7 - 1 - 1954 1975 PDF

1
lÞch sö
kh¸ng chiÕn
chèng Mü, cøu níc
(1954 - 1975)
TËp VII
Th¾ng lîi quyÕt ®Þnh n¨m 1972
3
Bé Quèc Phßng
ViÖn LÞch sö qu©n sù ViÖt Nam
lÞch sö
kh¸ng chiÕn
chèng Mü, cøu níc
(1954 - 1975)
TËp VII
Th¾ng lîi quyÕt ®Þnh n¨m 1972
(XuÊt b¶n lÇn thø hai)
Nhµ xuÊt b¶n chÝnh trÞ quèc gia - sù thËt

Hµ Néi - 2013
4
ChØ ®¹o néi dung
ThiÕu tíng, PGS. TS. TrÞnh V¬ng Hång
Chñ biªn
§¹i t¸, PGS. TS. Hå Khang
T¸c gi¶
§¹i t¸, PGS. TS. Hå Khang

§¹i t¸ NguyÔn V¨n Minh
§¹i t¸, ThS. TrÇn TiÕn Ho¹t
§¹i t¸, TS. NguyÔn Huy Thôc
§¹i t¸, TS. NguyÔn Xu©n N¨ng
Thîng óy Lª Quang L¹ng
§¹i óy NguyÔn V¨n QuyÒn
5
lêi nhµ xuÊt b¶n
Trong cuéc kh¸ng chiÕn chèng Mü, cøu níc 21 n¨m gian khæ
cña d©n téc ta, n¨m 1972 cã vÞ trÝ ®Æc biÖt quan träng, t¹o ra bíc
ngoÆt lín cña chiÕn tranh víi nh÷ng th¾ng lîi cã tÝnh quyÕt ®Þnh
trªn c¶ hai miÒn Nam - B¾c, c¶ ®Êu tranh qu©n sù, chÝnh trÞ vµ
ngo¹i giao. Trªn chiÕn trêng §«ng D¬ng, mét mÆt, ®Õ quèc Mü
tiÕp tôc thùc hiÖn Häc thuyÕt qu©n sù NÝchx¬n, ®Èy m¹nh ViÖt
Nam hãa, Lµo hãa, Khmer hãa chiÕn tranh, rót dÇn qu©n chiÕn
®Êu Mü vµ qu©n çc níc phô thuéc Mü vÒ níc, ®ång thêi å ¹t
t¨ng cêng cho qu©n ®éi vµ chÝnh quyÒn Sµi Gßn c¶ vò khÝ, trang
bÞ, huÊn luyÖn vµ viÖn trî mäi mÆt ®Ó chÕ ®é ThiÖu ®øng v÷ng.
§Çu th¸ng 3-1972, Thêng vô Qu©n ñy Trung ¬ng c¨n cø
vµo chñ tr¬ng chiÕn lîc cña Bé ChÝnh trÞ vµ thùc tÕ chiÕn
trêng ®· quyÕt ®Þnh ®iÒu chØnh ph¬ng ¸n tiÕn hµnh cuéc tiÕn
c«ng chiÕn lîc trong n¨m 1972 trªn toµn miÒn Nam: chiÕn
trêng TrÞ - Thiªn tõ híng phèi hîp trë thµnh híng tiÕn c«ng
chñ yÕu, §«ng Nam Bé, T©y Nguyªn, Khu 5 ®Èy m¹nh t¸c chiÕn
phèi hîp víi chiÕn trêng chÝnh TrÞ - Thiªn.
Ngµy 23-3-1972, Bé ChÝnh trÞ häp phª chuÈn ph¬ng ¸n t¸c
chiÕn chiÕn lîc cña Thêng vô Qu©n ñy Trung ¬ng.
Thùc hiÖn chñ tr¬ng cña Bé ChÝnh trÞ vµ Qu©n ñy Trung
¬ng, ngµy 30-3-1972 cuéc tiÕn c«ng chiÕn lîc n¨m 1972 cña
Qu©n gi¶i phãng miÒn Nam b¾t ®Çu b»ng ba chiÕn dÞch tiÕn c«ng ë
®êng 9 - TrÞ - Thiªn, b¾c T©y Nguyªn, §«ng Nam Bé kÕt hîp víi
çc chiÕn dÞch tiÕn c«ng tæng hîp ë ®ång b»ng s«ng Cöu Long vµ
Khu 5, gi¸ng mét ®ßn sÊm sÐt vµo qu©n ®éi vµ chÕ ®é Sµi Gßn, lµm
rung chuyÓn c¶ Nhµ Tr¾ng vµ LÇu N¨m Gãc Mü. Kh«ng cam chÞu
nh×n chÕ ®é vµ qu©n ®éi Sµi Gßn sôp ®æ tõng m¶ng lín, ®Õ quèc Mü
lËp tøc huy ®éng tèi ®a kh«ng qu©n vµ h¶i qu©n ®¸nh ph¸ d÷ déi
kh¾p çc chiÕn trêng vµ thóc Ðp qu©n ®éi Sµi Gßn ph¶n kÝch
quyÕt liÖt hßng t¸i chiÕm nh÷ng vïng ®· mÊt.
6 lÞch sö kh¸ng chiÕn chèng mü, cøu níc... tËp VII
Th©m ®éc h¬n, ®Õ quèc Mü dïng chÝnh s¸ch ngo¹i giao con thoi
x¶o quyÖt víi çc níc lín, tháa hiÖp víi Trung Quèc vµ Liªn X« b»ng
chuyÕn th¨m B¾c Kinh th¸ng 2-1972 vµ M¸txc¬va th¸ng 5-1972 cña
Tæng thèng NÝchx¬n hßng c« lËp çch m¹ng ViÖt Nam. §ång thêi, tõ
ngµy 6-4-1972, ®Õ quèc Mü tiÕn hµnh cuéc chiÕn tranh ph¸ ho¹i lÇn
thø hai b»ng kh«ng qu©n vµ h¶i qu©n ®¸nh ph¸ khèc liÖt, th¶ m×n
bao v©y phong táa hoµn toµn miÒn B¾c níc ta hßng bãp nghÑt sù
chi viÖn cña miÒn B¾c cho miÒn Nam, cña b¹n bÌ quèc tÕ chi viÖn
cho cuéc chiÕn ®Êu cña nh©n d©n ta.
Mét lÇn n÷a c¶ níc l¹i cã chiÕn tranh ¸c liÖt. Qu©n vµ d©n
ta díi sù l·nh ®¹o ®Çy thao lîc cña Bé ChØ huy tèi cao cña
cuéc kh¸ng chiÕn ®· bÒn lßng vµ kiªn ®Þnh ®Èy m¹nh cuéc tiÕn
c«ng chiÕn lîc ë miÒn Nam, kiªn quyÕt gi¸ng tr¶ ®Ých ®¸ng vµ
cã hiÖu qu¶ cuéc chiÕn tranh bãp nghÑt trªn miÒn B¾c níc ta
cña kh«ng qu©n vµ h¶i qu©n Mü, ®ång thêi t¨ng cêng gióp ®ì
çch m¹ng Lµo vµ çch m¹ng Campuchia.
Cuéc chiÕn ®Êu 81 ngµy ®ªm b¶o vÖ Thµnh cæ Qu¶ng TrÞ
mïa hÌ ®á löa n¨m 1972, cuéc chiÕn ®Êu kiªn cêng 12 ngµy
®ªm ®Ëp tan cuéc tËp kÝch chiÕn lîc vµo Hµ Néi - H¶i Phßng
b»ng m¸y bay B52 cña kh«ng qu©n Mü lµ biÓu tîng vµ bµi ca
bÊt tö vÒ søc m¹nh con ngêi vµ ý chÝ ViÖt Nam, buéc ®Õ quèc
Mü dï nhiÒu lÇn tr¸o trë ®· ph¶i ký HiÖp ®Þnh Pari, t«n träng
®éc lËp, chñ quyÒn, thèng nhÊt vµ toµn vÑn l·nh thæ cña d©n téc
ta, rót hÕt qu©n chiÕn ®Êu Mü vµ qu©n çc níc phô thuéc Mü
ra khái l·nh thæ ViÖt Nam. NhiÖm vô "®¸nh cho Mü cót" ®·
hoµn thµnh. Sù sôp ®æ cña qu©n ®éi vµ chÝnh quyÒn Sµi Gßn -
tøc "ngôy nhµo" chØ cßn lµ vÊn ®Ò thêi gian.
TËp VII LÞch sö kh¸ng chiÕn chèng Mü, cøu níc (1954-1975)
do PGS. TS. Hå Khang chñ biªn mang tiªu ®Ò Th¾ng lîi quyÕt
®Þnh n¨m 1972 ®· tr×nh bµy kh¸ chi tiÕt vµ t¬ng ®èi ®Çy ®ñ ë
tÇm kh¸i qu¸t cuéc chiÕn ®Êu hµo hïng cña qu©n vµ d©n ta
trªn c¶ hai miÒn Nam - B¾c vµ chiÕn trêng §«ng D¬ng, c¶
trªn mÆt trËn qu©n sù, chÝnh trÞ vµ ngo¹i giao.
Tr©n träng giíi thiÖu cuèn s¸ch cïng b¹n ®äc.
Th¸ng 3 n¨m 2013

nhµ xuÊt b¶n chÝnh trÞ quèc gia - sù thËt
7
Ch¬ng 27
n¾m b¾t thêi c¬ lín, h¹ quyÕt t©m

ChiÕn Lîc giµnh th¾ng lîi
quyÕt ®Þnh
I- nh÷ng chuyÓn biÕn míi vÒ so s¸nh

lùc lîng vµ thÕ chiÕn lîc gi÷a ta vµ ®Þch
trªn chiÕn trêng n¨m 1971
N¨m 1971 khÐp l¹i víi th¾ng lîi to lín, toµn diÖn,
mµ næi bËt lµ chiÕn th¾ng lÞch sö ®êng 9 - Nam Lµo.
Víi chiÕn th¾ng nµy, qu©n vµ d©n ta ë miÒn Nam ®·
giµnh ®îc th¾ng lîi rÊt quan träng, ®¸nh th¾ng mét
bíc c¬ b¶n chiÕn lîc ViÖt Nam hãa vµ §«ng D¬ng
hãa chiÕn tranh cña ®Õ quèc Mü, gãp phÇn lµm thay ®æi
côc diÖn chiÕn tranh ë c¶ ba níc trªn b¸n ®¶o §«ng
D¬ng cã lîi cho sù nghiÖp kh¸ng chiÕn cña ViÖt Nam,
Lµo, Campuchia. §èi víi ®Õ quèc Mü, sau c¶ mét qu¸
tr×nh cè g¾ng cao ®é trong nç lùc x©y dùng vµ t¨ng cêng
vÒ qu©n sè, vÒ trang bÞ, vò khÝ... cho qu©n ®éi Sµi Gßn
m¹nh lªn, ®ñ søc thay thÕ qu©n Mü, ®ñ søc ®¶m nhËn
vai trß nßng cèt cho ViÖt Nam hãa, Khmer hãa vµ Lµo
hãa chiÕn tranh cña chÝnh quyÒn NÝchx¬n, th× thÊt b¹i
nµy, toan tÝnh vµ ©m mu trªn ®©y bÞ gi¸ng mét ®ßn
quyÕt liÖt. ThÊt b¹i nÆng nÒ ë ®êng 9 - Nam Lµo chøng
tá qu©n ®éi chÝnh quy cña ViÖt Nam Céng hßa cho dï cã
tíi 13 s ®oµn, 8 trung ®oµn, vµ 37 tiÓu ®oµn ®éc lËp,
nhng kh«ng ®ñ kh¶ n¨ng më nh÷ng cuéc hµnh qu©n
tiÕn c«ng quy m« võa vµ lín. H¬n n÷a, sau thÊt b¹i nµy,
®éi qu©n ®ã buéc ph¶i chuyÓn dÇn vµo thÕ phßng ngù
theo tõng khu vùc vµ theo tuyÕn nh tuyÕn biªn giíi ViÖt
Nam - Campuchia, tuyÕn ®êng 9, tuyÕn TrÞ - Thiªn,
khu vùc §µ N½ng, khu vùc T©y Nguyªn, khu vùc xung
quanh Sµi Gßn - Gia §Þnh tõ t©y b¾c ®Õn ®«ng nam...
ViÖc ®éi qu©n chñ lùc Sµi Gßn chuyÓn vµo phßng ngù
trªn quy m« chiÕn lîc vµ chiÕn dÞch lµm n¶y sinh
nh÷ng m©u thuÉn míi. §ã lµ m©u thuÉn gi÷a viÖc dån
søc phßng gi÷ vßng ngoµi nhng l¹i béc lé s¬ hë bªn
trong vµ ngîc l¹i; m©u thuÉn gi÷a tËp trung vµ ph©n
t¸n, gi÷a nhiÖm vô phßng gi÷ c¨n cø, c¬ quan ®Çu n·o
ë çc thµnh phè, thÞ x· víi nhiÖm vô b×nh ®Þnh n«ng
th«n... Trong ®iÒu kiÖn binh lùc vµ sù yÓm trî cña
qu©n Mü trªn chiÕn trêng ngµy cµng bÞ c¾t gi¶m vµ
qu¸ tr×nh ®ã lµ kh«ng thÓ ®¶o ngîc th×, theo thêi gian,
nh÷ng m©u thuÉn trªn ®©y ch¼ng nh÷ng kh«ng thÓ nµo
kh¾c phôc ®îc, mµ h¬n thÕ, ngµy cµng bÞ khoÐt s©u
thªm, mÆc dï qu©n ®éi Sµi Gßn t¨ng lªn, ®«ng tíi h¬n
1 triÖu tªn, ®îc Mü trang bÞ nh÷ng hÖ vò khÝ vµ
Ch¬ng 27: n¾m b¾t thêi c¬ lín, h¹ quyÕt t©m... 9
ph¬ng tiÖn chiÕn tranh hiÖn ®¹i. Sau khi buéc ph¶i
rót ch¹y khái khu vùc ®êng 9 - Nam Lµo vµ bÞ ®¸nh
®¹i b¹i ë T©y Nguyªn, ë Campuchia trong cuéc Hµnh
qu©n Quang Trung 4 vµ Toµn th¾ng 1-1971, tinh thÇn,
ý chÝ sÜ quan, binh lÝnh qu©n ®éi Sµi Gßn sa sót
nghiªm träng, kh«ng cßn v÷ng tin vµo thµnh c«ng cña
ViÖt Nam hãa chiÕn tranh. Tuy vËy, vÒ tæ chøc, NguyÔn
V¨n ThiÖu vµ Bé Tæng Tham mu Qu©n lùc ViÖt Nam
Céng hßa cßn n¾m ®îc qu©n ®éi, cßn ®iÒu khiÓn ®îc
c«ng cô nµy nhê vµo viÖn trî cña Mü. Nh©n lóc qu©n ®éi
Sµi Gßn - lùc lîng nßng cèt cho §«ng D¬ng hãa chiÕn
tranh bÞ suy yÕu, qu©n t×nh nguyÖn ViÖt Nam phèi hîp
víi lùc lîng PathÐt Lµo më ®ît tiÕn c«ng gi¶i phãng
Çnh §ång Chum - Mêng Sñi, S¶m Th«ng - Long
ChÑng, ®Èy ®èi ph¬ng ch¹y vÒ NËm Ngõm; tiÕp ®ã,
PathÐt Lµo ®¸nh chiÕm X¶m Th«ng - Phu Méc, gi¶i
phãng Salaphukhun, KiÒu Ca Cham vµ B¾c Ca Si. ë
Campuchia, ta ®¸nh b¹i cuéc hµnh qu©n Chenla II cña
qu©n Lon Non. Vïng gi¶i phãng 10 tØnh §«ng B¾c
Campuchia ®îc cñng cè v÷ng ch¾c.
KÓ tõ sau khi gi¶i phãng At«p¬, Xaravan, Çnh §ång
Chum - Xiªng Kho¶ng vµ vïng §«ng B¾c Campuchia
n¨m 1970, cho ®Õn lóc nµy, viÖc ta vµ b¹n gi¶i phãng cao
nguyªn B«l«ven, Çnh §ång Chum - Mêng Sñi, S¶m
Th«ng - Long ChÑng..., ®· më réng vµ t¨ng cêng vïng
gi¶i phãng trªn mét ®Þa bµn chiÕn lîc réng lín nèi liÒn
hËu ph¬ng miÒn B¾c ViÖt Nam víi Thîng Lµo, Trung -
H¹ Lµo, miÒn t©y TrÞ - Thiªn vµ T©y Nguyªn, miÒn §«ng

