn c«ng diÖt 2 ®ån Phó Quý vµ Cèng Béng, sau ®ã trô
l¹i ®¸nh b¹i cuéc hµnh qu©n gi¶i to¶ cña TiÓu ®oµn 402
vµ Liªn ®éi 73 b¶o an, diÖt gän 1 ®¹i ®éi. Trung ®oµn 88
bao v©y bøc rót ®ån C©y Me x· Mü Long. Ph¸t hiÖn ®îc
ý ®Þnh më m¶ng Phó Quý, NhÞ Quý, c¾t quèc lé 4 cña ta,
qu©n Sµi Gßn lËp tøc ®iÒu ®éng thªm lùc lîng b¶o an
®Õn øng phã. Còng chÝnh vµo thêi ®iÓm nµy, ë khu vùc
b¾c quèc lé 4, khÝ thÕ tiÕn c«ng vµ næi dËy më m¶ng t¹i 8
x· còng nh më l¹i m¶ng 3 Cai LËy B¾c ®ang ph¸t triÓn
thuËn lîi, buéc ®Þch ph¶i sö dông mét bé phËn quan
träng lùc lîng ®èi phã, ®Ó hë híng VÜnh Kim. Nh©n
thêi c¬ nµy, ta sö dông mét bé phËn nhá lùc lîng tiÕp
tôc k×m chÕ, nghi binh ®Þch ë Phó Quý, Mü Long, cßn ®¹i
bé phËn lùc lîng cña Trung ®oµn 1 vµ Trung ®oµn 88
nhanh chãng c¬ ®éng ®Õn vÞ trÝ tËp kÕt chuÈn bÞ tiÕn c«ng
VÜnh Kim.
Vµo 2 giê s¸ng ngµy 8-7, TiÓu ®oµn 510 - Trung ®oµn 88,
TiÓu ®oµn ®Æc c«ng 269, ®¹i ®éi huyÖn Ch©u Thµnh Nam
vµ ®éi biÖt ®éng thÞ trÊn ®· tiÕn c«ng chi khu VÜnh Kim -
më ®Çu ®ît 2 ®¸nh ph¸ b×nh ®Þnh, më m¶ng VÜnh Kim.
Sau 6 giê chiÕn ®Êu ¸c liÖt, ta ®· ®¸nh chiÕm mét sè môc
tiªu nh khu hµnh chÝnh, c«ng së tÒ x·, phßng vÖ d©n sù,
hËu cø Liªn ®éi 73 b¶o an, doanh tr¹i §¹i ®éi 287 b¶o an.
Lùc lîng ®èi ph¬ng cßn l¹i co côm chèng tr¶ quyÕt liÖt,
ta chuyÓn sang v©y lÊn. §Õn 10 giê cïng ngµy, ®èi ph¬ng
cho næ kho chøa ®¹n chi khu. Hµnh ®éng nµy cña ®èi
ph¬ng g©y ra cho ta mét sè th¬ng vong, mét sè n¬i ta
buéc ph¶i níi d·n vßng v©y. Lîi dông t×nh h×nh nµy, lùc
lîng ®Þch cßn l¹i rót s©u vµo trong chi khu cè thñ. Cïng
lóc, ®Þch huy ®éng 4 tiÓu ®oµn, liªn ®éi b¶o an, 1 giang
®oµn cña tiÓu khu §Þnh Têng ®Õn øng cøu.
Kiªn quyÕt c« lËp chi khu VÜnh Kim, chÆn ®øng qu©n
tiÕp viÖn cña ®èi ph¬ng, Trung ®oµn 1 c¬ ®éng lªn H÷u
§¹o, chÆn ®¸nh TiÓu ®oµn 402 b¶o an ®Þch, diÖt 120 tªn,
ph¸ huû 2 giang thuyÒn trªn kªnh NguyÔn TÊn Thµnh.
Trung ®oµn 88 chÆn ®¸nh TiÓu ®oµn 424 b¶o an ë khu
vùc nam VÜnh Kim. §ªm 8 r¹ng ngµy 9, ta hai lÇn tæ
chøc tiÕn c«ng uy hiÕp chi khu VÜnh Kim. Ngµy 9, Trung
®oµn 1 vËn ®éng tiÕn c«ng diÖt gän Liªn ®éi 99 vµ ®¸nh
thiÖt h¹i nÆng Liªn ®éi 46 b¶o an, lo¹i khái chiÕn ®Êu
h¬n 200 ®Þch, thu 60 sóng. Còng trong ngµy 9, ta liªn tôc
tËp kÝch ho¶ lùc cèi 60mm, §KZ 75 vµ H12 vµo chi khu
VÜnh Kim; ®Õn 21 giê, Trung ®oµn 1 vµ ®Æc c«ng diÖt gän
§¹i ®éi 204 b¶o an chèt s©u trong chi khu. Ngµy 10, ®îc
TiÓu ®oµn 200 - Trung ®oµn 88 t¨ng cêng, Trung ®oµn 1

c¬ ®éng chÆn ®¸nh cuéc hµnh qu©n gi¶i to¶ cña ®èi
ph¬ng trªn ®êng §«ng Hoµ, lo¹i khái chiÕn ®Êu 300
tªn, thu 60 sóng, sè sèng sãt th¸o ch¹y vÒ Long §Þnh.
Ngµy 11, qu©n ®éi Sµi Gßn sö dông Trung ®oµn 10 -
S ®oµn 7 chñ lùc ®Õn gi¶i to¶ VÜnh Kim. Lîi dông thêi c¬
nµy, Trung ®oµn 88 chØ ®Ó l¹i 1 tiÓu ®oµn tæ chøc v©y láng
chi khu VÜnh Kim, toµn bé lùc lîng cßn l¹i nhanh chãng
tiÕn c«ng më m¶ng ë Bµng Long, Tam B×nh, diÖt vµ bøc
hµng 3 ®ån Cµu Chïa, Ba TÐt, T©y Hoµ; Trung ®oµn 1 më
m¶ng Phó Quý, B×nh Trng, gì ®ån Cèng Béng (lÇn thø 2)
vµ 3 ®ån Phó Quý, Dõa §«i vµ T Th©n thuéc vïng 20/7.
Nh©n lóc ®èi ph¬ng tËp trung ®èi phã víi ®ßn tiÕn
c«ng qu©n sù cña lùc lîng vò trang ta, nh©n d©n nhiÒu
®Þa ph¬ng kÞp thêi næi dËy ®Êu tranh giµnh quyÒn lµm
chñ. 8.000 ngêi d©n ®· ph¸ r· çc Êp chiÕn lîc, khu tËp
trung cña qu©n Sµi Gßn ë hai bªn quèc lé 4, trë vÒ quª
cò. Còng thêi gian nµy, 112 thanh niªn ®· t×nh nguyÖn
gia nhËp lùc lîng vò trang çch m¹ng. VÒ binh vËn, ta
®· gi¸c ngé, gi¸o dôc 2.962 lît gia ®×nh binh sÜ qu©n Sµi
Gßn, sö dông 1.069 lît gia ®×nh vµo ®Êu tranh trùc tiÕp
trong çc ®ån bèt, vËn ®éng ®îc 246 binh lÝnh qu©n Sµi
Gßn bá ngò. Tiªu biÓu trong sè ®ã lµ 4 gia ®×nh binh sÜ
bèt CÇu SËp ®· vËn ®éng ®îc 9 lÝnh ph¶n chiÕn, nép cho
du kÝch 2 sóng; vî mét trëng Êp ë VÜnh Kim ®· vËn
®éng chång dÉn mét to¸n phßng vÖ d©n sù ra hµng çch
m¹ng, giao nép 10 sóng. §Æc biÖt, trong thêi gian v©y Ðp
chi khu VÜnh Kim, h»ng ngµy, ®· cã tõ 500 ®Õn 1.000
ngêi tõ çc ®Þa bµn Chî G¹o, Gß C«ng, Mü Tho kÐo ®Õn
c¨n cø cña ®èi ph¬ng t¹i ng· ba Chim Chim trªn quèc lé 4
®ßi chång con, båi thêng thiÖt h¹i ngêi vµ tµi s¶n.
Víi ba mòi gi¸p c«ng ®¸nh ph¸ b×nh ®Þnh, trong ®ît
th¸ng 7, t¹i m¶ng VÜnh Kim, ta lo¹i khái chiÕn ®Êu 827
tªn, diÖt 2 tiÓu ®oµn, 8 ®¹i ®éi, 1 trung ®éi, ®¸nh thiÖt h¹i
nÆng 2 liªn ®éi b¶o an, san b»ng 14 ®ån, gi¶i phãng gÇn
hÕt çc x· Phó Quý, NhÞ Quý, Bµng Long, B×nh Trng vµ
H÷u §¹o.
Song song víi qu¸ tr×nh ®Êu tranh, trong ®ît 2 ®¸nh
ph¸ b×nh ®Þnh, t¹i ®Þa bµn çc x· thuéc m¶ng VÜnh Kim,
ta ®· ph¸t triÓn ®îc 6 çn bé Êp, 258 héi viªn çc ®oµn
thÓ çch m¹ng vµ 14 ®¶ng viªn.
Kh¸c víi träng ®iÓm sè 1 vµ sè 2, träng ®iÓm sè 3 gåm
m¶ng Cai LËy B¾c - Ch©u Thµnh B¾c lµ ®Þa bµn mµ ®ît 1
chiÕn dÞch tiÕn c«ng tæng hîp ®¸nh ph¸ b×nh ®Þnh ta ®·
giµnh ®îc kÕt qu¶ rÊt quan träng. Vµo thêi ®iÓm nµy,
qu©n Sµi Gßn ®ang bÞ k×m ch©n ë VÜnh Kim, HËu Mü, nªn
®©y lµ ®Þa bµn chóng cha k×m chÆt nh nh÷ng n¬i kh¸c,
do vËy, ta cã ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó ph¸t triÓn lùc lîng
chÝnh trÞ, binh vËn, ®ång thêi ph¸t huy tèt nh÷ng kinh
nghiÖm ®¸nh ph¸ b×nh ®Þnh ®îc ®óc rót tõ ®ît tríc. §©y
thùc sù lµ nh÷ng nh©n tè rÊt c¬ b¶n cho ®ît 2 ®¸nh ph¸
b×nh ®Þnh ph¸t triÓn vµ giµnh thªm nh÷ng th¾ng lîi míi.
Ngµy 1-7, hai tiÓu ®oµn bé ®éi ®Þa ph¬ng tØnh Mü
Tho v©y Ðp vµ tiªu hao mét bé phËn lùc lîng ®èi ph¬ng
thuéc Liªn ®éi 75 b¶o an ®Þch. Ngµy 6, bé ®éi tØnh chuyÓn
sang v©y lÊn çc ®ån CÇu Vång, Xãm Chßi, Cèng HuÕ; bé
®éi huyÖn Cai LËy B¾c v©y ®ån La Cua, L¸ng BiÒn; §¹i
®éi 2 - TiÓu ®oµn ®Æc c«ng 279 tiÕn c«ng ®ån Kªnh Ba...
Ngµy 13, hai tiÓu ®oµn bé ®éi ®Þa ph¬ng tØnh Mü Tho
vËn ®éng tiÕn c«ng ®¸nh thiÖt h¹i nÆng çc tiÓu ®oµn 67
vµ 76 thuéc Liªn ®oµn 41 biÖt ®éng biªn phßng ®Þch tõ
VÜnh Kim lªn gi¶i to¶, lo¹i khái chiÕn ®Êu 250 tªn, b¾t 20
tï binh, thu 120 sóng vµ 8 m¸y PRC25. Ngµy 14, ta ®¸nh
®ån CÇu Vång, diÖt 25 tªn, sè cßn l¹i th¸o ch¹y ra ngoµi bÞ
ta phôc kÝch lo¹i khái chiÕn ®Êu thªm 1 trung ®éi n÷a.
Tríc nh÷ng th¾ng lîi liªn tiÕp cña ta, qu©n ®Þch ®ãng t¹i
çc ®ån bèt chïa PhËt §¸, cèng HuÕ, Kªnh Ba, Xãm
Chßi... véi v· th¸o ch¹y.
Ph¸t huy nh÷ng lîi thÕ cã ®îc, ta chØ ®Ó l¹i mét tiÓu
®oµn phèi hîp víi lùc lîng ®Þa ph¬ng vµ nh©n d©n Cai
LËy B¾c tiÕp tôc më m¶ng 3, toµn bé lùc lîng cßn l¹i cña
tØnh Mü Tho vµ huyÖn Ch©u Thµnh B¾c nhanh chãng ph¸t
triÓn tiÕn c«ng më m¶ng NhÞ B×nh - §iÒm Hy. Sau 4 ngµy
tiÕn c«ng (tõ 26 ®Õn 29-7), bªn c¹nh viÖc ®¸nh b¹i çc cuéc
hµnh qu©n gi¶i to¶ ®ån CÇu Sao vµ C©y Tr©m cña TiÓu
®oµn 402 b¶o an cña ®èi ph¬ng, ta ®· tiªu diÖt vµ bøc rót
thªm ®îc 7 ®ån, më réng vïng gi¶i phãng ra s¸t quèc
lé 4. Nh vËy, ®Õn hÕt th¸ng 7, t¹i m¶ng 3 Cai LËy B¾c vµ
Ch©u Thµnh B¾c, ta ®· gi¶i phãng hoµn toµn 5 x· Th¹nh
Phó, Mü H¹nh §«ng, Mü H¹nh Trung, T©n Héi, Mü
Phíc; gi¶i phãng c¬ b¶n 2 x· NhÞ B×nh vµ §iÒm Hy.
Cïng víi cuéc tiÕn c«ng ë çc ®Þa bµn träng ®iÓm, t¹i
nh÷ng ®Þa bµn phèi hîp, çc cuéc chiÕn ®Êu còng diÔn ra
s«i ®éng vµ ®¹t kÕt qu¶ tèt.
T¹i tØnh BÕn Tre, ho¹t ®éng më m¶ng trong ®ît 2

®îc chuyÓn sang huyÖn Má Cµy Nam. Trªn híng chñ
yÕu (gåm 3 x· B×nh Kh¸nh, Phíc HiÖp vµ An §Þnh),
®Çu th¸ng 7, ®èi ph¬ng rót Trung ®oµn 10 - S ®oµn 7
khái BÕn Tre, thay vµo ®ã chóng thµnh lËp ChiÕn ®oµn
A víi biªn chÕ 3 tiÓu ®oµn 413, 415, 418 b¶o an; trong
khi ®ã, tØnh thµnh lËp Trung ®oµn §ång Khëi víi 3 tiÓu
®oµn bé binh 263, 516, 590 vµ TiÓu ®oµn 560 ®éc lËp, ra
m¾t t¹i x· B×nh Kh¸nh. Lîi thÕ vÒ lùc lîng vò trang lµ
mét ®¶m b¶o ch¾c ch¾n cho ho¹t ®éng chèng ph¸ b×nh
®Þnh ®ît 2 cña qu©n vµ d©n BÕn Tre thµnh c«ng.
Sau trËn phèi hîp chiÕn ®Êu cña ®Æc c«ng tØnh kÕt hîp
víi ®éi binh vËn diÖt gän 1 ®ån, bé ®éi tØnh tæ chøc phôc
kÝch ®¸nh b¹i 4 ®¹i ®éi b¶o an ®Õn øng cøu; du kÝch hç trî
quÇn chóng ph¸ 3 ®ån, më ®Çu phong trµo tiÕn c«ng vµ næi
dËy m¹nh mÏ trªn kh¾p ®Þa bµn toµn tØnh. §ªm 9, theo kÕ
ho¹ch, ®Æc c«ng tØnh tËp kÝch chi khu Má Cµy, nhng do
n¾m quy luËt thuû triÒu kh«ng ch¾c nªn trËn ®¸nh kh«ng
thùc hiÖn ®îc. Ta buéc ph¶i chuyÓn sang thùc hiÖn
ph¬ng ¸n diÖt tõng tiÓu ®oµn b¶o an ®Õn cøu viÖn, kiªn
tr× b¸m trô më m¶ng trªn diÖn réng. V× thÕ, mét bé phËn
bé ®éi tØnh nhanh chãng ph©n t¸n lùc lîng xuèng hËu
thuÉn cho çc Êp x· tæ chøc bao v©y bøc rót çc ®ån Phíc
HiÖp, Phíc H¶o, B×nh Kh¸nh. Ngµy 14, ho¶ lùc §KZ ®¹i
®éi trî chiÕn tØnh ®¸nh sËp l« cèt ®ån Phíc §iÒn. §èi
ph¬ng ®a TiÓu ®oµn 418 ®Õn gi¶i to¶ bÞ Trung ®oµn
§ång Khëi lo¹i khái vßng chiÕn ®Êu 290 tªn, thu 20 sóng.
Ngµy 16, Trung ®oµn §ång Khëi vµ TiÓu ®oµn 560 l¹i
®¸nh b¹i TiÓu ®oµn 415 b¶o an ®Õn gi¶i to¶ ®ån Phíc
HiÖp, diÖt 2 ®¹i ®éi, ®¸nh thiÖt h¹i nÆng ®¹i ®éi cßn l¹i.
Ph¸t huy th¾ng lîi, ta ®Èy m¹nh tiÕn c«ng b»ng ba mòi ë
B×nh Kh¸nh, An §Þnh, bøc hµng, bøc rót mét sè ®ån, ph¸
thÕ k×m kÑp, giµnh quyÒn lµm chñ ë mét sè xãm Êp.
TiÕp tôc ph¸t triÓn thÕ tiÕn c«ng, ®ªm 23-7, ®Æc c«ng
cïng du kÝch ®¸nh chi khu chî An §Þnh, buéc ®èi ph¬ng
ph¶i tËp trung qu©n ®Õn øng cøu. Ngµy 26 vµ 27-7, lùc
lîng c¬ ®éng ®Õn øng cøu chi khu chî An §Þnh ®· bÞ
Trung ®oµn §ång Khëi vµ ®¹i ®éi trî chiÕn tØnh phôc kÝch,
lo¹i khái vßng chiÕn ®Êu TiÓu ®oµn 405 vµ ®¸nh thiÖt h¹i
nÆng çc tiÓu ®oµn 401, 413, 433 b¶o an cña ®èi ph¬ng.
Cïng thêi gian trªn, h»ng ngµy cã tõ 100 ®Õn 200 ngêi
nhµ binh sÜ ®Õn çc khu ®ãng qu©n cña nh÷ng ®¬n vÞ b¶o
an tuyªn truyÒn vµ kªu gäi chång, con trë vÒ víi çch
m¹ng. Do vËy, trong th¸ng 7, ®· cã 200 binh sÜ b¶o an ®Þch
bá ngò, r· ngò. Sau 10 ngµy chiÕn ®Êu, lùc lîng vò trang
BÕn Tre ®· ®¸nh quþ ChiÕn ®oµn A b¶o an, bao v©y, bøc
rót hÇu hÕt ®ån bèt, gi¶i phãng x· Phíc HiÖp vµ 12 Êp
thuéc x· B×nh Kh¸nh, An §Þnh.
Thi ®ua víi híng chñ yÕu, trªn híng thø yÕu, TiÓu
®oµn 263 cïng lùc lîng vò trang t¹i chç diÖt hai ®¹i ®éi
b¶o an, bøc hµng, bøc rót 6 ®ån, gi¶i phãng x· Thµnh
Thíi, diÖt ®ån Giång Vâ vµ bao v©y nhiÒu ®ån thuéc x· An
Thíi. T¹i Giång Tr«m, lùc lîng vò trang vµ nh©n d©n bao
v©y 50 ®ån, diÖt 1 ®ån, bøc rót 14 ®ån, gi¶i phãng 3 x·
L¬ng Phó, ThuËn §iÒn, Long Mü vµ 8 Êp kh¸c. ë Ch©u
Thµnh, ta gi¶i phãng 6 Êp. T¹i Th¹nh Phó vµ B×nh §¹i, ta

bao v©y 60 ®ån, më nhiÒu lâm c¨n cø.
T¹i Gß C«ng, lùc lîng bé ®éi tØnh b¸m trô v÷ng ch¾c
®Þa bµn Hoµ §ång, tæ chøc tiÕn c«ng vµ truy kÝch lo¹i
khái vßng chiÕn ®Êu nhiÒu sinh lùc vµ ph¬ng tiÖn chiÕn
tranh cña ®èi ph¬ng, gi¶i phãng 6 Êp thuéc x· §ång
S¬n, t¹o thÕ ®øng ch©n v÷ng ch¾c cho lùc lîng vò trang
t¸c chiÕn hç trî nh©n d©n ®¸nh ph¸ b×nh ®Þnh, më réng
çc lâm gi¶i phãng.
Nh vËy, qua ®ît 2 chiÕn dÞch tiÕn c«ng tæng hîp ®¸nh
ph¸ b×nh ®Þnh ë chiÕn trêng Khu 8 diÔn ra trong
th¸ng 7-1972, ta ®· lo¹i khái vßng chiÕn ®Êu ChiÕn ®oµn A
b¶o an BÕn Tre vµ Liªn ®oµn 41 biÖt ®éng qu©n (lÇn 2);
tiªu diÖt 7 tiÓu ®oµn, liªn ®éi, 15 ®¹i ®éi chñ lùc vµ b¶o an;
®¸nh thiÖt h¹i 13 tiÓu ®oµn vµ liªn ®éi kh¸c; ph¸ huû, ph¸
háng nhiÒu ph¬ng tiÖn chiÕn tranh. Phèi hîp víi tiÕn
c«ng diÖt ®Þch, lùc lîng vò trang t¹i chç vµ nh©n d©n ®·
diÖt, bøc rót 63 ®ån, gi¶i phãng 5 x· vµ nhiÒu Êp, t¹o ra
nh÷ng m¶ng gi¶i phãng t¬ng ®èi liªn hoµn.
§¸nh gi¸ kÕt qu¶ ho¹t ®éng ®ît 2, Héi nghÞ Ban ChØ
®¹o chiÕn dÞch vµ Thêng vô Khu uû Khu 8 häp ngµy 23-7
nhËn ®Þnh: §©y lµ mét th¾ng lîi lín, cã tiÕn bé míi, më
ra kh¶ n¨ng míi cã ý nghÜa quan träng. Ta ®· h×nh
thµnh thÕ chiÕn dÞch trªn hai khu vùc biªn giíi vµ nam
b¾c ®êng 4 ®óng theo ý ®Þnh ®Ò ra ban ®Çu, c¨ng, k×m,
hót, më trªn nhiÒu híng, ®a träng ®iÓm chiÕn dÞch
xuèng nam b¾c ®êng 4, lµm ®èi ph¬ng bÊt ngê bÞ ®éng
®èi phã, b¶o an ®Þch bÊt lùc, chñ lùc ®Þch còng bÞ ®¸nh
®au, thÕ vµ lùc cña ®èi ph¬ng suy yÕu mét bíc míi. Ta
cã ®iÒu kiÖn ®Ó kÕt hîp ba thø qu©n, ba mòi, tiÕp tôc
ph¸t triÓn thÕ chiÕn dÞch tiÕn c«ng tæng hîp ®¸nh ph¸
b×nh ®Þnh cña ®Þch, më m¶ng, më vïng. §©y chÝnh lµ
nh÷ng thuËn lîi rÊt c¬ b¶n ®Ó qu©n vµ d©n Khu 8 v÷ng
bíc tiÕn vµo ®ît 3 chiÕn dÞch giµnh thªm nh÷ng th¾ng
lîi míi. ChØ lÖnh nhiÖm vô chiÕn dÞch x¸c ®Þnh râ trong
®ît 3 ph¶i: "®éng viªn nç lùc ba thø qu©n, kÕt hîp næi
dËy vµ tiÕn c«ng ®¸nh b¹i mét bíc (n÷a) b×nh ®Þnh cña
®Þch, giµnh th¾ng lîi ë chiÕn trêng gãp phÇn giµnh
th¾ng lîi ngo¹i giao ë Pari, ph¸t triÓn tiÕn c«ng më m¶ng
nam b¾c quèc lé 4, ph¸t triÓn më m¶ng ë BÕn Tre, më
lâm ë Gß C«ng, Chî G¹o, KiÕn Phong" 1.
Nh÷ng th¸ng cuèi cña n¨m 1972, cuéc giao chiÕn
gi÷a ta vµ ®Þch diÔn ra v« cïng quyÕt liÖt trªn kh¾p chiÕn
trêng miÒn Nam. T¹i Khu 8, ta tiÕp tôc t¨ng cêng
thªm bé ®éi chñ lùc vµ x¸c ®Þnh híng tiÕn c«ng chñ yÕu
vÉn lµ ®Þa bµn nam vµ b¾c quèc lé 4. Trong khi ®ã, qu©n
®éi Sµi Gßn còng nhanh chãng c¬ ®éng S ®oµn 9 bé binh
vµ 1 trung ®oµn thiÕt gi¸p xuèng khu vùc ta më chiÕn
dÞch; ®ång thêi ®a lùc lîng b¶o an çc tØnh ®Õn t¨ng
cêng cho çc ®Þa bµn träng ®iÓm: 12 tiÓu ®oµn, liªn ®éi
cho Mü Tho, 5 tiÓu ®oµn, liªn ®éi cho BÕn Tre. Ngoµi ra,
lóc nµy B52 t¨ng cêng ®¸nh ph¸ vµo nh÷ng môc tiªu
nghi cã lùc lîng vò trang ta Ðm qu©n. Trung tuÇn th¸ng
_____________
kÕt chiÕn dÞch tiÕn c«ng tæng hîp ®¸nh ph¸ b×nh ®Þnh trªn ®Þa
bµn Qu©n khu 8, Tl®d.
8-1972, Qu©n ®oµn 4 cña qu©n Sµi Gßn më cuéc hµnh

qu©n cµn quÐt, ®¸nh ph¸ vïng míi gi¶i phãng, nh»m
ng¨n chÆn hµnh lang vËn chuyÓn cña ta, lÊn chiÕm l¹i
kªnh NguyÔn V¨n TiÕp vµ mét sè lâm gi¶i phãng cña ta,
b¶o vÖ quèc lé 4. Cïng víi cuéc hµnh qu©n nµy, ®èi
ph¬ng cßn më nh÷ng cuéc hµnh qu©n c¶nh s¸t t¹i
nh÷ng vïng chóng ®ang kiÓm so¸t ®Ó ng¨n chÆn quÇn
chóng næi dËy giµnh quyÒn lµm chñ.
§Ó kh«i phôc l¹i quËn lþ K«ngp«ng TrµbÐc, kh«i phôc
l¹i tuyÕn biªn giíi mµ qu©n Sµi Gßn võa chiÕm l¹i cuèi
th¸ng 7, thu hót ®èi ph¬ng lªn ®èi phã ®Ó ta ®¸nh ph¸
b×nh ®Þnh ë ®ång b»ng, C50 1 vµ lùc lîng t¨ng cêng gåm:
Trung ®oµn 207 thuéc C30B, Trung ®oµn 2 - S ®oµn 5, 1
tiÓu ®oµn c¬ giíi vµ 3 tiÓu ®oµn thuéc Qu©n khu 203
Campuchia phèi hîp më cuéc ph¶n c«ng qu©n ®èi ph¬ng,
gi¶i to¶ biªn giíi. Ngµy 6-8, ta ®¸nh tan 2 tiÓu ®oµn Lon
Non, gi¶i phãng K¨ng Soay, lùc lîng cßn l¹i cña Lon Non
co côm vÒ cè thñ t¹i S¨ngkª Ch«ng vµ K«ngp«ng TrµbÐc.
Ta tæ chøc v©y chÆt vµ ®ét ph¸ tiÕn c«ng trong suèt 3 ngµy
nhng kh«ng thµnh c«ng. Ngµy 22, ®Þch tËp trung lùc
lîng gi¶i to¶ ®îc K«ngp«ng TrµbÐc. Sang th¸ng 9, ®îc
Trung ®oµn 271 thuéc C30B tõ biªn giíi KiÕn Têng lªn
t¨ng cêng, tõ ngµy 6 ®Õn ngµy 11-9, ta ®· tiªu diÖt vµ
®¸nh thiÖt h¹i nÆng 10 tiÓu ®oµn qu©n Lon Non, gi¶i phãng
K«ngp«ng TrµbÐc, ®Èy toµn bé lùc lîng cßn l¹i cña ®èi
ph¬ng ra khái khu vùc nói S¬ Çch, Tµ Cóc ®Õn ®«ng Sa
_____________
1. §¬n vÞ t¬ng ®¬ng s ®oµn, lµm nhiÖm vô b¶o vÖ hµnh lang
c¨n cø nam b¾c ®êng 1 ë khu vùc biªn giíi ViÖt Nam - Campuchia.
Thia. Çc liªn ®oµn 4 vµ 7 biÖt ®éng Sµi Gßn buéc ph¶i kÐo
lªn ®èi phã. §iÒu ®ã t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho híng chñ
yÕu chiÕn dÞch ®¸nh ph¸ b×nh ®Þnh ë ®ång b»ng ph¸t triÓn
vµ giµnh th¾ng lîi.
Phèi hîp chÆt chÏ víi ho¹t ®éng ph¶n c«ng ë biªn giíi
vµ tiÕp ®µ th¾ng lîi cña th¸ng 7 (®ît hai), ®ît ba chiÕn
dÞch ®¸nh ph¸ b×nh ®Þnh, më m¶ng, më vïng còng diÔn ra
rÊt khÈn tr¬ng vµ s«i næi. Tríc nhÊt, t¹i vïng 20/7, ®Çu
th¸ng 8, Trung ®oµn 88 tËp kÝch diÖt ®ån Mü Long, ®¸nh
thiÖt h¹i nÆng TiÓu ®oµn 2 - Trung ®oµn 15 qu©n ®éi Sµi
Gßn. Gi÷a th¸ng 8, Trung ®oµn 88 cïng lùc lîng ®Þa
ph¬ng tæ chøc v©y Ðp Tam B×nh, bøc rót 7 l« cèt, sau ®ã
trô l¹i ®¸nh b¹i lùc lîng S ®oµn 9 ®Õn gi¶i to¶, ®¸nh
thiÖt h¹i nÆng 2 tiÓu ®oµn, diÖt gän 3 ®¹i ®éi ®Þch. ë b¾c
Çi BÌ, mét bé phËn S ®oµn 5, Trung ®oµn 320 (thiÕu)
cïng lùc lîng ®Þa ph¬ng vµ nh©n d©n liªn tôc tiÕn c«ng
vµ næi dËy diÖt ®Þch, më m¶ng ë khu vùc nam vµ b¾c kªnh
NguyÔn V¨n TiÕp (®o¹n tõ Thiªn Hé ®Õn Çi BÌ). Trung
®oµn 3 - S ®oµn 5 cã TiÓu ®oµn 1 - Trung ®oµn 1 t¨ng
cêng, tiÕn c«ng ®Þch trªn híng Mü L¬ng, v©y ®ån §Êt
SÐt. TiÓu ®oµn 2 - Trung ®oµn 1 vµ mét sè ®¬n vÞ binh
chñng S ®oµn 5 ®¸nh ®Þch trªn ®êng 20. Bé ®éi vµ du
kÝch Çi BÌ tæ chøc v©y Ðp ®ån bèt, diÖt 1 trung ®éi b¶o an
cña ®èi ph¬ng nèng ra gi¶i to¶.
Song song víi träng ®iÓm 20/7 vµ b¾c Çi BÌ, trªn ®Þa
bµn phèi hîp, ho¹t ®éng ®¸nh ph¸ b×nh ®Þnh, më réng
vïng gi¶i phãng cña qu©n vµ d©n ®Þa ph¬ng n¬i ®©y
còng diÔn ra m¹nh mÏ vµ ®¹t kÕt qu¶ tèt. T¹i BÕn Tre,
®Çu th¸ng 8, Trung ®oµn 1 (thiÕu) chñ lùc Khu 8 cïng
çc ®¹i ®éi ®Þa ph¬ng t¹i chç bÊt ngê tiÕn c«ng Phó Tóc,
Têng §a, T©n Lîi huyÖn Ch©u Thµnh. Ngµy 11-8,
Trung ®oµn 1 phôc kÝch ®¸nh qu©n t¨ng viÖn cña ®èi
ph¬ng trªn ®êng BÕn Tre - Sãc S¶i, diÖt 4 xe qu©n sù
vµ 1 ®¹i ®éi thuéc TiÓu ®oµn 401, ®¸nh thiÖt h¹i TiÓu
®oµn 420 vµ Liªn ®éi 117 b¶o an, lo¹i khái chiÕn ®Êu
200 tªn ®Þch. Nh©n thêi c¬ thuËn lîi nµy, Trung ®oµn
§ång khëi cïng víi 2 ®¹i ®éi ®Æc c«ng, bé ®éi ®Þa ph¬ng
huyÖn më ®ît tiÕn c«ng vµo träng ®iÓm Má Cµy B¾c;
TiÓu ®oµn 560 vµ 1 ®¹i ®éi ®Æc c«ng tiÕn c«ng më m¶ng
ë Má Cµy Nam. Ngµy 12, Trung ®oµn §ång khëi tiªu
diÖt 1 ®¹i ®éi cña TiÓu ®oµn 418, tiªu hao nÆng 1 ®¹i ®éi
cña TiÓu ®oµn 401 b¶o an.
§Ó cøu v·n t×nh thÕ, ®èi ph¬ng tËp trung c¶ chñ lùc
vµ b¶o an kÕt hîp víi ho¶ lùc phi ph¸o vµ B52 më nhiÒu
cuéc hµnh qu©n cµn quÐt vµo çc lâm gi¶i phãng cña ta.
Liªn ®oµn 21 ®Æc nhiÖm h¶i qu©n phong to¶ tuyÕn s«ng
Hµm Lu«ng; Trung ®oµn 14 - S ®oµn 9 vµ b¶o an hµnh
qu©n gi¶i to¶ khu vùc Ch©u Thµnh - Má Cµy. Tríc thÕ
®Þch m¹nh, TØnh ®éi BÕn Tre quyÕt ®Þnh ®a çn bé xuèng
çc Êp, x· ®Ó bµn ph¬ng ¸n hµnh ®éng vµ chØ ®¹o phong
trµo. Do vËy, trong 4 ngµy (tõ 14 ®Õn 17-8), toµn tØnh ®·
sö dông 13 c¬ së néi øng ph¸t ®éng nh©n d©n t¹i chç næi
dËy ph¸ døt ®iÓm 7 ®ån ë NhuËn Phó T©n, Mü Phíc
Trung, Hng Kh¸nh Trung vµ Thµnh An; bøc rót 15 ®ån,
vËn ®éng binh lÝnh 5 ®ån kh¸c lµm binh biÕn, t¹o ®iÒu
kiÖn cho nh©n d©n 25 Êp næi dËy giµnh quyÒn lµm chñ.
Cïng thêi gian, t¹i ®Þa bµn Má Cµy Nam, ba mòi gi¸p
c«ng cña ta ®· bao v©y, bøc rót 9 ®ån däc theo tuyÕn
§Þnh Thuû - An Ng¶i.
Trªn híng BÕn Tranh, Chî G¹o, Gß C«ng, ®Çu th¸ng 8,
sau khi diÖt ®ån Vµm Níc Chïa ë khu vùc kªnh 28,
Trung ®oµn 24 thuéc C30B nhanh chãng c¬ ®éng xuèng
më m¶ng t¹i vïng yÕu BÕn Tranh - Chî G¹o. Ph¸t hiÖn
®îc ý ®Þnh cña ta, ngµy 15-8, qu©n Sµi Gßn sö dông
Trung ®oµn 15 - S ®oµn 9 më cuéc hµnh qu©n ph¸ chuÈn
bÞ cña ta, gi¶i to¶ vïng Cñ Chi - Phó Mü. Do vËy, ngµy 18,
Trung ®oµn 24 tiÕn c«ng vµo Phó Mü trong t×nh thÕ mÊt
yÕu tè bÊt ngê, bÞ ®èi ph¬ng dïng B52 vµ ph¸o binh chÆn
®¸nh d÷ déi, nªn chØ bøc rót ®îc 1 ®ån. §Çu th¸ng 9,
Trung ®oµn 24 vµ TiÓu ®oµn 514 (Mü Tho) c¬ ®éng xuèng
Chî G¹o, Gß C«ng hç trî cho lùc lîng vò trang t¹i chç vµ
nh©n d©n më m¶ng, më vïng vµ dÇn chuyÓn thÕ ®îc
vïng Phó Mü - Cñ Chi vµ mét sè lâm gi¶i phãng ë vïng
yÕu Chî G¹o, Gß C«ng, ®a çn bé, ®¶ng viªn vÒ b¸m trô,
mãc nèi x©y dùng c¬ së, chuÈn bÞ thùc lùc cho phong trµo
®¸nh ph¸ b×nh ®Þnh, giµnh quyÒn lµm chñ.
Cïng víi nh÷ng ho¹t ®éng s«i næi vµ m¹nh mÏ ë kh¾p
çc ®Þa ph¬ng, trong ®ît 3 chiÕn dÞch, ho¹t ®éng ®¸nh
ph¸ giao th«ng, tËp kÝch vµo çc c¨n cø, kho tµng dù tr÷
vËt chÊt chiÕn tranh cña qu©n Sµi Gßn còng thu ®îc
nh÷ng kÕt qu¶ quan träng. Trong th¸ng 8 vµ 9, TiÓu ®oµn
c«ng binh 27 cña MiÒn, çc ®éi c«ng binh qu©n khu liªn
tiÕp ®¸nh ®Þch trªn quèc lé 4, c¾t giao th«ng çc ®o¹n Bng
M«n - Cai LËy, Cai LËy - An H÷u trong nhiÒu giê mçi lÇn.
Lùc lîng ®Æc c«ng níc vµ c«ng binh ph¸ huû, ph¸ háng
nhiÒu tµu, thuyÒn qu©n sù cña ®èi ph¬ng c¬ ®éng trªn

çc s«ng TiÒn, Hµm Lu«ng, Chî G¹o. Hai tiÓu ®oµn ®Æc
c«ng vµ ba tiÓu ®oµn ph¸o binh qu©n khu tæ chøc nhiÒu
®ît tËp kÝch, b¾n ph¸ vµo c¨n cø §ång T©m, ThÎ 23, chi
khu Cai LËy, Long §Þnh, trung t©m huÊn luyÖn Hïng
V¬ng, TrÇn Quèc To¶n. TiÓu ®oµn 318 ®Æc c«ng tËp kÝch
tæng kho chiÕn lîc B×nh §øc, ph¸ huû 2 v¹n tÊn hµng ho¸
cña ®Þch. §©y lµ nh÷ng ho¹t ®éng gãp phÇn quan träng vµo
th¾ng lîi cña ®ît 3 chiÕn dÞch ®¸nh ph¸ b×nh ®Þnh, giµnh
®Êt, giµnh d©n, më thÕ míi vµ lùc míi ë Khu 8.
So víi ®ît 1 vµ 2 chiÕn dÞch tæng hîp ®¸nh ph¸ b×nh
®Þnh ë Khu 8, trong ®ît 3, ta ph¶i ®èi mÆt víi nh÷ng khã
kh¨n lín: nhiÒu ®¬n vÞ ph¶i chuyÓn ®Þa bµn, mét sè ®¬n
vÞ kh¸c kh«ng xuèng ®îc ®Þa bµn nh ý ®Þnh, hÇu hÕt
çc ®¬n vÞ ®Òu tham gia chiÕn ®Êu liªn tôc nhiÒu ngµy,
qu©n sè, vò khÝ cha kÞp bæ sung, c¬ quan chØ ®¹o, chØ
huy liªn tôc bÞ ®èi ph¬ng ®¸nh ph¸... Song, do nç lùc cao
cña c¶ bé ®éi chñ lùc, ®Þa ph¬ng vµ nh©n d©n, nªn ta ®·
giµnh ®îc nh÷ng th¾ng lîi rÊt quan träng: Lo¹i khái
vßng chiÕn ®Êu 13.000 tªn çc lo¹i, tiªu diÖt 6 tiÓu ®oµn,
13 ®¹i ®éi, ®¸nh thiÖt h¹i nÆng 18 tiÓu ®oµn, c¨n cø chØ
huy ThÎ 23, b¾n r¬i 20 m¸y bay, b¾n ch×m, b¾n háng 32
tµu thuyÒn qu©n sù, ph¸ huû, ph¸ háng 120 xe qu©n sù,
thu 1.200 sóng... Bªn c¹nh ®ã, ta ®· diÖt vµ bøc hµng, bøc
rót hµng tr¨m ®ån bèt, gi¶i phãng thªm 4 x· vµ nhiÒu Êp,
më thªm nhiÒu lâm míi, chuyÓn thÕ lµm chñ ë mét sè
vïng yÕu, ph¸t triÓn ®îc nhiÒu c¬ së, du kÝch, tæ ®éi binh
vËn ë çc ®Þa ph¬ng.
Tr¶i qua 93 ngµy ®ªm ho¹t ®éng víi ba ®ît tiÕn c«ng
vµ næi dËy ®¸nh ph¸ b×nh ®Þnh, qu©n vµ d©n Khu 8 ®· lo¹i
khái chiÕn ®Êu 34.636 tªn, tiªu diÖt 16 tiÓu ®oµn vµ liªn
®éi, 49 ®¹i ®éi, 22 trung ®éi; ®¸nh quþ Trung ®oµn 15 -
S ®oµn 9, Liªn ®oµn 41 biÖt ®éng qu©n biªn phßng vµ
ChiÕn ®oµn A b¶o an BÕn Tre; b¾n r¬i 60 m¸y bay, ph¸
huû 126 xe M113, 179 xe qu©n sù, 13 tµu, 37 khÈu ph¸o,
21 kho; thu 3.222 sóng çc lo¹i, 261 m¸y th«ng tin... §ång
thêi, ta diÖt, bøc hµng, bøc rót 356 ®ån bèt, ®¸nh thiÖt h¹i
nÆng çc chi khu Long Khèt, VÜnh Kim, yÕu khu Ba Dõa,
c¨n cø chØ huy ThÎ 23; gi¶i phãng 27 x·, 240 Êp víi
240.000 d©n... Cïng víi qu¸ tr×nh tiÕn c«ng vµ næi dËy
tæng hîp ®¸nh ph¸ b×nh ®Þnh, lùc lîng vò trang t¹i chç
cña ta cã bíc ph¸t triÓn m¹nh: hÇu hÕt çc x· ®Òu cã
trung ®éi du kÝch, mét sè x· cã hai trung ®éi hoÆc ®¹i ®éi
du kÝch; cÊp huyÖn ®a sè cã ®¹i ®éi bé ®éi tËp trung, mét
sè huyÖn cã hai hoÆc ba ®¹i ®éi. Toµn khu ph¸t triÓn thªm
®îc 547 ®¶ng viªn, 1.050 ®oµn viªn thanh niªn, 2.400 héi
viªn phô n÷, 2.650 héi viªn n«ng héi 1. Nh÷ng th¾ng lîi
nµy ®· lµm thay ®æi côc diÖn chiÕn trêng, gãp phÇn quan
träng vµo viÖc t¹o thÕ vµ lùc cho toµn miÒn Nam, tríc hÕt
lµ trùc tiÕp ®¶m b¶o v÷ng ch¾c cho lùc lîng vò trang vµ
nh©n d©n Khu 8 tiÕn lªn giµnh thªm nh÷ng th¾ng lîi lín
h¬n trong nh÷ng n¨m tiÕp sau.
_____________
1. Bé Quèc Phßng - ViÖn LÞch sö qu©n sù ViÖt Nam: ChiÕn
dÞch tiÕn c«ng tæng hîp Qu©n khu 8 (®ång b»ng s«ng Cöu Long)
n¨m 1972, Nxb. Qu©n ®éi nh©n d©n, Hµ Néi, 1987, tr. 80 - 81.
Cïng n»m trªn vïng ®ång b»ng s«ng Cöu Long,

nhng ®Õn cuèi n¨m 1971, kÕ ho¹ch b×nh ®Þnh cña qu©n
Sµi Gßn ë Khu 9 ®· bÞ ch÷ng l¹i. HÇu hÕt çc ®¬n vÞ ®¶m
®¬ng nhiÖm vô hµnh qu©n cµn quÐt phôc vô b×nh ®Þnh
cña ®èi ph¬ng (tiªu biÓu nhÊt lµ S ®oµn 21) ®· bÞ lùc
lîng vò trang ta ®¸nh thiÖt h¹i nÆng. §Ó gi÷ v÷ng
nh÷ng vïng ®Êt ®ai vµ d©n c võa giµnh ®îc, ®ång thêi
tiÕp tôc ®Èy m¹nh phong trµo ®Êu tranh ®¸nh ph¸ b×nh
®Þnh lªn nh÷ng bíc míi, hiÖu qu¶ cao h¬n, theo chØ lÖnh
t¸c chiÕn n¨m 1972 cña Trung ¬ng Côc vµ Bé T lÖnh
MiÒn, Bé T lÖnh Qu©n khu 9 khÈn tr¬ng triÓn khai
thùc hiÖn ®ît tiÕn c«ng vµ næi dËy tæng hîp ®¸nh ph¸
b×nh ®Þnh, víi tªn gäi ChiÕn dÞch NguyÔn HuÖ II. §©y lµ
®ît ®îc tæ chøc thµnh nhiÒu cao ®iÓm kÐo dµi tõ th¸ng 4
®Õn th¸ng 6-1972. §Þa bµn U Minh vµ Ch¬ng ThiÖn ®îc
x¸c ®Þnh lµ träng ®iÓm 1, VÜnh Trµ lµ träng ®iÓm 2 cña
chiÕn dÞch. Ngoµi ra ë çc tØnh, ta còng x¸c ®Þnh mét sè
khu vùc träng ®iÓm mµ nh÷ng khu vùc nµy cã liªn quan
trùc tiÕp ®Õn träng ®iÓm chiÕn dÞch nh: Giång RiÒng
(R¹ch Gi¸), Mü Xuyªn (Sãc Tr¨ng), Long Mü (CÇn Th¬).
Môc tiªu chiÕn dÞch ®îc x¸c ®Þnh lµ gi¶i phãng c¬ b¶n U
Minh, Cµ Mau, më mét sè m¶ng ë Ch¬ng ThiÖn ®Ó lµm
bµn ®¹p tiÕn c«ng ph¸ thÕ b×nh ®Þnh, k×m kÑp cña ®èi
ph¬ng; më mét sè m¶ng ë vïng lóa B¹c Liªu, CÇn Th¬,
t¹o ra nh÷ng c¬ së v÷ng ch¾c ®Ó ph¸t triÓn tiÕn c«ng vµ
næi dËy më réng vïng gi¶i phãng ë miÒn T©y Nam Bé.
Víi ý ®Þnh t¸c chiÕn nh trªn, t¹i khu vùc träng ®iÓm 1,
Qu©n khu quyÕt ®Þnh bè trÝ çc trung ®oµn 1 vµ 2 cïng lùc
lîng ph¸o binh vµ ®Æc c«ng qu©n khu ë Ch¬ng ThiÖn,

Trung ®oµn 10 ë Cµ Mau, Trung ®oµn 20 ë An Biªn, lùc
lîng çc c¬ quan qu©n khu ®¶m tr¸ch khu vùc çc tuyÕn
s«ng TrÑm, XÎo R«, Çi Tµu, TiÓu ®oµn T©y §« ë b¾c Long
Mü, TiÓu ®oµn Phó Lîi ë Mü Xuyªn, TiÓu ®oµn 207 ë R¹ch
Gi¸. T¹i träng ®iÓm 2, Trung ®oµn 3 (hai tiÓu ®oµn) vµ bé
®éi tØnh VÜnh Long t¸c chiÕn ë Tam B×nh, Vòng Liªm.
Thùc hiÖn lêi kªu gäi cña Trung ¬ng Côc "Ph¶i tiÕn
c«ng nh TÕt MËu Th©n, tiÕn qu©n nh NguyÔn HuÖ,
diÖt to nh §iÖn Biªn Phñ", ®ªm mïng 6 r¹ng ngµy 7-4,
ta ®ång lo¹t næ sóng tiÕn c«ng më ®Çu cao ®iÓm 1 chiÕn
dÞch tiÕn c«ng vµ næi dËy tæng hîp ®¸nh ph¸ b×nh ®Þnh ë
Khu 9 n¨m 1972. T¹i träng ®iÓm 1, Trung ®oµn 2 (thiÕu)
tiÕn c«ng tiªu diÖt c¬ b¶n chi khu quËn lþ Ngang Dõa,
®¸nh thiÖt h¹i nÆng cuéc hµnh qu©n gi¶i to¶ cña mét bé
phËn Trung ®oµn 31 - S ®oµn 21 vµ mét tiÓu ®oµn
thuéc Trung ®oµn 16 - S ®oµn 9 cña qu©n Sµi Gßn.
TiÕp ®ã, lùc lîng chñ yÕu cña trung ®oµn ph©n t¸n
xuèng çc ®Þa ph¬ng kÕt hîp víi du kÝch vµ nh©n d©n
tiÕn c«ng vµ næi dËy diÖt ®ån, ph¸ Êp chiÕn lîc vµ khu
tËp trung, giµnh quyÒn lµm chñ. §Õn ngµy 12, ta ®·
gi¶i phãng tuyÕn s«ng Ngang Dõa, gi¶i phãng hoµn
toµn x· Ninh Quíi vµ mét phÇn ®Þa bµn çc x· Ninh
Hoµ, Léc Ninh vµ L¬ng T©m. Cïng thêi gian nµy, sau
khi tiÕn c«ng diÖt cø ®iÓm Thanh Long (x· VÜnh ViÔn),
tËp kÝch tiªu hao TiÓu ®oµn 3 - Trung ®oµn 15 cña ®èi
ph¬ng ë khu vùc gÇn ®ån ót Lê, Trung ®oµn 1 ph©n
t¸n lùc lîng xuèng kÕt hîp víi lùc lîng vò trang vµ
nh©n d©n ®Þa ph¬ng ph¸ 9 ®ån, gi¶i phãng hoµn toµn
x· VÜnh ViÔn.
Phèi hîp t¸c chiÕn víi chñ lùc qu©n khu, bé ®éi huyÖn
Long Mü tËp kÝch diÖt ®ån Héi §ång Söu x· ThuËn Hng,
hç trî cho quÇn chóng næi dËy bøc hµng ®ån Ba Ph¸t. ë
b¾c Long Mü, TiÓu ®oµn T©y §« (CÇn Th¬) sau khi diÖt gän
c¨n cø Quang Phong ®· phèi hîp víi du kÝch vµ nh©n d©n
çc x· Phíc B×nh, Hoµ An, Long B×nh, Long TrÞ tiÕn c«ng
vµ næi dËy diÖt ¸c, ph¸ k×m, giµnh quyÒn lµm chñ. T¹i
Giång RiÒng, TiÓu ®oµn 2012 ®Æc c«ng tËp kÝch diÖt yÕu
khu Th¸t L¸t x· VÜnh Hoµ Hng; bé ®éi tØnh Sãc Tr¨ng
diÖt yÕu khu R¹ch Gß, ®¸nh thiÖt h¹i ph©n khu Chî Kinh,
bøc hµng, bøc rót 6 ®ån b¶o an thuéc huyÖn Mü Xuyªn.
Trªn ®Þa bµn U Minh, ®ªm 6-4, Trung ®oµn 10 tiÕn
c«ng ®¸nh chiÕm c¨n cø Bµ Thµy vµ Nçng C¹n x· Kh¸nh
L©m; sö dông ho¶ lùc tËp kÝch g©y thiÖt h¹i nÆng c¨n cø
cÇu ch÷ Y x· Kh¸nh B×nh T©y; sö dông ph©n ®éi trinh
s¸t ®ét nhËp thÞ x· Cµ Mau, ®¸nh vµo c¬ quan tham
mu S ®oµn 21 qu©n Sµi Gßn. Cïng lóc, Trung ®oµn 20
tiÕn c«ng çc c¨n cø cña S ®oµn 9 qu©n Sµi Gßn trªn
däc tuyÕn An Biªn, diÖt c¨n cø TiÓu ®oµn 2 - Trung ®oµn 16
cña ®èi ph¬ng ®ãng t¹i XÎo BÇn. HÇu hÕt çc c¬ quan
Qu©n khu bé Khu 9 còng khÈn tr¬ng vµo cuéc. Çn bé,
chiÕn sÜ Phßng ChÝnh trÞ v©y bøc ®ån §ång Chµ, Rä
Ghe; Phßng Tham mu ®¸nh çc ®ån Çn G¸o, kªnh 13,
kªnh 20, kªnh 24 thuéc ®Þa phËn s«ng TrÑm; Phßng HËu
cÇn tiÕn c«ng çc ®ån Bá Mò, NhÞ BiÖn trªn triÒn s«ng
Çi Tµu.
ë träng ®iÓm 2, theo kÕ ho¹ch ®· ®Þnh, ®ªm 6-4,

Trung ®oµn 3 næ sóng tiÕn c«ng tiªu diÖt gän yÕu khu
ThÇy Phã x· Hùu Thµnh (Trµ ¤n), sau ®ã trô l¹i ®¸nh lùc
lîng ph¶n kÝch, gi¶i to¶ cña 4 tiÓu ®oµn b¶o an vµ 1 tiÓu
®oµn chñ lùc ®Þch. Ngµy 7, tiÓu ®oµn bé ®éi ®Þa ph¬ng
tØnh VÜnh Long diÖt chi khu B×nh Minh (Çi Vån); TiÓu
®oµn 501 Trµ Vinh sau khi diÖt yÕu khu TËp Ng·i (TiÓu
CÇn) ®· ph©n t¸n xuèng ®Þa ph¬ng hç trî cho du kÝch vµ
nh©n d©n næi dËy më m¶ng, gi¶i phãng ®Þa bµn Te Te -
Hïng Hoµ - TËp Ng·i vµ x©y dùng n¬i ®©y thµnh c¨n cø
cña tØnh.
Trong khi çc ®Þa ph¬ng t¹i çc träng ®iÓm ®Èy
m¹nh tiÕn c«ng vµ næi dËy th× t¹i nh÷ng ®Þa ph¬ng
kh¸c, xuÊt hiÖn t×nh tr¹ng "nghe ngãng, chê thêi". ë çc
®Þa ph¬ng nµy, m·i tíi ngµy 10-4 lùc lîng n¬i ®©y míi
b¾t ®Çu bung ra tiÕn c«ng vµ næi dËy ®¸nh ph¸ b×nh
®Þnh, nªn kÕt qu¶ h¹n chÕ.
Ngµy 13-4, ta chñ ®éng kÕt thóc ho¹t ®éng cao ®iÓm 1.
Theo ®¸nh gi¸ cña Bé T lÖnh Qu©n khu 9: do n¾m ®Þch
cha ch¾c, nªn chÊt lîng mét sè trËn cha ®¹t yªu cÇu
diÖt gän vµ lµm chñ trËn ®Þa, ®èi ph¬ng bÞ ®¸nh nhiÒu
nhng cha ®au, th¾ng cha gißn gi·, ba mòi ë c¬ së bíc
®Çu cã ph¸t triÓn nhng cha nhiÒu, cha m¹nh. MÆc dï
vËy, trong ®ît 1, ta ®· giµnh th¾ng lîi lín trong thÕ chiÕn
lîc chung cña toµn miÒn Nam, bíc ®Çu ph¸ vì mét sè
kÕt qu¶ ch¬ng tr×nh b×nh ®Þnh cña qu©n Sµi Gßn ®· g©y
dùng trong mÊy n¨m qua, chäc thñng vµ më ra mét sè
m¶ng trong hÖ thèng phßng thñ cña ®èi ph¬ng. Tõ
nh÷ng lîi thÕ do ®ît ho¹t ®éng cao ®iÓm 1 t¹o ra, thªm
vµo ®ã lµ S ®oµn 21 ®Þch ph¶i rót khái ®Þa bµn Khu 9,
nªn ngay chiÒu ngµy 13-4, Bé T lÖnh Qu©n khu quyÕt
®Þnh më ngay cao ®iÓm 2 vµ x¸c ®Þnh Ch¬ng ThiÖn lµ
híng chñ yÕu, nh»m "h×nh thµnh cho ®îc m¶ng gi¶i
phãng t©y nam Long Mü, më th«ng cöa ngâ U Minh". Thêi
gian khëi ®Çu cao ®iÓm 2 lµ ngµy 20-4.
§óng theo kÕ ho¹ch, chiÒu 20-4, mét bé phËn Trung
®oµn 1 cêng tËp diÖt ®ån T« Ma x· L¬ng T©m; tiÕp ®ã,
ph¸t triÓn tiÕn c«ng çc ®ån C©y Me, Giao Du, Çi S¾n
thuéc x· Xµ Phiªn. Trung ®oµn 2 ®¸nh hÖ thèng ®ån bèt
x· VÜnh Tuy vµ däc ®êng çi Miªn, ®ång thêi chÆn ®¸nh
thiÖt h¹i nÆng hai tiÓu ®oµn cña Trung ®oµn 15 - S ®oµn 9
®Õn gi¶i to¶ cña ®èi ph¬ng. Cïng ngµy, Trung ®oµn 20
sau khi diÖt c¨n cø B×nh Minh (S©n G¹ch) ®· nhanh
chãng chuyÓn sang b¸m ®¸nh, tiªu hao cuéc hµnh qu©n
cña Trung ®oµn 16 ®Þch vµo khu vùc VÜnh Hoµ, ®ång thêi
®a mét bé phËn lùc lîng xuèng phèi hîp víi ®Þa
ph¬ng bøc rót 7 ®ån, gi¶i phãng c¬ b¶n x· VÜnh B×nh
B¾c vµ mét phÇn x· VÜnh B×nh Nam. Tríc ®ßn tiÕn c«ng
m¹nh mÏ cña ta, ®èi ph¬ng véi vµng rót bá hai c¨n cø
Chµ Lµ, Rä Ghe vµ ®ån Kªnh Míi x· V©n Kh¸nh. ë nam
Cµ Mau, ta bao v©y ®¸nh lÊn, diÖt vµ bøc rót hÇu hÕt
nh÷ng ®ån bèt ®èi ph¬ng míi lËp trong n¨m 1970 -
1971, gi¶i phãng hoµn toµn hai x· T©n TiÕn, T©n ¢n.
Nh vËy, víi viÖc liªn tiÕp më hai ®ît cao ®iÓm ®¸nh
ph¸ b×nh ®Þnh trong th¸ng 4-1972 trªn ®Þa bµn Khu 9, ta
®· gì ®îc 270 ®ån bèt, gi¶i phãng 7 x· thuéc träng ®iÓm
cña qu©n khu, giµnh l¹i quyÒn lµm chñ mét phÇn c¨n cø U
Minh - Cµ Mau, ph¸ vì tuyÕn phßng thñ Ch¬ng ThiÖn
cña qu©n Sµi Gßn. §Õn ®©y, vÒ c¬ b¶n, ta ®· thùc hiÖn
®îc yªu cÇu cña chiÕn dÞch NguyÔn HuÖ II, më ra thÕ vµ
lùc míi cho qu©n vµ d©n toµn khu bíc vµo cao ®iÓm 3.
Víi nh÷ng th¾ng lîi giµnh ®îc trong th¸ng 4, Khu 9
®· gãp phÇn rÊt quan träng vµo th¾ng lîi chung cña toµn
miÒn Nam trong cuéc tiÕn c«ng chiÕn lîc n¨m 1972.
Song, ®Ó t¹o bíc ngoÆt lµm thay ®æi côc diÖn chiÕn
trêng, Bé Tæng T lÖnh chØ ®¹o qu©n khu ®Èy m¹nh h¬n
n÷a nhÞp ®é vµ hiÖu qu¶ tiÕn c«ng tæng hîp ®¸nh ph¸ b×nh
®Þnh cña qu©n Sµi Gßn. Yªu cÇu ®Æt ra cho qu©n vµ d©n
Khu 9 lóc nµy lµ ph¶i tiÕn c«ng vµ næi dËy, ph¶i më m¶ng
lín, tiªu diÖt hµng lo¹t ®ån bèt, chi khu; thùc hiÖn ph¬ng
thøc cuèn chiÕu.
Më ®Çu cao ®iÓm 3, ®ªm mïng 8 r¹ng s¸ng ngµy 9-5,
çc ®¬n vÞ vò trang ba thø qu©n toµn qu©n khu ®ång lo¹t
næ sóng tiÕn c«ng ®Þch. Trªn híng chñ yÕu, Trung ®oµn 10
tiÕn c«ng chi khu VÜnh ThuËn. Do toµn bé qu©n Sµi Gßn
ë chi khu ®· bÝ mËt ra ngoµi hµng rµo mai phôc, nªn çc
mòi xung phong cña ta ®Òu vÊp ph¶i sù chèng tr¶ quyÕt
liÖt, ph¶i t¹m thêi rót lui ®Ó b¶o toµn lùc lîng. Lóc nµy,
Trung ®oµn 2 còng chØ diÖt ®îc 1 ®ån trªn vµm kªnh
x¸ng Ch¾c B¨ng. Nh vËy, trªn híng chñ yÕu, ta kh«ng
hoµn thµnh nhiÖm vô. ë trªn híng thø yÕu nam Long
Mü, Trung ®oµn 1 tiÕn c«ng tiªu diÖt ®ån Çi Nhµo Nhá x·
ThuËn Hng, ph¸t triÓn tiÕn c«ng diÖt 3 ®ån, hç trî nh©n
d©n næi dËy gi¶i phãng phÇn lín x· VÜnh ThuËn §«ng,
giµnh l¹i quyÒn kiÓm so¸t tuyÕn kªnh x¸ng VÞnh ChÌo.
T¹i ®Þa bµn b¾c Long Mü, Trung ®oµn 20 vµ ®Æc c«ng qu©n
khu sau khi tËp kÝch tiªu diÖt côm ®ån tÒ x· t¹i khu vùc
ng· t ¤ng DÌo, ®· ph¸t triÓn tiÕn c«ng ph¸ r· çc ®ån
Bøng §Õ, B¶y Kª, Ba Hå, Kªnh Míi..., gi¶i phãng mét
vïng ch¹y däc theo trôc kªnh x¸ng Ba Hå. TiÓu ®oµn T©y
§« kÕt hîp víi lùc lîng vò trang vµ nh©n d©n t¹i chç
diÖt, bøc rót çc ®ån S¸u Thä, Çi Su, §Ëp §¸, më réng
vïng lµm chñ L¸i HiÕu.
Tríc thùc tÕ diÔn biÕn trong nh÷ng ngµy ®Çu cao
®iÓm 3, Bé T lÖnh qu©n khu quyÕt ®Þnh t¨ng cêng lùc
lîng cho híng thø yÕu, sö dông Trung ®oµn 2 tiÕn c«ng
®Þch ë L¸i Niªn vµ phèi hîp víi lùc lîng t¹i chç më th«ng
hµnh lang U Minh - Giång RiÒng; ®a Trung ®oµn 10 lµm
nhiÖm vô tiÕn c«ng ®Þch ë khu vùc U Minh Thîng.
Ngµy 12-5, ®¹i ®éi ®Æc c«ng Trung ®oµn 2 bÊt ngê
tËp kÝch diÖt ®ån d©n vÖ L¸i Niªn. Çc ®¬n vÞ cßn l¹i cña
trung ®oµn tiÕn c«ng tiªu diÖt c¬ b¶n côm ®ån tÒ x· cña
®èi ph¬ng. Nh÷ng ngµy tiÕp sau ®ã, trung ®oµn trô l¹i
®¸nh thiÖt h¹i nÆng tiÓu ®oµn b¶o an ®Õn øng cøu; bao
v©y c¨n cø C«ng §¸, BÇn æi; diÖt ®ån x¸ng Côt, khai
th«ng hµnh lang U Minh - Giång RiÒng. Cïng thêi gian
trªn, Trung ®oµn 10 liªn tôc tiÕn c«ng tiªu diÖt, bøc
hµng, bøc rót çc ®ån kªnh 2, kªnh 3, kªnh 14, kªnh 11
vµ VÜnh ThuËn; më réng thªm vïng gi¶i phãng U
Minh. Th¾ng lîi quan träng nhÊt cña cao ®iÓm 3 lµ ë
chç ta ®· më ®îc mét sè m¶ng (chñ yÕu lµ nh÷ng vïng
®èi ph¬ng míi thiÕt lËp ¸ch k×m kÑp) ë Ch¬ng ThiÖn,
gãp phÇn më réng khu gi¶i phãng Long Mü, Ngang Dõa.
TiÕp tôc ph¸t triÓn thÕ tiÕn c«ng, Bé T lÖnh Qu©n
khu quyÕt ®Þnh më cao ®iÓm 4, sö dông 4 trung ®oµn chñ
lùc ®¸nh th¼ng vµo 4 quËn thuéc 4 tiÓu khu cã vÞ trÝ
chiÕn lîc quan träng cña ®èi ph¬ng, nh»m gi¶i phãng
mét phÇn vïng lóa B¹c Liªu. Theo kÕ ho¹ch ph©n c«ng,
Trung ®oµn 1 ®¸nh quËn Ng· N¨m thuéc tiÓu khu Ba
Xuyªn (Sãc Tr¨ng); Trung ®oµn 2 ®¸nh quËn Phíc Long -
tiÓu khu B¹c Liªu; Trung ®oµn 10 ®¸nh quËn Thíi B×nh -
tiÓu khu An Xuyªn (Cµ Mau); Trung ®oµn 20 ph¸t triÓn
tiÕn c«ng ®¸nh tiÓu khu Ch¬ng ThiÖn.
Ngµy 6-6, qu©n Sµi Gßn më cuéc hµnh qu©n, sö dông
lùc lîng bèn tiÓu ®oµn ®¸nh vµo ®Þa bµn t¸c chiÕn cña
Trung ®oµn 1. §ång thêi, liªn tôc trong 3 ngµy, m¸y bay
B52 nÐm bom r¶i th¶m xuèng khu vùc phÝa t©y chi khu
Ng· N¨m, n¬i TiÓu ®oµn 303 - Trung ®oµn 1 bè trÝ ®éi
h×nh tiÕn c«ng. MÆc dï yÕu tè bÊt ngê kh«ng cßn vµ lùc
lîng bÞ tæn thÊt, song çn bé, chiÕn sÜ Trung ®oµn 1 vÉn
kiªn quyÕt næ sóng tiÕn c«ng, tuy cã chËm mét ngµy so víi
kÕ ho¹ch ®Ò ra ban ®Çu. §ªm 10-6, ta tiÕn c«ng khu hµnh
chÝnh. S¸ng h«m sau, lùc lîng ta rót ra ngoµi bÞ bom
ph¸o cña ®èi ph¬ng chÆn ®¸nh d÷ déi, tiÕp ®ã l¹i ph¶i ®èi
®Çu víi lùc lîng qu©n Sµi Gßn tõ tiÓu khu An Xuyªn, B¹c
Liªu ®Õn cøu viÖn nªn qu©n sè vµ vò khÝ bÞ tæn thÊt lín.
Do vËy, ®Õn chiÒu 11, ta ph¶i kÕt thóc trËn ®¸nh, toµn
trung ®oµn rót vÒ c¨n cø ®Ó cñng cè lùc lîng.
ë çc môc tiªu kh¸c, theo ®óng víi thêi gian quy
®Þnh, ®ªm 9 r¹ng ngµy 10-6, çc trung ®oµn ®ång lo¹t næ
sóng tiÕn c«ng. Trung ®oµn 10 ®¸nh chi khu Thíi B×nh
vµ Khu Chî, tiªu hao nhiÒu ®Þch vµ lµm chñ phÇn lín
môc tiªu, trõ nh÷ng l« cèt ngÇm ®èi ph¬ng cè thñ chèng
tr¶. Trung ®oµn 20 tiÕn c«ng chi khu Ch¬ng ThiÖn
kh«ng thµnh c«ng, sau ®ã rót ra ngoµi ®¸nh thiÖt h¹i
nÆng TiÓu ®oµn 412 b¶o an; chÆn ®¸nh TiÓu ®oµn 1 -
Trung ®oµn 16, ph¸ huû ph¸ háng 12 giang thuyÒn chiÕn
®Êu cña ®èi ph¬ng. §Õn ngµy 13, Trung ®oµn 20 tæ chøc
tiÕn c«ng tiÓu khu Ch¬ng ThiÖn lÇn thø hai nhng vÉn
kh«ng thµnh c«ng. Trung ®oµn buéc ph¶i chuyÓn sang
®¸nh ®Þch ph¶n kÝch. Víi môc tiªu ®¸nh chiÕm quËn
Phíc Long, Trung ®oµn 2 ®îc TiÓu ®oµn bé ®éi ®Þa
ph¬ng tØnh Sãc Tr¨ng vµ §¹i ®éi bé ®éi tËp trung huyÖn
Phíc Long phèi hîp ®· tiÕn c«ng tiªu diÖt vµ bøc rót
®îc hÇu hÕt hÖ thèng ®ån bèt ®Þch ë VÜnh Phíc T©y.
§îc ®ßn tiÕn c«ng cña bé ®éi chñ lùc hç trî, du kÝch vµ
nh©n d©n çc x· Phíc Long, Léc Ninh ®Èy m¹nh ba mòi
gi¸p c«ng, tiªu diÖt vµ bøc rót mét sè ®ån bèt trªn ®Þa bµn
hai x·. Tuy nhiªn, sau khi bé ®éi rót khái ®Þa bµn, ®èi
ph¬ng ®· lÝp l¹i gÇn hÕt nh÷ng vïng ta võa më, t¸i lËp
l¹i ®ån bèt. Nh vËy, kh«ng nh çc cao ®iÓm tríc, cao
®iÓm 4 kh«ng thùc hiÖn ®îc yªu cÇu ®Æt ra. Trong ®ît
nµy, do viÖc ta sö dông 4 trung ®oµn ®¸nh vµo 4 quËn
thuéc 4 tiÓu khu kh¸c nhau nªn kh¶ n¨ng phèi hîp, hç trî
cho nhau gi÷a çc lùc lîng bÞ h¹n chÕ. Trong khi ®ã,
qu©n Sµi Gßn sö dông lùc lîng ®Þa ph¬ng t¹i chç kÕt
hîp víi chñ lùc ®èi phã víi tõng trung ®oµn cña ta. V× thÕ,
hiÖu qu¶ t¸c chiÕn cña cao ®iÓm 4 ®¹t thÊp, th¬ng vong
nhiÒu, cha hç trî hiÖu qu¶ cho nh©n d©n næi dËy ph¸ ¸ch
k×m kÑp, ph¸ ®ån, më vïng, më m¶ng.
Tõ kinh nghiÖm kh«ng thµnh c«ng trong cao ®iÓm 4,
Bé T lÖnh qu©n khu x¸c ®Þnh ph¬ng thøc vµ môc tiªu
®¸nh ph¸ b×nh ®Þnh trong ®ît cao ®iÓm 5 lµ tiÕn hµnh
cuèn chiÕu quËn VÜnh ThuËn. §©y lµ ®Þa bµn mµ th¸ng
3-1972, ta ®· tiÕn c«ng nhng kh«ng thµnh c«ng. T¹i
®©y, ®èi ph¬ng bè trÝ hÖ thèng c¨n cø, ®ån bèt däc theo
hai tuyÕn kªnh x¸ng Ch¾c B¨ng vµ C¹nh §Òn thuéc ®Þa
phËn 3 x· VÜnh Long, VÜnh Th¹nh, VÜnh B×nh Nam. Lùc
lîng ®Þch chiÕm ®ãng ë ®©y chñ yÕu lµ d©n vÖ vµ b¶o
an; riªng chi khu VÜnh ThuËn cã 1 tiÓu ®oµn b¶o an,
1 ®¹i ®éi c¶nh s¸t d· chiÕn, 1 ®¹i ®éi th¸m b¸o vµ 1
trung ®éi ph¸o gåm 2 khÈu 105mm. §ã lµ mét lùc lîng
kh¸ m¹nh. Lóc nµy ®ang mïa níc næi, ®iÒu kiÖn kh«ng
thuËn lîi cho viÖc thùc hiÖn kÕ ho¹ch tiÕn c«ng cña ta.
H¬n n÷a, tríc ngµy ta dù ®Þnh næ sóng, ®èi ph¬ng tæ
chøc cuéc hµnh qu©n cµn quÐt gi¶i to¶ däc s«ng Bµ Lín,
®¸nh ch×m 9 xuång chë chÊt næ cña TiÓu ®oµn ®Æc c«ng
2012 qu©n khu. Trong nh÷ng ®iÒu kiÖn ®ã, vît lªn tÊt
c¶ nh÷ng trë ng¹i, khã kh¨n, lùc lîng vò trang vµ nh©n
d©n çc ®Þa ph¬ng trªn ®Þa bµn Khu 9 vÉn kiªn quyÕt
næ sóng tiÕn c«ng theo kÕ ho¹ch.
§ªm mïng 8 r¹ng ngµy 9-7, çc ®¬n vÞ ®· ®ång lo¹t
®¸nh vµo çc môc tiªu ®· ®îc ph©n c«ng. Trung ®oµn 10
®¸nh vµo chi khu VÜnh ThuËn, nhng kh«ng thµnh c«ng
ph¶i rót ra ngoµi. Trung ®oµn 1 tiÕn c«ng ®¸nh thiÖt h¹i
nÆng TiÓu ®oµn 2 - Trung ®oµn 16 qu©n Sµi Gßn t¹i khu
vùc kªnh 14 VÜnh ThuËn. S¸ng 9, ph¸o ®Þch déi tróng ®éi
h×nh Trung ®oµn 1, g©y th¬ng vong lín cho TiÓu ®oµn 309.
TrËn tiÕn c«ng chi khu VÜnh ThuËn cña Trung ®oµn 10 vµ
Trung ®oµn 1 kh«ng thµnh c«ng. ChiÒu 9-7, çc trung
®oµn 1, 2, 10 ®îc lÖnh rót khái VÜnh ThuËn. Trung ®oµn 2
chuyÓn lªn híng VÜnh Tuy cïng TiÓu ®oµn ®Æc c«ng 2012
diÖt ®ån BÇn æi, ph¸t triÓn sang Phíc Long diÖt ®ån Cá
Thum. Trung ®oµn 1 tiÕn c«ng diÖt ®ån Çi Nøa, CÇu XÐ,
hç trî cho lùc lîng t¹i chç vµ nh©n d©n næi dËy diÖt ¸c,
ph¸ k×m, gi¶i phãng toµn bé ®Þa bµn tuyÕn s«ng Ba §×nh.
Trung ®oµn 10 chuyÓn sang ho¹t ®éng thêng xuyªn trªn
tuyÕn VÜnh ThuËn, Thíi B×nh. TiÕp ®ã, ë ®Þa bµn t¸c chiÕn
cña Trung ®oµn 2, ®èi ph¬ng sö dông Trung ®oµn 14 - S
®oµn 9 chiÕm l¹i khu vùc Cèng §¸, yÓm trî cho lùc lîng
b¶o an chiÕm l¹i ®ån X¸ng Côt, khèng chÕ tuyÕn giao
th«ng ®êng thuû U Minh - Giång RiÒng. Còng trong
th¸ng 7, t¹i nam b¾c Long Mü, sau khi Trung ®oµn 1 chñ
lùc qu©n khu c¬ ®éng ®i n¬i kh¸c, mét bé phËn S ®oµn 9
chñ lùc ®Þch yÓm trî cho b¶o an lÝp l¹i hÇu hÕt çc vïng
míi gi¶i phãng cña ta ë L¸i HiÕu, Xµ Phiªn, VÜnh ViÔn,
L¬ng T©m. Nh vËy, gièng nh cao ®iÓm 4, cao ®iÓm 5
còng kh«ng ®¹t ®îc kÕt qu¶ nh kÕ ho¹ch ®· ®Ò ra cña
Bé T lÖnh Qu©n khu. Çc ®¬n vÞ chñ lùc Qu©n khu t¸c
chiÕn kh«ng hiÖu qu¶, kh«ng t¹o ®îc ®iÒu kiÖn cho lùc
lîng vò trang vµ nh©n d©n çc ®Þa ph¬ng diÖt ¸c, ph¸
®ån, ph¸ Êp chiÕn lîc, giµnh quyÒn lµm chñ. Trong khi
®ã, lùc lîng vò trang ®Þa ph¬ng l¹i cha ®ñ m¹nh ®Ó cã
thÓ tù b¶o vÖ thµnh qu¶ giµnh ®îc. Do vËy, sau cao ®iÓm 5,
vïng gi¶i phãng, vïng lµm chñ cña ta kh«ng nh÷ng kh«ng
®îc më réng, mµ ngîc l¹i, cßn bÞ qu©n Sµi Gßn t¸i chiÕm
phÇn lín; hµnh lang giao th«ng chiÕn lîc ë mét sè vïng
bÞ ®èi ph¬ng thu hÑp. §Ó nhanh chãng gi÷ v÷ng nh÷ng
vïng gi¶i phãng cßn l¹i, ®ång thêi giµnh l¹i nh÷ng vïng
®· mÊt, Bé T lÖnh Qu©n khu 9 quyÕt ®Þnh më ngay cao
®iÓm 6.
Tõ bµi häc kh«ng thµnh c«ng trong t¸c chiÕn trªn khu
vùc ®ång b»ng s«ng níc - l¹i lµ mïa níc næi, nªn bªn
c¹nh viÖc ®iÒu ®éng Trung ®oµn 1 vÒ ®Þa bµn Long Mü ®Ó
hç trî nh©n d©n giµnh l¹i nh÷ng vïng ®· mÊt, qu©n khu
cßn quyÕt ®Þnh tËp trung lùc lîng chñ lùc xuèng phèi hîp
víi qu©n vµ d©n çc ®Þa ph¬ng tiÕn c«ng gi¶i phãng quËn
HiÕu LÔ, më réng c¨n cø, khai th«ng hµnh lang U Minh
Thîng - U Minh H¹; ®ång thêi, sö dông mét bé phËn lùc
lîng ho¹t ®éng ë hai x· Thíi An vµ Ho¸ Qu¶n thuéc
huyÖn Ch©u Thµnh B (R¹ch Gi¸), nh»m k×m ch©n ®èi
ph¬ng, gi÷ v÷ng hµnh lang U Minh - Giång RiÒng. Trong
lóc ta ®ang chuÈn bÞ bíc vµo thùc hiÖn cao ®iÓm 6, th×
qu©n ®éi Sµi Gßn rót S ®oµn 9 vÒ Khu 8, ®a S ®oµn 21
trë l¹i ho¹t ®éng trªn chiÕn trêng Khu 9. Thêi gian ®èi
ph¬ng chuyÓn qu©n lµ c¬ héi thuËn lîi ®Ó ta ®Èy m¹nh
tiÕn c«ng vµ næi dËy ®¸nh ph¸ b×nh ®Þnh, giµnh thªm
nh÷ng th¾ng lîi míi trong cao ®iÓm 6.
§óng kÕ ho¹ch, ®ªm 11 r¹ng ngµy 12-8, qu©n vµ d©n
Khu 9 ®ång lo¹t næ sóng më ®Çu cao ®iÓm 6. Trung ®oµn 10
dïng TiÓu ®oµn 7 tiÕn c«ng c¨n cø R¹ng §«ng, TiÓu ®oµn 8
®¸nh chi khu HiÕu LÔ, nhng kh«ng døt ®iÓm ®îc ph¶i
rót ra ngoµi. Ngµy 13, trung ®oµn tæ chøc tiÕn c«ng lÇn
thø hai, song do ph©n ®éi trinh s¸t tiÕp cËn môc tiªu sím
lµm lé ý ®Þnh, bÞ ®èi ph¬ng ph¸t hiÖn chèng tr¶ nªn trËn
®¸nh kh«ng thµnh c«ng. Cïng thêi gian, trªn tuyÕn s«ng
TrÑm, Trung ®oµn 2 sö dông tiÓu ®oµn ®Æc c«ng bÊt ngê
tËp kÝch ®¸nh chiÕm c¨n cø Toµn Th¾ng (thuéc khu vùc
kªnh 9 BiÓn B¹ch). Ta ®· chiÕm phÇn lín c¨n cø nµy. Tuy
nhiªn, khi trung ®oµn ®a ®éi dù bÞ vµo t¨ng cêng th× lùc
lîng t¨ng cêng nµy bÞ ®èi ph¬ng ng¨n chÆn d÷ déi kh«ng
vµo ®îc. Trong ®iÒu kiÖn ®ã, ®Æc c«ng ph¶i rót ra. TiÕp ®ã,
trung ®oµn chuyÓn sang ®¸nh çc ®ån kªnh 15, kªnh 12 vµ
kªnh 9... nhng còng kh«ng døt ®iÓm ®îc. Ngµy 14, Trung
®oµn 16 - S ®oµn 9 qu©n ®éi Sµi Gßn rót khái ®Þa bµn.
Nh©n c¬ héi nµy, Trung ®oµn 2 phèi hîp víi du kÝch, tæ chøc
v©y Ðp çc ®ån bèt, c¾t ®êng tiÕp tÕ, buéc ®èi ph¬ng ph¶i
bá ®ån th¸o ch¹y. H¬n 2.000 d©n bÞ ®èi ph¬ng dån vµo çc
khu tËp trung, Êp chiÕn lîc däc triÒn s«ng TrÑm ®· næi dËy
diÖt ¸c, ph¸ Êp, ph¸ k×m trë vÒ quª cò.
Trªn ®Þa bµn b¾c s«ng Çi Lín (thuéc tiÓu khu Kiªn
Giang), lùc lîng cña ®èi ph¬ng tËp trung m¹nh, nÕu tiÕn
c«ng khã cã thÓ giµnh th¾ng lîi. V× thÕ, Trung ®oµn 20 ®Ò
nghÞ Bé T lÖnh qu©n khu cho chuyÓn môc tiªu tiÕn c«ng
sang Thuý LiÔu (tiÓu khu Ch¬ng ThiÖn). §îc qu©n khu
chÊp thuËn, ®ªm 11, mét tiÓu ®oµn cña Trung ®oµn 20 tiªu
diÖt hoµn toµn côm ®ån tÒ x· Thuý LiÔu, sau ®ã trô l¹i diÖt
thªm mét ®¹i ®éi b¶o an chi khu Gß Quao ®Õn cøu viÖn.
Thõa th¾ng, Trung ®oµn ph¸t triÓn tiÕn c«ng sang khu vùc
Thíi An vµ Ho¸ Qu¶n, nhng hiÖu qu¶ t¸c chiÕn kh«ng cao,
bëi ®èi ph¬ng tËp trung lùc lîng ph¶n kÝch quyÕt liÖt.
Trong ®iÒu kiÖn liªn tôc chiÕn ®Êu trong suèt 4

th¸ng rßng (tõ th¸ng 5 ®Õn th¸ng 8), søc chiÕn ®Êu cña
çn bé, chiÕn sÜ ta ®· cã sù gi¶m sót ®¸ng kÓ; hiÖu qu¶
chiÕn ®Êu kh«ng cao. NhËn râ t×nh h×nh nµy, sau hai
tuÇn ho¹t ®éng trong th¸ng 8 (tõ ®ªm 11 ®Õn ngµy 25),
Bé T lÖnh Qu©n khu 9 quyÕt ®Þnh chÊm døt ®ît ho¹t
®éng cao ®iÓm 6, kÕt thóc chiÕn dÞch tiÕn c«ng tæng hîp
®¸nh ph¸ b×nh ®Þnh trªn ®Þa bµn qu©n khu. Cuèi th¸ng 9,
theo chØ ®¹o cña MiÒn, lùc lîng vò trang qu©n khu gÊp
rót triÓn khai ®éi h×nh ¸p s¸t çc ®« thÞ, çc trôc lé giao
th«ng quan träng s½n sµng thùc hiÖn kÕ ho¹ch thêi c¬,
khi çc bªn t¹i Héi nghÞ Pari ®¹t ®îc mét gi¶i ph¸p
chÝnh trÞ cho vÊn ®Ò miÒn Nam ViÖt Nam.
MÆc dï cßn nhiÒu h¹n chÕ, mét sè môc tiªu ®Ò ra
kh«ng thùc hiÖn ®îc, nhng nh×n toµn thÓ, chiÕn dÞch
tiÕn c«ng tæng hîp ®¸nh ph¸ b×nh ®Þnh ë Khu 9 trong n¨m
1972 ®· giµnh ®îc nh÷ng kÕt qu¶ quan träng. Ta ®· tiªu
diÖt, tiªu hao, lµm tan r· gÇn 1 v¹n qu©n ®Þch; tiªu diÖt 6
tiÓu ®oµn, 1 liªn ®éi, 1 chi ®oµn, 97 ®¹i ®éi, 329 trung ®éi;
gi¶i t¸n vµ lµm tan r· 2 v¹n phßng vÖ d©n sù; ®¸nh ch×m,
®¸nh háng 213 tµu thuyÒn chiÕn ®Êu; ph¸ huû, ph¸ háng
234 xe qu©n sù, 192 khÈu ph¸o, thu 8.896 sóng çc lo¹i vµ
474 m¸y th«ng tin; diÖt, bøc hµng, bøc rót 916 ®ån bèt
(trong ®ã du kÝch kÕt hîp lùc lîng chÝnh trÞ vµ binh vËn
t¹i Êp, x· gì 600 ®ån 1); gi¶i phãng 400 Êp víi sè d©n
800.000 ngêi. Trong qu¸ tr×nh nµy, lùc lîng vò trang
_____________
1. Nhng sau ®ã ®èi ph¬ng t¸i chiÕm vµ lËp l¹i 650 ®ån.
®Þa ph¬ng cã bíc ph¸t triÓn vît bËc: du kÝch t¨ng 50%,
bé ®éi tËp trung cña çc tØnh, huyÖn t¨ng tõ 20 - 50%.
NhiÒu x·, Êp trªn ®Þa bµn ®· phôc håi hoÆc g©y dùng ®îc
c¬ së ®¶ng vµ çc tæ chøc quÇn chóng. Phong trµo du kÝch
chiÕn tranh ®îc kh«i phôc. Nh÷ng kÕt qu¶ cña qu©n vµ
d©n Khu 9 gãp phÇn cïng qu©n vµ d©n toµn miÒn Nam
®¸nh b¹i mét bíc quan träng chiÕn lîc ViÖt Nam ho¸
chiÕn tranh cña Mü.
*
* *
Trªn chiÕn trêng Khu 5, b¾c B×nh §Þnh - mét trong

nh÷ng träng ®iÓm b×nh ®Þnh cña ®èi ph¬ng, ®îc Bé T
lÖnh Qu©n khu 5 chän lµm ®Þa bµn më chiÕn dÞch tiÕn
c«ng tæng hîp. Môc tiªu cña chiÕn dÞch ®îc x¸c ®Þnh lµ:
tiªu diÖt mét bé phËn qu©n chñ lùc t¹i chç, tiªu diÖt vµ
lµm tan r· qu©n ®Þa ph¬ng, ph¸ vì hÖ thèng k×m kÑp
b»ng chèt ®iÓm, ®¸nh b¹i c¨n b¶n kÕ ho¹ch b×nh ®Þnh
cña ®Þch, giµnh quyÒn lµm chñ ®¹i bé phËn n«ng th«n,
t¹o thÕ liªn hoµn x· huyÖn, trong ®ã cã mét sè khu vùc
lµm chñ v÷ng ch¾c. T¹i ®©y, lùc lîng chiÕm ®ãng cña
qu©n ®éi Sµi Gßn cã 2 trung ®oµn 40 vµ 41 thuéc S
®oµn 22, 93 ®¹i ®éi b¶o an, 427 trung ®éi d©n vÖ, 158
trung ®éi thanh niªn chiÕn ®Êu, 224 trung ®éi phßng vÖ
d©n sù, 49 ®oµn b×nh ®Þnh, 4 ®¹i ®éi vµ 15 trung ®éi
c¶nh s¸t, 2 ®¹i ®éi vµ 10 trung ®éi biÖt kÝch th¸m b¸o,
5 tiÓu ®oµn ph¸o binh, 3 chi ®oµn thiÕt gi¸p, 10 tµu chiÕn,
90 m¸y bay chiÕn ®Êu; x©y dùng 14 Êp chiÕn lîc, 18 khu