Nam Bé víi vïng §«ng B¾c Campuchia, t¹o thµnh c¨n cø
çch m¹ng ë miÒn Trung §«ng D¬ng. Tõ nay, çch
m¹ng ba níc ViÖt Nam - Lµo - Campuchia cã chung mét
c¨n cø réng lín, liªn hoµn vµ v÷ng ch¾c, thùc sù lµ ®Þa
bµn ®øng ch©n, x©y dùng vµ ph¸t triÓn lùc lîng kh¸ng
chiÕn, t¨ng cêng quan hÖ ®oµn kÕt chiÕn ®Êu chèng kÎ
thï chung lµ ®Õ quèc Mü vµ bÌ lò tay sai gi÷a qu©n ®éi
vµ nh©n d©n ba níc.
Trong khi, chñ lùc qu©n ®éi Sµi Gßn, Campuchia, Lµo
bÞ ®¸nh m¹nh, tinh thÇn cña chóng sa sót nghiªm träng,
th× Mü vÉn buéc ph¶i tiÕp tôc rót qu©n chiÕn ®Êu ra khái
miÒn Nam ViÖt Nam. Çc s ®oµn thiÖn chiÕn Mü lÇn
lît kÕt thóc sù cã mÆt trªn chiÕn trêng ViÖt Nam, ®Çu
tiªn lµ S ®oµn bé binh sè 9 vµ tiÕp ®ã, çc ®¬n vÞ nh S
®oµn Anh c¶ ®á, S ®oµn kþ binh kh«ng vËn sè 1, S
®oµn bé binh sè 4, S ®oµn thñy qu©n lôc chiÕn sè 3, S
®oµn bé binh 23 vµ 25, S ®oµn dï 101, L÷ ®oµn dï 173,
S ®oµn thñy qu©n lôc chiÕn sè 1, S ®oµn bé binh c¬ giíi
sè 5, S ®oµn kh«ng qu©n 83... §Õn tríc ngµy 1-5-1972,
qu©n Mü trªn chiÕn trêng ViÖt Nam chØ cßn l¹i 69.000 tªn.
Qu©n çc níc ®ång minh cña Mü còng ®ang trong qu¸
tr×nh t¬ng tù: tõ 69.000 tªn n¨m 1968, ®Õn n¨m 1972
cßn 38.000 tªn. Qu©n Mü, qu©n çc níc ®ång minh
cña Mü rót ®i, bá trèng nh÷ng vïng ®Êt ®ai réng lín ë
miÒn Nam, qu©n ®éi Sµi Gßn ph¶i ®iÒu qu©n ch¾p v¸
thay thÕ nh÷ng n¬i qu©n Mü rót, buéc chóng ph¶i dµn
máng lùc lîng trong thÕ bè trÝ chiÕn lîc máng yÕu,
lén xén. ë TrÞ - Thiªn, S ®oµn 3 vµ S ®oµn thñy qu©n
lôc chiÕn (dù bÞ chiÕn lîc cña ViÖt Nam Céng hßa)
ph¶i c¨ng ra ®¶m nhiÖm viÖc phßng gi÷ c¶ khu vùc
®êng 9 - b¾c Qu¶ng TrÞ víi chiÒu dµi tõ Cöa ViÖt lªn
®Õn Lao B¶o. ë Khu 5, çc s ®oµn 1 vµ 2 ph¶i r¶i ra
phßng gi÷ ba tØnh Qu¶ng §µ, Qu¶ng TÝn, Qu¶ng Ng·i.
ë Qu©n khu 2, hai s ®oµn 22 vµ 23 dµn máng lùc
lîng b¶o vÖ 12 tØnh ®ång b»ng Nam Trung Bé vµ T©y
Nguyªn. Qu©n khu 3 - vÞ trÝ chiÕn lîc hiÓm yÕu cña ®èi
ph¬ng, n¬i cã Sµi Gßn - Gia §Þnh cïng çc tØnh T©y
Ninh, HËu NghÜa, B×nh Long, Phíc Long, Thñ DÇu
Mét, Long Kh¸nh - Biªn Hßa, §ång Nai, Bµ RÞa - Vòng
Tµu, Long An, bèn s ®oµn bé binh vµ dï ph¶i gi¨ng ra
phßng gi÷ tõ phÝa t©y b¾c, b¾c ®Õn ®«ng nam Sµi Gßn -
Gia §Þnh. Cßn çc tØnh ®ång b»ng s«ng Cöu Long (Qu©n
khu 4), ®èi ph¬ng bè trÝ ba s ®oµn 7, 19 vµ 21. Trªn
mét vïng réng s«ng níc, s×nh lÇy tõ CÇn Th¬, BÕn Tre
®Õn Cµ Mau, Phó Quèc, cã ®êng biªn gi¸p víi
Campuchia, viÖc chØ cã ba s ®oµn phßng gi÷ kh«ng thÓ
b¶o ®¶m an ninh vµ b×nh ®Þnh, nªn lùc lîng ®Þch ë ®©y
bÞ c¨ng kÐo, ph©n t¸n máng ®Ó ®èi phã víi phong trµo
chiÕn tranh du kÝch cña ta. Trong khi lùc lîng qu©n sù
cña chÝnh quyÒn Sµi Gßn buéc ph¶i bè trÝ ph©n t¸n
kh«ng ®Òu trªn çc ®Þa bµn chiÕn lîc, th× háa lùc chi
viÖn cña Mü gi¶m m¹nh, nhÊt lµ háa lùc kh«ng qu©n,
ph¸o binh. T×nh h×nh ®ã khiÕn cho qu©n ®éi Sµi Gßn tuy
®«ng vÒ sè lîng nhng vÉn lu«n c¶m thÊy "trèng lng,

hë sên", kh«ng ®îc che ch¾n, bÞ c« lËp. C¶ ®iÒu nµy còng
®· lµ t¸c nh©n khiÕn tinh thÇn chiÕn ®Êu cña qu©n ®éi Sµi
Gßn vèn ®· sa sót cµng sa sót nghiªm träng, kh«ng thÓ
®¶m ®¬ng næi vai trß "nßng cèt" thùc hiÖn chiÕn lîc ViÖt
Nam hãa chiÕn tranh nh phÝa Mü tr«ng ®îi.
VÒ phÝa ta, n¨m 1971, ë chiÕn trêng miÒn Nam, lùc
lîng vò trang Qu©n gi¶i phãng cã 7 s ®oµn, 19 trung
®oµn chñ lùc c¬ ®éng; 95 tiÓu ®oµn, 350 ®¹i ®éi, 185 trung
®éi bé ®éi ®Þa ph¬ng tØnh, huyÖn vµ hµng chôc v¹n du
kÝch, tù vÖ chiÕn ®Êu ë kh¾p çc th«n, x·, thÞ trÊn, thµnh
phè. Toµn bé lùc lîng nµy ®øng ch©n trªn nh÷ng ®Þa
bµn chiÕn lîc träng yÕu, h×nh thµnh thÕ bè trÝ xen kÏ
víi ®èi ph¬ng. Trong ®iÒu kiÖn cÇn chíp thêi c¬, më
nh÷ng chiÕn dÞch lín hoÆc më cuéc tiÕn c«ng chiÕn lîc,
nhiÒu s ®oµn, trung ®oµn bé binh vµ binh chñng m¹nh
tõ hËu ph¬ng miÒn B¾c ®îc t¨ng cêng cho chiÕn
trêng miÒn Nam. ChØ trong n¨m 1970 - 1971, miÒn B¾c
®a nhiÒu ®¬n vÞ binh chñng kü thuËt nh xe t¨ng,
ph¸o binh, cao x¹, c«ng binh - ®Æc biÖt lµ xe t¨ng T54,
ph¸o 130 mm, §74, háa tiÔn, sóng phßng kh«ng A72,
sóng chèng t¨ng B72 ®iÒu khiÓn b»ng v« tuyÕn ®iÖn...
vµo chiÕn trêng.
So s¸nh lùc lîng qu©n sù ë miÒn Nam vµ §«ng
D¬ng, qu©n ta m¹nh h¬n h¼n qu©n ®èi ph¬ng vÒ mäi
mÆt, l¹i n¾m quyÒn chñ ®éng trªn chiÕn trêng vµ ë
trong thÕ bè trÝ chiÕn lîc cã lîi, lu«n lu«n v©y h·m
qu©n ®èi ph¬ng vµo thÕ bÞ ®éng chèng ®ì.
ë thÕ cã lîi, qu©n d©n ta trªn kh¾p chiÕn trêng

Trung Trung Bé vµ vïng ®ång b»ng s«ng Cöu Long trong
n¨m 1971, ®· tÝch cùc thùc hiÖn chØ thÞ cña Bé ChÝnh trÞ
Ban ChÊp hµnh Trung ¬ng §¶ng, tËn dông thêi c¬ nh©n
lóc qu©n chñ lùc ®Þch bÞ ta ®¸nh b¹i ë tuyÕn ngoµi, ®Èy
m¹nh tiÕn c«ng vµ næi dËy ®¸nh ph¸ kÕ ho¹ch "b×nh ®Þnh
®Æc biÖt" vµ "ch¬ng tr×nh céng ®ång tù vÖ, ph¸t triÓn
n«ng th«n" cña ®Þch. ë Khu 5, trong hai ®ît ho¹t ®éng
Xu©n - HÌ vµ Thu - §«ng 1971, ta ®· diÖt 23 ®ån, bèt ®Þch
vµ ®¸nh thiÖt h¹i çc c¨n cø qu©n sù X· §èc (Qu¶ng §µ)
Dôc Mü (Kh¸nh Hßa), §Ìo Son (Quy Nh¬n), s©n bay §µ
N½ng (Qu¶ng §µ), s«ng Mao (B×nh ThuËn), NghÜa Hµnh
(Qu¶ng Ng·i), Hoµi Nh¬n, Phï Mü (B×nh §Þnh), Phó
Nh¬n, Phó ThiÖn (Gia Lai), v.v.. §ßn tiÕn c«ng qu©n sù
trªn ®©y trùc tiÕp hç trî cho nh©n d©n çc n¬i nµy næi dËy
ph¸ tan tõng m¶ng Êp T©n Sinh, giµnh quyÒn lµm chñ,
kh«i phôc nhiÒu c¨n cø lâm bÝ mËt, vïng kiÓm so¸t cña
®Þch bÞ thu hÑp. ë Nam Bé, qu©n vµ d©n ta kÕt hîp chÆt
chÏ tiÕn c«ng vµ næi dËy, kÕt hîp ®Êu tranh qu©n sù víi
chÝnh trÞ vµ binh vËn ®· giµnh l¹i çc vïng träng ®iÓm
b×nh ®Þnh cña ®Þch ë nam, b¾c ®êng sè 4 (Mü Tho), Má
Cµy, Giång Tr«m (BÕn Tre), tuyÕn s«ng Mang ThÝt (Trµ
Vinh), Ch¬ng ThiÖn (CÇn Th¬), §øc Hßa, §øc HuÖ, (Long
An), DÇu TiÕng, BÕn Çt (Thñ DÇu Mét), Cñ Chi (Gia
§Þnh). Nh×n chung, çc ho¹t ®éng tiÕn c«ng qu©n sù kÕt
hîp víi næi dËy cña nh©n d©n ë çc ®Þa ph¬ng thuéc Khu 5,
Nam Bé ph¸t triÓn tèt, cuéc chèng ph¸ ®Þch b×nh ®Þnh ®¹t
kÕt qu¶, ®· lµm cho t×nh h×nh n«ng th«n miÒn Nam biÕn
chuyÓn cã lîi cho çch m¹ng, t¹o ®µ cho nh©n d©n vît
qua thêi kú khã kh¨n nghiªm träng n¨m 1969 - 1970,
®¸nh lïi ®Þch nhiÒu n¬i, gi÷ v÷ng vïng gi¶i phãng vµ c¨n
cø ®Þa.
Cïng víi phong trµo chèng ph¸ ®Þch b×nh ®Þnh ë n«ng
th«n, phong trµo ®Êu tranh chÝnh trÞ cña nh©n d©n vïng
®« thÞ - nhÊt lµ Sµi Gßn - Gia §Þnh - còng diÔn ra s«i næi,
liªn tôc, khiÕn hËu ph¬ng, hËu cø cña chÝnh quyÒn vµ
qu©n ®éi Sµi Gßn thêng xuyªn kh«ng æn ®Þnh. Phong
trµo ®Êu tranh chÝnh trÞ trong thêi kú nµy cã nh÷ng ®iÓm
míi vÒ h×nh thøc vµ néi dung. Ngoµi nh÷ng cuéc xuèng
®êng mÝttinh, b·i c«ng, chèng çc h·ng thÇu Mü bãc lét
c«ng nh©n, ®ßi t¨ng l¬ng nh nh÷ng n¨m tríc, giê ®©y,
cßn xuÊt hiÖn phong trµo H¸t cho ®ång bµo t«i nghe cña
thanh niªn, sinh viªn, häc sinh ®« thÞ. Nh÷ng cuéc ®Êu
tranh chÝnh trÞ cña ®ång bµo thµnh thÞ kh«ng dõng l¹i ë
môc tiªu ®ßi çc quyÒn d©n sinh, d©n chñ, mµ h¬n thÕ,
chøa ®ùng vµ biÓu lé tinh thÇn d©n téc, mang néi dung:
®ßi "Mü chÊm døt chiÕn tranh x©m lîc", ®ßi "ThiÖu - Kú
tõ chøc", "miÒn Nam cña ngêi ViÖt Nam", "b·i bá chÕ ®é
qu©n sù hãa häc ®êng", v.v.. Çc cuéc ®Êu tranh chÝnh trÞ
tõ Sµi Gßn ®· lan ra çc thµnh phè, thÞ x· nh HuÕ, §µ
N½ng, §µ L¹t, CÇn Th¬... Çc tæ chøc quÇn chóng nh
Phong trµo phô n÷ ®ßi quyÒn sèng; ñy ban nh©n d©n
tranh thñ hßa b×nh; ñy ban nh©n d©n ®ßi quyÒn sèng;
NghiÖp ®oµn 36 chî ®« thµnh... ®· tæ chøc mÝttinh lªn ¸n
Mü vµ chÝnh quyÒn Sµi Gßn, ®ßi chÊm døt chiÕn tranh, ®ßi
Mü rót qu©n ra khái miÒn Nam, v.v..
Nh÷ng th¾ng lîi vÒ qu©n sù, chÝnh trÞ cã ý nghÜa chiÕn
lîc cña qu©n vµ d©n ta trong thêi kú ®Õ quèc Mü thùc
hiÖn ViÖt Nam hãa chiÕn tranh vµ Häc thuyÕt NÝchx¬n
trong çc n¨m 1970, 1971 ®· t¹o ra thÕ vµ lùc míi, ®¶m
b¶o cho sù nghiÖp kh¸ng chiÕn chèng Mü, cøu níc tiÕp
tôc ph¸t triÓn; chóng ta "cã ®iÒu kiÖn kÕt hîp chÆt chÏ ®Êu
tranh qu©n sù, chÝnh trÞ, ngo¹i giao, tiÕp tôc ph¸t triÓn
quyÒn chñ ®éng tiÕn c«ng giµnh th¾ng lîi míi cã ý nghÜa
chiÕn lîc lín h¬n trong n¨m 1972" 1.
MiÒn B¾c - hËu ph¬ng chiÕn lîc cña cuéc kh¸ng
chiÕn chèng Mü x©m lîc - vÉn v÷ng vµng vît qua mäi
khã kh¨n, thö th¸ch do ®Õ quèc Mü g©y ra, khÈn tr¬ng
hµn g¾n vÕt th¬ng chiÕn tranh, phôc håi s¶n xuÊt, æn
®Þnh ®êi sèng nh©n d©n. Lµ hËu ph¬ng trùc tiÕp cña çch
m¹ng ViÖt Nam ë miÒn Nam, hËu ph¬ng cña çch m¹ng
hai níc Lµo, Campuchia, miÒn B¾c x· héi chñ nghÜa lu«n
lu«n cïng mét lóc ph¶i lµm hai nhiÖm vô chiÕn lîc: b¶o
vÖ vµ t¨ng cêng tiÒm lùc vµ søc m¹nh miÒn B¾c, ®ång
thêi ra søc ®éng viªn nh©n tµi, vËt lùc chi viÖn cho miÒn
Nam, Lµo, Campuchia ngµy cµng t¨ng. §øng tríc ®ßi hái
cña t×nh h×nh vµ nhiÖm vô míi, n¨m 1971, miÒn B¾c dÊy
lªn cuéc vËn ®éng chÝnh trÞ réng lín, ph¸t ®éng phong trµo
_____________
1. Ban ChØ ®¹o Tæng kÕt chiÕn tranh trùc thuéc Bé ChÝnh
trÞ: Tæng kÕt cuéc kh¸ng chiÕn chèng Mü, cøu níc - Th¾ng lîi
vµ bµi häc, Nxb. ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi, 1995, tr. 83.
thi ®ua lao ®éng s¶n xuÊt giái, s½n sµng chiÕn ®Êu vµ
chiÕn ®Êu cao "v× tiÒn tuyÕn miÒn Nam vµ x©y dùng chñ
nghÜa x· héi ë miÒn B¾c".
MÆc dï buéc ph¶i ngõng nÐm bom vµ çc hµnh ®éng
qu©n sù kh¸c chèng níc ViÖt Nam D©n chñ Céng hßa,
nhng trªn thùc tÕ, Mü kh«ng t«n träng nh÷ng cam kÕt,
vÉn tiÕp tôc tiÕn hµnh çc chuyÕn bay do th¸m vµ ®¸nh
ph¸ miÒn B¾c. Ngµy 21-11-1970, çc tØnh NghÖ An,
Qu¶ng B×nh, VÜnh Linh b¾n r¬i 13 m¸y bay Mü khi
chóng ®Õn nÐm bom, b¾n ph¸ tuyÕn vËn t¶i chiÕn lîc
trªn ®Þa bµn Khu 4. Còng trong ngµy nµy, Mü dïng m¸y
bay lªn th¼ng (®îc m¸y bay ph¶n lùc F105 nghi binh,
yÓm trî), chë lùc lîng ®Æc biÖt gåm 56 tªn, do §¹i t¸
Sim«n chØ huy, lîi dông ®ªm tèi, bÊt ngê ®æ bé xuèng thÞ
x· S¬n T©y - ®Þa ®iÓm çch Hµ Néi 32 km vÒ phÝa t©y,
nh»m cíp tï binh Mü. NÝchx¬n hy väng cuéc gi¶i tho¸t
tï binh Mü nÕu thµnh c«ng sÏ xoa dÞu ®îc tinh thÇn ®Êu
tranh ®ßi rót qu©n Mü khái ViÖt Nam cña nh©n d©n Mü
vµ sÏ mÆc c¶ víi ta t¹i cuéc hßa ®µm Pari. Song, cuéc tËp
kÝch S¬n T©y gi¶i tho¸t tï binh Mü bÞ thÊt b¹i, ta c¶nh
gi¸c víi ý ®å cña Mü vµ ®· di chuyÓn tï binh ®i n¬i kh¸c.
Trªn tuyÕn vËn t¶i chiÕn lîc Trêng S¬n, tõ gi÷a
n¨m 1970, thùc hiÖn NghÞ quyÕt cña Bé ChÝnh trÞ Ban
ChÊp hµnh Trung ¬ng §¶ng vÒ viÖc t¨ng cêng, më
réng tuyÕn vËn t¶i chiÕn lîc nµy, b¶o ®¶m vËn chuyÓn
th«ng suèt c¶ ®ªm lÉn ngµy suèt bèn mïa ma, n¾ng,
§oµn 559 - lùc lîng chñ yÕu vËn chuyÓn vËt chÊt, kü
thuËt vµ ®a ®ãn bé ®éi tõ hËu ph¬ng miÒn B¾c t¨ng