dån d©n. Ngoµi ra, trªn ®Þa bµn chiÕn dÞch cßn cã 1 tiÓu
®oµn qu©n Mü, 2 trung ®oµn thuéc s ®oµn M·nh Hæ
Nam TriÒu Tiªn 1.
Më chiÕn dÞch tiÕn c«ng tæng hîp, Qu©n khu 5 quyÕt
®Þnh sö dông S ®oµn bé binh 3, çc tiÓu ®oµn ®Æc c«ng
403 vµ 406 cña qu©n khu; çc tiÓu ®oµn bé binh 8, 50 vµ 52,
TiÓu ®oµn ®Æc c«ng 405 vµ ®¹i ®éi ®Æc c«ng cña tØnh B×nh
§Þnh; 17 ®¹i ®éi bé binh vµ ®Æc c«ng thuéc çc huyÖn. Lùc
lîng du kÝch vµ nh©n d©n cña 11 huyÖn thÞ còng ®îc
®éng viªn tham gia chiÕn dÞch tiÕn c«ng tæng hîp ®¸nh
ph¸ b×nh ®Þnh, më réng vïng gi¶i phãng b¾c B×nh §Þnh.
T¹i ®Þa bµn më chiÕn dÞch, d©n sè vïng gi¶i phãng vµ lµm
chñ cña ta lµ 206.000 ngêi; vïng tranh chÊp 77.000, vïng
®èi ph¬ng k×m kÑp 476.000 ngêi 2. Nh vËy, xÐt vÒ t¬ng
quan lùc lîng, ta vµ ®Þch gÇn nh ngang nhau; nhng vÒ
vò khÝ, ph¬ng tiÖn chiÕn tranh, ®èi ph¬ng vît tréi
nhiÒu lÇn.
Lµ mét chiÕn dÞch tiÕn c«ng tæng hîp, víi ph¬ng
ch©m hµnh ®éng lµ kÕt hîp chÆt chÏ gi÷a tiªu diÖt ®Þch vµ
giµnh d©n, gi÷a tiÕn c«ng næi dËy vµ binh vËn, kÕt hîp t¸c
chiÕn cña ba thø qu©n, nªn Thêng vô Khu uû vµ Qu©n
_____________
1. Xem Bé Quèc phßng - ViÖn LÞch sö qu©n sù ViÖt Nam:
Tãm t¾t çc chiÕn dÞch trong kh¸ng chiÕn chèng Mü, cøu níc
(1954 - 1975), S®d, tr. 322.
2. Xem Bé T lÖnh Qu©n khu 5: Tæng kÕt chiÕn dÞch tiÕn
c«ng tæng hîp b¾c B×nh §Þnh (9-4 – 3-5-1972), lu t¹i Phßng
Khoa häc c«ng nghÖ - M«i trêng Qu©n khu 5, tr. 4.
khu uû ®· quyÕt ®Þnh thµnh lËp mét Bé T lÖnh chiÕn

dÞch gåm: ®ång chÝ Huúnh H÷u Anh - S ®oµn trëng S
®oµn 3 lµm T lÖnh, ®ång chÝ Mai T©n - BÝ th TØnh uû
B×nh §Þnh lµm ChÝnh uû, ®ång chÝ TØnh ®éi trëng TØnh
®éi B×nh §Þnh lµm Phã T lÖnh. Bªn c¹nh ®ã, Thêng vô
Khu uû cßn cö ®ång chÝ H÷u BÈy - ñy viªn Thêng vô ®i
cïng Bé T lÖnh chiÕn dÞch ®Ó trùc tiÕp chØ ®¹o.
Bé T lÖnh chiÕn dÞch dù kiÕn híng tiÕn c«ng chñ yÕu
nh»m tiªu diÖt qu©n chñ lùc c¬ ®éng cña ®èi ph¬ng sÏ
diÔn ra ë khu vùc ba huyÖn Phï Mü, Hoµi ¢n, Hoµi Nh¬n
(b¾c B×nh §Þnh). Lùc lîng t¸c chiÕn trªn híng nµy gåm
Trung ®oµn 2 vµ Trung ®oµn 21 - S ®oµn 3 ®¶m nhiÖm.
Híng tiÕn c«ng thø yÕu lµ huyÖn An Nh¬n vµ ®«ng b¾c
huyÖn B×nh Khª (nam B×nh §Þnh). §©y lµ träng ®iÓm diÖt
®Þch, giµnh d©n, më m¶ng; do bé ®éi ®Þa ph¬ng tØnh ®¶m
tr¸ch. Híng phèi hîp do Trung ®oµn 12 ®¶m nhiÖm ®¸nh
c¾t giao th«ng trªn ®êng 19, ®o¹n ®Ìo Nang (Hßn Nhän -
Hßn KiÓng), nh»m thu hót hai trung ®oµn cña S ®oµn
M·nh Hæ Nam TriÒu Tiªn, ng¨n kh«ng cho ®èi ph¬ng tæ
chøc hµnh qu©n øng cøu khi ta më cuéc tiÕn c«ng.
Sau mét qu¸ tr×nh chuÈn bÞ mäi mÆt, theo ®óng kÕ
ho¹ch, ®óng 3 giê s¸ng ngµy 9-4, chiÕn dÞch chÝnh thøc më
mµn. Trªn híng chñ yÕu, TiÓu ®oµn ®Æc c«ng 40 cña S
®oµn 3 ®îc lÖnh ®¸nh chiÕm cø ®iÓm Gß Loi. §©y lµ cø
®iÓm cã c«ng sù v÷ng ch¾c, gåm hÖ thèng 50 l« cèt vµ hÇm
ngÇm, cÊu tróc thµnh 3 tÇng, xung quanh cã 12 hµng rµo
kÏm gai xen kÏ nh÷ng b·i m×n vµ vËt c¶n. Lùc lîng ®èi
ph¬ng chèt gi÷ c¨n cø gåm 2 ®¹i ®éi b¶o an, 1 trung ®éi
th¸m b¸o, 1 trung ®éi sóng cèi 106,7mm vµ Ban ChØ huy
Liªn ®éi 48 b¶o an. Víi ph¬ng ph¸p bÝ mËt c¬ ®éng ¸p s¸t
môc tiªu tõ 3 híng, bé ®éi ta bÊt ngê vµ ®ång lo¹t tËp
kÝch m·nh liÖt vµo nhiÒu môc tiªu, lµm cho qu©n Sµi Gßn
kh«ng kÞp trë tay. Sau h¬n 20 phót chiÕn ®Êu ta ®· hoµn
toµn lµm chñ c¨n cø.
Cïng thêi gian trªn, mét bé phËn lùc lîng Trung
®oµn 2 vµ Trung ®oµn 21 lÇn lît ®¸nh chiÕm çc môc
tiªu ng· ba T©n Th¹nh, §åi §¸, Phó Kh¬ng, BÇu Sen,
Gß ThÞ, §ång BÞch, Gß Dª, cÇu BÕn V¸ch, Hµ T©y, khu
gia binh...
BÞ ®¸nh ®ßn phñ ®Çu g©y thiÖt h¹i nÆng, S ®oµn 22
qu©n Sµi Gßn kh«ng ®a lùc lîng ra ph¶n kÝch ngay.
Chóng sö dông kh«ng qu©n tËp kÝch d÷ déi vµo nh÷ng vÞ
trÝ ®· mÊt, ®ång thêi tung mét bé phËn qu©n b¶o an ®i
sôc s¹o, th¨m dß lùc lîng ta. Trong ®iÒu kiÖn ®ã, ®Ó kÝch
®èi ph¬ng sím lao vµo cuéc chiÕn, Bé T lÖnh chiÕn dÞch
sö dông Trung ®oµn 21 vµ TiÓu ®oµn 4 - Trung ®oµn 12
tiÕn c«ng m¹nh vµo sên phÝa b¾c vµ ®«ng b¾c quËn lþ
Hoµi ¢n. Ngay lËp tøc, ®èi ph¬ng tung ChiÕn ®oµn ®Æc
nhiÖm 40 (gåm tiÓu ®oµn 2 vµ 3 thuéc Trung ®oµn 40, TiÓu
®oµn 2 - Trung ®oµn 41 vµ chi ®oµn thiÕt gi¸p), më cuéc
hµnh qu©n gi¶i to¶ Gß Loi. Nh»m nhö qu©n Sµi Gßn vµo
s©u, ta chñ ®éng níi thÕ trËn cho ®éi h×nh ®èi ph¬ng lät
vµo çc khu vùc chuÈn bÞ s½n ®Ó tiªu diÖt. Tra ngµy 13-4,
toµn bé ChiÕn ®oµn 40 ®Þch ®· vµo khu vùc Hßn Bå, Gß
Dª vµ ng· ba T©n Th¹nh.
S¸ng 15-4, sau nh÷ng lo¹t sóng cèi vµ §KZ b¾n trïm
lªn khu vùc Hßn Bå, bé binh ta nhanh chãng ®¸nh chiÕm
çc môc tiªu. Tríc søc tiÕn c«ng ¸p ®¶o cña ta, ®èi ph¬ng
ë mám 3 trªn d·y Hßn Bå ®· rót ch¹y sang mám 2. Trªn
®êng rót ch¹y, mét bé phËn bÞ ta tiªu diÖt. Nh÷ng tªn sèng
sãt th¸o ch¹y sang mám 1, cè søc chèng tr¶. Cïng lóc, t¹i
ch©n ®iÓm cao Hßn Bå, 1 tiÓu ®oµn cña qu©n Sµi Gßn còng
bÞ ta bao v©y, chia c¾t vµ tiªu diÖt tõng bé phËn. MÆc dï lùc
lîng bé binh bÞ çc ®¬n vÞ chñ lùc Qu©n gi¶i phãng tiÕn
c«ng m¹nh mÏ, song chi ®oµn thiÕt gi¸p cña ®èi ph¬ng bÊy
giê ®ang ®øng ch©n ë Khoa Trêng vÉn n»m im.
Thua trËn liªn tôc, lùc lîng vµ vò khÝ bÞ tiªu hao
ngµy mçi t¨ng, tinh thÇn binh sÜ ho¶ng lo¹n, qu©n cøu
viÖn kh«ng cßn, buéc S ®oµn 22 cña ®èi ph¬ng ph¶i ra
lÖnh cho lùc lîng cßn l¹i bá çc môc tiªu th¸o ch¹y. Nh©n
thêi c¬ nµy, ta chuyÓn sang truy ®uæi, chÆn ®Çu, kho¸ ®u«i
®éi h×nh rót ch¹y cña ®èi ph¬ng. NhiÒu trËn ®¸nh gi¸p l¸
cµ ¸c liÖt ®· diÔn ra. ChiÕn ®oµn 40 ®Þch nhanh chãng bÞ
lo¹i khái chiÕn ®Êu.
Phèi hîp t¸c chiÕn, ®ªm 15-4, çc tiÓu ®oµn ®Æc c«ng 403,
406 qu©n khu bÊt ngê tËp kÝch ®¸nh thiÖt h¹i nÆng chi
khu Tam Quan vµ c¨n cø §Ö §øc - n¬i ®Æt Së ChØ huy
Trung ®oµn 40 chñ lùc ®Þch. Trªn ®Þa bµn phÝa nam B×nh
§Þnh, çc tiÓu ®oµn 50, 52 bé ®éi chñ lùc tØnh phèi hîp víi
bé ®éi, du kÝch çc huyÖn B×nh Khª, An Nh¬n, Tuy Phíc
tiÕn c«ng diÖt nhiÒu ®ån bèt b¶o an, d©n vÖ; ®¸nh c¾t
giao th«ng trªn ®êng 1, ph¸ sËp cÇu T©n An..., hç trî
trùc tiÕp cho nh©n d©n næi dËy gi¶i phãng hoµn toµn 5 x·
ë B×nh Khª, Tuy Phíc, më ®Çu cho phong trµo ®¸nh ph¸
b×nh ®Þnh, giµnh d©n, giµnh ®Êt diÔn ra m¹nh mÏ, réng
kh¾p trªn toµn tØnh.
Tríc søc tiÕn c«ng vµ næi dËy cña qu©n vµ d©n ta,
®Þch t¹i quËn lþ Hoµi ¢n dao ®éng m¹nh; cè vÊn Mü dïng
m¸y bay lªn th¼ng rót vÒ Quy Nh¬n. §©y lµ c¬ héi ®Ó ta
tiÕn c«ng gi¶i phãng quËn lþ Hoµi ¢n.
S¸ng sím ngµy 16-4-1972, ta tËp trung lùc lîng tiÕn
c«ng nhiÒu môc tiªu then chèt vµ Êp chiÕn lîc bao quanh
vßng ngoµi quËn lþ nµy cña qu©n Sµi Gßn. §èi ph¬ng tËp
trung ho¶ lùc chèng tr¶ quyÕt liÖt, ®ång thêi ph¶n kÝch
®¸nh ra phÝa ®åi 75, nói Mét. Nh÷ng cuéc ®ä søc quyÕt
liÖt, ®Ém m¸u giµnh ®i, giËt l¹i tõng tÊc ®Êt, tõng vÞ trÝ
gi÷a ta vµ ®Þch ®· diÔn ra nhiÒu giê t¹i nói Mét, ®åi 75,
Tr¬ng Sái. M·i ®Õn 19 giê cïng ngµy, ta míi ®¸nh chiÕm
®îc çc môc tiªu. Toµn bé hÖ thèng ®ån bèt, Êp chiÕn lîc
b¶o vÖ vßng ngoµi quËn lþ Hoµi ¢n ®· bÞ quÐt s¹ch.
Ngµy 17, trËn tiÕn c«ng quyÕt ®Þnh gi¶i phãng quËn lþ
Hoµi ¢n b¾t ®Çu. Tõ ba híng, bé ®éi ta ®ång lo¹t tiÕn
c«ng vµo çc môc tiªu trong quËn lþ, ¸p ®¶o qu©n Sµi Gßn.
Trong c¬n tuyÖt väng, QuËn trëng Hoµi ¢n ra lÖnh ph¸
huû kho tµng, ®èt tµi liÖu vµ tËp trung qu©n ph¸ v©y th¸o
ch¹y. Sím ph¸t hiÖn ®îc ý ®å cña ®èi ph¬ng, Bé T lÖnh
chiÕn dÞch lÖnh ph¸ sËp cÇu Giao Ba ®Ó chÆn ®êng rót
ch¹y cña ®èi ph¬ng; ®ång thêi sö dông Trung ®oµn 21 vµ
TiÓu ®oµn 4 - Trung ®oµn 12 nhanh chãng xuÊt kÝch truy
®uæi. Toµn bé lùc lîng ®Þch kho¶ng 1.000 qu©n vµ 11 xe
bäc thÐp bÞ ïn t¾c trªn con ®êng ®éc ®¹o vµ nhanh chãng
tan r·; sÜ quan, binh lÝnh ®Òu bá xe, vøt vò khÝ, t×m ®êng
ch¹y trèn. §Õn 11 giê ngµy 19-4, quËn lþ Hoµi ¢n víi h¬n
30.000 d©n ®· hoµn toµn gi¶i phãng.
MÊt quËn lþ Hoµi ¢n, 2 trung ®oµn 40 vµ 41 - S ®oµn 22
bÞ tiªu hao nÆng, mét m¶ng lín qu©n ®Þa ph¬ng vµ
chÝnh quyÒn c¬ së bÞ tiªu diÖt, song do ®ang ph¶i dån søc
chèng cù víi híng tiÕn c«ng T©y Nguyªn cña ta, nªn
Qu©n khu 2 - Qu©n ®oµn 2 qu©n Sµi Gßn kh«ng vÒ øng
cøu ®îc. TËn dông thêi c¬ nµy, ta ®Èy nhanh tèc ®é tiÕn
c«ng, giµnh thªm nh÷ng th¾ng lîi míi. Ph¬ng ¸n tiÕn
c«ng lóc nµy ®îc Bé T lÖnh chiÕn dÞch x¸c ®Þnh lµ: v©y
Ðp Bång S¬n, tiÕn c«ng B×nh D¬ng, gi¶i phãng b¾c Phï
Mü, tiÕp ®Õn tiªu diÖt Bång S¬n, Tam Quan, §Ö §øc,
hoµn thµnh viÖc gi¶i phãng nöa phÝa b¾c tØnh B×nh §Þnh.
Nh»m t¹o bÊt ngê, Trung ®oµn 2 vµ nh÷ng ®¬n vÞ
®¸nh B×nh D¬ng bÝ mËt c¬ ®éng vît ®êng 1 theo híng
®«ng, råi dïng thuyÒn cña d©n vît §Çm TrÊu ®Õn khu
vùc tËp kÕt. MÆt kh¸c, ®Ó nghi binh thu hót qu©n Sµi Gßn,
chuÈn bÞ cho tiÕn c«ng Bång S¬n, Bé T lÖnh chiÕn dÞch sö
dông mét bé phËn lùc lîng tiÕn c«ng çc môc tiªu L¹i
Kh¸nh, V¨n Cang, Trung L¬ng, ThiÕt §inh...
Trong lóc qu©n Sµi Gßn ®ang t×m çch ®èi phã víi ta
ë phÝa t©y c¨n cø Bång S¬n, th× s¸ng 25-4, ta triÓn khai
lùc lîng v©y Ðp c¨n cø B×nh D¬ng, ®ång thêi ®ång lo¹t
tiÕn c«ng h¬n 20 ®ån bèt kh¸c cña chóng tr¶i dµi tõ b¾c
§Ìo Nh«ng ®Õn nam cÇu Bång S¬n. BÞ bÊt ngê hoµn toµn
tríc sù thay ®æi híng tiÕn c«ng cña ta, ®èi ph¬ng véi
®a qu©n tõ B×nh §Þnh ®Õn øng cøu cho B×nh D¬ng,
song ®· qu¸ muén. B×nh D¬ng lóc nµy ®· bÞ ta v©y chÆt.

Mét bé phËn lùc lîng chñ lùc vµ ®Þa ph¬ng cña ta ®· c¬
®éng phôc kÝch, s½n sµng chÆn ®¸nh qu©n tiÕp viÖn cña
®èi ph¬ng. Tríc t×nh thÕ nguy khèn nµy, ngµy 27-4, lùc
lîng qu©n Sµi Gßn gåm 1 tiÓu ®oµn chiÕm gi÷ B×nh
D¬ng bá c¨n cø th¸o ch¹y vµ bÞ ta tiªu diÖt. MÊt B×nh
D¬ng, ®èi ph¬ng ë b¾c Phï Mü l©m vµo t×nh tr¹ng hçn
lo¹n. NhiÒu binh lÝnh ®Þch trót bá qu©n phôc, l¸nh vÒ ®Þa
ph¬ng. C¬ së çch m¹ng ®· kÞp thêi ph¸t ®éng quÇn
chóng næi dËy ph¸ ®ån bèt, diÖt ¸c «n, ph¸ Êp chiÕn lîc,
giµnh quyÒn lµm chñ khu vùc phÝa b¾c huyÖn Phï Mü.
ThÕ trËn cña ®èi ph¬ng ë tØnh B×nh §Þnh bÞ c¾t lµm ®«i.
QuËn lþ Hoµi Nh¬n bÞ ta c« lËp hoµn toµn.
Trªn ®µ th¾ng lîi, ngµy 28, Bé T lÖnh chiÕn dÞch
quyÕt ®Þnh ®¸nh chiÕm thÞ trÊn Bång S¬n. T¹i ®©y, ®îc
bé binh vµ xe bäc thÐp tõ §Ö §øc kÐo vÒ t¨ng viÖn, qu©n
Sµi Gßn dïng lùu ®¹n, sóng liªn thanh chèng tr¶ quyÕt
liÖt. Cuéc chiÕn ®Êu giµnh giËt tõng môc tiªu, tõng khu
vùc gi÷a ta vµ ®Þch diÔn ra trong nhiÒu giê. §Õn 11 giê,
ta míi diÖt ®îc çc ho¶ ®iÓm cña ®èi ph¬ng. Mòi thäc
s©u sè 1 cña TiÓu ®oµn 4 - Trung ®oµn 12 ®¸nh chiÕm
®ån qu©n c¶nh; mòi thäc s©u sè 2 cña TiÓu ®oµn 4 tõ An
§«ng ®¸nh sang b¾t liªn l¹c víi TiÓu ®oµn 1 - Trung ®oµn 2
ë t©y nam thÞ trÊn. Cïng lóc, TiÓu ®oµn 4 - Trung ®oµn 21
ph¸t triÓn tiÕn c«ng ®¸nh vµo trung t©m thÞ trÊn, tiªu
diÖt mét sè môc tiªu. QuËn trëng Bång S¬n bá nhiÖm së
ch¹y trèn bÞ bé ®éi ta tiªu diÖt. Toµn bé qu©n Sµi Gßn cßn
l¹i r¬i vµo t×nh tr¹ng hçn lo¹n. Çc mòi tiÕn c«ng cña ta
lÇn lît ®¸nh chiÕm çc môc tiªu cßn l¹i, gi¶i phãng hoµn
toµn thÞ trÊn Bång S¬n. Mét lo¹t çc ®ån bèt cña ®èi
ph¬ng ë Hoµi Ch©u, Hoµi H¶o, Hoµi Thanh, Hoµi
H¬ng... bÞ qu©n vµ d©n ®Þa ph¬ng ®¸nh chiÕm. Tríc
khÝ thÕ tiÕn c«ng vµ næi dËy cña ta ngµy cµng m¹nh mÏ,
réng kh¾p, qu©n ®Þch chèt gi÷ t¹i thÞ trÊn Tam Quan véi
vµng th¸o ch¹y. Nh vËy, ®Õn cuèi th¸ng 4, ë b¾c B×nh
§Þnh, ®èi ph¬ng chØ cßn chiÕm gi÷ cø ®iÓm §Ö §øc - mét
c¨n cø cña L÷ ®oµn dï 173 Mü tríc ®©y.
Víi diÖn tÝch tr¶i réng 5km2, cã s©n bay, hÖ thèng c«ng
sù, trËn ®Þa, hÇm ngÇm kiªn cè, xung quanh ®îc b¶o vÖ
bëi 14 líp rµo kÏm gai xen nh÷ng b·i m×n, vËt c¶n, ®Õn
cuèi th¸ng 4 ®Çu th¸ng 5, lùc lîng qu©n Sµi Gßn dån vÒ
cø ®iÓm nµy lªn tíi 1.200 tªn, 12 khÈu ph¸o cì 105 -
155mm, 10 khÈu cèi 106mm vµ 2 chi ®oµn xe bäc thÐp. §©y
lµ ®éi qu©n tõ nhiÒu n¬i tËp trung vÒ, tinh thÇn rÖu r·;
h¬n n÷a, lóc nµy, c¨n cø hoµn toµn bÞ ta c« lËp, mäi nguån
tiÕp tÕ, chi viÖn ®Òu bÞ c¾t ®øt, trõ ®êng kh«ng. V× thÕ, sè
phËn cña cø ®iÓm §Ö §øc hÇu nh ®· ®îc ®Þnh ®o¹t.
§óng 5 giê s¸ng ngµy 2-5, trËn tiÕn c«ng tiªu diÖt cø
®iÓm cuèi cïng cña ®èi ph¬ng ë b¾c B×nh §Þnh b¾t ®Çu.
Ho¶ lùc chuÈn bÞ cña ph¸o binh b¾n cÊp tËp vµo c¨n cø,
ph¸ huû kho x¨ng, kho ®¹n, ®¸nh thiÖt h¹i nÆng çc khu
ra®a, truyÒn tin, së chØ huy, s©n bay vµ trËn ®Þa ph¸o
binh ®Þch. Ngay sau khi ph¸o chuyÓn lµn, bé binh ta lËp
tøc tiÕn c«ng ®¸nh chiÕm çc môc tiªu theo ph©n c«ng.
Qua h¬n 1 giê chiÕn ®Êu, ta ®· lµm chñ çc khu nh©n
viªn kü thuËt, khu trinh s¸t, khu truyÒn tin, mét sè l«
cèt, hÇm ngÇm cña ®èi ph¬ng. Do ph¹m vi c¨n cø qu¸

réng, bè phßng cña ®èi ph¬ng phøc t¹p, bé ®éi ta võa
chiÕn ®Êu, võa ph¶i kh¾c phôc vËt c¶n nªn tèc ®é ph¸t
triÓn tiÕn c«ng chËm. Lîi dông t×nh h×nh nµy, ®èi ph¬ng
sö dông m¸y bay nÐm bom d÷ déi vµo ®éi h×nh tiÕn c«ng
cña ta, g©y cho ta nh÷ng tæn thÊt lín. Lóc 15 giê cïng
ngµy, 10 xe bäc thÐp ®Þch dÉn ®Çu mét to¸n bé binh véi
v· th¸o ch¹y khái c¨n cø. §Õn khu vùc nói Kho, chóng ®·
bÞ lùc lîng ta phôc kÝch tiªu diÖt. Cïng lóc, sè ®Þch cßn
l¹i trong c¨n cø còng nhanh chãng bÞ lo¹i khái vßng chiÕn
®Êu. C¨n cø §Ö §øc r¬i vµo tay Qu©n gi¶i phãng. §Õn
®©y, toµn bé khu vùc l·nh thæ phÝa b¾c tØnh B×nh §Þnh,
gåm çc huyÖn Hoµi ¢n, Hoµi Nh¬n vµ ®Þa bµn phÝa b¾c
huyÖn Phï Mü, víi diÖn tÝch kh¶ng 1.500km2 vµ hµng
chôc v¹n d©n, ®îc hoµn toµn gi¶i phãng. §©y còng lµ
thêi ®iÓm qu©n vµ d©n Khu 5 kÕt thóc th¾ng lîi chiÕn
dÞch tæng hîp ®¸nh ph¸ b×nh ®Þnh n¨m 1972.
Qua 25 ngµy ®ªm thùc hµnh chiÕn dÞch tæng hîp b¾c
B×nh §Þnh, qu©n vµ d©n ta ®· lo¹i khái vßng chiÕn ®Êu
14.000 tªn, xo¸ sæ Trung ®oµn 40, diÖt 15 tiÓu ®oµn vµ liªn
®éi, 50 ®¹i ®éi b¶o an, 164 trung ®éi d©n vÖ vµ thanh niªn
chiÕn ®Êu, 1 ®¹i ®éi vµ 15 trung ®éi c¶nh s¸t, 18 ®oµn çn
bé b×nh ®Þnh. Trong thêi gian diÔn ra chiÕn dÞch, ta ®· huy
®éng ®îc 7.000 lît ngêi næi dËy ph¸ r· 20 khu dån,
40 Êp chiÕn lîc, gi¶i phãng 2 huyÖn, 18 x·, 48 th«n.
Th¾ng lîi cña qu©n vµ d©n b¾c B×nh §Þnh t¹o ®µ trùc tiÕp
cho phong trµo ®Êu tranh ®¸nh ph¸ b×nh ®Þnh, gi¶i phãng
d©n, gi¶i phãng ®Êt ë çc tØnh cßn l¹i cña Khu 5.
Phèi hîp víi chiÕn dÞch tiÕn c«ng tæng hîp b¾c B×nh
§Þnh, ë Qu¶ng Nam, ngay ®ªm 8-4, TiÓu ®oµn 409 ®Æc c«ng
tËp kÝch cø ®iÓm LiÖt KiÓm vµ Chia Gan 1. ChØ sau 40 phót
chiÕn ®Êu, ®Æc c«ng ta ®· lµm chñ môc tiªu. Ngay sau ®ã,
ta sö dông ngay 4 khÈu ph¸o 105mm võa thu cña qu©n Sµi
Gßn tËp kÝch vµo quËn lþ HiÖp §øc, ®ång thêi, Trung
®oµn 38 ®îc lÖnh triÓn khai thÕ v©y Ðp quËn lþ, Trung
®oµn 31 thäc s©u ®¸nh chiÕm ViÖt An, ng· ba Vinh Huy,
cÇu ¤ng TriÖu... ph¸ vì hÖ thèng k×m kÑp cña ®èi ph¬ng ë
khu vùc gi¸p ranh hai huyÖn Th¨ng B×nh vµ QuÕ S¬n. Phèi
hîp cïng chñ lùc, lùc lîng vò trang tØnh Qu¶ng Nam tiÕn
c«ng tiªu diÖt cø ®iÓm Chµ Vu, uy hiÕp qu©n ®Þch rót khái
çc ®ån D¬ng Con, Rõng Nhung.
Qua 20 ngµy ®ªm chiÕn ®Êu liªn tôc, lÇn lît tiªu diÖt
tÊt c¶ çc cø ®iÓm ngo¹i vi vßng ngoµi quËn lþ HiÖp §øc.
§ªm 28-4, Trung ®oµn 38 më trËn tiÕn c«ng ®¸nh
chiÕm quËn lþ. Tríc søc tiÕn c«ng ¸p ®¶o cña ta, toµn bé
qu©n Sµi Gßn chèt gi÷ ë ®©y ®· bÞ tiªu diÖt vµ bÞ b¾t lµm
tï binh, quËn lþ HiÖp §øc ®îc hoµn toµn gi¶i phãng.
_____________
1. LiÖt KiÓm lµ c¨n cø cÊp tiÓu ®oµn cña L÷ ®oµn 196 Mü
tríc ®©y, cã c«ng sù vµ hÇm ngÇm v÷ng ch¾c, n»m trªn mét
ngän ®åi cao, khèng chÕ c¶ mét khu vùc réng ¸n ng÷ ®êng 16
phÝa t©y QuÕ S¬n. T¹i ®©y, vµo lóc ®Æc c«ng ta tiÕn c«ng, ®èi
ph¬ng cã 1 ®¹i ®éi bé binh vµ 1 ®¹i ®éi ph¸o 105mm, Së ChØ
huy TiÓu ®oµn 1 (Trung ®oµn 5) chñ lùc qu©n ®éi Sµi Gßn. Chia
Gan lµ ®iÓm cao khèng chÕ ngo¹i vi quËn lþ HiÖp §øc, çch LiÖt
KiÓm ®é 6km vÒ híng t©y, do hai ®¹i ®éi cña TiÓu ®oµn 1 -
Trung ®oµn 5 chiÕm gi÷.
Hoµ nhÞp víi khÝ thÕ tiÕn c«ng gi¶i phãng quËn lþ
HiÖp §øc, t¹i Qu¶ng §µ, ho¶ lùc ph¸o binh ta tËp kÝch
s©n bay §µ N½ng, s©n bay Níc MÆn, c¶ng §µ N½ng, ph¸
huû, ph¸ háng h¬n 30 m¸y bay çc lo¹i vµ 3 tµu thuû cña
®Þch. Bé ®éi Qu¶ng §µ tiÕn c«ng diÖt Së ChØ huy ThiÕt
®oµn 17 ®Þch ë HÇm XÎ, diÖt 1 liªn ®éi b¶o an ë Gß Næi,
®¸nh sËp çc cÇu Thuû Tó, CÇu L©u, chÆn c¾t giao th«ng
ë ®Ìo H¶i V©n, chÆn nguån tiÕp tÕ vµ ®êng c¬ ®éng lùc
lîng cña qu©n Sµi Gßn. §îc th¾ng lîi qu©n sù t¹o ®µ,
du kÝch vµ nh©n d©n nhiÒu n¬i ®· tiÕn c«ng vµ næi dËy
ph¸ vì nhiÒu m¶ng Êp chiÕn lîc, më ra nhiÒu vïng gi¶i
phãng liªn hoµn tr¶i réng tõ 3 ®Õn 5 x· thuéc çc vïng
phÝa t©y huyÖn Duy Xuyªn, vïng B §¹i Léc, khu vùc Gß
Næi cña huyÖn §iÖn Bµn.
Trªn ®Þa bµn Qu¶ng Ng·i, ngµy 12-4, TiÓu ®oµn 48
cïng §¹i ®éi ®Æc c«ng 21 vµ lùc lîng t¹i chç huyÖn S¬n
TÞnh vµ B×nh S¬n ®¸nh chiÕm chèt ®iÓm An Sen, ph¸t
triÓn tiÕn c«ng diÖt tiÕp 3 chèt ®iÓm cña ®èi ph¬ng ë ®åi
¤ng HËn, §¸ Nó, Phó Quý, hç trî cho nh©n d©n næi dËy
ph¸ banh çc khu dån d©n Ch©u ThuËn, Phó Quý, An H¶i,
§Þnh T©n, §«ng Hoµ, Minh Quang, ph¸ vì hoµn toµn khu
"b×nh ®Þnh kiÓu mÉu" Ba Lµng An cña ®èi ph¬ng. TiÕp
®ã, bé ®éi vµ du kÝch diÖt çc chèt ®iÓm nói Cao, nói VÐ,
Nho L©m, TËp Mü, Mü Lai, bÎ g·y çc mòi ph¶n kÝch cña
qu©n b¶o an, hç trî cho nh©n d©n næi dËy giµnh quyÒn
lµm chñ trªn m¶ng réng gåm 13 x· ven biÓn tõ cöa biÓn
S¬n Trµ ®Õn khu vùc phÝa b¾c s«ng Trµ Khóc. Còng thêi
gian trªn, ë khu vùc phÝa nam Qu¶ng §µ, TiÓu ®oµn 83
cïng bé ®éi, du kÝch huyÖn Mé §øc diÖt hµng lo¹t ®ån bèt
cña qu©n Sµi Gßn ë Long Phông, Phó Kh¬ng, bøc rót cø
®iÓm Thi Phæ, uy hiÕp quËn lþ Mé §øc, tiªu diÖt çc chèt
®iÓm CÇu S¾t, Bå §Ò, khu dån xãm míi, më ra vïng lµm
chñ gåm 9 x· §øc NhuËn, §øc Lîi, §øc Th¾ng, §øc
Ch¸nh, §øc HiÖp, §øc Hoµ, §øc Phong, §øc Minh, §øc
Th¹nh. §Æc biÖt, çc tæ binh vËn thuéc 4 x· B×nh Phó,
B×nh Ch©u, TÞnh Khª, TÞnh Hoµ ®· vËn ®éng gia ®×nh,
ngêi th©n cña binh sÜ ®èi ph¬ng gäi ®îc 260 lÝnh b¶o
an, d©n vÖ mang 80 sóng quay trë vÒ víi nh©n d©n.
ë Phó Yªn, trong th¸ng 4, bé ®éi ®Þa ph¬ng tØnh tiÕn
c«ng tiªu diÖt 2 liªn ®éi b¶o an t¹i nói SÇm vµ Xu©n Phíc;
tiÕp ®ã, ph¸t triÓn tiÕn c«ng tiªu diÖt vµ bøc rót trªn 20 cø
®iÓm, ®ån bèt cña qu©n Sµi Gßn ë çc huyÖn Tuy Hoµ, Tuy
An, §ång Xu©n, ph¸ háng cÇu Ng©n S¬n, c¾t giao th«ng
trong nhiÒu giê trªn ®êng sè 6 (®o¹n tõ La Hai ®Õn ChÝ
Th¹nh), ®êng sè 1 (®o¹n tõ Ng©n S¬n ®i S«ng CÇu), hç trî
nh©n d©n næi dËy giµnh quyÒn lµm chñ khu vùc §ång Tre.
T¹i Kh¸nh Hoµ, ngµy 8-4 - mét ngµy tríc khi chiÕn
dÞch b¾c B×nh §Þnh më mµn, TiÓu ®oµn 407 bÊt ngê tËp
kÝch khu kho hËu cÇn cña ®èi ph¬ng ë Cam Ranh, ph¸
huû trªn 35 ngµn tÊn bom ®¹n vµ ph¬ng tiÖn chiÕn tranh
cña ®èi ph¬ng. §ªm 12-4, hai tiÓu ®oµn 460 vµ 480 ®¸nh
thiÖt h¹i nÆng tiÓu ®oµn biÖt ®éng Cäp §en ë khu vùc ng·
ba §ång Xu©n - Dôc Mü. Phèi hîp chiÕn ®Êu víi bé ®éi
chñ lùc, du kÝch vµ nh©n d©n çc x· Ninh Ých, Ninh Thä,
Ninh Hoµ, Ninh Diªm, Ninh Quang, Ninh Hng... ®· ®ång
lo¹t næi dËy chèng ®Þch cµn quÐt, ph¸ láng thÕ k×m kÑp cña
qu©n Sµi Gßn.
ChiÕn dÞch tæng hîp ë chiÕn trêng Khu 5 diÔn ra trªn
ph¹m vi ®Þa bµn hÑp trong kho¶ng thêi gian ng¾n vµ ®¹t
hiÖu qu¶ cao. Trong qu¸ tr×nh diÔn biÕn cña chiÕn dÞch, sù
kÕt hîp gi÷a tiÕn c«ng qu©n sù víi næi dËy cña quÇn chóng
®îc tiÕn hµnh chÆt chÏ; ®ßn ®¸nh cña chñ lùc lu«n ®i
tríc mét bíc, ®¹t hiÖu qu¶ tiªu diÖt qu©n ®èi ph¬ng
cao, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho lùc lîng vò trang t¹i chç
vµ nh©n d©n çc ®Þa ph¬ng tiÕn c«ng vµ næi dËy tiªu diÖt,
bøc hµng, bøc rót nhiÒu ®ån bèt cña ®èi ph¬ng, më réng
vïng lµm chñ, vïng gi¶i phãng. ChiÕn dÞch tæng hîp ®¸nh
ph¸ b×nh ®Þnh giµnh th¾ng lîi, t¹o ra thÕ vµ lùc míi, ®¶m
b¶o cho qu©n vµ d©n Khu 5 tiÕp tôc gi÷ v÷ng thÕ tiÕn c«ng.
Khu 6 lµ chiÕn trêng n»m gi÷a hai híng tiÕn c«ng
chiÕn lîc chñ yÕu cña ta ë T©y Nguyªn vµ §«ng Nam Bé
trong n¨m 1972. Khi cuéc tiÕn c«ng chiÕn lîc 1972 næ ra,
qu©n ®éi Sµi Gßn buéc ph¶i rót phÇn lín chñ lùc ë Khu 6
lªn øng cøu cho T©y Nguyªn. Nh©n ®iÒu kiÖn nµy, Khu 6
quyÕt ®Þnh më chiÕn dÞch tæng hîp ®¸nh ph¸ b×nh ®Þnh
cña ®èi ph¬ng, lÊy B×nh ThuËn lµm ®Þa bµn träng ®iÓm,
nh»m tiªu diÖt, tiªu hao, lµm tan r· mét bé phËn sinh lùc
chñ yÕu cña qu©n Sµi Gßn, ®Æc biÖt lµ lùc lîng b¶o an c¬
®éng, d©n vÖ c¶nh s¸t, bän tÒ ¸c; lµm r· bé m¸y k×m kÑp
cña chóng, ®a d©n vÒ kh«i phôc l¹i vïng gi¶i phãng cò vµ
më thªm nh÷ng m¶ng gi¶i phãng míi, t¹o thÕ liªn hoµn
gi÷a çc vïng; ®ång thêi, n©ng thÕ lµm chñ ë nhiÒu møc
®é kh¸c nhau trong ®¹i bé phËn n«ng th«n cßn l¹i, ph¸t
triÓn vµ ®a phong trµo thÞ trÊn, thÞ x· lªn mét bíc míi,
trªn c¬ së ®ã, tiÕp tôc x©y dùng c¬ së chÝnh trÞ, ph¸t triÓn
lùc lîng vò trang tiÕn tíi ®¸nh c¾t giao th«ng, k×m chñ
lùc cña ®èi ph¬ng ®Ó phèi hîp chiÕn trêng toµn MiÒn.
Theo quyÕt ®Þnh cña Bé T lÖnh Qu©n khu, Ban ChØ
huy chiÕn dÞch tæng hîp ®¸nh ph¸ b×nh ®Þnh cña qu©n Sµi
Gßn ë B×nh ThuËn ®îc thµnh lËp, gåm çc ®ång chÝ Lª
V¨n HiÒn - Phã ChÝnh uû Khu 6 lµm ChØ huy trëng, TrÇn
Thä - TØnh ®éi trëng TØnh ®éi B×nh ThuËn lµm ChØ huy
phã. §Þa bµn Tµ Nung - L¬ng S¬n ®îc chän lµm khu vùc
t¸c chiÕn chñ yÕu cña chiÕn dÞch. TÊt c¶ nh÷ng ®¬n vÞ chñ
lùc cña khu ®ang ho¹t ®éng ë B×nh ThuËn ®Òu ®îc lÖnh
nhanh chãng c¬ ®éng vÒ khu vùc nµy, më çc cuéc tiÕn
c«ng tiªu diÖt ®Þch, ph¸ hÖ thèng Êp chiÕn lîc däc theo
quèc lé 1, ®a d©n vÒ vïng c¨n cø, khu gi¶i phãng Lª
Hång Phong cò. Khu vùc Tam Gi¸c vµ khu vùc ven ®êng
sè 8 ®îc chän lµm ®Þa bµn ph¸t ®éng nh©n d©n næi dËy
giµnh quyÒn lµm chñ vµ bung d©n vÒ lµng cò lµm ¨n. §©y
chÝnh lµ môc tiªu chñ yÕu trong ®¸nh ph¸ b×nh ®Þnh cña
chiÕn dÞch tiÕn c«ng tæng hîp Khu 6.
Phèi hîp víi kÕ ho¹ch tiÕn c«ng thèng nhÊt trªn toµn
MiÒn, ®ªm 6-4, §¹i ®éi 5 ®Æc c«ng thuéc TiÓu ®oµn 840 bÊt
ngê tËp kÝch cø ®iÓm L¬ng S¬n, nhng kh«ng thµnh
c«ng, ph¶i rót lùc lîng ra ngoµi h×nh thµnh thÕ v©y Ðp
®èi ph¬ng. Cïng lóc, TiÓu ®oµn 482 vµ lùc lîng vò trang
t¹i chç çc huyÖn Hµm ThuËn, ThuËn Phong, Hoµ §a,
Tuy Phong chia thµnh nhiÒu mòi ®ång lo¹t ®¸nh vµo çc
Êp T©m Hng, B×nh L©m, An Phó, V¨n Thµnh, M¬ng M¸n,
B×nh An, Th¾ng ThuËn, T©n DiÔn, Kim B×nh, T©n Thµnh,
Phó Mü, Gép, Xa Ra, HiÖp Hoµ, Xu©n Quang, Xu©n Héi,
Long LÔ, Liªm B×nh, Tho¹i Mü, L¹c TrÞ... §îc ®ßn qu©n
sù hç trî, nh©n d©n çc ®Þa ph¬ng næi dËy trõng trÞ bän
¸c «n, ph¸ thÕ k×m kÑp, bung vÒ lµng cò lµm ¨n.
Ngµy 18-4, TiÓu ®oµn 840 chuyÓn sang tiÕn c«ng qu©n
Sµi Gßn ë L¬ng S¬n, ®¸nh b¹i 1 ®¹i ®éi b¶o an vµ 2 trung
®éi d©n vÖ cña ®èi ph¬ng. Cïng ngµy, TiÓu ®oµn 186 tiÕn
c«ng ph¸ Êp Tµ Nung, ®¸nh thiÖt h¹i nÆng 1 ®¹i ®éi b¶o
an ®Þch. Ngµy 10-5, t¹i Êp Gép, 2 trung ®éi d©n vÖ cña ®èi
ph¬ng bÞ ta tiªu diÖt, nh©n d©n trong Êp næi dËy giµnh
quyÒn lµm chñ.
Phèi hîp víi B×nh ThuËn, lùc lîng vò trang B×nh
Tuy ®Èy m¹nh ho¹t ®éng tiÕn c«ng, hç trî nh©n d©n næi
dËy ph¸ b×nh ®Þnh, giµnh quyÒn lµm chñ. Träng ®iÓm
®¸nh ph¸ b×nh ®Þnh cña tØnh ®îc x¸c ®Þnh lµ ®Þa bµn
Hoµi §øc vµ T¸nh Linh.
§Çu th¸ng 7, Bé T lÖnh Khu 6 quyÕt ®Þnh chuyÓn
träng ®iÓm ho¹t ®éng cña chiÕn dÞch vÒ híng t©y nam,
nh»m níi réng thªm vïng gi¶i phãng vµ hµnh lang
chiÕn lîc nèi tõ c¨n cø MiÒn vÒ c¨n cø Khu 6 (tõ s«ng
§ång Nai Thîng lªn nam ®Ìo Blao xuèng B×nh Tuy vµ
B×nh ThuËn). TiÓu ®oµn 840 ®îc ®iÒu tõ Hoµ §a vµo
t¸c chiÕn trªn khu vùc ®êng 8. TiÓu ®oµn 186 c¬ ®éng
tõ B×nh ThuËn sang T¸nh Linh - Hoµi §øc (B×nh Tuy)
chiÕn ®Êu. TiÓu ®oµn ®Æc c«ng 200C c¬ ®éng lªn ho¹t
®éng t¹i L©m §ång.
Sau mét thêi gian c¬ ®éng lùc lîng vÒ ®Þa bµn t¸c
chiÕn ®îc ph©n c«ng, tõ th¸ng 8, çc ®¬n vÞ liªn tôc b¸m
s¸t x·, Êp vµ vïng ven thÞ x·, thÞ trÊn, tæ chøc nhiÒu trËn
®¸nh nhá, lÎ, diÖt ¸c «n, hç trî cho nh©n d©n ë khu vùc
ven ®êng sè 8, quèc lé 1 (®o¹n Phan RÝ - Tµ Nung), ven
trôc ®êng sè 3, vïng ngo¹i « thÞ x· La Gi, thÞ trÊn Hµm
T©n... næi dËy ph¸ khu tËp trung, Êp chiÕn lîc, khu©n ®å
®¹c vÒ lµng cò lµm ¨n. TÝnh ®Õn hÕt th¸ng 9, ë B×nh
ThuËn, ta ®· lµm chñ hoµn toµn 12 Êp, gi¶i phãng 8.752
d©n, lµm chñ mét phÇn ë 15 Êp vµ 14 ph©n khu víi 32.513
d©n, ®a vïng tranh chÊp lªn 22 Êp vµ 12 ph©n khu víi
3.262 d©n, ph¸ láng ¸ch k×m kÑp cña ®Þch ë 59 Êp víi
62.464 d©n, lµm r· ngò 568 lÝnh b¶o an, 357 d©n vÖ vµ
phßng vÖ d©n sù.
Trong th¸ng 10, trªn ®Þa bµn khu vùc Tam Gi¸c vµ
®êng sè 8, chñ lùc Khu 6 vµ bé ®éi ®Þa ph¬ng më nhiÒu
trËn tiÕn c«ng ë B×nh L©m, T©n DiÔn, T©n Phó..., ®Èy
qu©n ®Þch lïi s©u vµo trong çc tiÓu khu, chi khu, t¹o ®iÒu
kiÖn thuËn lîi cho lùc lîng vò trang t¹i chç vµ nh©n d©n
næi dËy ph¸ Êp chiÕn lîc, trë vÒ vïng gi¶i phãng Tam
Gi¸c. Cïng thêi gian trªn, t¹i khu vùc T¸nh Linh - Hoµi
§øc, TiÓu ®oµn 186 cïng lùc lîng vò trang ®Þa ph¬ng
phèi hîp víi TiÓu ®oµn 15 ®ang ho¹t ®éng ë khu vùc
®êng 20 liªn tôc tiÕn c«ng lo¹i khái chiÕn ®Êu nhiÒu sinh
lùc ®Þch, ph¸ láng, ph¸ r· mét sè Êp chiÕn lîc däc theo
®êng sè 3. T¹i Hµm T©n, bé ®éi tËp trung huyÖn vµ du
kÝch Êp, x· tæ chøc ®¸nh ®Þch cµn quÐt, hç trî cho nh©n
d©n chèng ®Þch thu gom lóa ë HiÖp Nh¬n, HiÖp Phíc;
chèng cíp ruéng ë Phíc Thµnh; chèng lËp phßng vÖ d©n
sù ë HiÖp Nh¬n, HiÖp Phíc, Dinh §iÒn, L¸ng Gßn.
§Æc biÖt, nh÷ng th¸ng cuèi cña n¨m 1972, ®Çu n¨m
1973, cïng víi biÕn chuyÓn thuËn lîi cña ta trªn bµn ®µm
ph¸n ë Pari, chiÕn dÞch tiÕn c«ng tæng hîp cña qu©n d©n
Khu 6 cã nh÷ng bíc ph¸t triÓn nh¶y vät. T¹i B×nh ThuËn,
lùc lîng vò trang ba thø qu©n cña ta ®ång lo¹t tiÕn c«ng
çc môc tiªu träng yÕu cña ®Þch nh: tiÓu khu B×nh ThuËn,
C¨ng £sªpÝc, ®ån Phó Thä, nói §Êt, M¬ng M¸n, Bµu Gia,
chi khu ThiÖn Gi¸o, çc Êp chiÕn lîc däc hai bªn ®êng
sè 8, sè 1, vµnh ®ai thÞ x· Phan ThiÕt, çc thÞ trÊn Hoµ §a,
Phan RÝ, Liªn H¬ng... ë B×nh Tuy, TiÓu ®oµn 186 tiÕn
c«ng thÞ trÊn T¸nh Linh, tËp kÝch ho¶ lùc vµo chi khu vµ cø
®iÓm Lå ¤. Çc ®¬n vÞ bé ®éi ®Þa ph¬ng tØnh vµ huyÖn, du
kÝch Êp, x· ®¸nh vµo c¨n cø cña ®èi ph¬ng ë Gia An, Huy
Khiªm, TÕ LÔ, X· Dó, B¾c Ruéng vµ Vâ Xu. §îc sù hç trî
cña bé ®éi vµ du kÝch, nh©n d©n çc Êp NghÞ §øc, ChÝnh
§øc, Sïng Nh¬n vµ çc Êp ven ®êng sè 3 ®· ®ång lo¹t næi
dËy diÖt ¸c, ph¸ k×m, giµnh quyÒn lµm chñ. Riªng ë Hµm
T©n, bé ®éi vµ du kÝch ®· cïng lóc tiÕn c«ng vµo çc Êp
HiÖp Nh¬n, HiÖp Phíc, HiÖp NghÜa, V¨n Mü, Tam T©n,
HiÖp An, T©n Lý, Phíc Léc, Phíc Thµnh, Phíc Thä,
L¸ng Gßn... trùc tiÕp hç trî cho nh©n d©n næi dËy giµnh
quyÒn lµm chñ. NhiÒu vïng gi¶i phãng cña ta míi ®îc
h×nh thµnh, xen kÏ víi vïng ®Þch, t¹o ra thÕ trËn cµi r¨ng
lîc. §©y lµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó ta ph¸t triÓn tiÕn c«ng
giµnh th¾ng lîi trong thêi gian tiÕp theo.
Nh vËy, b»ng nh÷ng chiÕn dÞch tiÕn c«ng tæng hîp
®¸nh ph¸ b×nh ®Þnh cña ®èi ph¬ng, lùc lîng vò trang
vµ nh©n d©n Khu 8, Khu 9, Khu 5, Khu 6 ®· ®ãng gãp mét
phÇn rÊt quan träng cïng víi çc híng tiÕn c«ng chñ yÕu
ë §«ng Nam Bé, TrÞ - Thiªn vµ T©y Nguyªn lµm nªn
th¾ng lîi chiÕn lîc n¨m 1972. Çc chiÕn dÞch tiÕn c«ng
tæng hîp ®· më réng vïng gi¶i phãng ë çc tØnh Qu¶ng
TrÞ, Kon Tum, b¾c B×nh §Þnh; hoµn chØnh vïng gi¶i phãng
§«ng Nam Bé bao gåm çc tØnh T©y Ninh, B×nh Long,
Phíc Long; më ra nh÷ng vïng gi¶i phãng míi ë khu vùc
®ång b»ng Khu 5, ®ång b»ng s«ng Cöu Long, víi h¬n 1
triÖu d©n giµnh ®îc quyÒn lµm chñ. Víi viÖc t¹o ra ®îc
nh÷ng vïng gi¶i phãng réng lín n»m xen kÏ víi vïng ®Þch
kiÓm so¸t, ta ®· t¹o thªm nh÷ng bµn ®¹p rÊt quan träng
®Ó tiÕp tôc gi÷ v÷ng vµ ®Èy m¹nh thÕ tiÕn c«ng chiÕn lîc
trong nh÷ng n¨m tiÕp theo.
II- Cïng qu©n, d©n Lµo, Campuchia ®Èy m¹nh

tiÕn c«ng më réng vïng gi¶i phãng
Khi qu©n vµ d©n ta trªn chiÕn trêng miÒn Nam më

cuéc tiÕn c«ng chiÕn lîc n¨m 1972, th× ®ång thêi, trªn
chiÕn trêng Lµo vµ Campuchia, qu©n t×nh nguyÖn ViÖt
Nam ®· cïng qu©n vµ d©n Lµo, Campuchia ®Èy m¹nh çc
ho¹t ®éng tiÕn c«ng më réng vïng gi¶i phãng.
Trªn thùc tÕ, g¾n bã chÆt chÏ víi tõng thêi ®iÓm cña
cuéc tiÕn c«ng do qu©n vµ d©n ta ë miÒn Nam diÔn ra trªn
nhiÒu híng chiÕn trêng träng ®iÓm nh §«ng Nam Bé,
TrÞ - Thiªn vµ T©y Nguyªn, trªn chiÕn trêng níc b¹n
Lµo, qu©n t×nh nguyÖn ViÖt Nam vµ bé ®éi PathÐt Lµo ®·
më chiÕn dÞch Çnh §ång Chum - Xiªng Kho¶ng. Trong
lóc ®ã, ë chiÕn trêng Campuchia, bé ®éi chñ lùc Qu©n gi¶i
phãng miÒn Nam ®· phèi hîp víi lùc lîng vò trang çch
m¹ng Campuchia më chiÕn dÞch ph¶n c«ng ®¸nh b¹i cuéc
hµnh qu©n mang mËt danh ¡ng Kor Chey cña qu©n ®éi
Khmer ph¶n ®éng. Nh÷ng ho¹t ®éng qu©n sù diÔn ra trªn
çc chiÕn trêng níc b¹n n»m trong tÝnh to¸n chiÕn lîc
cña ta vµ nhÞp ®é còng nh thêi gian diÔn ra çc ho¹t ®éng
nµy g¾n víi diÔn biÕn cña Héi nghÞ Pari
Trªn chiÕn trêng Lµo, tiÕp tôc thùc hiÖn ©m mu
®¸nh réng ra vßng ngoµi ph¸ hµnh lang vËn chuyÓn vµ uy
hiÕp hËu ph¬ng chiÕn lîc cña ta, chia c¾t vïng gi¶i
phãng Lµo, Mü ®· sö dông çc ®¬n vÞ qu©n ®éi Th¸i Lan,
qu©n ®éi ChÝnh phñ Hoµng gia vµ qu©n Vµng Pao tiÕn
c«ng lÊn chiÕm khu vùc Çnh §ång Chum - Mêng Sñi.
Lîi dông mïa ma n¨m 1971, ®èi ph¬ng nhanh chãng
®¸nh chiÕm ®îc Mêng Sñi, Phu Keng, Phu T©ng, toµn
bé khu vùc Çnh §ång Chum. Nhng, khi ph¸t triÓn tiÕn
c«ng ®¸nh Khang Khay, Xiªng Kho¶ng, Noäng PÑt, tiÕp ®ã
lµ khu vùc biªn giíi ViÖt - Lµo, chóng ®· bÞ bé ®éi t×nh
nguyÖn ViÖt Nam vµ qu©n ®éi PathÐt Lµo chÆn ®¸nh
quyÕt liÖt, buéc ph¶i quay vÒ tæ chøc phßng ngù Çnh
§ång Chum.
Çnh §ång Chum lµ mét vïng cao nguyªn víi
nh÷ng ®åi thÊp xen kÏ nhau, xung quanh cã nh÷ng
®iÓm cao khèng chÕ nh Phu T©ng, Phu T«n, 1.505, Phu
Keng... thuËn lîi ®èi víi viÖc tæ chøc thÕ trËn phßng ngù.
PhÝa nam S¶m Th«ng - Loong ChÑng lµ khu vùc rõng nói
víi nhiÒu tÇng, nhiÒu d·y nèi nhau liªn tiÕp, trong ®ã cã
nh÷ng d·y ®iÓm cao trªn 1.800m, nªn viÖc c¬ ®éng lùc
lîng còng nh binh khÝ kü thuËt, b¶o ®¶m hËu cÇn rÊt
khã kh¨n. MÆc dï vËy, chØ sau thêi gian ng¾n, ®Þch ®·
x©y dùng Çnh §ång Chum - Xiªng Kho¶ng thµnh mét
khu vùc phßng ngù liªn hoµn, cã hÖ thèng c«ng sù, trËn
®Þa v÷ng ch¾c víi nh÷ng chèt ®îc bè trÝ trªn çc ®iÓm
cao cã kh¶ n¨ng kiÓm so¸t, khèng chÕ toµn bé ®Þa bµn.
T¹i ®©y, lùc lîng ®Þch cã 30 tiÓu ®oµn bé binh (gåm 8
tiÓu ®oµn qu©n Th¸i Lan, 18 tiÓu ®oµn qu©n Vµng Pao,
4 tiÓu ®oµn thuéc Qu©n khu 1 qu©n ®éi ChÝnh phñ Hoµng
gia Lµo), 3 tiÓu ®oµn ph¸o binh, 1 trung ®éi xe AM, 2 tiÓu
®oµn c«ng binh vµ ®îc kh«ng qu©n Mü vµ kh«ng qu©n
qu©n ®éi ChÝnh phñ Hoµng gia Lµo chi viÖn ho¶ lùc trong
qu¸ tr×nh t¸c chiÕn.
Ngay tõ khi tiÕn hµnh çc cuéc hµnh qu©n lín ë
Thîng Lµo, Bé ChÝnh trÞ, Qu©n uû Trung ¬ng ta vµ b¹n
®· chñ tr¬ng më nh÷ng chiÕn dÞch tiÕn c«ng quy m«
t¬ng ®èi lín, cã ý nghÜa chiÕn lîc trong mïa kh« 1971 -
1972 trªn chiÕn trêng Lµo, nh»m thu hót sù chó ý cña
®Þch, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ta chuÈn bÞ më cuéc tiÕn
c«ng chiÕn lîc 1972 ë miÒn Nam ViÖt Nam. Sau khi
nghiªn cøu, ®¸nh gi¸ cô thÓ lùc lîng, thÕ bè trÝ chiÕn lîc
cña ®Þch, thÕ vµ lùc cña ta, Çnh §ång Chum - Loong
ChÑng 1 lµ ®Þa bµn ta vµ b¹n chän më chiÕn dÞch.
_____________
1. §Þa bµn chiÕn dÞch réng kho¶ng 80km2, çch Viªng Ch¨n
150km vÒ híng ®«ng nam, çch Mêng XÐn - NghÖ An 80km
theo ®êng 7.
§Ó ®¶m b¶o th¾ng lîi, vÒ phÝa Qu©n ®éi nh©n d©n

ViÖt Nam, lùc lîng ®îc huy ®éng cho chiÕn dÞch gåm:
çc s ®oµn bé binh 312 vµ 316, çc trung ®oµn ®éc lËp
sè 866 vµ 335, TiÓu ®oµn ®Æc c«ng 41 (cña Bé T lÖnh 559)
vµ TiÓu ®oµn ®Æc c«ng 27 (cña Bé Quèc phßng Qu©n ®éi
nh©n d©n ViÖt Nam), 2 tiÓu ®oµn ph¸o binh 242 (cña Bé
T lÖnh 559) vµ 21 (cña Bé), çc tiÓu ®oµn phßng kh«ng
sè 117, 11, 128 (cña Bé), sè 24 (cña 559), 1 tiÓu ®oµn thiÕt
gi¸p (thiÕu) vµ 3 tiÓu ®oµn c«ng binh thuéc çc ®¬n vÞ
qu©n t×nh nguyÖn ViÖt Nam; vÒ phÝa Qu©n ®éi çch m¹ng
Lµo, cã 9 tiÓu ®oµn bé binh, 3 ®¹i ®éi ®Þa ph¬ng vµ 1 ®¹i
®éi ph¸o binh. TÊt c¶ lùc lîng trªn ®îc ®Æt díi sù chØ
huy thèng nhÊt cña mét Bé T lÖnh chiÕn dÞch, do ®ång
chÝ Vò LËp lµm T lÖnh, ®ång chÝ Huúnh §¾c H¬ng lµm
ChÝnh uû. §Æc biÖt, trong qu¸ tr×nh diÔn ra chiÕn dÞch,
®ång chÝ Lª Träng TÊn - Phã Tæng tham mu trëng, ®¹i
diÖn cho Bé Quèc phßng vµ Qu©n uû Trung ¬ng ®îc
ph¸i xuèng trùc tiÕp chØ ®¹o chiÕn dÞch.
Ph¬ng ch©m t¸c chiÕn ®îc Bé T lÖnh chiÕn dÞch
x¸c ®Þnh lµ: §¸nh m¹nh, ®¸nh nhanh, ®¸nh ch¾c th¾ng,
n¾m thêi c¬, tiÕn c«ng liªn tôc, lÊy ph¬ng thøc t¸c chiÕn
hiÖp ®ång qu©n, binh chñng lµ chÝnh ®Ó tiªu diÖt ®Þch
trong c«ng sù, ®ång thêi còng coi träng ®¸nh ®Þch bªn
ngoµi c«ng sù khi chóng t¨ng viÖn hoÆc rót ch¹y, kÕt hîp
chÆt chÏ gi÷a tiÕn c«ng giµnh ®Êt víi phßng gi÷ çc ®Þa
bµn träng ®iÓm, võa t¸c chiÕn võa tranh thñ cñng cè lùc
lîng ®Ó b¶o ®¶m chiÕn ®Êu liªn tôc, dµi ngµy.
Sau mét thêi gian c¬ ®éng lùc lîng vµ triÓn khai çc
bíc chuÈn bÞ, ngµy 18-12-1971, ®ît 1 chiÕn dÞch tiÕn c«ng
Çnh §ång Chum - Loong ChÑng chÝnh thøc më mµn.
Trªn híng chñ yÕu chiÕn dÞch (híng ®«ng), vµo lóc 5 giê
s¸ng, TiÓu ®oµn 7 - Trung ®oµn 209 næ sóng tiÕn c«ng
®Þch ë b¶n Quang. §©y lµ hµnh ®éng nghi binh, thu hót
sù chó ý cña ®Þch, t¹o ®iÒu kiÖn cho cho çc ®¬n vÞ ho¶
lùc triÓn khai trËn ®Þa. §óng 9 giê 30 phót, ph¸o binh
chiÕn dÞch thùc hiÖn ®ît tËp kÝch ho¶ lùc chuÈn bÞ ®¸nh
vµo trËn ®Þa ph¸o, çc côm qu©n ®Þch chèt gi÷ trªn çc
®iÓm cao 1241, 1210, Phu Seo, Phu Hña Sang, Phu T©ng,
®«ng b¾c Phu T«n, Phu Keng, t¹o thêi c¬ thuËn lîi cho
çc trung ®oµn 141, 165 c¬ ®éng lùc lîng chiÕm lÜnh ®Þa
bµn, triÓn khai thÕ trËn bao v©y çc chèt ®iÓm ®Þch ë Phu
T«n, Phu T©ng, Phu Keng.
H«m sau, ngµy 19-12, sau nh÷ng lo¹t ph¸o déi xuèng
trËn ®Þa cña ®èi ph¬ng, Trung ®oµn 165 næ sóng tiÕn
c«ng ®iÓm cao Phu T©ng, lo¹i khái chiÕn ®Êu mét bé phËn
lùc lîng cña çc tiÓu ®oµn BC609, BC 605, BC607. Tríc
søc tiÕn c«ng cña ta, ®Õn 18 giê 45 phót cïng ngµy, toµn
bé sè ®Þch cßn l¹i ë Phu T©ng th¸o ch¹y vÒ Phu Seo, Phu
T«n. Phu T©ng bÞ mÊt khiÕn tinh thÇn binh lÝnh cña ®èi
ph¬ng chèt gi÷ trªn çc ®iÓm cao cßn l¹i b¾t ®Çu dao
®éng råi chuyÓn dÇn sang ho¶ng lo¹n khi tµn qu©n thÊt
trËn tõ Phu T©ng kÐo vÒ mçi lóc mçi ®«ng. HiÖn tîng bá
vÞ trÝ chiÕn ®Êu, t×m ®êng rót khái ®iÓm cao Phu T«n ®·
b¾t ®Çu xuÊt hiÖn trong mét sè ®¬n vÞ cña ®èi ph¬ng.
N¾m thêi c¬ thuËn lîi nµy, Bé T lÖnh chiÕn dÞch ra lÖnh
cho Trung ®oµn 141 ®¸nh chiÕm Phu T«n. 22 giê 45 phót
ngµy 19, çc mòi xung phong cña Trung ®oµn 141 ®· tiÕn
®Õn ®Ønh Phu T«n. Lóc nµy, phÇn lín ®èi ph¬ng ®· th¸o
ch¹y vÒ phÝa sau. Ta nhanh chãng tiªu diÖt bé phËn cßn
l¹i vµ lµm chñ môc tiªu. Riªng mòi thäc s©u chiÕn dÞch, tõ
ngµy 18 ®Õn ngµy 21-12, çc tiÓu ®oµn ®Æc c«ng 41, 18, 27
bÊt ngê tËp kÝch vµo mét lo¹t môc tiªu träng yÕu cña ®èi
ph¬ng ë Phu Pha Xay, Phu Seo, Së ChØ huy Vµng Pao,
s©n bay..., ph¸ huû 4 m¸y bay vµ diÖt mét sè ®Þch.
Phèi hîp chÆt chÏ víi híng chñ yÕu, trªn híng quan
träng (híng b¾c), lóc 4 giê 45 phót ngµy 18-12, sau ®ît
ho¶ lùc chuÈn bÞ, Trung ®oµn 174 - S ®oµn 316 xung
phong ®¸nh chiÕm Së ChØ huy Binh ®oµn 21 (GM21) ®Þch
®ãng t¹i Na Hin, Së ChØ huy Binh ®oµn 23 (GM23) ®ãng
t¹i B¶n Sót. Tríc thÕ ¸p ®¶o cña ta, ®èi ph¬ng chØ ®ñ
søc kh¸ng cù trong mÊy tiÕng ®ång hå. §Õn 11 giê cïng
ngµy, chóng buéc ph¶i t×m ®êng th¸o lui ®Ó tr¸nh bÞ tiªu
diÖt. Thõa th¾ng, bé ®éi ta chuyÓn sang truy kÝch tµn
qu©n ®Þch rót ch¹y ®Õn tËn Mêng Phån, ®ång thêi tæ
chøc bao v©y tiÕn c«ng c¨n cø ®Þch t¹i ®åi Koong Le. S¸ng
ngµy 20-12, Trung ®oµn 335 lÇn lît ®¸nh tõng côm qu©n
®Þch ®ãng t¹i Phu Keng, lo¹i khái chiÕn ®Êu çc tiÓu ®oµn
BC606, BC608.
HiÖp ®ång chÆt chÏ víi híng chñ yÕu vµ híng quan
träng, çc ®¬n vÞ vò trang PathÐt Lµo trªn híng phèi hîp
liªn tôc tiÕn c«ng ®¸nh chiÕm Mêng Sñi, Mêng Ph×n, Sa
La Phu Khun, Mêng Ca SØ.
Nh vËy, do khai th¸c vµ tËn dông triÖt ®Ó yÕu tè bÊt

ngê, nªn chØ sau thêi gian ng¾n tiÕn c«ng, liªn qu©n ViÖt -
Lµo ®· ®¸nh chiÕm ®îc nh÷ng môc tiªu quan träng, lo¹i
khái chiÕn ®Êu hµng ngµn tªn. Ngµy 22-12, Bé T lÖnh
chiÕn dÞch quyÕt ®Þnh kÕt thóc ®ît 1.
Sau khi tiÕn hµnh ®iÒu chØnh lùc lîng, hoµn tÊt mäi
mÆt chuÈn bÞ, ngµy 31-12-1971, ®ît 2 chiÕn dÞch tiÕn c«ng
Çnh §ång Chum - Loong ChÑng b¾t ®Çu. Toµn bé lùc
lîng ph¸o binh chiÕn dÞch vµ ph¸o binh çc ®¬n vÞ tËp
kÝch vµo Loong ChÑng, Së ChØ huy Qu©n khu 2 qu©n
ChÝnh phñ Hoµng gia, s©n bay ThÈm Löng. §îc ho¶ lùc
ph¸o binh yÓm trî trùc tiÕp, Trung ®oµn 148 trªn híng
chñ yÕu næ sóng ®¸nh chiÕm Phu Méc, ph¸t triÓn vµo
Loong ChÑng. Trong lóc ®ã, ë híng quan träng cña chiÕn
dÞch, Trung ®oµn 165 tiÕn c«ng çc ®iÓm cao 1.516, 1.978,
1.737 (thuéc khu vùc Na Vang), chia c¾t ®éi h×nh cña ®èi
ph¬ng ë tuyÕn trung gian vµ Loong ChÑng; Trung ®oµn
174 tõ B¶n Na c¬ ®éng vµo cïng Trung ®oµn 141 ®¸nh
chiÕm S¶m Th«ng. §Õn ngµy 9-1-1972, Trung ®oµn 174
®¸nh chiÕm ®îc S¶m Th«ng. Ngµy 10, Trung ®oµn 165
lµm chñ ®iÓm cao 1.737, hoµn thµnh nhiÖm vô chia c¾t
chiÕn dÞch. Ngµy 11, Trung ®oµn 148, sau khi ®¸nh chiÕm
®îc Phu Méc, ®· nhanh chãng ph¸t triÓn tiÕn c«ng sang
Loong ChÑng. Nhng do c«ng t¸c chØ huy hiÖp ®ång thiÕu
chÆt chÏ, sö dông lùc lîng kh¸ ph©n t¸n, nªn çc mòi
xung phong cña trung ®oµn ®Òu bÞ ®èi ph¬ng tËp trung
lùc lîng ng¨n chÆn, thêi c¬ tiÕn c«ng kh«ng cßn n÷a.
Ngµy 13, Bé T lÖnh chiÕn dÞch lÖnh cho çc ®¬n vÞ t¹m
dõng tiÕn c«ng ®Ó ®iÒu chØnh thÕ trËn vµ lùc lîng tiÕn
c«ng. Tõ ngµy 14-1 ®Õn ngµy 10-3, Bé T lÖnh chiÕn dÞch
quyÕt ®Þnh ®a Trung ®oµn 335 vµo thay Trung ®oµn 148
lµm nhiÖm vô gi÷ bµn ®¹p Phu Méc, Phu Pha Xay; Trung
®oµn 141 vµo thay hai trung ®oµn 165 vµ 174 ë S¶m
Th«ng vµ ®iÓm cao 1.737. Sau khi bµn giao ®Þa bµn cho
Trung ®oµn 141 vµ Trung ®oµn 335, Trung ®oµn 174
nhanh chãng c¬ ®éng vÒ lµm nhiÖm vô b¶o vÖ Çnh §ång
Chum; trung ®oµn 148 vµ 165 b¾t tay ngay vµo viÖc cñng
cè lùc lîng, xóc tiÕn çc mÆt chuÈn bÞ, gÊp rót tæ chøc rót
kinh nghiÖm, ®ång thêi triÓn khai c«ng t¸c n¾m ®Þch.
Sau khi ng¨n chÆn ®îc çc híng tiÕn c«ng cña ta,
®Þch véi v· t¨ng thªm qu©n cho Loong ChÑng, ®a lùc
lîng ë ®©y lªn tíi 53 tiÓu ®oµn (gåm 14 tiÓu ®oµn qu©n
Th¸i Lan, 17 tiÓu ®oµn qu©n ChÝnh phñ Hoµng gia Lµo,
22 tiÓu ®oµn Vµng Pao). §îc m¸y bay, kÓ c¶ m¸y bay
B52 Mü chi viÖn ho¶ lùc, ®Çu th¸ng 2, ®èi ph¬ng liªn
tiÕp ph¶n kÝch hßng chiÕm l¹i S¶m Th«ng. TiÕp ®ã, mét
bé phËn qu©n ®Þch bÝ mËt luån rõng, bÊt ngê ®¸nh chiÕm
çc d·y ®iÓm cao Phu KhÕ, Phu Keng Lu«ng, Phu Hña
Say, t¹o thÕ uy hiÕp trùc tiÕp ®èi víi Çnh §ång Chum
tõ phÝa nam. Tríc t×nh h×nh ®ã, Bé T lÖnh chiÕn dÞch
quyÕt ®Þnh: bªn c¹nh viÖc sö dông mét bé phËn lùc lîng
thÝch hîp ®Ó chÆn ®øng çc mòi ph¶n kÝch cña ®èi
ph¬ng, gi÷ v÷ng vïng gi¶i phãng, toµn bé lùc lîng cßn
l¹i triÓn khai tiÕn c«ng gi¶i phãng Loong ChÑng - tiÕp tôc
bíc 2 chiÕn dÞch.
§óng 5 giê ngµy 11-3, sau ®ît ho¶ lùc chuÈn bÞ vµ chÕ
¸p trËn ®Þa ph¸o binh ®Þch, çc mòi tiÕn c«ng cña hai
trung ®oµn 141 vµ 165 næ sóng ®¸nh chiÕm çc ®iÓm cao
1.476, 1.468, 1.300. §Õn 15 giê cïng ngµy, bé ®éi ta ®· lµm
chñ ®iÓm cao 1.476, 1.300, lo¹i khái chiÕn ®Êu 4 tiÓu ®oµn
®Þch. Ngµy 14, ho¶ lùc cña Trung ®oµn 335 tËp kÝch ®Þch ë
Phu Méc, buéc chóng ph¶i th¸o ch¹y. Hai ngµy sau, ®Þch
tËp trung lùc lîng ®¸nh chiÕm Phu Méc. Ngµy 18, Trung
®oµn 141 ®îc t¨ng cêng 4 xe t¨ng tiÕn c«ng ®åi Vµnh
Kh¨n, diÖt vµ b¾t lµm tï binh 140 tªn. Cïng ngµy, Trung
®oµn 165 tiÕn c«ng ®¸nh chiÕm cø ®iÓm Ta Can, lo¹i khái
vßng chiÕn ®Êu 30 tªn.
Tríc søc tiÕn c«ng cña ta vµo S¶m Th«ng, NËm ChÐ,
Phu Méc, Loong ChÑng..., mét mÆt ®èi ph¬ng dùa vµo
c«ng sù, trËn ®Þa cã s½n ra søc chèng tr¶, gi÷ v÷ng bµn
®¹p; mÆt kh¸c, sö dông 6 binh ®oµn më ®ît ph¶n kÝch ra
khu vùc B¶n Lµo 2, ng· ba Noäng PÑt, Phu Häc, Phu Nhu,
Phu HÌ, khu vùc ®êng 7A (®«ng b¾c Çnh §ång Chum)
hßng uy hiÕp hËu ph¬ng, ph¸ kho tµng, c¾t ®êng tiÕp tÕ
cña bé ®éi ta. Tríc thñ ®o¹n míi cña ®èi ph¬ng, Bé T
lÖnh chiÕn dÞch lÖnh cho Trung ®oµn 174, cã lùc lîng b¶o
vÖ hËu ph¬ng, lùc lîng t¹i chç phèi hîp, chÆn ®¸nh çc
mòi ph¶n kÝch cña chóng. §ång thêi, Bé T lÖnh tËp trung
lùc lîng ®¸nh trËn quyÕt ®Þnh vµo NËm ChÐ, Phu Méc,
nh»m tiªu diÖt lín qu©n ®Þch.
NËm ChÐ lµ mét khu vùc phßng ngù m¹nh cña ®èi
ph¬ng, víi hÖ thèng c«ng sù, trËn ®Þa v÷ng ch¾c, liªn
hoµn, do mét sè tiÓu ®oµn qu©n Vµng Pao chèt gi÷. §¸nh
NËm ChÐ theo lÖnh cña Bé T lÖnh chiÕn dÞch, Trung