cêng cho chiÕn trêng miÒn Nam, Campuchia - lóc nµy
cã tæng qu©n sè 90.000 ngêi, bao gåm 40 trung ®oµn,
tiÓu ®oµn vËn t¶i «t«, gïi thå, vËn t¶i ®êng s«ng vµ lùc
lîng c«ng binh, cao x¹, bé binh. Bé Quèc phßng bæ sung
cho §oµn 559: 3.500 xe «t«, 1.000 xe m¸y lµm ®êng vµ
rµ ph¸ bom m×n, 200 khÈu ph¸o cao x¹, 700 m¸y v«
tuyÕn ®iÖn. Tríc t×nh h×nh míi, Qu©n ñy Trung ¬ng,
Bé Quèc phßng giao cho Bé T lÖnh §oµn 559 tæ chøc
çc s ®oµn khu vùc: 470, 471, 472, 473, 571 vµ quy
ho¹ch toµn tuyÕn vËn t¶i chiÕn lîc Trêng S¬n thµnh 5
khu vùc 1. §oµn 559 cßn ®îc t¨ng cêng hµng v¹n
thanh niªn xung phong vµ d©n c«ng háa tuyÕn. Lùc
lîng nµy ®îc ®éng viªn tõ çc tØnh miÒn B¾c, lµm
_____________
1. Theo ph©n c«ng, mçi bé t lÖnh khu vùc phô tr¸ch mét sè
tuyÕn vËn t¶i vµ mét côm binh tr¹m, cô thÓ:
- Bé T lÖnh 471 phô tr¸ch trôc ®êng phÝa t©y, tiÕp
chuyÓn hµng cña Bé T lÖnh 472 gåm 6 binh tr¹m (35, 36,
38, 44, 46 vµ 47).
- Bé T lÖnh 472 phô tr¸ch khu vùc trung t©m phÝa t©y
Trêng S¬n gåm 6 binh tr¹m (32, 33, 34, 39, 45 vµ 12).
- Bé T lÖnh 473 phô tr¸ch çc trôc ®êng 16, 9, 14, 29,
128 vµ B45 phÝa ®«ng Trêng S¬n gåm 4 binh tr¹m (27, 28,
41 vµ 42).
- Bé T lÖnh 470 (thµnh lËp th¸ng 4-1970) gåm 5 binh tr¹m
(37, 50, 51, 52 vµ 53).
- Bé T lÖnh 571 (Bé T lÖnh hËu ph¬ng) gåm Trêng
Qu©n chÝnh, ViÖn Qu©n y 59, §oµn giao nhËn xe (t¬ng ®¬ng
trung ®oµn) vµ çc ®¬n vÞ trùc thuéc kh¸c.
nhiÖm vô më ®êng, san lÊp hè bom, gïi thå ®¹n, g¹o,

bèc dì hµng, b¶o vÖ kho tµng... Trong nhiÒu trêng hîp,
nh÷ng n÷ thanh niªn xung phong bÊt chÊp hiÓm nguy,
®· lµm "lé tiªu sèng" dÉn ®êng cho çc ®oµn xe vËn t¶i
vît ngÇm díi sù s¨n lïng, ®¸nh ph¸ cña m¸y bay
®Þch. Toµn bé lùc lîng trªn ®©y trong n¨m 1971, ®·
dån søc më réng m¹ng ®êng, bao gåm hÖ thèng trôc
däc, trôc ngang, ®êng vßng tr¸nh çc träng ®iÓm vµ
m¹ng ®êng nµy cã tæng chiÒu dµi lªn tíi 20.330 km
(tÝnh ®Õn mïa Xu©n 1975), trong ®ã më míi 16.790 km
víi 6 trôc däc, 13 trôc ngang vµ 700 km ®êng vît
khÈu, 4.700 km ®êng vßng tr¸nh, 1.200 km ®êng kÝn.
§¸p øng ®ßi hái cña chiÕn tranh, 1.399 km ®êng èng
dÉn dÇu tõ miÒn B¾c ®Õn Bï Gia MËp ®îc khÈn tr¬ng
l¾p ®Æt, ®i vµo ho¹t ®éng, bao gåm 113 tr¹m b¬m,
257.050 m3 kho chøa vµo cuèi n¨m 1971. §©y lµ c«ng
tr×nh cã tÇm quan träng chiÕn lîc, ®îc §¶ng, Nhµ
níc tËp trung chØ ®¹o. Mét lùc lîng lín çn bé, c«ng
nh©n çc ngµnh c¬ khÝ, vËt t, kiÕn tróc, bé ®éi x¨ng
dÇu vµ cïng hµng v¹n lao ®éng çc tØnh Qu¶ng B×nh, Hµ
TÜnh, NghÖ An, Thanh Hãa, Ninh B×nh, Nam §Þnh, Hßa
B×nh, Hµ Nam, Hµ §«ng, S¬n T©y, H¶i Hng ®îc ®éng
viªn vµo nhiÖm vô nµy.
Víi nh÷ng nç lùc trªn ®©y, n¨m 1971, qua ®êng vËn
t¶i biÓn vµ ®êng 559 th«ng suèt, miÒn B¾c ®· chuyÓn vµo
chiÕn trêng miÒn Nam 135.663 tÊn l¬ng thùc, 22.392 tÊn
thùc phÈm, 29.389 tÊn x¨ng dÇu, 985 tÊn thuèc qu©n y,
16.000 tÊn vò khÝ. Ngoµi viÖc t¨ng cêng lùc lîng, vËt
chÊt, kü thuËt cho miÒn Nam, §¶ng vµ Nhµ níc ta dµnh
mét phÇn lín vËt chÊt, kü thuËt gióp ®ì çch m¹ng
Campuchia vµ Lµo. Trªn miÒn B¾c, çc mÆt chuÈn bÞ
theo ph¬ng ¸n s½n sµng ®¸nh b¹i ©m mu vµ hµnh ®éng
cña kÎ thï nÕu ®èi ph¬ng liÒu lÜnh më réng chiÕn tranh
trªn bé ra VÜnh Linh, Qu¶ng B×nh, Hµ TÜnh, s½n sµng
®¬ng ®Çu vµ ®¸nh th¾ng cuéc chiÕn tranh ph¸ ho¹i
b»ng kh«ng qu©n, h¶i qu©n Mü lÇn thø hai... còng ®îc
gÊp rót triÓn khai.
Trong hai n¨m 1970 - 1971, ®Õ quèc Mü dèc søc thùc
hiÖn Häc thuyÕt NÝchx¬n b»ng çch x©y dùng qu©n ®éi
Sµi Gßn m¹nh ®ñ søc lµm nßng cèt cho viÖc thùc hiÖn
chiÕn lîc ViÖt Nam hãa chiÕn tranh, tiÕn hµnh b×nh
®Þnh miÒn Nam vµ Lµo, hßng tiªu diÖt khèi chñ lùc Qu©n
gi¶i phãng, ph¸ "®Êt th¸nh ViÖt céng", c¾t ®øt tuyÕn vËn
t¶i chiÕn lîc Trêng S¬n, bao v©y, c« lËp vµ bãp nghÑt
phong trµo çch m¹ng miÒn Nam. Song, chñ lùc qu©n ®éi
Sµi Gßn bÞ tiªu diÖt lín ë ®êng 9 - Nam Lµo, §«ng B¾c
Campuchia. Nh÷ng môc tiªu ®Ò ra cho çc cuéc hµnh
qu©n trong n¨m 1971 cña qu©n ®éi Sµi Gßn ®· bÞ thÊt b¹i.
Qu©n ®éi Sµi Gßn thua trËn, tinh thÇn chiÕn ®Êu sa sót ®·
¶nh hëng rÊt lín ®Õn nç lùc thùc hiÖn kÕ ho¹ch b×nh
®Þnh ®Æc biÖt, Ch¬ng tr×nh céng ®ång tù vÖ vµ ph¸t triÓn
n«ng th«n do chÝnh quyÒn Sµi Gßn vµ tßa §¹i sø Mü, Côc
T×nh b¸o Trung ¬ng Mü (CIA)... v¹ch ra. ChiÕn lîc ViÖt
Nam hãa chiÕn tranh cña Mü bÞ ®Èy lïi mét bíc c¨n b¶n.
Trªn thùc tÕ, dùa vµo sè qu©n ®«ng vµ ®îc Mü t¨ng

cêng huÊn luyÖn, trang bÞ nªn qu©n ®éi Sµi Gßn trong
n¨m 1971 còng ®· bung ra ®ãng thªm nhiÒu ®ån bèt, gi÷
®îc mét sè lín Êp chiÕn lîc, khu dinh ®iÒn. Cuéc ®Êu
tranh trªn mÆt trËn chèng ph¸ b×nh ®Þnh diÔn ra ¸c liÖt
suèt n¨m 1971. Tuy nhiªn, do qu©n Mü tiÕp tôc rót ®i vµ
ta ho¹t ®éng m¹nh, chiÕn tranh du kÝch ph¸t triÓn ®Òu
kh¾p trªn c¶ ba vïng chiÕn lîc; ®ång bµo thµnh thÞ ngµy
cµng híng vÒ çch m¹ng víi niÒm tin chiÕn th¾ng, ñng
hé çch m¹ng vµ tham gia ®Êu tranh chÝnh trÞ m¹nh
mÏ..., nªn ho¹t ®éng b×nh ®Þnh cña ®Þch b¾t ®Çu ch÷ng
l¹i vµ chóng buéc ph¶i rót bít chØ tiªu. Trong khi ®ã, çc
s ®oµn chñ lùc Qu©n gi¶i phãng tõ çc vïng biªn giíi ®·
trë l¹i ®øng ch©n, ho¹t ®éng ë nh÷ng ®Þa bµn xung yÕu,
¸p s¸t çc vµnh ®ai phßng thñ cña ®Þch vµ çc ®« thÞ lín.
MÆc dï ®èi ph¬ng vµ ta cßn ë thÕ gi»ng co quyÕt liÖt,
nhng t×nh h×nh n«ng th«n miÒn Nam giê ®©y ®· vît
qua thêi kú khã kh¨n nghiªm träng, ta ®· chÆn ®Þch l¹i,
®· ®¸nh lui chóng ë nhiÒu n¬i vµ t¹o ra nh÷ng ®iÒu kiÖn
thuËn lîi míi hÕt søc c¬ b¶n ®Ó tiÕn lªn thùc hiÖn nhiÖm
vô chiÕn lîc tiÕp theo.
Nh÷ng th¾ng lîi trªn ®©y ë tiÒn tuyÕn, ë hËu
ph¬ng trong n¨m 1971, "®· lµm ph¸ s¶n mét bíc
quan träng chÝnh s¸ch ViÖt Nam hãa chiÕn tranh vµ
Häc thuyÕt NÝchx¬n cña ®Õ quèc Mü ë §«ng D¬ng.
N¨m 1971 lµ n¨m ®Þch cã nh÷ng cè g¾ng lín, nhng
còng lµ n¨m chóng bÞ thua nÆng, ta th¾ng to" 1; so s¸nh

thÕ vµ lùc gi÷a ta vµ ®Þch trªn chiÕn trêng diÔn biÕn
c¨n b¶n thuËn lîi cho çch m¹ng miÒn Nam, çch m¹ng
ba níc §«ng D¬ng. "Ta ®ang thÕ th¾ng, thÕ chñ ®éng,
thÕ thuËn lîi, thÕ ®i lªn, mÆc dÇu cßn cã nh÷ng khã
kh¨n vµ nhîc ®iÓm cÇn ph¶i kh¾c phôc; ®Þch ®ang ë
thÕ thua, thÕ bÞ ®éng, thÕ khã kh¨n, thÕ ®i xuèng, mÆc
dÇu chóng ®ang cßn nhiÒu lùc lîng vµ cã nh÷ng chç
m¹nh t¹m thêi"2.
Nh÷ng th¾ng lîi to lín trªn mÆt trËn qu©n sù vµ
chÝnh trÞ ë chiÕn trêng ViÖt Nam, Campuchia, Lµo
lµm chuyÓn biÕn c¨n b¶n côc diÖn çch m¹ng ë §«ng
D¬ng, ®· t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn çc phong trµo ®Êu
tranh cña nh©n d©n thÕ giíi, nh©n d©n tiÕn bé Mü, ®ßi
chÊm døt chiÕn tranh x©m lîc ViÖt Nam, ®ßi rót qu©n
Mü vÒ níc.
T¹i Mü, çc tÇng líp x· héi Mü tiÕp tôc ®Èy m¹nh
ho¹t ®éng ®Êu tranh chèng cuéc chiÕn tranh cña chÝnh
quyÒn NÝchx¬n, ®ßi rót qu©n Mü ra khái chiÕn tranh ViÖt
Nam. Khi NÝchx¬n nhËm chøc Tæng thèng Mü, 7.000 nhµ
ho¹t ®éng do ñy ban ®éng viªn toµn quèc ®ßi chÊm døt
chiÕn tranh ViÖt Nam l·nh ®¹o, ®· tæ chøc nhiÒu cuéc
biÓu t×nh, mÝttinh h« vang çc khÈu hiÖu ph¶n ®èi cuéc
chiÕn tranh ViÖt Nam cña chÝnh quyÒn... Nh÷ng ngêi
_____________
1, 2. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam: V¨n kiÖn §¶ng Toµn tËp,
Nxb. ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi, 2004, t.33, tr.141, 142.
tham gia phong trµo nhËn thøc rÊt râ r»ng trë ng¹i hßa
b×nh kh«ng ph¶i lµ Hµ Néi mµ lµ cè g¾ng kh«ng thÝch
hîp, kh«ng ®Çy ®ñ cña ChÝnh phñ Mü. Ngµy 15-10-1971,
phong trµo ngõng ho¹t ®éng v× ViÖt Nam ®· huy ®éng
h¬n mét triÖu ngêi xuèng ®êng ë Oasinht¬n, h« vang
khÈu hiÖu "Hßa b×nh ngay b©y giê!". §Æc biÖt, n¨m 1969,
trong qu©n ®éi Mü còng b¾t ®Çu dÊy lªn phong trµo
"Chèng chiÕn tranh ViÖt Nam cña chÝnh quyÒn". Hä tæ
chøc 17 cuéc biÓu t×nh t¹i çc doanh tr¹i, c¨n cø cña binh
chñng lôc qu©n, kh«ng qu©n, h¶i qu©n ë Mü ph¶n ®èi
cuéc chiÕn tranh do chÝnh quyÒn ph¸t ®éng, ®ßi NÝchx¬n
ph¶i chÊm døt chiÕn tranh ngay lËp tøc, ph¶i rót hÕt
qu©n Mü khái ViÖt Nam! Ngµy 18-4-1971, 2.000 cùu
chiÕn binh tõng chiÕn ®Êu ë chiÕn trêng ViÖt Nam vÒ,
kÐo ®Õn Thñ ®« Oasinht¬n gÆp Quèc héi, råi ®Õn nghÜa
trang Arlingt¬n tæ chøc ríc ®uèc ph¶n ®èi cuéc chiÕn
tranh cña Mü. Nh÷ng cùu chiÕn binh vøt bá hu©n ch¬ng
khen thëng hä trong chiÕn tranh ViÖt Nam lªn thÒm
nhµ Quèc héi ®Ó ph¶n ®èi c¬ quan lËp ph¸p cho phÐp
Tæng thèng tiÕn hµnh chiÕn tranh x©m lîc ViÖt Nam.
Phong trµo chèng chiÕn tranh ViÖt Nam ë Mü lªn cao ®· t¸c
®éng ®Õn nhiÒu nghÞ sÜ ë Thîng viÖn vµ H¹ viÖn Hoa Kú.
§ã lµ mét nh©n tè t¸c ®éng gãp phÇn dÉn ®Õn viÖc th¸ng
4-1971, H¹ viÖn Mü biÓu quyÕt ®ßi rót hÕt qu©n Mü khái
ViÖt Nam víi sè phiÕu 122/260. Ngµy 17-6 cïng n¨m, sè
phiÕu biÓu quyÕt cña H¹ viÖn vÒ viÖc rót qu©n Mü, chÊm
døt chiÕn tranh ViÖt Nam t¨ng lªn 158/224 vµ ngµy 28-6
sè phiÕu ®ã lµ 175/219... Víi sè phiÕu nµy, H¹ viÖn Mü

quyÕt nghÞ yªu cÇu ChÝnh phñ chÊm døt chiÕn tranh ViÖt
Nam. §©y lµ lÇn ®Çu tiªn H¹ viÖn Mü bá phiÕu hñy bá
"chÝnh s¸ch ViÖt Nam cña chÝnh quyÒn" b»ng luËt. ñy
ban chÝnh s¸ch cña §¶ng D©n chñ t¹i Thîng viÖn ®ßi
NÝchx¬n rót hÕt qu©n Mü, kÓ c¶ kh«ng qu©n yÓm trî,
khái §«ng D¬ng vµo ngµy 30-11-1972... §©y lµ nh÷ng
quyÕt ®Þnh m¹nh mÏ cña c¬ quan lËp ph¸p Mü nh»m
vµo chÝnh quyÒn hiÕu chiÕn NÝchx¬n. Néi bé chÝnh
quyÒn Mü bÞ chia rÏ nghiªm träng v× cuéc chiÕn tranh
ViÖt Nam.
Do bÞ thÊt b¹i trong chÝnh s¸ch ViÖt Nam hãa chiÕn
tranh vµ bÞ søc Ðp nÆng nÒ trong níc ®ßi rót qu©n Mü,
t¹i Héi nghÞ Pari, ph¸i ®oµn Mü tá ra mÒm máng h¬n. Mü
kh«ng ®ßi hai bªn cïng rót qu©n nh tríc n÷a mµ tuyªn
bè s½n sµng ®Ò ra thêi h¹n cuèi cïng cho viÖc rót qu©n
Mü. Ngµy 31-5-1971 trong cuéc gÆp riªng gi÷a Bé trëng
Xu©n Thñy víi KÝtxinhgi¬, «ng ta ®a ®Ò nghÞ 7 ®iÓm.
Trong 7 ®iÓm nµy, KÝtxinhgi¬ nãi "s½n sµng Ên ®Þnh thêi
h¹n rót qu©n Mü", nhng kh«ng nãi ngµy nµo cô thÓ.
¤ng ta cßn lËp lê "ngêi ViÖt Nam vµ ngêi çc níc
§«ng D¬ng kh¸c sÏ th¶o luËn rót çc lùc lîng ngo¹i
nhËp kh¸c". Ngµy 1-7-1971, t¹i phiªn häp thø 119 cña
Héi nghÞ bèn bªn, ®¹i diÖn ChÝnh phñ Çch m¹ng l©m
thêi Céng hßa miÒn Nam ViÖt Nam tr×nh bµy s¸ng kiÕn
míi gåm 7 ®iÓm, nh»m gi¶i quyÕt hßa b×nh vÊn ®Ò miÒn
Nam ViÖt Nam1. NhiÒu nghÞ sÜ Mü kÓ c¶ NÝchx¬n ®Òu chung

nhËn xÐt ®Ò nghÞ míi nµy cña ChÝnh phñ Çch m¹ng l©m thêi
_____________
1. S¸ng kiÕn 7 ®iÓm cña ChÝnh phñ Çch m¹ng l©m thêi
Céng hßa miÒn Nam ViÖt Nam:
1- NÕu Mü ®Þnh thêi h¹n rót hÕt qu©n trong n¨m 1971 th×
çc bªn sÏ tho¶ thuËn cïng mét lóc vÒ thÓ thøc cña hai viÖc
sau ®©y: a) Rót an toµn qu©n ®éi Mü vµ qu©n çc níc thuéc
phe Mü; b) Th¶ hÕt qu©n nh©n cña çc bªn vµ d©n thêng bÞ b¾t
trong chiÕn tranh, kÓ c¶ çc phi c«ng Mü bÞ b¾t ë miÒn B¾c; hai
viÖc nµy b¾t ®Çu cïng ngµy vµ kÕt thóc cïng ngµy.
2- Mü chÊm døt ñng hé nhãm cÇm quyÒn hiÕu chiÕn do
ThiÖu cÇm ®Çu ®Ó çc lùc lîng chÝnh trÞ, x· héi, t«n gi¸o ë miÒn
Nam lËp ra ë Sµi Gßn mét chÝnh quyÒn míi t¸n thµnh hoµ b×nh,
®éc lËp, trung lËp vµ d©n chñ. ChÝnh phñ Çch m¹ng l©m thêi
sÏ nãi chuyÖn ngay víi chÝnh quyÒn ®ã ®Ó bµn b¹c viÖc thµnh lËp
chÝnh phñ hoµ hîp d©n téc réng r·i ba thµnh phÇn lµm nhiÖm
vô trong thêi gian tõ khi lËp l¹i hoµ b×nh ®Õn tæng tuyÓn cö.
3- VÊn ®Ò çc lùc lîng vò trang ë miÒn Nam sÏ do çc bªn
ViÖt Nam cïng gi¶i quyÕt trªn tinh thÇn hoµ hîp d©n téc, b×nh
®¼ng, t«n träng nhau kh«ng cã can thiÖp cña níc ngoµi.
4- ViÖc thèng nhÊt ViÖt Nam sÏ tiÕn hµnh tõng bíc trªn c¬ së
bµn b¹c vµ tho¶ thuËn, kh«ng cã sù can thiÖp cña níc ngoµi. Hai
bªn kh«ng tham gia liªn minh qu©n sù víi níc ngoµi, kh«ng cho
phÐp níc ngoµi cã c¨n cø qu©n sù hay qu©n ®éi trªn ®Êt m×nh.
5- MiÒn Nam ViÖt Nam thùc hiÖn chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i hoµ
b×nh, trung lËp, ®Æt quan hÖ víi tÊt c¶ çc níc kh«ng ph©n biÖt
chÕ ®é chÝnh trÞ, x· héi, theo 5 nguyªn t¾c chung sèng hoµ b×nh.
Còng theo nh÷ng nguyªn t¾c ®ã, miÒn Nam ViÖt Nam vµ Mü sÏ
thiÕt lËp quan hÖ chÝnh trÞ, kinh tÕ - x· héi víi nhau.
6- ChÝnh phñ Mü ph¶i chÞu hoµn toµn tr¸ch nhiÖm vÒ
nh÷ng thiÖt h¹i vµ tµn ph¸ do Mü g©y ra cho nh©n d©n ViÖt
Nam ë c¶ hai miÒn ViÖt Nam.
7- Çc bªn tho¶ thuËn vÒ nh÷ng h×nh thøc t«n träng vµ b¶o
®¶m quèc tÕ çc hiÖp ®Þnh sÏ ®îc ký kÕt.
Céng hßa miÒn Nam ViÖt Nam khai th«ng con ®êng ®Ó
Quèc héi Mü th«ng qua chÝnh s¸ch chÊm døt chiÕn tranh.
Quèc héi Mü ®ßi chÝnh quyÒn NÝchx¬n kh«ng ®îc bá lì c¬
héi nµy. Tuy nhiªn, trªn thùc tÕ, cho ®Õn gi÷a n¨m 1971,
cuéc ®µm ph¸n ViÖt Nam - Hoa Kú cha thËt sù cã chuyÓn
biÕn lín, hai bªn cßn nhiÒu ®iÓm bÊt ®ång ph¶i tiÕp tôc
gi¶i quyÕt. Lóc nµy hai ®¶ng D©n chñ vµ Céng hßa ë Mü
®ang r¸o riÕt vËn ®éng tranh cö tæng thèng vµo cuèi n¨m
1972, mµ vÊn ®Ò chÊm døt chiÕn tranh ViÖt Nam, rót
qu©n Mü vÒ níc trë thµnh néi dung rÊt quan träng. §Ó
xoa dÞu lµn sãng ph¶n ®èi chiÕn tranh trong níc vµ còng
®Ó tranh thñ l¸ phiÕu ñng hé, NÝchx¬n høa hÑn tríc
nh©n d©n Mü lµ sÏ chÊm døt chiÕn tranh, rót qu©n vÒ
níc, nhng «ng ta kh«ng nãi râ chÊm døt chiÕn tranh
b»ng çch nµo vµ bao giê th× rót qu©n Mü. Sù "lËp lê" gi÷a
lêi høa víi hµnh ®éng thùc tÕ cña NÝchx¬n bÞ nh©n d©n
Mü vµ d luËn thÕ giíi ph¶n ®èi m¹nh mÏ. Nh÷ng cuéc
xuèng ®êng ®Êu tranh chèng Mü trªn thÕ giíi vµ ë ngay
trªn ®Êt Mü l¹i diÔn ra s«i ®éng. Nh©n d©n vµ chÝnh phñ
nhiÒu níc tÝch cùc hëng øng lêi kªu gäi cña Héi ®ång
hßa b×nh thÕ giíi ñng hé ViÖt Nam chèng Mü x©m lîc, ®·
s«i næi tæ chøc nh÷ng "TuÇn ®oµn kÕt víi ViÖt Nam".
Kh«ng th¾ng trªn chiÕn trêng vµ ë Héi nghÞ Pari, ®Õ
quèc Mü xoay sang chÝnh s¸ch ngo¹i giao con thoi x¶o
quyÖt nh»m l«i kÐo Liªn X«, Trung Quèc, h¹n chÕ sù gióp
®ì cña çc níc x· héi chñ nghÜa ®èi víi cuéc kh¸ng chiÕn
cña ViÖt Nam, c« lËp ViÖt Nam; dïng Liªn X«, Trung
Quèc Ðp ta t¹i cuéc ®µm ph¸n Pari. §ã lµ ©m mu rÊt ®éc
¸c. Dï vËy, çc níc trong phe x· héi chñ nghÜa, nhÊt lµ
Liªn X«, Trung Quèc cho ®Õn n¨m 1971, ®Òu thèng nhÊt ë
mét ®iÓm lµ ñng hé sù nghiÖp kh¸ng chiÕn chèng Mü, cøu
níc cña nh©n d©n ViÖt Nam c¶ vÒ tinh thÇn vµ vËt chÊt.
Hµng chôc ngµn tÊn vò khÝ, khÝ tµi qu©n sù hiÖn ®¹i vµ
hµng tr¨m v¹n tÊn l¬ng thùc, thùc phÈm, thuèc ch÷a
bÖnh tõ Liªn X«, Trung Quèc ®îc chuyÓn ®Õn ViÖt Nam,
gãp phÇn quan träng cho nh©n d©n ViÖt Nam gi÷ v÷ng vµ
t¨ng cêng tiÒm lùc qu©n sù vµ søc m¹nh kh¸ng chiÕn. Do
®êng lèi ®èi ngo¹i ®óng ®¾n, ®éc lËp tù chñ cña §¶ng ta,
ta ®· tranh thñ ®îc sù ®ång t×nh ñng hé cña thÕ giíi vµ
sù ñng hé to lín vÒ vËt chÊt, tinh thÇn cña phe x· héi chñ
nghÜa, ®Æc biÖt sù gióp ®ì cã hiÖu qu¶ cña Liªn X«, Trung
Quèc. Trªn thùc tÕ, ®Õn n¨m 1971, ®· h×nh thµnh mét mÆt
trËn s©u réng nh©n d©n thÕ giíi ñng hé ViÖt Nam. Sù gióp
®ì to lín cña nh©n d©n thÕ giíi trong ®ã cã nh©n d©n tiÕn
bé Mü, nh©n d©n çc níc x· héi chñ nghÜa lµ nguån ®éng
viªn quý b¸u ®èi víi sù nghiÖp kh¸ng chiÕn cña nh©n d©n
ViÖt Nam.
Nh×n chung, nh÷ng th¾ng lîi toµn diÖn cña qu©n vµ
d©n ta trªn mÆt trËn qu©n sù, chÝnh trÞ, ngo¹i giao vµ
chèng ph¸ b×nh ®Þnh ®· buéc ®Õ quèc Mü trong n¨m 1971,
ph¶i lïi mét bíc, tiÕp tôc rót dÇn qu©n Mü vÒ níc.
Nhng chóng vÉn ngoan cè t×m mäi çch duy tr× chÝnh
quyÒn NguyÔn V¨n ThiÖu ®Ó tiÕp tôc thùc hiÖn chiÕn lîc
ViÖt Nam hãa chiÕn tranh, ®¶m b¶o cho Mü "rót ra trªn
thÕ th¾ng", "rót ra trong danh dù". Ta th¾ng lín, toµn
diÖn; thÕ vµ lùc ®ang lªn. Dï cha ®¸nh b¹i ®îc hoµn
toµn ®éi qu©n chñ lùc Sµi Gßn, song ta ®· t¹o ®îc thêi c¬
chiÕn lîc cho phÐp ®Èy m¹nh nç lùc chñ quan, gi¸ng mét
®ßn quyÕt liÖt vµo ý chÝ x©m lîc cña ®Õ quèc Mü.
II- N¾m b¾t thêi c¬, chuÈn bÞ mäi mÆt

cho cuéc TiÕn c«ng chiÕn lîc n¨m 1972
Mïa Xu©n 1971, ta th¾ng lín trªn mÆt trËn qu©n

sù, chÝnh trÞ vµ chèng ph¸ b×nh ®Þnh ë c¶ ba chiÕn
trêng miÒn Nam, Campuchia, Lµo, lµm ph¸ s¶n mét
bíc quan träng chiÕn lîc ViÖt Nam hãa chiÕn tranh
vµ Häc thuyÕt NÝchx¬n ë §«ng D¬ng. §èi ph¬ng buéc
ph¶i lïi mét bíc, tõ chñ ®éng më çc cuéc hµnh qu©n
tiÕn c«ng trªn chiÕn trêng ba níc ViÖt Nam, Campuchia,
Lµo ®· ph¶i lui vÒ gi÷ thÕ phßng ngù chiÕn dÞch vµ
chiÕn lîc, bÞ ®éng chèng ®ì víi çc cuéc tiÕn c«ng cña
ta. Côc diÖn chiÕn trêng biÕn chuyÓn mau lÑ cã lîi cho
çch m¹ng. Qu©n chñ lùc Sµi Gßn kh«ng cßn kh¶ n¨ng
lµm nßng cèt cho ViÖt Nam hãa, Khmer hãa vµ Lµo hãa
chiÕn tranh, ®ang ®øng tríc nguy c¬ suy sôp vµ tan r·
tõng m¶ng nÕu ta tiÕp tôc më nh÷ng cuéc tiÕn c«ng võa
vµ lín. Mét thêi c¬ míi ®Ó ®a çch m¹ng tiÕn lªn giµnh
th¾ng lîi quyÕt ®Þnh ®· xuÊt hiÖn. Lêng ®Þnh kh¶ n¨ng
diÔn biÕn cña t×nh h×nh, ngay tõ th¸ng 5-1971, Bé