®oµn 165 cã 1 trung ®éi xe t¨ng (3 chiÕc T34) t¨ng cêng,
tiÕn c«ng ®Þch trªn híng chñ yÕu; TiÓu ®oµn 1 (Trung
®oµn 335) tiÕn c«ng trªn híng thø yÕu. TrËn ®¸nh diÔn
ra quyÕt liÖt suèt ngµy 29-3. Ta chiÕm gi÷ ®îc 5 trªn tæng
sè 7 mám ®åi cña khu vùc NËm ChÐ. §èi ph¬ng co côm
vÒ ®iÓm cao 1.438 cè thñ. TiÕp ®ã, ngµy 2-4, lùc lîng t¨ng
viÖn cña ®èi ph¬ng cïng sè qu©n co côm ë ®iÓm cao 1.438
ph¶n kÝch chiÕm l¹i khu vùc NËm ChÐ.
Còng trong ngµy 29-3, Trung ®oµn 148 tiÕn c«ng
Phu Méc. §èi ph¬ng tËp trung ho¶ lùc ®¸nh chÆn d÷
déi vµo ®éi h×nh më cöa cña ta, lµm cho nhiÒu chiÕn sÜ
ta th¬ng vong. §¬n vÞ buéc ph¶i t¹m dõng trËn ®¸nh,
lui vÒ tuyÕn sau cñng cè.
Nh vËy, víi hai trËn ®¸nh kh«ng thµnh c«ng, ý ®Þnh
tiªu diÖt phÇn lín sinh lùc ®Þch mµ Bé T lÖnh chiÕn dÞch
®Æt ra ®· kh«ng thùc hiÖn ®îc. Thêi c¬ ph¸t triÓn tiÕn
c«ng cña bé ®éi ta, do vËy, ®· kh«ng cßn. Ngµy 6-4, Bé T
lÖnh chiÕn dÞch quyÕt ®Þnh kÕt thóc chiÕn dÞch tiÕn c«ng
Çnh §ång Chum - Loong ChÑng. Sau chiÕn dÞch, çc
trung ®oµn 174 vµ 148 thuéc S ®oµn 316, hai trung ®oµn
®éc lËp 866 vµ 335, 2 tiÓu ®oµn ®Æc c«ng 41 vµ 27, TiÓu
®oµn ph¸o binh 242, 2 tiÓu ®oµn ph¸o phßng kh«ng 37mm,
2 tiÓu ®oµn sóng m¸y phßng kh«ng 14,5mm vµ 12,7mm,
1 tiÓu ®oµn xe t¨ng vµ 2 tiÓu ®oµn c«ng binh 15 vµ 25
chuyÓn sang tæ chøc chiÕn dÞch phßng ngù Çnh §ång
Chum - Xiªng Kho¶ng - Mêng Sñi. Tham gia chiÕn dÞch
phßng ngù, vÒ phÝa lùc lîng vò trang çch m¹ng Lµo cã
7 tiÓu ®oµn chñ lùc, 1 ®¹i ®éi xe t¨ng, 1 ®¹i ®éi ph¸o xe
kÐo, 1 ®¹i ®éi ph¸o mang v¸c, 2 ®¹i ®éi sóng m¸y phßng
kh«ng, 1 ®¹i ®éi c«ng binh, 4 ®¹i ®éi bé ®éi ®Þa ph¬ng vµ
du kÝch. §©y lµ chiÕn dÞch phßng ngù sö dông lùc lîng
kh¸ lín, nh»m ®¸nh b¹i cuéc tiÕn c«ng lÊn chiÕm cña ®Þch
trong mïa ma n¨m 1972, b¶o vÖ v÷ng ch¾c vïng gi¶i
phãng, gi÷ v÷ng thÕ chiÕn lîc ë B¾c Lµo, b¶o vÖ sên
phÝa bªn ph¶i cho hai chiÕn dÞch tiÕn c«ng TrÞ - Thiªn vµ
b¾c T©y Nguyªn trong cuéc tiÕn c«ng chiÕn lîc n¨m 1972
ë miÒn Nam ViÖt Nam ph¸t triÓn vµ giµnh th¾ng lîi. §Çu
th¸ng 4-1972, Qu©n uû Trung ¬ng ra quyÕt ®Þnh thµnh
lËp Bé T lÖnh chiÕn dÞch phßng ngù Çnh §ång Chum -
Xiªng Kho¶ng. §ång chÝ Vò LËp ®îc chØ ®Þnh lµm T
lÖnh, ®ång chÝ Lª Linh lµm ChÝnh uû.
VÒ phÝa ®Þch, ngay tõ gi÷a th¸ng 4, ®èi ph¬ng véi v·
t¨ng cêng qu©n sè, vò khÝ, ®¹n dîc cho Qu©n khu 2,
n©ng lùc lîng ë ®©y lªn tíi 76 tiÓu ®oµn bé binh, 3 tiÓu
®oµn ph¸o binh. Toµn bé lùc lîng nµy ®îc triÓn khai
thµnh thÕ trËn bao quanh Çnh §ång Chum víi 4 khu
vùc: S¶m Th«ng - Loong ChÑng, Bu«n Läng, T«m Tiªng -
Pha §«ng vµ Sa La Phu Khun.
XuÊt ph¸t tõ thùc tÕ t×nh h×nh ®Þch, ®Þa h×nh khu
vùc tæ chøc phßng ngù vµ lùc lîng cña ta, Bé T lÖnh
chiÕn dÞch x¸c ®Þnh: Ph¹m vi kh«ng gian chiÕn dÞch
phßng ngù lµ tø gi¸c Mêng Sñi - Noäng PÑt - thÞ x·
Xiªng Kho¶ng - ThÈm Löng, mµ trung t©m lµ Çnh
§ång Chum. ThÕ trËn phßng ngù cña ta ®îc tæ chøc
thµnh 5 khu vùc: trung t©m Çnh §ång Chum lµ khu
vùc phßng ngù chñ yÕu víi híng chñ yÕu lµ nam vµ t©y
nam, híng thø yÕu lµ b¾c vµ t©y b¾c; khu trung gian
Hin TÆng lµ khu vùc phßng ngù c¬ b¶n; Noäng PÑt lµ
khu vùc phßng ngù thø yÕu; Mêng Sñi vµ thÞ x· Xiªng
Kho¶ng lµ nh÷ng khu vùc t¸c chiÕn phèi hîp ®¸nh ®Þch
tõ xa, nh»m b¶o vÖ sên phÝa t©y b¾c vµ ®«ng Çnh
§ång Chum. Toµn bé lùc lîng tham gia chiÕn dÞch ®îc
tæ chøc thµnh hai bé phËn: lùc lîng phßng ngù t¹i chç
vµ lùc lîng c¬ ®éng. §Õn cuèi th¸ng 5, khi c«ng t¸c tæ
chøc, bè trÝ ®éi h×nh, x©y dùng c«ng sù, trËn ®Þa phßng
ngù vµ c«ng t¸c ®¶m b¶o hËu cÇn kü thuËt cho chiÕn
dÞch cña bé ®éi ta c¬ b¶n hoµn thµnh th× còng lµ lóc
mïa ma tíi. §©y lµ thêi ®iÓm ®èi ph¬ng më cuéc hµnh
qu©n lÊn chiÕm Çnh §ång Chum.
Tõ ngµy 21-5, ®èi ph¬ng b¾t ®Çu sö dông ho¶ lùc kh«ng
qu©n vµ ph¸o binh tËp kÝch çc ®iÓm cao khèng chÕ khu vùc
trung gian, çc tuyÕn ®êng dÉn vµo khu trung t©m Çnh
§ång Chum. Ngµy 25, bé binh ®Þch h×nh thµnh nhiÒu mòi,
tiÕn c«ng vµo khu vùc phßng ngù cña ta. Trªn híng t©y
nam, 5 tiÓu ®oµn qu©n Th¸i Lan, 1 tiÓu ®oµn qu©n ®éi Hoµng
gia Lµo tiÕn ®¸nh çc ®iÓm cao 1.978, 1.800, ThÈm Löng, Hin
§µm. ë híng nam, hai binh ®oµn c¬ ®éng GM30, GM10B,
4 tiÓu ®oµn ®Æc biÖt qu©n ®éi Hoµng gia Lµo, 1 tiÓu ®oµn
qu©n Th¸i Lan tiÕn c«ng Phu Pha Xay. Trªn híng t©y, ®èi
ph¬ng dïng 6 tiÓu ®oµn ®¸nh vµo Mêng Sñi.
Dùa vµo c«ng sù, trËn ®Þa, bé ®éi ta kiªn cêng b¸m
trô, chñ ®éng vµ linh ho¹t chiÕn ®Êu, hiÖp ®ång vµ chi
viÖn cho nhau, ®Èy lïi nhiÒu ®ît xung phong cña ®èi
ph¬ng. Tuy nhiªn, trong ®iÒu kiÖn t¬ng quan lùc

lîng qu¸ chªnh lÖch, ®èi ph¬ng chiÕm u thÕ, viÖc chi
viÖn vµ tiÕp tÕ cho bé ®éi ta gÆp nhiÒu khã kh¨n nªn ®Õn
ngµy 27-5, ®èi ph¬ng ®· ®¸nh chiÕm ®îc mét sè chèt
®iÓm tùa cña ta ë phÝa t©y çc ®iÓm cao ThÈm Löng,
2.063, 1.800. Tríc t×nh huèng nµy, ngµy 6-6, theo lÖnh
cña Bé T lÖnh chiÕn dÞch, Trung ®oµn 174, cã TiÓu ®oµn 6
thuéc Trung ®oµn 148 t¨ng cêng, më trËn ph¶n kÝch
®¸nh thiÖt h¹i nÆng binh ®oµn GM30 vµ 2 tiÓu ®oµn ®Æc
biÖt qu©n Hoµng gia Lµo, lµm chñ khu vùc phÝa nam
Phu Pha Xay. Trªn ®µ th¾ng lîi, TiÓu ®oµn 6 chuyÓn
sang híng t©y nam phèi hîp víi TiÓu ®oµn 3 - Trung
®oµn 173 tæ chøc ph¶n kÝch kh«i phôc l¹i c¬ b¶n nh÷ng
chèt ®iÓm phßng ngù ë ®iÓm cao 1.800.
Trong th¸ng 6 vµ 7, ë khu vùc Mêng Sñi, liªn qu©n
ViÖt - Lµo ®¸nh b¹i hÇu hÕt çc ®ît xung phong cña ®èi
ph¬ng, b¶o vÖ v÷ng ch¾c ®Þa bµn. Cïng thêi gian trªn,
çc ®¬n vÞ ®Æc c«ng, ph¸o binh chiÕn dÞch liªn tiÕp tËp kÝch
vµo çc s©n bay, kho tµng, së chØ huy qu©n Vµng Pao ë
Loong ChÑng, g©y cho ®èi ph¬ng nhiÒu tæn thÊt vÒ sinh
m¹ng vµ ph¬ng tiÖn chiÕn tranh.
Sau h¬n 2 th¸ng chiÕn ®Êu ¸c liÖt (tõ ngµy 21-5 ®Õn
ngµy 10-8), liªn qu©n chiÕn ®Êu ViÖt - Lµo ®· ®¸nh thiÖt
h¹i nÆng nhiÒu ®¬n vÞ cÊp tiÓu ®oµn, lo¹i khái vßng chiÕn
®Êu hµng tr¨m tªn, bíc ®Çu lµm thÊt b¹i kÕ ho¹ch hµnh
qu©n lÊn chiÕm mïa ma n¨m 1972 cña ®èi ph¬ng, gi÷
v÷ng tuyÕn phßng ngù trung gian. Ngµy 10-8, ®ît 1 chiÕn
dÞch phßng ngù Çnh §ång Chum - Xiªng Kho¶ng kÕt thóc.
Kh«ng thùc hiÖn ®îc ý ®Þnh ®¸nh chiÕm tuyÕn trung

gian phßng ngù cña ta, tõ ngµy 11-8, ®Þch chuyÓn môc tiªu
tiÕn c«ng. §èi ph¬ng tËp trung 4 binh ®oµn chñ lùc c¬
®éng, chia thµnh 3 mòi tiÕn c«ng theo 3 híng ®«ng nam,
t©y vµ ®«ng b¾c, ®¸nh th¼ng vµo trung t©m khu vùc phßng
ngù cña ta. §©y chÝnh lµ thêi ®iÓm ®ît 2 chiÕn dÞch phßng
ngù Çnh §ång Chum - Xiªng Kho¶ng b¾t ®Çu. QuyÕt t©m
cña ®ît 2 chiÕn dÞch lµ kiªn quyÕt gi÷ v÷ng khu vùc phßng
ngù trung t©m, ng¨n chÆn çc mòi tiÕn c«ng cña ®èi
ph¬ng, b¶o vÖ v÷ng ch¾c çc ®iÓm tùa phßng ngù chñ yÕu
ë phÝa t©y vµ nam Çnh §ång Chum, ®ång thêi chuÈn bÞ
lùc lîng c¬ ®éng m¹nh s½n sµng ph¶n kÝch trªn híng
®èi ph¬ng tiÕn c«ng chñ yÕu.
PhÝa nam khu vùc Çnh §ång Chum, sau h¬n mét
tuÇn chiÕn ®Êu phßng ngù quyÕt liÖt, ®Èy lïi nhiÒu ®ît
xung phong cña ®èi ph¬ng, ngµy 21-8, Trung ®oµn 148
tæ chøc ph¶n kÝch vµo côm qu©n ®Þch ë Phu Lu«ng; tiÕp
®ã, c¬ ®éng lùc lîng tiÕn c«ng sang Phu Hña Sang, lo¹i
khái vßng chiÕn ®Êu mét bé phËn sinh lùc ®Þch. ë phÝa
®«ng b¾c, tõ gi÷a th¸ng 8, TiÓu ®oµn 5 - Trung ®oµn 866
vµ TiÓu ®oµn 1 - Trung ®oµn 335 phèi hîp cïng mét sè
®¬n vÞ PathÐt Lµo chÆn ®øng nhiÒu ®ît xung phong cña
®èi ph¬ng ë khu vùc B¶n Lao, Phu Häc, lo¹i khái chiÕn
®Êu 600 tªn, ®Èy sè cßn l¹i lïi vÒ Mêng Näi. PhÝa t©y,
TiÓu ®oµn 7 liªn tiÕp ®¸nh b¹i çc mòi tiÕn c«ng cña ®èi
ph¬ng, gi÷ v÷ng cø ®iÓm Phu Th«ng. TiÕp ®ã, ngµy 23-8,
Trung ®oµn 866 ®a TiÓu ®oµn 8 - lùc lîng dù bÞ cña
trung ®oµn, vµo ph¶n kÝch ®¸nh bËt qu©n ®Þch khái ®åi 5
mám vµ ®iÓm cao 1.294.
Gi÷a lóc çc mòi ph¶n kÝch cña bé ®éi ta trªn çc
híng ®ang ph¸t triÓn thuËn lîi vµ liªn tiÕp giµnh th¾ng
lîi, trong 2 ngµy 21 vµ 22-8, ®èi ph¬ng sö dông m¸y bay
trùc th¨ng ®æ 2 binh ®oµn c¬ ®éng GM21, GM26 xuèng
khu vùc ®«ng b¾c Phu Keng, ®Þnh ®¸nh ®ßn bÊt ngê vµo
trung t©m phßng ngù Çnh §ång Chum cña ta.
Tríc t×nh huèng nguy hiÓm nµy, Bé T lÖnh chiÕn
dÞch, mét mÆt, lÖnh cho çc ®¬n vÞ trªn çc híng tiÕp tôc
®Èy m¹nh chiÕn ®Êu, chÆn ®øng çc ®ît tiÕn c«ng cña
®Þch, gi÷ v÷ng trËn ®Þa; mÆt kh¸c, nhanh chãng tËp trung
mét bé phËn lùc lîng quan träng më trËn ph¶n ®ét kÝch
nh»m tiªu diÖt lùc lîng ®Þch võa ®æ xuèng Phu Keng.
TiÓu ®oµn 1 - Trung ®oµn 335 ®îc giao nhiÖm vô ®¸nh
chiÕm bµn ®¹p vµ t¹o thÕ cho trËn ph¶n kÝch t¹i khu vùc
Phu S¶n.
Ngµy 29-8, çc ®¬n vÞ tham gia trËn ph¶n ®ét kÝch
Phu Keng bÝ mËt c¬ ®éng lùc lîng, nhanh chãng chiÕm
lÜnh çc vÞ trÝ xuÊt ph¸t tiÕn c«ng. Trung ®oµn 335
(thiÕu TiÓu ®oµn 1) ®¶m nhiÖm mòi tiÕn c«ng chñ yÕu, tõ
híng ®«ng nam ®¸nh Khang Mêng, ®iÓm cao 1.202. Hai
tiÓu ®oµn qu©n ®éi çch m¹ng Lµo cã 4 xe t¨ng phèi thuéc
®¶m nhiÖm mòi tiÕn c«ng thø yÕu, tõ híng ®«ng b¾c
®¸nh xuèng Phu Keng. Ngoµi ra, 1 ®¹i ®éi thuéc Trung
®oµn 866 cïng 2 ®¹i ®éi chñ lùc cña b¹n tæ chøc phôc kÝch
t¹i khu vùc bê s«ng NËm Ngõng, s½n sµng ®ãn ®¸nh ®Þch
rót ch¹y.
S¸u giê s¸ng ngµy 30-8, ho¶ lùc ph¸o binh ta tËp kÝch
m·nh liÖt vµo Phu Keng, më mµn cho trËn ph¶n ®ét kÝch.
Khi ph¸o võa ngõng b¾n, tõ çc híng, bé ®éi ta xung

phong ®¸nh vµo çc khu vùc môc tiªu theo ph©n c«ng.
Tríc søc tiÕn c«ng dån dËp, bÊt ngê vµ m·nh liÖt cña ta,
®Þch l©m vµo t×nh tr¹ng hçn lo¹n. Sau Ýt phót giao chiÕn,
mét bé phËn binh lÝnh cña ®èi ph¬ng b¾t ®Çu t×m ®êng
tho¸t th©n, bé phËn cßn l¹i rót vµo c«ng sù cè thñ, chê viÖn
binh ®Õn øng cøu. Sè binh lÝnh cña ®èi ph¬ng rót ch¹y vÒ
phÝa bê s«ng NËm Ngõng bÞ lùc lîng phôc kÝch ®ãn lâng
cña ta chÆn ®¸nh, buéc ph¶i co côm t¹i B¶n Xang. Kh«ng
®Ó qu©n ®Þch cã thêi gian cñng cè, 18 giê cïng ngµy, TiÓu
®oµn 1 - Trung ®oµn 335 vµ 1 tiÓu ®oµn qu©n ®éi çch
m¹ng Lµo cã xe t¨ng yÓm trî, më trËn tiÕn c«ng vµo B¶n
Xang, lo¹i khái vßng chiÕn ®Êu mét sè tªn; sè tho¸t chÕt ë
B¶n Xang th¸o ch¹y vÒ khu vùc ®åi 5 mám bÞ çc tiÓu ®oµn 7
vµ 8 - Trung ®oµn 866 bao v©y tiªu diÖt. Nh÷ng ngµy sau
®ã, ta vµ b¹n tiÕp tôc truy kÝch tµn qu©n ®Þch.
TrËn ph¶n ®ét kÝch giµnh th¾ng lîi, ta tiªu diÖt 679
tªn, b¾t 43 tï binh, thu nhiÒu vò khÝ. Trªn çc híng
phßng ngù chiÕn dÞch, ta chÆn ®øng, ®Èy lïi hÇu hÕt çc
®ît xung phong cña ®èi ph¬ng, b¶o vÖ vµ cñng cè çc khu
vùc phßng ngù cña ta ngµy thªm v÷ng ch¾c.
VÒ phÝa ®Þch, sau h¬n 4 th¸ng thùc hiÖn kÕ ho¹ch lÊn
chiÕm mïa ma n¨m 1972 cña ®èi ph¬ng ®· hoµn toµn bÞ
ph¸ vì. Tuy nhiªn, chóng cha chÞu tõ bá nç lùc ®¸nh
chiÕm Çnh §ång Chum - Xiªng Kho¶ng. Gi÷a th¸ng 9, ®èi
ph¬ng gÊp rót t¨ng cêng lùc lîng, ®iÒu chØnh thÕ trËn,
chuÈn bÞ më cuéc tiÕn c«ng ®¸nh chiÕm khu vùc ®åi 5 mám -
Phu Keng vµ khu vùc thung lòng C¨ng XÎng. §Ó thùc hiÖn
viÖc ®¸nh chiÕm, lÇn nµy, ®èi ph¬ng sö dông GM30 chiÕm
lÜnh çc ®iÓm cao 1.411, 1.294 vµ B¶n Khæng; GM22 triÓn
khai qu©n ë ®iÓm cao 1.244, 1.276 vµ B¶n Thang; TiÓu
®oµn 619 qu©n Th¸i Lan chiÕm B¶n Th«ng; GM 21, GM26
(võa cñng cè l¹i sau thÊt b¹i Phu Keng) ®øng ch©n ë NËm
PÝt. §©y lµ nh÷ng ®¬n vÞ ®¶m nhiÖm t¸c chiÕn trªn híng
t©y - híng tiÕn c«ng chñ yÕu cña ®èi ph¬ng. Çc GM24,
GM27 ®¶m nhiÖm híng b¾c - híng tiÕn c«ng thø yÕu,
®¸nh chiÕm khu vùc Phï L¹t T©y, Phu Leng... §ång thêi,
chóng sö dông trùc th¨ng ®æ biÖt kÝch xuèng khu vùc Ta Li
Noi ®¸nh ph¸ hËu ph¬ng chiÕn lîc cña ta.
Chñ ®éng ®èi phã víi ©m mu míi nµy cña ®èi ph¬ng,
Bé T lÖnh chiÕn dÞch quyÕt ®Þnh më ®Çu ®ît 3 chiÕn dÞch
b»ng trËn ph¶n ®ét kÝch thø 2, sö dông lùc lîng ®¸nh
th¼ng vµo B¶n Thang vµ B¶n Khæng, tiªu diÖt GM22,
GM30 trªn híng tiÕn c«ng chñ yÕu cña ®Þch. TiÓu ®oµn 4 -
Trung ®oµn 148 vµ TiÓu ®oµn 8 - Trung ®oµn 866 ®¶m
nhiÖm mòi chñ yÕu, ®¸nh vµo B¶n Thang, diÖt GM22;
TiÓu ®oµn 6 - Trung ®oµn 148 ®¶m nhiÖm mòi thø yÕu,
®¸nh vµo B¶n Khæng, diÖt GM30.
Ngµy 17-9, trËn ph¶n ®ét kÝch thø 2 b¾t ®Çu. Sau 1
ngµy giao tranh ¸c liÖt, trªn híng chñ yÕu, ta míi chØ
lµm chñ ®îc mét phÇn çc ®iÓm cao 1.276, 1.244 vµ h×nh
thµnh thÕ bao v©y ®iÓm cao 1.294, B¶n Thang. Ngµy 18,
®Þch tËp trung lùc lîng ph¶n kÝch chiÕm l¹i ®iÓm cao
1.244 vµ ®Èy lïi çc mòi ph¸t triÓn tiÕn c«ng cña ta trªn
çc ®iÓm cao cßn l¹i. Cïng lóc ®ã, ë híng thø yÕu, bé ®éi
ta còng kh«ng thùc hiÖn ®îc ý ®Þnh ®Æt ra. Kh¾c phôc
t×nh tr¹ng nµy, ngµy 20-9, Bé T lÖnh chiÕn dÞch ra lÖnh

t¹m dõng tiÕn c«ng, ®a TiÓu ®oµn 2 - Trung ®oµn 335
cïng 1 trung ®éi xe t¨ng vµo thay cho TiÓu ®oµn 4 - Trung
®oµn 148 trªn híng chñ yÕu.
Ngµy 26-9, tõ híng t©y b¾c, çc ®¬n vÞ thuéc mòi tiÕn
c«ng chñ yÕu nhanh chãng ®¸nh chiÕm ®iÓm cao 1.276,
1.244, Phu Th«ng vµ B¶n Thang. ë mòi thø yÕu, bé ®éi ta
tõ híng nam tiÕn c«ng lµm chñ B¶n Khæng. TiÕp ®ã, bé
phËn chñ yÕu cña hai mòi trªn hîp l¹i tiÕn c«ng NËm PÝt,
®¸nh thiÖt h¹i nÆng GM21, GM26. §Õn ®©y, trËn ph¶n ®ét
kÝch thø 2 kÕt thóc th¾ng lîi.
Trong suèt thêi gian diÔn ra ®ît 3, ë çc híng phßng
ngù chiÕn dÞch kh¸c, bé ®éi ta trô b¸m c«ng sù, trËn ®Þa,
chiÕn ®Êu quyÕt liÖt, chÆn ®øng vµ ®Èy lïi hÇu hÕt çc ®ît
tiÕn c«ng cña ®èi ph¬ng, gi÷ v÷ng ®Þa bµn.
Bíc sang th¸ng 10, thêi tiÕt chuyÓn dÇn sang mïa
kh«. §èi ph¬ng quyÕt ®Þnh dèc toµn bé lùc lîng hiÖn cã -
kho¶ng 60 tiÓu ®oµn, ®iÒu chØnh híng vµ môc tiªu tiÕn
c«ng chiÕm cho ®îc mét phÇn quan träng ®Þa bµn phÝa
nam Çnh §ång Chum.
§Çu th¸ng 10, ®èi ph¬ng triÓn khai qu©n chiÕm lÜnh
çc ®Þa bµn xuÊt ph¸t tiÕn c«ng. GM23 lµ ®¬n vÞ tiÕn c«ng
tõ híng nam, ®¸nh chiÕm Phu Huét. GM 30 ë bªn tr¸i ®éi
h×nh, ®¸nh chiÕm B¶n Xa vµ ®iÓm cao 1.172. GM 31 ë bªn
ph¶i ®éi h×nh, lÇn lît tiÕn c«ng Cha Ho, Phu T©ng, Keo
Khoang. GM26 cïng hai tiÓu ®oµn qu©n Th¸i Lan tiÕn
®¸nh NËm Cä, Khang Kho, t¹o thÕ uy hiÕp Phu Hña Sang.
Theo dâi s¸t mäi ®éng th¸i cña ®èi ph¬ng, Bé T

lÖnh chiÕn dÞch cho r»ng, ®Þch tËp trung lùc lîng lín
®¸nh vµo phÝa nam Çnh §ång Chum lµ ®iÒu kiÖn thuËn
lîi ®Ó ta thùc hiÖn trËn ®¸nh quyÕt ®Þnh, tiªu diÖt lín
qu©n ®Þch, kÕt thóc th¾ng lîi chiÕn dÞch phßng ngù Çnh
§ång Chum - Xiªng Kho¶ng n¨m 1972. Do vËy, Bé T
lÖnh chiÕn dÞch yªu cÇu çc ®¬n vÞ nhanh chãng cñng cè
lùc lîng, cñng cè c«ng sù, trËn ®Þa, s½n sµng chiÕn ®Êu.
Trong khi gÊp rót hoµn chØnh kÕ ho¹ch t¸c chiÕn, Bé T
lÖnh chiÕn dÞch quyÕt ®Þnh sö dông mét bé phËn lùc
lîng më çc trËn chiÕn ®Êu t¹o thÕ. Ngµy 10-3, TiÓu
®oµn 3 - Trung ®oµn 335 tËp kÝch ®èi ph¬ng ë B¶n Xa,
®iÓm cao 1.172; ng¨n chÆn ®èi ph¬ng tiÕn c«ng Phu Huét,
Phu Xeng Lu«ng. Ngµy 9, TiÓu ®oµn 2 (Trung ®oµn 866)
®îc t¨ng cêng 7 xe t¨ng, cã ph¸o binh chiÕn dÞch chi
viÖn, ®¸nh chiÕm B¶n Ngua; ph¸t triÓn tiÕn c«ng, ®¸nh
chiÕm çc ®iÓm cao 1.228, 1.239.
Sau khi hoµn tÊt c«ng t¸c chuÈn bÞ, ngµy 14-10, qu©n
ta næ sóng tiÕn c«ng nh»m vµo lùc lîng chñ yÕu GM23
cña ®èi ph¬ng t¹i khu vùc trung gian phÝa nam Çnh
§ång Chum, më mµn trËn ®¸nh quyÕt ®Þnh - trËn ph¶n
®ét kÝch thø ba cña chiÕn dÞch phßng ngù Çnh §ång
Chum - Xiªng Kho¶ng. Trªn híng chñ yÕu, sau mét
ngµy chiÕn ®Êu, TiÓu ®oµn 924 - Trung ®oµn 866 cã xe
t¨ng yÓm trî, ®¸nh chiÕm ®îc çc ®iÓm cao 1.228, 1.239.
Trung ®oµn 148 ®¶m nhiÖm mòi thø yÕu, tõ phÝa ®«ng
nam tiÕn c«ng B¶n Xa vµ çc ®iÓm cao 1.236, 1.172, ®¸nh
thiÖt h¹i nÆng Së ChØ huy GM23 cña ®Þch ë Phu Huét.
ë híng quan träng, Trung ®oµn 335 sau khi ®¸nh chiÕm
Cha Ho, ®· nhanh chãng ph¸t triÓn tiÕn c«ng sang ®iÓm
cao 1.243. T¹i ®©y, trung ®oµn vÊp ph¶i sù chèng tr¶
quyÕt liÖt cña ®èi ph¬ng, buéc ph¶i chuyÓn sang bao v©y
tiÕn c«ng çc môc tiªu nhá lÎ.
BÞ mÊt mét lo¹t ®iÓm cao quan träng, GM23 bÞ ®¸nh
thiÖt h¹i nÆng, tõ ngµy 21 ®Õn ngµy 25-10, ®èi ph¬ng
t¨ng cêng lªn NËm Cä, Khang Kho hai tiÓu ®oµn qu©n
Th¸i Lan, ®ång thêi tËp trung ho¶ lùc tèi ®a chi viÖn cho
bé binh ph¶n kÝch chiÕm l¹i B¶n Xa, çc ®iÓm cao 1.172,
1.236, 1.239.
§îc t¨ng cêng Trung ®oµn 88, Bé T lÖnh chiÕn
dÞch quyÕt ®Þnh tËp trung lùc lîng tiÕn c«ng côm qu©n
®èi ph¬ng t¹i khu vùc tõ nam B¶n Quang ®Õn b¾c Khang
Kho. Ba giê s¸ng ngµy 26-10, sau nh÷ng lo¹t ®¹n cÊp tËp
cña ph¸o binh chiÕn dÞch déi xuèng trËn ®Þa ®Þch, bé ®éi ta
x«ng lªn tiÕn c«ng vµo çc môc tiªu ®· ®îc ph©n c«ng. Trªn
mòi chñ yÕu, tõ Phu Seo, Trung ®oµn 148 chia lµm nhiÒu
mòi ®¸nh çc ®iÓm cao 1.236, 1.172, B¶n Xa, Na Van, c¾t
®êng rót lui cña ®Þch vÒ Phu Huét. ë mòi thø yÕu, Trung
®oµn 335 vµ TiÓu ®oµn 6 - Trung ®oµn 88 tõ Phu Hña Sang
tiÕn ®¸nh Cha Ho, B¶n Phån, ®iÓm cao 1.388, chÆn ®êng
rót lui cña tµn binh ®Þch vÒ NËm Cä, Khang Kho. BÞ bÊt
ngê tríc søc tiÕn c«ng ¸p ®¶o cña qu©n ta, ®éi h×nh ®èi
ph¬ng nhanh chãng bÞ ph¸ vì. Mét sè tªn vøt bá vò khÝ
t×m ®êng tho¸t th©n, mét sè côm l¹i ngoan cè chèng ®ì
nhng nhanh chãng bÞ ®¸nh tan. §Õn ®©y, trËn ph¶n ®ét
kÝch thø 3, trËn then chèt quyÕt ®Þnh cña chiÕn dÞch kÕt
thóc th¾ng lîi. Ta ®· lo¹i khái chiÕn ®Êu h¬n mét ngh×n
tªn ®Þch.
TiÕp ®µ th¾ng lîi, tõ ngµy 2 ®Õn ngµy 5-11, TiÓu ®oµn 5 -
Trung ®oµn 148, Trung ®oµn 335 (thiÕu TiÓu ®oµn 3), TiÓu
®oµn 6 - Trung ®oµn 88 cïng mét sè ®¬n vÞ ®Æc c«ng bao
v©y tiÕn c«ng ®Þch, lo¹i khái chiÕn ®Êu mét sè binh lÝnh t¹i
Phu Tu Ngua, Phu Vai, NËm Cä vµ Khang Kho thuéc 1
tiÓu ®oµn qu©n Th¸i Lan vµ GM26 qu©n ®éi ChÝnh phñ
hoµng gia Lµo.
Sau h¬n 5 th¸ng rßng chiÕn ®Êu, ®¸nh 244 trËn, liªn
qu©n ViÖt - Lµo ®· lo¹i khái chiÕn ®Êu 5.759 tªn, ®¸nh
thiÖt h¹i nÆng çc binh ®oµn c¬ ®éng chiÕn lîc GM21,
GM23, GM26 qu©n ®éi ChÝnh phñ hoµng gia Lµo, 3 tiÓu
®oµn qu©n ®éi Th¸i Lan, tiªu hao nÆng çc ®¬n vÞ cßn l¹i
cña chóng. Ngµy 15-11-1972, chiÕn dÞch phßng ngù Çnh
§ång Chum - Xiªng Kho¶ng kÕt thóc th¾ng lîi. Víi chiÕn
dÞch nµy, ta ch¼ng nh÷ng tiªu diÖt mét bé phËn quan
träng sinh lùc ®Þch mµ h¬n thÕ, gi÷ v÷ng ®Þa bµn chiÕn
lîc quan träng Çnh §ång Chum; gi÷ ®îc thÕ liªn
hoµn v÷ng ch¾c gi÷a çc vïng c¨n cø ®Þa cña b¹n Lµo,
®ång thêi b¶o vÖ sên ph¶i cho hai chiÕn dÞch tiÕn c«ng
TrÞ - Thiªn vµ b¾c T©y Nguyªn trong cuéc tiÕn c«ng chiÕn
lîc n¨m 1972.
*
* *
ë Campuchia, sau thÊt b¹i lín trong cuéc hµnh qu©n

Chenla II (tõ ngµy 27-10 ®Õn ngµy 4-12-1971), qu©n ®éi vµ
chÝnh quyÒn Lon Non l©m vµo t×nh thÕ khèn quÉn, chÝnh
s¸ch Khmer ho¸ chiÕn tranh cña NÝchx¬n ®øng tríc nguy
c¬ ph¸ s¶n hoµn toµn. §Ó cøu nguy, Mü t¨ng viÖn cho
chÝnh quyÒn vµ qu©n ®éi Lon Non; å ¹t tuån vò khÝ, trang
bÞ ®Ó kh«i phôc vµ x©y dùng thªm cho qu©n Lon Non 10
tiÓu ®oµn ph¸o, 4 chi ®oµn thiÕt gi¸p, 150 m¸y bay çc
lo¹i. Khi cuéc tiÕn c«ng chiÕn lîc n¨m 1972 næ ra trªn
chiÕn trêng miÒn Nam ViÖt Nam, ®Ó cã thÓ rót qu©n ®éi
Sµi Gßn vÒ ®èi phã, Mü dån Ðp qu©n Lon Non më çc cuéc
hµnh qu©n lÊn ®Êt, chiÕm d©n, më réng ®Þa bµn chiÕm
®ãng. §iÓn h×nh nhÊt lµ cuéc hµnh qu©n mang mËt danh
¡ng Kor Chey. §Þch tËp trung vµo cuéc hµnh qu©n nµy
mét lùc lîng lín gåm 15 tiÓu ®oµn qu©n Khmer (gåm 4
chiÕn ®oµn mang mËt danh A, B, C, D), 22 tiÓu ®oµn qu©n
®Þa ph¬ng vµ Binh ®oµn 9 thuéc Qu©n khu 4. Tõ th¸ng 2-
1972, ®Þch b¾t ®Çu triÓn khai ®éi h×nh tiÕn c«ng ®¸nh ra
khu vùc Ba Rµi - ¡ng Kor V¸t.
§Ó b¶o vÖ v÷ng ch¾c vïng gi¶i phãng cña çch m¹ng
Campuchia, theo ®Ò nghÞ cña ChÝnh phñ çch m¹ng
Campuchia, th¸ng 7-1972, Qu©n uû Trung ¬ng uû nhiÖm
cho Bé T lÖnh Qu©n gi¶i phãng miÒn Nam thèng nhÊt víi
b¹n më chiÕn dÞch ph¶n c«ng nh»m ®¸nh b¹i cuéc hµnh
qu©n ¡ng Kor Chey cña ®Þch.
Lùc lîng tham gia chiÕn dÞch vÒ phÝa qu©n t×nh
nguyÖn ViÖt Nam cã 5 tiÓu ®oµn bé binh thuéc §oµn 203,
TiÓu ®oµn ®Æc c«ng 28, §oµn 1 ph¸o binh MiÒn; vÒ phÝa
qu©n ®éi çch m¹ng Campuchia cã 5 tiÓu ®oµn bé binh
thuéc §oµn 304, 1 ®¹i ®éi trî chiÕn, 6 ®¹i ®éi ®éc lËp vµ
1.000 d©n c«ng. Tuy quy m« kh«ng lín, nhng ®©y lµ

chiÕn dÞch cã ý nghÜa quan träng ®èi víi çch m¹ng
Campuchia, ®ång thêi lµ biÓu hiÖn cña sù phèi hîp t¸c
chiÕn chÆt chÏ gi÷a lùc lîng vò trang çch m¹ng cña hai
níc trong sù nghiÖp chèng kÎ thï chung. Víi tÇm quan
träng ®ã, chiÕn dÞch ®îc ®Æt díi sù chØ ®¹o trùc tiÕp cña
Bé T lÖnh MiÒn.
Do t¬ng quan lùc lîng nghiªng vÒ phÝa ®èi ph¬ng,
nªn ph¬ng ch©m ho¹t ®éng t¸c chiÕn chiÕn dÞch ®îc Bé
T lÖnh MiÒn x¸c ®Þnh lµ: chuÈn bÞ chu ®¸o, khÈn tr¬ng;
hiÖp ®ång chÆt chÏ gi÷a ta vµ b¹n, tËp trung lùc lîng
thÝch hîp ng¨n chÆn, bÎ g·y ngay tõ ®Çu çnh qu©n tiÕn
c«ng chñ yÕu, lµm rèi lo¹n ®éi h×nh cña ®èi ph¬ng; kÕt
hîp bao v©y thäc s©u, chia c¾t víi k×m gi÷, c¨ng kÐo thu
hót ®Þch, thùc hiÖn nh÷ng trËn then chèt quyÕt ®Þnh ®Ó
giµnh th¾ng lîi chiÕn dÞch.
Sau khi c¬ b¶n hoµn tÊt c«ng t¸c chuÈn bÞ, ®ªm 8 r¹ng
ngµy 9-8, chiÕn dÞch ph¶n c«ng ®¸nh b¹i cuéc hµnh qu©n
¡ng Kor Chey chÝnh thøc më mµn. TiÓu ®oµn 34 - §oµn 203
chÆn ®¸nh mòi tiÕn c«ng vµo t©y ¡ng Kor V¸t cña ChiÕn
®oµn D, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho çc ®¬n vÞ triÓn khai
lùc lîng chiÕm lÜnh vÞ trÝ xuÊt ph¸t tiÕn c«ng ®¸nh trËn
then chèt chiÕn dÞch.
Ngµy 10-8, TiÓu ®oµn 31 ®îc t¨ng cêng 1 ®¹i ®éi
cña TiÓu ®oµn 32 thuéc §oµn 203, 2 ®¹i ®éi ®Æc c«ng
cïng TiÓu ®oµn 307 thuéc §oµn 304 qu©n ®éi çch m¹ng
Campuchia næ sóng tiÕn c«ng ®Þch ë khu vùc ®iÓm cao Ba
KhÌng, diÖt TiÓu ®oµn 178 thuéc ChiÕn ®oµn A ®Þch. §©y
lµ trËn then chèt chiÕn dÞch. Th¾ng lîi cña trËn nµy t¹o
ra bµn ®¹p cho nh÷ng trËn ®¸nh tiÕp theo cña chiÕn dÞch,
buéc ®èi ph¬ng ph¶i co côm vÒ lËp tuyÕn ng¨n chÆn míi
tõ Koklachang ®Õn Phum Viªn.
Trªn ®µ th¾ng lîi, tõ ngµy 12 ®Õn ngµy 15-8, ta më çc
cuéc tiÕn c«ng nh»m vµo tuyÕn ng¨n chÆn míi cña ®èi
ph¬ng. TiÓu ®oµn 32 (§oµn 203) vµ TiÓu ®oµn 305 thuéc
§oµn 304 tiÕn c«ng ®Þch ë khu vùc Koklachang vµ khu vùc
nam hå Ba Rµi; TiÓu ®oµn 33 vµ TiÓu ®oµn 71 ®¸nh ®Þch ë
Phum Viªn; TiÓu ®oµn ®Æc c«ng 28 bÊt ngê tËp kÝch së chØ
huy vµ mét côm qu©n ®Þch chèt gi÷ s©n bay, g©y cho ®Þch
thiÖt h¹i nÆng vÒ sinh lùc cïng ph¬ng tiÖn chiÕn tranh.
KÕt thóc ®ît 1 chiÕn dÞch ph¶n c«ng, trªn híng chñ yÕu
cuéc hµnh qu©n cña ®Þch, ta ®· ®¸nh thiÖt h¹i nÆng 2
chiÕn ®oµn A vµ D, t¹o ®µ cho ®ît 2 chiÕn dÞch tiÕp tôc
ph¸t triÓn vµ giµnh thªm nh÷ng th¾ng lîi míi.
Kh«ng ®Ó cho ®èi ph¬ng cã thêi gian cñng cè ®éi
h×nh, bæ sung qu©n sè vµ vò khÝ, ngµy 16-8, ta ®· më ®ît 2
chiÕn dÞch, ®ång lo¹t tiÕn c«ng vµo khu vùc s©n bay, ®¸nh
ph¸ giao th«ng trªn ®êng 6, chÆn ®¸nh çc çnh qu©n
®Þch tõ thÞ x· c¬ ®éng lªn t¨ng viÖn. Tuy nhiªn, do ph¶i
chiÕn ®Êu liªn tôc nhiÒu ngµy, nguån l¬ng thùc, vò khÝ
bæ sung bÞ h¹n chÕ, qu©n sè bÞ tiªu hao nhiÒu, nªn ta
kh«ng thÓ më ®îc nh÷ng trËn ®¸nh then chèt tiªu diÖt
lín qu©n ®Þch. Tríc thùc tÕ nµy, Bé T lÖnh MiÒn quyÕt
®Þnh kÕt thóc chiÕn dÞch. KÕt qu¶ ta lo¹i khái chiÕn ®Êu
487 tªn ®Þch, b¾t 17 tï binh, ph¸ huû 20 xe qu©n sù çc
lo¹i vµ 5 khÈu ph¸o. MÆc dï hiÖu qu¶ kh«ng cao nhng
chiÕn dÞch ph¶n c«ng cña liªn qu©n chiÕn ®Êu ViÖt Nam -
Campuchia gãp phÇn ng¨n chÆn ®Þch lÊn chiÕm vïng gi¶i
phãng cña çch m¹ng Campuchia, gãp phÇn hç trî trùc
tiÕp cho chiÕn dÞch tiÕn c«ng tæng hîp ë ®ång b»ng s«ng
Cöu Long trªn chiÕn trêng miÒn Nam ViÖt Nam.
*
* *
Phèi hîp chÆt chÏ víi ho¹t ®éng cña qu©n vµ d©n ta
trªn çc híng tiÕn c«ng chiÕn lîc TrÞ - Thiªn, T©y
Nguyªn, miÒn §«ng Nam Bé, tõ gi÷a n¨m 1972, çc chiÕn
trêng Khu 8, Khu 9, Khu 5 vµ Khu 6 më nh÷ng chiÕn
dÞch tiÕn c«ng tæng hîp ®¸nh ph¸ b×nh ®Þnh. DiÔn ra trªn
ph¹m vi t¬ng ®èi réng lín, thêi gian kh¸ dµi, sö dông lùc
lîng tæng hîp, kÕt hîp nhÞp nhµng vµ chÆt chÏ gi÷a tiÕn
c«ng qu©n sù vµ næi dËy cña nh©n d©n, ®¸nh ®Þch b»ng
søc m¹nh tæng hîp qu©n sù, chÝnh trÞ vµ binh vËn, çc
chiÕn dÞch tiÕn c«ng tæng hîp cña qu©n vµ d©n Khu 8, Khu 9,
Khu 5 vµ Khu 6 ®· gi¸ng ®ßn m¹nh, ®¸nh b¹i mét phÇn
lín ch¬ng tr×nh b×nh ®Þnh cña ®èi ph¬ng. B»ng çc
chiÕn dÞch ®ã, qu©n vµ d©n ta ®· tiªu hao, tiªu diÖt mét bé
phËn quan träng sinh lùc vµ ph¬ng tiÖn chiÕn tranh cña
Mü vµ chÝnh quyÒn, qu©n ®éi Sµi Gßn; më m¶ng, më vïng,
giµnh d©n, giµnh quyÒn lµm chñ vïng n«ng th«n ®ång
b»ng ®«ng d©n trong vïng ®Þch kiÓm so¸t; gãp phÇn quan
träng ph¸t triÓn thÕ trËn chiÕn tranh nh©n d©n ë miÒn
Nam. §ång thêi víi ho¹t ®éng tiÕn c«ng vµ næi dËy m¹nh
mÏ, réng kh¾p trªn chiÕn trêng miÒn Nam, lùc lîng
qu©n t×nh nguyÖn ViÖt Nam thùc hiÖn xuÊt s¾c nhiÖm vô
phèi hîp chiÕn ®Êu víi lùc lîng vò trang çch m¹ng Lµo
vµ Campuchia, ®¸nh b¹i çc nç lùc chiÕn tranh cña ®Õ
quèc Mü vµ chÝnh quyÒn, qu©n ®éi tay sai, gãp phÇn quan
träng cïng b¹n gi÷ v÷ng vµ më réng vïng gi¶i phãng, tiÕp
tôc ph¸t triÓn lùc lîng kh¸ng chiÕn, ph¸t triÓn v÷ng ch¾c
thÕ tiÕn c«ng cña çch m¹ng hai níc.
309
Ch¬ng 31
MiÒn b¾c ®¸nh th¾ng chiÕn tranh

ph¸ ho¹i lÇn thø hai cña ®Õ quèc Mü,
HiÖp ®Þnh Pari ®îc ký kÕt
i- ®¸nh th¾ng chiÕn tranh ph¸ ho¹i

lÇn thø hai
Sau 3 n¨m thùc hiÖn chiÕn lîc ViÖt Nam ho¸ chiÕn
tranh, Tæng thèng NÝchx¬n vÉn kh«ng thùc hiÖn ®îc lêi
høa víi cö tri Mü vÒ viÖc "chÊm døt chiÕn tranh ViÖt Nam
trong danh dù", ngoµi viÖc buéc ph¶i rót mét bé phËn
qu©n Mü vÒ níc. Ch¬ng tr×nh nÐm bom bÝ mËt ë Lµo,
Campuchia vµ trªn ®êng Trêng S¬n bÞ d luËn Mü
phanh phui, lªn ¸n. Cuéc hµnh qu©n sang "vïng ®Êt
th¸nh cña céng s¶n" ë §«ng B¾c Campuchia, cuéc hµnh
qu©n Lam S¬n 719 ra khu vùc ®êng 9 - Nam Lµo bÞ thÊt
b¹i. Nh÷ng th¸ng ®Çu n¨m 1972, chiÕn dÞch vËn ®éng
tranh cö tæng thèng Mü ngµy cµng nãng báng. Trong ®iÒu
kiÖn ®ã, tËp ®oµn cÇm quyÒn NÝchx¬n xóc tiÕn çc ho¹t
®éng ngo¹i giao níc lín hßng c« lËp çch m¹ng ViÖt Nam,
Ðp ta ph¶i nhîng bé Mü trªn bµn ®µm ph¸n.
§óng vµo thêi ®iÓm ®ã, ngµy 30-3-1972, sau h¬n 3

n¨m t¹o thÕ, t¹o lùc vµ tiÕn hµnh çc mÆt c«ng t¸c chuÈn
bÞ, qu©n vµ d©n ta më cuéc tiÕn c«ng chiÕn lîc trªn toµn
chiÕn trêng miÒn Nam. Cuéc tiÕn c«ng m¹nh vµ bÊt ngê
®Èy chÝnh quyÒn vµ qu©n ®éi Sµi Gßn vµo t×nh thÕ rÊt
nguy khèn. ChiÕn lîc ViÖt Nam ho¸ chiÕn tranh cã nguy
c¬ bÞ ph¸ s¶n hoµn toµn. "Kh«ng chÊp nhËn bÊt cø ®iÒu g×
kh¸c ®Ó thay cho th¾ng lîi" 1, R. NÝchx¬n quyÕt ®Þnh huy
®éng mét bé phËn lín lùc lîng kh«ng qu©n vµ h¶i qu©n
Mü chi viÖn ho¶ lùc å ¹t, m¹nh mÏ cho qu©n ®éi Sµi Gßn
®èi phã khÈn cÊp, ng¨n chÆn cuéc tiÕn c«ng cña ta ë miÒn
Nam vµ ®¸nh ph¸ trë l¹i miÒn B¾c.
Nh»m t¹o ®îc hiÖu qu¶ lín nhÊt, g©y t¸c ®éng m¹nh
nhÊt, chóng tËp trung nhiÒu lo¹i m¸y bay hiÖn ®¹i, nhiÒu
lo¹i vò khÝ, bom ®¹n ®îc c¶i tiÕn, cã søc tµn ph¸ m¹nh
®¸nh å ¹t çc môc tiªu qu©n sù vµ çc trung t©m d©n c, hÖ
thèng ®ª ®iÒu, bÖnh viÖn, trêng häc... Ngµy 6-4-1972, chiÕn
dÞch tiÕn c«ng b»ng kh«ng qu©n vµ h¶i qu©n cña Mü mang
mËt danh Lain¬ BÕchc¬ I b¾t ®Çu. §èi ph¬ng huy ®éng 106
lÇn chiÕc m¸y bay cêng kÝch chiÕn thuËt vµ ph¸o h¹m ®¸nh
ph¸ Qu¶ng B×nh. Bèn ngµy sau (10-4), ®èi ph¬ng cho m¸y
bay chiÕn lîc B52 ®¸nh ph¸ thµnh phè Vinh. Ngµy 13-4,
®èi ph¬ng tiÕp tôc ®¸nh Thanh Ho¸. Ngµy 16-4, B52 vµ
ph¸o h¹m ®¸nh ph¸ thµnh phè H¶i Phßng. Ngµy 9-5, lùc
lîng kh«ng qu©n cña h¶i qu©n Mü th¶ 1.000 qu¶ thuû l«i
_____________
1. Tuyªn bè cña NÝchx¬n (Xem Gi«dÐp A.Amt¬: Lêi ph¸n
quyÕt vÒ ViÖt Nam, Nxb. Qu©n ®éi nh©n d©n, Hµ Néi, 1985).
Ch¬ng 31: MiÒn b¾c ®¸nh th¾ng chiÕn tranh ... 311
phong to¶ c¶ng H¶i Phßng. Nh÷ng ngµy sau ®ã, ®èi ph¬ng
tiÕp tôc th¶ thuû l«i phong to¶ tÊt c¶ çc c¶ng, vïng ven
biÓn vµ cöa s«ng thuéc 10 tØnh, 43 khu vùc trªn miÒn B¾c. ë
Lµo, Mü sö dông qu©n ngôy Lµo vµ qu©n Th¸i Lan më cuéc
hµnh qu©n lÊn chiÕm Çnh §ång Chum.
Cïng víi çc hµnh ®éng qu©n sù, Mü ®¬n ph¬ng
tuyªn bè ngõng çc phiªn häp ë Héi nghÞ Pari, xóc tiÕn çc
ho¹t ®éng ngo¹i giao x¶o quyÖt nh»m h¹n chÕ sù chi viÖn
cña çc níc x· héi chñ nghÜa, c« lËp sù nghiÖp kh¸ng
chiÕn cña nh©n d©n ta, g©y søc Ðp m¹nh hßng lµm cho
toµn §¶ng, toµn d©n vµ toµn qu©n ta nao nóng quyÕt t©m,
gi¶m søc tiÕn c«ng trªn chiÕn trêng miÒn Nam, chÊp
nhËn çc gi¶i ph¸p cña Mü ®a ra ë Héi nghÞ Pari.
Cuéc chiÕn tranh chèng Mü trong mïa hÌ n¨m 1972
diÔn ra gay go, ¸c liÖt trªn hai miÒn Nam, B¾c vµ c¶ ë chiÕn
trêng Lµo. Lêng tríc nh÷ng ©m mu vµ thñ ®o¹n cña ®Õ
quèc Mü, ngay tõ ®Çu n¨m 1970, khi tæng kÕt kinh nghiÖm
chiÕn tranh nh©n d©n ®¸nh th¾ng chiÕn tranh ph¸ ho¹i lÇn
thø nhÊt, çc c¬ quan chØ ®¹o chiÕn lîc ViÖt Nam ®· lêng
®Þnh tíi kh¶ n¨ng ®èi ph¬ng sÏ dïng kh«ng qu©n, h¶i
qu©n ®¸nh l¹i miÒn B¾c víi quy m« lín vµ ¸c liÖt ngay tõ
®Çu. "Trong nh÷ng t×nh huèng nhÊt ®Þnh, cã thÓ kh«ng nhÊt
thiÕt qu©n ®Þch sÏ leo thang dÇn tõng bíc tríc khi ®¸nh
ph¸ çc thµnh phè lín vµ khu c«ng nghiÖp lín cña ta. Do ®ã,
cÇn hÕt søc c¶nh gi¸c vµ thËt sù ®Ò phßng tríc nh÷ng ©m
mu th©m ®éc vµ tµn b¹o míi cña ®Õ quèc Mü"1.
_____________
1. Vâ Nguyªn Gi¸p: ChiÕn tranh gi¶i phãng vµ chiÕn tranh
gi÷ níc, Nxb. Qu©n ®éi nh©n d©n, Hµ Néi, 1975, t.2, tr. 455.
Ngay sau khi ®Õ quèc Mü më cuéc chiÕn tranh ph¸

ho¹i miÒn B¾c lÇn thø hai, Qu©n uû Trung ¬ng ra chØ thÞ
vÒ T¨ng cêng s½n sµng chiÕn ®Êu, kiªn quyÕt chiÕn ®Êu
b¶o vÖ miÒn B¾c vµ lµm tèt nhiÖm vô chi viÖn tiÒn tuyÕn
trong t×nh h×nh míi. ChØ thÞ chØ râ: "Tríc t×nh h×nh míi,
çc lùc lîng vò trang ta trªn miÒn B¾c bao gåm bé ®éi
chñ lùc, bé ®éi ®Þa ph¬ng vµ d©n qu©n, tù vÖ ph¶i nªu cao
tinh thÇn c¶nh gi¸c s½n sµng chiÕn ®Êu, kiªn quyÕt thùc
hiÖn tèt nh÷ng nhiÖm vô cÊp b¸ch sau: lµm tèt nhiÖm vô
s½n sµng chiÕn ®Êu vµ kiªn quyÕt chiÕn ®Êu, tiªu diÖt ®Þch
b¶o vÖ miÒn B¾c. Trong bÊt cø t×nh huèng nµo còng kiªn
quyÕt lµm thËt tèt nhiÖm vô chi viÖn søc ngêi, søc cña
cho chiÕn trêng" 1.
TiÕp ®ã, ngµy 9-4, Bé Tæng tham mu ra chØ thÞ vÒ
T¨ng cêng s½n sµng chiÕn ®Êu b¶o vÖ miÒn B¾c vµ ra
lÖnh cho çc lùc lîng vò trang trªn miÒn B¾c chuyÓn
vµo tr¹ng th¸i thêi chiÕn. ChØ thÞ nªu râ nhiÖm vô, quy
®Þnh vÒ c«ng t¸c phßng kh«ng nh©n d©n, ®¶m b¶o giao
th«ng vËn t¶i trªn toµn miÒn B¾c. ChØ thÞ nhÊn m¹nh:
thùc hiÖn b¸o ®éng cÊp 1 ë tÊt c¶ çc ®¬n vÞ phßng
kh«ng, h¶i qu©n, çc ®¬n vÞ phßng thñ bê biÓn, kiÓm tra
®«n ®èc toµn bé çc ph¬ng ¸n t¸c chiÕn, khÈn tr¬ng
triÓn khai huÊn luyÖn çc ®¬n vÞ ph¸o phßng kh«ng,
_____________
1. Ban ChØ ®¹o tæng kÕt chiÕn tranh: Tæng kÕt chiÕn tranh
nh©n d©n ®Þa ph¬ng (chuyªn ®Ò chØ ®¹o x©y dùng vµ ho¹t
®éng chiÕn ®Êu cña lùc lîng phßng kh«ng ®Þa ph¬ng chèng
chiÕn tranh ph¸ ho¹i cña ®Õ quèc Mü trªn miÒn B¾c, 1954-
1975), Nxb. Qu©n ®éi nh©n d©n, Hµ Néi, 2001, tr. 120.
c«ng binh dù nhiÖm theo kÕ ho¹ch vµ triÓn khai mét sè

sóng m¸y phßng kh«ng cña d©n qu©n, tù vÖ ë çc träng
®iÓm trªn toµn miÒn B¾c; triÓn khai toµn bé hÖ thèng
ph¸o bê biÓn cña bé ®éi chñ lùc, bé ®éi ®Þa ph¬ng vµ
d©n qu©n, tù vÖ.
Ngµy 11-4-1972, ChÝnh phñ ViÖt Nam D©n chñ Céng
hßa ra tuyªn bè cùc lùc lªn ¸n bíc leo thang míi cña
chÝnh quyÒn NÝchx¬n vµ kh¼ng ®Þnh m¹nh mÏ quyÕt t©m
kh¸ng chiÕn cña toµn d©n ViÖt Nam: "Kh«ng mét søc
m¹nh tµn b¹o nµo, kh«ng mét sù ®e däa l¸o xîc nµo lay
chuyÓn ®îc quyÕt t©m cña nh©n d©n ViÖt Nam chiÕn ®Êu
v× ®éc lËp, tù do cña Tæ quèc" 1.
Ngµy 1-5-1972, Ban ChÊp hµnh Trung ¬ng §¶ng ra
lêi kªu gäi qu©n vµ d©n c¶ níc nªu cao quyÕt t©m chiÕn
®Êu vµ chiÕn th¾ng ®Þch trong mäi t×nh huèng. Trung
¬ng §¶ng chØ râ, dï ®èi ph¬ng liÒu lÜnh ®Õn møc nµo
còng kh«ng thÓ xoay chuyÓn ®îc t×nh thÕ ë chiÕn trêng.
Trung ¬ng §¶ng quyÕt ®Þnh tiÕp tôc tiÕn c«ng chiÕn lîc
ë miÒn Nam, ®¸nh b¹i cuéc chiÕn tranh ph¸ ho¹i cña ®Õ
quèc Mü, b¶o vÖ v÷ng ch¾c miÒn B¾c, thùc hiÖn cho ®îc
nh÷ng môc tiªu chiÕn lîc ®· ®Ò ra. MiÒn B¾c ph¶i thùc
sù khÈn tr¬ng chuyÓn híng mäi ho¹t ®éng cho phï hîp
víi thêi chiÕn, më réng lùc lîng vò trang, chèng ®Þch
_____________
1. Ban ChØ ®¹o tæng kÕt chiÕn tranh: Tæng kÕt chiÕn tranh
nh©n d©n ®Þa ph¬ng (chuyªn ®Ò chØ ®¹o x©y dùng vµ ho¹t
®éng chiÕn ®Êu cña lùc lîng phßng kh«ng ®Þa ph¬ng chèng
chiÕn tranh ph¸ ho¹i cña ®Õ quèc Mü trªn miÒn B¾c, 1954-
1975), S®d, tr. 121.
phong to¶, tËp trung søc thùc hiÖn nhiÖm vô ®ét xuÊt sè
mét lµ giao th«ng vËn t¶i chi viÖn chiÕn trêng.
Thùc hiÖn lêi kªu gäi cña Ban ChÊp hµnh Trung ¬ng
§¶ng, qu©n vµ d©n miÒn B¾c bíc vµo cuéc thö th¸ch
míi ®Çy khã kh¨n ¸c liÖt víi niÒm tin v÷ng ch¾c vµo
th¾ng lîi. VËn dông kinh nghiÖm chèng chiÕn tranh ph¸
ho¹i lÇn thø nhÊt, çc cÊp bé ®¶ng, chÝnh quyÒn vµ nh©n
d©n çc ®Þa ph¬ng ®· kÞp thêi chuyÓn híng s¶n xuÊt,
®Èy m¹nh c«ng t¸c phßng kh«ng nh©n d©n. Çc kho tµng,
xÝ nghiÖp cña Nhµ níc, çc c¬ së hËu cÇn kü thuËt cña
qu©n ®éi mét lÇn n÷a ®îc s¬ t¸n, ph©n t¸n vÒ vïng n«ng
th«n, tiÕp tôc s¶n xuÊt, phôc vô ®êi sèng vµ chiÕn ®Êu.
ViÖc s¬ t¸n mét bé phËn nh©n d©n ra khái çc thµnh phè,
thÞ x·, khu vùc träng ®iÓm giao th«ng ®ång thêi b¶o ®¶m
æn ®Þnh ®êi sèng lµ mét nhiÖm vô cã nhiÒu khã kh¨n
®îc çc cÊp chÝnh quyÒn ë ®Þa ph¬ng tËp trung chØ ®¹o
thùc hiÖn tèt. Trªn çc tuyÕn giao th«ng chiÕn lîc, lùc
lîng b¶o vÖ vµ ®¶m b¶o giao th«ng ®îc bæ sung ®Ó duy
tr× nhÞp ®é vËn chuyÓn chi viÖn cho tiÒn tuyÕn trong bÊt
cø t×nh huèng nµo.
Çc lùc lîng vò trang ®îc t¨ng cêng vÒ sè lîng
vµ chÊt lîng theo yªu cÇu, nhiÖm vô vµ quy m« míi cña
cuéc chiÕn ®Êu. Bé Quèc phßng thµnh lËp thªm mét s
®oµn, 3 trung ®oµn vµ 20 tiÓu ®oµn cao x¹. Bé ®éi phßng
kh«ng chñ lùc ®îc bæ sung, trang bÞ ph¸o cao x¹, tªn löa
vµ ra®a cïng nhiÒu khÝ tµi míi. Hai s ®oµn 325 vµ 320
bé binh c¬ ®éng trùc thuéc Bé vµ 6 trung ®oµn chñ lùc c¬
®éng thuéc Qu©n khu 4, Qu©n khu ViÖt B¾c, Qu©n khu
T¶ Ng¹n vµ Qu©n khu H÷u Ng¹n biªn chÕ ®ñ sè qu©n vµ

trang bÞ. Häc viªn sÜ quan çc trêng lôc qu©n vµ binh
chñng tæ chøc thµnh mét s ®oµn dù bÞ thuéc Bé Tæng t
lÖnh (mang phiªn hiÖu S ®oµn 312B), s½n sµng c¬ ®éng
chiÕn ®Êu b¶o vÖ phÝa b¾c Qu©n khu 4. Hµng chôc trung
®oµn, tiÓu ®oµn ph¸o binh, thiÕt gi¸p, ®Æc c«ng, c«ng
binh, th«ng tin ®îc thµnh lËp. Mét sè bé phËn lùc lîng
phßng kh«ng ®ang chiÕn ®Êu ë Qu¶ng TrÞ ®îc ®iÒu gÊp
ra miÒn B¾c. Çc trung ®oµn kh«ng qu©n ®îc giao
nhiÖm vô ®¶m tr¸ch t¸c chiÕn kh«ng ®èi kh«ng trªn tõng
khu vùc, hç trî vµ s½n sµng chuyÓn ®Õn b¶o vÖ nh÷ng
môc tiªu cÇn thiÕt. Mçi trung ®oµn kh«ng qu©n ®Òu khÈn
tr¬ng chuÈn bÞ c¬ së vËt chÊt, kü thuËt vµ ph¬ng tiÖn
chØ huy, ®Ó cã thÓ c¬ ®éng chiÕn ®Êu trªn 2 hoÆc 3 s©n
bay. Cïng víi viÖc tiÕp tôc më mÆt trËn ®¸nh ®Þch trªn
kh«ng, viÖc chuÈn bÞ ®¸nh çc môc tiªu trªn mÆt ®Êt,
mÆt níc cña Binh chñng Kh«ng qu©n còng ®îc triÓn
khai tÝch cùc. Binh chñng Ph¸o binh vµ çc qu©n khu
®îc Bé Tæng tham mu giao nhiÖm vô tæ chøc çc trËn
®Þa ph¸o bê biÓn ®¸nh h¹m tµu ®Þch. ChØ trong mét thêi
gian ng¾n, lùc lîng vò trang tËp trung trªn miÒn B¾c ®·
ph¸t triÓn lªn 530.000 ngêi (t¨ng 10 v¹n so víi n¨m
1968), trong ®ã, bé ®éi chñ lùc thuéc çc qu©n khu t¨ng
gÊp 2 lÇn, riªng Qu©n khu 4 t¨ng gÊp 5 lÇn.
Lùc lîng d©n qu©n, tù vÖ ë çc c¬ quan vµ ®Þa ph¬ng
t¨ng nhanh, ®îc trang bÞ kh¸ m¹nh. Ngoµi çc tæ ®éi trùc
chiÕn, d©n qu©n, tù vÖ miÒn B¾c ®· tæ chøc hµng chôc ®¹i
®éi trang bÞ ph¸o cao x¹ 37, 57 vµ 100mm; 170 ®¹i ®éi,
trung ®éi trang bÞ sóng m¸y cao x¹; 20 ®¹i ®éi, trung ®éi
trang bÞ ph¸o 85mm ®¸nh tµu chiÕn Mü. Tæng sè lùc lîng
d©n qu©n, tù vÖ b¾n m¸y bay trªn toµn miÒn B¾c ®Õn n¨m
1972 cã 414 ®éi víi 1.441 khÈu ph¸o, sóng çc lo¹i. VËn
dông vµ ph¸t triÓn kinh nghiÖm qua cuéc chiÕn ®Êu chèng
chiÕn tranh ph¸ ho¹i lÇn thø nhÊt, lùc lîng phßng kh«ng -
kh«ng qu©n bè trÝ thµnh thÕ trËn chiÕn tranh nh©n d©n,
võa cã thÓ ®¸nh ®Þch réng kh¾p, võa tËp trung ®îc lùc
lîng m¹nh trªn çc ®Þa bµn träng yÕu, b¶o vÖ çc môc
tiªu quan träng.
Trªn mÆt trËn chèng ®èi ph¬ng ®¸nh ph¸, chÆn c¾t
giao th«ng, bao v©y, phong to¶, Ban BÝ th, Héi ®ång
ChÝnh phñ vµ Qu©n uû Trung ¬ng tËp trung chØ ®¹o çc
c¬ quan trung ¬ng vµ ®Þa ph¬ng, çc lùc lîng vò trang
thùc hiÖn nhiÒu gi¶i ph¸p ®¶m b¶o giao th«ng vËn t¶i, tæ
chøc lùc lîng nghiªn cøu vµ rµ ph¸ thuû l«i, bom m×n næ
chËm, t¨ng khèi lîng hµng nhËp b»ng ®êng s¾t, x©y
dùng thªm çc c¶ng d· chiÕn, çc tr¹m chuyÓn t¶i ngoµi
khu vùc vÞnh H¹ Long. T¹i çc ®Çu mèi giao th«ng vµ çc
®Þa bµn träng ®iÓm bÞ ®èi ph¬ng ®¸nh ph¸, ta thµnh lËp
çc ban chØ huy thèng nhÊt ®¶m b¶o giao th«ng vËn
chuyÓn. 60% lùc lîng c«ng binh ®îc huy ®éng lµm
nhiÖm vô b¶o ®¶m giao th«ng. Däc theo bê biÓn tõ VÜnh
Linh ®Õn Mãng Çi, hµng tr¨m tr¹m quan s¸t thuû l«i,
bom tõ trêng ®îc thiÕt lËp lµm nhiÖm vô ®¸nh dÊu, ghi
l¹i trªn b¶n ®å, kÞp thêi th«ng b¸o cho çc ®éi tíi rµ ph¸,
th¸o gì.
Ngay sau khi ®èi ph¬ng b¾t ®Çu chiÕn dÞch phong to¶
miÒn B¾c lÇn thø hai, ngµy 10-5-1972, Thêng vô Héi ®ång
ChÝnh phñ häp ®Ò ra çc chñ tr¬ng, biÖn ph¸p ®èi phã,
kiªn quyÕt ®¸nh b¹i ©m mu, thñ ®o¹n cña ®èi ph¬ng.
Ngµy 16-5-1972, Bé Tæng tham mu giao nhiÖm vô cho çc
lùc lîng chñ lùc, theo ®ã: "Qu©n chñng H¶i qu©n lµm lùc
lîng nßng cèt rµ ph¸, th¸o gì thñy l«i, bom m×n ë çc
c¶ng, cöa s«ng, ven biÓn. Binh chñng C«ng binh vµ lùc
lîng vò trang çc qu©n khu, çc tØnh rµ ph¸, th¸o gì bom
m×n th¶ trong çc s«ng vµ trªn bé. ViÖn Kü thuËt qu©n sù
cïng víi Bé T lÖnh H¶i qu©n vµ Bé T lÖnh C«ng binh
nghiªn cøu cÊu t¹o thuû l«i, bom tõ trêng, c¶i tiÕn, chÕ
t¹o thiÕt bÞ khÝ tµi vµ híng dÉn çc ®Þa ph¬ng çch sö
dông çc ph¬ng tiÖn rµ ph¸ thuû l«i, bom m×n cña ®Þch" 1.
Thùc hiÖn chØ thÞ cña Bé, cña qu©n chñng, c¨n cø t×nh
h×nh nhiÖm vô, ngay tõ ngµy 1-5-1972, Bé T lÖnh H¶i
qu©n ®· hoµn thµnh dù th¶o kÕ ho¹ch chèng ®èi ph¬ng
phong to¶. Cïng víi viÖc tæ chøc huÊn luyÖn kü thuËt,
cung cÊp çc thiÕt bÞ, ph¬ng tiÖn quan s¸t, ph¸t hiÖn, rµ
ph¸ thñy l«i, Qu©n chñng H¶i qu©n tiÕn hµnh lËp çc
tr¹m, ®µi quan s¸t cè ®Þnh ë çc cöa s«ng, ven biÓn, trªn
çc ®¶o vµ çc tr¹m quan s¸t c¬ ®éng trªn çc tµu h¶i
qu©n. §ång thêi, qu©n chñng cßn gióp ®ì çc qu©n khu,
c«ng an vò trang, Côc VËn t¶i ®êng biÓn x©y dùng çc
tr¹m quan s¸t trªn çc s«ng vµ çc khu vùc träng ®iÓm, tæ
chøc trang bÞ çc ph¬ng tiÖn vµ huÊn luyÖn kü thuËt
quan s¸t, ph¸t hiÖn, nhËn d¹ng çc lo¹i thuû l«i, çch x¸c
®Þnh vÞ trÝ thuû l«i r¬i, ®¸nh dÊu b¶n ®å vµ ghi chÐp, thèng
_____________
1. ChØ thÞ sè 31/CT-TM cña Bé Tæng tham mu.
kª vÒ thêi gian, sè lîng, chñng lo¹i, n¾m quy luËt ho¹t

®éng cña çc ph¬ng tiÖn th¶ thuû l«i cña ®èi ph¬ng cho
tÊt c¶ çc tr¹m quan s¸t trªn toµn miÒn B¾c.
Víi tinh thÇn c¶nh gi¸c, s½n sµng chiÕn ®Êu cao, çc
lùc lîng phßng kh«ng, phßng thñ biÓn ba thø qu©n trªn
miÒn B¾c, ngay tõ nh÷ng ngµy ®Çu ®Þch ®¸nh ph¸, ®· liªn
tiÕp b¾n r¬i nhiÒu m¸y bay, b¾n ch¸y nhiÒu tµu chiÕn Mü.
Ngµy 6-4-1972, qu©n vµ d©n Qu¶ng B×nh - VÜnh Linh b¾n
r¬i 10 m¸y bay. Ngµy 9-4, çc ®¬n vÞ ph¸o bê biÓn Qu¶ng
B×nh b¾n ch¸y tµu chiÕn Mü. Ngµy 16-4, Hµ Néi, H¶i
Phßng b¾n r¬i 15 m¸y bay trong ®ã cã 1 chiÕc B52. Ngµy
19-4, m¸y bay chiÕn ®Êu MIG-17 cña ta ®¸nh tróng mét
tµu khu trôc ®Þch ë ngoµi kh¬i Qu¶ng B×nh. Trong th¸ng
®Çu ®Þch leo thang ®¸nh ph¸ trë l¹i, miÒn B¾c ®· b¾n r¬i
90 m¸y bay, b¾n ch¸y 20 tµu chiÕn Mü, trong ®ã qu©n d©n
H¶i Phßng ®· b¾n ch¸y 1 m¸y bay B52 trªn bÇu trêi
thµnh phè. Tuy vËy, do ®èi ph¬ng leo thang ®¸nh ph¸ å
¹t víi nhiÒu lo¹i vò khÝ, ph¬ng tiÖn kü thuËt míi (chóng
sö dông bom cã ®Çu dÉn b»ng tia lade, tªn löa cã ®iÒu
khiÓn, çc m¸y g©y nhiÔu...), nhiÒu ®¬n vÞ, ®Þa ph¬ng ®·
bÞ tæn thÊt nÆng. HÇu hÕt çc cÇu quan träng trªn çc
tuyÕn ®êng s¾t, ®êng bé ®Òu bÞ ®¸nh háng. VËn chuyÓn
b»ng ®êng bé khã kh¨n, tuyÕn vËn t¶i biÓn vµ trªn s«ng
bÞ t¾c. KhÝ tµi g©y nhiÔu cña ®Þch lµm cho viÖc ph¸t hiÖn
môc tiªu, nhÊt lµ viÖc ph¸t hiÖn m¸y bay B52 trë nªn khã
kh¨n, hiÖu suÊt chiÕn ®Êu cha cao.
Sau mét th¸ng ®¸nh ph¸ ¸c liÖt, g©y cho ta nh÷ng
thiÖt h¹i nÆng nÒ, nhng cuéc chiÕn tranh ph¸ ho¹i lÇn
thø hai cña m¸y bay, tµu chiÕn Mü kh«ng lay chuyÓn
®îc quyÕt t©m cña nh©n d©n ta, kh«ng lµm gi¶m ®îc
sù chi viÖn cña miÒn B¾c cho miÒn Nam. ChuyÓn nhanh
tõ thêi b×nh vµo thêi chiÕn, miÒn B¾c vÉn tiÕp tôc s¶n
xuÊt, tiÕp tôc s¬ t¸n mét bé phËn d©n c ra khái nh÷ng
vïng träng ®iÓm, ®ång thêi dån søc kh¾c phôc nhanh hËu
qu¶ cña çc ®ît ®¸nh ph¸. Riªng ë Hµ Néi, tõ ngµy 25
®Õn ngµy 30-4, cã 26 v¹n d©n ®îc s¬ t¸n khái néi thµnh.
L·nh ®¹o thµnh phè quyÕt ®Þnh th«ng qua kÕ ho¹ch tiÕp
tôc s¬ t¸n ngêi vµ tµi s¶n. Theo ®ã, trong t×nh huèng ®èi
ph¬ng ®¸nh ph¸ ¸c liÖt h¬n, thµnh phè chØ ®Ó l¹i tõ 10
®Õn 15 v¹n ngêi gåm çc lùc lîng chiÕn ®Êu vµ phôc vô
chiÕn ®Êu. ë H¶i Phßng, dù kiÕn ®èi ph¬ng cã thÓ ®¸nh
ph¸ quy m« lín ngay tõ ®Çu vµo trung t©m thµnh phè,
Thµnh uû quyÕt ®Þnh kh«i phôc l¹i Ban Qu©n sù Thµnh
uû. Ngay trong phiªn häp ®Çu tiªn, Ban Qu©n sù Thµnh
uû ®· kiÓm tra l¹i toµn bé ph¬ng ¸n t¸c chiÕn, kÕ ho¹ch
phßng tr¸nh vµ ®Ò nghÞ Thµnh uû, ñy ban hµnh chÝnh
thµnh phè ra chØ thÞ cho çc c¬ quan, xÝ nghiÖp, c«ng
trêng chuyÓn sang tr¹ng th¸i thêi chiÕn, s¬ t¸n ngay tµi
s¶n, m¸y mãc, hµng ho¸ ra khái néi thµnh; çc lùc lîng
vò trang chuyÓn vµo b¸o ®éng cÊp 1. Ngµy 13-4, khi m¸y
bay Mü ®¸nh vµo Thanh Ho¸, Thµnh uû H¶i Phßng kiªn
quyÕt yªu cÇu kho x¨ng Thîng Lý ph©n t¸n gÊp sè x¨ng
míi nhËp vÒ. Trong ®ªm 15-4, sau khi m¸y bay B52 nÐm
bom vµo khu phè Hång Bµng, Thîng Lý... lµm 836 ngêi
bÞ th¬ng, chÝnh quyÒn thµnh phè ®· tæ chøc s¬ t¸n 16
v¹n ngêi ra khái néi thµnh.
§Õn cuèi th¸ng 5-1972, tríc t×nh h×nh ®¸nh ph¸ ngµy
cµng ¸c liÖt cña kh«ng qu©n Mü, çc tØnh, thµnh phè t¨ng
cêng c«ng t¸c s¬ t¸n nh»m h¹n chÕ thiÖt h¹i vÒ ngêi vµ
tµi s¶n. Sè d©n c ë çc tØnh thµnh ®· ®îc s¬ t¸n kh¸
triÖt ®Ó: Hµ Néi s¬ t¸n 307.600 ngêi (46% d©n sè), H¶i
Phßng 180.000 ngêi (66% d©n sè), thµnh phè Nam §Þnh
24.000 ngêi (chiÕm 45% d©n sè). Çc thÞ x· Hßn Gai,
U«ng BÝ, Phñ Lý, Ninh B×nh, B¾c Giang, Phó Thä, L¹ng
S¬n... ®· tiÕn hµnh s¬ t¸n nh©n d©n, c«ng së, nhµ m¸y, xÝ
nghiÖp khái nh÷ng khu vùc träng ®iÓm ®¸nh ph¸ cña ®èi
ph¬ng. §ång thêi, kh¾p n¬i trªn miÒn B¾c, hÖ thèng
quan s¸t, th«ng b¸o, b¸o ®éng phßng kh«ng, hÇm hµo
phßng tr¸nh còng gÊp rót ®îc cñng cè, t¨ng cêng. Çc
cÊp uû ®¶ng, chÝnh quyÒn, c¬ quan chñ nhiÖm phßng
kh«ng, c¬ quan qu©n sù ®Þa ph¬ng tËp trung kiÖn toµn tæ
chøc, biªn chÕ, t¨ng cêng c«ng t¸c nghiªn cøu ®Þch, bæ
sung ph¬ng ¸n t¸c chiÕn, çch ®¸nh vµ kÕ ho¹ch hiÖp
®ång chiÕn ®Êu nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ b¾n m¸y bay ®Þch
cho çc lùc lîng phßng kh«ng ®Þa ph¬ng. Çc cÊp tØnh,
thµnh, qu©n khu, huyÖn ®· ®Èy m¹nh c«ng t¸c ®¶ng, c«ng
t¸c chÝnh trÞ ®Ó ®éng viªn søc m¹nh tæng hîp, x©y dùng
çc ®¬n vÞ phßng kh«ng v÷ng m¹nh vÒ t tëng, tæ chøc,
nªu cao tinh thÇn quyÕt t©m ®¸nh Mü. C«ng t¸c båi dìng
çn bé, kÕt n¹p ®¶ng viªn, ph¸t triÓn ®oµn viªn trong çc
®¬n vÞ d©n qu©n, tù vÖ còng ®îc chó träng ®óng møc.
ChÕ ®é, chÝnh s¸ch ®èi víi d©n qu©n, tù vÖ tõng bíc ®îc
bæ sung phï hîp víi nhiÖm vô. Çc lùc lîng phßng kh«ng
ba thø qu©n lu«n cã sù hîp ®ång chÆt chÏ ®Ó luyÖn tËp

chiÕn ®Êu, do ®ã, tr×nh ®é chØ huy, c«ng t¸c tham mu vµ
kü thuËt chiÕn ®Êu ®îc n©ng cao.
Song song víi viÖc l·nh ®¹o, ®éng viªn ngêi s¬ t¸n
khái träng ®iÓm, çc ®Þa ph¬ng chó träng viÖc tæ chøc lùc
lîng vµ x¸c ®Þnh ph¬ng ¸n kh¾c phôc hËu qu¶ sau çc
trËn ®¸nh ph¸ cña ®Þch. ë H¶i Phßng, khi m¸y bay B52
t¹m ngõng nÐm bom, çc lùc lîng c«ng binh, d©n qu©n,
tù vÖ, thanh niªn xung phong tËp trung kh¾c phôc hËu
qu¶. T¹i khu phè Hång Bµng, c«ng binh ®· rµ ph¸ ®îc 18
qu¶ bom cha næ, kÞp thêi cøu ch÷a vµ ch«n cÊt sè ngêi
th¬ng vong. ChÝnh quyÒn vµ çc tæ chøc ®oµn thÓ cö
ngêi thu gom tµi s¶n, gióp ®ì, hç trî, nu«i dìng çc
ch¸u nhá mÊt ngêi th©n. Çc c¬ quan cña thµnh phè, cña
huyÖn KiÕn Thuþ tæ chøc quyªn gãp, gióp ®ì g¹o, thùc
phÈm, ch¨n mµn, quÇn ¸o, vËt liÖu x©y dùng gióp çc gia
®×nh bÞ n¹n æn ®Þnh dÇn cuéc sèng. Hai tØnh Th¸i B×nh vµ
H¶i D¬ng cö ngêi sang tiÕp nhËn, cøu ch÷a hµng ngµn
ngêi bÞ th¬ng.
ë Hµ Néi, ®Þch oanh t¹c vµo kho x¨ng dÇu §øc Giang
g©y tæn thÊt lín: 12 trong tæng sè 14 bÓ x¨ng cïng 7.000
phuy x¨ng dÇu bÞ ph¸ huû. Ngay sau çc ®ît nÐm bom cña
®Þch, l·nh ®¹o thµnh phè vµ huyÖn Gia L©m ®· chØ ®¹o çc
lùc lîng kh¾c phôc hËu qu¶ nhng do ®¸m ch¸y qu¸ lín
l¹i thiÕu ph¬ng tiÖn cøu ho¶ nªn kh«ng dËp t¾t ®îc.
Tríc nh÷ng thÊt b¹i trªn chiÕn trêng miÒn Nam,
ngµy 9-5, NÝchx¬n quyÕt ®Þnh tiÕp tôc t¨ng cêng, më réng
quy m« ®¸nh ph¸ vµ tiÕn hµnh phong to¶ c¶ng H¶i Phßng
cïng çc cöa s«ng, luång l¹ch trªn vïng biÓn miÒn B¾c.
Kh«ng qu©n Mü th¶ å ¹t çc lo¹i thuû l«i, bom tõ trêng,
h×nh thµnh 43 b·i thuû l«i víi tæng diÖn tÝch 655km2. Theo
sè lîng thèng kª cña çc tr¹m quan s¸t, trong 20 ngµy
®Çu t¹i çc khu vùc träng ®iÓm, ®Þch ®· r¶i ë khu vùc H¶i
Phßng 1.733 qu¶, c¶ng s«ng Gianh 610 qu¶, Hßn La 1.162
qu¶, cöa Héi 1.352 qu¶. TiÕp ®ã, ®èi ph¬ng th¶ t¨ng
cêng hµng tr¨m qu¶ thuû l«i lµm cho tuyÕn vËn t¶i H¶i
Phßng - Qu¶ng Ninh ba lÇn bÞ t¾t nghÏn.
Cuéc chiÕn diÔn ra ngµy cµng quyÕt liÖt. Kh«ng qu©n
Mü oanh t¹c d÷ déi tÊt c¶ çc tuyÕn giao th«ng chiÕn lîc,
hÖ thèng kho tµng, bÕn b·i, tµn ph¸ çc c¬ së c«ng nghiÖp,
çc nhµ m¸y ®iÖn, çc vïng d©n c, hÖ thèng ®ª ®iÒu, kÌ
cèng miÒn B¾c. Tµu chiÕn ®Þch ®ªm ngµy ph¸o kÝch vµo
çc lµng x· ven biÓn. Tõ th¸ng 6-1972, ho¹t ®éng nÐm
bom cña m¸y bay B52 trë nªn thµnh thêng xuyªn víi quy
m« vµ cêng ®é ngµy cµng lín, tËp trung vµo çc khu vùc
Qu¶ng B×nh, Hµ TÜnh, NghÖ An. Cêng ®é xuÊt kÝch cña
m¸y bay ®Þch t¨ng cao, h»ng ngµy chóng sö dông tõ 300
®Õn 500, ngµy cao nhÊt tíi 700 lÇn chiÕc; mçi ngµy chóng
sö dông tõ 9 ®Õn 18 lÇn chiÕc B52 nÐm hµng ngh×n tÊn
bom xuèng tÊt c¶ çc môc tiªu vµ vµo çc khu d©n c. H¶i
qu©n Mü më réng ph¹m vi vµ cêng ®é ®¸nh ph¸ lªn phÝa
b¾c vÜ tuyÕn 20, uy hiÕp vïng bê biÓn çc tØnh Nam §Þnh,
Ninh B×nh, H¶i Phßng.
Tríc sù ®¸nh ph¸ å ¹t b»ng nhiÒu thñ ®o¹n, sö dông
çc lo¹i vò khÝ, khÝ tµi hiÖn ®¹i cña kh«ng qu©n, h¶i qu©n
qu©n Mü, viÖc tæ chøc ®¸nh tr¶ b¶o vÖ môc tiªu, chèng bao
v©y, phong to¶ cña qu©n d©n miÒn B¾c gÆp nhiÒu khã
kh¨n, tæn thÊt vÒ ngêi, vËt chÊt liªn tôc t¨ng lªn; giao
th«ng vËn t¶i ë nhiÒu ®Þa ph¬ng bÞ chÆn c¾t. Th¸ng 5-
1972, c¶ng H¶i Phßng buéc ph¶i t¹m ngõng ho¹t ®éng,
tuyÕn vËn t¶i ven biÓn vµo phÝa nam bÞ t¾c hoµn toµn,
nhiÒu tuyÕn ®êng s«ng bÞ ngõng trÖ, vËn t¶i ®êng s¾t
®o¹n Thanh Ho¸ - Vinh ngng trÖ.
Sù ®¸nh ph¸ ®iªn cuång cña ®èi ph¬ng cïng nh÷ng
thñ ®o¹n ngo¹i giao x¶o quyÖt, ®éc ¸c hßng c« lËp çch
m¹ng ViÖt Nam, kh«ng lµm qu©n vµ d©n ta nao nóng
quyÕt t©m. Trung ¬ng §¶ng kh¼ng ®Þnh: Dï ®Õ quèc Mü
cã nh÷ng ©m mu vµ hµnh ®éng chiÕn tranh liÒu lÜnh ®Õn
møc nµo còng kh«ng thÓ xoay chuyÓn ®îc t×nh thÕ ë
chiÕn trêng..., c¶ níc ®Òu ph¶i cã quyÕt t©m lín, c¶nh
gi¸c cao, kiªn quyÕt chiÕn ®Êu vµ chiÕn th¾ng ®Þch trong
mäi t×nh huèng.
Cuèi th¸ng 5-1972, Bé ChÝnh trÞ Trung ¬ng §¶ng
häp bµn vÒ nhiÖm vô cña qu©n vµ d©n miÒn B¾c tríc t×nh
h×nh míi. VÒ ©m mu cña ®èi ph¬ng, héi nghÞ nhËn ®Þnh:
Trong thÕ thua, ®Õ quèc Mü vÉn tiÕp tôc ®Èy m¹nh chiÕn
tranh ph¸ ho¹i ®èi víi miÒn B¾c; chóng sÏ ra søc ng¨n
chÆn viÖn trî vËt chÊt cña çc níc x· héi chñ nghÜa anh
em cho ta, ng¨n chÆn sù chi viÖn cña miÒn B¾c cho miÒn
Nam, ph¸ ho¹i tiÒm lùc qu©n sù vµ kinh tÕ ë miÒn B¾c,
g©y th¬ng vong lín cho nh©n d©n, ®ång thêi ®Èy m¹nh
chiÕn tranh t©m lý hßng lµm lung lay quyÕt t©m kh¸ng
chiÕn cña qu©n vµ d©n ta. §ång thêi, Bé ChÝnh trÞ còng
lêng ®Þnh: ph¶i ®Æc biÖt c¶nh gi¸c ®Ò phßng ®èi ph¬ng
cã thÓ liÒu lÜnh ®æ bé ®¸nh ph¸ mét sè n¬i ë miÒn B¾c vµ