ChÝnh trÞ Trung ¬ng §¶ng ®Ò ra nhiÖm vô cÇn kÝp cho
qu©n vµ d©n ta lµ: "KÞp thêi n¾m lÊy thêi c¬ lín, trªn c¬
së ph¬ng ch©m chiÕn lîc ®¸nh l©u dµi, ®Èy m¹nh tiÕn
c«ng qu©n sù, chÝnh trÞ, ngo¹i giao, ph¸t triÓn thÕ chiÕn
lîc tiÕn c«ng míi trªn toµn chiÕn trêng miÒn Nam vµ
trªn c¶ chiÕn trêng §«ng D¬ng, ®¸nh b¹i chiÕn lîc
ViÖt Nam hãa chiÕn tranh cña Mü, ®¸nh b¹i mét bíc
quan träng kÕ ho¹ch x©m lîc cña chóng ë Campuchia
vµ Lµo, giµnh th¾ng lîi quyÕt ®Þnh trong n¨m 1972,
buéc ®Õ quèc Mü ph¶i chÊm døt chiÕn tranh b»ng th¬ng
lîng trªn thÕ thua, ®ång thêi chuÈn bÞ s½n sµng, kiªn
tr× vµ ®Èy m¹nh kh¸ng chiÕn trong trêng hîp chiÕn tranh
cßn kÐo dµi" 1. Ngay trong th¸ng 6-1971, Qu©n ñy Trung
¬ng häp nghiªn cøu vÒ t×nh h×nh miÒn Nam, Campuchia,
Lµo vµ bµn kÕ ho¹ch tæ chøc thùc hiÖn NghÞ quyÕt Bé
ChÝnh trÞ. Qu©n ñy Trung ¬ng nhËn thÊy ®Õ quèc Mü vµ
bÌ lò tay sai mÆc dï bÞ thÊt b¹i nÆng nÒ, toµn diÖn, nhng
cha chÞu tõ bá ©m mu x©m lîc ViÖt Nam, Campuchia,
Lµo b»ng chñ nghÜa thùc d©n kiÓu míi. §èi ph¬ng
quyÕt b¸m gi÷ miÒn Nam ViÖt Nam, thùc hiÖn cho ®îc
ViÖt Nam hãa chiÕn tranh. B»ng hµnh ®éng qu©n sù quyÕt
liÖt vµ ngo¹i giao x¶o quyÖt, Mü võa rót dÇn qu©n chiÕn
®Êu Mü, võa t×m çch lµm cho ta suy yÕu ph¶i chÞu thua,
_____________
1. NghÞ quyÕt Bé ChÝnh trÞ Ban ChÊp hµnh Trung ¬ng
§¶ng Lao ®éng ViÖt Nam, th¸ng 5-1971, lu t¹i ViÖn LÞch sö
qu©n sù ViÖt Nam.
buéc ph¶i chÊm døt chiÕn tranh theo ©m mu vµ kÕ

ho¹ch cña Mü s¾p ®Æt. Qu©n ñy Trung ¬ng nhÊn m¹nh:
"T×nh h×nh ®ang chuyÓn biÕn mau lÑ, ®ßi hái ta ph¶i cã sù
cè g¾ng cao nhÊt, tranh thñ thêi gian, kh¾c phôc khã
kh¨n, nhîc ®iÓm ®Ó x©y dùng thÕ vµ lùc cña ta trªn
chiÕn trêng lªn nhanh h¬n n÷a, kÞp thêi n¾m lÊy thêi c¬,
hµnh ®éng bÊt ngê, giµnh lÊy th¾ng lîi cao nhÊt, buéc Mü
ph¶i chÊm døt chiÕn tranh, rót hÕt qu©n Mü, ®¸nh cho
ngôy qu©n, ngôy quyÒn tan r·, sôp ®æ mét bíc quan
träng" 1. Qu©n ñy Trung ¬ng x¸c ®Þnh quyÕt t©m chiÕn
lîc n¨m 1972: "TËp trung mäi cè g¾ng ®Èy m¹nh tiÕn
c«ng qu©n sù vµ chÝnh trÞ trªn c¶ ba vïng, trªn kh¾p çc
chiÕn trêng §«ng D¬ng, miÒn Nam ViÖt Nam lµ chiÕn
trêng chÝnh, giµnh th¾ng lîi cao nhÊt"2. T¹i héi nghÞ nµy,
sau khi tæng hîp, ph©n tÝch lîng th«ng tin vÒ t×nh h×nh
®Þch, ta ë chiÕn trêng Nam Bé, Khu 5, T©y Nguyªn vµ
TrÞ - Thiªn, Qu©n ñy Trung ¬ng dù kiÕn, trong n¨m 1972:
"Híng chñ yÕu sè 1 lµ chiÕn trêng biªn giíi Campuchia
vµ miÒn §«ng Nam Bé; híng chñ yÕu sè 2 lµ chiÕn trêng
T©y Nguyªn; híng phèi hîp quan träng lµ miÒn nói t©y
TrÞ - Thiªn. TrÞ - Thiªn tuy lµ híng phèi hîp quan
träng, nhng l¹i gÇn miÒn B¾c, cã ®iÒu kiÖn b¶o ®¶m
hËu cÇn, v× vËy ph¶i gÊp rót chuÈn bÞ ®Ó cã thÓ ®¸nh lín
khi cÇn thiÕt hoÆc cã lîi". §Ó phèi hîp víi ®ßn tiÕn c«ng cña
_____________
1, 2. NghÞ quyÕt Qu©n ñy Trung ¬ng, th¸ng 6-1971, sè 236,
lu t¹i ViÖn LÞch sö qu©n sù ViÖt Nam.
bé ®éi chñ lùc, Qu©n ñy Trung ¬ng cßn ®Ò ra nhiÖm vô

®Èy m¹nh "phong trµo tiÕn c«ng vµ næi dËy ë ®ång b»ng,
phong trµo ®Êu tranh chÝnh trÞ vµ ®Êu tranh vò trang
m¹nh ë ®« thÞ, tiÕn c«ng vµo ba chç dùa cña chÝnh s¸ch
ViÖt Nam hãa chiÕn tranh, t¹o nªn côc diÖn míi cã lîi
cho ta trong trêng hîp ngõng b¾n, t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ®a
phong trµo çch m¹ng tiÕn lªn mét çch v÷ng ch¾c trong
t×nh h×nh míi".
§èi víi miÒn B¾c, vÒ qu©n sù, ra søc cñng cè vµ
n©ng cao tr×nh ®é s½n sµng chiÕn ®Êu vµ chiÕn ®Êu giái
cho lùc lîng vò trang nh©n d©n, nh»m ®èi phã th¾ng
lîi víi nh÷ng cuéc tËp kÝch ®êng kh«ng, ®êng biÓn
cña kh«ng qu©n, h¶i qu©n Mü, tiªu diÖt çc to¸n biÖt
kÝch vµ mäi hµnh ®éng x©m lîc phiªu lu cña ®èi
ph¬ng. CÇn x©y dùng lùc lîng c¬ ®éng chiÕn lîc
m¹nh s½n sµng ®èi phã kÞp thêi khi cÇn thiÕt, cã lùc
lîng dù tr÷ bæ sung ®Çy ®ñ, kÞp thêi cho miÒn Nam.
Héi nghÞ Bé ChÝnh trÞ th¸ng 5-1971 vµ Héi nghÞ Qu©n
ñy Trung ¬ng th¸ng 6-1971 ®¸nh gi¸ s¸t diÔn biÕn cña t×nh
h×nh thùc tÕ trªn chiÕn trêng vµ ©m mu cña Mü vµ chÝnh
quyÒn Sµi Gßn, nhËn thÊy thêi c¬ chiÕn lîc ®ang xuÊt hiÖn,
®Ò ra chñ tr¬ng nh»m tËn dông vµ thóc ®Èy thêi c¬, chuÈn
bÞ mäi mÆt cho cuéc tiÕn c«ng chiÕn lîc n¨m 1972.
Thùc hiÖn NghÞ quyÕt Bé ChÝnh trÞ vµ Qu©n ñy Trung
¬ng, ë miÒn Nam, Trung ¬ng Côc, Qu©n ñy vµ Bé ChØ
huy MiÒn, §¶ng ñy, Bé T lÖnh Qu©n khu 5, MÆt trËn
T©y Nguyªn, §¶ng ñy vµ Bé T lÖnh Qu©n khu TrÞ -
Thiªn cïng çc tØnh b¾t ®Çu x©y dùng kÕ ho¹ch qu©n sù
vµ ®Êu tranh chÝnh trÞ n¨m 1972, chØ ®¹o çc ®¬n vÞ
Qu©n gi¶i phãng, çc c¬ quan ®¶ng, mÆt trËn, çc ®oµn
thÓ quÇn chóng huy ®éng mäi lùc lîng chuÈn bÞ chiÕn
trêng; trong ®ã, c«ng t¸c më ®êng chiÕn dÞch vµ chiÕn
®Êu, c«ng t¸c vËn chuyÓn vËt chÊt dù tr÷ cho çc híng
t¸c chiÕn theo dù kiÕn cña Qu©n ñy Trung ¬ng lµ v«
cïng quan träng vµ khÈn tr¬ng, v× yªu cÇu mäi c«ng
t¸c chuÈn bÞ ph¶i hoµn tÊt tríc th¸ng 3-1972.
Th¸ng 10-1971, Trung ¬ng Côc häp Héi nghÞ lÇn thø
chÝn, x¸c ®Þnh quyÕt t©m kiªn quyÕt thùc hiÖn th¾ng lîi
NghÞ quyÕt Bé ChÝnh trÞ vµ Qu©n ñy Trung ¬ng. Trung
¬ng Côc nªu râ ph¬ng híng vµ nhiÖm vô tríc m¾t
cña chiÕn trêng B2 lµ: Tranh thñ thêi gian, phÊn ®Êu
hoµn thµnh c«ng t¸c chuÈn bÞ, x©y dùng thÕ tiÕn c«ng
chiÕn lîc míi b»ng ba qu¶ ®Êm m¹nh trªn c¶ ba vïng
chiÕn lîc; tiÕp ®ã, më cuéc tiÕn c«ng vµ næi dËy réng lín
nh»m ®¸nh suy sôp nÆng qu©n ®éi vµ chÝnh quyÒn Sµi
Gßn, ®¸nh b¹i c¬ b¶n kÕ ho¹ch b×nh ®Þnh cña ®èi ph¬ng.
§Ó ®¹t ®îc yªu cÇu trªn, Thêng vô Trung ¬ng Côc chØ
râ yªu cÇu, nhiÖm vô trªn tõng vïng chiÕn lîc:
1- §¸nh b¹i vÒ c¬ b¶n kÕ ho¹ch b×nh ®Þnh cña ®èi
ph¬ng ë n«ng th«n.
2- §Èy m¹nh ®ßn ®¸nh tiªu diÖt qu©n ®èi ph¬ng cña
bé ®éi chñ lùc, ph¸t triÓn thÕ tiÕn c«ng liªn tôc kh¾p çc
chiÕn trêng, lµm cho qu©n ®Þch suy sôp vµ tan r· nÆng.
3- §Èy m¹nh phong trµo ®Êu tranh ë ®« thÞ lªn mét
bíc míi, nhÊt lµ Sµi Gßn - Gia §Þnh; khoÐt s©u m©u
thuÉn Mü - ThiÖu, ®Êu tranh ®ßi quyÒn d©n sinh, d©n

chñ, ®ßi hßa b×nh, chÊm døt chiÕn tranh, tiÕn tíi cao
trµo ®Êu tranh chÝnh trÞ réng lín, phèi hîp chÆt chÏ víi
®ßn tiÕn c«ng qu©n sù cña bé ®éi chñ lùc ë híng chÝnh,
buéc ®Þch ph¶i thay ®æi tay sai, lËp mét chÝnh phñ v·n
håi hßa b×nh.
Thùc hiÖn quyÕt t©m cña Trung ¬ng Côc, Bé ChØ huy
MiÒn quyÕt ®Þnh më chiÕn dÞch tiÕn c«ng mang mËt danh
ChiÕn dÞch NguyÔn HuÖ trªn chiÕn trêng miÒn §«ng.
Híng chñ yÕu cña chiÕn dÞch ®îc x¸c ®Þnh lµ khu vùc
®êng 13, khu vùc quyÕt chiÕn lµ ®Þa bµn Léc Ninh, Hín
Qu¶n, Ch¬n Thµnh; sau ®ã ph¸t triÓn vÒ híng Lai Khª
hoÆc DÇu TiÕng. Híng phèi hîp: T©y Ninh vµ çc ph©n
khu 1, 5, 23 (Long An); tØnh B×nh Phíc. Híng phèi hîp
quan träng: Long Kh¸nh, Biªn Hßa. Híng nghi binh:
®êng 22, khu vùc quyÕt chiÕn Xa M¸t, Tr¶ng Sôp; sau ®ã
ph¸t triÓn vÒ híng ®ång b»ng Khu 8 hoÆc vïng t©y thµnh
phè Sµi Gßn. Lùc lîng sö dông lµ toµn bé çc s ®oµn
chñ lùc MiÒn cïng lùc lîng vò trang ®Þa ph¬ng. Tõ
nh÷ng th¸ng cuèi cïng cña n¨m 1971 cho ®Õn tríc ngµy
chiÕn dÞch më mµn, qu©n vµ d©n miÒn §«ng Nam Bé ®·
khÈn tr¬ng më vµ söa ch÷a 943 km ®êng chiÕn dÞch,
chiÕn ®Êu; lµm 10 bÕn phµ qua s«ng Sµi Gßn; vËn chuyÓn
®Õn çc kho dù tr÷ trªn çc híng chiÕn dÞch 45.000 tÊn
vËt chÊt, kü thuËt, riªng g¹o ®¹t 14.500 tÊn. L¬ng thùc,
thùc phÈm chuÈn bÞ b¶o ®¶m ®ñ cho bé ®éi ho¹t ®éng c¶
n¨m 1972.
§ång b»ng s«ng Cöu Long, bao gåm Khu 8 vµ Khu 9,

tuy kh«ng ph¶i lµ híng chÝnh ®¸nh tiªu diÖt chñ lùc
qu©n ®éi Sµi Gßn, nhng lµ híng träng t©m ®¸nh ph¸
b×nh ®Þnh, më m¶ng, më vïng, phèi hîp víi çc chiÕn
trêng kh¸c. Bé T lÖnh Qu©n khu 9 h¹ quyÕt t©m: TËp
trung lùc lîng chñ yÕu tiÕn c«ng tiÓu khu Ch¬ng
ThiÖn ë hai quËn Long Mü vµ KiÕn ThiÖn - Ngang Dõa,
gi¶i phãng vïng t©y nam vµ b¾c huyÖn Long Mü, ®ång
thêi sö dông mét lùc lîng hîp lý tiÕn c«ng vµo S ®oµn 21
vµ S ®oµn 9 qu©n ®éi Sµi Gßn ë U Minh, gh×m chÆt lùc
lîng nµy, t¹o ®iÒu kiÖn cho çc ®Þa ph¬ng chèng ph¸
®èi ph¬ng b×nh ®Þnh, më réng vïng gi¶i phãng. Qu©n
khu 8 vµ Qu©n khu 9 khÈn tr¬ng bè trÝ s¾p xÕp lùc
lîng qu©n sù, chÝnh trÞ trªn çc híng träng ®iÓm ®·
x¸c ®Þnh. Song song víi viÖc bè trÝ lùc lîng, Qu©n khu
huy ®éng nh©n d©n çc ®Þa ph¬ng vµ lùc lîng c«ng
binh më 6 tuyÕn ®êng vËn chuyÓn qua çc çnh rõng
s×nh lÇy tõ miÒn §«ng Nam Bé xuèng vïng §ång Th¸p
Mêi vµ vËn chuyÓn g¹o, ®¹n Ðm s½n ë çc híng. Mäi
c«ng viÖc chuÈn bÞ ®Òu hoµn tÊt cuèi th¸ng 2-1972. Çc
lùc lîng vò trang, chÝnh trÞ, binh vËn trong t thÕ s½n
sµng vµo trËn theo lÖnh cña qu©n khu.
ë Khu 5, qu¸n triÖt ý ®Þnh chiÕn lîc cña Trung ¬ng
vµ c¨n cø vµo t×nh h×nh ®Þch, ta trªn chiÕn trêng, Khu ñy
vµ Bé T lÖnh Qu©n khu quyÕt ®Þnh tËp trung lùc lîng
chuÈn bÞ cho cuéc tiÕn c«ng vµ næi dËy, phèi hîp víi çc
chiÕn trêng, víi nhiÖm vô:
- TiÕn c«ng vµ næi dËy diÖt vµ lµm tan r· lín chñ lùc
qu©n ®éi Sµi Gßn, ph¸ vì tõng m¶ng lín hÖ thèng phßng
ngù c¬ b¶n cña ®Þch vµ hÖ thèng k×m kÑp cña chóng ë ®ång
b»ng, giµnh quyÒn lµm chñ phÇn lín n«ng th«n.
- §Èy m¹nh phong trµo ®Êu tranh chÝnh trÞ cña quÇn
chóng thµnh cao trµo tiÕn c«ng çch m¹ng trong çc ®« thÞ -
nhÊt lµ thµnh phè §µ N½ng.
Th¸ng 10-1971, Khu ñy Khu 5 l¹i ra chØ thÞ Ph¸t ®éng
phong trµo thi ®ua quyÕt th¾ng giÆc Mü víi ba cao trµo:
- Cao trµo diÖt vµ lµm tan r· lín qu©n ®éi Sµi Gßn.
- Cao trµo tiÕn c«ng vµ næi dËy giµnh quyÒn lµm chñ
n«ng th«n.
- Cao trµo çch m¹ng trong çc ®« thÞ.
ë çc tØnh ®ång b»ng, Khu ñy vµ Bé T lÖnh Qu©n
khu 5 x¸c ®Þnh hai träng ®iÓm tiÕn c«ng vµ næi dËy ë b¾c
B×nh §Þnh vµ Qu¶ng Nam. Môc tiªu cña ®ît tiÕn c«ng
nh»m tiªu diÖt hoÆc ®¸nh thiÖt h¹i nÆng Trung ®oµn 4 -
S ®oµn 22 vµ mét bé phËn c¬ ®éng cña S ®oµn 2 qu©n
®éi Sµi Gßn; ®¸nh b¹i kÕ ho¹ch b×nh ®Þnh ®Æc biÖt vµ
ch¬ng tr×nh céng ®ång tù vÖ vµ ph¸t triÓn n«ng th«n cña
®Þch, më réng vïng gi¶i phãng tõ phÝa nam tØnh Qu¶ng
Ng·i ®Õn phÝa b¾c ®êng 19 §«ng nèi víi c¨n cø çch
m¹ng hai tØnh Gia Lai vµ Kon Tum; gi¶i phãng khu vùc
QuÕ S¬n, Tiªn Phíc vµ t©y huyÖn Th¨ng B×nh, N«ng S¬n,
Trung Phíc (Qu¶ng Nam), §øc Phæ, Ba T¬, Gi¸ Vôt
(Qu¶ng Ng·i), phèi hîp chÆt chÏ víi cuéc tiÕn c«ng cña
MÆt trËn T©y Nguyªn.
§Ó hoµn thµnh nhiÖm vô ®ã, lùc lîng vò trang Qu©n
khu ®îc t¨ng cêng vÒ sè lîng, cñng cè vÒ chÊt lîng.
Khèi chñ lùc c¬ ®éng cña Qu©n khu ngoµi S ®oµn bé