®Ò ra bèn nhiÖm vô cho qu©n vµ d©n miÒn B¾c:
1. Ph¸t ®éng cuéc chiÕn tranh nh©n d©n ®¸nh b¹i cuéc
chiÕn tranh ph¸ ho¹i cña ®Þch ë møc cao h¬n, ®Ëp tan mäi
hµnh ®éng phiªu lu qu©n sù míi cña ®Þch, b¶o vÖ v÷ng
ch¾c miÒn B¾c x· héi chñ nghÜa.
2. Thùc hiÖn chuyÓn híng mäi ho¹t ®éng cña miÒn
B¾c cho phï hîp víi thêi chiÕn.
3. TiÕp tôc lµm nhiÖm vô t¨ng viÖn cho chiÕn trêng
trong mäi t×nh huèng.
4. ChuÈn bÞ mäi mÆt ®Ó khi cã ®iÒu kiÖn th× ®Èy m¹nh
kh«i phôc vµ ph¸t triÓn kinh tÕ, ph¸t triÓn v¨n ho¸...
Trong nh÷ng chñ tr¬ng c«ng t¸c lín tríc m¾t, Bé
ChÝnh trÞ nhÊn m¹nh viÖc më réng thªm mét bíc lùc
lîng vò trang miÒn B¾c; n©ng cao hiÖu qu¶ ®¸nh ®Þch vµ
phßng tr¸nh; xóc tiÕn viÖc chèng ®Þch phong to¶; tËp trung
søc b¶o ®¶m nhiÖm vô ®ét xuÊt sè mét lµ giao th«ng vËn
t¶i vµ t¨ng cêng chi viÖn cho tiÒn tuyÕn lín.
ChÊp hµnh NghÞ quyÕt cña Bé ChÝnh trÞ, Bé Quèc
phßng ra quyÕt ®Þnh thµnh lËp mét sè ®¬n vÞ thuéc lùc
lîng phßng kh«ng ®Þa ph¬ng vµ khÈn tr¬ng ®iÒu chØnh
bè trÝ l¹i lùc lîng, thÕ trËn phßng kh«ng trªn miÒn B¾c.
Qu©n khu T¶ Ng¹n thµnh lËp Trung ®oµn ph¸o phßng
kh«ng 272 lµm nhiÖm vô b¶o vÖ Hßn Gai, CÈm Ph¶. Qu©n
khu H÷u Ng¹n bæ sung qu©n sè, trang bÞ, kiÖn toµn tæ
chøc vµ triÓn khai 5 tiÓu ®oµn phßng kh«ng gåm 13 ®¹i ®éi
ph¸o 37mm, 2 ®¹i ®éi sóng m¸y phßng kh«ng 14,5mm vµ
1.926 trËn ®Þa trùc chiÕn cè ®Þnh, 381 tæ chiÕn ®Êu c¬ ®éng
®Ó b¶o vÖ çc môc tiªu träng yÕu ë ®Þa ph¬ng. Qu©n khu
ViÖt B¾c thµnh lËp 2 trung ®oµn ph¸o phßng kh«ng: Trung
®oµn 254 cã nhiÖm vô b¶o vÖ Yªn B¸i, Trung ®oµn 256 cã
nhiÖm vô b¶o vÖ khu gang thÐp Th¸i Nguyªn. Qu©n khu
T©y B¾c kh«i phôc TiÓu ®oµn 24 lµm nhiÖm vô t¸c chiÕn
b¶o vÖ thÞ x· S¬n La, kh«i phôc TiÓu ®oµn ph¸o phßng
kh«ng 64A b¶o vÖ VÜnh Phó, thµnh lËp TiÓu ®oµn ph¸o
phßng kh«ng 48 cña tØnh Tuyªn Quang lµm nhiÖm vô c¬
®éng cña qu©n khu, tæ chøc thªm Trung ®oµn ph¸o phßng
kh«ng hçn hîp 286 lµm nhiÖm vô b¶o vÖ Nhµ m¸y thuû
®iÖn Th¸c Bµ. Ngoµi ra, mçi tØnh trong qu©n khu cßn tæ
chøc mét ®¹i ®éi ph¸o phßng kh«ng dù nhiÖm. T¹i Qu©n
khu 4, 10 tiÓu ®oµn ph¸o phßng kh«ng, 6 tiÓu ®oµn c«ng
binh ®îc thµnh lËp míi ®ång thêi víi viÖc kh«i phôc vµ
ph¸t triÓn mét sè ®¬n vÞ bé ®éi chñ lùc vµ ®Þa ph¬ng víi
qu©n sè lªn tíi 11.807 çn bé, chiÕn sÜ. Lóc nµy, trªn ®Þa
bµn qu©n khu, lùc lîng bé ®éi chñ lùc vµ bé ®éi ®Þa
ph¬ng lªn tíi 46.100 qu©n vµ gÇn 300 ngh×n çn bé, ®éi
viªn d©n qu©n tù vÖ. Qu©n khu Thñ ®« thµnh lËp §oµn
Quang Trung b¶o vÖ Thñ ®«. Mçi khu phè ë Hµ Néi tæ
chøc mét ®¹i ®éi ph¸o phßng kh«ng 100mm gåm 5 khÈu
®éi ®Ó t¨ng cêng ho¶ lùc ®¸nh m¸y bay tÇm trung vµ tÇm
cao. Çc c¬ quan, xÝ nghiÖp trªn ®Þa bµn Thñ ®« nÕu cã
trªn 70 chiÕn sÜ tù vÖ ®Òu tæ chøc ®¬n vÞ c¬ ®éng kh«ng
tho¸t ly s¶n xuÊt, ®îc trang bÞ sóng m¸y phßng kh«ng,
s½n sµng ®¸nh m¸y bay ë tÇm thÊp; nh÷ng c¬ së cã díi
70 tù vÖ ®îc trang bÞ sóng bé binh lµm nhiÖm vô chiÕn
®Êu t¹i chç vµ lµ lùc lîng xung kÝch kh¾c phôc hËu qu¶
chiÕn ®Êu. §Õn gi÷a n¨m 1972, bé ®éi chñ lùc trªn miÒn
B¾c t¨ng h¬n 100.000 ngêi so víi n¨m 1968 lµ n¨m bé ®éi
chñ lùc trªn miÒn B¾c ®¹t tíi con sè cao nhÊt kÓ tõ n¨m
1971 vÒ tríc. Toµn bé lùc lîng nµy ®îc biªn chÕ thµnh
çc s ®oµn cïng hµng chôc trung ®oµn, tiÓu ®oµn bé binh
vµ binh chñng míi x©y dùng hoÆc kiÖn toµn ®ñ qu©n sè
theo biªn chÕ thêi chiÕn. Lùc lîng d©n qu©n, tù vÖ b¾n
m¸y bay vµ tµu chiÕn Mü ®îc ph¸t triÓn c¶ vÒ sè qu©n vµ
trang bÞ bao gåm 200 ®¹i ®éi, trung ®éi ph¸o cao x¹ vµ
sóng m¸y phßng kh«ng tËp trung cïng víi hµng chôc ®éi
ph¸o binh bê biÓn vµ hµng tr¨m ngh×n d©n qu©n, tù vÖ
lµm nßng cèt trong çc nhiÖm vô phôc vô chiÕn ®Êu, b¾t
giÆc l¸i, phßng kh«ng nh©n d©n, kh¾c phôc hËu qu¶, b¶o
®¶m giao th«ng vËn t¶i. Trong sù nghiÖp kh¸ng chiÕn
chèng Mü, cøu níc, ®©y lµ lóc lùc lîng phßng kh«ng ba
thø qu©n ph¸t triÓn ®Õn ®Ønh cao. Tríc ®ßi hái cña t×nh
h×nh trong giai ®o¹n míi, ngµnh hËu cÇn qu©n ®éi t¨ng
cêng bæ sung mäi nhu cÇu trang bÞ vËt chÊt, kü thuËt
phôc vô cho nhiÖm vô ph¸t triÓn lùc lîng vò trang. Trªn
thùc tÕ, lóc nµy, ta chñ tr¬ng ph¸t triÓn nhanh chãng vµ
m¹nh mÏ chiÕn tranh nh©n d©n chèng chiÕn tranh ph¸
ho¹i ë çc ®Þa ph¬ng. V× thÕ, çc tØnh, thµnh phè trªn
miÒn B¾c ®îc bæ sung vò khÝ, ®¹n dîc víi khèi lîng
lín trong nhiÒu ®ît. Ngoµi vò khÝ ®¸nh m¸y bay tÇm
thÊp, bé ®éi ®Þa ph¬ng vµ çc ®¬n vÞ d©n qu©n, tù vÖ tËp
trung ®· ®îc trang bÞ nhiÒu lo¹i ph¸o cao x¹, kÓ c¶ mét
sè lo¹i cì lín, ph¸o mÆt ®Êt ®¸nh tµu chiÕn vµ nhiÒu lo¹i
vò khÝ chiÕn ®Êu cña çc lùc lîng bé binh c¬ ®éng çc
cÊp tØnh, huyÖn vµ c¬ së. Cïng víi viÖc ®¶m b¶o vò khÝ,
®¹n dîc, x¨ng dÇu cho çc lùc lîng chiÕn ®Êu, ngµnh
hËu cÇn qu©n ®éi ®ång thêi nç lùc trong c«ng t¸c ®¶m
b¶o l¬ng thùc, thùc phÈm, cung cÊp qu©n nhu. C«ng t¸c
qu©n y vµ ngµnh y tÕ trong thêi gian nµy ®· phèi hîp
chÆt chÏ. Çc ®¬n vÞ t¸c chiÕn víi lùc lîng y tÕ ®Þa
ph¬ng ®· chñ ®éng phèi hîp trong c«ng t¸c cøu ch÷a
th¬ng, bÖnh binh, c«ng t¸c thu dung, ®iÒu trÞ, thanh
to¸n...; thèng nhÊt kÕ ho¹ch cÊp cøu, chuyÓn th¬ng, cøu
ch÷a cho c¶ bé ®éi vµ nh©n d©n bÞ th¬ng trªn tõng khu
vùc t¸c chiÕn.
§¸nh ph¸ miÒn B¾c lÇn nµy, kh«ng qu©n, h¶i qu©n
Mü ngoµi viÖc ®a vµo sö dông nhiÒu lo¹i vò khÝ, khÝ tµi
tèi t©n, chóng cßn thêng xuyªn thay ®æi thñ ®o¹n ®¸nh
ph¸. §Ó t¨ng cêng kh¶ n¨ng ®¸nh tr¶, n©ng cao hiÖu qu¶
chiÕn ®Êu, çc ®¬n vÞ lùc lîng phßng kh«ng vµ phßng thñ
biÓn ba thø qu©n chó träng lµm tèt c«ng t¸c rót kinh
nghiÖm, t×m hiÓu quy luËt ho¹t ®éng, ®¸nh ph¸ cña ®Þch
®Ó x©y dùng çch ®¸nh míi. Bé Tæng tham mu vµ Bé T
lÖnh Qu©n chñng Phßng kh«ng - Kh«ng qu©n ®· nghiªn
cøu t×m çch ®¸nh thÝch hîp, n©ng cao kh¶ n¨ng chiÕn
®Êu hîp ®ång cña çc ®¬n vÞ binh chñng, kÞp thêi thay ®æi
thÕ bè trÝ lùc lîng theo híng b¶o ®¶m võa ®¸nh ®Þch
réng kh¾p, võa tiÕn hµnh çc ®ît t¸c chiÕn tËp trung b¶o
vÖ nh÷ng khu vùc môc tiªu träng yÕu vµ çc ®ît vËn
chuyÓn cao ®iÓm. Lùc lîng phßng kh«ng, kh«ng qu©n,
ra®a vµ ph¸o binh nç lùc c¶i tiÕn kü thuËt chèng nhiÔu
®iÖn tö, vËn dông çc çch ®¸nh linh ho¹t, n©ng cao kh¶
n¨ng ph¸t hiÖn môc tiªu vµ hiÖu suÊt tiªu diÖt m¸y bay,
tµu chiÕn ®Þch.
Víi quyÕt t©m cao, b»ng trÝ th«ng minh vµ lßng qu¶
c¶m, lùc lîng phßng kh«ng, phßng thñ biÓn trªn miÒn
B¾c ®· chiÕn ®Êu quyÕt liÖt, ®¸nh tr¶ cã hiÖu qu¶ kh«ng
qu©n, h¶i qu©n Mü. Trong 6 th¸ng chiÕn ®Êu liªn tôc, tõ
ngµy 9-5 ®Õn ngµy 22-10-1972, qu©n d©n miÒn B¾c ®·
b¾n r¬i 561 m¸y bay, b¾n ch×m, b¾n ch¸y 60 tµu chiÕn
®Þch, b¾t nhiÒu giÆc l¸i Mü. ChØ riªng ngµy 10-5, 18 m¸y
bay Mü ®· bÞ b¾n r¬i. §©y lµ con sè kû lôc m¸y bay Mü bÞ
h¹ trong mét ngµy kÓ tõ khi NÝchx¬n ra lÖnh ®¸nh ph¸
miÒn B¾c lÇn thø hai. Ngµy 27-6, kh«ng qu©n ta xuÊt
kÝch ®¸nh ®Þch trªn vïng trêi S¬n La, h¹ 4 chiÕc m¸y bay
F4. §ªm 23-7, d©n qu©n Th¸i Thuþ (Th¸i B×nh) ®· b¾n
r¬i 2 chiÕc A7. Ngµy 17-10, d©n qu©n Tiªn L·ng (H¶i
Phßng) b¾n h¹ 1 chiÕc F111...
ë vïng bê biÓn, hÖ thèng tr¹m quan s¸t thuû l«i, bom
tõ trêng ®· kÞp thêi ph¸t hiÖn, ®¸nh dÊu, thèng kª
t¬ng ®èi chÝnh x¸c, ®Çy ®ñ vµ kÞp thêi çc b·i thuû l«i,
çc khu vùc bom m×n næ chËm, lµm c¬ së cho viÖc t×m
kiÕm, trôc vít, ph¸ gì. Trong cuéc chiÕn ®Êu chèng ®Þch
phong to¶ lÇn thø hai, miÒn B¾c x©y dùng ®îc 273 tr¹m
quan s¸t (trong ®ã, Qu©n chñng H¶i qu©n 31 tr¹m, Côc
VËn t¶i ®êng biÓn 29 tr¹m), víi hµng ngµn ph¬ng tiÖn
rµ ph¸ thuû l«i. Cïng víi viÖc hoµn thµnh nhiÖm vô rµ
ph¸ thuû l«i, bom m×n chèng phong to¶, lùc lîng h¶i
qu©n ViÖt Nam cïng víi lùc lîng ba thø qu©n b¾n ch¸y,
b¾n háng 60 tµu chiÕn Mü, h¹n chÕ ho¹t ®éng ph¸o kÝch
cña ®Þch vµo vïng ven bê. §¹i ®éi ph¸o binh d©n qu©n g¸i
Ng Thuû (Qu¶ng B×nh) b¾n ch¸y 2 tµu. TiÓu ®oµn 5 ph¸o
binh H¶i Phßng b¾n ch¸y 4 tµu ë vïng biÓn §å S¬n. Luång
vËn chuyÓn ven biÓn tõ Qu¶ng Ninh vÒ H¶i Phßng, hai lÇn
bÞ ®Þch phong to¶, hai lÇn ta kh¬i th«ng. Khèi lîng hµng
vËn chuyÓn trªn tuyÕn nµy tõ 2.600 tÊn trong 6 th¸ng
t¨ng lªn h¬n 10.000 tÊn trong th¸ng 9-1972.
ChiÕn tranh ¸c liÖt, lùc lîng nam, n÷ thanh niªn tiÕp
tôc ®îc ®éng viªn vµo lùc lîng vò trang vµ thanh niªn
xung phong, trªn ruéng ®ång, trong nhµ m¸y, c«ng xëng,
trêng häc, phÇn lín lµ lao ®éng n÷... Dï vËy, chiÕn tranh
kh«ng lµm ngêi hËu ph¬ng nao nóng quyÕt t©m. Trªn
mÆt trËn s¶n xuÊt, giai cÊp n«ng d©n, c«ng nh©n vÉn b¸m
ruéng ®ång, nhµ m¸y, duy tr× vµ gi÷ v÷ng s¶n xuÊt. N¨m
1972, møc thu mua l¬ng thùc t¨ng gÊp 1,5 lÇn so víi
n¨m 1971. S¶n xuÊt n«ng nghiÖp mÆc dï gÆp nhiÒu khã
kh¨n vÒ ®iÒu kiÖn thêi tiÕt vµ çc mÆt phôc vô s¶n xuÊt,
bao gåm ®iÖn n¨ng, ph©n ho¸ häc, hÖ thèng thuû lîi tíi
tiªu nhng n«ng d©n miÒn B¾c ®· kh¾c phôc thiÕu thèn,
gian lao, cè g¾ng duy tr× diÖn tÝch gieo trång, t¨ng n¨ng
suÊt lóa vµ mµu. Mét sè ®Þa ph¬ng trªn miÒn B¾c tiÕp
tôc lµ l¸ cê ®Çu trong phong trµo s¶n xuÊt n«ng nghiÖp.
Th¸i B×nh lµ tØnh dÉn ®Çu víi n¨ng suÊt 6 tÊn thãc/ha,
diÖn tÝch gieo trång còng t¨ng 15%. H¶i Hng lµ tØnh cã
800km ®ª bÞ bom Mü ®¸nh ph¸ h¬n 240 lÇn nh»m vµo
®êng giao th«ng, hÖ thèng ®ª ®iÒu vµ vïng ®«ng d©n.
Dï vËy, vô mïa n¨m 1972, H¶i Hng vÉn ®¹t n¨ng suÊt
cao nhÊt tõ tríc ®Õn nay. N¨ng suÊt cña c¶ tØnh ®¹t
trªn 5 tÊn thãc mét hÐcta, trong ®ã huyÖn Gia Léc dÉn
®Çu tØnh víi n¨ng suÊt lóa ®¹t b×nh qu©n c¶ n¨m h¬n 6
tÊn rìi mét hÐcta gieo trång. Cïng víi qu©n d©n c¶ níc,
tØnh Hµ T©y ®· cè g¾ng v¬n lªn b»ng cuéc çch m¹ng vÒ
gièng míi, cïng víi çc biÖn ph¸p th©m canh nªn n¨m
1972 ®¹t 5,3 tÊn thãc/ha, trong ®ã h¬n 2/3 sè huyÖn vµ thÞ
x· ®¹t tõ 5 tÊn trë lªn, hµng chôc hîp t¸c x· vît n¨ng
suÊt ®¹t 8-10 tÊn/ha.
Lµ mét trong nh÷ng tØnh bÞ ®¸nh ph¸ ¸c liÖt, nhng
vô mïa n¨m 1972, tØnh Nam Hµ vÉn cÊy vît møc kÕ
ho¹ch diÖn tÝch 1,5%. C¶ n¨m 1972, Nam Hµ ®¹t môc tiªu
®Ò ra 5 tÊn thãc/ha, mét sè huyÖn v¬n lªn nh NghÜa
Hng, Xu©n Thuû, Nam Ninh, H¶i HËu ®¹t tõ 5,5 - 6 tÊn.
Nh÷ng cè g¾ng cña çn bé, nh©n d©n tØnh Nam Hµ ®· ®a
Nam Hµ vît lªn, ®¹t ba môc tiªu chñ yÕu trong n«ng
nghiÖp mµ §¹i héi §¶ng bé tØnh ®Ò ra vÒ n¨ng suÊt, s¶n
lîng thãc vµ sè ®Çu lîn.
Vît qua nh÷ng khã kh¨n do ®Þch ®¸nh ph¸, thiªn tai
kh¾c nghiÖt, khã kh¨n vÒ nh©n lùc..., n«ng d©n ngo¹i
thµnh Hµ Néi ®· nç lùc cè g¾ng ®¸p øng nhu cÇu vÒ l¬ng
thùc cña n«ng d©n vµ mét phÇn lín thùc phÈm cho nh©n
d©n néi thµnh vµ ®ãng gãp mét phÇn nguyªn liÖu cho c«ng
nghiÖp chÕ biÕn vµ n«ng s¶n xuÊt khÈu.
NghÖ An, tØnh lín cã 1,6 triÖu d©n ®· ®¹t 5 tÊn thãc/ha
trªn diÖn tÝch hai vô lóa æn ®Þnh. Lµ tØnh cã sè lÇn ®Þch
®¸nh ph¸ lín; h¬n n÷a, do ®éng viªn mét bé phËn nh©n
lùc phôc vô háa tuyÕn, lùc lîng lao ®éng, thuû lîi vµ vËt
t h¹n chÕ, nhng NghÖ An ®· kiªn cêng vît qua nh÷ng
khã kh¨n ®ã. Ngêi n«ng d©n NghÖ An "ch¾c tay cµy",
"v÷ng tay sóng", võa s¶n xuÊt, võa chiÕn ®Êu, ®a n¨ng
suÊt lóa t¨ng cao. So víi n¨m 1971, n¨ng suÊt lóa n¨m
1972 t¨ng mçi ha 4,7 t¹. Toµn tØnh cã 6 huyÖn trong 10
huyÖn s¶n xuÊt lóa vµ 250 hîp t¸c x· trong sè 300 hîp t¸c
x· trång lóa ®¹t 5 tÊn thãc/ha. Hai huyÖn Quúnh Lu vµ
Yªn Thµnh bÞ ®¸nh ph¸ d÷ déi vÉn ®¹t trªn 6 tÊn, x·
Quúnh Hång (Quúnh Lu) ®¹t gÇn 9 tÊn, x· Liªn Thµnh
(Yªn Thµnh) ®¹t 8,2 tÊn/ha... Cïng víi çc tØnh vùa lóa
Th¸i B×nh, H¶i Hng, Nam Hµ..., NghÖ An bíc vµo hµng
ngò çc tØnh ®¹t n¨ng suÊt 5 tÊn trªn mét hÐcta gieo trång
lµm nøc lßng nh©n d©n c¶ níc.
Thanh Ho¸ lµ tØnh cã diÖn tÝch gieo trång vô mïa lín.
TÝnh chung c¶ n¨m, n¨ng suÊt lóa cña tØnh t¨ng gÇn 2 t¹
mét hÐcta so víi n¨m 1971, vît kÕ ho¹ch 5%. Toµn tØnh
cã 6 huyÖn ®¹t tõ 5-6 tÊn thãc/ha c¶ n¨m. HuyÖn Thä
Xu©n, l¸ cê ®Çu vÒ phong trµo th©m canh lóa ®¹t h¬n 6
tÊn, çc huyÖn kh¸c nh ThiÖu S¬n, ThiÖu Ho¸, §«ng S¬n,
Ho»ng Ho¸ còng ®¹t h¬n 5 tÊn, huyÖn Ngäc L¹c lµ huyÖn
vïng nói còng ®· ®a n¨ng suÊt lªn 5 tÊn, dÉn ®Çu trong
sè huyÖn miÒn nói cña tØnh. Sè hîp t¸c x· ®¹t n¨ng suÊt
cao trong n¨m 1972 cña tØnh Thanh Ho¸ ®îc më réng,
®Æc biÖt çc x· Xu©n Thµnh vµ H¹nh Phóc (huyÖn Thä
Xu©n) ®¹t h¬n 9 tÊn thãc mét hÐcta.
MÆc dï n»m trªn ®Þa bµn träng ®iÓm ®¸nh ph¸ cña
kh«ng qu©n, h¶i qu©n Mü, nhng çc ®Þa ph¬ng nh Hµ
TÜnh, Qu¶ng B×nh, khu vùc VÜnh Linh ®· cã mét vô mïa
béi thu. So víi n¨m 1971, n¨ng suÊt lóa mïa n¨m 1972
cña Hµ TÜnh t¨ng h¬n 40%, Qu¶ng B×nh t¨ng 80%, khu
vùc VÜnh Linh t¨ng 16%. HuyÖn §øc Thä tØnh Hµ TÜnh lµ
mét trong nh÷ng huyÖn bÞ ®Þch ®¸nh ph¸ ¸c liÖt vÉn thu
ho¹ch vô mïa n¨ng suÊt cao, 30% sè hîp t¸c x· trong
huyÖn ®· ®¹t b×nh qu©n 5 tÊn thãc/ha c¶ n¨m. Trong ®ît
huy ®éng l¬ng thùc cÊp b¸ch th¸ng 5-1972, chØ mét thêi
gian ng¾n, Qu¶ng B×nh ®· huy ®éng ®îc 500 tÊn g¹o giao
cho Bé T lÖnh Trêng S¬n chuyÓn vµo chiÕn trêng.
Bªn c¹nh s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, çc ngµnh ch¨n nu«i,
trång c©y c«ng nghiÖp còng ®îc duy tr× vµ cã nh÷ng tiÕn
bé míi. So víi n¨m 1971, ®µn lîn trªn toµn miÒn B¾c
t¨ng 14,5%, riªng ®µn lîn tËp thÓ t¨ng 20%, sè lîn lai
kinh tÕ t¨ng gÊp ®«i. S¶n lîng c©y c«ng nghiÖp t¨ng h¬n
n¨m tríc, mÝa t¨ng 13%, ®ay 38%, cãi 24%, thuèc l¸ 10%.
C«ng t¸c x©y dùng vïng kinh tÕ míi, trång rõng, hoµn
chØnh hÖ thèng thuû n«ng còng ®îc chó träng ®Èy m¹nh.
Vît mäi khã kh¨n, võa s¶n xuÊt võa chiÕn ®Êu, ngêi
n«ng d©n miÒn B¾c trong cuéc chiÕn tranh chèng ph¸ ho¹i
lÇn thø hai cña Mü ®· "v÷ng tay cµy, ch¾c tay sóng",
giµnh th¾ng lîi trªn c¶ ba mÆt: s¶n xuÊt l¬ng thùc, thùc
phÈm; cñng cè ®ª ®iÒu, x©y dùng vËt chÊt cho n«ng
nghiÖp; phôc vô chiÕn ®Êu, phôc vô tiÒn tuyÕn.
S¶n xuÊt c«ng nghiÖp trong thêi gian nµy gÆp nhiÒu
khã kh¨n bëi "sÏ kh«ng cã môc tiªu c«ng nghiÖp nµo ®îc
lo¹i trõ kh«ng bÞ ®¸nh ph¸" nh Mü tõng ®e däa vµ trªn
thùc tÕ ®· thùc hiÖn. Lêng tÝnh ®îc ©m mu vµ thñ
®o¹n ®¸nh ph¸ cña ®Þch, ngay tõ ®Çu, ®Ó duy tr× vµ gi÷
v÷ng s¶n xuÊt, çc m¸y mãc, thiÕt bÞ, vËt t cña nhiÒu c¬
së c«ng nghiÖp nÆng ®îc di chuyÓn ®Õn vïng an toµn.

Tuy vËy, mét sè ngµnh c«ng nghiÖp nÆng do khã kh¨n vÒ
n¨ng lîng, vËt t, thiÕt bÞ nªn kh«ng ®¶m b¶o ®îc tiÕn
®é s¶n xuÊt. S¶n lîng ®iÖn sôt trªn 80 triÖu kW/h, than
sôt h¬n 2 triÖu tÊn, xim¨ng, gang thÐp gi¶m tõ 2/3 ®Õn 1/4
s¶n lîng. Tuy nhiªn, nhiÒu ngµnh s¶n xuÊt c«ng nghiÖp
nhÑ vµ mét bé phËn c«ng nghiÖp nÆng kh«ng nh÷ng duy
tr× ®îc tiÕn ®é s¶n xuÊt mµ cßn t¨ng thªm s¶n lîng nh
çc ngµnh c¬ khÝ, dÖt, may mÆc, chÕ biÕn thùc phÈm.
C«ng nghiÖp ®Þa ph¬ng tiÕp tôc cã sù ph¸t triÓn
®¸ng kÓ. Tõ 42,9% tû lÖ gi¸ trÞ tæng s¶n lîng c«ng
nghiÖp cña c¶ níc n¨m 1965 ®· t¨ng lªn 58% trong n¨m
1972. Sù ph¸t triÓn cña çc ngµnh c«ng nghiÖp ®Þa
ph¬ng ®· gãp phÇn thóc ®Èy s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, b¶o
®¶m nhu cÇu ®êi sèng nh©n d©n çc ®Þa ph¬ng ®ång thêi
gãp phÇn thiÕt thùc phôc vô cho çc lùc lîng vò trang
chiÕn ®Êu vµ x©y dùng.
Cïng víi hai ngµnh s¶n xuÊt chÝnh lµ c«ng nghiÖp vµ
n«ng nghiÖp, çc ngµnh nghÒ kh¸c còng ®îc chó träng
gi÷ v÷ng ho¹t ®éng, phôc vô cho sù nghiÖp x©y dùng vµ
ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ. Ngµnh th¬ng nghiÖp víi chøc
n¨ng lu th«ng, ph©n phèi phôc vô sù nghiÖp ph¸t triÓn
kinh tÕ, v¨n ho¸ - x· héi, ®· lµm tèt vai trß lµ cÇu nèi
gi÷a c«ng nghiÖp vµ n«ng nghiÖp, gi÷a s¶n xuÊt vµ tiªu
dïng, gi÷a néi vµ ngo¹i th¬ng, gi÷a kinh tÕ quèc doanh
víi kinh tÕ hîp t¸c x·... Ngµnh x©y dùng còng ®· cè
g¾ng tõng bíc trëng thµnh phôc vô cho çc ngµnh
kinh tÕ kh¸c.
ChiÕn tranh ¸c liÖt víi nhiÒu x¸o trén, mÊt m¸t, hy

sinh nhng sù nghiÖp v¨n ho¸, gi¸o dôc miÒn B¾c n¨m
1972 vÉn giµnh ®îc nh÷ng kÕt qu¶ quan träng. Tû lÖ
ngêi biÕt ch÷ trong nh©n d©n t¨ng lªn. Sè lîng häc sinh
c¾p s¸ch ®Õn trêng ë çc cÊp häc t¨ng h¬n n¨m 1971.
TiÕp tôc nç lùc cña nh÷ng n¨m tríc, trong n¨m häc 1971-
1972, hÖ thèng trêng líp ®îc më réng ®Õn tõng x·,
phêng; c¬ së vËt chÊt ®îc c¶i thiÖn; nhiÒu h×nh thøc d¹y
häc míi ra ®êi phï hîp víi t×nh h×nh chiÕn tranh. Çc
trêng líp d¹y nghÒ ph¸t triÓn díi nhiÒu h×nh thøc. HÖ
thèng gi¸o dôc ®¹i häc, trung häc chuyªn nghiÖp më réng
h¬n tríc c¶ vÒ quy m«, ngµnh nghÒ vµ lo¹i h×nh ®µo t¹o.
C«ng t¸c th«ng tin ®¹i chóng vµ çc ho¹t ®éng v¨n ho¸,
v¨n nghÖ ph¸t triÓn phong phó vÒ thÓ lo¹i, h×nh thøc vµ
néi dung, ®¸p øng tèt h¬n nhu cÇu th«ng tin cho nh©n
d©n, gãp phÇn tÝch cùc cho c«ng t¸c tuyªn truyÒn, gi¸o dôc
truyÒn thèng çch m¹ng, ®Êu tranh chèng tiªu cùc. DiÖn
phñ sãng truyÒn thanh ®îc më réng.
M¹ng líi y tÕ çc tuyÕn tiÕp tôc ®îc më réng c¶ vÒ
®éi ngò, c¶ vÒ c¬ së vËt chÊt, b¶o ®¶m cøu ch÷a th¬ng
binh, bÖnh binh vµ nh©n d©n ®Þa ph¬ng trong chiÕn
tranh, ph¸t huy kh¶ n¨ng phßng vµ ch÷a bÖnh t¹i çc
tuyÕn c¬ së.
Qua gÇn mét n¨m leo thang ®¸nh ph¸ miÒn B¾c víi
quy m« vµ cêng ®é khèc liÖt, d÷ déi, nhng ®Õ quèc Mü
kh«ng thÓ lµm nao nóng ý chÝ, quyÕt t©m cña qu©n vµ
d©n ta. ThÊt b¹i trong chiÕn tranh ph¸ ho¹i, phong to¶
miÒn B¾c vµ thÊt b¹i trªn chiÕn trêng miÒn Nam tiÕp
tôc t¸c ®éng m¹nh tíi t×nh h×nh chÝnh trÞ níc Mü. Tuy
vËy, b»ng nhiÒu thñ ®o¹n vµ biÖn ph¸p, NÝchx¬n vÉn
vît qua kú bÇu cö tæng thèng Mü. Ngay sau khi t¸i ®¾c
cö, NÝchx¬n vµ tËp ®oµn cÇm quyÒn Mü t¬ng ®èi "r¶nh
tay" ®Ó thùc hiÖn nh÷ng bíc phiªu lu qu©n sù míi ë
ViÖt Nam. T¹i Héi nghÞ Pari, KÝtxinhgi¬ ®Ò nghÞ söa ®æi
126 ®iÒu trong dù th¶o HiÖp ®Þnh th¸ng 10. Ngµy 21-11,
ph¸i ®oµn ta trë l¹i héi nghÞ nhng kiªn quyÕt kh«ng
nh©n nhîng nh÷ng ®ßi hái cña phÝa Mü. T×nh h×nh
diÔn biÕn rÊt c¨ng th¼ng. Mü lËp cÇu hµng kh«ng å ¹t
®a vµo miÒn Nam mét khèi lîng lín vò khÝ ®¹n dîc,
ph¬ng tiÖn chiÕn tranh, thiÕt bÞ chiÕn trêng, hèi h¶
trao tríc thêi h¹n cho nguþ qu©n çc c¨n cø qu©n sù
cña Mü ë miÒn Nam, bè trÝ h¬n mét v¹n cè vÊn qu©n sù
Mü díi danh nghÜa cè vÊn d©n sù vµ kü thuËt viªn ®Ó
huÊn luyÖn, chØ huy qu©n ®éi Sµi Gßn. Kh«ng qu©n, h¶i
qu©n vµ ph¸o binh Mü tËp trung ho¶ lùc chi viÖn tèi ®a
cho qu©n Sµi Gßn ph¶n kÝch hßng giµnh l¹i nh÷ng n¬i
võa bÞ mÊt. ë miÒn B¾c, m¸y bay vµ ph¸o h¹m Mü ngµy
®ªm oanh t¹c, b¾n ph¸ d÷ déi Qu¶ng B×nh, Hµ TÜnh,
NghÖ An. MÆc dï thêi tiÕt xÊu, h»ng ngµy ®èi ph¬ng
vÉn cho xuÊt kÝch 170-180 lÇn chiÕc m¸y bay chiÕn
thuËt, cã ngµy thêi tiÕt kh¸, chóng t¨ng lªn 300 lÇn
cïng víi 27 lÇn chiÕc B52 ®Ó ®¸nh ph¸. Chóng tiÕp tôc
th¶ thªm 1.000 qu¶ thuû l«i vµ bom tõ trêng ë çc cöa
s«ng, phµ BÕn Thuû, Linh C¶m, HiÒn L¬ng. Ban ®ªm,
h¶i qu©n Mü b¾n kho¶ng 15.000 qu¶ ®¹n ph¸o vµo ven
biÓn tõ Thanh Ho¸ ®Õn VÜnh Linh. Çc ho¹t ®éng trinh
s¸t ®êng kh«ng phÝa b¾c vÜ tuyÕn 20, ®Æc biÖt vïng trêi
Hµ Néi, H¶i Phßng do m¸y bay trinh s¸t chiÕn lîc SR-71
cña kh«ng qu©n Mü trë nªn thêng xuyªn vµ r¸o riÕt.
Theo dâi diÔn biÕn t×nh h×nh, §¶ng ta cho r»ng kh«ng
tr¸nh khái mét cuéc ®ä søc quyÕt liÖt gi÷a ta vµ ®Þch. §Çu
th¸ng 11-1972, çc ®¬n vÞ phßng kh«ng miÒn B¾c ®îc
lÖnh gÊp rót t¨ng cêng lùc lîng, chuÈn bÞ mäi mÆt, s½n
sµng ®èi phã víi bíc phiªu lu qu©n sù míi cña Mü.
Qu©n chñng Phßng kh«ng - Kh«ng qu©n tæ chøc rót kinh
nghiÖm vµ tiÕn hµnh tæng kÕt çch ®¸nh m¸y bay B52.
Ngµy 25-11, Qu©n uû Trung ¬ng ra chØ thÞ T¨ng cêng
s½n sµng chiÕn ®Êu. ChØ thÞ chØ râ: S¾p tíi chóng ta cÇn ®Ò
phßng ®Þch cã thÓ cã nh÷ng hµnh ®éng phiªu lu míi. §èi
ph¬ng cã thÓ nÐm bom b¾n ph¸ trë l¹i tõ vÜ tuyÕn 20 trë
ra víi møc ®é ¸c liÖt h¬n tríc. §èi ph¬ng cã thÓ liÒu lÜnh
dïng m¸y bay B52 ®¸nh ph¸ çc träng ®iÓm Hµ Néi, H¶i
Phßng, çc ch©n hµng, çc ®Çu mèi giao th«ng, çc vïng
®«ng d©n; dïng h¶i qu©n ®¸nh ph¸ t¨ng cêng bê biÓn...
Çc ®¬n vÞ ph¶i hÕt søc ®Ò cao c¶nh gi¸c, kiÓm tra vµ hoµn
chØnh thªm c«ng t¸c s½n sµng chiÕn ®Êu, kÕ ho¹ch t¸c
chiÕn vµ phßng tr¸nh s¬ t¸n. Qu©n uû Trung ¬ng chØ thÞ
cho bé ®éi kh«ng qu©n, tªn löa tiÕp tôc nghiªn cøu, c¶i
tiÕn çch ®¸nh, tÝch cùc huÊn luyÖn bé ®éi çch ®¸nh m¸y
bay B52 vµ çc biÖn ph¸p chèng nhiÔu, chèng bom lade,
bom v« tuyÕn truyÒn h×nh. Ngµy 27-11, Bé Tæng tham
mu chØ thÞ cho çc lùc lîng phßng kh«ng: "TËp trung
mäi kh¶ n¨ng, nh»m ®óng ®èi tîng B52 mµ tiªu diÖt".
Sau khi th«ng qua kÕ ho¹ch t¸c chiÕn, Bé Tæng tham

mu khÈn tr¬ng ®iÒu chØnh lùc lîng, x©y dùng thÕ trËn
cña lùc lîng phßng kh«ng ba thø qu©n, chuÈn bÞ kÕ
ho¹ch phßng kh«ng nh©n d©n nh»m ph¸t huy cao nhÊt søc
m¹nh cña chiÕn tranh nh©n d©n, s½n sµng ®èi phã víi ©m
mu vµ thñ ®o¹n míi cña ®èi ph¬ng.
S ®oµn phßng kh«ng hçn hîp 365 ®îc giao nhiÖm vô
phèi hîp víi çc lùc lîng phßng kh«ng ®Þa ph¬ng t¸c
chiÕn b¶o vÖ çc tuyÕn vËn t¶i Thanh Ho¸ - NghÖ An - Hµ
TÜnh. S ®oµn 375 gåm mét trung ®oµn tªn löa (268) vµ 5
trung ®oµn cao x¹ b¶o vÖ ®êng sè 1 tõ Hµ Néi ®Õn L¹ng
S¬n. Lùc lîng phßng kh«ng Qu©n khu T¶ Ng¹n cã 2 tiÓu
®oµn ph¸o cao x¹ ®øng ch©n ë Hµ B¾c. Khu vùc B¾c Th¸i
vµ Yªn B¸i cã lùc lîng phßng kh«ng cña Qu©n khu ViÖt
B¾c gåm Trung ®oµn ph¸o cao x¹ 256 bè trÝ ë Th¸i
Nguyªn, Trung ®oµn ph¸o cao x¹ 254 bè trÝ ë Yªn B¸i.
Trªn khu vùc Hµ Néi, ta bè trÝ lùc lîng phßng kh«ng
m¹nh gåm S ®oµn 361 cã 3 trung ®oµn tªn löa 257, 261
vµ 274 1; 5 trung ®oµn cao x¹ lµ 220, 221, 212, 244, 260; çc
trung ®oµn kh«ng qu©n 921, 923, 925, 927 vµ Trung ®oµn
tªn löa 274 võa tõ chiÕn trêng ra lµm lùc lîng dù bÞ cho
híng chñ yÕu lµ Hµ Néi. Lùc lîng phßng kh«ng d©n
qu©n tù vÖ gåm 226 ®éi, trang bÞ 741 khÈu ph¸o, sóng
_____________
1. Trong ®ã trung ®oµn 274 míi cã hai tiÓu ®oµn triÓn khai
(88 vµ 86), hai tiÓu ®oµn 87 vµ 89 ®ang nhËn khÝ tµi, tiÓu ®oµn
kü thuËt cña trung ®oµn vÉn cßn mét bé phËn trªn híng TrÞ -
Thiªn cha ra kÞp.
m¸y phßng kh«ng ®ñ lo¹i, trong ®ã cã 4 ®¹i ®éi d©n qu©n,

tù vÖ trang bÞ 20 khÈu ph¸o 100mm, cã thÓ tham gia b¾n
m¸y bay B52. ë khu vùc H¶i Phßng, cã S ®oµn 363 gåm 2
trung ®oµn tªn löa 238 vµ 285; Trung ®oµn ph¸o cao
x¹ 252 vµ lùc lîng phßng kh«ng cña Qu©n khu T¶ Ng¹n
gåm Trung ®oµn ph¸o cao x¹ 272 vµ 4 tiÓu ®oµn ®éc lËp.
Çc tiÓu ®oµn, ®¹i ®éi phßng kh«ng cña çc qu©n khu,
tØnh, thµnh phè vµ lùc lîng b¾n m¸y bay cña d©n qu©n,
tù vÖ gåm 350 tæ, ®éi trùc chiÕn, trang bÞ h¬n 100 khÈu
ph¸o cao x¹ (100, 85, 37, 20mm), 550 khÈu sóng m¸y cao
x¹ (12,7 vµ 14,5mm), 700 khÈu ®¹i liªn, trung liªn bè trÝ
trªn kh¾p ®Þa bµn, tËp trung ë nh÷ng khu vùc träng ®iÓm.
Çc tr¹m ra®a bè trÝ thµnh m¹ng líi liªn hoµn. Mçi khu
vùc chiÕn thuËt sö dông tõ 6 ®Õn 9 lo¹i m¸y, cã thÓ hç trî
cho nhau ph¸t hiÖn çc lo¹i m¸y bay ë çc tÇng, çc
híng. HÖ thèng trËn ®Þa ra®a c¶nh giíi vïng trêi Hµ Néi
bè trÝ xong tríc th¸ng 10-1972. Çn bé, chiÕn sÜ mét sè
®¹i ®éi ra®a mang khÝ tµi vît ®êng xa, kh¾c phôc ®Þa
h×nh phøc t¹p, ®Æt m¸y ë mét sè vïng nói cao, h¶i ®¶o ®Ó
t¨ng kh¶ n¨ng c¶nh giíi tõ xa.
T¨ng cêng søc m¹nh chiÕn ®Êu cña bé ®éi, cïng víi
viÖc tæ chøc sinh ho¹t chÝnh trÞ, n©ng cao nhËn thøc t×nh
h×nh, nhiÖm vô cho çn bé, chiÕn sÜ, Qu©n chñng Phßng
kh«ng - Kh«ng qu©n cßn tæ chøc çc héi nghÞ vÒ tr¾c thñ
ra®a, héi nghÞ vÒ çch ®¸nh m¸y bay B52 vµ tæ chøc ®¸nh
kh¶o nghiÖm. Binh chñng Kh«ng qu©n triÓn khai c«ng t¸c
huÊn luyÖn chiÕn sÜ l¸i m¸y bay chiÕn ®Êu ban ngµy vµ
ban ®ªm trong ®iÒu kiÖn phøc t¹p, tËp ®¸nh m¸y bay B52,
®¸nh chÆn m¸y bay cêng kÝch, tËp cÊt çnh vµ h¹ çnh ë
çc s©n bay d· chiÕn cã ®êng b¨ng ng¾n. Bé ®éi ph¸o cao
x¹ luyÖn tËp çch ®¸nh m¸y bay chiÕn thuËt trong ®éi
h×nh b¶o vÖ B52 vµ b¾n m¸y bay ®Þch bay thÊp ban ®ªm,
b¶o vÖ çc trËn ®Þa tªn löa. Mét sè s©n bay d· chiÕn ®îc
bÝ mËt x©y dùng ë vßng ngoµi; çc trËn ®Þa d· chiÕn cho bé
®éi tªn löa c¬ ®éng, lËp trËn ®Þa nghi binh thu hót m¸y
bay ®Þch. HÖ thèng trËn ®Þa chèt, trËn ®Þa c¬ ®éng cña bé
®éi ph¸o cao x¹ ®îc cñng cè thªm. Lùc lîng ra®a bè trÝ
®éi h×nh cã tuyÕn tríc, tuyÕn sau vµ hai bªn sên, b¶o
®¶m ph¸t hiÖn kÞp thêi vµ chÝnh x¸c môc tiªu trªn çc
híng. M¹ng th«ng tin dù bÞ vµ hÖ thèng th«ng tin v«
tuyÕn ®iÖn tiÕp tôc ®îc triÓn khai vµ t¨ng cêng, b¶o
®¶m chØ huy th«ng suèt tõ trªn xuèng díi. ViÖc b¶o ®¶m
®¹n cho çc trËn ®Þa tªn löa do çc ph©n ®éi kü thuËt cña
Binh chñng Phßng kh«ng phô tr¸ch. Çc mÆt c«ng t¸c b¶o
®¶m, nhÊt lµ b¶o ®¶m kü thuËt cho çc binh chñng ®îc
chÊn chØnh hîp lý vµ cã hiÖu qu¶ h¬n.
Ph¸t huy søc m¹nh hiÖp ®ång cña lùc lîng phßng
kh«ng ba thø qu©n, Bé Tæng tham mu x¸c ®Þnh tªn löa
phßng kh«ng lµ lùc lîng chÝnh tiªu diÖt m¸y bay B52,
kh«ng qu©n tiªm kÝch lµ lùc lîng tiÕn c«ng ph¸ vì vµ
g©y rèi lo¹n ®éi h×nh kh«ng qu©n ®Þch, ®ång thêi c«ng
kÝch B52 ë ngoµi tÇm ho¶ lùc cña tªn löa phßng kh«ng;
çc ®¬n vÞ ph¸o cao x¹ lµ lùc lîng chÝnh ®¸nh diÖt m¸y
bay cêng kÝch. Trong ®iÒu kiÖn ph¶i b¶o vÖ môc tiªu
trªn khu vùc kh«ng gian réng, kh¶ n¨ng c¬ ®éng ®éi
h×nh chiÕn ®Êu cã h¹n, Bé Tæng t lÖnh kiªn quyÕt tËp
trung 50% lùc lîng cao x¹, tªn löa phßng kh«ng vµo
çc khu vùc t¸c chiÕn chñ yÕu.
Cïng víi kÕ ho¹ch chuÈn bÞ vµ t¨ng cêng lùc lîng
phßng kh«ng quèc gia b¶o vÖ vïng trêi Hµ Néi, H¶i Phßng,
c«ng t¸c phßng kh«ng nh©n d©n ë hai thµnh phè lín nµy
vµ t¹i mét sè ®Þa bµn quan träng kh¸c ®· ®îc ®Æc biÖt
quan t©m. Lùc lîng d©n qu©n, tù vÖ phßng kh«ng Thñ ®«
cã 8 ®¹i ®éi ph¸o cao x¹ 100mm cña d©n qu©n 4 huyÖn
ngo¹i thµnh gåm 20 khÈu ph¸o cao x¹ 100mm, 28 khÈu
ph¸o 37mm. Tù vÖ cña 4 khu phè néi thµnh gåm 226 tæ,
®éi víi 741 khÈu sóng m¸y phßng kh«ng ®îc triÓn khai
thµnh 92 trËn ®Þa sóng m¸y phßng kh«ng 14,5mm; h¬n
100 trËn ®Þa sóng m¸y phßng kh«ng 12,7mm, ®¹i liªn,
trung liªn. Ngoµi ra, lùc lîng "tay bóa, tay sóng" cña
c«ng nh©n ®îc trang bÞ h¬n 4 v¹n sóng trêng, tiÓu liªn,
s½n sµng tham gia b¾n m¸y bay bay thÊp, b¾t giÆc l¸i vµ
kh¾c phôc hËu qu¶ ®¸nh ph¸ cña ®Þch. Çc tæ cøu th¬ng,
cøu sËp cña d©n qu©n, tù vÖ ®îc trang bÞ thªm çc
ph¬ng tiÖn cÊp cøu, kÓ c¶ cÇn cÈu, xe ñi, m¸y g¹t... HÖ
thèng c«ng sù chiÕn ®Êu vµ hÇm hµo Èn nÊp ®îc söa
ch÷a, tu bæ vµ x©y dùng thªm.
ë H¶i Phßng, lùc lîng phßng kh«ng qu©n khu cã mét
trung ®oµn vµ 4 tiÓu ®oµn ®éc lËp, lùc lîng phßng kh«ng
®Þa ph¬ng cã 85 tæ, ®éi víi 510 khÈu ph¸o vµ sóng m¸y
phßng kh«ng, trong ®ã cã 12 khÈu ph¸o 100mm, 16 khÈu
ph¸o 85mm, 32 khÈu ph¸o 37mm.
§Õn ngµy 18-12, çc ®¬n vÞ tªn löa b¶o vÖ Hµ Néi,
H¶i Phßng ®· chuÈn bÞ ®îc 1,8 ®Õn 2,16 c¬ sè ®¹n.
Nhiªn liÖu ®¶m b¶o ho¹t ®éng cña m¸y bay tiªm kÝch
®îc dù tr÷ ®Çy ®ñ t¹i çc kho ë b¾c s«ng Hång cho m¸y
bay ë çc s©n bay Néi Bµi, KÐp, Yªn B¸i; dù tr÷ cña çc
kho nam s«ng Hång ®¶m b¶o cho m¸y bay cña çc s©n
bay Hoµ L¹c, Thä Xu©n. T¹i mçi s©n bay, x¨ng dÇu dù
tr÷ ®ñ cho 30-40 ngµy chiÕn ®Êu.
§Çu th¸ng 12-1972, Héi ®ång phßng kh«ng nh©n d©n
t¨ng cêng kiÓm tra, ®«n ®èc viÖc tæ chøc s¬ t¸n phßng
tr¸nh, cñng cè hÖ thèng hÇm hµo, hÖ thèng b¸o ®éng
phßng kh«ng nh©n d©n. HÖ thèng hÇm hµo tró Èn, hÖ
thèng c«ng sù chiÕn ®Êu ®îc söa ch÷a, cñng cè vµ x©y
dùng thªm. Hµng tr¨m ngµn ngêi ®îc s¬ t¸n khái Hµ
Néi, H¶i Phßng vµ mét sè n¬i cã khu c«ng nghiÖp lín. Lùc
lîng b¶o ®¶m trËt tù, an ninh, cøu th¬ng, cøu sËp,
phßng, ch÷a ch¸y... tiÕp tôc t¨ng cêng c¶ vÒ sè lîng vµ
ph¬ng tiÖn ®¶m b¶o. Lùc lîng vËn t¶i khÈn tr¬ng vËn
chuyÓn, ph©n t¸n sè hµng cßn tån ®äng ë çc kho, çc ch©n
hµng tíi nh÷ng n¬i an toµn. Trong gian lao thö th¸ch,
ngêi d©n çc tØnh, thµnh phè, ®Æc biÖt lµ Hµ Néi, H¶i
Phßng cµng g¾n bã, ®oµn kÕt, v÷ng tin vµo sù l·nh ®¹o cña
§¶ng vµ ChÝnh phñ. §· quen nÕp sèng chiÕn tranh, giê
®©y, nh÷ng ngêi s¬ t¸n nhanh chãng æn ®Þnh n¬i ¨n chèn
ë t¹i ®Þa ®iÓm míi ®Õn; nh÷ng ngêi ë l¹i ®¶m b¶o s¶n
xuÊt, lµm viÖc, häc tËp, tham gia gi÷ g×n trËt tù x· héi ë
®Þa bµn. §Õn gi÷a th¸ng 12, çc tØnh phÝa B¾c tõ vÜ tuyÕn 20
trë ra ®· khÈn tr¬ng kh¾c phôc hËu qu¶ chiÕn tranh, ra
søc lµm vô ®«ng xu©n. TÊt c¶ çc s©n bay phÝa b¾c nh
Néi Bµi, KÐp, Yªn B¸i, Thä Xu©n..., çc tuyÕn ®êng s¾t,
®êng bé, ®êng s«ng nhiÒu lÇn bÞ ®Þch oanh t¹c khiÕn
viÖc vËn chuyÓn hµng ho¸ bÞ ïn, nay ®îc kh«i phôc, kh¬i
th«ng. TuyÕn ®êng s¾t L¹ng S¬n - Hµ Néi ®îc cñng cè
trë thµnh mét trôc ®êng rÊt quan träng víi çc "c¶ng næi"
lµ ga L¹ng S¬n, §ång Má. Thµnh phè Th¸i Nguyªn vÉn
duy tr× s¶n xuÊt suèt ngµy ®ªm.
Kho¶ng trung tuÇn th¸ng 12-1972, t×nh h×nh diÔn
biÕn rÊt khÈn tr¬ng. Ngµy 13-12, tríc th¸i ®é ngoan cè,
lËt läng cña chÝnh quyÒn Mü, Héi nghÞ Pari bÕ t¾c. H«m
sau, ngµy 14-12, NÝchx¬n chÝnh thøc phª chuÈn kÕ ho¹ch
tËp kÝch chiÕn lîc b»ng B52 vµo Hµ Néi, H¶i Phßng víi
mËt danh Lain¬ BÕchc¬ II - mét kÕ ho¹ch ®· ®îc chuÈn
bÞ rÊt kü tõ tríc. Theo kÕ ho¹ch, mét lùc lîng lín kh«ng
qu©n Mü sÏ tiÕn hµnh ®¸nh ph¸ d÷ déi vµo çc môc tiªu ë
miÒn B¾c ViÖt Nam liªn tôc 24/24 giê; çc m¸y bay nÐm
bom chiÕn lîc B52 sÏ ho¹t ®éng vÒ ban ®ªm; m¸y bay
chiÕn thuËt võa lµm nhiÖm vô yÓm trî cho m¸y bay B52,
võa sö dông vò khÝ, khÝ tµi ®iÒu khiÓn b»ng tia lade ®Ó
c«ng kÝch, chÕ ¸p m¹nh çc môc tiªu, ®Æc biÖt lµ s©n bay,
trËn ®Þa tªn löa, trËn ®Þa ph¸o phßng kh«ng, t¹o ®iÒu kiÖn
cho B52 ho¹t ®éng. §ång thêi, çc lo¹i m¸y bay F4, EB66
tiÕn hµnh g©y nhiÔu, chèng khÝ tµi ®iÖn tö tÇm xa. M¸y
bay F105 ®îc trang bÞ tªn löa chÆn chïm tÝn hiÖu híng
dÉn tªn löa SAM2 cña ta vµ b¸m theo chïm tÝn hiÖu nµy
®Ó ®¸nh ph¸ çc trËn ®Þa ra®a mÆt ®Êt. Toµn bé lùc lîng
kh«ng qu©n chiÕn lîc, kh«ng qu©n chiÕn thuËt cña Mü ë
khu vùc §«ng Nam ¸, Th¸i B×nh D¬ng ®Òu ®îc huy
®éng vµo chiÕn dÞch tËp kÝch chiÕn lîc nµy. §ång thêi,
Mü ®iÒu thªm hai tµu s©n bay Int¬phrai®¬ vµ Sanrat«ga

®Õn vÞnh B¾c Bé, ®a sè tµu s©n bay ë vïng biÓn tõ Hµ
TÜnh ®Õn Thanh Ho¸ lªn 5 chiÕc, ®a tõ Mü sang
PhilÝppin 50 m¸y bay KC130 tiÕp dÇu trªn kh«ng cho
B52; 48 m¸y bay F111 ®îc ®iÒu sang thay thÕ 4 phi
®oµn m¸y bay F4 ë §«ng Nam ¸; thµnh lËp Bé ChØ huy
s ®oµn kh«ng qu©n chiÕn lîc l©m thêi sè 57 chØ huy 3
biªn ®éi m¸y bay B52 (gåm 103 chiÕc) vµ 250 tæ l¸i (mçi
tæ 6 ngêi) ë hai s©n bay En®«nx¬n (Guam) vµ Utapao
(Th¸i Lan). Tham gia chiÕn dÞch tËp kÝch ®êng kh«ng
lÇn nµy cßn cã h¬n 1.000 m¸y bay chiÕn thuËt Mü ë khu
vùc §«ng Nam ¸.
Cïng víi viÖc më chiÕn dÞch tËp kÝch chiÕn lîc b»ng
®êng kh«ng nh»m vµo Hµ Néi, H¶i Phßng, Tæng thèng
Mü lÖnh cho kh«ng qu©n vµ h¶i qu©n tiÕp tôc nç lùc bao
v©y, phong to¶ vïng biÓn miÒn B¾c, tËp trung vµo c¶ng
H¶i Phßng.
NÝchx¬n ®Ých th©n theo dâi, kiÓm so¸t toµn bé qu¸
tr×nh chuÈn bÞ vµ thùc hµnh chiÕn dÞch nµy.
Víi sè lîng lín m¸y bay cïng víi çc lo¹i vò khÝ, khÝ
tµi hiÖn ®¹i ®îc ®em vµo sö dông, ®Õ quèc Mü tin r»ng,
th«ng qua ®ßn ®¸nh cã tÝnh chÊt huû diÖt tiÒm lùc kinh tÕ,
quèc phßng miÒn B¾c, uy lùc vµ søc m¹nh qu©n sù cña Mü
sÏ nhanh chãng buéc ChÝnh phñ ViÖt Nam ph¶i trë l¹i Héi
nghÞ Pari, chÊp nhËn çc ®ßi hái cña Mü.
Çc ngµy 15, 16-12-1972, cêng ®é ho¹t ®éng trinh
s¸t ®êng kh«ng cña m¸y bay Mü trªn vïng trêi Hµ Néi,
H¶i Phßng t¨ng lªn ®ét ngét. Ngµy 17-12-1972, chóng
b¾n ph¸ khiªu khÝch vµ th¶ thuû l«i xuèng vïng ven biÓn
H¶i Phßng tõ cöa Nam TriÖu ®Õn ®¶o Çt Bµ. Bé Tæng
tham mu lÖnh cho Qu©n chñng Phßng kh«ng - Kh«ng
qu©n chuyÓn toµn bé lùc lîng vµo tr¹ng th¸i s½n sµng
chiÕn ®Êu cao nhÊt, ®Ò phßng B52 ®¸nh ®ªm tõ vÜ tuyÕn 20
trë ra. Ngµy 18-12, trªn toµn chiÕn trêng §«ng D¬ng,
ho¹t ®éng cña m¸y bay B52 ®ét ngét ngõng h¼n. Theo
lÖnh cña Bé Tæng t lÖnh, tÊt c¶ lùc lîng cao x¹, tªn löa,
kh«ng qu©n, ph¸o binh, ra®a lËp tøc chuyÓn sang tr¹ng
th¸i s½n sµng chiÕn ®Êu cao. Çc c¬ quan trung ¬ng ®îc
lÖnh s¬ t¸n lËp tøc khái Hµ Néi. 19 gê 10 phót, ra®a c¶nh
giíi cña ta ph¸t hiÖn çc tèp B52 ®ang bay vµo vïng trêi
miÒn B¾c. 19 giê 15 phót, lÖnh b¸o ®éng khÈn cÊp ®îc
ph¸t ra. Ýt phót sau, m¸y bay F111 Ëp tíi nÐm bom s©n
bay Néi Bµi, KÐp... 19 giê 40 phót, hµng chôc tèp m¸y bay
B52 ®îc hµng tr¨m m¸y bay cêng kÝch vµ m¸y bay tiªm
kÝch hé tèng ®· tíi vïng trêi Hµ Néi, å ¹t nÐm bom xuèng
khu vùc s©n bay Néi Bµi, KÐp, Gia L©m, Hoµ L¹c, çc khu
vùc cã nhiÒu c¬ së c«ng nghiÖp nh §«ng Anh, Yªn Viªn,
kho x¨ng §øc Giang, Gia L©m, Nhµ m¸y xe löa Gia L©m,
§µi ph¸t thanh tiÕng nãi ViÖt Nam ë MÔ Tr×... Cïng lóc,
toµn bé hÖ thèng s©n bay miÒn B¾c còng bÞ kh«ng qu©n
chiÕn thuËt Mü oanh t¹c. Mét sè s©n bay vµ ®µi ph¸t sãng
MÔ Tr× bÞ bom B52 ®¸nh tróng. Mét sè trËn ®Þa tªn löa,
trËn ®Þa ph¸o cao x¹ b¶o vÖ Néi Bµi, CÇu §uèng, Gia L©m
bÞ tróng bom. Cïng thêi gian ®ã, 28 lÇn chiÕc m¸y bay
cêng kÝch cña h¶i qu©n Mü ®¸nh ph¸ thµnh phè H¶i
Phßng. Trªn ®Þa bµn Th¸i Nguyªn, ®ªm 18 vµ ngµy 19-12,
m¸y bay Mü F111 vµ F4 b¾n tªn löa xuèng çc x· §oµn

KÕt (§¹i Tõ), Hîp Thµnh.
Víi môc ®Ých ng¨n chÆn m¸y bay MIG cña kh«ng
qu©n ta - mét ®èi thñ nguy hiÓm cho B52, Mü ®· sö dông
m¸y bay F111 vµ çc m¸y bay cêng kÝch chiÕn thuËt
kh¸c tiÕn c«ng chÕ ¸p 6 s©n bay chñ yÕu trªn miÒn B¾c lµ
Néi Bµi, KÐp, KiÕn An, Hoµ L¹c, Yªn B¸i, Gia L©m. §ång
thêi, chóng sö dông nhiÔu dµy ®Æc c¶ trong vµ ngoµi ®éi
h×nh khiÕn cho viÖc ph¸t hiÖn môc tiªu cña hÖ thèng ho¶
lùc phßng kh«ng mÆt ®Êt gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n.
Dï vËy, ®îc chuÈn bÞ tõ sím vµ ph¸n ®o¸n ®óng
©m mu, hµnh ®éng cña ®Þch nªn tõ ®Çu, qu©n d©n Hµ
Néi, H¶i Phßng vµ çc ®Þa ph¬ng miÒn B¾c ®· giµnh
thÕ chñ ®éng, ®¸nh tr¶ m·nh liÖt. Kh«ng qu©n ®îc
lÖnh xuÊt kÝch, chÆn ®¸nh m¸y bay chiÕn thuËt ë vßng
ngoµi. Háa lùc phßng kh«ng mÆt ®Êt tÇm thÊp vµ tÇm
trung t¹o thµnh líi löa buéc m¸y bay cêng kÝch cña
®Þch ph¶i t¨ng ®é cao. Kh¾c phôc nhiÔu dµy ®Æc vµ tªn
löa ®Þch b¸m ®¸nh, çc ®¬n vÞ ra®a vÉn ph¸t sãng, b¸m
s¸t môc tiªu B52. 20 giê 13 phót, tõ trËn ®Þa bªn thµnh
Cæ Loa, kÝp chiÕn ®Êu cña TiÓu ®oµn 59 (thuéc Trung
®oµn 261) ®· b¸m s¸t d¶i nhiÔu, phãng ®¹n tõ cù ly
thÝch hîp, b¾n r¬i chiÕc B52 ®Çu tiªn. §©y lµ chiÕc B52
bÞ b¾n r¬i t¹i chç trong chiÕn dÞch. VÒ s¸ng, cuéc ®ä søc
gi÷a mÆt ®Êt vµ bÇu trêi cµng quyÕt liÖt. §µi ph¸t thanh
tiÕng nãi ViÖt Nam ë MÔ Tr× sau 9 phót ngõng tiÕng do
m¸y bay Mü ®¸nh tróng ®· l¹i vang lªn b¸o tin chiÕn
th¾ng vµ tè ço téi ¸c cña ®Õ quèc Mü. 4 giê 30 phót, kÝp
chiÕn ®Êu cña TiÓu ®oµn 77 - Trung ®oµn 257 b¾n r¬i
chiÕc m¸y bay B52 thø hai. Trªn ®êng bay vÒ c¨n cø,
1 chiÕc B52 kh¸c còng bÞ tªn löa cña Trung ®oµn 267 bè
trÝ ë NghÖ An b¾n ch¸y.
Suèt 9 giê chiÕn ®Êu, lùc lîng phßng kh«ng Hµ Néi,
H¶i Phßng vµ çc ®Þa ph¬ng trªn miÒn B¾c ®· b¾n r¬i 7
m¸y bay, trong ®ã cã 3 chiÕc B52 vµ 1 chiÕc F111 cña Mü.
Hµ Néi, niÒm tin cña c¶ níc, vÉn v÷ng vµng trong bom
®¹n ¸c liÖt cña qu©n thï! ChiÕn c«ng ®Çu cña Hµ Néi ®·
cæ vò m¹nh mÏ khÝ thÕ cña qu©n d©n hai miÒn Nam -
B¾c. §µi tiÕng nãi cña MÆt trËn d©n téc Gi¶i phãng miÒn
Nam ViÖt Nam truyÒn ®äc th tõ miÒn Nam göi Hµ Néi:
"Löa miÒn B¾c khªu löa miÒn Nam, löa Hµ Néi giôc löa
Sµi Gßn. Tõ ngoµi v« trong, tõ hËu ph¬ng lín ®Õn tiÒn
tuyÕn lín anh hïng ®ang vang lªn tiÕng tr¶ lêi ®anh
thÐp: §¸nh!".
S¸ng ngµy 19-12, Bé ChÝnh trÞ häp, nghe Bé Tæng
tham mu b¸o ço toµn bé diÔn biÕn trËn ®¸nh B52 ®ªm
®Çu tiªn. Bé ChÝnh trÞ biÓu d¬ng tinh thÇn ®¸nh Mü cña
çc ®¬n vÞ vµ ®Þa ph¬ng, ®ång thêi chØ thÞ kiªn quyÕt ®Ëp
tan çc hµnh ®éng qu©n sù ®iªn cuång cña ®Õ quèc Mü.
Ngay sau trËn ®¸nh, çc ®¬n vÞ phßng kh«ng ®îc
lÖnh khÈn tr¬ng di chuyÓn trËn ®Þa, bæ sung vµ thay thÕ
vò khÝ, ®¹n dîc, khÝ tµi. Trªn mét sè híng, lùc lîng
phßng kh«ng ®îc ®iÒu chØnh. T¹i nh÷ng c¬ së l¾p r¸p, çc
kÝp b¶o ®¶m ®¹n tªn löa lµm viÖc liªn tôc suèt ngµy ®ªm.
§ång thêi, thªm hai d©y chuyÒn l¾p r¸p ®¹n tªn löa ®îc
t¨ng cêng cho khu vùc Hµ Néi. ë H¶i Phßng, çc dµn
ra®a ®îc n©ng cao h¬n, kÕt hîp víi çc ®µi quan s¸t trªn
çc ®¶o nh»m t¨ng kh¶ n¨ng ph¸t hiÖn môc tiªu tõ xa.
Ho¶ lùc phßng kh«ng tÇm thÊp cña d©n qu©n, tù vÖ còng
®îc ®iÒu chØnh thÕ bè trÝ. Bé ®éi c«ng binh víi sù tham
gia tÝch cùc cña nh©n d©n ®Þa ph¬ng vµ d©n qu©n, tù vÖ
khÈn tr¬ng söa ch÷a çc s©n bay võa bÞ ®Þch ®¸nh ph¸,
cñng cè trËn ®Þa tªn löa, ph¸o cao x¹. Nh©n d©n Hµ Néi,
H¶i Phßng vµ çc khu c«ng nghiÖp tiÕp tôc vµ gÊp rót s¬
t¸n ra khái khu vùc néi thµnh. Hµng tr¨m xe kh¸ch, xe
vËn t¶i ®îc huy ®éng vµo c«ng viÖc nµy. Çc tæ cøu
th¬ng, cøu sËp nhanh chãng kh¾c phôc hËu qu¶ ë çc
khu vùc bÞ ®Þch ®¸nh ph¸. Nh©n viªn th¬ng nghiÖp mang
hµng ®Õn çc trËn ®Þa, nhµ m¸y phôc vô bé ®éi, çn bé,
c«ng nh©n ®ang trô b¸m trËn ®Þa, nhµ m¸y, c«ng së. ë çc
khu vùc néi thµnh, ®iÖn, níc phôc vô chiÕn ®Êu, s¶n
xuÊt, sinh ho¹t vÉn b×nh thêng.
ChiÒu ngµy 19-12, t¹i C©u l¹c bé Quèc tÕ, tríc ®«ng
®¶o phãng viªn trong níc vµ níc ngoµi, ®¹i diÖn Bé
Quèc phßng ®· c«ng bè nh÷ng hµnh ®éng téi ¸c cña
kh«ng qu©n Mü ®ªm 18 vµ kÕt qu¶ ®¸nh tr¶ cña ta.
Tríc ®«ng ®¶o çc nhµ b¸o, 6 phi c«ng Mü võa bÞ b¾t
cói ®Çu thó nhËn nçi kinh hoµng tríc líi löa phßng
kh«ng dµy ®Æc trªn vïng trêi Hµ Néi.
Çc ngµy 19, 20-12, m¸y bay chiÕn thuËt Mü tiÕp tôc
®¸nh ph¸ çc môc tiªu ë Hµ Néi, Yªn B¸i, Qu¶ng Ninh,
Th¸i Nguyªn; sôc t×m çc s©n bay d· chiÕn vµ trËn ®Þa tªn
löa cña ta. Çc ®ªm 19, 20-12, mçi ®ªm gÇn 100 lÇn chiÕc
m¸y bay B52 liªn tôc déi bom xuèng Hµ Néi, trong lóc
hµng tr¨m lÇn chiÕc m¸y bay chiÕn thuËt ®¸nh ph¸ H¶i
Phßng, Th¸i Nguyªn, B¾c Giang, T©n L¹c (Hßa B×nh).
§ªm 19, bé ®éi tªn löa b¾n r¬i 2 m¸y bay B52 trªn vïng
trêi Hµ Néi. §ªm 20, kh¾c phôc thêi tiÕt xÊu, kh«ng qu©n
ta xuÊt kÝch, ®¸nh vµo ®éi h×nh m¸y bay yÓm trî cña ®èi
ph¬ng, buéc chóng ph¶i d·n ra ®èi phã. Nh»m ®óng thêi
c¬, tªn löa phßng kh«ng tËp trung ®¸nh vµo çc tèp B52,
®ång thêi cao x¹ ®¸nh m¹nh vµo m¸y bay chiÕn thuËt cña
®èi ph¬ng. Lóc 20 giê, khi m¸y bay B52 cña ®Þch bay vµo
®¸nh ph¸ Hµ Néi, çc tiÓu ®oµn tªn löa 77, 78, 79, 88, 93,
94 ph¸t huy ho¶ lùc, tËp trung ®¸nh vµo tõng tèp, liªn
tiÕp b¾n r¬i 5 chiÕc B52 (cã 3 chiÕc r¬i t¹i chç). Nh thÕ,
qua hai ngµy ®ªm (19 vµ 20-12), ho¶ lùc phßng kh«ng mÆt
®Êt ®· b¾n h¹ 6 chiÕc B52 vµ 14 chiÕc m¸y bay chiÕn thuËt
cña ®Þch. Trung ®éi d©n qu©n VÜnh B¶o (H¶i Phßng) b»ng
sóng m¸y phßng kh«ng, b¾n ch¸y 1 chiÕc m¸y bay F111
cña Mü. BÞ tæn thÊt nÆng nÒ vÒ m¸y bay vµ ngêi l¸i, tõ
®ªm 21 ®Õn ®ªm 24-12, mçi ®ªm, ®Þch chØ sö dông trªn
díi 30 lÇn chiÕc B52 ®¸nh ph¸ çc môc tiªu vßng ngoµi.
Trong lóc ®ã, chóng ®iÒu thªm lùc lîng B52 vµ ngêi l¸i
®Õn c¨n cø kh«ng qu©n Utapao vµ Guam. Lóc nµy, thay
®æi chiÕn thuËt, çc m¸y bay Mü chuyÓn sang ho¹t ®éng
nhá, mçi ®ªm ®¸nh mét ®ît vµo Hµ Néi víi sè lîng tõ
22-33 lÇn chiÕc B52, cßn l¹i, chóng d·n ra vµ ®¸nh vµo
mét sè môc tiªu ë H¶i Phßng, Th¸i Nguyªn, §ång Má
(L¹ng S¬n) nh»m ph©n t¸n lùc lîng ta. T¹i Hµ Néi,
chóng t¨ng cêng dïng kh«ng qu©n chiÕn thuËt ®¸nh c¶
ngµy vµ ®ªm vµo nhiÒu môc tiªu ë néi thµnh nh nhµ ga,
Nhµ m¸y ®iÖn Yªn Phô, BÖnh viÖn B¹ch Mai... vµ çc trËn
®Þa tªn löa cña ta.
MÆc dï gi¶m m¹nh sè phi vô xuÊt kÝch cña B52 vµ
d·n xa khu vùc Hµ Néi nh»m tr¸nh tªn löa SAM, nhng
çc ph¸o ®µi bay B52 tiÕp tôc bÞ trõng trÞ. §ªm 20 r¹ng
ngµy 21-12, b»ng çch sö dông tªn löa tËp trung, ta b¾n
r¬i 7 m¸y bay B52, cã 5 chiÕc r¬i t¹i chç. §©y lµ mét trong
nh÷ng ®ªm lùc lîng phßng kh«ng cña ta b¾n r¬i t¹i chç
nhiÒu nhÊt trong 12 ngµy ®ªm chiÕn ®Êu. Trªn vïng trêi
H¶i Phßng, ®ªm 20-12, lùc lîng phßng kh«ng b¶o vÖ
thµnh phè ®· chuyÓn tõ çch ®¸nh ph©n t¸n, dµn ®Òu
sang tËp trung ho¶ lùc ®¸nh ®Þch trªn tõng híng ®· b¾n
r¬i ba m¸y bay chiÕn thuËt vµ b¾t giÆc l¸i.
Rót kinh nghiÖm 3 ngµy ®ªm chiÕn ®Êu ®Çu tiªn vµ
nhËn ®Þnh t×nh h×nh nh÷ng ngµy tíi, Bé Tæng t lÖnh chØ
râ môc tiªu ®¸nh ph¸ chñ yÕu cña ®èi ph¬ng vÉn lµ Thñ
®« Hµ Néi; chóng sÏ ®¸nh s©u vµo néi thµnh, ®¸nh çc
trËn ®Þa tªn löa. TÊt c¶ çc ®¬n vÞ ph¸o phßng kh«ng ®îc
lÖnh chó träng nhiÖm vô b¶o vÖ trËn ®Þa tªn löa.
§Ó t¨ng cêng lùc lîng b¶o vÖ Thñ ®« Hµ Néi, Bé
®iÒu ®éng hai tiÓu ®oµn 71 vµ 72 tªn löa (thuéc Trung
®oµn 285) tõ H¶i Phßng nhanh chãng c¬ ®éng lªn Hµ Néi,
bè trÝ trªn çc híng ®«ng, ®«ng b¾c; hai trung ®oµn cao
x¹ 223, 262 tõ Thanh Ho¸ hµnh qu©n ra Thñ ®«, t¨ng
thªm lùc lîng b¶o vÖ çc trËn ®Þa tªn löa. TÝnh ®Õn
ngµy 21-12, lùc lîng ph¸o cao x¹ b¶o vÖ Hµ Néi lªn tíi 7
trung ®oµn.
Lùc lîng ®îc t¨ng cêng, thÕ trËn cã sù ®iÒu chØnh,

trong çc ngµy ®ªm tiÕp theo, líi löa phßng kh«ng ta
tiÕp tôc ®¸nh tr¶ vµ b¾n h¹ nhiÒu m¸y bay Mü. §ªm 21
r¹ng ngµy 22, trong vßng 4 phót, víi 17 qu¶ ®¹n, bé ®éi
tªn löa Hµ Néi ®· b¾n r¬i t¹i chç 3 chiÕc B52, b¾t sèng 8
giÆc l¸i. §ªm 22 r¹ng ngµy 23, S ®oµn 363 b¶o vÖ thµnh
phè H¶i Phßng ®· b¾n ch¸y 2 chiÕc B52. §ªm 24, Trung
®oµn 256 ph¸o cao x¹ 100mm b¶o vÖ thµnh phè Th¸i
Nguyªn ®· b¾n r¬i 1 chiÕc B52. Trong çc ngµy 23 vµ 24-
12, çc biªn ®éi m¸y bay MIG21 cña ta xuÊt kÝch, b¾n r¬i
1 chiÕc F4. Tuy vËy, cho ®Õn thêi ®iÓm nµy, m¸y bay cña
ta vÉn cha tiÕp cËn ®îc B52 cña ®èi ph¬ng. Phèi hîp
chÆt chÏ, nhÞp nhµng víi bé ®éi cao x¹, tªn löa vµ kh«ng
qu©n, lùc lîng d©n qu©n tù vÖ, víi thÕ bè trÝ réng kh¾p,
võa tæ chøc trËn ®Þa phôc kÝch ®¸nh ®Þch t¹i chç, võa c¬
®éng ®¸nh ®Þch ®· t¹o thµnh líi löa phßng kh«ng tÇm
thÊp ®ãn ®¸nh kÞp thêi m¸y bay cêng kÝch, b¶o vÖ trËn
®Þa tªn löa. §ªm 22-12, côm sóng m¸y 14,5mm cña liªn
®éi tù vÖ khu Hoµn KiÕm vµ khu Hai Bµ Trng (Hµ Néi)
b¾n r¬i t¹i chç 1 chiÕc F111A cña Mü b»ng 21 viªn ®¹n.
D©n qu©n, tù vÖ L¹c S¬n (Hßa B×nh) kÞp thêi tæ chøc lùc
lîng v©y b¾t hai tªn giÆc l¸i chiÕc m¸y bay nµy vµ b¾n r¬i
1 m¸y bay lªn th¼ng ®Õn cøu giÆc l¸i.
BÞ gi¸ng tr¶ quyÕt liÖt, bÞ tæn thÊt nhiÒu m¸y bay vµ
ngêi l¸i, ®Æc biÖt lµ m¸y bay B52, ngµy 25-12, nh©n
ngµy lÔ N«en, ®èi ph¬ng t¹m ngõng cuéc tËp kÝch
®êng kh«ng ®Ó cñng cè lùc lîng, æn ®Þnh tinh thÇn,
chuÈn bÞ cho nh÷ng ngµy tiÕp theo.
NhËn ®Þnh sau ngµy 25-12, ®èi ph¬ng sÏ dïng lùc

lîng lín ®¸nh å ¹t vµo Hµ Néi, H¶i Phßng b»ng çc thñ
®o¹n tµn b¹o vµ th©m ®éc h¬n, Bé Tæng tham mu chØ thÞ
cho bé t lÖnh çc qu©n khu, Qu©n chñng Phßng kh«ng -
Kh«ng qu©n tranh thñ lóc ®Þch ngõng ®¸nh ph¸, khÈn
tr¬ng cñng cè lùc lîng, chuÈn bÞ mäi mÆt, quyÕt giµnh
toµn th¾ng cho chiÕn dÞch. Ngµy 25-12, Bé T lÖnh Qu©n
chñng Phßng kh«ng - Kh«ng qu©n triÖu tËp çc ®ång chÝ
chØ huy binh chñng, s ®oµn vµ çc çn bé c¬ quan rót
kinh nghiÖm chiÕn ®Êu trong ®ît mét, thèng nhÊt mét sè
biÖn ph¸p chÝnh ®Ó çc ®¬n vÞ chuÈn bÞ ®ît chiÕn ®Êu thø
hai. Çc tiÓu ®oµn tªn löa rót kinh nghiÖm tõng trËn
®¸nh cô thÓ. Çc trung ®oµn kh«ng qu©n chó ý nghiªn cøu
®éi h×nh bay cña B52, t×m çch ph¸t hiÖn, tiÕp cËn ®Ó tiªu
diÖt chóng.
Lùc lîng phßng kh«ng b¶o vÖ Hµ Néi tiÕp tôc ®îc
t¨ng cêng. Bé T lÖnh Qu©n chñng Phßng kh«ng -
Kh«ng qu©n ®a thªm hai tiÓu ®oµn tªn löa dù bÞ (thuéc
Trung ®oµn 274) vµo chiÕn ®Êu, t¨ng sè ®¬n vÞ tªn löa
b¶o vÖ Hµ Néi tõ 9 tiÓu ®oµn lóc ®Çu chiÕn dÞch lªn 13
tiÓu ®oµn. Çc trËn ®Þa tªn löa ®Òu cã ®¹i ®éi ph¸o cao x¹
b¶o vÖ. ë nh÷ng trËn ®Þa xung yÕu, lùc lîng ph¸o cao x¹
b¶o vÖ t¨ng lªn 1 tiÓu ®oµn. Mét sè ®¹i ®éi ph¸o cao x¹
37 mm di chuyÓn s©u vµo khu vùc néi thµnh, chèt gi÷ çc
môc tiªu quan träng. Çc ph©n ®éi l¾p r¸p ®¹n tªn löa tæ
chøc thªm d©y chuyÒn vµ lµm viÖc liªn tôc c¶ ngµy ®ªm
®Ó cã thªm ®¹n cho bé ®éi chiÕn ®Êu. Tªn löa dù tr÷ ë
Qu©n khu 4 lóc nµy ®îc gÊp rót chuyÓn ra Hµ Néi.
Nh©n d©n çc ®Þa ph¬ng khÈn tr¬ng cïng bé ®éi cñng
cè trËn ®Þa cò, x©y dùng thªm trËn ®Þa míi. Çc ®éi kh¾c
phôc hËu qu¶ nhanh chãng thu dän, s¬ t¸n kho tµng, söa
ch÷a ®êng vËn t¶i... Çn bé, nh©n viªn bu ®iÖn, y tÕ,
th¬ng nghiÖp ®Õn tËn çc trËn ®Þa phôc vô bé ®éi vµ
nh©n d©n.
Hµ Néi, H¶i Phßng vµ çc ®Þa ph¬ng trªn miÒn B¾c
®· chuÈn bÞ thªm lùc lîng vµ cñng cè, ®iÒu chØnh thÕ
trËn, s½n sµng bíc vµo trËn chiÕn ®Êu víi niÒm tin
chiÕn th¾ng.
Sau 36 giê ngõng ho¹t ®éng ®¸nh ph¸ nh©n dÞp lÔ
N«en ®Ó cñng cè lùc lîng vµ thay ®æi çch ®¸nh, ngµy
26-12, chiÕn dÞch tËp kÝch Hµ Néi, H¶i Phßng cña kh«ng
qu©n Mü tiÕp tôc. Ban ngµy, m¸y bay cêng kÝch ®¸nh
ph¸ khu vùc §«ng Anh (Hµ Néi), H¶i Phßng, Th¸i
Nguyªn, sôc t×m trËn ®Þa tªn löa vµ s©n bay d· chiÕn cña
ta. §ªm 26-12, ®èi ph¬ng huy ®éng 129 lÇn chiÕc m¸y
bay B52 vµ hµng tr¨m lÇn chiÕc m¸y bay chiÕn thuËt å ¹t
tiÕn c«ng Hµ Néi, H¶i Phßng, Th¸i Nguyªn. Trong khi çc
tèp B52 trót bom xuèng môc tiªu, m¸y bay F111 lao vµo
®¸nh ph¸ s©n bay, F4 vµ F105 chÕ ¸p m¹nh çc trËn ®Þa
tªn löa phßng kh«ng cña ta.
Dån lùc lîng ®¸nh ®ßn quyÕt ®Þnh, ®Õ quèc Mü trót
xuèng Hµ Néi mét khèi lîng lín bom ®¹n, g©y cho ta
nh÷ng thiÖt h¹i nÆng nÒ vÒ ngêi vµ cña. H¬n 100 ®iÓm
cña thµnh phè bÞ bom Mü ®¸nh tróng. Hµng tr¨m ngêi
chÕt, hµng ngµn ngêi bÞ th¬ng. Çc khu ®«ng d©n c
nh phè Kh©m Thiªn, khu lao ®éng T¬ng Mai, Mai H¬ng,
BÖnh viÖn B¹ch Mai... bÞ ®¸nh ph¸ cã tÝnh chÊt huû diÖt.
Riªng phè Kh©m Thiªn, bom B52 ®· s¸t h¹i 300 ngêi,
ph¸ sËp 2.000 c¨n nhµ. T¹i H¶i Phßng, 11 tiÓu khu ë Hång
Bµng, Lª Ch©n vµ mét sè x· ngo¹i thµnh bÞ hµng ngµn
qu¶ bom B52 r¶i th¶m.
Bom ®¹n khèc liÖt cña kÎ thï kh«ng lµm qu©n d©n ta
nao nóng quyÕt t©m. Trªn vïng trêi Hµ Néi, H¶i Phßng,
líi löa phßng kh«ng dµy ®Æc ®· gi¸ng tr¶ m¹nh mÏ,
quyÕt liÖt vµ hiÖu qu¶ kh«ng lùc Hoa Kú. Çc chiÕn sÜ
ra®a ®· ph¸t sãng, läc qua nh÷ng líp nhiÔu dµy ®Æc cña
®Þch, t×m b¸m môc tiªu B52. Çc biªn ®éi m¸y bay MIG
xuÊt kÝch c¶n ph¸, g©y rèi ®éi h×nh m¸y bay yÓm trî çc
tèp B52. Tõ çc trËn ®Þa tªn löa, ph¸o cao x¹ vµ sóng m¸y
cao x¹, ho¶ lùc tÇm cao, tÇm trung vµ tÇm thÊp cña ta
liªn tôc nh¶ ®¹n. PhÝa t©y b¾c Hµ Néi, lóc 22 giê 30 phót,
çc tiÓu ®oµn tªn löa 76, 57 vµ 88 sö dông ho¶ lùc tËp
trung, ®¸nh m¹nh vµo tèp B52 ®Çu tiªn lao vµo, h¹ 1
chiÕc B52 t¹i chç. Trªn çc híng t©y b¾c, ®«ng b¾c vµ t©y -
t©y b¾c, tªn löa cña çc tiÓu ®oµn 78, 79, 88, 87, 57 vµ 94
b¾n h¹ 2 chiÕc B52. ë H¶i Phßng, lùc lîng tªn löa b¾n
r¬i 2 chiÕc B52.
Suèt h¬n mét giê kiªn cêng ®¸nh tr¶ m·nh liÖt, qu©n
vµ d©n Hµ Néi, H¶i Phßng, Th¸i Nguyªn ®· h¹ 18 m¸y
bay, trong ®ã cã 8 chiÕc B52, b¾t sèng mét sè giÆc l¸i.
Nh÷ng ®ªm tiÕp theo, sè phi vô ho¹t ®éng cña B52 sôt
h¼n, mçi ®ªm chóng chØ cho tõ 50 ®Õn 60 lÇn chiÕc cÊt
çnh. §ªm 27-12, ®èi ph¬ng huy ®éng 54 lÇn chiÕc. §ªm
28, ngoµi mét sè phi vô ®¸nh xuèng Hµ Néi, B52 t¶n ra
®¸nh çc môc tiªu ë VÜnh Phó, §ång Má, Qu¶ng B×nh.
§ªm 29, chóng huy ®éng 60 lÇn chiÕc ®¸nh vµo Th¸i
Nguyªn, §ång Má (L¹ng S¬n), VÜnh Phó.
Kiªn quyÕt tÊn c«ng ®Þch, ®ªm 27-12, kh«ng qu©n ta
xuÊt kÝch, ®¸nh ®Þch trªn vïng trêi S¬n La, b¾n h¹ 1 B52.
Còng trong ®ªm 27, bé ®éi tªn löa b¶o vÖ Hµ Néi b¾n h¹ 4
m¸y bay B52, trong ®ã TiÓu ®oµn 72 tªn löa võa c¬ ®éng
tõ H¶i Phßng lªn b¾n r¬i 1 chiÕc.
Ngµy 28-12, ®Þch huy ®éng m¸y bay chiÕn thuËt ®¸nh
ngµy vµ 60 lÇn chiÕc B52 ®¸nh ®ªm. Çc s©n bay Néi Bµi,
KÐp, Yªn B¸i, Gia L©m bÞ ®Þch c«ng kÝch. Së ChØ huy Binh
chñng Kh«ng qu©n bÝ mËt c¬ ®éng m¸y bay MIG21 vµo
CÈm Thuû, s©n bay d· chiÕn míi x©y dùng nhng ®· bÞ
®èi ph¬ng ®¸nh ph¸ vµo ®ªm 22-12 g©y háng nÆng. 21 giê
41 phót ngµy 28-12, ®ång chÝ Vò Xu©n ThiÒu cÊt çnh tõ
s©n bay CÈm Thuû, bay men theo çc triÒn nói hiÓm trë,
®îc së chØ huy ®Æt ë Thä Xu©n dÉn vßng ra phÝa sau ®éi
h×nh B52. §Õn vïng trêi S¬n La, Vò Xu©n ThiÒu ph¸t
hiÖn môc tiªu ë cù ly gÇn, bÊt ngê t¨ng tèc, ¸p s¸t môc
tiªu, b¾n r¬i 1 chiÕc B52. §ång chÝ ®· hy sinh ngay sau
khi hoµn thµnh nhiÖm vô.
§ªm 29-12, qu©n vµ d©n miÒn B¾c b¾n r¬i thªm 1
chiÕc B52 vµ 1 chiÕc F4.
7 giê s¸ng ngµy 30-12-1972, ChÝnh phñ Mü buéc ph¶i
®¬n ph¬ng tuyªn bè ngõng nÐm bom miÒn B¾c tõ vÜ
tuyÕn 20 trë ra vµ ®Ò nghÞ ta nèi l¹i cuéc ®µm ph¸n ë Pari.
Cuéc tËp kÝch chiÕn lîc b»ng m¸y bay B52 cña ®Õ
quèc Mü diÔn ra trong 12 ngµy ®ªm tõ 18 ®Õn 29-12-1972.
Trong 12 ngµy ®ªm ®ã, Mü sö dông 729 lÇn chiÕc m¸y bay
nÐm bom chiÕn lîc B52, gÇn 4.000 lÇn chiÕc m¸y bay
chiÕn thuËt; r¶i xuèng Hµ Néi, H¶i Phßng vµ mét sè môc
tiªu phÝa b¾c vÜ tuyÕn 20 mét khèi lîng bom ®¹n xÊp xØ
35.000 tÊn chÊt næ. Riªng Hµ Néi, ®Þch tËp trung 444 lÇn
chiÕc B52 (chiÕm 60% tæng sè lÇn/ chiÕc) vµ h¬n 1.000 lÇn
chiÕc m¸y bay chiÕn thuËt ®¸nh ph¸ vµo 830 ®iÓm; h¬n
1.000 lÇn ®¸nh vµo çc ®iÓm d©n c, kinh tÕ, gi¸o dôc,
v¨n ho¸, x· héi ë kh¾p 4 khu phè vµ 4 huyÖn, trong ®ã cã
39 khèi phè néi thµnh, 3 thÞ trÊn vµ 78 trong sè 102 x·
ngo¹i thµnh.
Dï vËy, cuéc tËp kÝch chiÕn lîc cña ®Õ quèc Mü bÞ
qu©n vµ d©n ta ®Ëp tan, nh÷ng môc tiªu chñ yÕu cña cuéc
tËp kÝch chiÕn lîc hoµn toµn thÊt b¹i. 81 m¸y bay hiÖn
®¹i Mü trong ®ã cã 34 m¸y bay B52, 5 m¸y bay F111 bÞ
b¾n r¬i. Qu©n vµ d©n Hµ Néi lËp c«ng ®Çu, h¹ 25 m¸y bay
B52, ®a sè lµ b¾n r¬i t¹i chç. Bé ®éi tªn löa, lùc lîng chñ
yÕu cña chiÕn dÞch b¾n r¬i 30 m¸y bay B52 gãp phÇn
quyÕt ®Þnh ®¸nh th¾ng cuéc tËp kÝch chiÕn lîc ®êng
kh«ng cña ®Þch. Lùc lîng phßng kh«ng d©n qu©n, tù vÖ
®· gãp phÇn xøng ®¸ng vµo chiÕn c«ng chung b¾n r¬i 11
m¸y bay chiÕn thuËt hiÖn ®¹i cña Mü.
§Ëp tan cuéc tËp kÝch chiÕn lîc cña kh«ng qu©n Mü
trªn vïng trêi Hµ Néi, H¶i Phßng trong 12 ngµy ®ªm cuèi
n¨m 1972, qu©n vµ d©n ta trªn miÒn B¾c ®· chøng tá b¶n
lÜnh vµ trÝ tuÖ ViÖt Nam. §©y lµ chiÕn dÞch phßng kh«ng
®¹t tíi møc tiªu diÖt cao nhÊt trong cuéc chiÕn ®Êu b¶o
vÖ miÒn B¾c còng nh trong sù nghiÖp chèng Mü, cøu
níc cña nh©n d©n ta. §©y còng lµ mét chiÕn dÞch ®Çu
tiªn trªn thÕ giíi tiªu diÖt sè lîng lín m¸y bay chiÕn
lîc B52 cña ®Õ quèc Mü, gi¸ng cho kh«ng qu©n chiÕn
lîc Mü ®ßn nÆng nÒ nhÊt trong lÞch sö x©m lîc cña ®Õ
quèc Mü. ThÊt b¹i ®ã ®· ®Ëp tan cè g¾ng cuèi cïng cña
tËp ®oµn cÇm quyÒn Mü hßng sö dông søc m¹nh huû diÖt
®Ó ®µm ph¸n trªn thÕ m¹nh.
Ngµy 15-1-1973, ChÝnh phñ Mü ph¶i ®¬n ph¬ng
tuyªn bè chÊm døt hoµn toµn viÖc nÐm bom vµ mäi hµnh
®éng chiÕn tranh kh¸c chèng níc ViÖt Nam D©n chñ
Céng hßa.
Cuéc chiÕn tranh ph¸ ho¹i lÇn thø hai cña ¸t chñ
bµi trong lùc lîng qu©n sù khæng lå cña Mü lµ kh«ng
qu©n vµ h¶i qu©n mµ ®Ønh cao lµ cuéc tËp kÝch chiÕn
lîc B52 vµo Hµ Néi, H¶i Phßng ®· bÞ qu©n vµ d©n ta
®¸nh b¹i hoµn toµn. Trong thêi gian ng¾n (tõ ngµy 6-4-
1972 ®Õn ngµy 15-1-1973), ®Õ quèc Mü ®· déi xuèng
miÒn B¾c mét khèi lîng bom ®¹n b»ng khèi lîng bom
®¹n nÐm xuèng trong c¶ n¨m cao ®iÓm trong chiÕn
tranh ph¸ ho¹i lÇn thø nhÊt víi chÊt lîng çc lo¹i vò
khÝ cã søc ph¸ ho¹i vµ s¸t th¬ng lín h¬n, thñ ®o¹n
®¸nh ph¸ hÕt søc tµn b¹o vµ x¶o quyÖt. Kh¾c phôc gian
khæ, hy sinh, b»ng trÝ tuÖ vµ b¶n lÜnh cña m×nh, qu©n
vµ d©n ta trªn miÒn B¾c ®· chiÕn th¾ng oanh liÖt kh«ng
qu©n vµ h¶i qu©n Mü. Trong cuéc chiÕn tranh ph¸ ho¹i
lÇn nµy, kh«ng qu©n vµ h¶i qu©n Mü bÞ tæn thÊt nÆng
nÒ: 735 m¸y bay hiÖn ®¹i Mü trong ®ã cã 61 m¸y bay
B52 vµ 10 m¸y bay F111 bÞ b¾n r¬i; 135 tµu chiÕn bÞ b¾n
tróng vµ b¾n ch¸y 1. Çc môc tiªu chiÕn lîc cña ®Þch
trong cuéc chiÕn tranh nµy ®Òu kh«ng thùc hiÖn ®îc,
bao gåm trong ®ã môc tiªu ng¨n chÆn luång tiÕp tÕ tõ
ngoµi vµo miÒn B¾c vµ tõ miÒn B¾c tíi çc mÆt trËn trªn
chiÕn trêng miÒn Nam.
II- §¶m b¶o giao th«ng, t¨ng søc chi viÖn

cho chiÕn trêng
§¶m b¶o giao th«ng vËn t¶i trong cuéc chiÕn tranh
ph¸ ho¹i lÇn hai thùc sù lµ cuéc ®ä søc, ®ä lùc, ®ä ý chÝ vµ
trÝ tuÖ gi÷a qu©n vµ d©n miÒn B¾c víi vò khÝ tèi t©n vµ bé
m¸y l·nh ®¹o ®iÒu hµnh chiÕn tranh khæng lå cña Mü.
TiÕn hµnh cuéc chiÕn tranh ph¸ ho¹i lÇn thø hai, Mü ®·
sö dông 51% sè phi vô cña kh«ng qu©n oanh t¹c d÷ déi çc
tuyÕn giao th«ng chiÕn lîc, hÖ thèng kho tµng, bÕn b·i.
§ång thêi, h¶i qu©n Mü th¶ hµng v¹n qu¶ thuû l«i, bom
chê næ, bom tõ trêng xuèng çc cöa biÓn, l¹ch s«ng, h¶i
c¶ng miÒn B¾c.
Tríc sù ®¸nh ph¸ å ¹t, d÷ déi víi nh÷ng thñ ®o¹n
vµ biÖn ph¸p lu«n thay ®æi, b»ng çc lo¹i m¸y bay, vò
khÝ, khÝ tµi thÕ hÖ míi rÊt hiÖn ®¹i cña kh«ng qu©n, h¶i
qu©n Mü, giao th«ng vËn t¶i l¹i mét lÇn n÷a trë thµnh
mÆt trËn nãng báng, n¬i ®Êu trÝ, ®Êu lùc quyÕt liÖt gi÷a
_____________
1. DÉn theo Ban ChØ ®¹o Tæng kÕt chiÕn tranh trùc thuéc
Bé ChÝnh trÞ: ChiÕn tranh çch m¹ng ViÖt Nam (1945-1975)...,
S®d, tr. 565 - 567.
ta vµ ®Þch. Nh÷ng th¸ng ®Çu khi chiÕn tranh ph¸ ho¹i

lÇn thø hai b¾t ®Çu, viÖc tæ chøc ®¸nh tr¶, b¶o vÖ môc
tiªu, chèng bao v©y phong to¶, ®¶m b¶o giao th«ng vËn
t¶i cña qu©n vµ d©n ta gÆp mu«n vµn thö th¸ch khã
kh¨n. Trªn çc tuyÕn ®êng bé, ®êng s¾t, ®êng s«ng ë
nhiÒu ®Þa ph¬ng miÒn B¾c, ®Æc biÖt ë vïng tuyÕn löa
Khu 4, bom ®¹n Mü ngµy ®ªm déi xuèng, g©y nªn sù ïn
t¾c ë nhiÒu khu vùc. Trªn tuyÕn vËn t¶i ®êng biÓn, ë
c¶ng H¶i Phßng, th¸ng 5-1972, Mü ®· r¶i hµng ngµn
qu¶ thuû l«i, bom tõ trêng; liªn tôc ®¸nh ph¸ b»ng
kh«ng qu©n vµ ph¸o kÝch khiÕn nhiÒu lóc c¶ng biÓn
quan träng nµy ph¶i ngõng ho¹t ®éng, çc tµu vËn t¶i
kh«ng vµo ®îc c¶ng. Trªn çc vïng ven biÓn thuéc
Thanh Ho¸, NghÖ An, Hµ TÜnh, Qu¶ng B×nh, VÜnh Linh,
h¶i qu©n Mü ®¸nh ph¸ g¾t gao, çc c¶ng biÓn, cöa s«ng
thuéc tØnh Nam Hµ, Thanh Ho¸, NghÖ An, Hµ TÜnh,
Qu¶ng B×nh vµ Cöa ViÖt míi gi¶i phãng bÞ ®èi ph¬ng
phong táa, hoµn toµn t¾c nghÏn. T×nh h×nh trªn ®©y
khiÕn cho tuyÕn vËn t¶i ven biÓn vµo phÝa nam bÞ c¾t
®øt hoµn toµn. NhiÒu tuyÕn ®êng s«ng bÞ ngõng trÖ.
HÖ thèng ®êng s¾t vµ ®êng bé bÞ ®¸nh ph¸ d÷ déi,
tuyÕn ®êng s¾t Thanh Ho¸ - Vinh bÞ tª liÖt, çc tuyÕn
kh¸c trªn miÒn B¾c chØ dïng ®îc tõng ®o¹n vµ còng chØ
trong tõng thêi gian. HÇu hÕt çc cÇu lín bÞ ®¸nh sËp
nh: cÇu Long Biªn, ViÖt Tr×, Lai Vu, Phó L¬ng, Tam
B¹c, §ß LÌn, Hµm Rång... Trong vßng mÊy th¸ng, kh«ng
qu©n Mü ®· ®¸nh 2.556 trËn vµo hÖ thèng ®êng bé,
®¸nh sËp 189 cÇu dµi trªn 40m; ph¸ hµng chôc cÇu trªn
çc tuyÕn ®êng s¾t vµ 57 ®Çu m¸y, 1.902 toa xe çc lo¹i;
662 km ®êng d©y th«ng tin däc theo çc tuyÕn ®êng s¾t
bÞ c¾t ®øt. Khèi lîng vËn chuyÓn ®êng s¾t Hµ Néi - Vinh
gi¶m 5-6 lÇn. VËn chuyÓn g¹o ®Õn Qu¶ng B×nh tríc ®©y
b¶o ®¶m 600 tÊn/ngµy nay chØ cßn mÊy chôc tÊn/ngµy.
TuyÕn vËn t¶i phÝa b¾c, n¬i trùc tiÕp nhËn hµng viÖn trî tõ
ngoµi vµo bÞ bom ®¹n Mü tµn ph¸ nÆng nÒ. NhiÒu nhµ ga,
cÇu, bÕn c¶ng, çc ch©n hµng, bÞ oanh t¹c d÷ déi... Trong
khi ®ã, kh©u bè trÝ dù phßng cña ta theo kÕ ho¹ch ®Çu n¨m
1972 cha ®¸p øng ®îc t×nh h×nh. Trªn thùc tÕ, nh÷ng
th¸ng ®Çu ®¸nh ph¸ cña kh«ng qu©n, h¶i qu©n Mü, lùc
lîng, ph¬ng tiÖn dù phßng bè trÝ ë çc tØnh tõ NghÖ An
trë vµo chØ b»ng 10% so víi n¨m 1967; çc tuyÕn phÝa b¾c
cha chuÈn bÞ s½n sµng vÒ çc mÆt vËt t, lao ®éng, ph¬ng
tiÖn... ®Ó ®¶m b¶o giao th«ng vËn t¶i, nªn khi bÞ ®èi ph¬ng
®¸nh ph¸, viÖc cøu ch÷a cÇu ®êng gÆp khã kh¨n (çc cÇu
®êng s¾t bÞ ®¸nh ph¸ ph¶i mÊt tõ 5 ®Õn 15 ngµy míi
th«ng xe v× cha l¾p kÞp çc cÇu t¹m, cÇu dù phßng, ®êng
tr¸nh). Lùc lîng vµ ph¬ng tiÖn vËn t¶i ®êng thuû ®Ó hç
trî ®êng s¾t, ®Ó gi¶i to¶ c¶ng H¶i Phßng, ®Ó chuyÓn t¶i
hµng nhËp cßn rÊt thiÕu; xe c¬ giíi dù tr÷ máng, kh«ng ®ñ
®¸p øng ®ßi hái cña t×nh h×nh.
Trªn tuyÕn vËn t¶i chiÕn lîc 559, cuéc chiÕn ®Êu diÔn
ra quyÕt liÖt. Thùc hiÖn môc tiªu ng¨n chÆn triÖt ®Ó
nguån chi viÖn cña hËu ph¬ng lín, bãp nghÑt cuéc chiÕn
tranh çch m¹ng ë miÒn Nam, qu©n ®éi Sµi Gßn më nhiÒu
cuéc cµn quÐt b»ng bé binh däc tuyÕn vËn t¶i cña ta ®i
qua. M¸y bay chiÕn lîc B52 vµ m¸y bay chiÕn thuËt ngµy
®ªm déi bom, th¶ m×n, ng¨n chÆn çc tuyÕn ®êng, ph¸
huû kho tµng, s¨n lïng çc «t« vËn t¶i cña ta. Lóc nµy, däc
çc tuyÕn ®êng, m¸y bay AC130E cã khÝ tµi ph¸t hiÖn vµ
tiªu diÖt môc tiªu b»ng rèc kÐt 40mm ho¹t ®éng suèt ngµy
®ªm, dai d¼ng b¸m theo vµ b¾n háng nhiÒu ®oµn xe «t«
cña ta.
§¶m b¶o giao th«ng vËn t¶i trë thµnh nhiÖm vô sè
mét cña toµn §¶ng, toµn qu©n vµ toµn d©n ta trªn miÒn
B¾c. Trªn mÆt trËn quan träng nµy, Trung ¬ng §¶ng
®· ®Ò ra nhiÒu biÖn ph¸p cÊp b¸ch nh»m ph¸t triÓn lùc
lîng, cñng cè tuyÕn vËn t¶i chiÕn lîc, kÕt hîp çc
ph¬ng thøc vËn t¶i ®êng bé, ®êng s«ng, ®êng biÓn.
Ngay tõ ®Çu n¨m 1972, khi nhËn ®Þnh Mü cã thÓ leo
thang ®¸nh ph¸ miÒn B¾c lÇn thø hai, Héi nghÞ Ban
ChÊp hµnh Trung ¬ng §¶ng lÇn thø 20 ®· ®Ò ra nhiÖm
vô cho c«ng t¸c ®¶m b¶o giao th«ng, chi viÖn chiÕn
trêng: "TËp trung chØ ®¹o vµ t¨ng cêng lùc lîng, b¶o
®¶m thùc hiÖn kú ®îc c«ng t¸c chi viÖn vËt chÊt cho mÆt
trËn. Më réng vµ n©ng cao çc tuyÕn ®êng vËn chuyÓn ra
chiÕn trêng, kÓ c¶ nh÷ng tuyÕn ®êng ë hËu ph¬ng.
TiÕp tôc cñng cè, x©y dùng vµ b¶o vÖ hµnh lang chiÕn lîc
cña ta; lµm tèt c«ng t¸c hËu cÇn chiÕn lîc còng nh hËu
cÇn chiÕn dÞch" 1.
Ngµy 1-5-1972, Ban BÝ th ra chØ thÞ VÒ t¨ng cêng
l·nh ®¹o nh÷ng c«ng t¸c träng yÕu trong t×nh h×nh míi,
_____________
1. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam: V¨n kiÖn §¶ng Toµn tËp, S®d,
t.33, tr. 50.
chØ râ: "Çc ngµnh, çc cÊp ph¶i tËp trung søc phôc vô
c«ng t¸c trung t©m ®ét xuÊt lµ giao th«ng vËn t¶i. Trong
bÊt cø t×nh huèng nµo, giao th«ng vËn t¶i còng ph¶i b¶o
®¶m chi viÖn cho tiÒn tuyÕn ®ång thêi cè g¾ng b¶o ®¶m
cho s¶n xuÊt vµ x©y dùng. Ngµnh giao th«ng vËn t¶i ®îc
cÊp thªm nh©n lùc, vËt t, ng©n s¸ch; çc ngµnh kh¸c cÇn
®iÒu ®éng cho Bé Giao th«ng vËn t¶i nh÷ng çn bé vµ c«ng
nh©n kü thuËt cÇn thiÕt nhng Bé Giao th«ng vËn t¶i ph¶i
qu¶n lý chÆt chÏ, sö dông lao ®éng, vËt t mét çch hîp lý
vµ tiÕt kiÖm, cã hiÖu qu¶ tèt nhÊt". NhiÖm vô tiÕp theo lµ
"Ph¶i ®¶m b¶o tuyÓn qu©n tèt, b¶o ®¶m tuyÓn thanh niªn
xung phong lµm nßng cèt cña giao th«ng vËn t¶i" 1.
B¸o ço cña Ban BÝ th vµ Thêng vô Héi ®ång
ChÝnh phñ tr×nh Bé ChÝnh trÞ ngµy 18-5-1972 nhËn ®Þnh:
®Þch ®· ®¸nh ph¸ ¸c liÖt vµo çc ®Çu mèi giao th«ng ë çc
tØnh Liªn khu 4 cò vµ çc tØnh miÒn B¾c, çc cÇu lín trªn
çc tuyÕn giao th«ng quan träng nh Long Biªn, Lai Vu,
Phó L¬ng, s«ng Ho¸, CÇu Bïng... ®Òu bÞ háng, vËn
chuyÓn trªn çc tuyÕn ®êng s¾t, ®êng gßong ®Òu bÞ t¾c.
Chóng l¹i phong to¶ c¶ng H¶i Phßng vµ çc c¶ng trªn
miÒn B¾c g©y thªm khã kh¨n cho viÖc chi viÖn tiÒn tuyÕn
vµ cho nhiÒu mÆt ho¹t ®éng kinh tÕ cña miÒn B¾c. T×nh
h×nh vËn chuyÓn trong nh÷ng ngµy ®Çu th¸ng 5 gi¶m sót
nghiªm träng; n¨ng lùc rót hµng ®i b»ng ®êng s¾t trªn
tuyÕn Hµ Néi - H¶i Phßng gi¶m sót, n¨ng lùc bèc xÕp
_____________
t.33, tr. 258.
hµng nhËp ngµy cµng gi¶m, vËn chuyÓn g¹o ®Õn Qu¶ng
B×nh gi¶m sót, khu vùc H¶i Phßng ø ®äng trªn 6 v¹n tÊn
hµng nhËp. Tríc t×nh h×nh ®ã, Ban BÝ th vµ Thêng vô
Héi ®ång ChÝnh phñ chñ tr¬ng: "Ph¶i ®Æt c«ng t¸c b¶o
®¶m giao th«ng vËn t¶i thµnh mét c«ng t¸c trung t©m ®ét
xuÊt sè mét, lµ m¹ch m¸u cña mäi ho¹t ®éng x· héi ®Ó
phôc vô tiÒn tuyÕn vµ hËu ph¬ng" 1. Trong viÖc thùc
hiÖn c«ng t¸c trung t©m ®ét xuÊt nµy, ph¬ng híng
chung lµ ph¶i tËp trung søc b¶o vÖ vµ ®¶m b¶o giao
th«ng trªn çc tuyÕn ®êng s¾t, ®êng bé mµ träng ®iÓm
lµ tuyÕn Hµ Néi - L¹ng S¬n, Hµ Néi - Khu 4, Hµ Néi -
H¶i Phßng, khu vùc ®Çu mèi giao th«ng Hµ Néi, t¨ng
cêng vËn t¶i ®êng s«ng vµ tÝch cùc chèng ph¸ kÕ ho¹ch
cña ®Þch phong to¶ ®êng biÓn.
VÒ ®êng s¾t, träng ®iÓm lµ b¶o vÖ, b¶o ®¶m giao
th«ng çc cÇu lín vµ çc ga ®Çu mèi, qua mçi s«ng lín cÇn
cã hai, ba biÖn ph¸p vît s«ng, ngoµi çc c«ng tr×nh ®· bè
trÝ, cÇn ®Æc biÖt chó träng t¨ng cêng çc ph¬ng tiÖn
vît s«ng Hång, s«ng §uèng, mçi n¬i cÇn cã hai bÕn phµ
xe löa vµ hai, ba bÕn phµ cÇu phao «t«. T¨ng cêng h¬n
n÷a tuyÕn Hµ Néi - H÷u NghÞ Quan, lµm thªm cÇu t¹m ë
B¾c Giang, ThÞ CÇu, s«ng Ho¸, Kú Lõa, t¨ng cêng tuyÕn
phÝa nam, nhÊt lµ söa ch÷a cÇu chÝnh vµ t¨ng cêng phµ
xe löa Hµm Rång.
_____________
t.33, tr. 282.
VÒ ®êng «t«, ph¶i gi÷ v÷ng çc trôc chÝnh, nhÊt lµ

®êng 1A, ®êng 5, ®ång thêi cñng cè çc tuyÕn vßng
tr¸nh, tuyÕn 1B, tuyÕn Gi¸n KhÈu - Nho Quan - ThiÖu
Ho¸ - Bß L¨n - Tam LÖ ®Ó vËn t¶i hµng nhËp, hµng vµo
phÝa nam vµ hç trî chuyÓn t¶i cho ®êng s¾t. CÇn lµm
thªm cÇu phao t«n vµ nhiÒu cÇu phao luång ®Ó kÞp thêi
b¶o ®¶m giao th«ng.
VÒ ®êng thuû, cÇn tæ chøc tèt viÖc quan s¸t vµ rµ ph¸
bom m×n ë çc luång s«ng vµ luång ven biÓn, nhÊt lµ luång
vµo c¶ng H¶i Phßng, s«ng Gianh, BÕn Thuû vµ luång tõ
Qu¶ng Ninh, H¶i Phßng vµo vïng ®ång b»ng. Cè g¾ng gi÷
v÷ng vËn t¶i ®êng s«ng vµ tranh thñ vËn t¶i ven biÓn,
t¨ng cêng lùc lîng xÕp dì cho çc c¶ng s«ng, chuÈn bÞ
sö dông çc bÕn d· chiÕn ë Tiªn KiÒu, §èng Cao vµ çc
bÕn s«ng ®Þa ph¬ng ®Ó ph©n t¸n bèc xÕp, chuÈn bÞ phao
tiªu trªn çc luång s«ng tr¸nh.
VÒ ®êng èng, ®Ó chñ ®éng b¶o ®¶m vËn t¶i x¨ng dÇu
trong mäi t×nh huèng, cÇn khÈn tr¬ng hoµn thµnh tuyÕn
tõ A315 vÒ Nh©n Vùc, cñng cè tuyÕn T70, ®ång thêi ph¶i
khÈn tr¬ng hoµn thµnh tõng bíc tuyÕn ®êng èng tõ
L¹ng S¬n vÒ phÝa ®ång b»ng.
§Ó chñ ®éng ®èi phã víi t×nh huèng ®Þch ®¸nh ph¸ ®ª
®iÒu g©y ra ngËp lôt, cÇn tranh thñ t¹o ch©n hµng ë phÝa
nam s«ng Hång, s«ng §¸y ®Ó ®a vµo Khu 4 vµ nghiªn
cøu ngay biÖn ph¸p b¶o ®¶m giao th«ng mïa lò.
Nãi chung, yªu cÇu bøc thiÕt lµ ph¶i tËp trung vËt t,
tËp trung lao ®éng cho c«ng t¸c b¶o ®¶m giao th«ng vËn
t¶i. Uû ban KÕ ho¹ch Nhµ níc cïng víi Bé Giao th«ng
vËn t¶i tÝnh to¸n lªn ph¬ng ¸n vµ b¸o ço Thêng vô Héi
®ång ChÝnh phñ ®Ó quyÕt ®Þnh viÖc ra lÖnh huy ®éng vËt
t, nh©n lùc cña çc ngµnh nh»m bæ sung cÊp tèc lùc
lîng cÇn thiÕt cho ngµnh giao th«ng vËn t¶i nh xe «t«
vËn t¶i, lùc lîng lao ®éng, l¸i xe, vËt t lµm cÇu phao,
can«, phµ, ph¬ng tiÖn bèc dì, m¸y mãc... Lùc lîng b¶o
®¶m giao th«ng vËn t¶i ph¶i ®ñ ®Ó ®¸p øng cho çc nhu
cÇu cña çc tuyÕn cña miÒn B¾c vµ cho c¶ çc tuyÕn thuéc
vïng míi gi¶i phãng TrÞ - Thiªn.
CÇn huy ®éng kh¶ n¨ng c¬ khÝ cña çc ngµnh, çc ®Þa
ph¬ng ®Ó tËp trung søc s¶n xuÊt nhanh çc lo¹i ph¬ng
tiÖn cho ngµnh giao th«ng vËn t¶i.
VÒ vËn t¶i, tríc hÕt, cÇn bè trÝ l¹i çc luång vËn t¶i
hµng nhËp, vËn t¶i vµo Khu 4, u tiªn b¶o ®¶m vËn
chuyÓn hµng qu©n sù, x¨ng dÇu, l¬ng thùc vµ nh÷ng lo¹i
hµng cÊp thiÕt cho chiÕn ®Êu, çc lo¹i hµng chi viÖn cho
vïng míi gi¶i phãng, phôc vô cho b¶o ®¶m giao th«ng, cho
s¶n xuÊt vµ çc lo¹i hµng thiÕt yÕu cho ®êi sèng nh©n d©n.
C¨n cø vµo nhu cÇu thùc tÕ cña cuéc kh¸ng chiÕn vµ
kh¶ n¨ng ®¸p øng, Ban BÝ th Trung ¬ng §¶ng vµ
Thêng vô Héi ®ång ChÝnh phñ cho r»ng, t¸m th¸ng cuèi
n¨m 1972, níc ta sÏ nhËp vÒ kho¶ng 1,6 ®Õn 1,9 triÖu tÊn
hµng gåm 28 v¹n tÊn hµng qu©n sù vµ 1,62 triÖu tÊn hµng
d©n sù.
Hµng d©n sù gåm:
- L¬ng thùc kho¶ng 50 v¹n tÊn;
- X¨ng dÇu: 30 ®Õn 35 v¹n tÊn, gåm 16 ®Õn 21 v¹n tÊn
x¨ng, 10 v¹n tÊn ®iªden;
- Xim¨ng 3 v¹n tÊn, kim khÝ 8 v¹n tÊn (Liªn X« 4 v¹n

tÊn), m¸y mãc thiÕt bÞ 6 v¹n tÊn (Liªn X« 2 v¹n tÊn), than
mì 5 v¹n tÊn, ph©n ®¹m urª 7 v¹n tÊn, pyrÝt s¾t 1,5 v¹n
tÊn, çc lo¹i hµng ho¸ kh¸c 9,5 v¹n tÊn...
Trong ®iÒu kiÖn ®Þch ®¸nh ph¸, phong to¶ quyÕt liÖt
toµn bé çc hÖ thèng ®êng biÓn, ®êng bé, ®êng s¾t,
®êng s«ng, vÊn ®Ò quan träng lµ ph¶i t×m nhiÒu biÖn
ph¸p ®Ó ®a ®îc sè lîng hµng ho¸ trªn ®©y tõ ngoµi vµo
néi ®Þa; trong trêng hîp xÊu nhÊt, còng ph¶i b¶o ®¶m
®a hµng vÒ qua ®êng s¾t B»ng Têng víi møc 5.000 ®Õn
5.500 tÊn/ngµy.
T¨ng cêng lùc lîng cho nhiÖm vô ®¶m b¶o giao
th«ng ®îc ®Æt ra cÊp b¸ch. Ban BÝ th vµ Thêng vô Héi
®ång ChÝnh phñ nªu râ: Ph¶i t¨ng cêng lùc lîng ®¶m
b¶o giao th«ng vËn t¶i, ®Æc biÖt chó träng bæ sung lao
®éng cho çc tuyÕn phÝa b¾c, nhÊt lµ tuyÕn Hµ Néi - H÷u
NghÞ Quan, Hµ Néi - H¶i Phßng vµ tuyÕn Khu 4. Cho ®Õn
thêi ®iÓm nµy, ngµnh giao th«ng cã 6 v¹n ngêi. Ban BÝ
th vµ Thêng vô Héi ®ång ChÝnh phñ chñ tr¬ng ®iÒu
thªm kho¶ng 2 v¹n ®Ó cã ®ñ 8 v¹n ngêi, b»ng 80% lùc
lîng b¶o ®¶m giao th«ng tríc ®©y; sè 2 v¹n ®iÒu thªm
nµy sÏ lÊy ë ngµnh x©y dùng c¬ b¶n cña Bé KiÕn tróc (1,2
v¹n), Bé C¬ khÝ vµ LuyÖn kim (4.000), Bé §iÖn vµ Than
(2.000), çc bé kh¸c (2.000 ngêi), theo h×nh thøc biÖt ph¸i
tõng ®¬n vÞ...
§èi víi lùc lîng vËn t¶i, ngoµi sè l¸i xe, thî söa ch÷a
®· ®iÒu ®éng theo yªu cÇu trong th¸ng 4-1972, nay bæ
sung thªm 4.000 ngêi.
Cïng víi nhiÖm vô vÒ ®iÒu ®éng nh©n lùc, b¸o ço

cña Ban BÝ th vµ Thêng vô Héi ®ång ChÝnh phñ nhÊn
m¹nh vÒ sù t¨ng cêng sù chØ ®¹o cña Nhµ níc, ®Æc biÖt
ë çc tuyÕn ®êng quan träng, ®Çu mèi giao th«ng quan
träng, çc c¬ së kinh tÕ quan träng, cÇn t¨ng cêng thªm
çn bé.
Ngay tõ cuèi th¸ng 5-1972, çc ®Þa ph¬ng trªn miÒn
B¾c ®· khÈn tr¬ng t¨ng cêng lùc lîng thanh niªn
xung phong, thµnh lËp çc ®éi thanh niªn xung phong,
çc lùc lîng vÒ chuyªn tr¸ch giao th«ng bæ sung cho
ngµnh giao th«ng vËn t¶i. Çc lùc lîng b¶o ®¶m giao
th«ng vËn t¶i kh«ng chuyªn, bao gåm çc tæ, ®éi øng trùc
vµ kh¾c phôc hËu qu¶ ®¸nh ph¸ cña ®èi ph¬ng, ®îc
triÓn khai réng r·i trªn kh¾p çc ®Þa ph¬ng miÒn B¾c.
Trong vßng 1 th¸ng tuyÓn qu©n gÊp rót, Trung ¬ng
§oµn Thanh niªn Lao ®éng ViÖt Nam ®· tuyÓn h¬n 2 v¹n
thanh niªn xung phong ë 8 tØnh, thµnh phè: VÜnh Phó,
Hµ Néi, H¶i Phßng, H¶i Hng, Th¸i B×nh, Hµ B¾c, Nam
Hµ, Thanh Ho¸ ®Ó t¨ng cêng cho lùc lîng b¶o ®¶m
giao th«ng vËn t¶i trªn çc tuyÕn, çc träng ®iÓm giao
th«ng miÒn B¾c vµ tuyÕn vËn t¶i 559. Riªng Bé Giao
th«ng vËn t¶i, theo QuyÕt ®Þnh sè 1147/Q§TC, ®· thµnh
lËp 5 ®¹i ®éi thanh niªn xung phong gåm 500 ®éi viªn
tham gia chiÕn dÞch gi¶i to¶ hµng ho¸ ë çc "c¶ng c¹n", çc
bÕn s«ng ë nh÷ng vïng träng ®iÓm. T¹i nhiÒu ®Þa ph¬ng
®· h×nh thµnh lùc lîng ®¶m b¶o giao th«ng ba thø qu©n:
d©n qu©n, c«ng binh nh©n d©n vµ lùc lîng chuyªn tr¸ch
vÒ giao th«ng vËn t¶i. Phong trµo toµn d©n tham gia c«ng
t¸c b¶o ®¶m giao th«ng vËn t¶i ®îc ph¸t ®éng réng r·i
hÇu hÕt çc ®Þa ph¬ng trªn miÒn B¾c. Cïng víi çc lùc
lîng vËn t¶i chuyªn nghiÖp, lùc lîng vËn t¶i cña çc
qu©n chñng, binh chñng lµ lùc lîng cã tr×nh ®é kü thuËt
chuyªn m«n, cã ph¬ng tiÖn chuyªn dông vµ cã nguån
vËt t cÇn thiÕt ®Ó kh¾c phôc. §©y lµ lùc lîng nßng cèt,
tËp trung chñ yÕu ë çc tuyÕn ®êng, çc khu vùc, çc ®Þa
bµn träng yÕu. Bªn c¹nh ®ã, çc lùc lîng b¶o ®¶m giao
th«ng vËn t¶i kh«ng chuyªn cña d©n qu©n, tù vÖ ®îc
t¨ng cêng kh¾p çc ®Þa ph¬ng, bao gåm çc tæ, ®éi øng
trùc vµ kh¾c phôc hËu qu¶ ë çc tuyÕn giao th«ng, çc
bÕn vît, çc cÇu nhá. Lùc lîng nµy ®¶m nhËn nhiÖm
vô xö lý kÞp thêi nh÷ng t×nh huèng th«ng thêng b»ng
çc ph¬ng tiÖn vµ vËt t th« s¬ huy ®éng t¹i chç. ViÖc rµ
ph¸ bom m×n cña çc tæ c«ng binh, d©n qu©n, tù vÖ gãp
phÇn kh¬i th«ng nhanh chãng luång l¹ch trªn s«ng vµ
çc trôc ®êng bé. Tæ chøc vµ kÕt hîp chÆt chÏ ho¹t ®éng
cña lùc lîng kh«ng chuyªn réng r·i vµ lùc lîng chuyªn
nghiÖp trªn mÆt trËn giao th«ng vËn t¶i lµ sù vËn dông
s¸ng t¹o vµ ph¸t huy cao ®é nghÖ thuËt chØ ®¹o b¶o ®¶m
giao th«ng vËn t¶i cña chiÕn tranh nh©n d©n ®îc tiÕn
hµnh trong cuéc chèng chiÕn tranh ph¸ ho¹i lÇn thø nhÊt
(1965-1968). Trong chiÕn dÞch leo thang ®¸nh ph¸ lÇn
thø hai cña kh«ng qu©n vµ h¶i qu©n Mü, çc môc tiªu
giao th«ng vËn t¶i träng ®iÓm ë miÒn B¾c ®· bÞ ®¸nh ph¸
¸c liÖt, liªn tôc nhng lùc lîng b¶o ®¶m giao th«ng ®·
kiªn cêng b¸m trô, kÞp thêi kh¾c phôc hËu qu¶, b¶o
®¶m ®îc sù th«ng suèt trªn çc tuyÕn giao th«ng chÝnh
phôc vô tiÒn tuyÕn, phôc vô s¶n xuÊt vµ æn ®Þnh ®êi sèng

nh©n d©n.
Trung ¬ng §¶ng giao cho qu©n ®éi phèi hîp víi Bé
Giao th«ng vËn t¶i b¶o ®¶m çc tuyÕn giao th«ng chñ yÕu
gåm çc tuyÕn vËn chuyÓn tõ L¹ng S¬n vµo tuyÕn hµnh
lang cöa khÈu, ®êng 1A, 1B, çc ®Þa bµn ®Çu mèi giao
th«ng, tham gia chèng chiÕn dÞch phong to¶ çc c¶ng vµ
®êng biÓn, tuyÕn vËn chuyÓn tõ Thanh Ho¸ trë ra; tiÕp
tôc b¶o ®¶m tuyÕn vËn t¶i 559. Trªn çc tuyÕn vËn t¶i
nµy, qu©n ®éi tæ chøc lùc lîng ®¸nh ®Þch, b¶o vÖ giao
th«ng, rµ ph¸ bom m×n, chØ huy bÕn phµ, söa ch÷a çc cÇu
cèng vµ çc ®o¹n ®êng bÞ ®Þch ®¸nh ph¸. Lùc lîng cña
Bé Giao th«ng vËn t¶i chÞu tr¸ch nhiÖm b¶o dìng, söa
ch÷a thêng xuyªn, lµm ®êng vßng tr¸nh, më thªm
ngÇm vît, bÕn phµ, cÇu tr¸nh, cÇu t¹m. T¹i çc cung
®o¹n, çc tuyÕn ®êng, lùc lîng c«ng binh giao th«ng hçn
hîp ®îc tæ chøc thµnh nh÷ng ®¬n vÞ t¹i chç ®Ó chØ huy
giao th«ng vµ øng phã kÞp thêi khi ®èi ph¬ng ®¸nh ph¸.
Ngoµi çc lùc lîng chuyªn tr¸ch vÒ b¶o ®¶m giao th«ng, ë
nh÷ng ®Þa ph¬ng cã çc trôc ®êng bé, ®êng s¾t, ®êng
s«ng ®i ngang qua, nh©n d©n ®· chñ ®éng tÝch cùc tham
gia cã hiÖu qu¶ vµo c«ng t¸c söa ch÷a cÇu ®êng, san lÊp
hè bom, lµm ®êng vßng tr¸nh vµ bÕn vît, ph©n t¸n vµ
vËn chuyÓn hµng ho¸ qua nh÷ng träng ®iÓm ®¸nh ph¸
b»ng tÊt c¶ ph¬ng tiÖn s½n cã, kÓ c¶ nh÷ng ph¬ng tiÖn
th« s¬ nh xe ®¹p, xe cót kÝt, thuyÒn nan, g¸nh gång... ë
çc ®Þa bµn ®Çu mèi giao th«ng, bªn c¹nh lùc lîng b¶o
®¶m giao th«ng cßn cã çc lùc lîng tù vÖ cña ngµnh giao
th«ng ®îc trang bÞ vò khÝ bé binh vµ phßng kh«ng trùc

tiÕp chiÕn ®Êu b¶o vÖ. Ngµnh ®êng s¾t, ngoµi çc lùc
lîng tham gia vËn t¶i, çc lùc lîng ®Çu m¸y, toa xe, bèc
dì, b¶o vÖ, söa ch÷a cÇu, ®êng s¾t... cßn cã çc ®éi th«ng
tin, lùc lîng tù vÖ ®êng s¾t, c«ng an ®êng s¾t. Trong
chiÕn tranh ph¸ ho¹i lÇn thø hai, nhiÒu ®¬n vÞ tù vÖ b¾n
m¸y bay ®îc thµnh lËp ë çc xÝ nghiÖp, çc nhµ ga; sóng
m¸y phßng kh«ng 12,7mm ®îc ®Æt trªn nhiÒu ®oµn tµu
®Ó trùc tiÕp ®¸nh tr¶ m¸y bay Mü trong khi vËn chuyÓn.
Trong chiÕn ®Êu, çc ®éi tù vÖ ®êng s¾t ®· tham gia b¾n
r¬i hµng chôc m¸y bay çc lo¹i, rµ ph¸ hµng ngµn qu¶
bom næ chËm, bom tõ trêng ë çc träng ®iÓm.
§èi phã víi chiÕn dÞch phong to¶ cña Mü, Trung ¬ng
§¶ng, ChÝnh phñ ®· ®Ò ra mét lo¹t biÖn ph¸p khÈn cÊp
nh ®iÒu chØnh khèi lîng hµng nhËp khÈu b»ng ®êng
biÓn vµ ®êng s¾t; më thªm çc c¶ng vµ çc cöa khÈu
nhËp hµng; kÕt hîp çc ph¬ng thøc vËn t¶i ®êng bé,
®êng èng, vËn t¶i ven biÓn vµ ®êng s«ng. Lùc lîng rµ
ph¸ bom m×n ®îc tæ chøc réng kh¾p mµ nßng cèt lµ çc
®¬n vÞ chuyªn m«n cña Bé T lÖnh H¶i qu©n, çc ®¬n vÞ
c«ng binh cña bé ®éi chñ lùc vµ bé ®éi ®Þa ph¬ng, tù vÖ
c¶ng, tù vÖ ngµnh vËn t¶i s«ng biÓn, d©n qu©n çc x· ven
s«ng, biÓn. ViÖn Khoa häc ViÖt Nam, Trêng §¹i häc Kü
thuËt qu©n sù, Trêng §¹i häc B¸ch khoa tham gia
nghiªn cøu nguyªn lý næ cña çc lo¹i bom m×n, t×m çch rµ
ph¸, th¸o gì cã hiÖu qu¶ b»ng çc ph¬ng tiÖn, kÓ c¶
ph¬ng tiÖn th« s¬. Toµn miÒn B¾c ®îc tæ chøc thµnh 9
khu vùc chèng phong to¶ gåm: Qu¶ng Ninh, H¶i Phßng,
Th¸i B×nh, Nam Hµ, Thanh Ho¸, NghÖ An, Hµ TÜnh,

Qu¶ng B×nh, VÜnh Linh, trong ®ã, khu vùc träng ®iÓm lµ
H¶i Phßng - Qu¶ng Ninh.
Cïng víi viÖc h×nh thµnh vµ bæ sung çc lùc lîng b¶o
®¶m giao th«ng, hÖ thèng chØ huy, chØ ®¹o cña ngµnh ®îc
cñng cè, bæ sung tõ tØnh xuèng huyÖn, x·; çc ty giao
th«ng vËn t¶i ®îc t¨ng cêng vÒ çn bé vµ lùc lîng
chuyªn tr¸ch. Trªn çc tuyÕn giao th«ng, ®Æc biÖt nh÷ng
tuyÕn giao th«ng huyÕt m¹ch, c¬ cÊu lùc lîng, hÖ thèng
tæ chøc chØ huy... còng ®îc s¾p xÕp, kiÖn toµn; çc cung
®o¹n, çc khu vùc träng ®iÓm ®îc x¸c ®Þnh râ vµ t¨ng
cêng thªm lùc lîng, ph¬ng tiÖn ®¶m b¶o. §Ó ®¶m b¶o
giao th«ng ®îc th«ng suèt trong t×nh h×nh ®Þch t¨ng
cêng ®¸nh ph¸ víi cêng ®é ngµy cµng quyÕt liÖt, ngµnh
®êng s¾t ph©n chia khu vùc phÝa b¾c thµnh 4 ®o¹n qu¶n
lý (gäi t¾t lµ H1, H2, H3, H4). Nh÷ng ®¬n vÞ phô tr¸ch çc
®o¹n nµy chÞu tr¸ch nhiÖm ®¶m b¶o giao th«ng th«ng
suèt, träng ®iÓm lµ L¹ng S¬n, §ång Má, S«ng Hãa, B¾c
Giang, ThÞ CÇu... §o¹n vµ Ban ®iÒu hoµ giao th«ng vËn t¶i
Trung ¬ng ®Òu cã trô së ®Æt t¹i L¹ng S¬n. Lóc nµy, L¹ng
S¬n trë thµnh c¶ng c¹n, lµ trung t©m tiÕp nhËn hµng viÖn
trî cña çc níc x· héi chñ nghÜa ë miÒn B¾c. Khu vùc
phÝa nam gåm cã 5 ®o¹n qu¶n lý (tõ V1 ®Õn V5), chÞu
tr¸ch nhiÖm chÝnh ë çc khu vùc Vinh - Qu¸n Hµnh, CÇu
Gi¸t, Hoµng Mai, V¨n Trai, Khoa Trêng, Khe Níc
L¹nh, Thanh Hãa, Hµm Rång, §ß LÌn, NghÜa Trang, CÇu
GhÒnh, Ninh B×nh. Khu ®Çu mèi phô tr¸ch chung çc mÆt
vµ trùc tiÕp chØ ®¹o çc nhãm cßn l¹i. Tõ Hµ Néi ®Õn KÐp,
Tæng côc §êng s¾t tæ chøc 3 ®o¹n. Çc tuyÕn phÝa ®«ng,
phÝa t©y vÉn gi÷ nguyªn nh cò.
Tõ th¸ng 5-1972, khi Mü phong táa cöa s«ng, vïng
ven biÓn vµ c¶ng H¶i Phßng, §¶ng, ChÝnh phñ ®· quyÕt
®Þnh "lËt çnh vËn t¶i", biÕn çc ga ®êng s¾t trªn tuyÕn
®êng Hµ Néi - H÷u NghÞ Quan thµnh c¶ng næi. Nh÷ng
c¶ng nµy cã nhiÖm vô tiÕp nhËn toµn bé hµng viÖn trî
vµ hµng nhËp. §©y lµ tuyÕn ®êng chiÕn lîc tËp trung
vËn chuyÓn hµng tõ phÝa b¾c tíi chiÕn trêng. Do vËy,
®Ó b¶o ®¶m vËn chuyÓn tèi ®a, chØ trong mét thêi gian
ng¾n, ngµnh ®êng s¾t ®· x©y dùng xong 5 ga ho¸ vËn
víi ®Çy ®ñ kho chøa, ke, ®êng ga vµ lùc lîng bèc xÕp;
®ã lµ nh÷ng ga: §ång §¨ng, L¹ng S¬n, §ång Má, KÐp,
B¾c Giang.
§êng bé lµ tuyÕn quan träng ®¶m b¶o giao th«ng vËn
t¶i chi viÖn chiÕn trêng. Trong ®iÒu kiÖn ®Þch ®¸nh ph¸
gay g¾t, vËn t¶i ®êng bé thùc sù ®ãng vai trß to lín, hç
trî ®¾c lùc vµ thay thÕ cho çc ph¬ng thøc vËn t¶i kh¸c.
Lóc nµy, m¹ng líi giao th«ng ®êng bé miÒn B¾c më
thªm nhiÒu cöa khÈu, th«ng xe tõ Trung Quèc sang. §ã
thùc sù lµ nh÷ng c¶ng c¹n ®¶m b¶o tiÕp nhËn nguån hµng
nhËp, hµng viÖn trî. Côc VËn t¶i ®êng bé ®· bè trÝ 3 xÝ
nghiÖp 6, 10 vµ 18 gåm 1.000 xe rót hµng ë çc c¶ng c¹n.
XÝ nghiÖp 10 ch¹y ®êng 1B tõ §iÒm He, Tu §ån (L¹ng
S¬n) vÒ Th¸i Nguyªn. XÝ nghiÖp 6 vµ 18 ch¹y ®êng 1A tõ
§ång Má (L¹ng S¬n) vÒ B¾c Giang, Hµ Néi. Tríc ®ßi hái
cña t×nh h×nh vµ nhiÖm vô míi, tõ th¸ng 4 ®Õn th¸ng 10-
1972, Côc VËn t¶i ®êng bé ®· thµnh lËp thªm 4 xÝ nghiÖp
20, 22, 24 vµ 26; mçi xÝ nghiÖp cã 200 ®Õn 300 xe. B¶y xÝ
nghiÖp vËn t¶i cò còng ®îc bæ sung thªm qu©n sè vµ
ph¬ng tiÖn. Çc xÝ nghiÖp vËn t¶i «t« ®Þa ph¬ng còng
®îc t¨ng cêng c¶ vÒ lùc lîng vµ ph¬ng tiÖn. Çc tuyÕn
®êng bé thuéc Khu 4 nh ®êng 15A, 21, 22; ®êng h÷u
nghÞ biªn giíi Léc B×nh, An Ch©u; ®êng 1B ®îc cñng cè,
söa ch÷a vµ r¶i nhùa ®Ó b¶o ®¶m xe ho¹t ®éng víi lu
lîng lín. §êng 72 ®o¹n Nh Xu©n - B·i Chµnh ®îc
khai th«ng, nèi víi ®êng 15. Çc côm vît s«ng CÇu,
s«ng M·, s«ng Lam, s«ng Gianh, s«ng Long §¹i, tõ th¸ng
6-1972, ®îc t¨ng cêng; kÕt hîp c¬ giíi víi th« s¬ chuyÓn
t¶i qua s«ng nªn khèi lîng hµng ho¸ vµ xe «t« vît s«ng
t¨ng lªn kh¸ nhanh. §Õn th¸ng 10-1972, c«ng t¸c chØ huy
giao th«ng vËn t¶i tõng tuyÕn, tõng khu vùc ®îc giao cho
çc binh tr¹m cña qu©n ®éi. Tõ bê b¾c s«ng Gianh trë ra
thuéc Tæng côc HËu cÇn, tõ nam s«ng Gianh trë vµo thuéc
§oµn 559 bé ®éi Trêng S¬n.
Trªn çc tuyÕn miÒn nói çc tØnh T©y B¾c vµ çc
tuyÕn hËu ph¬ng, Côc VËn t¶i ®êng bé cã hai xÝ nghiÖp
4 vµ 26, phèi hîp víi çc xÝ nghiÖp ®Þa ph¬ng cïng víi
çc ®oµn xe cña çc ngµnh, phôc vô s¶n xuÊt vµ ®êi sèng
nh©n d©n; khi cÇn thiÕt ®îc ®iÒu ®éng ®a tiÕp ch©n
hµng vµo Thanh Ho¸. §Ó t¨ng cêng thªm lùc lîng ®¶m
b¶o viÖc vËn chuyÓn khèi lîng hµng nhËp tõ ngoµi vµo,
çc binh tr¹m vËn t¶i qu©n sù ®îc thµnh lËp trªn däc
tuyÕn vËn t¶i phÝa b¾c v¬n ®Õn biªn giíi.
Khi ®Õ quèc Mü nÐm bom trë l¹i vµ phong táa çc cöa
s«ng, c¶ng biÓn miÒn B¾c, L¹ng S¬n trë thµnh c¶ng c¹n
thay thÕ c¶ng H¶i Phßng. Tõ bÕn c¶ng nµy, mét phÇn
hµng nhËp ®îc chuyÓn b»ng ®êng s¾t xuèng B¾c Giang,
sau ®ã ®îc chuyÓn vËn theo ®êng s«ng; mét khèi lîng
hµng nhËp kh¸c tõ B¾c Giang ®îc chuyÓn vËn tíi çc bÕn
Lôc Nam, Trµng, Chò råi chuyÓn tiÕp b»ng ®êng s«ng
Lôc Nam. Nh vËy, hai con s«ng Th¬ng vµ Lôc Nam
thuéc tØnh B¾c Giang trë nªn quan träng ®Æc biÖt cña
ngµnh vËn t¶i ®êng s«ng. Còng v× vËy, Lôc §Çu Giang
trë thµnh mét träng ®iÓm ®¸nh ph¸ cña ®Þch. §©y lµ n¬i
héi tô cña s«ng Lôc Nam, s«ng Th¬ng, s«ng CÇu råi to¶
vÒ s«ng §uèng qua Hµ Néi, qua s«ng Th¸i B×nh, s«ng
Luéc, xu«i xuèng çc tØnh Th¸i B×nh, Nam Hµ, Ninh B×nh,
nèi víi s«ng Lai Vu, s«ng Kinh M«n vÒ H¶i Hng, H¶i
Phßng. Kh¾c phôc sù ®¸nh ph¸ cña m¸y bay Mü, t¹i çc
bÕn Lôc Nam, ¸ L÷, T©n TiÕn (B¾c Giang), lùc lîng vËn
t¶i ®êng s«ng, ®êng bé cña çc ngµnh vËn t¶i Trung
¬ng vµ çc ®Þa ph¬ng ®Èy m¹nh ho¹t ®éng, duy tr× nhÞp
®é vËn chuyÓn chi viÖn chiÕn trêng vµ cung cÊp cho çc
nhu cÇu chiÕn ®Êu, s¶n xuÊt vµ ®êi sèng ë miÒn B¾c.
Th¸ng 5-1972, ChÝnh phñ giao nhiÖm vô cho Bé Giao
th«ng vËn t¶i tiÕp nhËn hµng chë b»ng ®êng s¾t tõ C«n
Minh (Trung Quèc) vÒ ViÖt Nam. Tõ Lµo Cai, hµng ®îc
vËn chuyÓn b»ng ®êng s¾t vµ ®êng s«ng; mét sè ®îc
vËn chuyÓn theo ®êng bé tíi Hµ Giang råi ®Õn Tuyªn
Quang. Hµng ho¸ ®îc ®a qua c¶ng Tuyªn Quang, theo
®êng s«ng vÒ Hµ Néi. Trªn s«ng Thao, Côc §êng s«ng
sö dông tµu tù hµnh 100 tÊn cã søc m¸y 150CV chuyÓn
hµng tõ B¶o Hµ vÒ Yªn B¸i. T¹i vïng ®ång b»ng, çc
ph¬ng thøc vËn t¶i ®îc liªn vËn, kÕt hîp gi÷a ®êng
s¾t, ®êng s«ng vµ ®êng bé ë çc bÕn c¶ng. Ph¬ng thøc
nµy gãp phÇn quan träng ®¶m b¶o m¹ch m¸u giao th«ng
kh«ng bÞ ngõng trÖ tríc sù ®¸nh ph¸, ng¨n chÆn cña m¸y
bay Mü; ®¶m b¶o sù chuyÓn vËn tõ phÝa b¾c vµo çc tØnh
vïng tuyÕn löa Khu 4...
Thñ ®« Hµ Néi lµ trung t©m ®Çu mèi çc tuyÕn
®êng giao th«ng thuû, bé vµ ®êng s¾t miÒn B¾c; lµ n¬i
tËp trung mét lîng lín kho tµng, l¹i n»m trªn ®Þa bµn
phøc t¹p ph¶i vît qua hai con s«ng lín. Cïng víi viÖc
®¶m b¶o s¶n xuÊt, chiÕn ®Êu vµ sinh ho¹t cña gÇn 300
nhµ m¸y cïng hµng chôc v¹n nh©n d©n Thñ ®«, hµng
v¹n ngêi cïng hµng v¹n ph¬ng tiÖn qua l¹i mçi ngµy,
viÖc b¶o ®¶m giao th«ng trong t×nh h×nh ®¸nh ph¸ ¸c
liÖt cña kh«ng qu©n Mü, do vËy, cµng hÕt søc phøc t¹p
vµ khã kh¨n. §Ó b¶o ®¶m giao th«ng th«ng suèt, Trung
¬ng §¶ng chØ thÞ cho Hµ Néi vµ çc ngµnh trung ¬ng:
"Dï trong t×nh h×nh nµo, Hµ Néi còng ph¶i b¶o ®¶m
giao th«ng vËn t¶i. Hµ Néi ph¶i cè g¾ng gi¶i quyÕt cho
kú ®îc nh÷ng yªu cÇu vÒ giao th«ng vËn t¶i cña ®Þa
ph¬ng; b»ng mäi çch, kÓ c¶ tæ chøc ®a ngêi vµo
NghÖ TÜnh khai th¸c gç ®ãng thuyÒn, ®a ngêi khai
th¸c luång lµm thuyÒn nan ë nh÷ng n¬i cã luång råi vËn
chuyÓn vÒ dïng. Çc ngµnh ë Trung ¬ng cÇn cè g¾ng
gióp Hµ Néi vÒ vËt t kü thuËt, nhng Hµ Néi cÇn tù
lùc gi¶i quyÕt lµ chÝnh".
Thùc hiÖn chØ thÞ cña Trung ¬ng §¶ng, quyÕt t©m
b¶o ®¶m giao th«ng an toµn, th«ng suèt, liªn tôc, Thµnh
uû vµ ñy ban hµnh chÝnh thµnh phè ®· ®Ò ra nhiÒu chñ

tr¬ng, biÖn ph¸p chñ ®éng ®èi phã víi ®Þch, b¶o vÖ giao
th«ng, gi¶i quyÕt kÞp thêi hËu qu¶ ®Þch ®¸nh ph¸. Lóc
nµy, lùc lîng c«ng t¸c trong ngµnh giao th«ng vËn t¶i
®îc t¨ng cêng, sè c«ng nh©n, viªn chøc cña ngµnh lªn
tíi 1 v¹n ngêi vµ ®îc biªn chÕ thµnh çc ®¹i ®éi. ChØ
trong mét thêi gian ng¾n, ngµnh giao th«ng vËn t¶i Hµ
Néi cïng nh©n d©n thµnh phè ®· x©y dùng xong hÖ thèng
®êng vßng, ®êng tr¸nh, çc bÕn phµ, cÇu phao phô, b¶o
®¶m vît s«ng thay thÕ cÇu bÞ oanh t¹c. Do chuÈn bÞ tèt
nªn khi ®èi ph¬ng ®¸nh háng cÇu §uèng, cÇu Long Biªn,
ngµnh giao th«ng vËn t¶i thµnh phè vµ nh©n d©n çc vïng
§«ng Anh, Yªn Viªn, Gia L©m, b»ng tÊt c¶ çc ph¬ng
tiÖn, kÓ c¶ nh÷ng ph¬ng tiÖn th« s¬, vÉn b¶o ®¶m giao
th«ng th«ng suèt. Çc bÕn phµ, cÇu phao ®îc huy ®éng
b¶o ®¶m 3 ®Õn 4 ngµn lît xe vµ 4 ®Õn 6 v¹n lît ngêi
qua s«ng mçi ngµy. Díi bom ®¹n ®¸nh ph¸ g¾t gao cña
kÎ thï, çc lùc lîng b¶o ®¶m giao th«ng vÉn trô b¸m
®êng, b¸m cÇu, phµ, bÕn vµ ®· ®µo ®¾p hµng triÖu mÐt
khèi ®Êt ®¸, vËn chuyÓn hµng v¹n tÊn nguyªn liÖu,
nhanh chãng kh¾c phôc hËu qu¶. Çc lùc lîng c«ng
binh, d©n qu©n, tù vÖ rµ ph¸ hµng ngµn qu¶ bom næ
chËm, bom tõ trêng, b¶o ®¶m kÞp thêi vËn chuyÓn c¶
trªn bé, trªn s«ng. Hµ Néi lµ n¬i cã nhiÒu ch©n hµng, kho
hµng nh Tæng kho §øc Giang, khu vùc ga Yªn Viªn,
§«ng Anh, V¨n §iÓn, c¶ng s«ng Hång, VÜnh Tuy... Ngoµi
viÖc tËp trung gi¶i to¶ nhanh hµng ho¸, gi¶m bít tr÷
lîng cña çc kho vµ øng cøu khi bÞ ®Þch ®¸nh ph¸,
ngµnh vËn t¶i thµnh phè cßn chë hµng chôc ngµn tÊn
l¬ng thùc, hµng quèc phßng tíi Khu 4 phôc vô tiÒn
tuyÕn; s¬ t¸n nh©n d©n ra khái khu vùc néi thµnh, tham
gia ®¶m b¶o giao th«ng vµ chuyÓn t¶i qua Thñ ®«. Tõ
cuèi th¸ng 5-1972, ngµnh giao th«ng vËn t¶i Hµ Néi ®¶m
nhËn vËn chuyÓn b»ng «t« mét khèi lîng lín l¬ng thùc
tõ §ång §¨ng vÒ Hµ Néi. TuyÕn ®êng s«ng qua c¶ng Hµ
Néi lu«n duy tr× lùc lîng bèc xÕp thñ c«ng ®ñ søc bèc
xÕp h¬n 2.000 tÊn/ngµy. Ngoµi ra, ngµnh giao th«ng vËn
t¶i Thñ ®« cßn nhËn chuyªn chë th, b¸o, c«ng v¨n, bu
chÝnh tõ Hµ Néi ®i çc tØnh.
H¶i Phßng lµ thµnh phè c¶ng lín, cã tÇm quan träng
chiÕn lîc. §©y lµ ®Þa bµn cã hÖ thèng giao th«ng thuû -
bé, cã c¶ng biÓn lín lµ ®Çu mèi tiÕp nhËn viÖn trî quèc tÕ,
lµ mét trong nh÷ng c¨n cø xuÊt ph¸t cña tuyÕn vËn t¶i
c¶ ®êng bé vµ ®êng biÓn ®Ó chi viÖn cho chiÕn trêng.
Bëi vËy, H¶i Phßng lµ môc tiªu chÝnh trong ©m mu
®¸nh ph¸ b»ng kh«ng qu©n vµ phong to¶ miÒn B¾c cña
®Õ quèc Mü. Mü thùc hiÖn phong to¶ thµnh phè ngay tõ
®Çu víi sè lîng bom m×n lín, b»ng çc biÖn ph¸p triÖt
®Ó. NhËn râ vÞ trÝ vµ tr¸ch nhiÖm cña thµnh phè trong
cuéc chiÕn ®Êu cña c¶ níc, trong nhiÖm vô b¶o ®¶m giao
th«ng vËn t¶i, Thµnh uû H¶i Phßng x¸c ®Þnh: Giao th«ng
vËn t¶i lµ c«ng t¸c träng t©m sè mét cña toµn ®¶ng bé,
cña qu©n vµ d©n thµnh phè; dï khã kh¨n ¸c liÖt ®Õn ®©u
còng c¬ng quyÕt gi÷ v÷ng m¹ch m¸u giao th«ng vËn t¶i,
b¶o ®¶m kÞp thêi vµ ®Çy ®ñ nh÷ng nhu cÇu vËt chÊt ngµy
cµng lín cña chiÕn trêng, cña c«ng cuéc chiÕn ®Êu, s¶n
xuÊt, ë hËu ph¬ng.
Thùc hiÖn nhiÖm vô cña Trung ¬ng §¶ng, cña Qu©n

khu uû vµ Bé T lÖnh Qu©n khu T¶ ng¹n, Thµnh uû vµ ñy
ban hµnh chÝnh thµnh phè H¶i Phßng ®· kiªn quyÕt tËp
trung lùc lîng, ph¬ng tiÖn, thùc hiÖn nh÷ng biÖn ph¸p
tÝch cùc vµ s¸ng t¹o nh»m rµ ph¸ bom, m×n, kh¬i th«ng
luång l¹ch; tæ chøc chuyÓn t¶i ngoµi biÓn, t×m luång vËn
t¶i míi ë ven biÓn vµ trªn çc s«ng néi ®Þa; triÖt ®Ó khai
th¸c çc tuyÕn vËn t¶i ®êng bé, ®êng s¾t, nhng vËn t¶i
®êng thuû ®îc x¸c ®Þnh lµ ph¬ng thøc chñ yÕu ®Ó gi÷
v÷ng m¹ch m¸u giao th«ng. QuyÕt t©m cña qu©n vµ d©n
H¶i Phßng lµ trong bÊt kú t×nh huèng nµo, dï ph¶i hy
sinh tæn thÊt ®Õn ®©u còng kh«ng ®Ó ®êng bé bÞ t¾c qu¸
24 giê, ®êng thuû t¾c qu¸ 36 giê. Ngay trong nh÷ng ngµy
®Çu th¸ng 5-1972, Tæng côc §êng biÓn vµ c¶ng H¶i
Phßng ®· phèi hîp kh¶o s¸t tuyÕn vËn t¶i ven biÓn H¶i
Phßng - Qu¶ng Ninh - B¾c H¶i (Trung Quèc) nh»m chuÈn
bÞ luång thay thÕ phßng khi luång vµo cöa Nam TriÖu bÞ
phong to¶. Tõ sau ngµy 9-5, çn bé, c«ng nh©n c¶ng H¶i
Phßng khÈn tr¬ng x©y dùng kho, tr¹m trung chuyÓn trªn
mét sè ®¶o ë VÞnh H¹ Long vµ quÇn ®¶o C« T«. Çc ®éi bèc
xÕp hµng ho¸ vµ b¶o ®¶m giao th«ng cña c¶ng bè trÝ lùc
lîng tõ phao sè 0 vµo ®Õn c¶ng VËt Çch nay më réng
®Õn ph©n c¶ng L¹ng S¬n vµ 21 bÕn b·i míi. Trªn thùc tÕ,
®· cã h¬n 1.000 c«ng nh©n ®îc ®iÒu ®éng ®Õn hai ph©n
c¶ng míi thµnh lËp lµ L¹ng S¬n vµ Qu¶ng Ninh. §éi c«ng
binh c¶ng ®îc t¨ng qu©n sè lªn ®Õn 180 ngêi, cïng víi
®éi c«ng binh cña h¶i qu©n vµ çc ®éi c«ng binh nh©n d©n
cña mét sè x·, h×nh thµnh lùc lîng lµm nhiÖm vô rµ ph¸
bom m×n. Lùc lîng vò trang çc ®Þa ph¬ng cïng víi lùc
lîng cña ngµnh giao th«ng vËn t¶i, Ty B¶o ®¶m hµng h¶i,
d©n qu©n, tù vÖ ven biÓn tæ chøc l¹i çc tæ quan s¸t, çc
®iÓm quan s¸t, ®¶m b¶o viÖc theo dâi, ®¸nh dÊu vÞ trÝ çc
b·i thuû l«i, bom m×n næ chËm ë çc cöa s«ng, vïng ven
biÓn ®Ó kÞp thêi rµ ph¸.
Ngay tõ nh÷ng th¸ng ®Çu ®¸nh ph¸, m¸y bay Mü tËp
trung vµo toµn bé hÖ thèng giao th«ng vËn t¶i trªn miÒn
B¾c. NhiÒu ®Þa ®iÓm chuyÓn hµng ho¸, kho tµng, bÕn b·i;
çc bÕn ¸ L÷, T©n TiÕn (B¾c Giang), çc c¶ng Nam §Þnh,
Hµ Néi, ViÖt Tr×, bÞ bom Mü oanh t¹c d÷ déi. Lôc §Çu
Giang, s«ng §uèng, s«ng Hång còng bÞ ®Þch phong to¶
b»ng çc lo¹i bom tõ trêng míi (MK42, MOD1, MOD2)
cã ®é næ nh¹y vµ søc c«ng ph¸ lín. Trªn tuyÕn vËn t¶i vµo
Nam, ®èi ph¬ng tËp trung ®¸nh ph¸ vµo çc träng ®iÓm
giao th«ng ®êng s¾t vµ ®êng bé. Tõ th¸ng 6-1972, m¸y
bay B52 thêng xuyªn nÐm bom víi quy m« vµ cêng ®é
lín, tËp trung nhÊt vµo khu vùc Qu¶ng B×nh, Hµ TÜnh,
NghÖ An. H¶i qu©n Mü t¨ng cêng ®¸nh ph¸ vµo çc
vïng ven biÓn vµ ph¸o kÝch lªn b¾c vÜ tuyÕn 20. Çc ®ît
®¸nh ph¸ cña kh«ng qu©n, h¶i qu©n Mü kÐo dµi tõ 5 ®Õn
7 ngµy; gi÷a ®ît, chóng cho nh÷ng tèp nhá tõ 2 ®Õn 4 lÇn
chiÕc ®¸nh ph¸ thêng xuyªn, liªn tôc. ViÖc kh¾c phôc
hËu qu¶ ®¸nh ph¸ cña qu©n vµ d©n ta gÆp nhiÒu khã
kh¨n, c«ng t¸c ®¶m b¶o giao th«ng, c«ng t¸c phßng tr¸nh,
c«ng t¸c duy tr× vµ gi÷ v÷ng ®êi sèng, s¶n xuÊt ®øng tríc
nh÷ng th¸ch thøc to lín. Víi quyÕt t©m b¶o ®¶m giao
th«ng th«ng suèt, ®a hµng kÞp thêi tíi tiÒn tuyÕn lín, lùc
lîng giao th«ng vËn t¶i trªn toµn miÒn B¾c kh¾c phôc
mu«n vµn hy sinh, gian khæ, b»ng nhiÒu biÖn ph¸p, h×nh
thøc vµ ph¬ng thøc s¸ng t¹o vµ hiÖu qu¶, ®· lµm thÊt
b¹i çc ho¹t ®éng ®¸nh ph¸, phong to¶, bao v©y, ng¨n
chÆn cña kh«ng qu©n, h¶i qu©n Mü, gi÷ v÷ng m¹ch m¸u
giao th«ng, ®¸p øng kÞp thêi nhu cÇu cho tiÒn tuyÕn vµ
cho s¶n xuÊt chiÕn ®Êu ë miÒn B¾c. Çc ®éi rµ ph¸ bom
m×n cña çc ®Þa ph¬ng lµm viÖc suèt ngµy ®ªm, kh¬i
luång, th«ng tuyÕn, më lèi an toµn cho thuyÒn vµ xe qua
l¹i. Hµng chôc v¹n lao ®éng mµ nßng cèt lµ çc lùc lîng
øng cøu giao th«ng cña d©n qu©n, tù vÖ, çc lùc lîng xe
m¸y chuyªn m«n cña çc ty giao th«ng, vît qua sù ®¸nh
ph¸ g¾t gao, lu«n cã mÆt vµ trô b¸m trªn mäi nÎo ®êng,
nhÊt lµ ë çc träng ®iÓm, ®Ó ®¶m b¶o giao th«ng th«ng
suèt, b¶o ®¶m cho nh÷ng ®oµn xe vËn t¶i ®i vÒ. Çc bÕn
phµ ®îc ghÐp thªm phµ phô, çc cÇu ®êng s¾t x©y dùng
nh÷ng cÇu ch×m trô vµ ®Çm dÉn ®Æt ch×m díi níc.
NhiÒu tuyÕn ®êng xÕ, ®êng tr¸nh ®îc më thªm; çc
tuyÕn ®êng liªn h¬ng ®îc duy tr×, cñng cè, ®¶m b¶o
cho ph¬ng tiÖn th« s¬ ®ªm ngµy vËn chuyÓn mét khèi
lîng hµng vît qua çc träng ®iÓm.
T¹i c¶ng biÓn H¶i Phßng, çc ®¬n vÞ c«ng binh cña h¶i
qu©n vµ Bé Giao th«ng vËn t¶i, Côc §êng biÓn, Côc C¬
khÝ Bé Giao th«ng vËn t¶i gÊp rót nghiªn cøu cÊu t¹o, tÝnh
n¨ng çc lo¹i thuû l«i míi cña ®Þch ®Ó chÕ t¹o vò khÝ vµ
m¸y ph¸ bom m×n, thuû l«i. Gi÷a th¸ng 7-1972, thiÕt bÞ rµ
ph¸ thuû l«i míi mang tªn §B72 ®îc s¶n xuÊt. §ång
thêi, çc ph¬ng tiÖn rµ ph¸ míi nh m¸y phãng tõ U80,
xuång phãng tõ 311, t¨ngkÝt phãng tõ... còng kÞp thêi ®îc
thiÕt kÕ, s¶n xuÊt ®Ó ®a vµo sö dông. Phèi hîp víi çc lùc
lîng h¶i qu©n, c«ng binh, c«ng an vò trang, vËn t¶i
®êng s«ng vµ nh©n d©n çc ®Þa ph¬ng ven s«ng, biÓn,
ngµnh ®êng biÓn thiÕt lËp 129 tr¹m quan s¸t thuû l«i
cïng 213 tr¹m quan s¸t cña lùc lîng d©n qu©n, tù vÖ,
hiÖp ®ång ph¸t hiÖn, ®¸nh dÊu vµo b¶n ®å ®Ó tiÕn hµnh
ph¸ huû.
Trªn tuyÕn H¶i Phßng - §«ng B¾c dµi 400km, nh©n
viªn çc tr¹m quan s¸t thuû l«i kiªn tr× b¸m trô, quan
s¸t, ®¸nh dÊu, th«ng b¸o vµ híng dÉn cho çc tµu
thuyÒn vËn t¶i ®i l¹i trªn tuyÕn tr¸nh. Tõ th¸ng 7-1972,
cuéc chiÕn chèng phong to¶ ®îc triÓn khai réng kh¾p
trªn kh¾p çc vïng biÓn miÒn B¾c. Lùc lîng rµ ph¸ cña
ngµnh ®êng biÓn phèi hîp chÆt chÏ víi çc lùc lîng
h¶i qu©n, lùc lîng cña çc qu©n khu, çc tØnh, thµnh
phè ven biÓn thùc hiÖn nhiÖm vô rµ quÐt thuû l«i b»ng
nh÷ng ph¬ng tiÖn vµ khÝ tµi míi ®îc trang bÞ. Trªn
luång §«ng B¾c, khi ChÝnh phñ Céng hoµ nh©n d©n
Trung Hoa viÖn trî thªm cho ta 50 tµu VS, 8 xµ lan,
4 tµu kÐo biÓn, çn bé vµ thuû thñ cña ta ®· tiÕp nhËn
vµ nhanh chãng ®a vµo sö dông. Nhê vËy, khèi lîng
hµng nhËp tõ Trung Quèc vÒ H¶i Phßng ngµy mét t¨ng.
Ngµy 11-6-1972, Bé Giao th«ng vËn t¶i chØ thÞ cho
Côc §êng biÓn vµ c¶ng H¶i Phßng tæ chøc lùc lîng bèc
xÕp hµng ho¸ ë c¶ hai ph©n c¶ng: ph©n c¶ng L¹ng S¬n vµ
ph©n c¶ng ven biÓn tõ H¶i Phßng ®Õn Mãng Çi. Thùc
hiÖn chØ thÞ ®ã, c¶ng H¶i Phßng chØ ®Ó l¹i 400 c«ng nh©n,
®a 220 c«ng nh©n ®i lµm nhiÖm vô bèc xÕp ë çc bÕn s¬
t¸n n»m r¶i r¸c ë khu vùc Qu¶ng Ninh. GÇn 800 ngêi
gÊp rót lªn L¹ng S¬n bèc xÕp hµng qu¸ c¶nh. §ît bèc dì
®Çu tiªn t¹i c¶ng L¹ng S¬n ®¹t møc 660.000 tÊn; t¹i çc
c¶ng tuyÕn §«ng B¾c bèc ®îc 504.000 tÊn. C¶ng H¶i
Phßng huy ®éng mäi lùc lîng vµ ph¬ng tiÖn rót nhanh
hµng tån ®äng trong kho b·i vµ trªn 26 tµu níc ngoµi
víi khèi lîng tæng céng 90.000 tÊn. §ång thêi, ®Ó tiÕp
cËn víi çc tµu níc ngoµi bèc xÕp hµng ho¸ ë ngoµi kh¬i,
lùc lîng bèc dì, vËn chuyÓn ®· gÊp rót cñng cè çc bÕn
bèc xÕp d· chiÕn A1, A3 ë çc ®¶o vµ çc bÕn H1, H2, H3.
Çc hang ®¸ trªn çc ®¶o B·i Chiªu, VÜnh Thùc ®îc söa
ch÷a, c¶i t¹o thµnh n¬i tró Èn vµ tËp kÕt hµng. ë çc
luång ra vµo c¶ng BÕn Thuû, do kh«ng cã c¶ng níc s©u,
®Þch l¹i ®¸nh ph¸ hÕt søc ¸c liÖt, tµu vËn t¶i cña ngµnh
®êng biÓn vËn chuyÓn hµng tõ Qu¶ng Ninh - H¶i Phßng
kh«ng vµo ®îc. Tríc khã kh¨n ®ã, çc thuû thñ, thuyÒn
viªn Trung Quèc ®· nhiÖt t×nh gióp ®ì, chuyÓn hµng vµo
khu vùc Hßn Ng. Tõ Hßn Ng, lùc lîng bèc xÕp chuyÓn
tiÕp hµng vµo bê. Vïng biÓn quanh ®¶o Hßn Ng vµ khu
vùc cöa Héi còng nh khu vùc bê biÓn phÝa b¾c cöa Héi
trë thµnh môc tiªu ®¸nh ph¸ ¸c liÖt cña kh«ng qu©n, h¶i
qu©n Mü. ViÖc vËn chuyÓn hµng tõ ®¶o vµo bê v× thÕ trë
nªn rÊt khã kh¨n. Lóc ®Çu, hµng ®îc chuyÓn b»ng can«,
xµ lan, thuyÒn m¸y. ThÕ nhng, tríc sù ®¸nh ph¸ d÷
déi cña ®Þch, ph¬ng thøc vµ ph¬ng tiÖn nµy trë nªn
kh«ng hiÖu qu¶ vµ bÞ thiÖt h¹i nÆng nÒ. Tríc thùc tÕ ®ã,
ta chuyÓn sang dïng bÌ m¶ng nhá víi ngêi b¬i lµm søc
®Èy, kÕt hîp dïng d©y kÐo hµng tõ ®¶o vµo bê. Dï vËy,
m¸y bay Mü vÉn b¸m theo ®¸nh r¸o riÕt. Kh«ng chÞu bã
tay, çc ®ång chÝ l·nh ®¹o vµ c«ng nh©n c¶ng BÕn Thuû,
®îc çc thuû thñ Trung Quèc ñng hé, h¹ quyÕt t©m thùc
hiÖn ph¬ng ¸n bèc xÕp b»ng çch bäc hµng vµo tói
nil«ng d¸n kÝn, lîi dông con níc thuû triÒu h»ng ngµy
th¶ tr«i çc tói g¹o tõ tµu Hång Kú vµo bê. T¹i bê, ta tæ
chøc lùc lîng ®ãn nhÆt, thu gom hµng vµ tæ chøc chuyÓn
vµo n¬i tËp kÕt. §¶ng bé vµ nh©n d©n çc x· vïng biÓn
quanh cöa Héi, cïng çc çn bé chiÕn sÜ ®¶o Hßn Ng,
®Æc biÖt lµ çc x· Nghi H¬ng, Nghi H¶i, Nghi Hoa, Nghi
Thuû, Nghi Héi, Nghi T©n, Nghi ThiÕt (huyÖn Nghi Léc)
vµ çc x· Xu©n Trêng, Xu©n H¶i, Xu©n D©n (huyÖn
Nghi Xu©n) kh«ng nÒ nguy hiÓm do m¸y bay, tµu chiÕn
víi ®ñ lo¹i bom ®¹n cña Mü ngµy ®ªm ®¸nh ph¸, dòng
c¶m chuyÓn hµng tõ ngoµi vµo bê, ch¾t chiu tõng tói g¹o,
tõng kiÖn hµng... Nhê vËy, trong ®iÒu kiÖn ®Çy khã kh¨n,
gian khæ, hiÓm nguy, c¶ng BÕn Thuû ®· thùc hiÖn th¾ng
lîi nhiÖm vô tiÕp nhËn vËn chuyÓn hµng ho¸, gi¶i phãng
12 tµu víi nhiÒu tÊn hµng.
¸p dông ph¬ng thøc th¶ tr«i hµng cña çc c¶ng biÓn
NghÖ An, Hµ TÜnh, t¹i c¶ng Gianh, tuy ®Þa thÕ kh«ng
thuËn lîi, nhng 3 tµu Hång Kú víi 5.790 tÊn hµng ho¸ ®·
®îc ®a vµo c¶ng.
Thêi gian nµy, Côc X¨ng dÇu khÈn tr¬ng x©y dùng
çc tuyÕn ®êng èng T72 tõ §ång §¨ng ®Õn Hµ Néi vµ
tuyÕn ®êng èng 72b tõ Mãng Çi ®Õn B·i Ch¸y. C¶ hai
tuyÕn nµy nèi th«ng víi tuyÕn èng quèc gia B12, t¨ng
thªm lîng x¨ng dÇu cung cÊp cho nhu cÇu cña cuéc chiÕn
®Êu ë chiÕn trêng miÒn Nam vµ s¶n xuÊt, chiÕn ®Êu trªn
miÒn B¾c.
TuyÕn vËn t¶i 559 tiÕp tôc ®îc t¨ng cêng vÒ ngêi,
trang bÞ, vò khÝ. Mïa kh« n¨m 1971-1972, bé ®éi §oµn
559 cïng lùc lîng thanh niªn xung phong, d©n c«ng ho¶
tuyÕn dån søc më thªm çc tuyÕn ®êng v¬n s©u xuèng
çc mÆt trËn. Phôc vô cho cuéc tiÕn c«ng chiÕn lîc 1972,
Bé T lÖnh §oµn 559 tËp trung trªn 40 tiÓu ®oµn xe
chuyÓn hµng ra mÆt trËn suèt ngµy ®ªm. §Çu th¸ng 5-
1972, b¶y tiÓu ®oµn xe ®a hµng tõ cöa khÈu th¼ng vµo
chiÕn trêng Nam Bé vµ T©y Nguyªn víi mét lîng hµng
b»ng 6 th¸ng vËn chuyÓn tríc ®ã. 11 tiÓu ®oµn ph¸o kÞp
thêi c¬ ®éng vµo thùc hiÖn nhiÖm vô b¶o vÖ çc trôc
®êng kÝn, b¶o vÖ ®éi h×nh xe vît s«ng vµ b¶o vÖ vËn
chuyÓn ë c¶ çc ®o¹n ®êng trèng. Thêi gian nµy, bé ®éi
gÊp rót x©y dùng thªm trôc ®êng kÝn dµi 800 km tõ Na
T«ng (tØnh Kh¨m Muén) ®Õn Tµ XÎng (tØnh At«p¬). Trôc
®êng nµy luån díi t¸n c©y rõng, ®¶m b¶o cho ®oµn xe
vËn t¶i cì trung ®oµn ch¹y ban ngµy, tr¸nh sù lïng sôc
cña m¸y bay AC 130 cña Mü. §©y lµ tuyÕn ®êng vËn
chuyÓn víi ®éi h×nh lín, ®i th¼ng, xo¸ cung tr¹m, rót
ng¾n thêi gian giao hµng, giao qu©n cho çc chiÕn trêng.
Lùc lîng c«ng binh ®îc huy ®éng hÇu hÕt vµo c«ng viÖc
r¶i ®¸ trªn tuyÕn ®êng kÝn ®Ó tranh thñ ch¹y lÊn mïa.
Bé Tæng tham mu vµ Tæng côc HËu cÇn kÞp thêi bæ sung
cho tuyÕn 559 h¬n 2.000 xe vËn t¶i míi, ®a sè ®Çu xe
ho¹t ®éng trªn tuyÕn chiÕn lîc mïa kh« 1971-1972 lªn
8.000 xe. §Çu th¸ng 5-1972, Qu©n uû Trung ¬ng giao

nhiÖm vô cho Bé T lÖnh Trêng S¬n ®¶m nhiÖm viÖc chi
viÖn trùc tiÕp cho mÆt trËn ®êng sè 9 - b¾c Qu¶ng TrÞ.
ChÊp hµnh chØ thÞ ®ã, ®îc çc lùc lîng vËn t¶i cña
Tæng côc HËu cÇn ®¶m b¶o ch©n hµng, Binh tr¹m 12 vµ
Bé T lÖnh khu vùc 473 ®· vËn chuyÓn, b¶o ®¶m cho mÆt
trËn ®êng sè 9 - b¾c Qu¶ng TrÞ h¬n 8.200 tÊn, chiÕn
trêng TrÞ - Thiªn 3.700 tÊn vËt chÊt, t¹o c¬ së cho bé ®éi
tiÕp tôc tiÕn c«ng gi÷ v÷ng vïng gi¶i phãng Qu¶ng TrÞ.
Thùc hiÖn nhiÖm vô do Tæng Tham mu trëng giao, ®Ó
®a çc ®¬n vÞ ph¸o 130 mm, xe t¨ng vµ ph¸o cao x¹ vµo
Khu 5 chiÕn ®Êu chia löa víi mÆt trËn Qu¶ng TrÞ, Bé T
lÖnh bé ®éi Trêng S¬n ®iÒu Trung ®oµn 10 c«ng binh më
gÊp tuyÕn ®êng tõ Kh©m §øc ®Õn Phíc S¬n. Cuèi
th¸ng 6, tríc viÖc ®Þch më cuéc ph¶n kÝch t¸i chiÕm thÞ
x· Qu¶ng TrÞ, nhiÖm vô chiÕn ®Êu b¶o vÖ vïng gi¶i phãng
®Æt ra cho qu©n vµ d©n ta nh÷ng yªu cÇu rÊt lín. Bé
ChÝnh trÞ, Qu©n uû Trung ¬ng, Héi ®ång ChÝnh phñ tËp
trung trÝ lùc chØ ®¹o, th¸o gì khã kh¨n, b¶o ®¶m nhÞp ®é
chi viÖn khÈn cÊp cho chiÕn trêng. Héi ®ång ChÝnh phñ
quyÕt ®Þnh qu©n sù ho¸ toµn bé hÖ thèng giao th«ng vËn
t¶i tõ nam Hµ TÜnh vµo VÜnh Linh; giao cho Bé T lÖnh
Trêng S¬n thèng nhÊt chØ huy giao th«ng vËn t¶i tõ b¾c
s«ng Gianh vµo ®Õn tËn hËu ph¬ng chiÕn dÞch ®êng sè
9 - b¾c Qu¶ng TrÞ; quyÕt ®Þnh thµnh lËp Ban ChØ huy giao
th«ng vËn t¶i thèng nhÊt gåm çc ®ång chÝ ®¹i diÖn l·nh
®¹o §¶ng bé, chÝnh quyÒn tØnh Qu¶ng B×nh vµ ®¹i diÖn
§¶ng uû Bé T lÖnh khu vùc 571. Ban ChØ huy thèng nhÊt
cã nhiÖm vô huy ®éng søc ngêi, søc cña, quyÕt th¾ng

®Þch trªn mÆt trËn giao th«ng, b»ng mäi gi¸ ®¶m b¶o vËn
chuyÓn vò khÝ vµ hµng ho¸ vµo tuyÕn chiÕn lîc. Bé T
lÖnh bé ®éi Trêng S¬n cÊp tèc ®iÒu chØnh thÕ trËn, giao
cho Bé T lÖnh khu vùc hËu cø 571 nhiÖm vô chØ huy hiÖp
®ång chiÕn ®Êu, vËn t¶i chiÕn dÞch, t¹o nguån hµng cho
tuyÕn chiÕn lîc. NhiÖm vô tríc m¾t lóc nµy lµ tËp trung
gi¶i to¶ hai träng ®iÓm phµ Gianh vµ phµ Long §¹i. Bé T
lÖnh khu vùc ®· huy ®éng hai trung ®oµn c«ng binh më
®êng vßng, ®êng tr¸nh ë çc ®iÓm n»m trªn khu vùc
®êng 15 vµ ®êng sè 1. Çc ®¬n vÞ cao x¹ cña Qu©n
chñng Phßng kh«ng - Kh«ng qu©n vµ Qu©n khu 4 phèi
thuéc ®· dòng c¶m, kiªn cêng ®¸nh ®Þch, b¶o vÖ hËu
ph¬ng chiÕn dÞch. §oµn còng quyÕt ®Þnh gi¶i thÓ Binh
tr¹m 17, t¨ng cêng Binh tr¹m 16; thµnh lËp Trung ®oµn
«t« 17 lµm nhiÖm vô vËn chuyÓn tõ nam s«ng Gianh trë
vµo. Binh tr¹m 15 lóc nµy tõ trong tuyÕn ®îc ®iÒu ra
®øng ch©n t¹i Thanh L¹ng, chuÈn bÞ më híng vËn
chuyÓn theo ®êng 12 xuèng ®êng 9. Çc hîp t¸c x· vËn
t¶i, hîp t¸c x· ®¸nh ç cña huyÖn LÖ Thuû, huyÖn Qu¶ng
Ninh, huyÖn Bè Tr¹ch, huyÖn Qu¶ng Tr¹ch (Qu¶ng
B×nh) ®îc tæ chøc thµnh çc tiÓu ®oµn vËn t¶i ®êng
s«ng, ho¹t ®éng trªn çc dßng KiÕn Giang, Gianh, Long
§¹i, Son; lËp ch©n hµng cho hai binh tr¹m cöa khÈu
®êng 16 vµ ®êng 20. Bé Giao th«ng vËn t¶i phèi thuéc
cho tuyÕn 559 §oµn VËn t¶i 8 gåm h¬n 200 «t« vµ ®éi xe
cña C«ng ty vËn t¶i Qu¶ng B×nh. Côc VËn t¶i Tæng côc
HËu cÇn ®iÒu çc ®éi can« cña §oµn Hång Hµ, trong ®ã cã
§¹i ®éi 7 can« phãng tõ tíi lµm nhiÖm vô më luång vËn

chuyÓn ®Õn Mai X¸ (b¾c Cöa ViÖt)... Víi nh÷ng nç lùc trªn
®©y, trong chiÕn dÞch vËn chuyÓn mïa kh«, tæng khèi
lîng hµng hãa giao cho çc chiÕn trêng vµ b¶o ®¶m
hµnh qu©n ®¹t 64.785 tÊn, trong ®ã giao cho miÒn §«ng
Nam Bé 5.150 tÊn, T©y Nguyªn 11.707 tÊn, TrÞ - Thiªn
7.391 tÊn, ®êng 9 - b¾c Qu¶ng TrÞ 20.791 tÊn, Trung - H¹
Lµo 5.282 tÊn vµ cho hµnh qu©n 11.120 tÊn. Ngoµi ra,
trªn çc híng, ta t¹o ®îc ch©n hµng dù tr÷ 9.000 tÊn
vµ vËn chuyÓn ®¶m b¶o cho néi bé kho¶ng 80.000 tÊn,
bao gåm thiÕt bÞ vËt t «t«, xe m¸y, x¨ng dÇu, ®êng èng,
vò khÝ, ®¹n, thuèc qu©n y vµ hµng ho¸ phôc vô ®êi sèng,
sinh ho¹t cña bé ®éi, thanh niªn xung phong.
Song song víi viÖc thùc hiÖn nhiÖm vô vËn chuyÓn
chiÕn lîc, §oµn 559 ®· khai th¸c hµng t¹i chç ë khu
vùc ®«ng b¾c Campuchia ®îc 15.483 tÊn; x©y dùng
®êng èng kÐo dµi tíi B¹c, nhËp ®îc 25.692 tÊn x¨ng;
më 2.258km ®êng kÝn - trong ®ã cã 140km ë cöa khÈu
®îc r¶i ®¸; më thªm 676km ®êng hë vµ kh«i phôc
7.500km ®êng cò víi kho¶ng 5.560.172m3 ®Êt ®¸, t¹o
®îc thÕ trËn vËn chuyÓn míi vµ do vËy, t¨ng cêng
n¨ng lùc ®¶m b¶o giao th«ng trªn tuyÕn. Bªn c¹nh lùc
lîng vËn t¶i, çc lùc lîng phßng kh«ng, lùc lîng bé
binh cña §oµn 559 ®· chiÕn ®Êu quyÕt liÖt, dòng c¶m vµ
mu trÝ b¶o vÖ v÷ng ch¾c çc tuyÕn ®êng, çc tuyÕn
hµnh lang.
§Õn th¸ng 10-1972, víi th¾ng lîi to lín cña qu©n
d©n trªn chiÕn trêng miÒn Nam vµ cuéc chiÕn ®Êu
chèng chiÕn tranh ph¸ ho¹i lÇn thø hai cña ®Õ quèc Mü
trªn vïng trêi, vïng biÓn miÒn B¾c, côc diÖn chiÕn
tranh ®· cã nh÷ng thay ®æi quan träng. ë miÒn Nam,
vïng gi¶i phãng më réng nèi liÒn víi hËu ph¬ng lín
miÒn B¾c. Bé ®éi chñ lùc ®øng v÷ng trªn çc ®Þa bµn
chiÕn lîc, so s¸nh lùc lîng trªn chiÕn trêng ngµy
cµng cã lîi cho ta. T¹i Mü, cuéc bÇu cö tæng thèng nhiÖm
kú míi ®· ®Õn gÇn; nh÷ng vÊn ®Ò vÒ chiÕn tranh ViÖt
Nam ngµy cµng t¸c ®éng s©u s¾c ®Õn t×nh h×nh kinh tÕ,
chÝnh trÞ, x· héi níc Mü. Nhng ®Õ quèc Mü vÉn rÊt
ngoan cè. Tríc t×nh h×nh ®ã, ngµy 12-10-1972, Ban BÝ
th Trung ¬ng §¶ng göi ®iÖn yªu cÇu çc ®Þa ph¬ng
vµ çc ngµnh t¨ng cêng c«ng t¸c kiÓm tra thªm vµ t¨ng
cêng h¬n n÷a viÖc b¶o vÖ giao th«ng vËn t¶i, kho tµng,
vËt t cña Nhµ níc vµ sinh m¹ng, tµi s¶n cña çn bé,
nh©n d©n: "B»ng mäi çch, chóng ta ph¶i b¶o ®¶m b»ng
®îc viÖc chi viÖn ®Çy ®ñ cho tiÒn tuyÕn, ph¶i r¸o riÕt
h¬n n÷a ®èi víi çc viÖc che ch¾n, hÇm hµo, phßng
kh«ng, s¬ t¸n, kh«ng mét chót nµo thiÕu tr¸ch nhiÖm
hoÆc chÓnh m¶ng thiÕu c¶nh gi¸c ®Ó x¶y ra nh÷ng tæn
thÊt kh«ng ®¸ng cã" 1.
Gi÷a th¸ng 10-1972, trªn c¬ së nh÷ng th¾ng lîi qu©n
sù to lín ë chiÕn trêng, ChÝnh phñ ta ®a ra b¶n dù
th¶o HiÖp ®Þnh vÒ chÊm døt chiÕn tranh lËp l¹i hßa b×nh
ë ViÖt Nam. Trong thÕ thÊt b¹i vµ khã kh¨n néi bé to lín,
_____________
1. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam: V¨n kiÖn §¶ng toµn tËp, S®d,
t.33, tr. 396.
chÝnh quyÒn Mü buéc ph¶i tho¶ thuËn çc ®iÒu kho¶n c¬

b¶n do ta ®a ra trong b¶n dù th¶o hiÖp ®Þnh. Ngµy 22-
10, NÝchx¬n ra lÖnh ngõng nÐm bom tõ vÜ tuyÕn 20 trë ra
nh»m xoa dÞu d luËn ®Ó hy väng t¸i cö tæng thèng
nhiÖm kú hai th¸ng 11-1972. Tranh thñ lóc ®Õ quèc Mü
ngõng nÐm bom, lùc lîng b¶o ®¶m giao th«ng vËn t¶i
trªn toµn miÒn B¾c khÈn tr¬ng tæ chøc lùc lîng, nhanh
chãng kh«i phôc cÇu cèng, ®êng s¸; ®ång thêi lµm thªm
hoÆc tu bæ çc ®o¹n ®êng vßng, ®êng tr¸nh, hÖ thèng
kho hµng, lËp çc ch©n hµng míi. Hµng ngµn c«ng nh©n,
thanh niªn xung phong vÉn tiÕp tôc ho¹t ®éng trªn çc
c¶ng, ®¶m b¶o tiÕp nhËn, vËn chuyÓn hµng. Lùc lîng rµ
ph¸ thuû l«i, bom m×n næ chËm ®Èy nhanh ho¹t ®éng rµ
ph¸, th«ng luång. T¹i bÕn c¶ng H¶i Phßng, ngµnh ®êng
biÓn tiÕp tôc thi c«ng bÕn 11, kho 10, më réng c¶ng Chïa
VÏ, lËp ph¬ng ¸n ®µo kªnh Çi Tr¸p thay thÕ luång
Nam TriÖu...
Trong khi Mü tuyªn bè ngõng nÐm bom tõ vÜ tuyÕn
20 trë ra, chóng vÉn duy tr× ®¸nh ph¸ quyÕt liÖt tuyÕn
giao th«ng vËn t¶i tõ NghÖ An trë vµo, ®Æc biÖt tËp trung
ng¨n chÆn d÷ déi çc träng ®iÓm giao th«ng nh phµ BÕn
Thuû, s«ng Gianh, Long §¹i, Qu¸n HÇu, Linh C¶m.
Tríc t×nh h×nh ®ã, mét bé phËn lùc lîng phßng kh«ng
cña Qu©n chñng Phßng kh«ng - Kh«ng qu©n ®îc ®iÒu
vµo t¨ng cêng cho ®Þa bµn çc tØnh vïng tuyÕn löa Khu 4.
§ång thêi, th¸ng 10-1972, Héi nghÞ giao th«ng vËn t¶i
çc tØnh Khu 4 ®îc triÖu tËp. Lóc nµy, tuyÕn ®êng bé
15A do Bé Giao th«ng phô tr¸ch ®îc chuyÓn sang Bé
Quèc phßng vµ tõ ®©y, tuyÕn ®êng nµy trë thµnh ®êng

qu©n sù n»m trong hÖ thèng hµnh lang chiÕn lîc b¾t
®Çu tõ km sè 0 t¹i ng· ba L¹t (T©n Kú, NghÖ An). TuyÕn
®êng s¾t Hµ Néi - Vinh ®îc giao cho hai tØnh NghÖ An
vµ Thanh Ho¸ phèi hîp víi Tæng côc §êng s¾t nhanh
chãng kh«i phôc, tríc m¾t lµ ®o¹n Thanh Ho¸ - Vinh.
KÓ tõ th¸ng 10-1972, tuyÕn ®êng èng b¾t ®Çu thi c«ng
qua ®o¹n NghÖ An, Hµ TÜnh. Héi ®ång ChÝnh phñ giao
çc tØnh nµy cung øng nh©n lùc, ph¬ng tiÖn l¾p ®Æt vµ
b¶o vÖ c«ng tr×nh...
Nh÷ng ngµy cuèi th¸ng 11-1972, tríc th¸i ®é lËt
läng cña phÝa Mü ë Héi nghÞ Pari, Qu©n uû Trung ¬ng
ra chØ thÞ t¨ng cêng s½n sµng chiÕn ®Êu, kiªn quyÕt
®¸nh b¹i çc hµnh ®éng phiªu lu qu©n sù cña Mü. Lùc
lîng phßng kh«ng ba thø qu©n b¶o vÖ miÒn B¾c, lùc
lîng ®¶m b¶o giao th«ng vËn t¶i ë çc ®Çu mèi, çc
trôc ®êng giao th«ng tiÕp tôc cã sù ®iÒu chØnh vµ t¨ng
cêng thªm qu©n sè, ph¬ng tiÖn. C¬ quan Bé Tæng
tham mu thêng xuyªn th«ng b¸o ho¹t ®éng cña ®Þch
cho Bé Giao th«ng vµ çc c¬ quan nhµ níc cã liªn
quan, ®Ò xuÊt nh÷ng kiÕn nghÞ b¶o vÖ, s¬ t¸n çc ch©n
hµng, çc kho tµng, nhÊt lµ ë çc khu vùc träng ®iÓm.
Ngµy 1-12-1972, Bé Tæng tham mu lÖnh ®iÒu 100 qu¶
®¹n tªn löa vµo Khu 4 ®Ó b¶o ®¶m ®¸nh ®Þch liªn tôc
gi÷ v÷ng giao th«ng vËn chuyÓn chiÕn lîc. §Õn gi÷a
th¸ng 12, t×nh h×nh ngµy cµng khÈn tr¬ng. ë Hµ Néi,
ngoµi Së Giao th«ng vËn t¶i thµnh phè, Nhµ níc
thµnh lËp Ban b¶o ®¶m giao th«ng vËn t¶i khu vùc do
®ång chÝ §ç Mêi, Phã Thñ tíng ChÝnh phñ lµm