binh 3 (gåm Trung ®oµn 21, Trung ®oµn 12 vµ 2) vµ S
®oµn 2 ®· cã, th¸ng 1-1972, Qu©n khu thµnh lËp thªm S
®oµn bé binh 711 (gåm Trung ®oµn 31, 38, ®Õn cuèi th¸ng
4-1972 cã thªm Trung ®oµn 9 - S ®oµn 101); 5 tiÓu ®oµn
ph¸o, cèi; 5 tiÓu ®oµn vµ 6 ®¹i ®éi ®Æc c«ng. Lùc lîng vò
trang tØnh, huyÖn cã 22 tiÓu ®oµn, 60 ®¹i ®éi, 62 trung
®éi bé binh. Toµn Qu©n khu tæ chøc ®îc 203 ®éi, tæ du
kÝch ®Æc c«ng hãa vµ 91 tæ du kÝch c«ng binh. Qu©n khu
cÊp tèc më çc líp båi dìng vÒ nghÖ thuËt chiÕn dÞch
cho 2.000 çn bé cao cÊp, trung cÊp nh»m n©ng cao tr×nh
®é chØ huy t¸c chiÕn lªn mét bíc míi. Gi÷a n¨m 1971,
toµn Khu tËp trung lùc lîng lµm ®êng, vËn chuyÓn vµ
huÊn luyÖn chiÕn, kü thuËt cho çn bé, chiÕn sÜ. Nh©n
d©n çc tØnh Qu¶ng §µ, Qu¶ng TÝn, Qu¶ng Ng·i, B×nh
§Þnh... ®· gãp 15 v¹n ngµy c«ng b¹t nói, san ®Ìo, b¾c
cÇu, më míi 565 km ®êng chiÕn dÞch, chiÕn ®Êu vµ söa
ch÷a 600 km ®êng tõ t©y Trêng S¬n ®Õn çc tØnh ®ång
b»ng duyªn h¶i. Cuèi th¸ng 11-1971, §oµn 559 b¾t ®Çu
giao hµng cho Khu 5, nhng tríc ®ã, suèt trong 3 th¸ng
rßng r·, hµng ngh×n çn bé, chiÕn sÜ trong khu ®ªm ®ªm
bÝ mËt vît qua çc vïng kiÓm so¸t cña ®èi ph¬ng,
xuèng çc vïng s©u ë phÝa ®«ng quèc lé 1 lÊy g¹o d©n
®ãng gãp, chuyÓn lªn vïng c¨n cø. C«ng viÖc vËn chuyÓn
g¹o, ®¹n trªn chiÕn trêng Khu 5 kh«ng chØ ®æ må h«i,
mµ c¶ m¸u; nhiÒu chiÕn sÜ ®· ng· xuèng trªn ®êng
vËn chuyÓn v× bÞ ®Þch phôc kÝch. Gian khæ, ¸c liÖt kh«n
lêng, nhng v× nhiÖm vô, kh«ng mét ai nao nóng.
Nhê tinh thÇn Êy, cuèi n¨m 1971, Khu 5 ®· dù tr÷ ®îc
2.300 tÊn l¬ng thùc, thùc phÈm, t¹m ®ñ cho lùc lîng
vò trang ho¹t ®éng.
T©y Nguyªn, chiÕn trêng do Bé Tæng T lÖnh trùc
tiÕp chØ ®¹o vÒ qu©n sù vµ tiÕp tÕ hËu cÇn, ®îc x¸c ®Þnh
lµ híng tiÕn c«ng chiÕn lîc quan träng trong cuéc tiÕn
c«ng chiÕn lîc n¨m 1972. MÆt trËn T©y Nguyªn ®îc giao
nhiÖm vô: "Tiªu diÖt ®Þch, gi¶i phãng §¾k T« - T©n C¶nh,
cã ®iÒu kiÖn th× gi¶i phãng Kon Tum. Híng ph¸t triÓn cã
thÓ lµ híng Pl©yku, cã ®iÒu kiÖn th× më réng vïng gi¶i
phãng t©y Pl©yku, gi¶i phãng thÞ x· Bu«n Ma Thuét, h×nh
thµnh c¨n cø ®Þa hoµn chØnh nèi liÒn víi c¨n cø ®Þa miÒn
§«ng Nam Bé" 1. Trªn c¬ së nhiÖm vô ®îc giao, tõ cuèi
n¨m 1971, lùc lîng vò trang T©y Nguyªn ®· b¾t tay vµo
chuÈn bÞ chiÕn dÞch. Toµn bé lùc lîng c«ng binh mÆt
trËn vµ mét bé phËn çc ®¬n vÞ bé binh ®îc huy ®éng
lµm hÖ thèng ®êng vËn t¶i tõ s«ng Sª Sô vµo Kon Tum
vµ hÖ thèng ®êng chiÕn dÞch, chiÕn ®Êu 60, 70, 50 nèi tõ
®êng 128 xuèng phÝa ®«ng b¾c Kon Tum. Th¸ng giªng,
th¸ng hai lµ mïa kh«, nhng riªng phÝa b¾c Kon Tum
thØnh tho¶ng cã nh÷ng trËn ma lín kÐo dµi nhiÒu ngµy.
Ma lµm cho ®êng tr¬n, lÇy léi. Con ®êng 50k tõ ng·
ba biªn giíi vßng qua phÝa b¾c T©n C¶nh - ®êng c¬ ®éng
cña xe t¨ng, phÇn "®Êt mîn" bÞ lón, lë, xe t¨ng kh«ng ®i
_____________
1. §iÖn sè 236/§, ngµy 10-9-1971 cña Bé Quèc phßng göi
MÆt trËn T©y Nguyªn, Qu©n khu 5 vµ MiÒn, lu t¹i ViÖn LÞch
sö qu©n sù ViÖt Nam.
®îc, buéc ph¶i söa ch÷a lµm l¹i, nªn chËm trÔ so víi kÕ
ho¹ch. Toµn bé hÖ thèng ®êng T©y Nguyªn ®îc l¸t
nh÷ng tÊm phªn ®an b»ng tre, nøa ®Ó chèng tr¬n. Bé ®éi
ph¶i luån rõng ®i xa 3 - 4 km chÆt tre, luång, nøa v¸c vÒ
®an phªn l¸t ®êng, chèng lÇy. Tre, luång chÆt ph¶i rót
hÕt ngän ®Ó tr¸nh m¸y bay trinh s¸t ph¸t hiÖn. Nh÷ng
®o¹n ®êng trèng bé ®éi ph¶i dïng søc vÝt nh÷ng ngän tre,
cµnh gç v¾t qua trªn mÆt ®êng. C«ng viÖc trªn mÊt biÕt
bao c«ng søc, må h«i cña çn bé, chiÕn sÜ c«ng binh. TÝnh
ra, mÆt trËn ®· huy ®éng 12 v¹n ngµy c«ng më 508 km
®êng míi, söa ch÷a 480 km ®êng cò. Riªng §oµn 671
®· san nói, ph¸ ngÇm lµm 300 km ®êng bé, ®êng s«ng
®a hµng vµo çnh B¾c, çnh Trung, çnh Nam MÆt trËn
T©y Nguyªn.
Th¸ng 10-1971, §¶ng ñy, Bé T lÖnh MÆt trËn T©y
Nguyªn quyÕt ®Þnh ®éng viªn mäi lùc lîng ®Èy nhanh
tèc ®é chuÈn bÞ chiÕn trêng vµ vËn chuyÓn ®¹n, g¹o lãt
s½n. Mét phong trµo thi ®ua "Trêng S¬n chuyÓn m×nh,
P« C« dËy sãng, quÐt s¹ch qu©n thï, gi¶i phãng T©y
Nguyªn" ®îc ph¸t ®éng. C¶ T©y Nguyªn dÊy lªn phong
trµo thi ®ua s«i næi víi mét khÝ thÕ çch m¹ng míi. Trong
çc bu«n lµng, tiÕng chµy gi· g¹o nu«i qu©n rén vang
th©u ®ªm. "Kho g¹o çch m¹ng" ®îc lËp thªm. Çc kho
hµng phÝa tríc nh kho D27, D28, D51, D74, H35...
®îc x©y dùng vµ b¾t ®Çu nhËn hµng. Çn bé chñ tr× çc
c¬ quan mÆt trËn ®Òu ra mÆt ®êng ®«n ®èc viÖc më
®êng th«ng xe vµ vËn chuyÓn. Ngoµi çc ®¬n vÞ vËn
t¶i chuyªn nghiÖp, çc ®¬n vÞ bé binh, ph¸o binh,
Trêng Qu©n chÝnh, Trêng Qu©n y, ViÖn 211, çc c¬

quan MÆt trËn T©y Nguyªn ®îc huy ®éng ®i vËn chuyÓn
cho chiÕn dÞch. Çc b¸c sÜ, y t¸, hé lý, dîc sÜ ®Òu ra mÆt
®êng gïi g¹o, thå ®¹n ®Õn çc côm kho trªn çc híng
chiÕn dÞch. Ngµy næ sóng ®Õn gÇn, nhng ®êng s¸ cha
xong, con ®êng 50k cho xe t¨ng tiÕn c«ng bÞ lón, sÖ ph¶i
lµm l¹i; ®Þch l¹i ®¸nh ph¸ liªn tôc ngµy ®ªm nªn sè lîng
g¹o, x¨ng, dÇu, ®¹n dù tr÷ cho chiÕn dÞch cha ®ñ. §Õn
ngµy 15-3, g¹o dù tr÷ chiÕn dÞch do §oµn 559 chuyÓn vµo
míi ®¹t 15% kÕ ho¹ch. Khã kh¨n chång chÊt, tëng
chõng kh«ng thÓ vît qua. MÆt trËn T©y Nguyªn ph¶i
tung ngêi ®i më thªm çc cöa khÈu thu mua, tËp trung
lùc lîng ph¬ng tiÖn vËn chuyÓn g¹o nhanh tõ çc n¬i
vÒ khu vùc chiÕn dÞch, ®ång thêi phèi hîp víi çc c¬ quan
kinh tµi çc tØnh huy ®éng g¹o d©n ®ãng gãp chuyÓn tíi
mÆt trËn. Nhê nç lùc cña qu©n vµ d©n T©y Nguyªn vµ
§oµn 559, ®Õn th¸ng 3-1972, vËt chÊt cho chiÕn dÞch míi
®ñ cho bé ®éi ho¹t ®éng giai ®o¹n ®Çu, nhng mäi viÖc
chuÈn bÞ kh¸c kh¸ tèt.
Cïng víi viÖc lµm ®êng chiÕn dÞch, chiÕn ®Êu, vËn
chuyÓn ®¹n, g¹o, çc ®¬n vÞ bé binh vµ binh chñng ®îc
Bé Tæng t lÖnh vµ Khu 5 bæ sung, t¨ng cêng cho T©y
Nguyªn còng lÇn lît ®Õn chiÕn trêng. Vïng ba biªn
giíi phÝa t©y b¾c Kon Tum l¹i nhén nhÞp nh bõng lªn
mét søc sèng míi, nhiÒu khu rõng tró qu©n míi ®îc
chuÈn bÞ ®ãn S ®oµn 320A, Trung ®oµn 24B, TiÓu ®oµn
®Æc c«ng 20B cña Bé bæ sung cho T©y Nguyªn vµ S
®oµn 2 bé binh (thiÕu 1e) cña Qu©n khu 5 t¨ng cêng,
cïng nhiÒu ®¬n vÞ chuyªn m«n, kü thuËt kh¸c. §ªm ®ªm,

tõ hµnh lang chiÕn lîc 559, nh÷ng ®¬n vÞ xe t¨ng, thiÕt
gi¸p, ph¸o xe kÐo, vËn t¶i c¬ giíi nèi ®u«i nhau tiÕn vµo
çc khu rõng t¹m dõng, chuÈn bÞ cho chiÕn dÞch. LÇn ®Çu
tiªn sau nhiÒu n¨m chiÕn tranh, khèi chñ lùc c¬ ®éng T©y
Nguyªn ph¸t triÓn nh¶y vät c¶ vÒ sè lîng vµ chÊt lîng.
Qu©n ®«ng, trang bÞ tèt, cã c¶ xe t¨ng, ph¸o tù hµnh 57 mm
vµ sóng B72 ®iÒu khiÓn trùc tiÕp b»ng v« tuyÕn ®iÖn...
TÊt c¶ ®ang trong t thÕ s½n sµng næ sóng phèi hîp cïng
çc chiÕn trêng.
ë TrÞ - Thiªn, Khu ñy vµ Bé T lÖnh Qu©n khu cïng
çc tØnh vËn ®éng ®îc 3.200 ®ång bµo çc d©n téc ®i d©n
c«ng phôc vô tiÒn tuyÕn, cïng çc ®¬n vÞ c«ng binh cña
§oµn 559 vµ Qu©n khu lµm m¹ng ®êng Sa TrÇm, Ba
Lßng, Ly T«n, §a §a, La Dôt, Tam Quan vµ hÖ thèng
®êng vßng tr¸nh çc träng ®iÓm ®¸nh ph¸ cña ®èi
ph¬ng ë ®êng 12, ®êng A Run, Ba §a, A Líi. Më
m¹ng ®êng phôc vô cho viÖc vËn chuyÓn vËt chÊt, c¬
®éng lùc lîng, ®¶m b¶o cho t¸c chiÕn lín cña qu©n chñ
lùc trong chiÕn dÞch tiÕn c«ng Qu¶ng TrÞ lµ mét kú c«ng.
Bé ®éi, d©n c«ng, thanh niªn xung phong ph¶i chÞu ®ùng
nh÷ng trËn bom, ph¸o ¸c liÖt cña ®èi ph¬ng déi xuèng;
bÝ mËt b¹t nói, xÎ ®åi, ®¾p ngÇm, lµm cÇu suèt ngµy ®ªm
díi nh÷ng t¸n l¸ xanh cña rõng ®¹i ngµn vµ sù r×nh
rËp, ®¸nh ph¸ ngµy ®ªm cña ®èi ph¬ng. Çc tØnh Qu¶ng
B×nh, Hµ TÜnh, NghÖ An, Qu¶ng TrÞ, Thõa Thiªn huy
®éng 5.000 d©n c«ng háa tuyÕn phèi hîp víi lùc lîng cña
§oµn 559, b»ng çc ph¬ng tiÖn xe ®¹p thå, «t«, gïi bé,
®· chuyÓn ®Õn mÆt trËn hµng chôc v¹n tÊn vËt chÊt, b¶o
®¶m yªu cÇu bíc ®Çu cña bé ®éi chiÕn ®Êu.
Trong c«ng t¸c më ®êng, Bé Tæng t lÖnh vµ §oµn 559
®Òu x¸c ®Þnh m¹ng ®êng chiÕn lîc B¾c - Nam vµ hÖ
thèng ®êng chiÕn dÞch nèi tõ ®êng mßn Hå ChÝ Minh
xuèng çc híng t¸c chiÕn cña bé ®éi lµ quan träng nhÊt,
v× ®ã ch¼ng nh÷ng ®¶m b¶o vËn t¶i, mµ cßn lµ ®êng c¬
®éng cña çc binh ®oµn chñ lùc hîp thµnh bao gåm c¶
ph¸o binh, xe t¨ng ®¸nh lín. Do tÇm quan träng ®ã,
§oµn 559 ®· huy ®éng 40.000 çn bé, chiÕn sÜ c«ng binh,
bé binh, vËn t¶i cïng hµng v¹n thanh niªn xung phong,
d©n c«ng háa tuyÕn tõ gi÷a n¨m 1971 gÊp rót më çc con
"®êng kÝn" 24A, 24B, 24C xen kÏ víi nh÷ng con ®êng
ch¹y qua b·i trèng, h×nh thµnh tuyÕn ®êng dµi 2.899 km,
trong ®ã cã 1.200 km "®êng kÝn" ch¹y díi çc çnh
rõng miÒn nói Qu¶ng B×nh, vît Trêng S¬n qua H¹ Lµo
®Õn Binh tr¹m 370 ë T©y Nguyªn. §Õn th¸ng 1-1972, hÖ
thèng ®êng vËn t¶i chiÕn lîc bao gåm c¶ hÖ thèng
"®êng kÝn" c¬ b¶n hoµn thµnh. Nh÷ng ®o¹n ®êng trèng
®îc ngôy trang cÈn thËn. Çc trËn ®Þa cao x¹, tªn löa
®îc bè trÝ däc ®êng, ®¸nh ®Þch cã hiÖu qu¶. Giê ®©y,
vËn chuyÓn ban ®ªm chuyÓn thµnh vËn chuyÓn ngµy lµ
chñ yÕu, nh÷ng th¸ng cao ®iÓm vËn chuyÓn c¶ ngµy lÉn
®ªm. Tæng côc HËu cÇn bæ sung 2.000 xe vËn t¶i cho
§oµn 559 ®a tæng sè ®Çu xe ho¹t ®éng phôc vô cuéc tiÕn
c«ng chiÕn lîc lªn 8.000 chiÕc. Nhê cã "®êng kÝn", çc
trung ®oµn vËn t¶i «t« dån dËp ra vµo thuËn lîi, t¨ng gÊp
hai lÇn khèi lîng vËn chuyÓn so víi çc n¨m tríc ®ã,
®¸p øng kÞp nhu cÇu chuÈn bÞ chiÕn dÞch vµ chiÕn ®Êu.
Hoµn thµnh "®êng kÝn", t¨ng ®Çu xe vËn t¶i ch¹y ban
ngµy ®· h¹n chÕ mét phÇn thñ ®o¹n ®¸nh ph¸ cña kh«ng
qu©n ®èi ph¬ng - nhÊt lµ lo¹i m¸y bay AC130, gi¶m
®îc nh÷ng thiÖt h¹i do ®èi ph¬ng g©y ra ®Õn møc thÊp
nhÊt. Çc ®¬n vÞ c«ng binh §oµn 559 cßn më míi 150 km
®êng c¬ ®éng ë vïng §«ng B¾c Campuchia vµ m¹ng
®êng phÝa ®«ng b¾c ®êng 13 vÒ ®Õn Léc Ninh, b¶o ®¶m
cho xe t¨ng vµ thiÕt gi¸p, xe kÐo ph¸o 130 mm vµo ®Õn
§«ng Nam Bé kÞp chiÕn dÞch. Song song víi m¹ng ®êng
chiÕn lîc, ®êng èng dÉn dÇu tõ Vinh còng ®îc l¾p ®Æt
tíi phÝa b¾c s«ng Sª Sô vµ b¾t ®Çu vËn hµnh cung cÊp
x¨ng dÇu cho çc ®¬n vÞ.
HËu ph¬ng thi ®ua víi tiÒn ph¬ng. Trong lóc chiÕn
trêng miÒn Nam gÊp rót chuÈn bÞ mäi mÆt cho cuéc tiÕn
c«ng chiÕn lîc, th× Bé ChÝnh trÞ, Qu©n ñy Trung ¬ng vµ
Bé Quèc phßng huy ®éng lùc lîng vËn t¶i qu©n sù vµ lùc
lîng cña C«ng ty 2, C«ng ty 6 cña Bé Giao th«ng vËn t¶i,
C«ng ty 8 cña tØnh Qu¶ng B×nh vµ hµng chôc ®oµn tµu
háa, can«, thuyÒn nan më ®ît vËn chuyÓn vËt chÊt, kü
thuËt quy m« lín t¹o ch©n hµng cho §oµn 559 vµ mét bé
phËn lùc lîng chuyÓn th¼ng vµo chiÕn trêng. Cuèi n¨m
1971, lùc lîng vËn t¶i ®êng s«ng vµ biÓn sö dông tµu
"t¨ngkÐt", xµ lan tù hµnh, can« chë xe t¨ng, ph¸o binh vµ
hµng qu©n sù kh¸c vµo BÕn Thñy (Vinh), sau ®ã chuyÓn
tiÕp vµo Xu©n Bé theo ®êng s«ng Gianh, NhËt LÖ (Qu¶ng
B×nh) råi ®a vµo Nam. MiÒn B¾c ®· huy ®éng mäi
ph¬ng tiÖn, mäi lùc lîng cã thÓ huy ®éng ®îc ®Ó ®a
binh khÝ, kü thuËt vµ vËt chÊt vµo çc ch©n hµng cho
§oµn 559, ®ång thêi tiÕp nhËn hµng hãa, kü thuËt qu©n sù
çc níc Liªn X«, Trung Quèc viÖn trî, ph©n l«, ph©n lo¹i
råi chuyÓn tiÕp vµo chiÕn trêng. §ã lµ nh÷ng nhiÖm vô
rÊt phøc t¹p vµ nÆng nÒ, ®ßi hái ®ång bµo vµ chiÕn sÜ ë
miÒn B¾c ph¶i lao ®éng cËt lùc suèt ngµy ®ªm míi ®¸p
øng ®îc yªu cÇu.
Víi khÈu hiÖu "TÊt c¶ cho tiÒn tuyÕn, tÊt c¶ ®Ó chiÕn
th¾ng giÆc Mü!", miÒn B¾c hËu ph¬ng lín ®· ®éng viªn
15 v¹n thanh niªn vµo bé ®éi, trong ®ã cã 15.000 thanh
niªn thuéc thµnh phÇn c«ng nh©n, viªn chøc ë çc nhµ
m¸y, c«ng trêng, n«ng trêng, c¬ quan d©n, chÝnh, ®¶ng
tõ trung ¬ng ®Õn çc tØnh, thµnh. Bªn c¹nh lùc lîng,
miÒn B¾c cßn t¨ng søc chi viÖn cho chiÕn trêng. Hµng
tr¨m ngh×n tÊn vËt chÊt gåm l¬ng thùc, thùc phÈm,
thuèc ®iÒu trÞ vµ binh khÝ, kü thuËt qu©n sù vÉn ïn ïn ®æ
vµo tuyÕn vËn t¶i chiÕn lîc Trêng S¬n, ®Ó tõ ®ã vËn
chuyÓn tiÕp cho TrÞ - Thiªn, Khu 5, T©y Nguyªn, Nam Bé.
Cïng víi mét khèi lîng vËt chÊt khæng lå ®îc chuyÓn
vµo miÒn Nam, 55.000 çn bé, chiÕn sÜ biªn chÕ thµnh
tõng s ®oµn, trung ®oµn, tiÓu ®oµn bé binh vµ binh chñng,
sóng trªn vai, ba l« nÆng trÜu h¨ng h¸i vît "dèc 1.100 bËc",
"cæng trêi" trªn d·y Trêng S¬n hïng vÜ, ®Õn kÞp çc mÆt
trËn tríc ngµy næ sóng. Nam Bé - chiÕn trêng xa hËu
ph¬ng miÒn B¾c, cuèi th¸ng 2-1972, còng nhËn ®îc hai
trung ®oµn bé binh 24 vµ 271; hai tiÓu ®oµn ph¸o 85 mm;
mét tiÓu ®oµn ph¸o 122 mm, hai tiÓu ®oµn cao x¹ 37 mm;
TiÓu ®oµn xe t¨ng 20 (36 chiÕc); mét ®¹i ®éi tªn löa chèng
t¨ng B72. Hµng hãa, khÝ tµi qu©n sù ®a ®Õn çc chiÕn
trêng b¶o ®¶m ®¹t tû lÖ 97%, hao hôt däc ®êng gi¶m
thiÓu. §ã lµ chiÕn c«ng lín trong viÖc vËn chuyÓn, b¶o
qu¶n, gi÷ g×n trang thiÕt bÞ kü thuËt qu©n sù vµ hµng hãa
suèt däc ®êng nh÷ng th¸ng hµnh qu©n cña chiÕn sÜ, çn
bé §oµn 559, cña thanh niªn xung phong vµ çc ®¬n vÞ bé
®éi t¨ng cêng, bæ sung cho miÒn Nam. Vît qua cuéc
"chiÕn tranh khÝ tîng" g©y ma nh©n t¹o, ma axÝt trªn
®êng mßn Hå ChÝ Minh cña ®Õ quèc Mü ng¨n chÆn ta
tiÕp tÕ, bé ®éi, thanh niªn xung phong ®· ®a ®Õn çc
chiÕn trêng kÞp thêi sè lîng lín vËt chÊt, trang thiÕt bÞ
qu©n sù ®óng chñng lo¹i, gãp phÇn quan träng cho miÒn
Nam cñng cè vµ t¨ng cêng lùc lîng, gi÷ v÷ng thÕ chñ
®éng chiÕn trêng. Cã thªm lùc lîng tõ miÒn B¾c bæ
sung, Qu©n khu TrÞ - Thiªn, Khu 5, Khu 6, T©y Nguyªn,
Khu 7, Khu 8 vµ Khu 9 khÈn tr¬ng tæ chøc, huÊn luyÖn
chiÕn, kü thuËt cho bé ®éi theo ph¬ng híng t¸c chiÕn
hiÖp ®ång binh chñng quy m« võa vµ lín.
Lóc nµy t×nh h×nh qu©n sù, chÝnh trÞ trªn b¸n ®¶o
§«ng D¬ng, ®Æc biÖt lµ ë miÒn Nam ViÖt Nam chuyÓn
biÕn mau lÑ - nhÊt lµ sù sa sót cña qu©n ®éi Sµi Gßn vµ
khÝ thÕ chiÕn th¾ng cña qu©n, d©n ta, lµm cho çch m¹ng
võa cã thuËn lîi lín, l¹i võa cã khã kh¨n ph¶i kh¾c phôc,
vît qua. §Çu n¨m 1972, Qu©n ñy Trung ¬ng häp bµn
NhiÖm vô qu©n sù n¨m 1972 vµ cuéc tiÕn c«ng chiÕn lîc
1972. Trong cuéc häp nµy, Qu©n ñy Trung ¬ng x¸c ®Þnh:
"NhiÖm vô quan träng bËc nhÊt lµ tËp trung chØ ®¹o chiÕn
tranh vµ t¨ng cêng lùc lîng mäi mÆt cho chiÕn trêng,
chñ yÕu lµ chiÕn trêng miÒn Nam" 1. Mü ®ang thua to vÒ