Trëng ban. Çc bÕn phµ qua s«ng Hång ë khu vùc
Ch¬ng D¬ng, KhuyÕn L¬ng, ChÌm vµ mét sè cÇu
phao, phµ qua s«ng §uèng ®îc gÊp rót cñng cè.
Ngµnh ®êng s¾t ®· vËn dông thµnh tùu khoa häc - kü
thuËt l¾p r¸p thµnh c«ng phµ vµ cÇu phao vît s«ng
cho çc ®oµn tµu. Trªn tuyÕn vËn t¶i ®êng biÓn, ngµy
16-12, lùc lîng vËn chuyÓn gÊp rót gi¶i phãng gän
4.200 tÊn g¹o trong 22 giê trªn tµu Hång Kú 155, dïng
sµ lan ®a vÒ H¶i Phßng. Tõ ngµy 17-12-1972, Mü tiÕp
tôc th¶ thuû l«i hßng phong to¶ luång ra vµo c¶ng H¶i
Phßng, luång l¹ch vµo c¶ng Hßn Gai, luång Hang
Trèng vµ c¶ng Cöa ¤ng... Nh÷ng ngµy cuèi th¸ng 12-
1972, cïng víi viÖc më cuéc tËp kÝch ®êng kh«ng
chiÕn lîc vµo Hµ Néi, H¶i Phßng, Mü tiÕp tôc th¶
thuû l«i vµ m×n tõ trêng trªn çc luång s«ng, l¹ch,
biÓn. Trong nh÷ng ngµy ®Þch më cuéc tËp kÝch b»ng
m¸y bay B52 vµo Hµ Néi, H¶i Phßng vµ mét sè thµnh
phè kh¸c trªn miÒn B¾c, m¹ch m¸u giao th«ng vÉn
kh«ng ngõng trÖ. Trªn ®Þa bµn Hµ Néi, do tæ chøc tèt
viÖc vît s«ng (s«ng §uèng cã hai cÇu phao vµ mét cÇu
treo, s«ng Hång cã ba cÇu phao vµ hai bÕn phµ) nªn
mçi ngµy ®ªm, lu lîng xe qua l¹i ®¹t tíi 2.500
chuyÕn. ë H¶i Phßng, tÊt c¶ çc cÇu ®Òu ®îc gi÷ v÷ng,
bÕn phµ BÝnh ®îc t¨ng cêng h¬n nhiÒu so víi tríc.
ViÖc chØ huy, ®iÒu hµnh, ph©n luång ph©n tuyÕn trªn
çc träng ®iÓm ®îc tæ chøc chÆt chÏ, kh¾c phôc cã
hiÖu qu¶ sù ïn t¾c giao th«ng. Lóc nµy, lùc lîng giao
th«ng vËn t¶i ®êng bé cña Hµ Néi, H¶i Phßng vµ mét

sè tØnh l©n cËn ®· huy ®éng tÊt c¶ çc ph¬ng tiÖn s½n
cã trong tay nh xe ca, xe t¶i, xe con cña Trung ¬ng
vµ ®Þa ph¬ng vµo viÖc phôc vô s¬ t¸n ®ång bµo néi
thµnh vµ chë vËt t trong kho Nhµ níc ra khái thµnh
phè. Bé ®éi, thanh niªn xung phong, d©n qu©n, tù vÖ
vµ lùc lîng giao th«ng vËn t¶i tØnh Th¸i Nguyªn, ngay
trong ngµy 18-12, ®· tËp trung gi¶i to¶ hµng ho¸ vµ
l¬ng thùc t¹i hai ch©n hµng ga Lu X¸ vµ Qu¸n TriÒu.
Çc ngµy sau, khi m¸y bay Mü r¶i th¶m xuèng khu vùc
phÝa b¾c Th¸i Nguyªn, viÖc gi¶i to¶ l¬ng thùc, hµng
ho¸ ë hai ch©n hµng nµy trë nªn cÊp b¸ch. S¸ng 23-12,
Trëng ban b¶o ®¶m giao th«ng vËn t¶i Trung ¬ng chØ
thÞ TØnh uû, ñy ban hµnh chÝnh tØnh ph¶i tæ chøc ca,
kÝp, tËp trung lùc lîng, ph¬ng tiÖn ®Ó gi¶i to¶ hµng
ho¸ ë çc kho, ch©n hµng n»m trong khu vùc träng ®iÓm
®¸nh ph¸ cña ®Þch. ChÊp hµnh chØ thÞ ®ã, ñy ban hµnh
chÝnh tØnh Th¸i Nguyªn quyÕt ®Þnh tËp trung lùc lîng
thanh niªn xung phong vµ d©n qu©n tù vÖ khu vùc
thµnh phè Th¸i nguyªn vµ toµn bé ph¬ng tiÖn vËn t¶i
cña Ty Giao th«ng vµo viÖc gi¶i to¶ 19.923 tÊn l¬ng
thùc, hµng ho¸ ®ang tån ®äng ë hai ch©n hµng ga Lu
X¸ vµ ga Qu¸n TriÒu. Do vËy, khi ®èi ph¬ng ®¸nh ph¸
¸c liÖt vµo çc ch©n hµng nµy, çc lùc lîng gi¶i to¶ vÉn
kiªn tr× b¸m trô, kÞp thêi gi¶i to¶, vËn chuyÓn hÕt sè
l¬ng thùc, hµng ho¸ tån ®äng ®Õn n¬i an toµn. Trªn
tuyÕn giao th«ng Khu 4, trong 12 ngµy ®ªm lùc lîng
kh«ng qu©n Mü tËp trung ®¸nh ph¸ Hµ Néi, H¶i Phßng,
ta ®Èy nhanh tèc ®é vËn chuyÓn, huy ®éng toµn bé lùc

lîng, sö dông nhiÒu lo¹i ph¬ng tiÖn - c¶ hiÖn ®¹i vµ
th« s¬, më çc ®ît vËn t¶i §B1, §B2 ®a nhanh vµo
chiÕn trêng mét khèi lîng lín vËt chÊt, kü thuËt gãp
phÇn ®a tæng khèi lîng vËt chÊt chuyÓn vËn vµo chiÕn
trêng trong c¶ n¨m 1972 t¨ng h¬n 27,5 v¹n tÊn so víi
n¨m 1968, n¨m cã khèi lîng hµng vËn chuyÓn lín nhÊt
trong cuéc chiÕn tranh ph¸ ho¹i lÇn thø nhÊt.
Võa ®¸nh th¾ng kh«ng qu©n vµ h¶i qu©n Mü, gi÷
v÷ng m¹ch m¸u giao th«ng vËn t¶i, qu©n d©n miÒn B¾c
®ång thêi v¬n lªn ®¸p øng yªu cÇu cña tiÒn tuyÕn lín
miÒn Nam. BÞ phong to¶ g¾t gao, khèi lîng hµng nhËp
vµo miÒn B¾c b»ng ®êng biÓn n¨m 1972 cã gi¶m so víi
n¨m 1971, nhng khèi lîng hµng nhËp b»ng ®êng s¾t
vµ ®êng bé t¨ng lªn, do ®ã, cïng víi khèi lîng vËt chÊt
vËn chuyÓn cho çc ®¬n vÞ chiÕn ®Êu b¶o vÖ miÒn B¾c
t¨ng 1,4 lÇn, khèi lîng vËt chÊt vËn chuyÓn cho çc
chiÕn trêng miÒn Nam t¨ng 1,7 lÇn. Trong ma bom,
b·o ®¹n, nh©n d©n miÒn B¾c ®¸nh tr¶ kiªn cêng kh«ng
qu©n, h¶i qu©n Mü, duy tr× vµ gi÷ v÷ng s¶n xuÊt, æn
®Þnh ®îc ®êi sèng, ®¸p øng ®Çy ®ñ, liªn tôc nhu cÇu vÒ
ngêi vµ vËt chÊt ngµy cµng t¨ng cña chiÕn trêng miÒn
Nam. Trong n¨m 1972, møc thu mua l¬ng thùc t¨ng
1,5 lÇn so víi n¨m 1971, s¶n lîng thãc s¶n xuÊt ®îc
®a vµo lu th«ng, tiªu thô gi÷a çc vïng n¨m 1972 lµ
6.348.000 tÊn, t¨ng 11% so víi n¨m 1970. Kh«ng tÝnh sè
qu©n b¶o vÖ miÒn B¾c, lµm nhiÖm vô dù bÞ chiÕn lîc vµ
chiÕn ®Êu, c«ng t¸c trªn tuyÕn vËn t¶i 559, sè qu©n tõ
miÒn B¾c vµo chiÕn trêng miÒn Nam n¨m 1972 lµ

152.974 ngêi.
Tr¶i qua gÇn 1 n¨m chèng chiÕn tranh ph¸ ho¹i,
qu©n vµ d©n ta trªn miÒn B¾c ®· kiªn cêng trong löa
®¹n, ®¸nh tr¶ cã hiÖu qu¶ m¸y bay, tµu chiÕn Mü; duy
tr×, gi÷ v÷ng s¶n xuÊt vµ ®êi sèng, lµm thÊt b¹i ©m mu
vµ hµnh ®éng bao v©y, phong to¶ cña kh«ng qu©n, h¶i
qu©n Mü, gi÷ v÷ng m¹ch m¸u giao th«ng, t¨ng søc chi
viÖn cho chiÕn trêng. §¸nh th¾ng chiÕn tranh ph¸ ho¹i
lÇn thø hai, hËu ph¬ng lín miÒn B¾c gãp phÇn to lín
cïng qu©n d©n ta trªn chiÕn trêng miÒn Nam ®Ëp tan
nh÷ng cè g¾ng qu©n sù cao nhÊt cña Oasinht¬n, t¹o ra
vµ cñng cè lîi thÕ ®Ó trªn bµn ®µm ph¸n ë Pari, ta tiÕp
tôc duy tr× ®Èy m¹nh thÕ tiÕn c«ng, lµm thÊt b¹i çc thñ
®o¹n ngo¹i giao th©m ®éc vµ x¶o quyÖt cña Mü.
III- TiÕp tôc ®Èy m¹nh ®Êu tranh ngo¹i giao,

hiÖp ®Þnh Pari ®îc ký kÕt
Bíc sang n¨m 1972, cuéc ®Êu tranh trªn mÆt trËn
ngo¹i giao gi÷a ta vµ ®Þch tiÕp tôc diÔn ra c¨ng th¼ng,
quyÕt liÖt do ©m mu vµ thñ ®o¹n qu©n sù, chÝnh trÞ,
ngo¹i giao x¶o quyÖt, ®éc ¸c mµ chÝnh quyÒn NÝchx¬n thùc
hiÖn hßng t¹o søc Ðp tèi ®a buéc ViÖt Nam chÊp nhËn kÕt
thóc chiÕn tranh theo yªu cÇu cña Mü ®Æt ra trong n¨m
vËn ®éng tranh cö tæng thèng nhiÖm kú míi ë Mü.
Trªn c¬ së lêng ®Þnh r»ng quan hÖ víi Trung Quèc bíc
®Çu ®îc kh¬i th«ng, quan hÖ víi Liªn X« ph¸t triÓn thuËn
lîi1, ngµy 5-1-1972, NÝchx¬n quyÕt ®Þnh ra tranh cö tæng

thèng nhiÖm kú thø hai. Cïng víi quyÕt ®Þnh nµy, NÝchx¬n
cßn tÝnh ®Õn çc biÖn ph¸p hµnh ®éng cã lîi cho cuéc vËn
®éng tranh cö cña «ng ta. Ngµy 25-1-1972, R. NÝchx¬n c«ng
bè néi dung çc cuéc gÆp riªng gi÷a ViÖt Nam D©n chñ Céng
hßa vµ Hoa Kú tõ n¨m 1969 ®Õn ®Çu n¨m 1972, ®Æc biÖt lµ
®a ra c«ng khai çc ®Ò nghÞ cña phÝa Mü trong hai ngµy 31-5
vµ ngµy 11-10-19712, c¶ nh÷ng ®Ò nghÞ míi.
_____________
1. Th¸ng 7-1971, Trung Quèc vµ Mü chÝnh thøc tho¶ thuËn
chuyÕn viÕng th¨m B¾c Kinh cña Tæng thèng Mü NÝchx¬n dù ®Þnh
vµo th¸ng 2-1972. TiÕp ®ã, th¸ng 10-1971, Liªn X« vµ Mü còng ®¹t
®îc tho¶ thuËn: NÝchx¬n sÏ th¨m M¸txc¬va vµo th¸ng 5-1972. Theo
Gabrien C«nc«, râ rµng ®iÒu mµ c¶ Trung Quèc lÉn Liªn X« lµm, ®·
b¶o ®¶m cho viÖc NÝchx¬n ®îc bÇu l¹i vµ g¹t bá nhiÒu thóc Ðp chÝnh
trÞ néi bé vÒ chÝnh s¸ch ViÖt Nam cña NÝchx¬n. Nhng dï ngo¹i giao
tam gi¸c cã møc ®é khiªm tèn nh thÕ nµo, nã còng ®Èy ®îc søc
nÆng ngo¹i giao trë vÒ phÝa ViÖt Nam D©n chñ Céng hßa (Xem
G.C«nc«: Gi¶i phÉu mét cuéc chiÕn tranh,... S®d, tr.97).
2. Ngµy 31-5-1971, KÝtxinhgi¬ ®a ra Ch¬ng tr×nh 7 ®iÓm, t¸ch
vÊn ®Ò qu©n sù ra khái chÝnh trÞ, nh»m môc ®Ých t×m çch rót qu©n,
lÊy ®îc tï binh vµ ngõng b¾n nhng vÉn duy tr× vµ cñng cè ®îc
chÝnh quyÒn vµ qu©n ®éi Sµi Gßn. TiÕp ®ã, ngµy 11-10-1971, phÝa
Mü ®a ra §Ò nghÞ 8 ®iÓm vµ cho ®©y lµ gi¶i ph¸p toµn diÖn vµ lµ cè
g¾ng cuèi cïng ®Ó th¬ng lîng nh»m t×m ra mét gi¶i ph¸p c«ng
b»ng cuèi tríc n¨m 1971. T¹i ®Ò nghÞ nµy, ®iÓm míi lµ ë chç, Ên
®Þnh vÒ thêi gian rót hÕt qu©n Mü ®îc rót ng¾n, dù kiÕn vµo ngµy
1-7-1972; ®ång ý ThiÖu sÏ tõ chøc tríc khi diÔn ra cuéc bÇu cö tæng
thèng theo ®iÒu kho¶n cña hiÖp ®Þnh sÏ ®îc ký kÕt... Së dÜ phÝa Mü
cã nh÷ng nhîng bé míi lµ bëi ¸p lùc trong níc vµ trªn thÕ giíi
ngµy cµng t¨ng, ®ßi chÝnh quyÒn NÝchx¬n ph¶i nhanh chãng ký kÕt
hiÖp ®Þnh chÊm døt chiÕn tranh, lËp l¹i hoµ b×nh ë ViÖt Nam. Tuy
nhiªn, víi nh÷ng ®iÓm míi ®a ra ngµy 11-10-1971, phÝa ViÖt Nam
cho r»ng, chÝnh quyÒn NÝchx¬n vÉn tá ta ngoan cè, ©m mu rót
qu©n tõng bíc ®Ó thùc hiÖn ViÖt Nam ho¸ chiÕn tranh, ®ång thêi
duy tr× mét sè qu©n v« thêi h¹n ®Ó lµm con bµi mÆc c¶.
§ång thêi, t¹i Pari, phÝa Mü göi c«ng hµm tíi ®oµn
ViÖt Nam, cho r»ng, viÖc lµm trªn ®©y cña Hoa Kú lµ "rÊt
miÔn cìng" vµ ®Ò nghÞ nèi l¹i çc cuéc th¬ng lîng bÝ
mËt gi÷a hai bªn. §ît tiÕn c«ng ngo¹i giao nµy cña chÝnh
quyÒn Mü nh»m môc ®Ých:
Thø nhÊt, chøng minh cho nh©n d©n Mü vµ d luËn
thÕ giíi biÕt r»ng Mü cã thiÖn chÝ rÊt cao, ®· lµm mäi
çch ®Ó t×m kiÕm gi¶i ph¸p th¬ng lîng, ®· rót gÇn
nöa triÖu qu©n Mü vÒ níc, muèn chÊm døt dÝnh lÝu
qu©n sù vµ chiÕn tranh, ®æ tr¸ch nhiÖm cho ViÖt Nam
D©n chñ Céng hßa.
Thø hai, ng¨n chÆn ViÖt Nam ®Èy m¹nh çc ho¹t
®éng ë miÒn Nam, t¹o thuËn lîi cho chuyÕn ®i Trung Quèc
vµ Liªn X« cña NÝchx¬n.
Thø ba, trùc tiÕp phôc vô cho chiÕn dÞch bÇu cö ë Mü.
Tríc hµnh ®éng ®ã, ®Ó cho nh©n d©n Mü vµ thÕ giíi
hiÓu râ h¬n, ngµy 31-1-1972, §oµn ViÖt Nam D©n chñ
Céng hßa c«ng bè gi¶i ph¸p 9 ®iÓm ®· trao cho KÝtxinhgi¬
ngµy 26-6-1971, ®ång thêi v¹ch râ hµnh ®éng lËt läng cña
phÝa Mü trong viÖc vi ph¹m çc tho¶ thuËn gi÷a hai bªn vÒ
kh«ng c«ng bè néi dung çc cuéc häp riªng theo ®Ò nghÞ
cña chÝnh KÝtxinhgi¬. ViÖt Nam còng c«ng bè cho çc nhµ
b¸o nh÷ng c«ng hµm ®· trao ®æi gi÷a hai bªn vÒ cuéc gÆp
ngµy 20-11-1971. TiÕp ®ã, ngµy 2-2-1972, t¹i Héi nghÞ bèn
bªn, ®Ó t¨ng søc Ðp víi phÝa Mü, ChÝnh phñ Çch m¹ng
l©m thêi Céng hßa miÒn Nam ViÖt Nam ®a ra t¹i diÔn
®µn Héi nghÞ Pari "Hai ®iÓm nãi râ thªm" nh»m lµm râ hai
vÊn ®Ò then chèt trong lËp trêng 7 ®iÓm ngµy 1-7-1971.
Cô thÓ: VÒ qu©n sù, ChÝnh phñ Çch m¹ng l©m thêi Céng
hßa miÒn Nam ViÖt Nam ®ßi Mü ®Þnh ra mét thêi h¹n døt
kho¸t cho viÖc rót hÕt qu©n Mü vµ ®ång minh cña Mü ra
khái miÒn Nam, ®ång thêi ®ßi Mü chÊm døt chiÕn tranh
b»ng kh«ng qu©n ë c¶ hai miÒn ViÖt Nam. Thêi h¹n rót
qu©n sÏ lµ thêi h¹n trao tr¶ hÕt tï binh cña çc phÝa (kÓ c¶
phi c«ng Mü bÞ b¾t ë B¾c ViÖt Nam). VÒ chÝnh trÞ, ThiÖu
ph¶i tõ chøc ngay vµ chÝnh quyÒn Sµi Gßn ph¶i chÊm døt
chÝnh s¸ch hiÕu chiÕn, thñ tiªu bé m¸y k×m kÑp, khñng bè
nh©n d©n, chÊm døt chÝnh s¸ch b×nh ®Þnh, gi¶i t¸n çc tr¹i
tËp trung, tr¶ l¹i tù do cho nh÷ng ngêi bÞ b¾t v× lý do
chÝnh trÞ, b¶o ®¶m çc quyÒn tù do d©n chñ cho nh©n d©n
nh HiÖp ®Þnh Gi¬nev¬ 1954 ®· quy ®Þnh.
Nh÷ng lý lÏ s¾c s¶o, hîp t×nh, hîp lý, ®Çy thiÖn chÝ
cïng nh÷ng chøng cø cô thÓ do ®oµn ta ®a ra ®· g©y
®îc tiÕng vang lín trong d luËn thÕ giíi vµ d luËn
Mü, lµm thÊt b¹i mét bíc mu ®å cña phÝa Mü. Phong
trµo ®Êu tranh chèng Mü l¹i tiÕp tôc d©ng cao ë c¶ trong
níc vµ trªn thÕ giíi.
§Ó thóc ®Èy h¬n tiÕn tr×nh ®µm ph¸n, t¹o thÕ m¹nh
trªn bµn héi nghÞ, theo kÕ ho¹ch ®· ®Þnh, ngµy 30-3-
1972, qu©n vµ d©n ta më cuéc tæng tiÕn c«ng xu©n hÌ
®¸nh ®Þch trªn çc híng Qu¶ng TrÞ - Thõa Thiªn, b¾c
T©y Nguyªn, ®ång b»ng Khu 5 ®Õn ®ång b»ng s«ng Cöu
Long. Sau ba th¸ng liªn tiÕp tiÕn c«ng ®Þch, qu©n vµ d©n
ViÖt Nam ®· giµnh ®îc nh÷ng th¾ng lîi to lín, ®Ëp vì
çc tuyÕn phßng thñ vßng ngoµi kiªn cè nhÊt cña Mü -
ngôy ë ®êng 9 - Qu¶ng TrÞ, ë b¾c T©y Nguyªn, ë t©y b¾c
Sµi Gßn. Ngµy 24-4-1972, ta gi¶i phãng vïng b¾c Kon

Tum vµ mét sè vïng thuéc Khu 5 vµ ®ång b»ng s«ng Cöu
Long. Ngµy 2-5-1972, ®Þch buéc ph¶i rót bá Qu¶ng TrÞ
tríc søc tiÕn c«ng m·nh liÖt cña ta. T¬ng quan so s¸nh
lùc lîng ®Þch - ta trªn chiÕn trêng miÒn Nam cã sù
thay ®æi hoµn toµn cã lîi cho phÝa çch m¹ng. ChiÕn lîc
ViÖt Nam ho¸ chiÕn tranh cña Mü ®øng tríc nguy c¬
thÊt b¹i hoµn toµn.
§èi phã víi t×nh h×nh ®ã, ngµy 6-4-1972, NÝchx¬n ra
lÖnh nÐm bom trë l¹i miÒn B¾c ViÖt Nam, kÓ c¶ Hµ Néi,
H¶i Phßng; phong to¶ çc c¶ng s«ng, cöa biÓn trªn toµn
miÒn B¾c. Nh÷ng hµnh ®éng ®ã cña ®Õ quèc Mü ®·
khiÕn cho ®µm ph¸n ®i vµo bÕ t¾c, phong trµo chèng
chiÕn tranh trªn thÕ giíi tiÕp tôc d©ng cao, ®Æc biÖt lµ ë
ngay trong lßng níc Mü.
S¸ng suèt trong nhËn ®Þnh ®¸nh gi¸ t×nh t×nh vµ kÞp
thêi ®Ò ra chñ tr¬ng ®Êu tranh ngo¹i giao, ngµy 17-4-
1972, thay mÆt Bé ChÝnh trÞ, hai ®ång chÝ Lª §øc Thä
vµ NguyÔn Duy Trinh ë Hµ Néi ®· ®iÖn cho ®ång chÝ
Xu©n Thuû khi ®ã ®ang ë Pari. Bøc ®iÖn nªu râ: "ViÖc
Mü nÐm bom l¹i Hµ Néi - H¶i Phßng, ®ã lµ mét bíc leo
thang rÊt nghiªm träng ®Ó cøu v·n t×nh thÕ ®ang suy
sôp ë miÒn Nam vµ g©y ¸p lùc ®èi víi ta. Hµnh ®éng
nµy kh«ng chøng tá chóng m¹nh mµ cßn lµm râ thªm
chç yÕu nhng liÒu lÜnh cña NÝchx¬n. Bé ChÝnh trÞ ®·
th¶o luËn vµ quyÕt ®Þnh tiÕn hµnh cuéc chiÕn ®Êu ë
miÒn Nam nh kÕ ho¹ch ®· ®Þnh vµ cã kÕ ho¹ch mäi
mÆt ®èi phã víi cuéc chiÕn tranh kh«ng qu©n, h¶i qu©n
®èi víi miÒn B¾c ®Ó ®¸nh b¹i Mü. Chóng cµng thua ë
miÒn Nam th× viÖc ®¸nh ph¸ miÒn B¾c sÏ ¸c liÖt h¬n.
HiÖn nay, mÆc dï Mü t¨ng cêng ®¸nh ph¸ miÒn B¾c,
ta vÉn chñ tr¬ng duy tr× Héi nghÞ Pari. NÕu ta bá Héi
nghÞ Pari th× kh«ng lîi v× Mü sÏ ®æ tr¸ch nhiÖm cho ta vµ
sÏ vin vµo cí ®ã ®Ó ®ßi triÖu tËp héi nghÞ quèc tÕ vÒ ViÖt
Nam vµ §«ng D¬ng. Trong hoµn c¶nh Liªn X« vµ Trung
Quèc ®Òu hoµ ho·n víi Mü, häp héi nghÞ quèc tÕ ®Ó gi¶i
quyÕt sÏ bÊt lîi cho ta. Ta cÇn duy tr× Héi nghÞ Pari ®Ó lµm
diÔn ®µn tuyªn truyÒn cã lîi cho ta vµ sau nµy trùc tiÕp
gi¶i quyÕt víi Mü. ViÖc duy tr× diÔn ®µn Pari kh«ng ph¶i
ta yÕu mµ chÝnh lµ dïng diÔn ®µn nµy phèi hîp víi chiÕn
trêng ®Ó ®Êu tranh víi Mü.
Cho nªn hiÖn nay t¹i Pari ta vÉn ®Êu tranh võa lªn ¸n
Mü vµ ®ßi Mü chÊm døt nÐm bom b¾n ph¸ miÒn B¾c võa
®ßi Mü häp l¹i Héi nghÞ Pari nh thêng lÖ. Ta v¹ch râ
nÕu Mü tiÕp tôc nÐm bom vµ ®¸nh ph¸ miÒn B¾c vµ tiÕp
tôc ngõng kh«ng thêi h¹n Héi nghÞ Pari th× Mü ph¶i hoµn
toµn chÞu tr¸ch nhiÖm" 1.
ChÊp hµnh chñ tr¬ng ®ã, ®oµn ta t¹i Pari ®· chñ
®éng liªn tiÕp ®Êu tranh kh¸ gay g¾t víi ®oµn Mü, lóc ®Çu
xoay quanh viÖc Ên ®Þnh ngµy häp riªng gi÷a ®ång chÝ Lª
§øc Thä vµ Xu©n Thuû víi KÝtxinhgi¬ do phÝa Mü ®Ò nghÞ
_____________
1. DÉn theo Lu V¨n Lîi, NguyÔn Anh Vò: Çc cuéc th¬ng
lîng bÝ mËt Lª §øc Thä - KÝtxinhgi¬ t¹i Pari, Nxb. C«ng an
nh©n d©n, Hµ Néi, 1996, tr. 202-203.
vµo th¸ng 2-1972, sau ®ã lµ xung quanh viÖc Ên ®Þnh ngµy

häp bÝ mËt vµ häp l¹i c«ng khai 1.
Ngµy 15-4-1972, ®oµn ViÖt Nam ®· göi c«ng hµm cho
phÝa Mü, nªu râ quan ®iÓm cña ta:
- Hoa Kú ®· g©y ra cuéc chiÕn tranh x©m lîc ViÖt
Nam, vi ph¹m HiÖp ®Þnh Gi¬nev¬ n¨m 1954 vÒ ViÖt Nam.
- Hoa Kú ®· cam kÕt chÊm døt hoµn toµn vµ kh«ng
®iÒu kiÖn viÖc nÐm bom b¾n ph¸ miÒn B¾c. Hµnh ®éng cña
Hoa Kú ®· vi ph¹m cam kÕt ®ã. Kh«ng cã tho¶ thuËn
ngÇm nµo kh¸c c¶.
- Hai bªn ®· tho¶ thuËn r»ng çc cuéc gÆp riªng ph¶i
song song víi phiªn häp Héi nghÞ bèn bªn vµ ViÖt Nam
®Ò nghÞ häp c«ng khai vµo ngµy 27-4 vµ häp bÝ mËt vµo
ngµy 6-5-1972.
Cuèi cïng, phÝa Mü ph¶i ®ång ý nèi l¹i cuéc ®µm
ph¸n, tho¶ thuËn häp c«ng khai víi ®oµn ta vµo ngµy 27-4
vµ gÆp riªng vµo ngµy 2-5 n¨m ®ã.
Song song víi viÖc trùc tiÕp g©y søc Ðp ViÖt Nam trªn
c¶ bµn ®µm ph¸n lÉn ®Èy m¹nh çc ho¹t ®éng kh«ng
qu©n chèng ph¸ miÒn B¾c, ®Õ quèc Mü cßn t¨ng cêng
quan hÖ ngo¹i giao hoµ ho·n víi Trung Quèc vµ Liªn X«,
hßng th«ng qua hai níc nµy c¾t gi¶m viÖn trî g©y khã
kh¨n cho cuéc chiÕn ®Êu cña nh©n d©n ViÖt Nam vµ thóc
_____________
1. Ngµy 24-3-1972, NÝchx¬n tuyªn bè ho·n v« thêi h¹n çc
phiªn häp c«ng khai Héi nghÞ Pari. V× thÕ, ®oµn ViÖt Nam ®ßi
Mü ph¶i më l¹i phiªn häp c«ng khai thø 146 t¹i phè KlÐber ®Ó
®æi lÊy viÖc ViÖt Nam chÊp thuËn nèi l¹i çc cuéc häp bÝ mËt.
Ðp ViÖt Nam chÊp nhËn chÊm døt chiÕn tranh theo ®iÒu
kiÖn cña Mü. Tæng thèng Mü NÝchx¬n liªn tiÕp ®i th¨m
Trung Quèc (th¸ng 2-1972) vµ Liªn X« (th¸ng 5-1972). Mü
muèn tiÕp tôc lîi dông hoµ ho·n víi Liªn X« vµ Trung
Quèc ®Ó t¸c ®éng ®Õn vÊn ®Ò ViÖt Nam, lîi dông chuyÕn ®i
th¨m cña NÝchx¬n ®Ó thóc ®Èy vai trß trung gian cña Liªn
X« trong gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ViÖt Nam. Tríc ®ã, ®¹i sø
Liªn X« ë Hµ Néi SÐcbacèp ®· liªn tiÕp gÆp Thñ tíng
Ph¹m V¨n §ång (14-4), NguyÔn Duy Trinh (15-4), BÝ th
thø nhÊt Ban ChÊp hµnh Trung ¬ng Lª DuÈn (17-4) ®Ó
th«ng b¸o:
- Trong héi ®µm víi ®¹i sø Liªn X« §«brinin ë
Oasinht¬n, KÝtxinhgi¬ ®a ra tÝn hiÖu, theo ®ã nÕu t¹i
cuéc gÆp riªng ngµy 24-4 s¾p tíi, phÝa ViÖt Nam muèn
th¶o luËn nghiªm tóc çc con ®êng ®i tíi gi¶i ph¸p th×
Hoa Kú sÏ cã th¸i ®é t¬ng tù; hy väng cuéc häp ®ã cã thÓ
gióp cho quan ®iÓm hai bªn gÇn l¹i nhau mµ kh«ng ®Ó
cho cuéc th¶o luËn c«ng khai lµm b¨ng gi¸ nh÷ng quan
®iÓm ®ã, cã thÓ lµ bíc ngoÆt trong t×m kiÕm hßa b×nh.
NÕu kh«ng nh vËy th× bÕ t¾c, cuéc xung ®ét qu©n sù vÉn
tiÕp diÔn.
ViÖc ViÖt Nam D©n chñ Céng hßa khíc tõ cuéc gÆp
ngµy 24-4, theo sù ®¸nh gi¸ cña Mü lµ mét b»ng chøng
ViÖt Nam D©n chñ Céng hßa kh«ng muèn th¬ng lîng
nghiªm chØnh vµ muèn ®¸nh ®æ thªm mét tæng thèng n÷a
cña Mü. Do ®ã NÝchx¬n ®· ra lÖnh ®¸nh ph¸ khu vùc Hµ
Néi, H¶i Phßng. Song, Mü sÏ kh«ng ®¸nh ph¸ Hµ Néi, H¶i
Phßng vµ çc môc tiªu qu©n sù chiÕn lîc quan träng kh¸c
cña ViÖt Nam D©n chñ Céng hßa chõng nµo cßn ®µm ph¸n
th«ng qua Liªn X« vÒ viÖc tæ chøc gÆp bÝ mËt.
TiÕp ®ã, ngµy 25-4-1972, sau khi KÝtxinhgi¬ rêi M¸txc¬va,
CatusÐp, Trëng ban §èi ngo¹i Trung ¬ng §¶ng Céng
s¶n Liªn X« sang Hµ Néi, th«ng b¸o nh÷ng nÐt lín vÒ mét
gi¶i ph¸p mµ phÝa Mü ®Ò xuÊt.
Theo ®ã, vÒ qu©n sù: çc bªn xung ®ét sÏ gi¶m b¹o lùc
®Ó ®i ®Õn mét gi¶i ph¸p chÝnh trÞ; Hoa Kú s½n sµng rót
hÕt qu©n Mü (c¶ c¨n cø vµ nh©n viªn qu©n sù) trong mét
thêi gian sau khi hai bªn tho¶ thuËn vÒ nh÷ng nguyªn
t¾c cña gi¶i ph¸p. Song song víi viÖc nµy, ViÖt Nam ph¶i
th¶ hÕt tï binh Mü. Hoa Kú s½n sµng chÊm døt cung cÊp
vò khÝ cho Sµi Gßn nÕu ViÖt Nam D©n chñ Céng hßa cam
kÕt kh«ng tranh thñ thªm vò khÝ cña ®ång minh. Nh
vËy, ViÖt Nam D©n chñ Céng hßa tiÕp tôc ®Êu tranh
chèng chÝnh quyÒn Sµi Gßn mµ kh«ng cã bÊt cø sù can
thiÖp nµo cña bªn ngoµi. Hoa Kú s½n sµng chÊp nhËn bÊt
cø kÕt côc nµo cña cuéc ®Êu tranh nµy.
Ngoµi ra, còng trong lÜnh vùc qu©n sù, Hoa Kú s½n
sµng rót lui çc lùc lîng kh«ng qu©n, h¶i qu©n ®îc
t¨ng cêng sau ngµy 29-3-1972, nÕu ViÖt Nam rót 6 s
®oµn míi ®a vµo miÒn Nam sau ngµy 29-3; Hoa Kú s½n
sµng chÊm døt mäi ®¸nh ph¸ miÒn B¾c nÕu ViÖt Nam
t«n träng khu phi qu©n sù.
VÒ chÝnh trÞ: Hai bªn Hoa Kú vµ ViÖt Nam D©n chñ
Céng hßa tiÕp tôc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò qu©n sù trªn c¬ së so
s¸nh lùc lîng thùc tÕ ë miÒn Nam. Gi÷a ®iÓm hai mµ phÝa
ViÖt Nam ®a ra vÒ viÖc thµnh lËp chÝnh phñ gåm ba

thµnh phÇn ë miÒn Nam ViÖt Nam còng cã sù t¬ng øng
víi ®iÓm hai trong t¸m ®iÓm cña Hoa Kú. ViÖc thµnh lËp
bé m¸y tuyÓn cö gåm ba thµnh phÇn vµ mét th¸ng tríc
khi bÇu cö chÝnh phñ ba thµnh phÇn, Tæng thèng vµ Phã
Tæng thèng chÝnh quyÒn Sµi Gßn sÏ tõ chøc. PhÝa Mü cho
r»ng, sù t¬ng øng ®ã lµ c¬ së ®Ó cã thÓ ®i ®Õn tho¶ hiÖp.
Trong gÆp riªng, phÝa Mü muèn ViÖt Nam cho biÕt tªn
ngêi muèn ®a vµo ChÝnh phñ Sµi Gßn. PhÝa Mü còng
nhÊn m¹nh r»ng, Hoa Kú kh«ng s½n sµng lËt ThiÖu mét
çch ®¬n gi¶n; viÖc gi¶i quyÕt çc vÊn ®Ò chÝnh trÞ ë miÒn
Nam do ngêi ViÖt Nam thùc hiÖn vµ Mü s½n sµng chÊp
nhËn kÕt qu¶ gi¶i quyÕt nµy; ViÖt Nam D©n chñ Céng
hßa vµ Hoa Kú chØ gi¶i quyÕt çc vÊn ®Ò vÒ qu©n sù.
VÒ ®µm ph¸n, Hoa Kú muèn ®µm ph¸n nghiªm chØnh
®i ®Õn kÕt qu¶ cô thÓ dï chØ lµ t¹m thêi. Vµ trong cuéc gÆp
riªng ngµy 2-5, Mü ®Ò nghÞ hai bªn sÏ ra tuyªn bè sÏ cã
nh÷ng cè g¾ng nghiªm chØnh trong ®µm ph¸n ®Ó ®i ®Õn
gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ViÖt Nam trong n¨m 1972. Tríc vµ
trong ®µm ph¸n s¾p tíi, hai bªn gi¶m møc ®é b¹o lùc,
kh«ng ®¸nh lín. §Ó t¹o kh«ng khÝ, ViÖt Nam t«n träng
khu phi qu©n sù, Mü chÊm døt nÐm bom miÒn B¾c, hai
bªn th¶ tï binh ®· bÞ giam l©u - trªn bèn n¨m.
Ngoµi viÖc chuyÓn cho ta toµn bé ®Ò nghÞ cña phÝa Mü,
CatusÐp cßn th«ng b¸o quan ®iÓm cña phÝa Mü trong viÖc
®a ra ®Ò xuÊt trªn ®©y. Theo ®ã, Mü muèn phÝa ViÖt
Nam biÕt r»ng, Mü kh«ng cho phÐp kÐo dµi cuéc ®µm ph¸n
trong n¨m bÇu cö tæng thèng; nÕu phÝa ViÖt Nam kh«ng
tho¶ hiÖp, Mü s½n sµng më réng chiÕn tranh ®èi víi miÒn
B¾c ViÖt Nam, sÏ cã biÖn ph¸p kiªn quyÕt lµm cho miÒn
B¾c kh«ng cßn tiÒm lùc qu©n sù, kinh tÕ ®Ó ®¸nh lín.
Mü kiªn quyÕt rót ra khái chiÕn tranh víi bÊt cø gi¸
nµo, bÊt cø biÖn ph¸p nµo, bÊt chÊp mäi ¸p lùc qu©n sù ®èi
víi Mü.
Kh¼ng ®Þnh lËp trêng cña ViÖt Nam, trong buæi tiÕp
ph¸i viªn Liªn X« ngµy 27-4, Thñ tíng Ph¹m V¨n §ång
phª ph¸n m¹nh mÏ th¸i ®é cña Mü vµ nªu râ ViÖt Nam
ph¶i cã nh÷ng hµnh ®éng qu©n sù ®ñ m¹nh ë miÒn Nam
®Ó buéc Mü ph¶i hiÓu r»ng ViÖt Nam ho¸ chiÕn tranh
nhÊt ®Þnh thÊt b¹i, chÝnh quyÒn vµ qu©n ®éi Sµi Gßn nhÊt
®Þnh sÏ bÞ sôp ®æ, kh«ng cã g× cøu ®îc. ChØ nh thÕ, Mü
míi chÞu th¬ng lîng víi th¸i ®é thùc sù nghiªm chØnh.
Mêi giê s¸ng ngµy 2-5, t¹i Pari, cuéc gÆp riªng lÇn
thø 13 gi÷a Lª §øc Thä, Xu©n Thuû víi KÝtxinhgi¬ b¾t
®Çu. Cuéc gÆp diÔn ra c¨ng th¼ng vµ tiÕp tôc ®i vµo bÕ t¾c.
NhËn ®Þnh vÒ thùc tÕ nµy, chóng ta cho r»ng:
"1 - HiÖn nay, ta ®ang th¾ng lín nhng cha ®Õn møc
buéc Mü ph¶i bu«ng con bµi ViÖt Nam vµ §«ng D¬ng. Mü
cßn ra søc t¨ng cêng lùc lîng ë miÒn Nam vµ t¨ng
cêng ®¸nh ph¸ miÒn B¾c, ng¨n chÆn ta ®¸nh HuÕ vµ Kon
Tum... lµm cho cuéc tiÕn c«ng cña ta chËm l¹i, t¹o ®iÒu
kiÖn cho Mü cñng cè l¹i thÕ phßng ngù ®Ó lµm chñ bµi mÆc
c¶ víi ta lóc hä buéc ph¶i ®i vµo gi¶i quyÕt.
VÒ ngo¹i giao, Mü mu toan dïng Liªn X«, Trung

Quèc ®Ó h¹n chÕ th¾ng lîi cña ta trªn chiÕn trêng vµ Ðp
ta ®i vµo gi¶i quyÕt sím. Nh©n viÖc NÝchx¬n ®i Liªn X«,
Mü dïng Liªn X« ®Ó h¹n chÕ ta tiÕp tôc tiÕn c«ng vµ ®Ó
buéc ta gi¶i quyÕt vÒ qu©n sù cho Mü rót, cßn vÊn ®Ò chÝnh
trÞ ®Ó cho çc bªn miÒn Nam gi¶i quyÕt víi nhau.
Gi÷a Mü vµ Liªn X« cã sù mua b¸n vµ ®æi ch¸c vÒ vÊn
®Ò ViÖt Nam. Kh«ng lo¹i trõ tõ nay ®Õn khi NÝchx¬n ®i Liªn
X«. KÝtxinhgi¬ l¹i sang M¸txc¬va mét lÇn n÷a (bÝ mËt hoÆc
c«ng khai) ®Ó Ðp Liªn X« vÒ vÊn ®Ò ViÖt Nam hßng gì bít
khã kh¨n hiÖn nay cña Mü. Ta cÇn c¶nh gi¸c víi ©m mu
ph¸ ho¹i Héi nghÞ Pari vµ t¹o ra çc gi¶i quyÕt kh¸c ®Ó gi¶i
quyÕt vÊn ®Ò ViÖt Nam, kÓ c¶ héi nghÞ quèc tÕ.
2 - Ta tiÕp tôc thùc hiÖn ý ®å qu©n sù vµ chÝnh trÞ trªn
chiÕn trêng, cã nh vËy míi cã c¬ së ®Ó ®¹t mét gi¶i ph¸p
v÷ng ch¾c, ®Ò phßng vµ ®¸nh tr¶ tèt viÖc ®¸nh ph¸ miÒn B¾c.
VÒ gÆp riªng, chóng ta chñ tr¬ng tõ nay ®Õn khi
NÝchx¬n kÕt thóc chuyÕn ®i Liªn X«, kh«ng gÆp thªm
mét lÇn nµo n÷a mµ chØ gÆp sau khi NÝchx¬n ®i Liªn X«.
NÕu gÆp riªng lóc nµy th× ta ph¶i cã g× míi vµ do ®ã l¹i
t¹o ®iÒu kiÖn cho Liªn X« lµm trung gian vµ dïng vÊn
®Ò ViÖt Nam mua b¸n víi Mü. NÕu Mü chñ ®éng hÑn
gÆp, Lª §øc Thä vµ Xu©n Thuû t×m çch lïi ®Õn sau khi
NÝchx¬n ®i Liªn X« xong míi gÆp riªng" 1.
_____________
lîng bÝ mËt Lª §øc Thä - KÝtxinhgi¬ t¹i Pari, S®d, tr. 440.
Ngµy 8-5, cha ®Çy mét tuÇn sau phiªn gÆp riªng gi÷a
Lª §øc Thä, Xu©n Thuû víi KÝtxinhgi¬, Tæng thèng Mü
NÝchx¬n tuyªn bè tiÕn hµnh mét bíc leo thang míi, më
réng quy m« ®¸nh ph¸ miÒn B¾c, kÓ c¶ b»ng lùc lîng
kh«ng qu©n chiÕn lîc, th¶ m×n c¶ng H¶i Phßng cïng çc
cöa s«ng, l¹ch trªn vïng biÓn miÒn B¾c níc ta. Ngµy 20-
5-1972, Tæng thèng Mü NÝchx¬n lªn ®êng sang M¸txc¬va
vµ cho ®ã "lµ mét trong nh÷ng ®ßn ngo¹i giao lín cña mäi
thêi ®¹i" 1, hy väng dïng Liªn X« t¸c ®éng ®Õn ViÖt Nam.
Tríc sù chuyÓn biÕn mau lÑ cña t×nh h×nh do côc
diÖn chung sau th¾ng lîi xu©n hÌ 1972 cña qu©n vµ d©n
trªn kh¾p chiÕn trêng miÒn Nam t¹o ra vµ trong bèi
c¶nh quèc tÕ mµ ë ®ã, xu híng hoµ ho·n gi÷a çc níc
_____________
1. Theo håi ký cña NÝchx¬n: Còng cÇn ph¶i nãi thªm r»ng,
nhu cÇu "c« lËp Hµ Néi", t¸ch Hµ Néi khái ®ång minh chiÕn lîc
lµ Liªn X«, Trung Quèc ngµy cµng chiÕm cø suy nghÜ cña
NÝchx¬n vµ KÝtxinhgi¬. Trong mét tuyªn bè vÒ sau liªn quan tíi
viÖc ®i th¨m M¸txc¬va cña NÝchx¬n, KÝtxinhgi¬ cho r»ng: "B»ng
viÖc ®Ó cho cuéc häp cÊp cao ®îc tiÕp tôc, M¸txc¬va ®· gióp
gi¶m bít sù chèng ®èi trong níc, lµm cho chóng t«i ®îc tù do
hµnh ®éng ®Ó bÎ g·y x¬ng sèng cuéc tiÕn c«ng cña B¾c ViÖt
Nam" (DÉn theo G. C«nc«: Gi¶i phÉu mét cuéc chiÕn tranh, TËp 2,
S®d, tr.111). Ngay c¶ viÖc Mü déi bom xuèng miÒn B¾c ViÖt
Nam, kÓ c¶ viÖc g©y thiÖt h¹i cho tµu Liªn X« t¹i c¶ng H¶i
Phßng, nhng Liªn X« vÉn quyÕt ®Þnh ®ãn NÝchx¬n t¹i
M¸txc¬va ®· lµ mét biÓu hiÖn cñng cè cho nhËn ®Þnh trªn cña
NÝchx¬n vµ KÝtxinhgi¬.
lín ®ang ®îc thóc ®Èy, §¶ng ta thÊy r»ng, kh¶ n¨ng
kÕt thóc chiÕn tranh theo mét gi¶i ph¸p b¶o ®¶m çc
yªu cÇu cña ta ®ang më ra, cho phÐp ta "chuyÓn tõ chiÕn
lîc chiÕn tranh sang chiÕn lîc hßa b×nh" 1. Cuèi th¸ng
6 ®Çu th¸ng 7-1972, Bé ChÝnh trÞ tæ chøc çc cuéc häp
®Ó ®¸nh gi¸ toµn bé diÔn biÕn vµ xu híng chuyÓn ®éng
cña t×nh h×nh vµ ®· ®i ®Õn quyÕt ®Þnh: Ph¸t huy th¾ng
lîi trªn chiÕn trêng, khai th¸c khã kh¨n tõ trong néi
bé Mü, buéc chÝnh quyÒn Mü ph¶i chÊp nhËn mét gi¶i
ph¸p kÕt thóc chiÕn tranh, qu©n vµ d©n ta giµnh mét
bíc th¾ng lîi quan träng, ®¹t môc tiªu "®¸nh cho Mü
cót" ®Ó çch m¹ng tiÕp tôc chuyÓn sang giai ®o¹n ®Êu
tranh míi - giai ®o¹n tiÕn lªn giµnh th¾ng lîi hoµn toµn.
VÒ ph¬ng híng lín cña gi¶i ph¸p kÕt thóc chiÕn
tranh, Bé ChÝnh trÞ ®Æc biÖt lu ý ph¶i ®¹t ®îc 4 môc
tiªu: Hoa Kú t«n träng çc quyÒn d©n téc c¬ b¶n cña
nh©n d©n ViÖt Nam; Hoa Kú chÊm døt chiÕn tranh x©m
lîc, rót hÕt qu©n, chÊm døt dÝnh lÝu qu©n sù, kh«ng
can thiÖp vµo c«ng viÖc néi bé cña miÒn Nam ViÖt Nam;
Hoa Kú thõa nhËn thùc tÕ ë miÒn Nam ViÖt Nam cã hai
chÝnh quyÒn, hai qu©n ®éi, hai vïng kiÓm so¸t vµ t«n
träng quyÒn tù quyÕt cña nh©n d©n miÒn Nam ViÖt
Nam; Hoa Kú ph¶i båi thêng chiÕn tranh díi h×nh
thøc ®ãng gãp hµn g¾n vÕt th¬ng chiÕn tranh vµ x©y
dùng l¹i miÒn B¾c trªn c¬ së gi÷ v÷ng nguyªn t¾c ®Õ
_____________
quèc Mü ph¶i rót hÕt qu©n, cßn çch m¹ng ViÖt Nam th×
gi÷ nguyªn lùc lîng chÝnh trÞ vµ vò trang ë miÒn Nam.
QuyÕt ®Þnh trªn ®©y cña Bé ChÝnh trÞ biÓu thÞ sù kiªn
®Þnh trong chØ ®¹o kh¸ng chiÕn vµ nghÖ thuËt ®iÒu hµnh
chiÕn tranh cña §¶ng ta.
Thùc hiÖn chñ tr¬ng cña Bé ChÝnh trÞ, t¹i Pari,
trong cuéc gÆp riªng víi KÝtxinhgi¬ ngµy 19-7-1972, phÝa
ViÖt Nam tá râ quyÕt t©m vµ thiÖn chÝ cña ViÖt Nam
nh»m ®i vµo th¶o luËn nh÷ng vÊn ®Ò thùc chÊt ®Ó t×m ra
gi¶i ph¸p chÊm døt chiÕn tranh. T¹i cuéc gÆp, phÝa ViÖt
Nam mét lÇn n÷a kh¼ng ®Þnh: viÖc t×m ra gi¶i ph¸p hßa
b×nh cho cuéc chiÕn ph¶i lµ trùc tiÕp gi÷a Mü vµ ViÖt
Nam; viÖc Mü toan tÝnh nh÷ng con ®êng kh¸c vµ dïng
thñ ®o¹n ®Ó Ðp ViÖt Nam chØ lµ v« Ých.
Trong cuéc gÆp nµy, KÝtxinhgi¬ ®a ra §Ò nghÞ 5
®iÓm mµ «ng ta gäi lµ mét "cè g¾ng cuèi cïng" 1. VÒ c¬
b¶n, 5 ®iÓm mµ ph¸i Mü ®a ra còng chØ t¬ng tù nh
tuyªn bè ngµy 8-5-1972 cña NÝchx¬n; cã kh¸c h¬n lµ ë
chç: Mü ®ång ý mét cuéc ngõng b¾n t¹i chç, kh«ng "®ßi
_____________
1. N¨m ®iÓm trong ®Ò nghÞ míi cña Mü:
1- Ngõng b¾n trªn toµn câi §«ng D¬ng. Hoa Kú hîp t¸c
gì m×n ë c¶ng vµ cöa s«ng miÒn B¾c;
2- Rót qu©n Mü vµ ®ång minh trong 4 th¸ng víi sù gi¸m
s¸t quèc tÕ;
3- Trao tr¶ tï binh vµ thêng d©n v« téi cïng víi qu¸
tr×nh rót qu©n Mü;
4- Gi¸m s¸t quèc tÕ;
5- Çc nguyªn t¾c vÒ t¬ng lai chÝnh trÞ néi bé miÒn Nam.
qu©n miÒn B¾c" rót khái miÒn Nam, th¶ tï binh song
song víi qu¸ tr×nh triÖt tho¸i qu©n Mü 1.
Sau cuéc häp, ®oµn ViÖt Nam nhËn xÐt, chÝnh s¸ch
cña Mü mµ KÝtxinhgi¬ ®a ra "cã thÓ cã ý nghÜa"; nh÷ng
®Ò xuÊt vÒ gi¶i ph¸p cô thÓ "bít ngoan cè h¬n"; nhng Mü
vÉn b¸m gi÷ lËp trêng t¸ch riªng vÊn ®Ò qu©n sù vµ
chÝnh trÞ. VÒ thùc chÊt, ©m mu cña Mü khi ®a ra çc ®Ò
xuÊt nµy lµ vÉn buéc ta ph¶i "nãi chuyÖn" víi chÝnh quyÒn
ThiÖu; Mü chØ cïng víi ta gi¶i quyÕt vÊn ®Ò qu©n sù ®Ó Mü
rót ®îc sù dÝnh lÝu vÒ qu©n sù cña Mü vµ lÊy ®îc tï
binh vÒ níc, phôc vô cho cuéc vËn ®éng tranh cö ë Mü...
Tõ nh÷ng ®¸nh gi¸ nh thÕ, ®oµn ViÖt Nam cho r»ng,
cuéc tiÕp xóc ngµy 19-7-1972 gióp ta t×m hiÓu thªm ®îc
mét phÇn ý ®å chiÕn lîc cña Mü tuy cha hoµn toµn ®Çy
®ñ; ®ång thêi ta còng lµm cho phÝa Mü hiÓu râ chÝnh s¸ch
chung vµ th¸i ®é thiÖn chÝ cña ta.
Vµo lóc ®ã, so s¸nh t¬ng quan lùc lîng trªn chiÕn
trêng vÉn tiÕp tôc chuyÓn biÕn cã lîi cho ta; m©u thuÉn
trong néi bé níc Mü vÒ vÊn ®Ò chiÕn tranh ViÖt Nam tiÕp
tôc gia t¨ng, nhÊt lµ khi §¶ng Céng hoµ ®ang tiÕn dÇn
®Õn ®¹i héi cña ®¶ng nµy ®· ®îc Ên ®Þnh vµo ngµy 24-4-
1972... Tríc t×nh h×nh ®ã, ta chñ tr¬ng trong th¸ng 8-
1972, híng chÝnh cña ta trong cuéc gÆp riªng lµ ®a ra
bµn nh÷ng nguyªn t¾c lín trªn c¬ së nh÷ng yªu cÇu tèi ®a
nh»m th¨m dß ý ®å cña Mü còng nh buéc Mü ph¶i ®i vµo
_____________
1. Trong ®Ò nghÞ th¸ng 5-1972, Mü ®ßi th¶ tï binh tríc khi
rót qu©n Mü.
gi¶i quyÕt çc vÊn ®Ò ®Æt ra cho mét hiÖp ®Þnh chÊm døt
chiÕn tranh, lËp l¹i hßa b×nh ë ViÖt Nam.
Cuéc gÆp riªng lÇn thø 15 gi÷a ta vµ Mü diÔn ra vµo
ngµy 1-8-1972. T¹i cuéc gÆp, KÝtxinhgi¬ ®a ra kÕ ho¹ch
míi gåm 12 ®iÓm vµ kh¼ng ®Þnh Mü ®· ®¸p øng mäi khÝa
c¹nh cña ®Ò nghÞ chÝnh trÞ mµ ph¸i ®oµn ViÖt Nam ®Ò
xuÊt trong lÇn gÆp tríc kia. §ång thêi, KÝtxinhgi¬ còng
ghi nhËn viÖc Mü ®ång ý gi¶i quyÕt song song hai vÊn ®Ò
qu©n sù vµ chÝnh trÞ ë miÒn Nam ViÖt Nam.
Sau khi s¬ bé nhËn xÐt r»ng, ®Ò nghÞ míi cña Mü lÇn
nµy tuy cã mét vµi ®iÓm míi nhng vÒ c¬ b¶n, lËp trêng
cña Mü vÒ mét gi¶i ph¸p cho vÊn ®Ò ViÖt Nam vÉn cha
cã sù thay ®æi, ®ång chÝ Lª §øc Thä ®a ra kÕ ho¹ch míi
10 ®iÓm cña ViÖt Nam D©n chñ Céng hßa. Theo ®ã, chóng
ta ®ßi Mü ph¶i rót qu©n trong vßng mét th¸ng, lËp chÝnh
phñ hoµ hîp d©n téc ba thµnh phÇn - mét chÝnh phñ cã
®Çy ®ñ quyÒn lùc ®èi néi, ®èi ngo¹i, xo¸ bá h¼n hai chÝnh
quyÒn hiÖn cã t¹i miÒn Nam, ChÝnh phñ Mü ph¶i cã tr¸ch
nhiÖm ®ãng gãp vµo viÖc t¸i thiÕt hai miÒn Nam, B¾c
ViÖt Nam. Tuy nhiªn trong ®Ò nghÞ lÇn nµy, ta mÒm dÎo
h¬n b»ng çch kh«ng cßn ®ßi hái ThiÖu ph¶i tõ chøc
tríc khi hiÖp ®Þnh ®îc ký kÕt; thay vµo ®ã, ThiÖu ph¶i
tõ chøc sau khi ký kÕt hiÖp ®Þnh, më ®êng cho viÖc
thµnh lËp chÝnh phñ ba thµnh phÇn. Ngoµi kÕ ho¹ch trªn
®©y, ta còng chñ ®éng ®a ra çch thøc ®µm ph¸n, dù
®Þnh sÏ gåm 4 diÔn ®µn: diÔn ®µn gi÷a ViÖt Nam D©n chñ
Céng hßa vµ Hoa Kú; diÔn ®µn gi÷a ChÝnh phñ Çch
m¹ng l©m thêi Céng hßa miÒn Nam ViÖt Nam víi chÝnh
quyÒn ViÖt Nam Céng hßa; diÔn ®µn gi÷a ViÖt Nam D©n
chñ Céng hßa - ChÝnh phñ Çch m¹ng l©m thêi Céng hßa
miÒn Nam ViÖt Nam - ViÖt Nam Céng hßa; diÔn ®µn bèn
bªn gi÷a Hoa Kú - ViÖt Nam Céng hßa víi ChÝnh phñ
Çch m¹ng l©m thêi Céng hßa miÒn Nam ViÖt Nam vµ
ViÖt Nam D©n chñ Céng hßa...
T¹i cuéc häp ngµy 14-8-1972, sau khi nghe phÝa Mü
tr×nh bµy kÕ ho¹ch míi mµ hä ®a ra, ®oµn ViÖt Nam ®·
chØ râ cho phÝa Mü thÊy r»ng, cho ®Õn thêi ®iÓm hiÖn t¹i
"so s¸nh lËp trêng cña hai bªn cßn nhiÒu ®iÓm kh¸c xa
nhau; vÊn ®Ò then chèt lµ vÊn ®Ò chÝnh trÞ th× hai bªn
kh¸c nhau xa l¾m" 1. §oµn ViÖt Nam còng ®· m¹nh mÏ
phª ph¸n lËp trêng cña ph¸i ®oµn Mü khi hä vÉn b¸m
gi÷ nguyªn c©u duy tr× chÝnh quyÒn Sµi Gßn, yªu cÇu ®a
viÖc th¶o luËn vÊn ®Ò qu©n ®éi miÒn B¾c vµo diÔn ®µn ba
bªn gi÷a ViÖt Nam D©n chñ Céng hßa, ChÝnh phñ Çch
m¹ng l©m thêi vµ chÝnh quyÒn Sµi Gßn - hµm ý ®ßi rót
qu©n miÒn B¾c ra khái miÒn Nam; ®iÒu mµ trong suèt 10
n¨m qua, lùc lîng qu©n sù khæng lå cña Mü ®· kh«ng sao
lµm ®îc.
Nh×n chung, c¶ ba cuéc gÆp riªng trªn ®©y, ViÖt Nam
®· tõng bíc v÷ng vµng chñ ®éng tiÕn c«ng, gi÷ v÷ng
nguyªn t¾c nhng mÒm dÎo vÒ s¸ch lîc. PhÝa Mü cßn
ngoan cè, l¾m thñ ®o¹n ranh ma. Trong çc cuéc tiÕp xóc,
c¶ hai bªn võa th¨m dß võa gi÷ v÷ng nh÷ng quan ®iÓm
_____________
®a ra. Nh÷ng quan ®iÓm kh¸c biÖt nhau, giê ®©y, chñ
yÕu ®Òu dÇn tËp trung vµo vÊn ®Ò chÝnh trÞ - mét trong
hai vÊn ®Ò chñ chèt cho mét gi¶i ph¸p vÒ cuéc chiÕn
tranh gi÷a Mü vµ ViÖt Nam. Ba cuéc gÆp riªng nµy diÔn
ra trong bèi c¶nh cuéc tiÕn c«ng xu©n hÌ cña qu©n d©n ta
ë miÒn Nam giµnh ®îc nh÷ng th¾ng lîi to lín cã ý nghÜa
chiÕn lîc, gi¸ng mét ®ßn quyÕt liÖt vµo chiÕn lîc ViÖt
Nam ho¸ chiÕn tranh. Th¾ng lîi ®ã kÕt hîp hiÖu qu¶ víi
®ßn tiÕn c«ng ngo¹i giao buéc Mü ph¶i tõng bíc xuèng
thang chiÕn tranh, ®i vµo gi¶i quyÕt thùc chÊt vÊn ®Ò víi
ta. Tuy nhiªn, Mü vÉn cßn rÊt ngoan cè, hy väng dïng
çc thñ ®o¹n ngo¹i giao hoµ ho·n víi Liªn X« vµ Trung
Quèc kÕt hîp víi ®Èy m¹nh çc ho¹t ®éng qu©n sù b»ng
kh«ng qu©n víi quy m« lín, phong to¶ bê biÓn miÒn B¾c
ViÖt Nam sÏ lµm cho ViÖt Nam kh«ng thÓ ®¸nh lín vµ
kÐo dµi ë miÒn Nam qu¸ 3 th¸ng, ®ång thêi t¸i chiÕm
®îc nh÷ng vïng bÞ mÊt. Trong nh÷ng ®iÒu kiÖn ®ã, ta
chñ tr¬ng tiÕp tôc ®Èy m¹nh cuéc ®Êu tranh trªn mÆt
trËn qu©n sù, chÝnh trÞ, ngo¹i giao vµ kÕt hîp chÆt chÏ,
nhÞp nhµng ba mÆt ®Êu tranh ®ã, nh»m tranh thñ kh¶
n¨ng buéc Mü ph¶i ký kÕt hiÖp ®Þnh tríc khi diÔn ra
bÇu cö tæng thèng nhiÖm kú míi ë Mü, ®ång thêi s½n
sµng ®èi phã víi t×nh thÕ cuéc chiÕn ®Êu tiÕp tôc kÐo dµi.
ChÝnh v× thÕ, ®Ó lµm t¨ng kh¶ n¨ng gi¶i quyÕt víi
NÝchx¬n tríc tuyÓn cö ë Mü, chóng ta mét mÆt chuÈn bÞ
ph¬ng ¸n mÒm dÎo h¬n trong cuéc gÆp s¾p tíi, mÆt kh¸c
®Èy m¹nh çc ho¹t ®éng tuyªn truyÒn ®èi ngo¹i nh»m
lµm cho d luËn ë Mü vµ trªn thÕ giíi thÊy râ th¸i ®é
ngoan cè trong ®µm ph¸n vµ çc hµnh ®éng më réng

®¸nh ph¸ b»ng kh«ng qu©n vµ h¶i qu©n ®èi víi miÒn B¾c
cña chÝnh quyÒn Mü lµ ®Ó thùc hiÖn ©m mu kÐo dµi
chiÕn tranh, kh«ng muèn gi¶i quyÕt vÊn ®Ò kÕt thóc
chiÕn tranh b»ng th¬ng lîng.
Ngµy 11-9-1972, ChÝnh phñ Çch m¹ng l©m thêi Céng
hßa miÒn Nam ViÖt Nam ra tuyªn bè tè ço ®Õ quèc Mü
tiÕp tôc ®Èy m¹nh chiÕn lîc ViÖt Nam ho¸ chiÕn tranh ë
miÒn Nam vµ ®¸nh ph¸ d· man çc vïng trªn miÒn B¾c,
tè ço chÝnh quyÒn Sµi Gßn hiÕu chiÕn, ®ång thêi kh¼ng
®Þnh t¹i miÒn Nam ViÖt Nam tån t¹i hai chÝnh quyÒn, hai
qu©n ®éi, ba lùc lîng chÝnh trÞ, ®ßi thµnh lËp mét chÝnh
phñ hoµ hîp d©n téc ba thµnh phÇn.
T¹i Pari, ®oµn ViÖt Nam ®Èy m¹nh çc ho¹t ®éng tè
ço th¸i ®é hiÕu chiÕn cña Mü vµ thiÖn chÝ cña ViÖt Nam
trong viÖc gi¶i quyÕt çc bÊt ®ång tån t¹i gi÷a hai bªn.
ë Hµ Néi, ta tiÕp ®Æc ph¸i viªn cña øng cö viªn tæng
thèng Mü, M¾c Gav¬n, ®ång thêi tuyªn bè th¶ ba tï binh
Mü nh©n ngµy Quèc kh¸nh 2-9.
§èi phã víi ta, chÝnh quyÒn NÝchx¬n t×m mäi thñ ®o¹n
nh»m ®¸nh l¹c híng hßng xoa dÞu d luËn thÕ giíi vµ
trong níc. Ngµy 29-8-1972, Nhµ Tr¾ng tuyªn bè rót thªm
12.000 qu©n n÷a khái miÒn Nam. Ngµy 31-8, sau chuyÕn
®i Sµi Gßn vÒ, KÝtxinhgi¬ vµ §¹i sø Hoa Kú ë Sµi Gßn
B©nc¬ gÆp NÝchx¬n ë H«n«lulu ®Ó v¹ch ra ®êng lèi
th¬ng lîng víi ta ë Pari. T¹i cuéc gÆp nµy, mét sè
ph¬ng ¸n cña chÝnh quyÒn NÝchx¬n ®îc ®em ra bµn b¹c
vµ quyÕt ®Þnh, kÓ c¶ ph¬ng ¸n Mü sÏ c¾t ®øt th¬ng
lîng. NhËn xÐt vÒ kÕt qu¶ cuéc bµn luËn nµy, KÝtxinhgi¬
trong håi ký Nh÷ng n¨m ë Nhµ tr¾ng viÕt: Cuèi cïng
"kh«ng ®a ra ®îc mét chiÕn lîc nµo kh¶ dÜ lµm ®¶o lén
mét çch c¨n b¶n t¬ng quan lùc lîng ë §«ng D¬ng nÕu
th¬ng lîng thÊt b¹i" 1. Bªn c¹nh ®ã, ®Ó gia t¨ng søc Ðp
víi phÝa ViÖt Nam, Mü vÉn t×m çch tranh thñ sù ñng hé
cña c¶ Liªn X« vµ Trung Quèc. Ngoµi çc cuéc gÆp víi ®¹i
diÖn hai níc ë Oasinht¬n, ngµy 8-9, KÝtxinhgi¬ l¹i sang
M¸txc¬va tríc khi gÆp Lª §øc Thä ë Pari.
Ngµy 15-9-1972, hai bªn ViÖt Nam vµ Mü bíc vµo
cuéc gÆp riªng lÇn thø 17 trong bèi c¶nh Mü ®ang tÝch
cùc chuÈn bÞ cho bÇu cö vµ qu©n ®éi Sµi Gßn ®· lÊy l¹i
®îc Thµnh cæ Qu¶ng TrÞ. TiÕp tôc th¸i ®é ngoan cè, phÝa
Mü ®a ra ®Ò nghÞ míi gåm 10 ®iÓm. T¹i ®Ò nghÞ míi
nµy, ch¼ng nh÷ng Mü kh«ng t«n träng quyÒn thèng nhÊt
cña ViÖt Nam mµ cßn nhÊn m¹nh Nam ViÖt Nam lµ mét
quèc gia riªng biÖt, gi÷ HiÕn ph¸p miÒn Nam, kÐo dµi
thêi gian lËp quan hÖ gi÷a hai miÒn vµ h¹n chÕ quan hÖ
®ã trong nhiÒu mÆt chø kh«ng ph¶i mét mÆt nh ®Ò nghÞ
cò. VÒ chÝnh trÞ néi bé miÒn Nam, Mü phñ nhËn ChÝnh
phñ Çch m¹ng l©m thêi Céng hßa miÒn Nam ViÖt Nam,
kÓ c¶ víi t çch lµ mét chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng; coi MÆt
trËn D©n téc gi¶i phãng chØ lµ mét lùc lîng chÝnh trÞ
nhng l¹i n»m trong khu«n khæ HiÕn ph¸p Sµi Gßn. MÆt
kh¸c, ®Ò nghÞ míi cña Mü cßn nhÊn m¹nh tíi tÝnh hîp
_____________
ph¸p, hîp hiÕn cña chÝnh quyÒn Sµi Gßn, ®ßi ph¶i gi÷ chÕ
®é ®ã ®Õn sau bÇu cö. Kh«ng nh÷ng vËy, KÝtxinhgi¬ cßn
phñ nhËn c¶ nguyªn t¾c b×nh ®¼ng trong viÖc gi¶i quyÕt
çc lùc lîng vò trang ë miÒn Nam, c«ng bè viÖc ngõng
b¾n t¹i chç thay b»ng ngõng b¾n chung ®i ®«i víi viÖc ®ßi
qu©n miÒn B¾c rót khái miÒn Nam ViÖt Nam. Mü cßn
g¾n vÊn ®Ò viÖn trî cña Mü cho chÝnh quyÒn Sµi Gßn víi
viÖc viÖn trî cña çc níc x· héi chñ nghÜa cho ViÖt Nam;
®ßi miÒn B¾c kh«ng ®îc tiÕp tôc chi viÖn cho miÒn Nam;
kh«ng chÞu rót hÕt nh©n viªn qu©n sù (kho¶ng 10.000
ngêi) trong çc ngµnh kh«ng ph¶i qu©n sù nh trong
çc ch¬ng tr×nh b×nh ®Þnh vµ cè vÊn kü thuËt; ®ßi g¾n
gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ViÖt Nam víi gi¶i quyÕt vÊn ®Ò qu©n sù
ë §«ng D¬ng; ®ßi rót hÕt qu©n miÒn B¾c ra khái hai
níc Lµo vµ Campuchia mµ kh«ng hÒ ®Ò cËp tíi viÖc rót
qu©n Mü vµ Th¸i Lan khái hai níc nµy. Nh thÕ, vÒ
thùc chÊt, phÝa Mü cha muèn chÊm døt dÝnh lÝu qu©n
sù ë miÒn Nam ViÖt Nam.
Tríc nh÷ng ®Ò nghÞ thiÕu thiÖn chÝ ®ã, ®ång chÝ Lª
§øc Thä ®· phª ph¸n nh÷ng v¨n kiÖn Mü ®a ra lµ kh«ng
phï hîp thùc tÕ kh¸ch quan vµ hoµn c¶nh lÞch sö, kh«ng
thÓ lµ nguyªn t¾c chung cho c¶ hai bªn ®îc. §ång thêi,
®oµn ViÖt Nam còng nªu râ lËp trêng cña ViÖt Nam vµ
thiÖn chÝ mong muèn hai bªn nhanh chãng ®i ®Õn gi¶i
quyÕt vÊn ®Ò ViÖt Nam. Theo ®ã, thay v× thµnh lËp chÝnh
phñ hoµ hîp l©m thêi ba thµnh phÇn, xo¸ bá ChÝnh phñ
Çch m¹ng l©m thêi vµ chÝnh quyÒn Sµi Gßn nh ®ßi hái
tríc ®©y, b©y giê ViÖt Nam ®Ò nghÞ thµnh lËp chÝnh phñ
hoµ hîp d©n téc ë bªn trªn, cßn bªn díi ChÝnh phñ Çch
m¹ng l©m thêi vµ chÝnh quyÒn Sµi Gßn vÉn tån t¹i. Cïng
víi söa ®æi míi nµy, ViÖt Nam còng cho r»ng, quyÒn h¹n
cña chÝnh quyÒn l©m thêi míi thµnh lËp nµy vÒ ®èi néi cã
sù h¹n chÕ nhÊt ®Þnh; chÝnh quyÒn çch m¹ng l©m thêi vµ
chÝnh quyÒn Sµi Gßn, v× vËy, sÏ ®ång thêi ®¶m ®¬ng viÖc
qu¶n lý çc vïng ®ang kiÓm so¸t vµ ph¶i tu©n thñ çc
quyÕt ®Þnh cña chÝnh phñ hßa hîp d©n téc l©m thêi. Ngoµi
ra, phÝa ViÖt Nam còng ra thêi h¹n rót qu©n Mü trong
vßng 45 ngµy, kÓ tõ khi hiÖp ®Þnh ký kÕt; viÖc gi¶i quyÕt
vÊn ®Ò lùc lîng vò trang ë miÒn Nam sÏ do ChÝnh phñ
Çch m¹ng l©m thêi vµ chÝnh quyÒn Sµi Gßn tù bµn b¹c
vµ gi¶i quyÕt víi nhau. VÒ vÊn ®Ò båi thêng chiÕn tranh,
phÝa ViÖt Nam ®ång ý kh«ng dïng tõ "båi thêng chiÕn
tranh" nhng kh¼ng ®Þnh, vÒ thùc chÊt, chÝnh quyÒn Mü
ph¶i cã tr¸ch nhiÖm ®ãng gãp 9 tû ®«la cho c¶ hai miÒn
ViÖt Nam gióp hµn g¾n vÕt th¬ng chiÕn tranh. VÒ thµnh
phÇn ñy ban quèc tÕ, ngoµi ba níc hiÖn cã lµ Ba Lan, Ên
§é, Cana®a, ViÖt Nam ®Ò xuÊt thªm Cuba vµo ñy ban
kiÓm so¸t vµ gi¸m s¸t quèc tÕ. Nhng phÝa Mü b¸c bá
Cuba vµ Ên §é. VÒ çch ®µm ph¸n, ViÖt Nam còng yªu
cÇu phÝa Mü ph¶i gi¶i quyÕt toµn bé th× míi tiÕp tôc më
çc diÔn ®µn kh¸c. Cuèi cïng, phÝa ViÖt Nam kh¼ng ®Þnh
râ lËp trêng cña ta lµ s½n sµng gi¶i quyÕt sím vÊn ®Ò
ViÖt Nam víi Mü nhng nÕu phÝa Mü cè t×nh kÐo dµi ®µm
ph¸n vµ tiÕp tôc ®¸nh m¹nh h¬n, ViÖt Nam sÏ cã çch ®èi
phã vµ khi ®ã tr¸ch nhiÖm sÏ hoµn toµn thuéc vÒ phÝa Mü.
PhÝa Mü hoµn toµn ®ång ý gi¶i quyÕt sím vÊn ®Ò ViÖt Nam
tríc 15-10-1972 vµ hÑn tiÕp tôc gÆp l¹i nhau vµo hai
ngµy 26 vµ 27-9 tíi.
KÕt qu¶ cuéc gÆp riªng nµy ®· ®îc ®oµn ta ®· kÞp
thêi b¸o ço vÒ níc. Trªn c¬ së xem xÐt b¸o ço göi vÒ tõ
Pari vµ nh÷ng ®Ò xuÊt cña c¬ quan tham mu (CP50), Bé
ChÝnh trÞ chØ ®¹o ®oµn ta trong qu¸ tr×nh ®µm ph¸n ph¶i
b¶o ®¶m ®îc:
Thø nhÊt, gi÷ v÷ng nguyªn t¾c phÝa Mü ph¶i t«n träng
çc quyÒn d©n téc c¬ b¶n cña ViÖt Nam; chÊm døt can
thiÖp, dÝnh lÝu vµ rót toµn bé qu©n ®éi Mü khái miÒn Nam
ViÖt Nam; chÊm døt viÖn trî cho chÝnh quyÒn Sµi Gßn,
kh«ng ®îc g¾n vÊn ®Ò viÖn trî cña Mü cho chÝnh quyÒn
Sµi Gßn víi viÖc viÖn trî cña çc níc x· héi chñ nghÜa cho
ViÖt Nam. Nhng ta cÇn linh ho¹t trong gi¶i quyÕt çc
vÊn ®Ò thêi h¹n rót qu©n Mü ®i ®«i víi trao tr¶ tï binh,
hai bªn miÒn Nam kh«ng nhËn thªm vò khÝ, qu©n ®éi, c¶
hai bªn cã thÓ ®îc thay ®æi vò khÝ, viÖc nhËn viÖn trî
qu©n sù sau nµy sÏ thuéc thÈm quyÒn quyÕt ®Þnh cña
chÝnh phñ chÝnh thøc.
Thø hai, Mü ph¶i t«n träng quyÒn tù quyÕt cña nh©n
d©n miÒn Nam, chÊp nhËn hai chÝnh quyÒn, hai qu©n ®éi,
ba lùc lîng chÝnh trÞ vµ mét h×nh thøc chÝnh quyÒn hoÆc
h×nh thøc tæ chøc hoµ hîp d©n téc ë bªn trªn víi chøc
n¨ng tèi thiÓu lµ b¶o ®¶m hßa b×nh, thi hµnh vµ ®«n ®èc
thi hµnh çc hiÖp ®Þnh ®· ®îc ký kÕt, thùc hiÖn hoµ hîp
d©n téc, tù do d©n chñ, tæ chøc tæng tuyÓn cö... Tuy nhiªn
cÇn linh ho¹t vÒ sù tån t¹i cña hai chÝnh quyÒn, vÒ sù tõ
chøc cña ThiÖu, vÒ thêi gian tæng tuyÓn cö.
Thø ba, vÒ lùc lîng vò trang, ta ph¶i gi÷ nguyªn t¾c

®Êu tranh kh«ng rót qu©n miÒn B¾c ra khái miÒn Nam
nhng cÇn linh ho¹t trong gi¶m qu©n sè, phôc viªn. C¶
trong tªn gäi còng cã thÓ tho¶ thuËn víi ®èi ph¬ng ghi
b»ng çc tªn chung chung, kh«ng xóc ph¹m tíi ®èi ph¬ng
nh Mü gäi chÝnh quyÒn Sµi Gßn lµ ViÖt Nam Céng hßa,
gäi ChÝnh phñ Çch m¹ng l©m thêi Céng hßa miÒn Nam
ViÖt Nam lµ MÆt trËn D©n téc gi¶i phãng hoÆc nhµ ®¬ng
côc MÆt trËn D©n téc gi¶i phãng. Ta cã thÓ ghi lµ ®¬ng
côc Sµi Gßn, Mü cã thÓ gäi ViÖt Nam D©n chñ Céng hßa
hay ®¬ng côc Hµ Néi...
Thø t, vÒ çch ®µm ph¸n, v× thêi gian kh«ng cßn
nhiÒu vµ ®Ò phßng viÖc phÝa Mü vµ chÝnh quyÒn Sµi Gßn
kÐo dµi thêi gian ®µm ph¸n, cho nªn ta vµ Mü ph¶i tho¶
thuËn vÒ mét çch ®µm ph¸n thÝch hîp. Theo ®ã, víi sù
tho¶ thuËn cña ®ång minh mçi bªn, phÝa ViÖt Nam D©n
chñ Céng hßa vµ phÝa Mü tho¶ thuËn xong tÊt c¶ çc v¨n
kiÖn cÇn ký kÕt vµ bèn bªn sÏ ký kÕt v¨n kiÖn. ChØ sau khi
çc v¨n kiÖn ®· ®îc ký kÕt, çc diÔn ®µn kh¸c míi më ra.
Víi chñ tr¬ng ®· x¸c ®Þnh trªn ®©y, t¹i cuéc gÆp víi
phÝa Mü trong hai ngµy 26 vµ 27-9-1972, hai phÝa ViÖt
Nam ®· ®a ra mét kÕ ho¹ch míi víi nh÷ng ®iÓm míi
nh sau:
- LËp chÝnh phñ hoµ hîp d©n téc ba thµnh phÇn ngang
nhau gåm 12 uû viªn lµm viÖc theo nguyªn t¾c nhÊt trÝ,
víi quyÒn lùc ®èi néi h¹n chÕ;
- ñy ban kiÓm so¸t vµ gi¸m s¸t quèc tÕ gåm bèn níc;

- ViÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ViÖt Nam sÏ t¹o ®iÒu kiÖn
thuËn lîi cho viÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò Lµo vµ Campuchia.
BÊt chÊp nh÷ng thiÖn chÝ cña ta, KÝtxinhgi¬ ®a ra
"®Ò nghÞ míi" nhng víi lËp trêng nh cò: kh«ng c«ng
nhËn ChÝnh phñ Çch m¹ng l©m thêi, duy tr× chÕ ®é Sµi
Gßn... LËp trêng ®ã cña phÝa Mü bÞ phÝa ViÖt Nam lªn
¸n. Tuy nhiªn, qua cuéc gÆp trong hai ngµy 26 vµ 27-9,
chóng ta cµng nhËn râ: cho ®Õn lóc nµy, Mü vÉn cha
muèn ký kÕt hiÖp ®Þnh chÊm døt chiÕn tranh tríc ngµy
bÇu cö tæng thèng, ®µm ph¸n chØ ®îc NÝchx¬n sö dông
nh»m môc ®Ých phôc vô cho viÖc tranh cö cña «ng ta.
Tríc t×nh h×nh trªn, Bé ChÝnh trÞ §¶ng ta häp liªn tôc
nhiÒu ngµy liÒn ®Ó xem xÐt kü t×nh h×nh thÕ giíi, t¬ng
quan so s¸nh lùc lîng trªn chiÕn trêng, dù kiÕn nh÷ng
kh¶ n¨ng diÔn biÕn cña t×nh h×nh trong thêi gian tíi. Bé
ChÝnh trÞ nhËn thÊy r»ng: "Yªu cÇu lín nhÊt cña ta hiÖn
nay lµ chÊm døt dÝnh lÝu qu©n sù cña Mü vµ ngõng b¾n ë
miÒn Nam ®a ®Õn viÖc c«ng nhËn trªn thùc tÕ hai chÝnh
quyÒn, hai qu©n ®éi, hai ®Þa bµn ë miÒn Nam. §¹t ®îc yªu
cÇu nµy lµ th¾ng lîi cã ý nghÜa quan träng" 1. V× thÕ, Bé
ChÝnh trÞ chØ thÞ cho ®oµn ®µm ph¸n ë Pari: "Tranh thñ
chÊm døt chiÕn tranh tríc bÇu cö ë Mü, Ðp Hoa Kú ký hiÖp
®Þnh chÝnh thøc cã ngõng b¾n, rót qu©n, th¶ tï binh. Muèn
vËy, ta cÇn chñ ®éng vÒ yªu cÇu, gi¶i ph¸p, néi dung, thêi
_____________
®iÓm, çch ký, çch ®µm ph¸n" 1. Bé ChÝnh trÞ cho r»ng, cÇn
cè g¾ng ký kÕt ®îc hiÖp ®Þnh víi phÝa Mü vµo kho¶ng 15-
10-1972, cïng l¾m cã thÓ kÐo dµi ®Õn 20-10; nÕu ®Ó chËm
n÷a, NÝchx¬n sÏ vît tuyÓn cö mµ ta sÏ kh«ng cßn thêi gian
®Ó chuyÓn híng ®Êu tranh. VÒ çch ký kÕt, ta cÇn chñ
®éng buéc KÝtxinhgi¬ tiÕn hµnh gÆp riªng theo ý ®å cña ta,
mÒm dÎo trong çch ký, cã çi ký tríc, cã çi cã thÓ ký sau
tuú thuéc t×nh h×nh, tranh thñ thêi gian.
Thùc hiÖn chØ thÞ cña Bé ChÝnh trÞ, trong thêi gian
nµy, TiÓu ban ViÖt Nam - tiÓu ban trùc thuéc Bé ChÝnh trÞ
®· gÊp rót so¹n th¶o b¶n dù th¶o HiÖp ®Þnh vÒ chÊm døt
chiÕn tranh, lËp l¹i hßa b×nh ë ViÖt Nam. Ngay sau khi
hoµn thµnh, b¶n dù th¶o ®· ®îc chuyÓn tíi Pari cho ®oµn
ta. §©y lµ b¶n dù th¶o ph¸i ®oµn ta sÏ ®a ra trong cuéc
gÆp dù ®Þnh vµo ngµy 8-10-1972. B¶n dù th¶o nµy ph¶n
¸nh ®Ò nghÞ 10 ®iÓm cña ta ngµy 26-9 vµ ®Ò nghÞ 10 ®iÓm
cña Mü ngµy 27-9. Dù th¶o hiÖp ®Þnh gåm 10 ch¬ng, 23
®iÒu kho¶n vµ Lêi nãi ®Çu2. Ngoµi b¶n dù th¶o hiÖp ®Þnh,
_____________
2. Ch¬ng mét cña dù th¶o hiÖp ®Þnh ®Ò cËp tíi viÖc Mü t«n
träng çc quyÒn d©n téc c¬ b¶n cña ViÖt Nam, Ch¬ng hai vµ ba
®Ò cËp tíi viÖc chÊm døt chiÕn sù ë hai miÒn Nam, B¾c, ngõng
b¾n, rót qu©n Mü, trao tr¶ nh÷ng ngêi bÞ b¾t; Ch¬ng bèn ®Ò
cËp tíi çc quyÒn tù quyÕt cña nh©n d©n miÒn Nam; çc ch¬ng
tiÕp theo ®Ò cËp tíi vÊn ®Ò thèng nhÊt ViÖt Nam, viÖc hµn g¾n
vÕt th¬ng chiÕn tranh vµ kh«i phôc kinh tÕ hai miÒn, Ban liªn
hîp, ñy ban quèc tÕ, Héi nghÞ quèc tÕ, gi¶i quyÕt vÊn ®Ò Lµo,
Campuchia, quan hÖ Mü vµ ViÖt Nam D©n chñ Céng hßa...
ta cßn chuÈn bÞ b¶n Tho¶ thuËn vÒ nh÷ng nguyªn t¾c thùc

hiÖn quyÒn tù quyÕt cña nh©n d©n miÒn Nam nh»m cô thÓ
ho¸ mét sè chøc n¨ng, ph¬ng thøc hµnh ®éng cña c¬
quan hoµ hîp d©n téc vµ hÖ thèng çc cÊp...
§Ó tranh thñ sù ®ång t×nh cña hai níc Liªn X« vµ
Trung Quèc ®Ó g©y søc Ðp víi Mü trªn bµn ®¸m ph¸n,
ngµy 9-10, Bé ChÝnh trÞ cö ®ång chÝ NguyÔn Duy Trinh ®i
M¸txc¬va vµ ®ång chÝ Lª Thanh NghÞ ®i B¾c Kinh th«ng
b¸o chñ tr¬ng cña ta vÒ hai v¨n kiÖn mµ ViÖt Nam dù
®Þnh sÏ trao cho Mü (gÇn cïng mét lóc víi viÖc trao cho
phÝa Mü). C¶ hai ®ång chÝ Tæng BÝ th §¶ng Céng s¶n
Liªn X« Brªgi¬nÐp vµ Thñ tíng Trung Quèc Chu ¢n Lai
®Òu tá râ sù ®ång t×nh vÒ chñ tr¬ng cña ta vµ ®¸nh gi¸
cao dù th¶o hiÖp ®Þnh ViÖt Nam ®a ra, høa sÏ quyÕt t©m
ñng hé nç lùc cña ViÖt Nam trong ký kÕt HiÖp ®Þnh vÒ
chÊm døt chiÕn tranh, lËp l¹i hßa b×nh ë ViÖt Nam.
Nh×n chung, cho ®Õn th¸ng 9-1972, sau gÇn 4 n¨m ®Êu
tranh trong hoµn c¶nh so s¸nh lùc lîng trªn chiÕn trêng
miÒn Nam cha hoµn toµn thuËn lîi, chóng ta ®· kÕt hîp
chÆt chÏ çc mÆt ®Êu tranh qu©n sù, chÝnh trÞ, ngo¹i giao,
t¹o søc Ðp buéc Mü tõng bíc ®i vµo ®µm ph¸n nh÷ng vÊn
®Ò thùc chÊt. Trªn bµn ®µm ph¸n, chóng ta kiªn tr× ®Êu
tranh ®ßi Mü ph¶i gi¶i quyÕt song song c¶ hai vÊn ®Ò qu©n
sù vµ chÝnh trÞ. Gi÷ v÷ng nguyªn t¾c nhng mÒm dÎo vÒ
s¸ch lîc, trong qu¸ tr×nh ®µm ph¸n, ViÖt Nam chñ
tr¬ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò theo hai bíc, tríc tiªn lµ gi¶i
quyÕt vÊn ®Ò qu©n sù vµ mét sè vÊn ®Ò chÝnh trÞ ë miÒn
Nam cã tÝnh chÊt nguyªn t¾c, sau ®ã lµ çc vÊn ®Ò néi bé
miÒn Nam sÏ do hai miÒn tù gi¶i quyÕt. Chñ tr¬ng trªn

cña ViÖt Nam lµ hoµn toµn phï hîp víi t×nh h×nh kh¸ch
quan ë miÒn Nam vµ ®¸p øng nguyÖn väng cña ®a sè nh©n
d©n vµ chÝnh giíi Mü còng nh d luËn trªn kh¾p thÕ giíi
lóc bÊy giê.
Thùc hiÖn chñ tr¬ng cña Bé ChÝnh trÞ, t¹i cuéc häp
liªn tiÕp trong ba ngµy 8, 9, 10-10-1972, Cè vÊn ®Æc biÖt
Lª §øc Thä ®· trao cho KÝtxinhgi¬ dù th¶o HiÖp ®Þnh vÒ
chÊm døt chiÕn tranh, lËp l¹i hßa b×nh ë ViÖt Nam vµ dù
th¶o Tho¶ thuËn vÒ nh÷ng nguyªn t¾c thùc hiÖn quyÒn tù
quyÕt cña nh©n d©n miÒn Nam ViÖt Nam. Hµnh ®éng
nµy cña phÝa ViÖt Nam khiÕn ph¸i ®oµn Mü bÞ bÊt ngê.
T¹i b¶n dù th¶o hiÖp ®Þnh, ViÖt Nam ®· t¹m g¸c nhiÒu
vÊn ®Ò chÝnh trÞ néi bé miÒn Nam nh t¹m g¸c yªu cÇu
xo¸ bá chÝnh quyÒn Sµi Gßn vµ g¹t ThiÖu, t¹m g¸c viÖc
bµn vÒ bÇu cö vµ hiÕn ph¸p... H¬n n÷a, theo dù th¶o,
vÊn ®Ò miÒn Nam sÏ ®îc gi¶i quyÕt theo hai bíc: bíc 1,
gi¶i quyÕt døt ®iÓm mét sè nguyªn t¾c vÒ çc vÊn ®Ò
qu©n sù, chÝnh trÞ; bíc 2, hai bªn miÒn Nam sÏ gi¶i
quyÕt çc vÊn ®Ò cô thÓ vÒ qu©n sù, chÝnh trÞ néi bé cña
miÒn Nam. Thùc chÊt, dù th¶o hiÖp ®Þnh mµ ta ®a ra lµ
tËp trung gi¶i quyÕt viÖc ngõng b¾n, viÖc Mü rót qu©n,
viÖc trao tr¶ tï binh; cßn vÒ chÝnh trÞ vÉn gi÷ nguyªn
hiÖn tr¹ng. §©y lµ ®ßn tiÕn c«ng ngo¹i giao chñ ®éng,
linh ho¹t, s¸ng t¹o cña ta nh»m hiÖn thùc ho¸ ph¬ng
híng chiÕn lîc cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh: "§¸nh cho
Mü cót, ®¸nh cho ngôy nhµo".
ViÖc chóng ta chñ ®éng ®a ra dù th¶o hiÖp ®Þnh víi

nh÷ng néi dung chÝnh trªn ®©y, buéc phÝa Mü, t¹i cuéc
häp, ph¶i c«ng khai thõa nhËn th¸i ®é thiÖn chÝ cña ViÖt
Nam, cho ®©y lµ mét sù kiÖn më ra mét trang míi trong
th¬ng lîng cã kh¶ n¨ng hai bªn sím ®i ®Õn gi¶i quyÕt
vÊn ®Ò chiÕn tranh ViÖt Nam.
Ngµy 9-10-1972, bíc vµo cuéc häp, KÝtxinhgi¬ trao
cho ®oµn ta mét lÞch tr×nh lµm viÖc cô thÓ:
- Ngµy 11-10-1972, hoµn thµnh hiÖp ®Þnh; sau ®ã,
KÝtxinhgi¬ sÏ vÒ Mü vµ 48 giê sau, phÝa ViÖt Nam sÏ nhËn
®îc ph¶n øng cña NÝchx¬n;
- Ngµy 15 ®Õn ngµy 18-10-1972, KÝtxinhgi¬ sÏ ®i Sµi
Gßn gÆp ThiÖu;
- ChiÒu ngµy 18-10-1972, Hoa Kú chÊm døt nÐm bom
miÒn B¾c;
- Ngµy 19-10-1972, KÝtxinhgi¬ sÏ th¨m Hµ Néi (nÕu
phÝa ViÖt Nam ®ång ý);
- Ngµy 21-10-1972, KÝtxinhgi¬ trë vÒ Oasinht¬n;
- Ngµy 22 (hoÆc 23) th¸ng 10-1972, c«ng bè hiÖp
®Þnh ë Thñ ®« hai níc;
- Ngµy 25 (hoÆc 26) th¸ng 10-1972, ký hiÖp ®Þnh.
Bªn c¹nh lÞch tr×nh trªn ®©y, phÝa Mü còng ®a ra
mét dù th¶o hiÖp ®Þnh do phÝa Mü so¹n th¶o. B¶n dù th¶o
nµy cã nhiÒu ®iÓm gièng b¶n dù th¶o cña phÝa ViÖt Nam,
tuy nhiªn, Mü vÉn ®ßi çc ®¬n vÞ qu©n ®éi miÒn B¾c tham
gia cuéc tiÕn c«ng chiÕn lîc xu©n hÌ 1972 ph¶i rót khái
miÒn Nam; tï chÝnh trÞ ph¶i ®îc t¸ch ra ®Ó çc bªn ë
miÒn Nam ViÖt Nam tù gi¶i quyÕt; thu hÑp chøc n¨ng hÖ
thèng tæ chøc cña Héi ®ång hoµ gi¶i d©n téc; g¾n vÊn ®Ò
Mü viÖn trî cho chÝnh quyÒn Sµi Gßn víi vÊn ®Ò çc níc
x· héi chñ nghÜa viÖn trî cho ViÖt Nam D©n chñ Céng
hßa; thµnh phÇn ñy ban quèc tÕ sÏ gåm 5 níc...
C¨n cø vµo çc ®iÓm cßn bÊt ®ång, hai bªn tiÕp tôc
®µm ph¸n vµ kh«ng khÝ cã lóc rÊt gay g¾t. §iÒu quan
träng lµ thay v× ®µm ph¸n theo khung gi¶i ph¸p nh tríc
®©y, giê ®©y, víi viÖc chñ ®éng ®a ra dù th¶o hiÖp ®Þnh,
ta ®· buéc phÝa Mü ph¶i ®i vµo ®µm ph¸n çc ®iÒu kho¶n
cô thÓ cña hiÖp ®Þnh.
Qua ba ngµy ®µm ph¸n, lËp trêng hai bªn gÇn nhau
h¬n trªn çc néi dung c¨n b¶n, tuy vÉn tån t¹i mét sè bÊt
®ång vÒ vÊn ®Ò thay thÕ vò khÝ, vÒ tï chÝnh trÞ, vÒ Lµo, vÒ
viÖc båi thêng chiÕn tranh cña Mü... Cuèi cïng, ngµy 13-
10-1972, hai bªn ®i tíi tho¶ thuËn vÒ lËp trêng: coi nh
hiÖp ®Þnh c¬ b¶n ®· hoµn thµnh.
Víi nh÷ng tho¶ thuËn ®· ®¹t ®îc, cuéc häp trong çc
ngµy tõ ngµy 8 ®Õn 13-10-1972 ®· t¹o ra bíc ngoÆt cña
diÔn ®µn ®µm ph¸n bÝ mËt gi÷a ViÖt Nam D©n chñ Céng
hßa vµ Hoa Kú.
Ngay sau khi kÕt thóc cuéc häp, ®oµn ta ®· kÞp thêi
b¸o ço vÒ níc. B¸o ço nªu râ: chóng ta ®· ®¹t ®îc
bèn yªu cÇu lµ Mü cam kÕt chÊm døt dÝnh lÝu qu©n sù,
rót qu©n Mü vÒ níc; ngõng b¾n hoµn toµn ë c¶ hai miÒn
Nam, B¾c; c«ng nhËn ë miÒn Nam cã hai chÝnh quyÒn,
hai qu©n ®éi, hai vïng kiÓm so¸t; c«ng nhËn quyÒn tù
quyÕt cña nh©n d©n miÒn Nam; c«ng nhËn çc quyÒn tù
do d©n chñ ë miÒn Nam. Ngoµi ra, phÝa Mü cßn nhËn
®ãng gãp ®Ó x©y dùng l¹i sau chiÕn tranh; tuy nhiªn, cã
nhiÒu dÊu hiÖu chøng tá Mü muèn vît tuyÓn cö mµ

kh«ng ký kÕt. Do ®ã, chóng ta cÇn hÕt søc c¶nh gi¸c víi
çc thñ ®o¹n cña Mü. §oµn ®Ò nghÞ cÇn hÕt søc chñ ®éng
vÒ thêi ®iÓm vµ çch ®µm ph¸n, kh«ng cho phÝa Mü kÐo
dµi çc vÊn ®Ò tån t¹i. MÆt kh¸c, cÇn chuÈn bÞ s½n sµng
®Ó nÕu Mü kh«ng chÞu ký kÕt th× ta kÞp chuyÓn híng
®Êu tranh sang tiÕn c«ng c«ng khai.
Ngµy 13-10, phÝa Mü göi cho ViÖt Nam mét c«ng hµm
nãi r»ng Tæng thèng Mü NÝchx¬n chÊp nhËn dù th¶o lµm
c¬ së hiÖp ®Þnh, trõ mét sè vÊn ®Ò kü thuËt vµ ®ßi cã thay
®æi thùc chÊt th× phÝa Mü míi cã thÓ chÊp nhËn ®îc.
Ngµy 14-10, phÝa ViÖt Nam còng göi cho phÝa Mü mét
c«ng hµm, trong ®ã, chóng ta v¹ch râ viÖc phÝa Mü ®ßi
thay ®æi thùc chÊt lµ nh»m thay ®æi hai ®iÒu kho¶n ®·
tho¶ thuËn; ®iÒu Êy lµ hoµn toµn tr¸i nguyªn t¾c lµ kh«ng
bªn nµo ®îc söa ®æi néi dung ®· tho¶ thuËn vµ trùc tiÕp
g©y khã kh¨n cho qu¸ tr×nh ®µm ph¸n gi÷a hai bªn. VÒ
vÊn ®Ò nh÷ng ngêi d©n sù bÞ b¾t, phÝa ViÖt Nam cho
r»ng: "Theo luËt ph¸p quèc tÕ, trong chiÕn tranh, khi chiÕn
sù ®· chÊm døt th× tÊt c¶ nh÷ng ngêi cña çc bªn bÞ b¾t
ph¶i ®îc trao tr¶. H¬n thÕ n÷a, víi tÝnh chÊt cña cuéc
chiÕn tranh ë miÒn Nam ViÖt Nam th×, sau khi ngõng b¾n,
viÖc trao tr¶ nh÷ng ngêi d©n sù còng nh viÖc trao tr¶
nh÷ng ngêi qu©n sù cña çc bªn bÞ b¾t gi÷ lµ mét nghÜa
vô mµ kh«ng bªn nµo ®îc tho¸i th¸c vµ tr× ho·n.
PhÝa ViÖt Nam D©n chñ Céng hßa cho r»ng, trong
vÊn ®Ò nµy, phÝa Hoa Kú bªnh vùc cho mét lËp trêng rÊt
sai tr¸i ®Ó mét bªn cã thÓ tiÕp tôc giam gi÷ nh÷ng ngêi
d©n sù cña bªn kia. §ã lµ tr¸i ®¹o lý, kh«ng c«ng b»ng vµ
v« nh©n ®¹o" 1. PhÝa Mü ph¶i thõa nhËn vÊn ®Ò nµy cã ý
nghÜa rÊt lín vµ liªn quan tíi t×nh c¶m thiªng liªng nhÊt,
høa sÏ t×m mét gi¶i ph¸p.
Ngµy 17-10, hai ®oµn tiÕp tôc häp. Do lËp trêng cña
mçi bªn cßn cha thèng nhÊt, vÒ mét sè vÊn ®Ò, ®Æc biÖt lµ
vÊn ®Ò tï chÝnh trÞ vµ viÖc thay thÕ vò khÝ cña çc bªn ë
miÒn Nam nªn ®µm ph¸n vÒ c¬ b¶n kh«ng cã ®iÓm g× míi,
chØ gi¶i quyÕt ®îc mét sè bÊt ®ång nhá vÒ c©u ch÷...
H«m sau, ngµy 18-10, nh©n danh Tæng thèng Hoa
Kú, phÝa Mü göi C«ng hµm cho phÝa ViÖt Nam. C«ng
hµm nªu râ:
"1 - Tæng thèng cho r»ng ViÖt Nam D©n chñ Céng hßa
vµ Hoa Kú ®· ®Õn rÊt gÇn mét sù tho¶ thuËn. Trong khi
gi¶i quyÕt mét cuéc chiÕn tranh cã thêi gian vµ cêng ®é
nh vËy kh«ng tr¸nh khái çc thêi gian biÓu ph¶i ®îc
thØnh tho¶ng ®iÒu chØnh l¹i;
2 - Tæng thèng kh«ng thÓ kh«ng ®ång ý vÒ mét cuéc
®i th¨m Hµ Néi cña tiÕn sÜ KÝtxinhgi¬, hoÆc vÒ mét cuéc
ngõng b¾n ®¬n ph¬ng mét sè ho¹t ®éng qu©n sù cña
Hoa Kú trõ phi trong khu«n khæ cña mét tho¶ thuËn ®·
hoµn thµnh;
3 - VÒ nh÷ng bÊt ®ång vÒ çc ®iÒu kho¶n trang ®iÒu 7
vµ 8 vµ v× tÝnh chÊt kh«ng ®îc tho¶ ®¸ng cña mét vµi
_____________
tuyªn bè ®¬n ph¬ng cña ViÖt Nam D©n chñ Céng hßa nªn
thêi gian cho cuéc ®i th¨m nh thÕ cha chÝn muåi;
4 - Tæng thèng cho r»ng, mét cuéc gÆp kh¸c gi÷a tiÕn
sÜ KÝtxinhgi¬ vµ cè vÊn ®Æc biÖt Lª §øc Thä hoÆc víi bÊt cø
thµnh viªn nµo kh¸c cña Ban l·nh ®¹o Hµ Néi sÏ ®a tíi
sù tho¶ thuËn trong vßng hai hoÆc ba ngµy" 1.
§¸p l¹i c«ng hµm cña phÝa Mü, 20 giê ngµy 19-10,
nh©n danh Thñ tíng níc ViÖt Nam D©n chñ Céng
hßa, phÝa ViÖt Nam göi c«ng hµm tr¶ lêi phÝa Mü. C«ng
hµm nªu bËt thiÖn chÝ cña chóng ta: "§Ó tá th¸i ®é
nghiªm chØnh vµ thiÖn chÝ cña m×nh, phÝa ViÖt Nam
D©n chñ Céng hßa lµm hÕt søc m×nh ®Ó g¹t bá nh÷ng
trë ng¹i cuèi cïng nh»m hoµn thµnh b¶n hiÖp ®Þnh, b¶o
®¶m ngµi tiÕn sÜ Henry KÝtxinhgi¬ vµo Hµ Néi vµ ngµy
ký chÝnh thøc hiÖp ®Þnh nh ®· tho¶ thuËn.
Do ®ã, phÝa ViÖt Nam D©n chñ Céng hßa ®ång ý c«ng
thøc do phÝa Hoa Kú ®a ra vÒ vÊn ®Ò thay thÕ vò khÝ nãi
trong ®iÒu 7 vµ nh÷ng ®Ò nghÞ cña tiÕn sÜ Henry KÝtxinhgi¬
vÒ ®iÒu 8 trong cuéc gÆp ngµy 17-10-1972" 2.
Nh vËy, phÝa ViÖt Nam kh¼ng ®Þnh nh÷ng trë ng¹i
cuèi cïng gi÷a hai bªn ®· ®îc gi¶i quyÕt bëi thiÖn chÝ
cña ViÖt Nam vµ yªu cÇu phÝa Mü nghiªm chØnh thùc
hiÖn thêi gian biÓu mµ hai phÝa ®· tho¶ thuËn ngµy
11-10-1972: Mü chÊm døt nÐm bom vµ th¶ m×n miÒn
_____________
1. C«ng hµm cña Mü göi ViÖt Nam D©n chñ Céng hßa, ngµy
18-10-1972.
2. C«ng hµm cña ViÖt Nam D©n chñ Céng hßa göi ChÝnh phñ
Mü, ngµy 19-10-1972.
B¾c ngµy 21-10, KÝtxinhgi¬ vµo Hµ Néi ngµy 22 vµ 23-10,

ký hiÖp ®Þnh chÝnh thøc t¹i Pari ngµy 30-10-1972.
Nh©n danh Tæng thèng Mü, håi 10 giê s¸ng ngµy 20-
10, phÝa Mü göi c«ng hµm cho Thñ tíng níc ViÖt Nam
D©n chñ Céng hßa, trong ®ã hoan nghªnh thiÖn chÝ vµ
th¸i ®é nghiªm chØnh cña ViÖt Nam D©n chñ Céng hßa
thÓ hiÖn trong th«ng ®iÖp ngµy 19-10-1972. Víi hai ®iÒu
kho¶n trong ®iÒu 7 vµ 8 mµ phÝa ViÖt Nam D©n chñ Céng
hßa ®· tho¶ thuËn trong th«ng ®iÖp cña m×nh, phÝa Mü
cho r»ng, v¨n b¶n cña hiÖp ®Þnh b©y giê cã thÓ xem lµ ®·
hoµn thµnh. C«ng hµm cßn nªu thªm mét sè vÊn ®Ò mµ
phÝa Mü quan t©m nh vÊn ®Ò tï binh ë Lµo vµ
Campuchia, vÊn ®Ò ngõng b¾n ë Lµo vµ vÊn ®Ò chÊm døt
çc ho¹t ®éng qu©n sù ë Lµo, Campuchia (®iÒu 15c), ®ång
thêi Mü ®a ra cam kÕt díi h×nh thøc Understanding
(hiÓu biÕt) - chÊm døt çc ho¹t ®éng trinh s¸t ë miÒn B¾c,
®a çc tµu s©n bay cña Mü ra xa bê biÓn ViÖt Nam.
Còng t¹i c«ng hµm nµy, Mü ®a ra mét thêi gian biÓu ký
hiÖp ®Þnh: Ngµy 24-10, KÝtxinhgi¬ tíi Hµ Néi vµ rêi Hµ
Néi vµo ngµy 26-10; 21 giê (giê Oasinht¬n) ngµy 27-10,
®a tin vÒ HiÖp ®Þnh; ngµy 31-10-1972, ký HiÖp ®Þnh t¹i
Pari... Cuèi cïng, c«ng hµm kh¼ng ®Þnh: "Ngay sau khi
nhËn ®îc nh÷ng lêi x¸c nhËn th× ViÖt Nam D©n chñ
Céng hßa cã thÓ tin lµ phÝa Hoa Kú sÏ tiÕn hµnh theo thêi
gian biÓu ®Ò nghÞ trªn" 1.
_____________
1. C«ng hµm cña Mü göi ViÖt Nam D©n chñ Céng hßa, ngµy
20-10-1972.
Ngµy 21-10, Thñ tíng níc ViÖt Nam D©n chñ Céng
hßa, t¹i c«ng hµm tr¶ lêi c«ng hµm cña Tæng thèng Mü,
kh¼ng ®Þnh: "PhÝa ViÖt Nam D©n chñ Céng hßa sÏ lµm
®óng nh÷ng ®iÒu ®· tuyªn bè víi phÝa Hoa Kú vµ kh«ng
cã g× thay ®æi. Song cÇn ph¶i nãi râ r»ng vÊn ®Ò Lµo vµ
vÊn ®Ò Campuchia lµ thuéc chñ quyÒn cña ngêi Lµo vµ
ngêi Campuchia. ChÝnh phñ ViÖt Nam D©n chñ Céng
hßa vµ ChÝnh phñ Hoa Kú ®Òu cã nghÜa vô chñ quyÒn cña
Lµo vµ Campuchia nh hai bªn ®· cam kÕt trong ®iÒu 15
cña hiÖp ®Þnh vÒ ViÖt Nam ®· tho¶ thuËn... PhÝa ViÖt
Nam D©n chñ Céng hßa ®· ®îc MÆt trËn Lµo yªu níc
th«ng b¸o r»ng hä s½n sµng tho¶ thuËn víi phÝa bªn kia
vÒ mét cuéc ngõng b¾n ë Lµo trong vßng mét th¸ng kÓ tõ
ngµy 31-10-1972 hoÆc sím h¬n vµ nh÷ng ngêi Hoa Kú bÞ
b¾t ë Lµo sÏ ®îc th¶ ngay tríc ngµy 30-10-1972... Sau
khi chiÕn tranh ë ViÖt Nam chÊm døt, phÝa ViÖt Nam
D©n chñ Céng hßa sÏ tÝch cùc gãp phÇn vµo viÖc lËp l¹i
hßa b×nh ë Campuchia. PhÝa ViÖt Nam D©n chñ Céng
hßa biÕt râ r»ng kh«ng cã ngêi Hoa Kú nµo bÞ b¾t ë
Campuchia" 1. §ång thêi, ViÖt Nam tuyªn bè chÊp nhËn
thêi gian biÓu do phÝa Mü ®Ò nghÞ.
Hai m¬i ba giê ngµy 22-10, Tæng thèng Mü göi
th«ng ®iÖp hoan nghªnh c«ng hµm cña Thñ tíng níc
ViÖt Nam D©n chñ Céng hßa, vµ ghi nhËn: C«ng hµm ®ã
®· tho¶ m·n tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu Tæng thèng Mü nªu ra vÒ
_____________
1. C«ng hµm cña ViÖt Nam D©n chñ Céng hßa göi Mü, ngµy
21-10-1972.
vÊn ®Ò Lµo, vÊn ®Ò Campuchia còng nh vÊn ®Ò tï binh

Hoa Kú. Tuy nhiªn, t¹i c«ng hµm nµy, NÝchx¬n còng nãi
tíi viÖc phÝa ViÖt Nam ®Ó lé bÝ mËt vÒ nh÷ng tho¶ thuËn
gi÷a hai bªn cho çc nhµ b¸o vµ yªu cÇu kh«ng cã hµnh
®éng c«ng khai. §iÒu ®ã cã thÓ ®îc hiÓu lµ Mü sÏ kh«ng
ký kÕt hiÖp ®Þnh theo lÞch tr×nh chÝnh phÝa Mü ®a ra
víi nh÷ng lý do hÕt søc gi¶ t¹o.
Vµo lóc 15 giê ngµy 23-10-1972, Tæng thèng Mü göi
c«ng hµm cho Thñ tíng níc ViÖt Nam D©n chñ Céng
hßa, th«ng b¸o vÒ nh÷ng khã kh¨n míi xuÊt hiÖn mµ theo
NÝchx¬n, bëi "ViÖt Nam D©n chñ Céng hßa ®· t×m çch
lµm viÖc víi mét tèc ®é qu¸ møc" vµ "cuéc pháng vÊn gi÷a
Thñ tíng Ph¹m V¨n §ång víi phãng viªn b¸o Newsweek
®· cã ¶nh hëng rÊt tai h¹i vµo mét lóc quyÕt ®Þnh ë Sµi
Gßn. Nh÷ng cuéc hiÖp th¬ng tÕ nhÞ cã thÓ bÞ ph¸ ho¹i do
viÖc cã thÓ coi lµ viÖc loan b¸o vÒ mét hiÖp ®Þnh vÉn cßn
®¬ng ®îc th¶o luËn vµ b»ng nh÷ng viÖc c«ng kÝch vµo c¬
cÊu vµ nh÷ng ngêi mµ hiÖp ®Þnh ®ã vÉn duy tr×" 1... Ngoµi
ra, c«ng hµm cña NÝchx¬n còng ®Æt vÊn ®Ò vÒ viÖc lùc
lîng ViÖt Nam D©n chñ Céng hßa ë miÒn Nam ViÖt Nam
còng nh çc vÊn ®Ò kü thuËt xuÊt hiÖn, xem ®ã lµ lý do
®Ó tr× ho·n viÖc ký kÕt hiÖp ®Þnh. C«ng hµm yªu cÇu mét
cuéc gÆp gì n÷a gi÷a hai bªn t¹i Pari vµ ho·n chuyÕn ®i
cña KÝtxinhgi¬ ®Õn Hµ Néi.
Nh vËy, ®Õn ®©y, th¸i ®é lËt läng cña Mü ®· béc lé râ.
Mü kh«ng muèn g¹t bá chÝnh quyÒn Sµi Gßn mµ tiÕp tôc
_____________
1. H. KÝtxinhgi¬: ë Nhµ Tr¾ng, Fayard, Pari, 1979,
tr. 1379 - 1380.
duy tr×, ñng hé chÝnh quyÒn nµy sau khi Mü rót ®i. V× thÕ,
cã thÓ thÊy, víi nh÷ng tuyªn bè trªn ®©y, chÝnh quyÒn
NÝchx¬n cha chÞu tõ bá chÝnh s¸ch thùc d©n míi cña hä ë
miÒn Nam ViÖt Nam.
T¹i Sµi Gßn, víi b¶n chÊt cùc kú hiÕu chiÕn, NguyÔn
V¨n ThiÖu ra søc ph¶n ®èi Mü nãi chuyÖn víi ViÖt Nam
D©n chñ Céng hßa; ph¶n ®èi chÊm døt nÐm bom miÒn B¾c;
ph¶n ®èi gi¶i ph¸p chÝnh trÞ cho vÊn ®Ò ViÖt Nam. ChÝnh
quyÒn ThiÖu hy väng, víi lùc lîng qu©n sù m¹nh vît
tréi so víi lùc lîng vò trang çch m¹ng miÒn Nam, hä cã
thÓ ®¸nh chiÕm ®îc çc ®Þa bµn chiÕn lîc träng yÕu, lµm
chñ ®îc çc thµnh phè, çc trôc ®êng giao th«ng huyÕt
m¹ch, k×m kÑp ®îc phÇn lín nh©n d©n ë miÒn Nam.
NguyÔn V¨n ThiÖu tin r»ng nÕu Mü ë l¹i thªm mét thêi
gian th× «ng ta cã thÓ tiªu diÖt ®îc çch m¹ng miÒn Nam
vµ khiÕn "Hµ Néi cã thÓ ph¶i ®Çu hµng v« ®iÒu kiÖn" 1.
Nu«i hy väng ®ã, mét mÆt, chÝnh quyÒn Sµi Gßn tiÕp tôc
t¨ng cêng çc ho¹t ®éng qu©n sù, mÆt kh¸c, ph¶n ®èi
quyÕt liÖt viÖc Mü ®µm ph¸n víi ViÖt Nam D©n chñ Céng
hßa, ®ßi söa ®æi vÒ c¬ b¶n çc ®iÒu kho¶n trong hiÖp ®Þnh.
Trong cuéc gÆp KÝtxinhgi¬ t¹i Sµi Gßn, TrÇn V¨n L¾m,
Tæng trëng Ngo¹i giao cña chÝnh quyÒn ThiÖu ®a ra 23
®iÓm mµ phÝa Sµi Gßn yªu cÇu ph¶i söa ®æi, bao gåm c¶
nh÷ng néi dung rÊt quan träng nh ®ßi Héi ®ång quèc gia
hoµ hîp vµ hoµ gi¶i d©n téc chØ lµ c¬ quan bÇu cö, xo¸ bá
tªn ChÝnh phñ Çch m¹ng l©m thêi, rót qu©n ®éi miÒn
_____________
1. H. KÝtxinhgi¬: ë Nhµ Tr¾ng, S®d, tr.1379.
B¾c ra khái miÒn Nam. MÆc dï, cã lóc NÝchx¬n ®· tá th¸i

®é kh¸ quyÕt liÖt víi Sµi Gßn, dïng con bµi viÖn trî ®Ó Ðp
ThiÖu, nhng «ng ta lo ng¹i quan hÖ c¨ng th¼ng víi chÝnh
quyÒn Sµi Gßn - thËm chÝ lµ "®æ vì" mèi quan hÖ ®ã tríc
ngµy bÇu cö ë Mü lµ mét bÊt lîi lín cho «ng ta. V× thÕ,
NÝchx¬n yªu cÇu KÝtxinhgi¬ ghi nhËn nh÷ng ®ßi hái cña
chÝnh quyÒn NguyÔn V¨n ThiÖu vÒ viÖc söa ®æi çc ®iÒu
kho¶n hiÖp ®Þnh. Bªn c¹nh ®ã, phÝa Mü liªn tôc göi c«ng
hµm cho ph¸i ®oµn ta ®Ò nghÞ tiÕn hµnh çc cuéc gÆp
riªng, ®ång thêi t¨ng cêng vËn ®éng Liªn X«, Trung Quèc
g©y søc Ðp víi ViÖt Nam D©n chñ Céng hßa. Tríc t×nh
h×nh ®ã, ta kiªn quyÕt ph¶n ®èi sù lËt läng cña phÝa Mü.
T¹i c«ng hµm ngµy 23-10 göi cho ®oµn Mü, ta b¸c bá cuéc
gÆp riªng vµ chØ râ: "NÕu phÝa Hoa Kú cø viÖn cí nµy cí
kh¸c ®Ó kÐo dµi ®µm ph¸n, tr× ho·n viÖc ký kÕt th× nhÊt
®Þnh chiÕn tranh ViÖt Nam sÏ tiÕp tôc vµ phÝa Hoa Kú
ph¶i hoµn toµn chÞu tr¸ch nhiÖm" 1. TiÕp ®ã, ngµy 25-10-
1972, ChÝnh phñ ViÖt Nam D©n chñ Céng hßa ra tuyªn bè
vÒ t×nh h×nh cuéc ®µm ph¸n vÒ vÊn ®Ò ViÖt Nam. Sau khi
tãm t¾t qu¸ tr×nh ®µm ph¸n trong h¬n 4 n¨m, nh÷ng tho¶
thuËn hai bªn ®· ®¹t ®îc, viÖc hoµn thµnh hiÖp ®Þnh vµo
ngµy 22-10, thêi gian biÓu hai bªn ®· tho¶ thuËn, çc c«ng
hµm phÝa Mü göi cho ViÖt Nam liªn quan tíi viÖc nµy...,
tuyªn bè cña ChÝnh phñ ta b¸c bá m¹nh mÏ nh÷ng lý do
tr× ho·n viÖc ký kÕt hiÖp ®Þnh ®· ®îc tho¶ thuËn mµ phÝa
_____________
1. C«ng hµm cña ®oµn ViÖt Nam D©n chñ Céng hßa göi ®oµn
Hoa Kú, ngµy 23-10-1972.
Mü nªu ra vµ chØ râ tr¸ch nhiÖm ®ã hoµn toµn thuéc vÒ

phÝa Mü. VÒ phÝa ViÖt Nam, b¶n tuyªn bè kh¼ng ®Þnh: lËp
trêng cña ChÝnh phñ ViÖt Nam D©n chñ Céng hßa lµ gi÷
v÷ng nh÷ng cam kÕt ®· ®¹t ®îc, yªu cÇu ChÝnh phñ Hoa
Kú ký kÕt hiÖp ®Þnh vµo ngµy 31-10-1972 nh hai bªn ®·
tho¶ thuËn. T¹i çc níc, çc ®¹i sø qu¸n ViÖt Nam ë níc
ngoµi vµ çc c¬ quan b¸o chÝ, truyÒn h×nh, ®µi ph¸t thanh
còng ®îc huy ®éng vµo tuyªn truyÒn vÒ viÖc nµy.
Tuyªn bè cña ViÖt Nam lËp tøc ®îc nh©n d©n çc
níc, çc tæ chøc hßa b×nh vµ h÷u nghÞ trªn thÕ giíi ®ång
t×nh ñng hé. D luËn réng r·i m¹nh mÏ chØ trÝch Mü kÐo
dµi chiÕn tranh, lªn ¸n gay g¾t chÝnh quyÒn ThiÖu, ®ßi Mü
ph¶i thùc hiÖn çc tho¶ thuËn. Hai níc Liªn X« vµ Trung
Quèc còng ®ång t×nh víi çch gi¶i quyÕt cña ta.
Tríc nh÷ng tuyªn bè cña ViÖt Nam, Mü t×m çch lµm
dÞu d luËn b»ng çch ®a ra nhiÒu høa hÑn mÞ d©n, lõa
bÞp, mËp mê, hßng kÐo dµi qu¸ tr×nh ®µm ph¸n theo ®iÒu
kiÖn cña Mü, dung dìng ThiÖu. Chñ tr¬ng cña Mü lµ
muèn chÊm døt chiÕn tranh nhng ph¶i theo nh÷ng tho¶
thuËn cña hä. T¹i Sµi Gßn, NguyÔn V¨n ThiÖu tuyªn bè
c«ng khai r»ng hiÖp ®Þnh mµ hai phÝa Mü vµ ViÖt Nam
D©n chñ Céng hßa ®· tho¶ thuËn håi th¸ng 10 lµ mét sù
®Çu hµng. ThiÖu ®ßi söa ®æi 60 ®iÓm trong ®ã - ®iÒu mµ
chÝnh b¶n th©n NÝchx¬n còng cho lµ ®ßi hái kh«ng thùc tÕ.
Ngµy 27-10-1972, phÝa Mü tiÕp tôc göi c«ng hµm cho
ViÖt Nam nhÊn m¹nh r»ng "Hoa Kú hiÓu sù kh«ng hµi
lßng do sù kh«ng thùc hiÖn ®îc thêi gian biÓu g©y ra" vµ
®Ò nghÞ ®ît gÆp riªng kh¸c b¾t ®Çu tõ ngµy 1-11-1972 kÐo
dµi cho tíi khi hoµn thµnh hiÖp ®Þnh. Hä còng kh¼ng ®Þnh
mét khi ®· tho¶ thuËn ®îc mét v¨n b¶n t¹i Pari vµ trong
nh÷ng cuéc tiÕp xóc sau ®ã, phÝa Mü sÏ hoµn toµn chÊm
døt nÐm bom miÒn B¾c, kh«ng yªu cÇu thªm sù thay ®æi
nµo n÷a sau khi ®· ®¹t ®îc nh÷ng tho¶ thuËn trong ®ît
gÆp tíi.
VÒ phÝa ViÖt Nam, chóng ta kh«ng véi tr¶ lêi ®Ó tá râ
chóng ta kh«ng véi vµng vµ còng kh«ng tr«ng chê vµo kÕt
qu¶ bÇu cö ë Mü. Chóng ta bíc vµo ®µm ph¸n víi t thÕ
hoµn toµn v÷ng vµng vµ thuËn lîi kÓ tõ sau tuyªn bè ngµy
26-10-1972. D luËn thÕ giíi ®ång t×nh vµ ñng hé ViÖt
Nam, ®ßi Mü sím chÊm døt chiÕn tranh, ký kÕt hiÖp ®Þnh.
Tuy nhiªn, viÖc chÝnh quyÒn ThiÖu m¹nh mÏ ph¶n ®èi dù
th¶o hiÖp ®Þnh lµm cho t×nh h×nh trë nªn phøc t¹p h¬n.
VÒ phÝa Mü, ngµy 26-10-1972, t¹i mét cuéc häp b¸o,
KÝtxinhgi¬ t×m çch biÖn minh cho sù tr× ho·n ký kÕt
hiÖp ®Þnh vµ tuyªn bè "hßa b×nh trong tÇm tay". Còng lóc
nµy, chÝnh quyÒn NÝchx¬n lËp cÇu hµng kh«ng, tiÕp tÕ å
¹t vò khÝ, thiÕt bÞ chiÕn tranh cho chÝnh quyÒn vµ qu©n
®éi Sµi Gßn trong mét kÕ ho¹ch mang tªn Enhenx¬ Plít
(Enhance Plot) 1. Víi sù viÖn trî qu©n sù cña Mü, qu©n
_____________
1. Thùc ra, tõ mïa hÌ n¨m 1972, LÇu N¨m Gãc ®· b¾t ®Çu
thay nh÷ng nh©n viªn kü thuËt qu©n sù chñ chèt b»ng nh÷ng
ngêi kho¸c ¸o d©n sù - trong sè ®ã, cã nh÷ng ngêi tõng lµ nh©n
viªn qu©n sù cò. KÕ ho¹ch Enhenx¬ vµ tiÕp ®ã, Enhenx¬ Plít ®a
vµo miÒn Nam ViÖt Nam 260.000 tÊn hµng ho¸ chiÕn tranh, víi
tæng trÞ gi¸ gÇn 2 tû ®«la, ®îc thùc hiÖn trong kho¶ng thêi
gian 2 th¸ng (dÉn theo G.C«nc«: Gi¶i phÉu mét cuéc chiÕn tranh,
tËp 2..., S®d, tr.125).
®éi Sµi Gßn, vµo cuèi n¨m 1972, "cã lùc lîng kh«ng
qu©n lín thø t cña thÕ giíi vµ mét sè lîng khæng lå xe
t¨ng, träng ph¸o vµ m¸y bay lªn th¼ng. BÊy giê, ViÖt
Nam Céng hßa cã mét u thÕ ho¶ lùc ¸t h¼n ®èi ph¬ng
ViÖt Nam D©n chñ Céng hßa" 1.
Chñ tr¬ng ®Êu tranh ngo¹i giao cña ta trong giai
®o¹n nµy lµ gi÷ v÷ng nh÷ng vÊn ®Ò thuéc vÒ nguyªn t¾c
vµ néi dung ®· ®¹t ®îc víi Mü, ®ßi Mü kh«ng söa ®æi
çc nguyªn t¾c vµ néi dung ®ã vµ sím ®i ®Õn ký kÕt hiÖp
®Þnh. Tõ tríc, ta nhËn thÊy, phÝa Mü lu«n sö dông con
bµi thÓ thøc vµ trao ®æi víi chÝnh quyÒn Sµi Gßn ®Ó kÐo
dµi thêi gian ký kÕt. Môc tiªu tríc m¾t cña ta lµ ®Êu
tranh buéc Mü ph¶i ký kÕt hiÖp ®Þnh vµo kho¶ng 20-1-
1973. Tuy nhiªn, chóng ta còng tÝnh ®Õn kh¶ n¨ng lµ
qu©n Mü vµ qu©n ®éi Sµi Gßn giµnh ®îc u thÕ trªn
chiÕn trêng miÒn Nam; Mü lîi dông hoµ ho·n víi hai
níc lín Liªn X« vµ Trung Quèc ®Ó g©y khã kh¨n cho
ViÖt Nam, cè b¸m lÊy nh÷ng yªu s¸ch v« lý kh«ng chÞu
nh©n nhîng, sö dông Sµi Gßn ®Ó kÐo dµi ®µm ph¸n.
§óng nh ta ®· lêng ®Þnh tríc, trong çc cuéc gÆp
®îc b¾t ®Çu tõ ngµy 20-11-1972, phÝa Mü vÉn ngoan cè ®ßi
söa ®æi hÇu hÕt çc ch¬ng trong hiÖp ®Þnh, nhÊt lµ çc
ch¬ng vÒ ngõng b¾n, rót qu©n, chÝnh trÞ néi bé miÒn Nam...
_____________
1. Ngµy 7-11-1972, NÝchx¬n tróng cö Tæng thèng nhiÖm
kú thø hai. Tuy nhiªn, cho dï vît qua kú bÇu cö tæng
thèng, NÝchx¬n vÉn ph¶i ®èi mÆt víi ¸p lùc ngµy cµng t¨ng,
®ßi ph¶i nhanh chãng chÊm døt cam kÕt vµ sù dÝnh lÝu cña
Mü ë §«ng D¬ng.
Tùu trung, ®ßi hái söa ®æi hiÖp ®Þnh cña phÝa Mü ®a ra
lµ: ®ßi rót qu©n miÒn B¾c, kh«ng c«ng nhËn ChÝnh phñ
Çch m¹ng l©m thêi Céng hßa miÒn Nam ViÖt Nam, h¹
thÊp vai trß cña ñy ban hoµ gi¶i hoµ hîp d©n téc, gi¶m
nhÑ tr¸ch nhiÖm cña Mü, miÒn Nam ViÖt Nam lµ mét
quèc gia riªng, hai miÒn t«n träng "l·nh thæ" cña nhau
(!)... TÊt c¶ nh÷ng söa ®æi ®ã nh»m n©ng cao vÞ thÕ chÝnh
trÞ vµ tÝnh ph¸p lý cña chÝnh quyÒn Sµi Gßn, h¹ thÊp vÞ
thÕ cña ChÝnh phñ Çch m¹ng l©m thêi Céng hßa miÒn
Nam ViÖt Nam, kh«ng thõa nhËn trªn thùc thÕ cã sù tån
t¹i hai chÝnh quyÒn, hai vïng kiÓm so¸t, hai qu©n ®éi ë
miÒn Nam, kh«ng muèn chÊm døt sù can thiÖp dÝnh lÝu
qu©n sù cña Mü ë ®©y, chuÈn bÞ cho nh÷ng hµnh ®éng
ph¸ ho¹i cña chÝnh quyÒn vµ qu©n ®éi Sµi Gßn sau nµy.
Cuéc ®µm ph¸n mét lÇn n÷a ®i vµo bÕ t¾c bëi nh÷ng ®ßi
hái söa ®æi thiÕu thiÖn chÝ cña phÝa Mü - nh÷ng ®ßi hái
mµ ngay c¶ KÝtxinhgi¬ lµ ngêi ®a ra - sau nµy ®· ph¶i
thó nhËn: "§ã lµ mét sai lÇm nÆng nÒ vÒ chiÕn thuËt.
Danh s¸ch ®ã qu¸ v« lý, nã vît qu¸ nh÷ng ®iÒu mµ
chóng t«i ®· dù tÝnh c«ng khai còng nh trong néi bé vµ
ch¾c ch¾n nã lµm t¨ng thªm ý ®å vèn m¹nh mÏ cña Hµ
Néi gi÷ nguyªn lËp trêng cò cña hä vµ ®îi cho chóng ta
bÞ nghÑt thë vÒ thêi gian mµ Quèc héi ®Þnh ra cho chóng
ta. NÕu t«i ®a ra nh÷ng yªu s¸ch ®ã lµ cèt ®Ó cho ngêi
ta khái tr¸ch t«i lµ kh«ng chó ý tíi quyÒn lîi cña Sµi Gßn
vµ ®Ó cho ThiÖu dÔ chÊp nhËn" 1.
_____________
1. H. KÝtxinhgi¬: ë Nhµ Tr¾ng, S®d, tr. 1476.
Çc cuéc gÆp hai bªn ®îc b¾t ®Çu tõ ngµy 20-11
®Õn ngµy 25-11 vÉn ë thÕ bÕ t¾c. Ngµy 28-11, ®oµn ta,
trong b¸o ço göi vÒ Hµ Néi, ®· nhËn ®Þnh: "Mü ®· thay
®æi néi dung hiÖp ®Þnh, lËt ngîc l¹i toµn bé vÊn ®Ò
quan träng, coi nh ®µm ph¸n l¹i. Ch¬ng nµo còng söa
®æi vÒ thùc chÊt, hoÆc söa ®æi b»ng nghÞ ®Þnh th.
Nh÷ng yªu s¸ch v« lý cña Mü ®ßi rót qu©n miÒn B¾c, vÒ
gi¶m qu©n sè, phôc viªn vÒ sinh qu¸n, viÖc huû bá quy
®Þnh vïng kiÓm so¸t cña mçi bªn ë miÒn Nam sau
ngõng b¾n; vÒ chÝnh quyÒn ë miÒn Nam xo¸ bá ba thµnh
phÇn cña Héi ®ång quèc gia hoµ gi¶i hoµ hîp d©n téc vµ
bá hÖ thèng cÊp díi cña héi ®ång; vÒ khu phi qu©n sù,
vÒ kiÓm so¸t vµ gi¸m s¸t quèc tÕ, vÒ vÊn ®Ò Lµo,
Campuchia... Râ rµng nh»m thay ®æi ®iÒu c¬ b¶n ®·
tho¶ thuËn lµ ë miÒn Nam cã hai chÝnh quyÒn, hai qu©n
®éi, hai ®Þa bµn vµ ba lùc lîng chÝnh trÞ, cha chÞu
chÊm døt sù dÝnh lÝu vÒ qu©n sù cña Mü ë miÒn Nam
ViÖt Nam... Do ta ®Êu tranh, Mü ®· lïi trªn mét sè vÊn
®Ò ®· söa ®æi nhng ngoan cè gi÷ mét sè ®iÓm rÊt quan
träng thuéc néi dung vµ thùc chÊt cña gi¶i ph¸p, nhÊt lµ
®ßi ta rót mét sè lín qu©n miÒn B¾c... §i ®«i víi thñ
®o¹n ®a ra thêi gian biÓu ®Ó che ®Ëy viÖc Mü ngoan cè,
Mü l¹i dïng thñ ®o¹n rÊt l¸o xîc...
Râ rµng ý ®å cña Mü lµ tuy ë thÕ ph¶i gi¶i quyÕt vÊn
®Ò ViÖt Nam, nhng do nh÷ng khã kh¨n cña Mü ë trong
níc vµ trªn thÕ giíi vµ do nh÷ng yªu cÇu cña Mü vÒ chiÕn
lîc toµn cÇu, Mü muèn giµnh thªm lîi thÕ cho ngôy vµ
®¹t mét gi¶i ph¸p cµng lîi cho Mü cµng tèt" 1.
Tríc t×nh h×nh ®ã, chñ tr¬ng cña ta vÉn lµ: "TiÕp
tôc thùc hiÖn ph¬ng híng Bé ChÝnh trÞ ®· ®Ò ra...
tranh thñ kh¶ n¨ng gi¶i quyÕt sím trªn c¬ së b¶o ®¶m
yªu cÇu cña ta, ®ång thêi tÝch cùc chuÈn bÞ ®Ò phßng kh¶
n¨ng chiÕn tranh kÐo dµi. VÊn ®Ò quan träng nhÊt lµ gi÷
v÷ng v¨n b¶n ®· tho¶ thuËn... ta kiªn tr× ®Êu tranh ®ßi
Mü tõ bá viÖc söa ®æi hiÖp ®Þnh ®ång thêi ta còng s½n
sµng rót mét sè ®iÓm ta míi thªm ®Ó buéc Mü ph¶i t«n
träng v¨n b¶n hiÖp ®Þnh ®· tho¶ thuËn. Trªn c¬ së ®ã ta
cã thÓ cã mét sè ®iÓm mÒm dÎo ®Ó më ®êng kÐo Mü ®i
vµo gi¶i quyÕt cµng sím cµng tèt. Chóng ta kh«ng véi
kh«ng gß bã vÒ thêi ®iÓm vµ ph¶i kiªn tr× ®Êu tranh
®¸nh b¹i ý ®å ®µm ph¸n trªn thÕ m¹nh cña Mü".
Thùc hiÖn chñ tr¬ng cña Bé ChÝnh trÞ, ë trong
níc, mét mÆt chóng ta tÝch cùc chuÈn bÞ lùc lîng,
ph¬ng ¸n s½n sµng ®èi phã víi mäi ©m mu cña ®Þch,
mÆt kh¸c trªn mÆt trËn ngo¹i giao, ta chÊp nhËn c«ng
hµm ngµy 27-11 cña Mü göi cho ViÖt Nam ®ång ý häp
víi Mü vµo ®Çu th¸ng 12-1972.
Ngµy 4-12-1972, hai phÝa ViÖt Nam vµ Mü gÆp nhau
theo tho¶ thuËn ®Ó tiÕp tôc bµn vÒ çc vÊn ®Ò trong hiÖp
®Þnh - cuéc gÆp mµ phÝa Mü høa sÏ cã nh÷ng cè g¾ng lín
®Ó ®i tíi gi¶i quyÕt vÊn ®Ò. Tuy nhiªn, cuéc gÆp ®· hoµn
_____________
lîng bÝ mËt Lª §øc Thä - KÝtxinhgi¬ t¹i Pari, S®d, tr. 561-562.
toµn bÕ t¾c do Mü vÉn ®a ra nh÷ng lý do v« lý, ®ßi thay

®æi nhiÒu ®iÓm thuéc vÒ nguyªn t¾c vµ thùc chÊt cña hiÖp
®Þnh nh»m tiÕp tôc b¸m gi÷ miÒn Nam, duy tr× chÝnh
quyÒn ThiÖu.
Trong çc ngµy tõ 6 ®Õn 13-12-1972, hai bªn tiÕp tôc
cã çc lÇn gÆp nhau. Tríc th¸i ®é vµ lËp trêng kiªn
quyÕt cña phÝa ViÖt Nam, Mü ®· cã nh÷ng nh©n nhîng
vµ tÝnh ®Õn viÖc gi¶m bít yªu cÇu cña Sµi Gßn. Çc vÊn
®Ò tõng bíc ®îc hai bªn ®a ra th¶o luËn, th¸o gì ®i
®Õn thèng nhÊt. Tuy nhiªn, tÝnh ®Õn chiÒu ngµy 13-12,
vÉn cßn sù bÊt ®ång gi÷a hai bªn trªn çc vÊn ®Ò khu phi
qu©n sù vµ çch ký kÕt hiÖp ®Þnh. VÒ khu phi qu©n sù,
Mü ®ßi ®a vµo hiÖp ®Þnh c©u: "Trong khi chê ®îi thèng
nhÊt ViÖt Nam, khu phi qu©n sù ph¶i ®îc hai bªn t«n
träng". Tríc yªu cÇu nµy cña Mü, ViÖt Nam kiªn quyÕt
ph¶n ®èi, v× nh vËy sÏ n¶y sinh nhiÒu vÊn ®Ò phøc t¹p.
§©y lµ ©m mu rÊt lín cña Mü nh»m chia c¾t l©u dµi ViÖt
Nam, biÕn miÒn Nam thµnh mét quèc gia riªng, t¹o ®iÒu
kiÖn cho ngôy trë l¹i vÊn ®Ò "rót qu©n miÒn B¾c" vÒ phÝa
b¾c khu phi qu©n sù theo çc ®iÒu kho¶n cña HiÖp ®Þnh
Gi¬nev¬ 1954. §µm ph¸n l¹i mét lÇn n÷a r¬i vµo bÕ t¾c.
Nh×n tæng qu¸t ®ît ®µm ph¸n l¹i (tõ ngµy 20-11), tr¶i
qua bèn phiªn häp chÝnh, hai phiªn häp hÑp, hai bªn ®·
bíc ®Çu ®¹t ®îc mét sè tháa thuËn cã ý nghÜa. Tuy vËy,
®Õn ngµy 23-11-1972 vÉn cßn nhiÒu vÊn ®Ò lín cha ®îc
gi¶i quyÕt nh çc vÊn ®Ò rót nh©n viªn d©n sù Mü, vÊn
®Ò gi¶m qu©n sè, phôc viªn vÒ sinh qu¸n, bá ba thµnh
phÇn Héi ®ång hoµ gi¶i, hai miÒn ViÖt Nam t«n träng
l·nh thæ cña nhau, qu©n ®éi çc níc §«ng D¬ng ë
trong biªn giíi cña níc m×nh... Cuéc ®µm ph¸n ®i vµo bÕ
t¾c. Nöa ®Çu th¸ng 12, mét sè vÊn ®Ò tõng bíc ®îc
th¸o gì, tho¶ thuËn. §Õn ngµy 12-12, hai vÊn ®Ò vÒ çch
thøc ký çc v¨n kiÖn vµ khu phi qu©n sù vÉn tån t¹i sù
kh¸c biÖt trong quan ®iÓm gi÷a hai bªn. Trong khi cuéc
häp t¹m ho·n, hai bªn tho¶ thuËn s¸ng ngµy 13, çc
chuyªn viªn sÏ rµ so¸t l¹i hiÖp ®Þnh vµ tiÕp tôc bµn çc
hiÓu biÕt vµ nghÞ ®Þnh th. NhiÒu vÊn ®Ò Lª §øc Thä vµ
KÝtxinhgi¬ tëng lµ ®· gi¶i quyÕt xong l¹i trë thµnh vÊn
®Ò g©y tranh c·i trong nhãm chuyªn viªn rµ so¸t v¨n
b¶n. Hai bªn nhÊt trÝ t¹m ngõng ®µm ph¸n ®Ó xin ý kiÕn
ChÝnh phñ mçi níc.
Nhng chØ Ýt ngµy sau ®ã, mu ®å dïng søc m¹nh
qu©n sù cã thÓ chÊm døt chiÕn tranh trªn thÕ m¹nh theo
®iÒu kiÖn cña Mü ®· béc lé râ b»ng viÖc b¾t ®Çu tõ ngµy
18-12-1972, khi Lª §øc Thä võa tõ s©n bay vÒ tíi nhµ
th× çc ph¸o ®µi bay B52 cña Mü b¾t ®Çu giéi bom xuèng
Hµ Néi vµ nhiÒu thµnh phè kh¸c cña miÒn B¾c ViÖt
Nam. §©y lµ mét kÕ ho¹ch tËp kÝch chiÕn lîc ®· ®îc
chuÈn bÞ tõ tríc víi tªn gäi Linebaker II. Néi dung cña
nã lµ th¶ m×n phong to¶ H¶i Phßng, nÐm bom Hµ Néi vµ
H¶i Phßng. Çc nhµ l·nh ®¹o cña Mü vµ çc tíng lÜnh
Hoa Kú hy väng b»ng chiÕn dÞch nµy, cã thÓ ph« tr¬ng
mét lÇn n÷a søc m¹nh qu©n sù cña Mü, trÊn an chÝnh
quyÒn Sµi Gßn, n¾n ®îc phÝa ViÖt Nam vµ buéc ViÖt
Nam ph¶i cã nh÷ng nhîng bé Mü trªn bµn ®µm ph¸n.
§Ó biÖn minh cho hµnh ®éng tµn b¹o, ®iªn cuång nµy,
ngay tõ ngµy 16-12, KÝtxinhgi¬ ®· tæ chøc häp b¸o ®æ lçi

cho phÝa ViÖt Nam tr× ho·n çc cuéc th¬ng lîng, kÐo
dµi ®µm ph¸n. Ngµy 18-12, ViÖt Nam l¹i tiÕp tôc nhËn
®îc c«ng hµm mµ t¹i ®ã, mét mÆt, Mü ®æ cho ta g©y ra
sù tr× ho·n trong ®µm ph¸n vµ mÆt kh¸c, ®Ò nghÞ nèi l¹i
®µm ph¸n vµo bÊt cø lóc nµo sau ngµy 26-12-1972 - mèc
thêi gian mµ phÝa Mü hy väng r»ng, ViÖt Nam sÏ cã sù
nhîng bé Mü.
Ngîc víi sù tr«ng ®îi cña phÝa Mü, cuéc tËp kÝch
chiÕn lîc b»ng m¸y bay B52 vÊp ph¶i sù gi¸ng tr¶ m·nh
liÖt vµ hiÖu qu¶ cña qu©n vµ d©n ta.
Ngµy 22-12-1972, phÝa Mü göi c«ng hµm ®Ò nghÞ tæ chøc
cuéc gÆp gi÷a Lª §øc Thä vµ KÝtxinhgi¬, dù ®Þnh vµo ngµy 3-
1-1973. C«ng hµm cña phÝa Mü nªu râ: NÕu ®Ò nghÞ trªn ®©y
®îc chÊp thuËn, Mü sÏ ngõng nÐm bom miÒn B¾c ViÖt Nam
tõ vÜ tuyÕn 20 trë ra vµo ngµy 30-12-1972.
Trªn c¬ së nhËn ®Þnh r»ng, ®©y lµ "Bíc ®êng cïng
trong thÕ yÕu" cña Mü, Bé ChÝnh trÞ quyÕt ®Þnh chÊp nhËn
®Ò nghÞ trªn cña phÝa Mü nh»m ®i tíi viÖc ký kÕt hiÖp
®Þnh, hoµn thµnh nhiÖm vô "§¸nh cho Mü cót" nh
ph¬ng híng chiÕn lîc mµ Chñ tÞch Hå ChÝ Minh tõng
chØ ra.
Trong c«ng hµm tr¶ lêi phÝa Mü ngµy 26-12, ChÝnh
phñ ViÖt Nam D©n chñ Céng hßa cho r»ng, sau khi t×nh
h×nh trë l¹i nh tríc ngµy 18-11-1972, cuéc häp gi÷a cè
vÊn Lª §øc Thä, Bé trëng Xu©n Thuû vµ KÝtxinhgi¬ sÏ
®îc tiÕn hµnh, dù ®Þnh vµo ngµy 8-1-1973.
Tríc nh÷ng thÊt b¹i nÆng nÒ c¶ vÒ qu©n sù, chÝnh trÞ

trªn chiÕn trêng ViÖt Nam, ®Æc biÖt trªn bÇu trêi Hµ Néi,
H¶i Phßng trong chiÕn dÞch Linebaker II, ngµy 30-12-
1972, Tæng thèng Mü NÝchx¬n buéc ph¶i tuyªn bè ngõng
nÐm bom níc ViÖt Nam D©n chñ Céng hßa tõ vÜ tuyÕn 20
trë ra vµ ®Ò nghÞ ta häp l¹i Héi nghÞ Pari.
Trong çc ngµy 8-1, ngµy 13-1-1973, cuéc gÆp gì riªng
gi÷a cè vÊn Lª §øc Thä, Bé trëng Xu©n Thuû vµ ®¹i diÖn
phÝa Mü KÝtxinhgi¬ ®· gi¶i quyÕt nh÷ng bÊt ®ång cßn l¹i
gi÷a hai bªn. Çch thøc vµ lÞch tr×nh ký kÕt hiÖp ®Þnh ®·
®îc thèng nhÊt.
Ngµy 23-1-1973, cè vÊn Lª §øc Thä vµ KÝtxinhgi¬ ký
t¾t vµo v¨n b¶n HiÖp ®Þnh Pari vÒ ViÖt Nam.
Ngµy 27-1-1973, t¹i Pari, Thñ ®« níc Céng hßa Ph¸p,
Bé trëng Ngo¹i giao ChÝnh phñ ViÖt Nam D©n chñ Céng
hßa, Bé trëng Ngo¹i giao ChÝnh phñ Çch m¹ng l©m thêi
Céng hßa miÒn Nam ViÖt Nam, Bé trëng Ngo¹i giao
ChÝnh phñ Hoa Kú, Bé trëng Ngo¹i giao ChÝnh phñ ViÖt
Nam Céng hßa ®· ký chÝnh thøc hiÖp ®Þnh vÒ chÊm døt
chiÕn tranh, lËp l¹i hßa b×nh ë ViÖt Nam.
HiÖp ®Þnh nªu râ, Hoa Kú vµ çc níc kh¸c cam kÕt
t«n träng ®éc lËp, chñ quyÒn, thèng nhÊt, toµn vÑn l·nh
thæ cña níc ViÖt Nam; Hoa Kú chÊm døt chiÕn tranh
x©m lîc, chÊm døt sù dÝnh lÝu vÒ qu©n sù vµ can thiÖp
vµo c«ng viÖc néi bé cña miÒn Nam ViÖt Nam; t«n träng
quyÒn tù quyÕt vµ b¶o ®¶m çc quyÒn tù do, d©n chñ
cña nh©n d©n miÒn Nam ViÖt Nam; nh©n d©n miÒn
Nam ViÖt Nam tù quyÕt ®Þnh t¬ng lai chÝnh trÞ cña
m×nh th«ng qua tæng tuyÓn cö thËt sù tù do vµ d©n chñ;

viÖc thèng nhÊt níc ViÖt Nam sÏ ®îc thùc hiÖn tõng
bíc b»ng ph¬ng ph¸p hßa b×nh...
Ngµy 28-1-1972, hiÖp ®Þnh b¾t ®Çu cã hiÖu lùc. ViÖc
Hoa Kú ®ãng gãp hµn g¾n vÕt th¬ng chiÕn tranh ë ViÖt
Nam D©n chñ Céng hßa, ®îc cô thÓ ho¸ b»ng c«ng hµm
chÝnh thøc cña Tæng thèng Mü göi Thñ tíng ViÖt Nam
D©n chñ Céng hßa.
Ngoµi hiÖp ®Þnh (gåm 9 ch¬ng, 23 ®iÒu), hai bªn
cßn ký 4 nghÞ ®Þnh th vÒ ngõng b¾n vµ çc Ban liªn
hiÖp qu©n sù, vÒ ñy ban gi¸m s¸t vµ kiÓm so¸t quèc tÕ,
vÒ trao tr¶ nh©n viªn çc bªn bÞ b¾t, vÒ th¸o gì, v« hiÖu
ho¸ m×n ë miÒn B¾c; hai bªn còng ®¹t ®îc 8 "hiÓu biÕt"
(Understanding) * - thùc chÊt nh çc ®iÒu kho¶n chÝnh
_____________
* 1. Tµu s©n bay Mü ®Ëu xa bê biÓn ViÖt Nam.
2. Mü chÊm døt hµnh ®éng trinh s¸t ®èi víi l·nh thæ
níc ViÖt Nam D©n chñ Céng hßa.
3. Nh©n viªn d©n sù Mü lµm viÖc trong çc lùc lîng vò
trang Sµi Gßn sÏ rót trong 12 th¸ng.
4. Tr¸ch nhiÖm cña Hoa Kú ®èi víi viÖc trao tr¶ nh©n
viªn d©n sù ViÖt Nam bÞ giam gi÷.
5. HiÓu biÕt vÒ Lµo, Campuchia: ghi l¹i nh÷ng vÊn ®Ò liªn
quan ®· nªu trong th«ng ®iÖp cña Thñ tíng ViÖt Nam
D©n chñ Céng hßa göi Tæng thèng Mü ngµy 21-10-1972.
6. VÒ mèi quan hÖ gi÷a ñy ban quèc tÕ vµ Héi nghÞ quèc tÕ.
7. §Þnh nghÜa tõ "cña çc bªn" trong ®iÒu 8a, 8b cña hiÖp
®Þnh.
8. §Þnh nghÜa tõ "nhÊt trÝ" trong çc ®iÒu 12a, 12b, 18f
cña hiÖp ®Þnh.
thøc nhng do lý do tÕ nhÞ vÒ ngo¹i giao nªn kh«ng ®a

vµo HiÖp ®Þnh hay NghÞ ®Þnh th.
Trong Lêi kªu gäi vÒ HiÖp ®Þnh chÊm døt chiÕn
tranh, lËp l¹i hßa b×nh ë ViÖt Nam, Ban ChÊp hµnh
Trung ¬ng §¶ng vµ ChÝnh phñ níc ViÖt Nam D©n chñ
Céng hßa kh¼ng ®Þnh: "Víi viÖc hiÖp ®Þnh ®îc ký kÕt,
cuéc kh¸ng chiÕn chèng Mü, cøu níc cña nh©n d©n ta
®· giµnh ®îc th¾ng lîi rÊt vÎ vang...
Toµn d©n ta ë c¶ hai miÒn Nam, B¾c ®Òu v« cïng tù
hµo vµ phÊn khëi tríc th¾ng lîi vÜ ®¹i nµy cña Tæ quèc.
§©y còng lµ th¾ng lîi cña nh©n d©n çc níc §«ng
D¬ng cïng nhau ®oµn kÕt chiÕn ®Êu chèng kÎ thï chung" 1.
Ngµy 2-3-1973, 12 ®oµn ®¹i biÓu cña çc ChÝnh phñ
Liªn X«, Trung Quèc, Mü, Anh, Ph¸p, ViÖt Nam D©n chñ
Céng hßa, Céng hoµ miÒn Nam ViÖt Nam, ViÖt Nam Céng
hßa, Hunggari, Ba Lan, In®«nªxia, Cana®a ®· häp héi
nghÞ quèc tÕ vÒ ViÖt Nam, th«ng qua §Þnh íc ghi nhËn
vµ b¶o ®¶m hiÖp ®Þnh, çc nghÞ ®Þnh th vÒ ViÖt Nam.
Ngµy 29-3-1973, Bé ChØ huy qu©n sù Mü ë Sµi Gßn
lµm lÔ cuèn cê, chÊm døt sù cã mÆt cña qu©n ®éi Mü ë
*
* *
§¬ng ®Çu vµ ®¸nh b¹i cuéc chiÕn tranh ph¸ ho¹i lÇn
_____________
1. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam: V¨n kiÖn §¶ng Toµn tËp,
Nxb. ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi, 2004, t.34, tr. 11.
thø hai cña kh«ng qu©n, h¶i qu©n Mü, ®Æc biÖt chiÕn
c«ng ®Ëp tan chiÕn dÞch c«ng kÝch b»ng m¸y bay B52 trªn
bÇu trêi Hµ Néi, H¶i Phßng cuèi n¨m 1972, mét lÇn n÷a
trong khãi löa chiÕn tranh, miÒn B¾c ®· chøng tá søc
m¹nh vµ tÝnh kiªn cêng cña hËu ph¬ng chiÕn lîc ®îc
tæ chøc chÆt chÏ, ®îc b¶o vÖ v÷ng ch¾c. HËu ph¬ng ®ã
cïng mét lóc thùc hiÖn th¾ng lîi çc nhiÖm vô träng yÕu,
võa s¶n xuÊt, võa chiÕn ®Êu, t¨ng søc chi viÖn to lín,
toµn diÖn, m¹nh mÏ cho chiÕn trêng; lµm nªn "§iÖn
Biªn Phñ trªn kh«ng", gãp phÇn quyÕt ®Þnh buéc Mü
ph¶i ký kÕt HiÖp ®Þnh Pari vÒ ViÖt Nam, ph¶i ®¬n
ph¬ng rót qu©n ra khái cuéc chiÕn tranh, c«ng nhËn çc
quyÒn d©n téc c¬ b¶n cña nh©n d©n ViÖt Nam. Víi viÖc
HiÖp ®Þnh Pari ®îc ký kÕt, qu©n vµ d©n ta trªn c¶ hai
miÒn Nam, B¾c ®· hoµn thµnh xuÊt s¾c ph¬ng híng
chiÕn lîc cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh "§¸nh cho Mü cót",
®a sù nghiÖp kh¸ng chiÕn cøu níc cña d©n téc ta bíc
vµo giai ®o¹n "§¸nh cho ngôy nhµo".
445
KÕt luËn
Th¾ng lîi to lín, toµn diÖn cña sù nghiÖp kh¸ng chiÕn

chèng Mü trong hai n¨m 1970, 1971 ®· t¹o ®iÒu kiÖn
thuËn lîi cho qu©n vµ d©n ta më cuéc tiÕn c«ng chiÕn
lîc n¨m 1972 - n¨m níc Mü bíc vµo cuéc vËn ®éng
tranh cö tæng thèng nhiÖm kú míi; n¨m chÝnh quyÒn
NÝchx¬n, ®ång thêi víi nh÷ng nç lùc qu©n sù, chÝnh trÞ
trªn chiÕn trêng miÒn Nam, ®· xóc tiÕn nh÷ng ho¹t ®éng
"ngo¹i giao níc lín" víi Trung Quèc, Liªn X« hßng c« lËp
çch m¹ng ViÖt Nam, Ðp ViÖt Nam ph¶i nhîng bé Mü
trªn bµn ®µm ph¸n t¹i Héi nghÞ Pari.
Cuéc tiÕn c«ng chiÕn lîc n¨m 1972 b¾t ®Çu tõ
ngµy 30-3-1972 b»ng ba chiÕn dÞch tiÕn c«ng cña chñ
lùc trªn ba híng: ®êng 9 - TrÞ Thiªn, b¾c T©y
Nguyªn, miÒn §«ng Nam Bé; kÕt hîp víi çc chiÕn dÞch
tiÕn c«ng tæng hîp ë ®ång b»ng Nam Bé vµ ®ång b»ng
Khu 5. Thêi gian më mµn, híng ®¸nh, quy m« sö
dông lùc lîng vµ cêng ®é cuéc tiÕn c«ng chiÕn lîc
khiÕn Mü vµ chÝnh quyÒn, qu©n ®éi Sµi Gßn bÊt ngê,
cho¸ng v¸ng, bÞ thiÖt h¹i nÆng nÒ. Cuéc tiÕn c«ng chiÕn
lîc ®· gi¸ng nh÷ng ®ßn tiªu diÖt rÊt quan träng vµo
lùc lîng chÝnh quy cña qu©n ®éi Sµi Gßn, ®Ëp vì
nhiÒu tuyÕn phßng ngù c¬ b¶n vßng ngoµi rÊt m¹nh vµ
rÊt kiªn cè cña ®Þch tõ b¾c Qu¶ng TrÞ ®Õn T©y Nguyªn
vµ §«ng Nam Bé. Ta chiÕm gi÷ thªm nh÷ng ®Þa bµn
xung yÕu cã søc uy hiÕp m¹nh çc c¨n cø, chi khu, ®«
thÞ; gi¶i phãng nhiÒu vïng réng lín gåm hÇu hÕt çc
tØnh Qu¶ng TrÞ, Kon Tum, b¾c B×nh §Þnh; hoµn chØnh
vïng gi¶i phãng §«ng Nam Bé (T©y Ninh, B×nh Long,
Phíc Long), më ra vïng gi¶i phãng míi ë ®ång b»ng
Khu 5, ®ång b»ng s«ng Cöu Long.
Cuéc tiÕn c«ng chiÕn lîc 1972 cña ta gi¸ng mét ®ßn
sÊm sÐt vµo chñ tr¬ng cñng cè thÕ trËn phßng ngù
hßng gi÷ nguyªn hiÖn tr¹ng chiÕn trêng cña Mü vµ
chÝnh quyÒn Sµi Gßn - mét chñ tr¬ng nh»m tr¸nh mäi
sù ®¶o lén vÒ chiÕn lîc, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho
NÝchx¬n bíc vµo n¨m vËn ®éng tranh cö tæng thèng
nhiÖm kú míi. BÞ bÊt ngê rÊt lín vÒ chiÕn lîc, Mü buéc
ph¶i bÞ ®éng dïng mét lùc lîng rÊt lín kh«ng qu©n vµ
h¶i qu©n å ¹t tham chiÕn ë miÒn Nam ®Ó cøu nguy cho
qu©n ®éi Sµi Gßn, ®ång thêi më l¹i cuéc chiÕn tranh ph¸
ho¹i miÒn B¾c víi quy m«, cêng ®é rÊt khèc liÖt; kÓ c¶
sö dông m¸y bay B52 ®¸nh s©u vµo néi ®Þa vµ phong to¶
c¶ng biÓn, cöa s«ng cïng hÖ thèng giao th«ng ®êng
thuû trªn miÒn B¾c. Bom ®¹n Mü ®· g©y ra cho nh©n
d©n ta trªn c¶ hai miÒn nh÷ng tæn thÊt nÆng nÒ vÒ sinh
KÕt luËn 447
m¹ng vµ cña c¶i. ë miÒn B¾c, mét lo¹t çc môc tiªu d©n
sù, qu©n sù bÞ ®¸nh ph¸ vµ bÞ uy hiÕp d÷ déi; çc ho¹t
®éng kinh tÕ, b¶o ®¶m ®êi sèng, b¶o ®¶m giao th«ng, chi
viÖn chiÕn trêng bÞ t¸c ®éng m¹nh. Trªn chiÕn trêng
miÒn Nam, díi sù chi viÖn ho¶ lùc å ¹t cña kh«ng
qu©n, h¶i qu©n Mü, qu©n ®éi Sµi Gßn më çc cuéc ph¶n
kÝch hßng t¸i chiÕm nh÷ng ®Þa bµn träng yÕu võa bÞ
mÊt, ®Æc biÖt lµ Thµnh cæ Qu¶ng TrÞ. Th©m ®éc h¬n, ®i
®«i víi çc biÖn ph¸p qu©n sù trªn ®©y, chÝnh quyÒn Mü
tiÕp tôc r¸o riÕt thùc hiÖn çc thñ ®o¹n ngo¹i giao x¶o
quyÖt vµ ®éc ¸c nh»m chia rÏ vµ kiÒm chÕ çc níc x·
héi chñ nghÜa; ®Æc biÖt lµ gi÷a Trung Quèc vµ Liªn X«,
bao v©y, c« lËp cuéc kh¸ng chiÕn cña nh©n d©n ta, ng¨n
chÆn bíc ph¸t triÓn cña cuéc tiÕn c«ng chiÕn lîc cña
ta ë miÒn Nam vµ cuéc kh¸ng chiÕn cña nh©n d©n ba
níc §«ng D¬ng.
Gi÷ v÷ng ®êng lèi ®éc lËp tù chñ vµ ®oµn kÕt quèc
tÕ, §¶ng, Nhµ níc ta ®· l·nh ®¹o, chØ ®¹o toµn d©n
toµn qu©n ta trªn c¶ hai miÒn Nam, B¾c bÒn lßng kh¸ng
chiÕn, ®Èy m¹nh tiÕn c«ng, ®a sù nghiÖp kh¸ng chiÕn
tiÕp tôc ph¸t triÓn.
Trªn chiÕn trêng miÒn Nam, qu©n vµ d©n ta chiÕn
®Êu quyÕt liÖt, lµm thÊt b¹i nhiÒu cuéc ph¶n c«ng quy m«
lín cña qu©n ®éi Sµi Gßn víi sù yÓm trî cña kh«ng qu©n,
h¶i qu©n Mü. Phèi hîp chÆt chÏ, nhÞp nhµng víi çc
híng chÝnh, t¹i nhiÒu ®Þa ph¬ng, qu©n vµ d©n ta ®Èy
m¹nh çc ho¹t ®éng qu©n sù vµ chÝnh trÞ, c¾t ®øt hoÆc uy
hiÕp m¹nh çc tuyÕn giao th«ng chiÕn lîc quan träng vµ
më thªm vïng gi¶i phãng. Cïng víi qu¸ tr×nh ®ã, ta triÓn
khai ®îc lùc lîng chñ lùc lín trªn çc ®Þa bµn chiÕn
lîc träng yÕu ë c¶ khu vùc rõng nói ®Õn ®ång b»ng,
cñng cè vµ t¨ng cêng thÕ chiÕn lîc v÷ng ch¾c cña çch
m¹ng miÒn Nam. ë miÒn B¾c, kh¾c phôc mu«n vµn khã
kh¨n gian khæ, hy sinh, qu©n vµ d©n ta võa ®¸nh tr¶ cã
hiÖu qu¶ m¸y bay, tµu chiÕn Mü, duy tr× vµ gi÷ v÷ng s¶n
xuÊt, ®êi sèng; võa b¶o ®¶m m¹ch m¸u giao th«ng, t¨ng
søc chi viÖn chiÕn trêng. ë Lµo vµ Campuchia, ta vµ
b¹n phèi hîp víi nhau, ®Èy m¹nh tiÕn c«ng ®Þch, më réng
vïng gi¶i phãng.
N¾m v÷ng ph¬ng ch©m "Võa ®¸nh võa ®µm" nh»m
kÐo Mü "xuèng thang", giµnh th¾ng lîi tõng bíc vµ lîi
dông søc Ðp cña d luËn ®èi víi NÝchx¬n ®ang t¨ng lªn
tõng ngµy tríc cuéc bÇu cö tæng thèng Mü, t¹i Héi nghÞ
Pari, trªn c¬ së gi÷ v÷ng nguyªn t¾c, ta mÒm dÎo trong
s¸ch lîc, kÞp thêi vµ chñ ®éng ®a ra nh÷ng ®Ò xuÊt
míi, nh÷ng s¸ng kiÕn quan träng buéc phÝa Mü ph¶i ®i
®Õn c«ng nhËn Dù th¶o HiÖp ®Þnh chÊm døt chiÕn tranh,
lËp l¹i hßa b×nh ë ViÖt Nam do ta khëi th¶o, tho¶ thuËn
ký kÕt vµo ngµy 31-10-1972. ThÕ nhng tr¸i víi tho¶
thuËn mµ phÝa Mü ®· cam kÕt, NÝchx¬n lËt läng, tr×
ho·n viÖc ký kÕt hiÖp ®Þnh ®Ó vît qua tuyÓn cö vµ ®Ò
nghÞ söa ®æi nh÷ng ®iÒu kho¶n c¬ b¶n cña dù th¶o hiÖp
®Þnh. H¬n thÕ n÷a, ®Ó buéc ta ph¶i khuÊt phôc vµ chÊp
KÕt luËn 449
nhËn nh÷ng ®iÒu kiÖn do phÝa Mü ®a ra trªn bµn ®µm

ph¸n, tËp ®oµn cÇm quyÒn Mü ra lÖnh më cuéc tËp kÝch
chiÕn lîc, sö dông mét lùc lîng lín kh«ng qu©n chiÕn
lîc vµ chiÕn thuËt å ¹t ®¸nh ph¸ d÷ déi H¶i Phßng, Hµ
Néi vµ nhiÒu n¬i kh¸c trªn miÒn B¾c vµo nh÷ng ngµy
cuèi n¨m 1972.
Hµnh ®éng qu©n sù tµn b¹o nµy cña Mü bÞ c¶ loµi
ngêi m¹nh mÏ lªn ¸n. B»ng trÝ th«ng minh vµ lßng qu¶
c¶m, qu©n vµ d©n ta ë miÒn B¾c ®· gi¸ng tr¶ ®Ých ®¸ng,
b¾n r¬i nhiÒu ph¸o ®µi bay B52 vµ nhiÒu m¸y bay chiÕn
thuËt Mü, lµm nªn mét "§iÖn Biªn Phñ trªn kh«ng" ®Ëp
tan cè g¾ng qu©n sù cuèi cïng vµ ®¸nh b¹i ©m mu ®µm
ph¸n trªn thÕ m¹nh cña Mü.
BÞ thÊt b¹i nÆng nÒ c¶ vÒ qu©n sù, chÝnh trÞ trªn hai
miÒn Nam, B¾c ViÖt Nam, cuèi cïng, ®Õ quèc Mü buéc
ph¶i trë l¹i ®µm ph¸n, ký kÕt HiÖp ®Þnh Pari, chÊm døt
chiÕn tranh, lËp l¹i hßa b×nh ë ViÖt Nam; cam kÕt t«n
träng çc quyÒn d©n téc c¬ b¶n cña nh©n d©n ViÖt Nam lµ
®éc lËp, chñ quyÒn, thèng nhÊt vµ toµn vÑn l·nh thæ; cam
kÕt t«n träng quyÒn tù quyÕt cña nh©n d©n miÒn Nam,
chÊm døt sù dÝnh lÝu qu©n sù vµ can thiÖp vµo c«ng viÖc
néi bé miÒn Nam; thõa nhËn thùc tÕ ë miÒn Nam ViÖt
Nam cã hai chÝnh quyÒn, hai qu©n ®éi, hai vïng kiÓm so¸t
vµ ba lùc lîng chÝnh trÞ.
Víi viÖc HiÖp ®Þnh Pari ®îc ký kÕt, sù nghiÖp kh¸ng
chiÕn chèng Mü, cøu níc cña nh©n d©n ta "®· giµnh ®îc
th¾ng lîi rÊt to lín, cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh xu thÕ ph¸t
triÓn tÊt th¾ng cña çch m¹ng miÒn Nam ViÖt Nam, ®¸nh
dÊu mét giai ®o¹n çch m¹ng rÊt vÎ vang cña d©n téc, më
ra cho çch m¹ng miÒn Nam mét giai ®o¹n míi: hoµn
thµnh çch m¹ng d©n téc d©n chñ nh©n d©n vµ thùc hiÖn
hßa b×nh thèng nhÊt níc nhµ"1.
_____________
t.34, tr.226.
451
Phô lôc
Phô lôc I
HiÖp ®Þnh vÒ chÊm døt chiÕn tranh,
lËp l¹i hßa b×nh ë ViÖt Nam
ChÝnh phñ ViÖt Nam D©n chñ Céng hßa víi sù tho¶
thuËn cña ChÝnh phñ Çch m¹ng l©m thêi Céng hßa miÒn
Nam ViÖt Nam.
ChÝnh phñ Hoa Kú víi sù tho¶ thuËn cña ChÝnh phñ
ViÖt Nam Céng hßa.
Nh»m môc ®Ých chÊm døt chiÕn tranh, lËp l¹i hßa
b×nh ë ViÖt Nam trªn c¬ së t«n träng çc quyÒn d©n téc c¬
b¶n cña nh©n d©n ViÖt Nam vµ quyÒn tù quyÕt cña nh©n
d©n miÒn Nam ViÖt Nam, gãp phÇn cñng cè hßa b×nh ë
ch©u ¸ vµ thÕ giíi.
§· tho¶ thuËn, cam kÕt t«n träng vµ thi hµnh nh÷ng
®iÒu kho¶n sau ®©y:
Ch¬ng I
Çc quyÒn d©n téc c¬ b¶n
cña nh©n d©n ViÖt Nam
§iÒu 1.
Hoa Kú vµ çc níc kh¸c t«n träng ®éc lËp, chñ quyÒn,
thèng nhÊt, toµn vÑn l·nh thæ cña níc ViÖt Nam nh
HiÖp ®Þnh Gi¬nev¬ n¨m mét ngh×n chÝn tr¨m n¨m m¬i t
(1954) vÒ ViÖt Nam ®· c«ng nhËn.
Ch¬ng II
chÊm døt chiÕn sù - rót qu©n
§iÒu 2.
Mét cuéc ngõng b¾n sÏ ®îc thùc hiÖn trªn kh¾p miÒn
Nam ViÖt Nam kÓ tõ hai m¬i bèn giê (24 giê - giê GMT)
ngµy hai m¬i b¶y th¸ng Giªng n¨m mét ngh×n chÝn tr¨m
b¶y m¬i ba.
Cïng ngµy giê nãi trªn, Hoa Kú sÏ chÊm døt mäi ho¹t
®éng qu©n sù cña Hoa Kú chèng l·nh thæ níc ViÖt Nam
D©n chñ Céng hßa b»ng mäi lùc lîng trªn bé, trªn
kh«ng, trªn biÓn bÊt cø tõ ®©u tíi, sÏ chÊm døt viÖc th¶
m×n t¹i vïng biÓn, çc c¶ng vµ s«ng ngßi níc ViÖt Nam
D©n chñ Céng hßa. Hoa Kú sÏ th¸o gì, lµm mÊt hiÖu lùc
vÜnh viÔn, ph¸ huû tÊt c¶ nh÷ng m×n ë vïng biÓn, çc
c¶ng vµ s«ng ngßi ë miÒn B¾c ViÖt Nam ngay sau khi
hiÖp ®Þnh nµy cã hiÖu lùc.
ViÖc chÊm døt hoµn toµn chiÕn sù nãi trong ®iÒu nµy
lµ v÷ng ch¾c vµ kh«ng thêi h¹n.
§iÒu 3.
Çc bªn cam kÕt gi÷ v÷ng ngõng b¾n, b¶o ®¶m hßa
b×nh l©u dµi vµ v÷ng ch¾c.
Phô lôc 453
B¾t ®Çu tõ khi ngõng b¾n:

a) Çc lùc lîng cña Hoa Kú vµ cña níc ngoµi kh¸c
®ång minh cña Hoa Kú vµ cña ViÖt Nam Céng hßa sÏ ë
nguyªn vÞ trÝ cña m×nh trong lóc chê ®îi thùc hiÖn kÕ
ho¹ch rót qu©n. Ban Liªn hîp qu©n sù bèn bªn nãi trong
§iÒu 16 sÏ quy ®Þnh nh÷ng thÓ thøc.
b) Çc lùc lîng vò trang cña hai bªn miÒn Nam ViÖt
Nam sÏ ë nguyªn vÞ trÝ cña m×nh. Ban Liªn hîp qu©n sù
hai bªn nãi trong §iÒu 17 sÏ quy ®Þnh vïng do mçi bªn
kiÓm so¸t vµ nh÷ng thÓ thøc tró qu©n.
c) Çc lùc lîng chÝnh quy thuéc mäi qu©n chñng vµ
binh chñng vµ çc lùc lîng kh«ng chÝnh quy cña çc
bªn ë miÒn Nam ViÖt Nam ph¶i ngõng mäi ho¹t ®éng
tiÕn c«ng nhau vµ triÖt ®Ó tu©n theo nh÷ng ®iÒu quy
®Þnh sau ®©y:
- Ng¨n cÊm mäi ho¹t ®éng vò lùc trªn bé, trªn kh«ng
vµ trªn biÓn.
- Ng¨n cÊm mäi ho¹t ®éng ®èi ®Þch, khñng bè vµ tr¶
thï cña c¶ hai bªn.
§iÒu 4.
Hoa Kú sÏ kh«ng tiÕp tôc dÝnh lÝu qu©n sù hoÆc can
thiÖp vµo c«ng viÖc néi bé cña miÒn Nam ViÖt Nam.
§iÒu 5.
Trong thêi h¹n s¸u m¬i ngµy kÓ tõ khi ký hiÖp ®Þnh
nµy, sÏ hoµn thµnh viÖc rót hoµn toµn ra khái miÒn Nam
ViÖt Nam mäi qu©n ®éi, cè vÊn qu©n sù vµ nh©n viªn qu©n
sù, kÓ c¶ nh©n viªn qu©n sù kü thuËt, nh©n viªn qu©n sù

liªn quan ®Õn ch¬ng tr×nh b×nh ®Þnh, vò khÝ, ®¹n dîc vµ
dông cô chiÕn tranh cña Hoa Kú vµ cña çc níc ngoµi
kh¸c ®· nãi ë §iÒu 3 (a). Cè vÊn qu©n sù cña çc níc nãi
trªn cho tÊt c¶ çc tæ chøc b¸n qu©n sù vµ lùc lîng c¶nh
s¸t còng rót trong thêi h¹n ®ã.
§iÒu 6.
ViÖc huû bá tÊt c¶ çc c¨n cø qu©n sù ë miÒn Nam

ViÖt Nam cña Hoa Kú vµ cña çc níc ngoµi kh¸c ®· nãi ë
§iÒu 3 (a) sÏ hoµn thµnh trong thêi h¹n s¸u m¬i ngµy kÓ
tõ khi ký hiÖp ®Þnh nµy.
§iÒu 7.
Tõ khi thùc hiÖn ngõng b¾n cho ®Õn khi thµnh lËp
ChÝnh phñ nãi ë §iÒu 9(b) vµ §iÒu 14 cña hiÖp ®Þnh nµy,
hai bªn miÒn Nam ViÖt Nam sÏ kh«ng ®îc nhËn ®a vµo
miÒn Nam ViÖt Nam qu©n ®éi, cè vÊn qu©n sù vµ nh©n
viªn qu©n sù, kÓ c¶ nh©n viªn qu©n sù kü thuËt, vò khÝ,
®¹n dîc vµ dông cô chiÕn tranh.
Hai bªn miÒn Nam ViÖt Nam ®îc phÐp tõng thêi
gian thay thÕ vò khÝ, ®¹n dîc, dông cô chiÕn tranh ®· bÞ
ph¸ huû, h háng, hao mßn hoÆc dïng hÕt tõ sau khi
ngõng b¾n, trªn c¬ së mét ®æi mét, cïng ®Æc ®iÓm vµ tÝnh
n¨ng, cã sù gi¸m s¸t cña Ban Liªn hîp qu©n sù hai bªn
miÒn Nam ViÖt Nam vµ ñy ban quèc tÕ kiÓm so¸t vµ
gi¸m s¸t.
Phô lôc 455
Ch¬ng III
ViÖc trao tr¶ nh©n viªn qu©n sù bÞ b¾t,
thêng d©n níc ngoµi bÞ b¾t vµ nh©n viªn
d©n sù ViÖt Nam bÞ b¾t vµ giam gi÷
§iÒu 8.
a) ViÖc trao tr¶ nh©n viªn qu©n sù cña çc bªn bÞ

b¾t vµ thêng d©n níc ngoµi cña çc bªn bÞ b¾t sÏ tiÕn
hµnh song song vµ hoµn thµnh kh«ng chËm h¬n ngµy
hoµn thµnh viÖc rót qu©n nãi trong §iÒu 5. Çc bªn sÏ
trao ®æi danh s¸ch ®Çy ®ñ nh÷ng nh©n viªn qu©n sù vµ
thêng d©n níc ngoµi bÞ b¾t nãi trªn vµo ngµy ký kÕt
hiÖp ®Þnh nµy.
b) Çc bªn sÏ gióp ®ì nhau t×m kiÕm tin tøc vÒ nh÷ng
nh©n viªn qu©n sù cña çc bªn vµ thêng d©n níc ngoµi
cña çc bªn bÞ mÊt tÝch trong chiÕn ®Êu, x¸c ®Þnh vÞ trÝ vµ
b¶o qu¶n må m¶ cña nh÷ng ngêi bÞ chÕt, nh»m t¹o ®iÒu
kiÖn dÔ dµng cho viÖc cÊt bèc vµ håi h¬ng hµi cèt vµ cã
nh÷ng biÖn ph¸p kh¸c cÇn thiÕt ®Ó t×m kiÕm tin tøc nh÷ng
ngêi cßn coi lµ mÊt tÝch trong chiÕn ®Êu.
c) VÊn ®Ò trao tr¶ çc nh©n viªn d©n sù ViÖt Nam bÞ
b¾t vµ giam gi÷ ë miÒn Nam ViÖt Nam sÏ do hai bªn
miÒn Nam ViÖt Nam gi¶i quyÕt trªn c¬ së nh÷ng nguyªn
t¾c cña §iÒu 21 (b) cña HiÖp ®Þnh ®×nh chØ chiÕn sù ë
ViÖt Nam ngµy 20-7-1954. Hai bªn miÒn Nam ViÖt Nam
sÏ lµm viÖc ®ã trªn tinh thÇn hoµ gi¶i vµ hoµ hîp d©n
téc, nh»m chÊm døt thï h»n, gi¶m bít ®au khæ vµ ®oµn
tô gia ®×nh. Hai bªn miÒn Nam ViÖt Nam sÏ g¾ng hÕt
søc m×nh ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy trong vßng chÝn m¬i
ngµy sau khi ngõng b¾n cã hiÖu lùc.
Ch¬ng IV
ViÖc thùc hiÖn quyÒn tù quyÕt cña nh©n
d©n miÒn Nam ViÖt Nam
§iÒu 9.
ChÝnh phñ ViÖt Nam D©n chñ Céng hßa vµ ChÝnh

phñ Hoa Kú cam kÕt t«n träng nh÷ng nguyªn t¾c thùc
hiÖn quyÒn tù quyÕt cña nh©n d©n miÒn Nam ViÖt Nam
sau ®©y:
a) QuyÒn tù quyÕt cña nh©n d©n miÒn Nam ViÖt Nam
lµ thiªng liªng, bÊt kh¶ x©m ph¹m vµ ph¶i ®îc tÊt c¶ çc
níc t«n träng.
b) Nh©n d©n miÒn Nam ViÖt Nam tù quyÕt ®Þnh t¬ng
lai chÝnh trÞ cña miÒn Nam ViÖt Nam th«ng qua tæng
tuyÓn cö thËt sù tù do vµ d©n chñ, cã gi¸m s¸t quèc tÕ.
c) Çc níc ngoµi sÏ kh«ng ¸p ®Æt bÊt cø xu híng
chÝnh trÞ hoÆc ç nh©n nµo ®èi víi nh©n d©n miÒn Nam
ViÖt Nam.
§iÒu 10.
Hai bªn miÒn Nam ViÖt Nam cam kÕt t«n träng ngõng
b¾n vµ gi÷ v÷ng hßa b×nh ë miÒn Nam ViÖt Nam, gi¶i
Phô lôc 457
phãng çc vÊn ®Ò tranh chÊp b»ng th¬ng lîng vµ tr¸nh

mäi xung ®ét b»ng vò lùc.
§iÒu 11.
Ngay sau khi ngõng b¾n, hai bªn miÒn Nam ViÖt
Nam sÏ:
- Thùc hiÖn hoµ gi¶i vµ hoµ hîp d©n téc, xo¸ bá thï
h»n, cÊm mäi hµnh ®éng tr¶ thï vµ ph©n biÖt ®èi xö víi
nh÷ng ç nh©n hoÆc tæ chøc ®· hîp t¸c víi bªn nµy hoÆc
bªn kia.
- B¶o ®¶m çc quyÒn tù do d©n chñ cña nh©n d©n: tù
do ç nh©n, tù do ng«n luËn, tù do b¸o chÝ, tù do héi häp,
tù do tæ chøc, tù do ho¹t ®éng chÝnh trÞ, tù do tÝn ngìng,
tù do ®i l¹i, tù do c tró, tù do lµm ¨n sinh sèng, quyÒn t
h÷u tµi s¶n vµ quyÒn tù do kinh doanh.
§iÒu 12.
a) Ngay sau khi ngõng b¾n, hai bªn miÒn Nam ViÖt
Nam sÏ hiÖp th¬ng trªn tinh thÇn hoµ gi¶i vµ hoµ hîp
d©n téc, t«n träng lÉn nhau vµ kh«ng th«n tÝnh nhau ®Ó
thµnh lËp Héi ®ång quèc gia hoµ gi¶i vµ hoµ hîp d©n téc
gåm ba thµnh phÇn ngang nhau. Héi ®ång sÏ lµm viÖc
theo nguyªn t¾c nhÊt trÝ. Sau khi Héi ®ång quèc gia hoµ
gi¶i vµ hoµ hîp d©n téc nhËm chøc, hai bªn miÒn Nam
ViÖt Nam sÏ hiÖp th¬ng vÒ viÖc thµnh lËp çc héi ®ång
cÊp díi. Hai bªn miÒn Nam ViÖt Nam sÏ ký mét hiÖp
®Þnh vÒ çc vÊn ®Ò néi bé cña miÒn Nam ViÖt Nam cµng
sím cµng tèt, vµ sÏ lµm hÕt søc m×nh ®Ó thùc hiÖn viÖc
nµy trong vßng chÝn m¬i ngµy sau khi ngõng b¾n cã hiÖu
lùc, phï hîp víi nguyÖn väng cña nh©n d©n miÒn Nam
ViÖt Nam lµ hßa b×nh, ®éc lËp vµ d©n chñ.
b) Héi ®ång quèc gia hoµ gi¶i vµ hoµ hîp d©n téc cã
nhiÖm vô ®«n ®èc hai bªn miÒn Nam ViÖt Nam thi hµnh
hiÖp ®Þnh nµy, thùc hiÖn hoµ gi¶i vµ hoµ hîp d©n téc, b¶o
®¶m tù do d©n chñ. Héi ®ång quèc gia hoµ gi¶i vµ hoµ
hîp d©n téc sÏ tæ chøc tæng tuyÓn cö tù do vµ d©n chñ
nh ®· nãi trong §iÒu 9 (b) vµ quy ®Þnh thñ tôc vµ thÓ
thøc cña cuéc tæng tuyÓn cö nµy. Çc c¬ quan quyÒn lùc
mµ cuéc tæng tuyÓn cö ®ã sÏ bÇu ra do hai bªn miÒn Nam
ViÖt Nam th«ng qua hiÖp th¬ng mµ tho¶ thuËn. Héi
®ång quèc gia hoµ gi¶i vµ hoµ hîp d©n téc còng sÏ quy
®Þnh thñ tôc vµ thÓ thøc tuyÓn cö ®Þa ph¬ng theo nh
hai bªn miÒn Nam ViÖt Nam tho¶ thuËn.
§iÒu 13.
VÊn ®Ò lùc lîng vò trang ViÖt Nam ë miÒn Nam ViÖt
Nam sÏ do hai bªn miÒn Nam ViÖt Nam gi¶i quyÕt trªn
tinh thÇn hoµ gi¶i vµ hoµ hîp d©n téc, b×nh ®¼ng vµ t«n
träng lÉn nhau, kh«ng cã sù can thiÖp cña níc ngoµi, phï
hîp víi t×nh h×nh sau chiÕn tranh. Trong sè nh÷ng vÊn ®Ò
hai bªn miÒn Nam ViÖt Nam th¶o luËn cã çc biÖn ph¸p
gi¶m sè qu©n cña hä vµ phôc viªn sè qu©n ®· gi¶m. Hai
bªn miÒn Nam ViÖt Nam sÏ hoµn thµnh viÖc ®ã cµng sím
cµng tèt.
Phô lôc 459
§iÒu 14.
MiÒn Nam ViÖt Nam sÏ thùc hiÖn chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i
hßa b×nh, ®éc lËp. MiÒn Nam ViÖt Nam s½n sµng thiÕt lËp
quan hÖ víi tÊt c¶ çc níc kh«ng ph©n biÖt chÕ ®é chÝnh
trÞ vµ x· héi trªn c¬ së t«n träng ®éc lËp, chñ quyÒn cña
nhau vµ nhËn viÖn trî kinh tÕ, kü thuËt cña bÊt cø níc
nµo kh«ng kÌm theo ®iÒu kiÖn chÝnh trÞ. VÊn ®Ò nhËn viÖn
trî qu©n sù sau nµy cho miÒn Nam ViÖt Nam sÏ thuéc
thÈm quyÒn cña chÝnh phñ ®îc thµnh lËp sau tæng tuyÓn
cö ë miÒn Nam ViÖt Nam nãi trong §iÒu 9 (b).
Ch¬ng V
VÊn ®Ò thèng nhÊt níc ViÖt Nam vµ vÊn ®Ò
quan hÖ gi÷a miÒn B¾c vµ miÒn Nam ViÖt Nam
§iÒu 15.
ViÖc thèng nhÊt níc ViÖt Nam sÏ ®îc thùc hiÖn tõng
bíc b»ng ph¬ng ph¸p hßa b×nh trªn c¬ së bµn b¹c vµ
tho¶ thuËn gi÷a miÒn B¾c vµ miÒn Nam ViÖt Nam, kh«ng
bªn nµo cìng Ðp hoÆc th«n tÝnh bªn nµo vµ kh«ng cã sù
can thiÖp cña níc ngoµi. Thêi gian thèng nhÊt sÏ do miÒn
B¾c vµ miÒn Nam ViÖt Nam tho¶ thuËn.
Trong khi chê ®îi thèng nhÊt:
a) Giíi tuyÕn qu©n sù gi÷a hai miÒn t¹i vÜ tuyÕn 17 chØ
lµ t¹m thêi vµ kh«ng ph¶i lµ mét ranh giíi vÒ chÝnh trÞ
hoÆc vÒ l·nh thæ, nh quy ®Þnh trong ®o¹n 6 cña Tuyªn bè
cuèi cïng cña Héi nghÞ Gi¬nev¬ n¨m 1954.
b) MiÒn B¾c vµ miÒn Nam sÏ t«n träng khu phi qu©n

sù ë hai bªn giíi tuyÕn qu©n sù t¹m thêi.
c) MiÒn B¾c vµ miÒn Nam ViÖt Nam sÏ sím b¾t ®Çu
th¬ng lîng nh»m lËp l¹i quan hÖ b×nh thêng vÒ nhiÒu
mÆt. Trong çc vÊn ®Ò sÏ ®îc th¬ng lîng, cã vÊn ®Ò thÓ
thøc ®i l¹i d©n sù qua giíi tuyÕn qu©n sù t¹m thêi.
d) MiÒn B¾c vµ miÒn Nam ViÖt Nam sÏ kh«ng tham
gia bÊt cø liªn minh qu©n sù hoÆc khèi qu©n sù nµo vµ
kh«ng cho phÐp níc ngoµi cã c¨n cø qu©n sù, qu©n ®éi, cè
vÊn qu©n sù vµ nh©n viªn qu©n sù trªn ®Êt m×nh, nh
HiÖp ®Þnh Gi¬nev¬ n¨m 1954 vÒ ViÖt Nam quy ®Þnh.
Ch¬ng VI
Çc ban liªn hîp qu©n sù, ñy ban quèc tÕ
kiÓm so¸t vµ gi¸m s¸t - héi nghÞ quèc tÕ
§iÒu 16.
a) Çc bªn tham gia Héi nghÞ Pari vÒ ViÖt Nam sÏ cö

ngay ®¹i diÖn ®Ó thµnh lËp Ban Liªn hîp qu©n sù bèn
bªn cã nhiÖm vô b¶o ®¶m sù phèi hîp hµnh ®éng cña çc
bªn trong viÖc thùc hiÖn çc ®iÒu kho¶n sau ®©y cña hiÖp
®Þnh nµy:
- §o¹n ®Çu cña §iÒu 2 vÒ viÖc thùc hiÖn ngõng b¾n
trªn kh¾p miÒn Nam ViÖt Nam.
- §iÒu 3 (a) vÒ viÖc ngõng b¾n cña lùc lîng cña Hoa
Kú vµ cña çc níc ngoµi kh¸c nãi trong ®iÒu nµy.
Phô lôc 461
- §iÒu 3 (c) vÒ viÖc ngõng b¾n gi÷a tÊt c¶ çc bªn ë

- §iÒu 5 vÒ viÖc rót ra khái miÒn Nam ViÖt Nam qu©n
®éi cña Hoa Kú vµ qu©n ®éi cña çc níc ngoµi kh¸c ®·
nãi ë §iÒu 3 (a).
- §iÒu 6 vÒ viÖc hñy bá çc c¨n cø qu©n sù ë miÒn Nam
§iÒu 3 (a).
- §iÒu 8 (a) vÒ viÖc trao tr¶ nh÷ng nh©n viªn qu©n sù
cña çc bªn bÞ b¾t vµ thêng d©n níc ngoµi cña çc bªn
bÞ b¾t.
- §iÒu 8 (b) vÒ viÖc çc bªn gióp ®ì nhau t×m kiÕm tin
tøc vÒ nh÷ng nh©n viªn qu©n sù cña çc bªn vµ thêng
d©n níc ngoµi cña çc bªn bÞ mÊt tÝch trong chiÕn ®Êu.
b) Ban Liªn hîp qu©n sù bèn bªn sÏ lµm viÖc theo
nguyªn t¾c hiÖp th¬ng vµ nhÊt trÝ. Nh÷ng vÊn ®Ò bÊt
®ång sÏ chuyÓn cho ñy ban Quèc tÕ kiÓm so¸t vµ gi¸m s¸t.
c) Ban Liªn hîp qu©n sù bèn bªn sÏ b¾t ®Çu ho¹t
®éng ngay sau khi ký kÕt hiÖp ®Þnh nµy vµ chÊm døt
ho¹t ®éng trong thêi h¹n s¸u m¬i ngµy, sau khi viÖc rót
qu©n cña Hoa Kú vµ qu©n cña çc níc ngoµi kh¸c ®· nãi
ë §iÒu 3 (a) vµ viÖc trao tr¶ nh©n viªn qu©n sù cña çc
bªn bÞ b¾t vµ thêng d©n níc ngoµi cña çc bªn bÞ b¾t
®· hoµn thµnh.
b) Bèn bªn sÏ tho¶ thuËn ngay vÒ tæ chøc, thÓ thøc
lµm viÖc, ph¬ng tiÖn ho¹t ®éng vµ chi phÝ cña Ban Liªn
hîp qu©n sù bèn bªn.
§iÒu 17.
a) Hai bªn miÒn Nam ViÖt Nam sÏ cö ngay ®¹i diÖn
®Ó thµnh lËp Ban Liªn hiÖp qu©n sù hai bªn cã nhiÖm vô
b¶o ®¶m sù phèi hîp hµnh ®éng cña hai bªn miÒn Nam
ViÖt Nam trong viÖc thùc hiÖn çc ®iÒu kho¶n sau ®©y
cña hiÖp ®Þnh nµy:
trªn kh¾p miÒn Nam ViÖt Nam, sau khi Ban Liªn hîp
qu©n sù bèn bªn chÊm døt ho¹t ®éng cña m×nh.
- §iÒu 3 (b) vÒ viÖc ngõng b¾n gi÷a hai bªn miÒn Nam
ViÖt Nam.
miÒn Nam ViÖt Nam, sau khi Ban Liªn hîp qu©n sù bèn
bªn chÊm døt ho¹t ®éng cña m×nh.
- §iÒu 7 vÒ viÖc kh«ng ®îc ®a qu©n ®éi vµo miÒn
Nam ViÖt Nam vµ tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu kho¶n kh¸c cña
®iÒu nµy.
- §iÒu 8 (c) vÒ viÖc trao tr¶ çc nh©n viªn d©n sù ViÖt
Nam bÞ b¾t vµ giam gi÷ ë miÒn Nam ViÖt Nam.
- §iÒu 13 vÒ viÖc gi¶m sè qu©n cña hai bªn miÒn Nam
ViÖt Nam vµ phôc viªn sè qu©n ®· gi¶m.
b) Nh÷ng vÊn ®Ò bÊt ®ång sÏ chuyÓn cho ñy ban Quèc
tÕ kiÓm so¸t vµ gi¸m s¸t.
c) Sau khi hiÖp ®Þnh nµy ®îc ký kÕt, Ban Liªn hîp
qu©n sù hai bªn sÏ tho¶ thuËn ngay nh÷ng biÖn ph¸p vµ
tæ chøc nh»m thùc hiÖn ngõng b¾n vµ gi÷ g×n hßa b×nh ë
Phô lôc 463
§iÒu 18.
a) Sau khi ký kÕt hiÖp ®Þnh nµy, thµnh lËp ngay Uû

ban Quèc tÕ kiÓm so¸t vµ gi¸m s¸t.
b) Cho ®Õn khi Héi nghÞ Quèc tÕ nãi ë §iÒu 19 cã
nh÷ng s¾p xÕp døt kho¸t, ñy ban Quèc tÕ kiÓm so¸t vµ
gi¸m s¸t sÏ b¸o ço víi bèn bªn nh÷ng vÊn ®Ò vÒ viÖc
kiÓm so¸t vµ gi¸m s¸t viÖc thi hµnh nh÷ng ®iÒu kho¶n
sau ®©y cña hiÖp ®Þnh nµy:
- §o¹n ®Çu cña §iÒu 2, vÒ viÖc thùc hiÖn ngõng b¾n
trªn kh¾p miÒn Nam ViÖt Nam.
- §iÒu 5 vÒ viÖc rót ra khái miÒn Nam ViÖt Nam qu©n
®éi cña Hoa Kú vµ qu©n ®éi cña çc níc ngoµi kh¸c ®·
nãi ë §iÒu 3 (a).
- §iÒu 6 vÒ viÖc hñy bá çc c¨n cø qu©n sù ë miÒn Nam
§iÒu 3 (a).
- §iÒu 8 (a) vÒ viÖc trao tr¶ nh÷ng nh©n viªn qu©n sù
cña çc bªn bÞ b¾t vµ thêng d©n níc ngoµi cña çc bªn
bÞ b¾t.
ñy ban Quèc tÕ kiÓm so¸t vµ gi¸m s¸t lËp nh÷ng tæ
kiÓm so¸t ®Ó lµm nh÷ng nhiÖm vô cña m×nh. Bèn bªn
sÏ tho¶ thuËn ngay vÒ chç ®ãng vµ sù ho¹t ®éng cña
çc tæ ®ã.
Çc bªn sÏ lµm dÔ dµng cho ho¹t ®éng cña tæ ®ã.
c) Cho ®Õn khi Héi nghÞ Quèc tÕ cã nh÷ng s¾p xÕp døt
kho¸t, ñy ban Quèc tÕ kiÓm so¸t vµ gi¸m s¸t sÏ b¸o ço

víi hai bªn miÒn Nam ViÖt Nam nh÷ng vÊn ®Ò vÒ viÖc
kiÓm so¸t vµ gi¸m s¸t viÖc thi hµnh nh÷ng ®iÒu kho¶n sau
®©y cña hiÖp ®Þnh nµy:
trªn kh¾p miÒn Nam ViÖt Nam, sau khi Ban Liªn hîp
qu©n sù bèn bªn chÊm døt ho¹t ®éng cña m×nh.
- §iÒu 3 (b) vÒ viÖc ngõng b¾n gi÷a hai bªn miÒn Nam
ViÖt Nam.
miÒn Nam ViÖt Nam, sau khi Ban Liªn hîp qu©n sù bèn
bªn chÊm døt ho¹t ®éng cña m×nh.
- §iÒu 7 vÒ viÖc kh«ng ®îc ®a qu©n ®éi vµo miÒn
Nam ViÖt Nam vµ tÊt c¶ çc ®iÒu kho¶n kh¸c cña ®iÒu nµy.
- §iÒu 8 (c) vÒ vÊn ®Ò trao tr¶ çc nh©n viªn d©n sù
ViÖt Nam bÞ b¾t vµ giam gi÷ ë miÒn Nam ViÖt Nam.
- §iÒu 9 (b) vÒ tæng tuyÓn cö tù do vµ d©n chñ ë miÒn
Nam ViÖt Nam.
- §iÒu 13 vÒ viÖc gi¶m sè qu©n cña hai bªn miÒn Nam
ViÖt Nam vµ phôc viªn sè qu©n ®· gi¶m.
ñy ban quèc tÕ kiÓm so¸t vµ gi¸m s¸t lËp nh÷ng tæ
kiÓm so¸t ®Ó lµm nhiÖm vô cña m×nh. Hai bªn miÒn Nam
ViÖt Nam sÏ tho¶ thuËn ngay vÒ chç ®ãng vµ sù ho¹t ®éng
cña çc tæ ®ã. Hai bªn miÒn Nam ViÖt Nam sÏ lµm dÔ
dµng cho ho¹t ®éng cña çc tæ ®ã.
d) ñy ban Quèc tÕ kiÓm so¸t vµ gi¸m s¸t sÏ gåm ®¹i
diÖn cña bèn níc: Ba Lan, Cana®a, Hunggari, In®«nªxia.
Phô lôc 465
Çc thµnh viªn cña ñy ban Quèc tÕ sÏ lu©n phiªn lµm chñ
tÞch trong tõng thêi gian do ñy ban Quèc tÕ quy ®Þnh.
e) ñy ban Quèc tÕ kiÓm so¸t vµ gi¸m s¸t thi hµnh
nhiÖm vô cña m×nh theo nguyªn t¾c t«n träng chñ quyÒn
cña miÒn Nam ViÖt Nam.
f) ñy ban Quèc tÕ kiÓm so¸t vµ gi¸m s¸t lµm viÖc theo
nguyªn t¾c hiÖp th¬ng vµ nhÊt trÝ.
g) ñy ban Quèc tÕ kiÓm so¸t vµ gi¸m s¸t sÏ b¾t ®Çu
ho¹t ®éng khi ngõng b¾n cã hiÖu lùc ë ViÖt Nam. §èi víi
çc ®iÒu kho¶n liªn quan ®Õn bèn bªn nãi trong §iÒu 18 (b),
ñy ban Quèc tÕ kiÓm so¸t vµ gi¸m s¸t chÊm døt ho¹t
®éng cña m×nh khi nhiÖm vô kiÓm so¸t vµ gi¸m s¸t cña
ñy ban ®èi víi çc ®iÒu kho¶n ®ã ®· hoµn thµnh. §èi víi
çc ®iÒu kho¶n liªn quan ®Õn hai bªn miÒn Nam ViÖt
Nam nãi ë §iÒu 18 (c), ñy ban Quèc tÕ kiÓm so¸t vµ gi¸m
s¸t chÊm døt ho¹t ®éng cña m×nh theo yªu cÇu cña
ChÝnh phñ ®îc thµnh lËp sau tæng tuyÓn cö ë miÒn Nam
ViÖt Nam nãi ë §iÒu 9 (b).
h) Bèn bªn tho¶ thuËn ngay vÒ tæ chøc, ph¬ng tiÖn
ho¹t ®éng vµ chi phÝ cña ñy ban Quèc tÕ kiÓm so¸t vµ
gi¸m s¸t. Mèi quan hÖ gi÷a ñy ban Quèc tÕ vµ Héi
nghÞ quèc tÕ sÏ do ñy ban quèc tÕ vµ Héi nghÞ quèc tÕ
tho¶ thuËn.
§iÒu 19.
Çc bªn tho¶ thuËn vÒ viÖc triÖu tËp mét Héi nghÞ
Quèc tÕ trong vßng ba m¬i ngµy kÓ tõ khi ký hiÖp
®Þnh nµy ®Ó ghi nhËn çc hiÖp ®Þnh ®· ký kÕt; b¶o ®¶m
chÊm døt chiÕn tranh, gi÷ v÷ng hßa b×nh ë ViÖt Nam,
t«n träng çc quyÒn d©n téc c¬ b¶n cña nh©n d©n ViÖt
Nam vµ quyÒn tù quyÕt cña nh©n d©n miÒn Nam ViÖt
Nam; gãp phÇn vµo hßa b×nh vµ b¶o ®¶m hßa b×nh ë
§«ng D¬ng.
ViÖt Nam D©n chñ Céng hßa vµ Hoa Kú, thay mÆt çc
bªn tham gia Héi nghÞ Pari vÒ ViÖt Nam, sÏ ®Ò nghÞ çc
bªn sau ®©y tham gia Héi nghÞ quèc tÕ nµy: Céng hßa
nh©n d©n Trung Hoa, Céng hßa Ph¸p, Liªn bang Céng hoµ
x· héi chñ nghÜa X«viÕt, Liªn hiÖp V¬ng quèc Anh, bèn
níc trong ñy ban Quèc tÕ kiÓm so¸t vµ gi¸m s¸t vµ Tæng
th ký Liªn Hîp Quèc, cïng víi çc bªn tham gia Héi nghÞ
Pari vÒ ViÖt Nam.
Ch¬ng VII
§èi víi Campuchia vµ lµo
§iÒu 20.
a) Çc bªn tham gia Héi nghÞ Pari vÒ ViÖt Nam ph¶i
triÖt ®Ó t«n träng HiÖp ®Þnh Gi¬nev¬ n¨m 1954 vÒ Campuchia
vµ HiÖp ®Þnh Gi¬nev¬ 1962 vÒ Lµo ®· c«ng nhËn çc
quyÒn d©n téc c¬ b¶n cña nh©n d©n Campuchia vµ nh©n
d©n Lµo: ®éc lËp, chñ quyÒn, thèng nhÊt vµ toµn vÑn
l·nh thæ cña çc níc ®ã. Çc bªn ph¶i t«n träng nÒn
trung lËp cña Campuchia vµ Lµo.
Çc bªn tham gia Héi nghÞ Pari vÒ ViÖt Nam cam
kÕt kh«ng dïng l·nh thæ cña Campuchia vµ l·nh thæ
Phô lôc 467
cña Lµo ®Ó x©m ph¹m chñ quyÒn vµ an ninh cña nhau

vµ cña çc níc kh¸c.
b) Çc níc ngoµi sÏ chÊm døt mäi ho¹t ®éng qu©n sù
ë Campuchia vµ Lµo, rót hÕt vµ kh«ng ®a trë l¹i vµo hai
níc ®ã qu©n ®éi, cè vÊn qu©n sù vµ nh©n viªn qu©n sù,
vò khÝ, ®¹n dîc vµ dông cô chiÕn tranh.
c) C«ng viÖc néi bé cña Campuchia vµ Lµo ph¶i do
nh©n d©n mçi níc nµy gi¶i quyÕt, kh«ng cã sù can
thiÖp cña níc ngoµi.
d) Nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan gi÷a çc níc §«ng D¬ng
sÏ do çc bªn §«ng D¬ng gi¶i quyÕt, trªn c¬ së t«n träng
®éc lËp, chñ quyÒn, toµn vÑn l·nh thæ cña nhau vµ kh«ng
can thiÖp vµo c«ng viÖc néi bé cña nhau.
Ch¬ng VIII
Quan hÖ gi÷a ViÖt Nam d©n chñ céng hßa
vµ hoa kú
§iÒu 21.
Hoa Kú mong r»ng hiÖp ®Þnh nµy sÏ mang l¹i mét

thêi kú hoµ gi¶i víi ViÖt Nam D©n chñ Céng hßa còng
nh víi tÊt c¶ çc d©n téc ë §«ng D¬ng. Theo chÝnh
s¸ch truyÒn thèng cña m×nh, Hoa Kú sÏ ®ãng gãp vµo
viÖc hµn g¾n vÕt th¬ng chiÕn tranh vµ c«ng cuéc x©y
dùng sau chiÕn tranh ë ViÖt Nam D©n chñ Céng hßa vµ
toµn §«ng D¬ng.
§iÒu 22.
ViÖc chÊm døt chiÕn tranh, lËp l¹i hßa b×nh ë ViÖt Nam
vµ viÖc thùc hiÖn triÖt ®Ó hiÖp ®Þnh nµy sÏ t¹o ®iÒu kiÖn
thiÕt lËp quan hÖ míi, b×nh ®¼ng vµ cïng cã lîi gi÷a
ViÖt Nam D©n chñ Céng hßa vµ Hoa Kú, trªn c¬ së t«n
träng ®éc lËp, chñ quyÒn cña nhau vµ kh«ng can thiÖp
vµo c«ng viÖc néi bé cña nhau. §ång thêi, nh÷ng viÖc ®ã
sÏ b¶o ®¶m hßa b×nh v÷ng ch¾c ë ViÖt Nam vµ gãp phÇn
gi÷ g×n hßa b×nh l©u dµi ë §«ng D¬ng vµ §«ng Nam ¸.
Ch¬ng IX
Nh÷ng ®iÒu kho¶n kh¸c
§iÒu 23.
HiÖp ®Þnh Pari vÒ chÊm døt chiÕn tranh, lËp l¹i hßa
b×nh ë ViÖt Nam sÏ cã hiÖu lùc khi v¨n kiÖn nµy ®îc Bé
trëng Bé Ngo¹i giao ChÝnh phñ ViÖt Nam D©n chñ Céng
hßa vµ Bé trëng Bé Ngo¹i giao ChÝnh phñ Hoa Kú ký vµ
khi mét v¨n kiÖn cïng néi dung ®îc Bé trëng Bé Ngo¹i
giao ChÝnh phñ ViÖt Nam D©n chñ Céng hßa, Bé trëng
Bé Ngo¹i giao ChÝnh phñ Çch m¹ng l©m thêi Céng hßa
miÒn Nam ViÖt Nam, Bé trëng Bé Ngo¹i giao ChÝnh
phñ Hoa Kú vµ Bé trëng Bé Ngo¹i giao ChÝnh phñ ViÖt
Nam Céng hßa ký. TÊt c¶ çc bªn cã liªn quan sÏ thi
hµnh triÖt ®Ó hiÖp ®Þnh nµy vµ çc nghÞ ®Þnh th cña
hiÖp ®Þnh.
Phô lôc 469
Lµm t¹i Pari ngµy 27 th¸ng Giªng n¨m 1973 b»ng

tiÕng ViÖt Nam vµ tiÕng Anh. B¶n tiÕng ViÖt Nam vµ
b¶n tiÕng Anh ®Òu lµ nh÷ng b¶n chÝnh thøc vµ cã gi¸ trÞ
nh nhau.
Thay mÆt Thay mÆt

ChÝnh phñ ViÖt Nam ChÝnh phñ Hoa Kú
d©n chñ céng hßa
NguyÔn Duy Trinh William P.Rogers

470
Phô lôc II
HiÖp ®Þnh vÒ chÊm døt chiÕn tranh
lËp l¹i hßa b×nh ë viÖt nam
Çc bªn tham gia Héi nghÞ Pari vÒ ViÖt Nam.

Nh»m môc ®Ých chÊm døt chiÕn tranh, lËp l¹i hßa
b×nh ë ViÖt Nam trªn c¬ së t«n träng çc quyÒn d©n téc c¬
b¶n cña nh©n d©n ViÖt Nam vµ quyÒn tù quyÕt cña nh©n
d©n miÒn Nam ViÖt Nam, gãp phÇn cñng cè hßa b×nh ë
ch©u ¸ vµ thÕ giíi.
§· tho¶ thuËn, cam kÕt, t«n träng vµ thi hµnh nh÷ng
®iÒu kho¶n sau ®©y:
(Tõ ®iÒu 1 ®Õn ®iÒu 22, gièng nh ®iÒu 1 ®Õn ®iÒu 22
cña hiÖp ®Þnh do hai bªn ký - Phô lôc I).
Ch¬ng IX
Nh÷ng ®iÒu kho¶n kh¸c
§iÒu 23.
HiÖp ®Þnh nµy sÏ cã hiÖu lùc khi ®¹i diÖn toµn quyÒn
Phô lôc 471
cña çc bªn tham gia Héi nghÞ Pari vÒ ViÖt Nam ký. TÊt
c¶ çc bªn cã liªn quan sÏ thi hµnh triÖt ®Ó hiÖp ®Þnh nµy
vµ çc nghÞ ®Þnh th cña hiÖp ®Þnh.
Lµm t¹i Pari ngµy 27 th¸ng Giªng n¨m 1973, b»ng
tiÕng ViÖt Nam vµ tiÕng Anh. B¶n tiÕng ViÖt Nam vµ
b¶n tiÕng Anh ®Òu lµ nh÷ng b¶n chÝnh thøc vµ cã gi¸ trÞ
nh nhau.
TM. chÝnh phñ ViÖt nam TM. chÝnh phñ çch m¹ng
d©n chñ céng hoµ l©m thêi céng hoµ
Bé trëng Bé Ngo¹i giao miÒn nam ViÖt nam
Bé trëng Bé Ngo¹i giao
NguyÔn Duy Trinh NguyÔn ThÞ B×nh
TM. chÝnh phñ Hoa kú TM. chÝnh phñ

Bé trëng Bé Ngo¹i giao ViÖt nam céng hoµ
Bé trëng Bé Ngo¹i giao
WilLiam P. Rogers TrÇn V¨n L¾m

472
Phô lôc Iii

C«ng hµm cña tæng thèng hoa kú
göi thñ tíng ViÖt Nam d©n chñ céng hßa
Ngµy 1-2-1973.
Tæng thèng th«ng b¸o cho ViÖt Nam D©n chñ Céng
hßa nh÷ng nguyªn t¾c sÏ chØ ®¹o sù tham gia cña Hoa Kú
vÒ viÖc x©y dùng l¹i sau chiÕn tranh ë B¾c ViÖt Nam. Nh
®· nªu trong §iÒu 21 cña HiÖp ®Þnh vÒ chÊm døt chiÕn
tranh, lËp l¹i hßa b×nh ë ViÖt Nam ®îc ký kÕt t¹i Pari
ngµy 27 th¸ng Giªng n¨m 1973, Hoa Kú thùc hiÖn sù
tham gia nµy theo chÝnh s¸ch truyÒn thèng cña m×nh.
Nh÷ng nguyªn t¾c ®ã lµ:
1. ChÝnh phñ Hoa Kú sÏ ®ãng gãp vµo c«ng viÖc x©y
dùng l¹i sau chiÕn tranh ë B¾c ViÖt Nam mµ kh«ng cã bÊt
cø ®iÒu kiÖn chÝnh trÞ nµo.
2. ViÖc nghiªn cøu s¬ bé cña Hoa Kú cho thÊy r»ng
nh÷ng ch¬ng tr×nh thÝch hîp cho sù ®ãng gãp cña Hoa Kú
vµo c«ng cuéc x©y dùng l¹i sau chiÕn tranh sÏ lµ kho¶ng
3,25 tû ®«la viÖn trî kh«ng hoµn l¹i trong mét thêi gian 5
n¨m. Nh÷ng h×nh thøc viÖn trî kh¸c sÏ ®îc ChÝnh phñ
Phô lôc 473
Hoa Kú vµ ChÝnh phñ ViÖt Nam D©n chñ Céng hßa xÐt
duyÖt l¹i vµ tho¶ thuËn chi tiÕt.
3. Hoa Kú sÏ ®Ò nghÞ víi ViÖt Nam D©n chñ Céng hßa
lµ sÏ thµnh lËp mét ñy ban hçn hîp kinh tÕ Mü - B¾c ViÖt
Nam trong vßng 30 ngµy kÓ tõ ngµy göi c«ng hµm nµy.
4. Chøc n¨ng cña ñy ban nµy sÏ lµ ®Ò ra çc ch¬ng
tr×nh cho viÖc ®ãng gãp cña Hoa Kú vµo c«ng cuéc x©y
dùng l¹i ë B¾c ViÖt Nam. Sù ®ãng gãp cña Hoa Kú sÏ tiÕn
hµnh trªn c¬ së nh÷ng yÕu tè sau ®©y:
a) Çc nhu cÇu cña B¾c ViÖt Nam do nh÷ng tµn ph¸
cña chiÕn tranh g©y nªn.
b) Çc yªu cÇu cña c«ng cuéc x©y dùng l¹i sau chiÕn
tranh trong çc lÜnh vùc n«ng nghiÖp vµ c«ng nghiÖp cña
nÒn kinh tÕ B¾c ViÖt Nam.
5. ñy ban hçn hîp kinh tÕ sÏ gåm nh÷ng ®¹i diÖn
ngang nhau cña mçi bªn. ñy ban sÏ tho¶ thuËn vÒ mét bé
m¸y ®Ó qu¶n lý ch¬ng tr×nh ®ãng gãp cña Hoa Kú vµo
c«ng cuéc x©y dùng l¹i B¾c ViÖt Nam. ñy ban sÏ cè g¾ng
hoµn thµnh sù tho¶ thuËn nµy trong vßng 60 ngµy sau khi
®îc thµnh lËp.
6. Hai thµnh viªn cña ñy ban sÏ ho¹t ®éng trªn
nguyªn t¾c t«n träng chñ quyÒn cña nhau, kh«ng can
thiÖp vµo c«ng viÖc néi bé cña nhau, b×nh ®¼ng vµ cïng cã
lîi. Nh÷ng trô së cña ñy ban sÏ ®Æt t¹i mét n¬i sÏ ®îc
tho¶ thuËn gi÷a Hoa Kú vµ ViÖt Nam D©n chñ Céng hßa.
7. Hoa Kú cho r»ng viÖc thùc hiÖn nh÷ng nguyªn t¾c
nãi trªn sÏ thóc ®Èy nh÷ng quan hÖ kinh tÕ th¬ng m¹i
vµ çc quan hÖ kh¸c gi÷a Hoa Kú vµ ViÖt Nam D©n chñ
Céng hßa vµ sÏ gãp phÇn vµo viÖc ®¶m b¶o mét nÒn hßa
b×nh v÷ng ch¾c vµ l©u dµi ë §«ng D¬ng. Nh÷ng nguyªn
t¾c nµy phï hîp víi tinh thÇn cña Ch¬ng VIII cña HiÖp
®Þnh vÒ chÊm døt chiÕn tranh, lËp l¹i hßa b×nh ë ViÖt Nam
t¹i Pari ngµy 27 th¸ng Giªng n¨m 1973.
§iÒu ghi chó vÒ nh÷ng h×nh thøc viÖn trî kh¸c:
VÒ nh÷ng h×nh thøc viÖn trî kh¸c, viÖc nghiªn cøu
cña Hoa Kú cho thÊy r»ng nh÷ng ch¬ng tr×nh thÝch
hîp cã thÓ lµ vµo kho¶ng 1 ®Õn 1,5 tû ®«la tuú theo nhu
cÇu cña ViÖt Nam D©n chñ Céng hßa vÒ l¬ng thùc vµ
hµng ho¸ kh¸c.
HiÓu biÕt vÒ ch¬ng tr×nh x©y dùng l¹i kinh tÕ:
Cã sù hiÓu biÕt lµ nh÷ng ®Ò nghÞ cña ñy ban hçn hîp
kinh tÕ nãi trong c«ng hµm cña Tæng thèng göi Thñ tíng
sÏ do mçi thµnh viªn thùc hiÖn theo nh÷ng quy ®Þnh cña
HiÕn ph¸p cña m×nh.
475
Tµi liÖu tham kh¶o
Nxb. ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi, 2004, t.33.
Nxb. ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi, 2004, t.34.
3. Lª DuÈn: Th vµo Nam, Nxb. Sù thËt, Hµ Néi, 1985.
4. Lª DuÈn: Díi l¸ cê vÎ vang cña §¶ng, v× ®éc lËp, v×
tù do, v× chñ nghÜa x· héi, tiÕn lªn giµnh nh÷ng
th¾ng lîi míi, Nxb. Sù thËt, Hµ Néi, 1985.
5. Lª DuÈn: N¾m v÷ng ®êng lèi çch m¹ng x· héi chñ
nghÜa, tiÕn lªn x©y dùng kinh tÕ ®Þa ph¬ng v÷ng
m¹nh, Nxb. Sù thËt, Hµ Néi, 1970.
6. Ph¹m V¨n §ång: 25 n¨m chiÕn ®Êu vµ th¾ng lîi,
Nxb. Sù thËt, Hµ Néi, 1970.
7. Vâ Nguyªn Gi¸p: ChiÕn tranh gi¶i phãng vµ chiÕn
tranh gi÷ níc, t.2, Nxb. Qu©n ®éi nh©n d©n, Hµ
Néi, 1975.
8. Gi«giÐp A.Amt¬: Lêi ph¸n quyÕt vÒ ViÖt Nam,
Nxb. Qu©n ®éi nh©n d©n, Hµ Néi, 1985.
9. Ban ChØ ®¹o Tæng kÕt chiÕn tranh trùc thuéc Bé

ChÝnh trÞ: ChiÕn tranh çch m¹ng ViÖt Nam 1945 -
1975 - Th¾ng lîi vµ bµi häc, Nxb. ChÝnh trÞ quèc gia,
Hµ Néi, 2000.
10. Ban ChØ ®¹o Tæng kÕt chiÕn tranh trùc thuéc Bé
ChÝnh trÞ: Tæng kÕt cuéc kh¸ng chiÕn chèng Mü, cøu
níc - Th¾ng lîi vµ bµi häc, Nxb. ChÝnh trÞ quèc gia,
Hµ Néi, 1995.
11. Ban ChØ ®¹o biªn so¹n LÞch sö Khu 6 kh¸ng chiÕn
chèng Mü, cøu níc: Khu 6 kh¸ng chiÕn chèng Mü
(1954-1975). Nxb. ChÝnh trÞ Quèc gia, Hµ Néi, 2002.
12. Ban ChØ ®¹o tæng kÕt chiÕn tranh: Tæng kÕt chiÕn
tranh nh©n d©n ®Þa ph¬ng (Chuyªn ®Ò chØ ®¹o x©y
dùng vµ ho¹t ®éng chiÕn ®Êu cña lùc lîng phßng
kh«ng ®Þa ph¬ng chèng chiÕn tranh ph¸ ho¹i cña ®Õ
quèc Mü trªn miÒn B¾c 1954-1975), Nxb. Qu©n ®éi
nh©n d©n, Hµ Néi, 2001.
13. Ban Tæng kÕt - lÞch sö Bé Tæng tham mu: Thèng kª
sè liÖu chiÕn tranh trong cuéc kh¸ng chiÕn chèng Mü,
cøu níc (1954 -1975), tµi liÖu lu t¹i Ban Tæng kÕt -
lÞch sö Bé Tæng tham mu.
14. Ban Tæng kÕt - lÞch sö Bé Tæng tham mu: Tæng kÕt
Bé Tæng tham mu trong cuéc kh¸ng chiÕn chèng Mü,
cøu níc, Nxb. Qu©n ®éi nh©n d©n, Hµ Néi, 1997.
15. B¸o ço híng tiÕn c«ng chiÕn lîc TrÞ - Thiªn n¨m
1972 - gi¶i phãng Qu¶ng TrÞ, kiªn cêng b¶o vÖ Thµnh
tµi liÖu tham kh¶o 477
cæ vµ vïng gi¶i phãng, 1987, tµi liÖu lu t¹i ViÖn

LÞch sö qu©n sù ViÖt Nam.
16. B¸o ço tæng kÕt kinh nghiÖm cuéc kh¸ng chiÕn
chèng Mü, cøu níc trªn chiÕn trêng Nam Bé vµ cùc
Nam Trung Bé (B2), Ban Tæng kÕt chiÕn tranh B2,
1979, tµi liÖu lu t¹i ViÖn LÞch sö qu©n sù ViÖt Nam.
17. Phßng Tæng kÕt chiÕn tranh Khu 6 thuéc Ban Tæng
kÕt chiÕn tranh B2: B¸o ço tæng kÕt cuéc kh¸ng
chiÕn chèng Mü, cøu níc trªn chiÕn trêng Khu 6
(cùc Nam Trung Bé - Nam T©y Nguyªn), t.3, tµi liÖu
lu t¹i ViÖn LÞch sö qu©n sù ViÖt Nam.
18. Biªn b¶n cuéc häp §¶ng uû tiÒn ph¬ng Bé T lÖnh
chiÕn dÞch tiÕn c«ng tæng hîp ®¸nh ph¸ b×nh ®Þnh
trªn chiÕn trêng Khu 8, ngµy 25 vµ 26-6-1972, tµi
liÖu lu t¹i ViÖn LÞch sö qu©n sù ViÖt Nam.
19. Bé Quèc phßng - Qu©n khu 7: LÞch sö Bé ChØ huy
MiÒn, Nxb. ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi, 2004.
20. Bé Quèc phßng - ViÖn LÞch sö qu©n sù ViÖt Nam:
LÞch sö kh¸ng chiÕn chèng Mü, cøu níc (1954-
1975), t.2, Nxb. Sù thËt, Hµ Néi, 1991.
NghÖ thuËt chiÕn dÞch ViÖt Nam 1945-1975, Nxb.
Qu©n ®éi nh©n d©n, Hµ Néi, 1995.
Tãm t¾t çc chiÕn dÞch trong kh¸ng chiÕn chèng Mü,
cøu níc (1954-1975), Nxb. Qu©n ®éi nh©n d©n, Hµ

Néi, 2001.
LÞch sö Qu©n ®éi nh©n d©n ViÖt Nam, t.2, Nxb.
Qu©n ®éi nh©n d©n ViÖt Nam - Biªn niªn sù kiÖn,
ChiÕn dÞch tiÕn c«ng tæng hîp Qu©n khu 8 (®ång
b»ng s«ng Cöu Long) n¨m 1972, Nxb. Qu©n ®éi nh©n
d©n, Hµ Néi, 1987.
Söa l¹i cho ®óng, bµn thªm cho râ (tuyÓn chän tõ
T¹p chÝ LÞch sö qu©n sù), Nxb. Qu©n ®éi nh©n d©n,
Hµ Néi, 2006.
27. Bé ChØ huy qu©n sù tØnh §ång Th¸p: Ba m¬i n¨m
kh¸ng chiÕn cña qu©n d©n tØnh §ång Th¸p, 1990.
28. Bé ChØ huy qu©n sù tØnh BÕn Tre: BÕn Tre - 30 n¨m
kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p, chèng Mü, 1990.
29. Bé ChØ huy qu©n sù tØnh B×nh §Þnh: B×nh §Þnh -
LÞch sö chiÕn tranh 30 n¨m, 1992.
30. Bé T lÖnh Qu©n khu 5: Tæng kÕt chiÕn dÞch tiÕn
c«ng tæng hîp b¾c B×nh §Þnh, tõ ngµy 9-4 ®Õn 3-5-
1972, tµi liÖu lu tr÷ t¹i Phßng Khoa häc C«ng nghÖ -
M«i trêng Qu©n khu 5.
31. ChØ thÞ sè 31/CT-TM cña Bé Tæng tham mu.

32. ChiÕn sö B×nh Long, Sµi Gßn, Bé Tæng tham mu
Qu©n lùc ViÖt Nam Céng hßa, 1973.
33. ChiÕn trêng TrÞ Thiªn - HuÕ trong kh¸ng chiÕn
chèng Mü, cøu níc, Nxb. ThuËn Ho¸, 1985.
34. Gabrien C«nc«: Gi¶i phÉu mét cuéc chiÕn tranh, in
lÇn thø hai, Nxb. Qu©n ®éi nh©n d©n, Hµ Néi, 2004.
35. Côc T¸c chiÕn - Bé Tæng Tham mu: Thèng kª lùc
lîng ®Þch ë miÒn Nam ViÖt Nam (1954-1975), tµi
liÖu lu t¹i Côc T¸c chiÕn - Bé Tæng tham mu.
36. Cuéc kh¸ng chiÕn chèng Mü, cøu níc 1954-1975 -
Nh÷ng sù kiÖn qu©n sù, ViÖn LÞch sö qu©n sù ViÖt
Nam, Hµ Néi, 1988.
37. Cuéc kh¸ng chiÕn 30 n¨m cña qu©n d©n TiÒn Giang,
Bé ChØ huy qu©n sù tØnh TiÒn Giang, 1988.
38. Cuéc chiÕn tranh chèng Mü, cøu níc cña nh©n
d©n T©y Ninh, Ban Tæng kÕt chiÕn tranh TØnh uû
T©y Ninh, 1984.
39. Cöu Long - 21 n¨m kiªn cêng ®¸nh Mü, Nxb. Cöu
Long, 1986.
40. §iÖn sè 236/TK ngµy 10-9-1971 cña Bé Quèc phßng
göi MÆt trËn T©y Nguyªn, Qu©n khu 5 vµ MiÒn, lu
t¹i ViÖn LÞch sö qu©n sù ViÖt Nam.
41. §iÖn sè 400/TK, ngµy 1-6-1972 cña Qu©n uû Trung
¬ng göi miÒn §«ng, Qu©n khu uû vµ Khu uû Khu 5,
§¶ng uû B3, Thêng vô Khu uû vµ Khu uû TrÞ -

Thiªn, lu t¹i ViÖn LÞch sö qu©n sù ViÖt Nam.
42. §iÖn sè 118/TK, ngµy 10-7-1972, lu t¹i ViÖn LÞch
sö qu©n sù ViÖt Nam.
43. §ång Nai - 30 n¨m chiÕn tranh gi¶i phãng, Nxb.
§ång Nai, 1986.
44. §êng Hå ChÝ Minh - mét s¸ng t¹o chiÕn lîc cña
§¶ng (Kû yÕu héi th¶o khoa häc), Nxb. Qu©n ®éi
45. Ilya V.Gaiduk: Liªn bang X«viÕt vµ cuéc chiÕn tranh
ViÖt Nam, Nxb. C«ng an nh©n d©n, Hµ Néi, 1998.
46. TrÇn V¨n Giµu: MiÒn Nam gi÷ v÷ng thµnh ®ång, t.5,
Nxb. Khoa häc x· héi, Hµ Néi, 1978.
47. L.B. Gi«nx¬n: Cuéc ®êi lµm tæng thèng cña t«i,
Nxb. BuysÐt Saxten, Pari, 1972.
48. L.B. Gi«nx¬n: VÒ cuéc chiÕn tranh x©m lîc miÒn Nam
vµ cuéc chiÕn tranh ph¸ ho¹i miÒn B¾c ViÖt Nam, ViÖt
Nam Th«ng tÊn x· ph¸t hµnh, Hµ Néi, 1972.
49. HËu ph¬ng miÒn B¾c cung cÊp ngêi, vËt chÊt cho
chiÕn trêng miÒn Nam tõ 1959 ®Õn 1975, lu tr÷ Bé
Quèc phßng, sè 791.
50. HËu Giang - 21 n¨m kh¸ng chiÕn chèng Mü, Nxb.
Tæng hîp HËu Giang, 1987.
51. Giãcgi¬ C. Hiarinh: Cuéc chiÕn tranh dµi ngµy nhÊt
cña níc Mü, Nxb. ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi, 1998.
52. Hå s¬ nh÷ng v¨n kiÖn cña §¶ng vÒ cuéc kh¸ng chiÕn

chèng Mü, cøu níc (1954-1975), lu t¹i Bé m«n
LÞch sö kh¸ng chiÕn chèng Mü, ViÖn LÞch sö qu©n
sù ViÖt Nam.
53. Khu 5 - 30 n¨m chiÕn tranh gi¶i phãng, t. III: Cuéc
kh¸ng chiÕn chèng Mü, cøu níc (thêi kú 1969-1975),
Bé T lÖnh Qu©n khu 5, 1989.
54. Kiªn Giang - 30 n¨m chiÕn tranh gi¶i phãng (1945-
1975), Bé ChØ huy qu©n sù Kiªn Giang, 1987.
55. Henry KÝtxinhgi¬: ë Nhµ Tr¾ng (håi ký), Nxb.
Fayard Pari, 1979, Th viÖn Trung ¬ng Qu©n ®éi
sao lôc, 1982.
56. LÞch sö Bµ RÞa - Vòng Tµu kh¸ng chiÕn (1954-1975),
57. LÞch sö bé ®éi ®Æc c«ng, Nxb. Qu©n ®éi nh©n d©n,
Hµ Néi, 1987.
58. LÞch sö H¶i qu©n nh©n d©n ViÖt Nam, Nxb. Qu©n
®éi nh©n d©n, Hµ Néi, 1985.
59. LÞch sö hËu cÇn Qu©n ®éi nh©n d©n ViÖt Nam,
(1954-1975), t.2, Nxb. Qu©n ®éi nh©n d©n, Hµ Néi, 1999.
60. LÞch sö Qu©n chñng Phßng kh«ng, t.2, Nxb. Qu©n
®éi nh©n d©n, Hµ Néi, 1993.
61. LÞch sö Qu©n ®éi nh©n d©n Lµo, b¶n dÞch tiÕng ViÖt,
62. LÞch sö Ph¸o binh Qu©n ®éi nh©n d©n ViÖt Nam
(1954-1975), Nxb. Qu©n ®éi nh©n d©n, Hµ Néi, 1991.
63. LÞch sö Sµi Gßn - Chî Lín - Gia §Þnh kh¸ng chiÕn
(1945-1975), Nxb. Thµnh phè Hå ChÝ Minh, 1994.
64. LÞch sö S ®oµn 308 Qu©n tiªn phong, (t¸i b¶n),
65. LÞch sö ViÖn kü thuËt qu©n sù (1960-2000), Nxb.
66. Long An - LÞch sö kh¸ng chiÕn chèng Mü, cøu níc
67. Lu V¨n Lîi: N¨m m¬i n¨m ngo¹i giao ViÖt Nam
1945 - 1995, t.1, Nxb. C«ng an nh©n d©n, Hµ Néi, 1996.
68. Lu V¨n Lîi - NguyÔn Anh Vò: Çc cuéc th¬ng
lîng bÝ mËt Lª §øc Thä - KÝtxinhgi¬, Nxb. C«ng an
69. Lu V¨n Lîi - NguyÔn Anh Vò: Çc cuéc th¬ng
lîng bÝ mËt Lª §øc Thä - KÝtxinhgi¬, Nxb. C«ng an
70. Lùc lîng vò trang nh©n d©n T©y Nguyªn trong
kh¸ng chiÕn chèng Mü, cøu níc, Nxb. Qu©n ®éi
71. Lùc lîng vò trang ta trong kh¸ng chiÕn chèng Mü,
cøu níc tõ 1955 ®Õn 1975, b¶n sè 1, tËp thèng kª sè
liÖu trong cuéc kh¸ng chiÕn chèng Mü, cøu níc, Bé
Tæng tham mu vµ Bé Quèc phßng Qu©n ®éi nh©n
d©n ViÖt Nam, tµi liÖu lu t¹i ViÖn LÞch sö qu©n sù
ViÖt Nam.
72. Lùc lîng vò trang nh©n d©n Trµ Vinh 30 n¨m

kh¸ng chiÕn (1945-1975), Nxb. Qu©n ®éi nh©n d©n,
Hµ Néi, 1988.
73. MÆt trËn T©y Nguyªn 1972, tµi liÖu lu t¹i ViÖn LÞch
sö qu©n sù ViÖt Nam.
74. MÆt trËn vïng giíi tuyÕn 72, Phßng 5 - khèi Qu©n
sö Bé Tæng tham mu Qu©n lùc ViÖt Nam Céng
hßa, Sµi Gßn, 1974.
75. MÊy vÊn ®Ò vÒ chØ ®¹o chiÕn lîc trong 30 n¨m chiÕn
tranh gi¶i phãng (1945-1975), Nxb. Qu©n ®éi nh©n
d©n, Hµ Néi, 1999.
76. MiÒn §«ng Nam Bé kh¸ng chiÕn (1945-1975), Nxb.
77. Minh H¶i - 30 n¨m chiÕn tranh gi¶i phãng, Nxb. Mòi
Cµ Mau, 1986.
78. Mét sè v¨n kiÖn cña §¶ng vÒ chèng Mü, cøu níc,
Nxb. Sù thËt, Hµ Néi, 1985.
79. R«bít S. McNamara: Nh×n l¹i qu¸ khø - tÊn th¶m
kÞch vµ nh÷ng bµi häc vÒ ViÖt Nam, Nxb. ChÝnh trÞ
quèc gia, Hµ Néi, 1995.
80. NghÞ quyÕt Qu©n uû Trung ¬ng th¸ng 6-1971, lu
t¹i ViÖn LÞch sö qu©n sù ViÖt Nam.
81. NghÞ quyÕt Qu©n uû vµ Thêng vô Qu©n uû Trung
¬ng th¸ng 3-1972, lu t¹i ViÖn LÞch sö qu©n sù
ViÖt Nam.
82. NghÞ quyÕt Héi nghÞ Trung ¬ng Côc lÇn thø 9,
th¸ng 7-1969, tµi liÖu lu t¹i ViÖn LÞch sö qu©n sù
ViÖt Nam.
83. NghÞ quyÕt Héi nghÞ Trung ¬ng Côc lÇn thø 11,
th¸ng 10-1971, tµi liÖu lu t¹i ViÖn LÞch sö qu©n sù
ViÖt Nam.
84. Nh÷ng kinh nghiÖm chñ yÕu cña ®ßn chñ lùc trong
cuéc tiÕn c«ng chiÕn lîc n¨m 1972, Ban Nghiªn cøu
lÞch sö qu©n ®éi, 1986, ViÖn LÞch sö qu©n sù ViÖt
Nam sao y b¶n chÝnh vµ lu tr÷.
85. A.V. Nikin: Níc Mü, t.2, Nxb. Sù thËt, Hµ Néi, 1979.
86. OÐtmolen: Mét qu©n nh©n têng tr×nh, Nxb.
§¸pb¬®©y C¨mp¬ny Inh Ga®õn Xity, Niu Oãc, 1976,
Th viÖn qu©n ®éi dÞch, 1978, b¶n ®¸nh m¸y.
87. Phó Yªn - 30 n¨m chiÕn tranh gi¶i phãng, Bé ChØ
huy qu©n sù Phó Yªn, 1993.
88. J.Pimlèt: ViÖt Nam - Nh÷ng trËn ®¸nh quyÕt ®Þnh,
Trung t©m th«ng tin Khoa häc - C«ng nghÖ - M«i
trêng Bé Quèc phßng Ên hµnh, Hµ Néi, 1997.
89. Pierre Asselin: NÒn hßa b×nh mong manh -
Oasinhgt¬n - Hµ Néi vµ tiÕn tr×nh cña HiÖp ®Þnh
Pari, Nxb. ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi, 2005.
90. Pit¬ A.Pul¬: Níc Mü vµ §«ng D¬ng tõ Rud¬ven
®Õn NÝchx¬n, Nxb. Th«ng tin lý luËn, Hµ Néi, 1985.
91. Qu©n ®éi nh©n d©n ViÖt Nam - Bé Tæng tham mu:
Tæng kÕt chiÕn dÞch Qu¶ng TrÞ - Thõa Thiªn 1972,
Côc Qu©n huÊn, 1973, tµi liÖu lu t¹i ViÖn LÞch sö
qu©n sù ViÖt Nam.
92. Qu©n ®éi nh©n d©n ViÖt Nam - Qu©n khu 9: B¸o ço
tæng kÕt chiÕn dÞch tiÕn c«ng tæng hîp ®¸nh ph¸ b×nh
®Þnh trªn ®Þa bµn Qu©n khu 8 (tõ ngµy 10-6 ®Õn 10-
9-1972), th¸ng 8-1985, tµi liÖu lu t¹i Phßng Khoa
häc C«ng nghÖ - M«i trêng Qu©n khu 9.
93. Qu©n khu 4 - LÞch sö kh¸ng chiÕn chèng Mü, cøu níc
1954-1975, Nxb. Qu©n ®éi nh©n d©n, Hµ Néi, 1994.
94. Qu©n khu 3 - LÞch sö kh¸ng chiÕn chèng Mü, cøu níc
95. Qu©n khu 9 - 30 n¨m kh¸ng chiÕn (1945-1975), Nxb.
96. Qu¶ng Ng·i - LÞch sö chiÕn tranh nh©n d©n 30 n¨m
(1945-1975), Nxb. Tæng hîp NghÜa B×nh, 1988.
97. Qu¶ng Nam - §µ N½ng - 30 n¨m chiÕn ®Êu vµ chiÕn
th¾ng, t.2, Nxb. Qu©n ®éi nh©n d©n, Hµ Néi, 1988.
98. Qu¶ng TrÞ - LÞch sö kh¸ng chiÕn chèng Mü, cøu níc
(1954-1975), Bé ChØ huy qu©n sù tØnh Qu¶ng TrÞ, 1998.
99. Lª Quèc S¶n: Cuéc ®ä søc thÇn kú, Nxb. Qu©n ®éi
100. N©yl¬ Shihan: Sù lõa dèi hµo nho¸ng - Gi«n P«nvan
vµ níc Mü ë ViÖt Nam, Nxb. Thµnh phè Hå ChÝ
Minh, 1990.
101. S«ng BÐ - LÞch sö chiÕn tranh nh©n d©n 30 n¨m,
Nxb. Tæng hîp S«ng BÐ, 1990.
102. S ®oµn 325 (1954-1975), t. II, Nxb. Qu©n ®éi nh©n

d©n, Hµ Néi, 1986.
103. Sù thËt vÒ nh÷ng lÇn xuÊt qu©n cña Trung Quèc vµ
quan hÖ ViÖt - Trung, Nxb. §µ N½ng, 1996.
104. Søc m¹nh ViÖt Nam, Nxb. Qu©n ®éi nh©n d©n, Hµ
Néi, 1976.
105. Søc m¹nh chiÕn th¾ng cña cuéc kh¸ng chiÕn chèng
Mü, cøu níc, Nxb. Khoa häc x· héi, Hµ Néi, 1985.
106. T©y B¾c - LÞch sö kh¸ng chiÕn chèng Mü, cøu níc
(1954-1975), Nxb. Qu©n ®é nh©n d©n, Hµ Néi, 1994.
107. T©y B¾c - 30 n¨m chiÕn tranh çch m¹ng, t.2, Nxb.
108. Thñ ®« Hµ Néi - LÞch sö kh¸ng chiÕn chèng Mü, Nxb.
109. Th¸i B×nh chèng Mü, cøu níc (1954-1975), Bé ChØ
huy qu©n sù tØnh Th¸i B×nh, 1995.
110. TiÕp xóc bÝ mËt ViÖt Nam - Hoa Kú tríc Héi nghÞ
Pari, ViÖn Quan hÖ quèc tÕ Ên hµnh, Hµ Néi, 1990.
111. Tãm t¾t Tæng kÕt chiÕn tranh ViÖt Nam cña Bé Quèc
phßng Mü, t.1, b¶n ®¸nh m¸y, tµi liÖu lu t¹i ViÖn
LÞch sö qu©n sù ViÖt Nam.
112. Tæng côc Thèng kª: Niªn gi¸m thèng kª tãm t¾t n¨m
1973, Hµ Néi, 1973.
113. Tæng côc Thèng kª: 30 n¨m ph¸t triÓn kinh tÕ vµ v¨n
ho¸ cña níc ViÖt Nam D©n chñ Céng hßa, Nxb. Sù
thËt, Hµ Néi, 1978.
114. Tæng côc HËu cÇn: C«ng t¸c vËn t¶i qu©n sù trong
cuéc chiÕn tranh chèng Mü, cøu níc trªn ®êng Hå
ChÝ Minh (1959-1975), Hµ Néi, 1984.
115. NguyÔn Duy Trinh: MÆt trËn ngo¹i giao thêi kú
chèng Mü, cøu níc, Nxb. Sù thËt, Hµ Néi, 1979.
116. Trong cuéc ®èi ®Çu thÕ kû, Nxb. Qu©n ®éi nh©n d©n,
Hµ Néi, 1996.
117. Tuy Hoµ - Nh÷ng chÆng ®êng ®Êu tranh çch m¹ng
(1929-1975), Ban LÞch sö §¶ng Tuy Hoµ, 1988.
118. Tõ ®iÓn chiÕn tranh ViÖt Nam, Nxb. Grin Uèt PrÐt
OÐtpãt (The dictionnary of the Vietnam war, Green
Wood Press Westport), 1988.
119. ViÖn M¸c - Lªnin vµ T tëng Hå ChÝ Minh: LÞch sö
§¶ng Céng s¶n ViÖt Nam, (1954-1975), t.2, Nxb. ChÝnh
trÞ quèc gia, Hµ Néi, 1995.
120. ViÖn Khoa häc x· héi ViÖt Nam - ViÖn Kinh tÕ häc:
45 n¨m kinh tÕ ViÖt Nam (1945-1990), Nxb. Khoa häc
x· héi, Hµ Néi, 1990.
121. ViÖn LÞch sö qu©n sù ViÖt Nam - Ph©n viÖn phÝa
Nam: LÞch sö chiÕn dÞch NguyÔn HuÖ 1972, tµi liÖu
122. ViÖt Nam - Con sè vµ sù kiÖn, Nxb. Sù thËt, Hµ Néi,

1990.
123. ViÖt Nam - Nh÷ng sù kiÖn, (1954-1975), t.2, Nxb.
Khoa häc x· héi, Hµ Néi, 1976.
489
môc lôc
Trang
Lêi Nhµ xuÊt b¶n 5
Ch¬ng 27
N¾m b¾t thêi c¬ lín, h¹ quyÕt t©m
chiÕn lîc giµnh th¾ng lîi quyÕt ®Þnh 7
I- Nh÷ng chuyÓn biÕn míi vÒ so s¸nh lùc lîng
vµ thÕ chiÕn lîc gi÷a ta vµ ®Þch trªn chiÕn
trêng n¨m 1971 7
II- N¾m b¾t thêi c¬, chuÈn bÞ mäi mÆt cho cuéc
tiÕn c«ng chiÕn lîc n¨m 1972 27
Ch¬ng 28
TiÕn c«ng ph¸ vì
çc tuyÕn phßng ngù m¹nh cña ®èi ph¬ng
trªn çc chiÕn trêng träng yÕu 57
I- TiÕn c«ng ®Þch trªn híng chiÕn lîc chñ yÕu
TrÞ - Thiªn 57
II- TiÕn c«ng ®Þch trªn híng phèi hîp quan
träng T©y Nguyªn, miÒn §«ng Nam Bé 99
Ch¬ng 29
§¸nh ®Þch ph¶n kÝch, b¶o vÖ vïng
gi¶i phãng 140
I- Cuéc chiÕn ®Êu b¶o vÖ Thµnh cæ vµ vïng gi¶i
phãng Qu¶ng TrÞ 140
II- TiÕp tôc bao v©y ®Þch ë Kon Tum vµ B×nh Long 182
Ch¬ng 30
Chèng ph¸ b×nh ®Þnh ë miÒn Nam,
cïng qu©n vµ d©n Lµo, Campuchia tiÕn c«ng,
më réng vïng gi¶i phãng 210
I- ChiÕn dÞch tiÕn c«ng tæng hîp ë Khu 5 vµ

®ång b»ng s«ng Cöu Long 210
II- Cïng qu©n, d©n Lµo, Campuchia ®Èy m¹nh
tiÕn c«ng më réng vïng gi¶i phãng 283
Ch¬ng 31
MiÒn B¾c ®¸nh th¾ng chiÕn tranh
ph¸ ho¹i lÇn thø hai cña ®Õ quèc Mü,
HiÖp ®Þnh Pari ®îc ký kÕt 309
I- §¸nh th¾ng chiÕn tranh ph¸ ho¹i lÇn thø hai 309
II- §¶m b¶o giao th«ng, t¨ng søc chi viÖn cho
chiÕn trêng 357
III- TiÕp tôc ®Èy m¹nh ®Êu tranh ngo¹i giao,
HiÖp ®Þnh Pari ®îc ký kÕt 393
KÕt luËn 445
Phô lôc 451
Tµi liÖu tham kh¶o 475

ChÞu tr¸ch nhiÖm xuÊt b¶n
ts. nguyÔn duy hïng
ChÞu tr¸ch nhiÖm néi dung
TS. L¦U TRÇN LU¢N
Biªn tËp néi dung: nguyÔn diÖu linh

Tr×nh bµy b×a: phïng minh trang
ChÕ b¶n vi tÝnh: ph¹m thu hµ
Söa b¶n in: phßng biªn tËp kü thuËt
§äc s¸ch mÉu: nguyÔn diÖu linh
In 440 cuèn, khæ 14,5 x 20,5cm, t¹i C«ng ty TNHH In DVTM Phó ThÞnh.
Sè ®¨ng ký kÕ ho¹ch xuÊt b¶n: 13-2013/CXB/251-29/CTQG
GiÊy phÐp xuÊt b¶n sè: 3143-Q§/NXBCTQG, ngµy 02-4-2013
In xong vµ nép lu chiÓu th¸ng 4-2013

7 - 2 - 1954 1975 PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

7 - 2 - 1954 1975 PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

210

chèng ph¸ b×nh ®Þnh ë miÒn nam, cïng

I- chiÕn dÞch tiÕn c«ng tæng hîp ë khu 5

TiÕp tôc ph¸t huy nh÷ng th¾ng lîi vµ kinh nghiÖm

®¸nh b¹i c¬ b¶n ©m m­u b×nh ®Þnh cña ®èi ph­¬ng.

Mü Ph­íc T©y (thuéc kªnh NguyÔn V¨n TiÕp). §©y lµ

®Çu n¨m 1972, ta ®· gi¶i phãng ®­îc kho¶ng 10 v¹n d©n,

Trªn h­íng thø yÕu Th«ng B×nh - Cµ Vµng, sau khi

b×nh ®Þnh, më m¶ng, më vïng ë c¸c khu vùc träng ®iÓm

Mü Long. §Æc biÖt, dï gian khæ hy sinh lu«n kÒ cËn, trªn

Tho quyÕt ®Þnh sö dông 2 tiÓu ®oµn bé ®éi ®Þa ph­¬ng

cña Bé T­ lÖnh MiÒn, mét bé phËn lùc l­îng cña Trung

Kªnh Mét vµ Vµm Quang C­. ChiÒu cïng ngµy, Trung

TiÓu ®oµn 200 - Trung ®oµn 88 t¨ng c­êng, Trung ®oµn 1

T¹i tØnh BÕn Tre, ho¹t ®éng më m¶ng trong ®ît 2

Thµnh, ta gi¶i phãng 6 Êp. T¹i Th¹nh Phó vµ B×nh §¹i, ta

8-1972, Qu©n ®oµn 4 cña qu©n Sµi Gßn më cuéc hµnh

nhiÒu tµu, thuyÒn qu©n sù cña ®èi ph­¬ng c¬ ®éng trªn

Cïng n»m trªn vïng ®ång b»ng s«ng Cöu Long,

l­îng ph¸o binh vµ ®Æc c«ng qu©n khu ë Ch­¬ng ThiÖn,

ë träng ®iÓm 2, theo kÕ ho¹ch ®· ®Þnh, ®ªm 6-4,

Trong ®iÒu kiÖn liªn tôc chiÕn ®Êu trong suèt 4

Trªn chiÕn tr­êng Khu 5, b¾c B×nh §Þnh - mét trong

90 m¸y bay chiÕn ®Êu; x©y dùng 14 Êp chiÕn l­îc, 18 khu

khu uû ®· quyÕt ®Þnh thµnh lËp mét Bé T­ lÖnh chiÕn

song ®· qu¸ muén. B×nh D­¬ng lóc nµy ®· bÞ ta v©y chÆt.

cèt, hÇm ngÇm cña ®èi ph­¬ng. Do ph¹m vi c¨n cø qu¸

II- Cïng qu©n, d©n Lµo, Campuchia ®Èy m¹nh

Khi qu©n vµ d©n ta trªn chiÕn tr­êng miÒn Nam më

§Ó ®¶m b¶o th¾ng lîi, vÒ phÝa Qu©n ®éi nh©n d©n

Nh­ vËy, do khai th¸c vµ tËn dông triÖt ®Ó yÕu tè bÊt

NËm ChÐ theo lÖnh cña Bé T­ lÖnh chiÕn dÞch, Trung

ph­¬ng. Tuy nhiªn, trong ®iÒu kiÖn t­¬ng quan lùc

Kh«ng thùc hiÖn ®­îc ý ®Þnh ®¸nh chiÕm tuyÕn trung

Khi ph¸o võa ngõng b¾n, tõ c¸c h­íng, bé ®éi ta xung

t×nh tr¹ng nµy, ngµy 20-9, Bé T­ lÖnh chiÕn dÞch ra lÖnh

Theo dâi s¸t mäi ®éng th¸i cña ®èi ph­¬ng, Bé T­

ë Campuchia, sau thÊt b¹i lín trong cuéc hµnh qu©n

1.000 d©n c«ng. Tuy quy m« kh«ng lín, nh­ng ®©y lµ

MiÒn b¾c ®¸nh th¾ng chiÕn tranh

i- ®¸nh th¾ng chiÕn tranh ph¸ ho¹i

§óng vµo thêi ®iÓm ®ã, ngµy 30-3-1972, sau h¬n 3

Ngay sau khi ®Õ quèc Mü më cuéc chiÕn tranh ph¸

c«ng binh dù nhiÖm theo kÕ ho¹ch vµ triÓn khai mét sè

T¶ Ng¹n vµ Qu©n khu H÷u Ng¹n biªn chÕ ®ñ sè qu©n vµ

kª vÒ thêi gian, sè l­îng, chñng lo¹i, n¾m quy luËt ho¹t

ba thø qu©n lu«n cã sù hîp ®ång chÆt chÏ ®Ó luyÖn tËp

cã thÓ liÒu lÜnh ®æ bé ®¸nh ph¸ mét sè n¬i ë miÒn B¾c vµ

së c«ng nghiÖp nÆng ®­îc di chuyÓn ®Õn vïng an toµn.

ChiÕn tranh ¸c liÖt víi nhiÒu x¸o trén, mÊt m¸t, hy

Sau khi th«ng qua kÕ ho¹ch t¸c chiÕn, Bé Tæng tham

m¸y phßng kh«ng ®ñ lo¹i, trong ®ã cã 4 ®¹i ®éi d©n qu©n,

Mü ®iÒu thªm hai tµu s©n bay Int¬phrai®¬ vµ Sanrat«ga

m¸y bay Mü F111 vµ F4 b¾n tªn löa xuèng c¸c x· §oµn

Lùc l­îng ®­îc t¨ng c­êng, thÕ trËn cã sù ®iÒu chØnh,

NhËn ®Þnh sau ngµy 25-12, ®èi ph­¬ng sÏ dïng lùc

II- §¶m b¶o giao th«ng, t¨ng søc chi viÖn

ta vµ ®Þch. Nh÷ng th¸ng ®Çu khi chiÕn tranh ph¸ ho¹i

VÒ ®­êng «t«, ph¶i gi÷ v÷ng c¸c trôc chÝnh, nhÊt lµ

- Xim¨ng 3 v¹n tÊn, kim khÝ 8 v¹n tÊn (Liªn X« 4 v¹n

Cïng víi nhiÖm vô vÒ ®iÒu ®éng nh©n lùc, b¸o c¸o

phôc vô tiÒn tuyÕn, phôc vô s¶n xuÊt vµ æn ®Þnh ®êi sèng

th«ng ®­îc trang bÞ vò khÝ bé binh vµ phßng kh«ng trùc

®¸nh b¹i c¬ b¶n ©m mu b×nh ®Þnh cña ®èi ph¬ng.

Mü Phíc T©y (thuéc kªnh NguyÔn V¨n TiÕp). §©y lµ

®Çu n¨m 1972, ta ®· gi¶i phãng ®îc kho¶ng 10 v¹n d©n,

Trªn híng thø yÕu Th«ng B×nh - Cµ Vµng, sau khi

Tho quyÕt ®Þnh sö dông 2 tiÓu ®oµn bé ®éi ®Þa ph¬ng

cña Bé T lÖnh MiÒn, mét bé phËn lùc lîng cña Trung

Kªnh Mét vµ Vµm Quang C. ChiÒu cïng ngµy, Trung

TiÓu ®oµn 200 - Trung ®oµn 88 t¨ng cêng, Trung ®oµn 1

nhiÒu tµu, thuyÒn qu©n sù cña ®èi ph¬ng c¬ ®éng trªn

lîng ph¸o binh vµ ®Æc c«ng qu©n khu ë Ch¬ng ThiÖn,

Trªn chiÕn trêng Khu 5, b¾c B×nh §Þnh - mét trong

90 m¸y bay chiÕn ®Êu; x©y dùng 14 Êp chiÕn lîc, 18 khu

khu uû ®· quyÕt ®Þnh thµnh lËp mét Bé T lÖnh chiÕn

song ®· qu¸ muén. B×nh D¬ng lóc nµy ®· bÞ ta v©y chÆt.

cèt, hÇm ngÇm cña ®èi ph¬ng. Do ph¹m vi c¨n cø qu¸

Khi qu©n vµ d©n ta trªn chiÕn trêng miÒn Nam më

Nh vËy, do khai th¸c vµ tËn dông triÖt ®Ó yÕu tè bÊt

NËm ChÐ theo lÖnh cña Bé T lÖnh chiÕn dÞch, Trung

ph¬ng. Tuy nhiªn, trong ®iÒu kiÖn t¬ng quan lùc

Kh«ng thùc hiÖn ®îc ý ®Þnh ®¸nh chiÕm tuyÕn trung

Khi ph¸o võa ngõng b¾n, tõ c¸c híng, bé ®éi ta xung

t×nh tr¹ng nµy, ngµy 20-9, Bé T lÖnh chiÕn dÞch ra lÖnh

Theo dâi s¸t mäi ®éng th¸i cña ®èi ph¬ng, Bé T

1.000 d©n c«ng. Tuy quy m« kh«ng lín, nhng ®©y lµ

kª vÒ thêi gian, sè lîng, chñng lo¹i, n¾m quy luËt ho¹t

së c«ng nghiÖp nÆng ®îc di chuyÓn ®Õn vïng an toµn.

Lùc lîng ®îc t¨ng cêng, thÕ trËn cã sù ®iÒu chØnh,

NhËn ®Þnh sau ngµy 25-12, ®èi ph¬ng sÏ dïng lùc

VÒ ®êng «t«, ph¶i gi÷ v÷ng c¸c trôc chÝnh, nhÊt lµ

th«ng ®îc trang bÞ vò khÝ bé binh vµ phßng kh«ng trùc

Thùc hiÖn nhiÖm vô cña Trung ¬ng §¶ng, cña Qu©n

8.000 xe. §Çu th¸ng 5-1972, Qu©n uû Trung ¬ng giao

cã nhiÖm vô huy ®éng søc ngêi, søc cña, quyÕt th¾ng

Quèc phßng vµ tõ ®©y, tuyÕn ®êng nµy trë thµnh ®êng

®ång chÝ §ç Mêi, Phã Thñ tíng ChÝnh phñ lµm

th«ng vËn t¶i ®êng bé cña Hµ Néi, H¶i Phßng vµ mét

miÒn B¾c vµo chiÕn trêng miÒn Nam n¨m 1972 lµ

ViÖt Nam ®a ra vÒ viÖc thµnh lËp chÝnh phñ gåm ba

VÒ ngo¹i giao, Mü mu toan dïng Liªn X«, Trung

Thø ba, vÒ lùc lîng vò trang, ta ph¶i gi÷ nguyªn t¾c

- ñy ban kiÓm so¸t vµ gi¸m s¸t quèc tÕ gåm bèn níc;

miÒn Nam sÏ do hai miÒn tù gi¶i quyÕt. Chñ tr¬ng trªn

ViÖc chóng ta chñ ®éng ®a ra dù th¶o hiÖp ®Þnh víi

nhiÒu dÊu hiÖu chøng tá Mü muèn vît tuyÓn cö mµ

vÊn ®Ò Lµo, vÊn ®Ò Campuchia còng nh vÊn ®Ò tï binh

toµn bÕ t¾c do Mü vÉn ®a ra nh÷ng lý do v« lý, ®ßi thay

Tríc nh÷ng thÊt b¹i nÆng nÒ c¶ vÒ qu©n sù, chÝnh trÞ

thøc nhng do lý do tÕ nhÞ vÒ ngo¹i giao nªn kh«ng ®a

nhËn nh÷ng ®iÒu kiÖn do phÝa Mü ®a ra trªn bµn ®µm

phãng c¸c vÊn ®Ò tranh chÊp b»ng th¬ng lîng vµ tr¸nh

cæ vµ vïng gi¶i phãng, 1987, tµi liÖu lu t¹i ViÖn

cøu níc (1954-1975), Nxb. Qu©n ®éi nh©n d©n, Hµ

31. ChØ thÞ sè 31/CT-TM cña Bé Tæng tham mu.

§¶ng uû B3, Thêng vô Khu uû vµ Khu uû TrÞ -

72. Lùc lîng vò trang nh©n d©n Trµ Vinh 30 n¨m

102. S ®oµn 325 (1954-1975), t. II, Nxb. Qu©n ®éi nh©n