qu©n sù ë chiÕn trêng ViÖt Nam, Campuchia, Lµo, bÞ lªn
¸n ë Héi nghÞ Pari lµ kÎ "miÖng nãi hßa b×nh, nhng hµnh
®éng chiÕn tranh", c¶ níc Mü l¹i ®ang ë vµo thêi ®iÓm
chÝnh trÞ nãng báng cña cuéc vËn ®éng bÇu cö tæng thèng.
§©y lµ thêi c¬ míi thuËn lîi cho çch m¹ng. Qu©n ñy
Trung ¬ng chñ tr¬ng kiªn quyÕt ®¸nh b¹i qu©n ®èi
ph¬ng b»ng ba ®ßn chiÕn lîc:
Mét lµ, ®Èy m¹nh ®ßn tiÕn c«ng chiÕn lîc cña bé
®éi chñ lùc trªn nh÷ng híng vµ chiÕn trêng cã lîi,
tiªu diÖt mét bé phËn qu©n chñ lùc qu©n ®éi Sµi Gßn,
ph¸ vì tõng bé phËn thÕ bè trÝ phßng ngù cña ®èi
ph¬ng, më réng vïng gi¶i phãng.
Hai lµ, ®Èy m¹nh ®ßn tiÕn c«ng vµ næi dËy ë çc
vïng n«ng th«n ®ång b»ng quan träng. KÕt hîp tiÕn
c«ng qu©n sù, chÝnh trÞ vµ binh vËn, ®Èy m¹nh phong
trµo du kÝch chiÕn tranh vµ phong trµo næi dËy cña quÇn
chóng nh©n d©n.
Ba lµ, ®Èy m¹nh phong trµo ®Êu tranh chÝnh trÞ cña
nh©n d©n çc thµnh thÞ, kÕt hîp ®Êu tranh çch m¹ng cña
quÇn chóng víi khoÐt s©u vµ lîi dông m©u thuÉn néi bé
®èi ph¬ng..., chuÈn bÞ khi cã thêi c¬ cô thÓ, ®Èy m¹nh
cuéc ®Êu tranh thµnh cao trµo çch m¹ng.
Qu©n ñy Trung ¬ng yªu cÇu çc chiÕn trêng chó ý
kÕt hîp chÆt chÏ gi÷a ba ®ßn chiÕn lîc, kÕt hîp t¸c chiÕn
_____________
1. NghÞ quyÕt Qu©n uû vµ Thêng vô Qu©n uû Trung ¬ng
th¸ng 3-1972, lu t¹i ViÖn LÞch sö qu©n sù ViÖt Nam.
tËp trung cña bé ®éi chñ lùc víi t¸c chiÕn du kÝch cña bé
®éi ®Þa ph¬ng vµ d©n qu©n, du kÝch; x©y dùng hËu
ph¬ng trùc tiÕp cña tõng híng tiÕn c«ng chiÕn lîc; ra
søc lµm tèt c«ng t¸c chuÈn bÞ chiÕn trêng, chuÈn bÞ tèt
lùc lîng c¬ ®éng chiÕn lîc, b¶o ®¶m cho lùc lîng nµy
ph¸t huy ®îc vai trß lµ qu¶ ®Êm m¹nh trªn tõng híng
tiÕn c«ng.
§èi víi miÒn B¾c, Qu©n ñy Trung ¬ng chØ râ, ph¶i ra
søc t¨ng cêng chi viÖn kÞp thêi cho miÒn Nam vÒ ngêi vµ
vËt chÊt, s½n sµng chiÕn ®Êu vµ chiÕn ®Êu giái nÕu ®èi ph¬ng
g©y l¹i chiÕn tranh ph¸ ho¹i lÇn thø hai. S ®oµn 308
®îc Qu©n ñy bè trÝ ë miÒn B¾c s½n sµng chiÕn ®Êu b¶o vÖ
hËu ph¬ng vµ lµm dù bÞ chiÕn lîc cña Bé.
§èi víi chiÕn trêng Lµo vµ Campuchia, Qu©n ñy
Trung ¬ng cho r»ng, ph¶i t¨ng cêng ®oµn kÕt gióp ®ì vµ
phèi hîp chiÕn ®Êu víi b¹n thËt tèt trong nhiÖm vô t¸c
chiÕn vµ x©y dùng, cñng cè vïng gi¶i phãng, t¹o thêi c¬
míi giµnh th¾ng lîi lín h¬n.
KÓ tõ khi çc chiÕn trêng, çc mÆt trËn triÓn khai
thùc hiÖn NghÞ quyÕt Qu©n ñy Trung ¬ng th¸ng 6-1971,
®Õn nh÷ng th¸ng ®Çu cña n¨m 1972, c«ng t¸c chuÈn bÞ ®·
diÔn ra h¬n nöa n¨m. Trong kho¶ng thêi gian ®ã, c«ng t¸c
chuÈn bÞ tuy ®· ®¹t ®îc nh÷ng kÕt qu¶ quan träng,
nhng cha ®¸p øng ®ñ yªu cÇu ®¸nh lín ë miÒn §«ng
Nam Bé, viÖc tiÕp tÕ rÊt khã kh¨n, v× xa miÒn B¾c x· héi
chñ nghÜa. MÆt kh¸c, chiÕn trêng miÒn §«ng Nam Bé,
vïng biªn giíi Campuchia lµ chiÕn trêng rÊt nh¹y c¶m
®èi víi ®Þch còng nh ®èi víi ta, v× ë ®ã cã ®« thµnh Sµi Gßn,
®Þch dÔ t¨ng cêng lùc lîng ph¶n kÝch trong khi nguån
tiÕp tÕ cña ta kh«ng kÞp thêi, kh«ng ®ñ m¹nh sÏ khã giµnh
th¾ng lîi quyÕt ®Þnh. NhËn thøc t×nh h×nh chuÈn bÞ cña ta
cã khã kh¨n, t×nh h×nh cña ®èi ph¬ng ë chiÕn trêng
còng thay ®æi, ngµy 11-3-1972, Thêng vô Qu©n ñy Trung
¬ng häp quyÕt ®Þnh chÝnh thøc ph¬ng ¸n tiÕn hµnh cuéc
tiÕn c«ng chiÕn lîc 1972 nh sau: TrÞ - Thiªn híng phèi
hîp quan träng, nay chuyÓn thµnh híng tiÕn c«ng chiÕn
lîc chñ yÕu. ChiÕn trêng §«ng Nam Bé vµ T©y Nguyªn
híng chñ yÕu sè 1 vµ sè 2, nay cïng víi Khu 5 ®Èy m¹nh
t¸c chiÕn quy m« võa vµ lín ®Ó thµnh mét cuéc tiÕn c«ng
chiÕn lîc trªn toµn miÒn Nam vµ s½n sµng ®a mét s
®oµn chñ lùc xuèng ®ång b»ng khi cã thêi c¬.
Chän chiÕn trêng TrÞ - Thiªn lµm híng tiÕn c«ng
chiÕn lîc chñ yÕu trong t×nh h×nh t¬ng quan lùc lîng
®Þch, ta thêi ®iÓm n¨m 1972 lµ phï hîp. Tuy thêi gian
nµy, kh«ng qu©n, ph¸o binh, h¶i qu©n Mü vÉn tiÕp tôc
yÓm trî cho qu©n ®éi Sµi Gßn, nhng TrÞ - Thiªn lµ ®Þa
bµn gÇn hËu ph¬ng lín, ch¼ng nh÷ng tiÕp tÕ kÞp yªu cÇu,
mµ cßn chñ ®éng sö dông lùc lîng binh chñng hîp thµnh
m¹nh ë miÒn B¾c tham gia trùc tiÕp vµo cuéc tiÕn c«ng
chiÕn lîc thuËn lîi. Thêng vô Qu©n ñy Trung ¬ng nªu
râ: ChiÕn dÞch TrÞ - Thiªn lµ mét chiÕn dÞch quy m« lín, lµ
mét trong nh÷ng híng chiÕn lîc quan träng, mét chiÕn
dÞch hîp ®ång binh chñng, mét chiÕn dÞch tæng hîp c¶ vÒ
qu©n sù vµ chÝnh trÞ.
Thêng vô Qu©n ñy Trung ¬ng ®Ò ra nhiÖm vô cô
thÓ cña chiÕn dÞch lµ:
1- Tiªu diÖt thËt nhiÒu lùc lîng qu©n sù, thËt nhiÒu
sinh lùc vµ ph¬ng tiÖn chiÕn tranh cña ®èi ph¬ng, nhÊt
lµ qu©n chñ lùc, ®Ëp vì tuyÕn phßng thñ cña ®èi ph¬ng,
ph¸t triÓn tiÕn c«ng th¾ng lîi.
2- Phèi hîp víi phong trµo tiÕn c«ng vµ næi dËy cña
lùc lîng vò trang, b¸n vò trang çc ®Þa ph¬ng vµ
quÇn chóng nh©n d©n ë ®ång b»ng vµ ®« thÞ, çc vïng
®èi ph¬ng cßn kiÓm so¸t, hç trî cho quÇn chóng tiÕn
c«ng vµ næi dËy ph¸ k×m kÑp, giµnh quyÒn lµm chñ,
®¸nh b¹i kÕ ho¹ch b×nh ®Þnh cña ®èi ph¬ng, cñng cè
thÕ ba vïng v÷ng m¹nh cña ta.
3- Gi¶i phãng nh÷ng khu vùc cã ®iÒu kiÖn vµ khi cã
thêi c¬ thuËn lîi ra søc më réng vïng gi¶i phãng cña ta.
4- Thu hót, giam ch©n mét bé phËn quan träng lùc
lîng ®Þch, phèi hîp chÆt chÏ víi çc chiÕn trêng kh¸c.
5- RÌn luyÖn vµ ph¸t triÓn lùc lîng qu©n sù vµ chÝnh
trÞ cña ta vÒ mäi mÆt 1.
Trong n¨m nhiÖm vô trªn, nhiÖm vô tiªu diÖt lùc
lîng qu©n sù cña ®èi ph¬ng, nhÊt lµ qu©n chñ lùc vµ
ph¬ng tiÖn chiÕn tranh ®îc x¸c ®Þnh lµ nhiÖm vô quan
träng nhÊt cã tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh, lµm cho chóng bÞ tæn
thÊt nÆng nÒ lùc lîng, ph¬ng tiÖn, tinh thÇn chiÕn ®Êu
suy sôp, lµm thay ®æi so s¸nh lùc lîng cã lîi cho ta, t¹o
®iÒu kiÖn tiÕn lªn giµnh th¾ng lîi hoµn toµn. NhiÖm vô rÊt
quan träng thø hai lµ ®Èy m¹nh phong trµo tiÕn c«ng vµ
_____________
1. NghÞ quyÕt Thêng vô Qu©n ñy Trung ¬ng, ngµy 11-3-
1972, lu t¹i ViÖn LÞch sö qu©n sù ViÖt Nam.
næi dËy cña quÇn chóng réng kh¾p, diÖt bän ¸c «n, ph¸ r·
hÖ thèng k×m kÑp cña ®èi ph¬ng ë n«ng th«n vµ ®« thÞ.
Ngµy 23-3-1972, Bé ChÝnh trÞ häp nghe Thêng vô
Qu©n ñy Trung ¬ng b¸o ço vÒ t×nh h×nh ®Þch - ta, c«ng
t¸c chuÈn bÞ vµ quyÕt ®Þnh chÝnh thøc chän híng tiÕn
c«ng chñ yÕu cña cuéc tiÕn c«ng chiÕn lîc n¨m 1972. Bé
ChÝnh trÞ nhÊt trÝ víi ph¬ng ¸n mµ Thêng vô Qu©n ñy
Trung ¬ng ®· chän.
NghÞ quyÕt cña Thêng vô Qu©n ñy Trung ¬ng lÇn
nµy thÓ hiÖn sù nh¹y bÐn, n¾m ch¾c thùc tiÔn, quyÕt
®Þnh kÞp thêi, s¸ng suèt cña l·nh ®¹o cÊp chiÕn lîc. §©y
lµ v¨n kiÖn quan träng chØ ®¹o cuéc tiÕn c«ng chiÕn lîc
n¨m 1972.
Sau khi cã quyÕt ®Þnh chÝnh thøc chän TrÞ - Thiªn lµm
híng tiÕn c«ng chiÕn lîc chñ yÕu, Bé T lÖnh §oµn 559
cÊp tèc ®iÒu chØnh thÕ trËn vËn t¶i, b¶o ®¶m cho híng
chñ yÕu. Tríc tiªn, §oµn 559 tËp trung lùc lîng gi¶i táa
hai träng ®iÓm s«ng Gianh vµ Long §¹i, khÈn tr¬ng ®a
hµng vµo mÆt trËn Qu¶ng TrÞ. Hai trung ®oµn c«ng binh
®îc ®iÒu tíi lµm nhiÖm vô më ®êng vßng tr¸nh trªn hai
trôc quèc lé 1 vµ ®êng 15, ®¶m b¶o cho bé ®éi, çc ®¬n vÞ
vËn t¶i vît s«ng Gianh vµ Long §¹i. Binh tr¹m 12 lËt
çnh xuèng phÝa ®«ng nam thay cho Binh tr¹m 19, phôc
vô chiÕn dÞch tiÕn c«ng gi¶i phãng Qu¶ng TrÞ. Ba tiÓu
®oµn cao x¹ cã nhiÒu kinh nghiÖm chiÕn ®Êu ®¸nh m¸y
bay ®Þch ®îc ®iÒu ra b¶o vÖ hËu ph¬ng chiÕn dÞch. S
®oµn 571 (§oµn 559) lµm nhiÖm vô ë hËu cø ®îc chuyÓn
sang nhiÖm vô chiÕn ®Êu vµ vËn t¶i chiÕn dÞch, t¹o nguån
hµng cho vËn t¶i chiÕn lîc. §oµn 559 còng huy ®éng mäi
lùc lîng, mäi ph¬ng tiÖn vËn t¶i ®êng s«ng cña nh©n
d©n, tæ chøc thµnh nh÷ng tuyÕn tiÕp chuyÓn däc s«ng
KiÕn Giang, s«ng Gianh vµ Long §¹i; tæ chøc lùc lîng tiÕp
nhËn hµng tõ phÝa b¾c s«ng Gianh chuyÓn sang, ®ång thêi
cö çn bé huy ®éng nh©n d©n ®ãng gãp lóa g¹o ®Ó chuyÓn
ra tiÒn ph¬ng cho kÞp ngµy næ sóng. Tõ th¸ng 12-1971,
Bé T lÖnh §oµn 559 ph¸t ®éng ®ît thi ®ua vËn chuyÓn
mang tªn ChiÕn dÞch §ång Xoµi nh»m ®éng viªn cao ®é
søc m¹nh cña lùc lîng chiÕn ®Êu, c«ng t¸c trªn tuyÕn
vËn t¶i, hoµn thµnh kÕ ho¹ch t¹o ch©n hµng cho çc binh
tr¹m ë nam s«ng BÕn H¶i vµ t¹o nguån dù tr÷ cho chiÕn
dÞch TrÞ - Thiªn. Cïng víi viÖc vËn chuyÓn cho mÆt trËn
TrÞ - Thiªn, çc s ®oµn khu vùc 471, 470 thuéc §oµn 559
më ®ît vËn chuyÓn ®ét kÝch tiÕp tÕ cho T©y Nguyªn vµ
miÒn §«ng Nam Bé. Th¸ng 3-1972, §oµn 559 më ®ît vËn
t¶i Tæng c«ng kÝch trªn c¶ 6 tuyÕn ®êng vît khÈu
(®êng 20, 12, 18, 16, 14, 10), trong ®ã, träng ®iÓm lµ
®êng 20 vµ ba trôc 9, 70, 71 ch¹y vµo mÆt trËn Qu¶ng
TrÞ vµ Thõa Thiªn. Nªu cao quyÕt t©m "v× th¾ng lîi cña
chiÕn dÞch", çc chiÕn sÜ l¸i xe vËn t¶i kh¾c phôc mu«n
vµn gian khæ, hy sinh, dòng c¶m, mu trÝ vît qua çc täa
®é löa ®êng 9 vµ çc träng ®iÓm ®¸nh ph¸ cña kh«ng qu©n,
ph¸o binh qu©n ®èi ph¬ng, ®a hµng ®Õn çc côm kho dù
tr÷ ë khu vùc Tµ C¬n, Khe Sanh, §Çu MÇu... huyÖn Híng
Hãa. Lóc nµy, toµn bé lùc lîng ph¸o binh miÒn B¾c (trõ
hai lo¹i ph¸o phßng thñ bê biÓn) gåm 7 trung ®oµn vµ mét
sè ®¬n vÞ cÊp tiÓu ®oµn ®éc lËp t¬ng ®¬ng 8 trung ®oµn
víi 200 khÈu tõ 85 mm ®Õn 130 mm dån dËp hµnh qu©n

vµo mÆt trËn ®êng 9 - Qu¶ng TrÞ. Theo yªu cÇu cña Bé ChØ
huy chiÕn dÞch, Bé T lÖnh 559 chØ thÞ cho Binh tr¹m 17 tæ
chøc mét ®oµn xe 70 chiÕc chuyÓn x¨ng, dÇu gÊp vµo cho çc
®¬n vÞ xe t¨ng, ph¸o binh tham gia chiÕn dÞch. Çc chiÕn sÜ
l¸i xe Binh tr¹m 17 chÊp hµnh nghiªm mÖnh lÖnh, ®·
anh dòng vît qua nh÷ng träng ®iÓm ®¸nh ph¸ cña ®Þch
ë B¸ §á, c©y sè 34, Nguån Rµo trªn ®êng 9, ®a x¨ng, dÇu
tíi ®Ých an toµn, ®óng quy ®Þnh. TiÓu ®oµn 3 vµ §¹i ®éi 102
§oµn Hång Hµ vËn chuyÓn ®¹n ph¸o tõ s«ng Gianh vµo
§«ng Hµ tiÕp tÕ cho çc ®¬n vÞ ph¸o binh kÞp thêi, ®óng
chñng lo¹i, l« liÒu an toµn.
Trong lóc ta khÈn tr¬ng dån søc chuÈn bÞ cho cuéc tiÕn
c«ng chiÕn lîc trªn toµn miÒn Nam, ®Þch vÉn chñ quan cho
r»ng: "Tõ n¨m 1969 ®Õn nay hÇu hÕt çc ®¬n vÞ chñ lùc céng
s¶n ®· rót ra ngoµi biªn giíi kh«ng yÓm trî ®îc cho h¹ tÇng
c¬ së. Tõ ®ã ®Õn nay h¹ tÇng c¬ së cña céng s¶n vÉn cha
®îc phôc håi. Céng s¶n cßn ë thÕ bÞ ®éng vÒ chiÕn lîc,
chiÕn thuËt vµ ®ang thiÕu thèn trÇm träng, nhÊt lµ ®¹n
dîc, tinh thÇn çn binh gi¶m sót, tuyÓn mé khã kh¨n, sè
håi ch¸nh t¨ng, møc ®é ho¹t ®éng cña céng s¶n trong n¨m
1972 sÏ t¬ng tù nh 6 th¸ng cuèi n¨m 1971. Cã thÓ viÖc
chèng ph¸ b×nh ®Þnh ®îc t¨ng cêng h¬n vµ ®Èy m¹nh ho¹t
®éng trong dÞp bÇu cö Tæng thèng Mü th¸ng 11-1972" 1.
_____________
1. KÕ ho¹ch qu©n sù hçn hîp AB-147 cña Bé Tæng Tham
mu Qu©n lùc ViÖt Nam Céng hoµ, lu t¹i ViÖn LÞch sö qu©n
sù ViÖt Nam.
Nh÷ng ngµy cuèi cïng cña th¸ng 3 vµ ngµy ®Çu

th¸ng 4, qu©n ta trªn çc híng TrÞ - Thiªn, T©y Nguyªn,
Khu 5 vµ §«ng Nam Bé ®ång lo¹t næ sóng khai triÓn
chiÕn dÞch tiÕn c«ng chiÕn lîc n¨m 1972. Theo dâi s¸t
nh÷ng ®éng th¸i trªn chiÕn trêng vµ t¹i Héi nghÞ Pari
còng nh ë níc Mü, Ban ChÊp hµnh Trung ¬ng §¶ng
ta nhËn thÊy: Mü rót mét phÇn bé binh, lÝnh thñy ®¸nh
bé, dï; ®Ó l¹i mét bé phËn lôc qu©n vµ mét bé phËn
kh«ng qu©n, h¶i qu©n ®Ó cïng víi lùc lîng tay sai Nam
ViÖt Nam, Campuchia, Lµo tiÕp tôc cuéc chiÕn tranh
x©m lîc kiÓu thùc d©n míi. ¢m mu cña Mü lµ t¨ng
cêng viÖn trî cho bän tay sai, r¸o riÕt tuyªn truyÒn
chiÕn tranh t©m lý, chiÕn tranh gi¸n ®iÖp. MÆt kh¸c,
chóng ®Èy m¹nh ho¹t ®éng chÝnh trÞ vµ ngo¹i giao
nh»m c« lËp çch m¹ng ViÖt Nam, lõa bÞp d luËn thÕ
giíi. Môc tiªu cña Mü s¾p tíi lµ cè g¾ng gi÷ v÷ng côc
diÖn chiÕn trêng nh hiÖn nay - nhÊt lµ côc diÖn ë
miÒn Nam ViÖt Nam, duy tr× ®îc chÝnh quyÒn vµ qu©n
®éi Sµi Gßn, t¹o ®îc thÕ m¹nh vÒ qu©n sù, chÝnh trÞ ®Ó
Ðp ta ph¶i chÊp nhËn gi¶i ph¸p chÝnh trÞ t¹i Héi nghÞ
Pari cã lîi cho chóng; hoÆc tiÕp tôc chiÕn tranh, nhng
NÝchx¬n vÉn tróng cö Tæng thèng Mü, b¸m gi÷ ®îc
Nam ViÖt Nam, thùc hiÖn ®îc häc thuyÕt mang tªn y ë
§«ng D¬ng. N¨m 1972 lµ n¨m rÊt quan träng trong
cuéc ®Êu tranh gi÷a ta vµ ®Þch trªn c¶ ba mÆt trËn qu©n
sù, chÝnh trÞ, ngo¹i giao. Trªn c¬ së ®¸nh gi¸ t×nh h×nh
vµ ©m mu cña ®èi ph¬ng, Héi nghÞ Ban ChÊp hµnh
Trung ¬ng §¶ng lÇn thø 20 (4-4-1972) nªu quyÕt t©m
®Èy m¹nh tiÕn c«ng qu©n sù, ®Êu tranh chÝnh trÞ vµ
ngo¹i giao, tËp trung "®¸nh cho Mü cót" ®Ó tiÕn tíi

"®¸nh cho ngôy nhµo". Trªn tinh thÇn ®ã, §¶ng ta chñ
tr¬ng nhiÖm vô cña toµn §¶ng, toµn qu©n, toµn d©n
trong giai ®o¹n nµy lµ: "Víi tinh thÇn kiªn tr× kh¸ng
chiÕn cho ®Õn th¾ng lîi hoµn toµn, ph¶i ®éng viªn toµn
lùc, cè g¾ng vît bËc, kÞp thêi n¾m v÷ng thêi c¬ thuËn
lîi vµ t¹o nªn thêi c¬ míi:
- §Èy m¹nh tiÕn c«ng qu©n sù, chÝnh trÞ vµ binh vËn,
ph¸t triÓn thÕ tiÕn c«ng chiÕn lîc míi trªn toµn chiÕn
trêng miÒn Nam lµ chiÕn trêng chÝnh; ®ång thêi ®Èy
m¹nh tiÕn c«ng ngo¹i giao.
- §oµn kÕt, phèi hîp chiÕn ®Êu chÆt chÏ víi qu©n vµ
d©n Lµo, qu©n vµ d©n Campuchia anh em, ®Èy m¹nh tiÕn
c«ng ®Þch trªn çc chiÕn trêng §«ng D¬ng.
- §¸nh b¹i chÝnh s¸ch ViÖt Nam hãa chiÕn tranh cña
Mü, ®¸nh b¹i Häc thuyÕt NÝchx¬n, t¹o ra mét chuyÓn biÕn
c¨n b¶n lµm thay ®æi côc diÖn chiÕn tranh ë miÒn Nam
ViÖt Nam vµ trªn c¶ b¸n ®¶o §«ng D¬ng, giµnh th¾ng lîi
to lín, buéc ®Õ quèc Mü ph¶i chÊm døt chiÕn tranh trªn
thÕ thua b»ng mét gi¶i ph¸p chÝnh trÞ cã lîi cho ta mµ
chóng ph¶i vµ cã thÓ chÊp nhËn ®îc.
§ång thêi s½n sµng kiªn tr× vµ ®Èy m¹nh kh¸ng chiÕn
trong trêng hîp chiÕn tranh cßn kÐo dµi" 1.
§Ó hoµn thµnh nhiÖm vô trªn ®©y, ®èi víi miÒn Nam,
ph¶i n¾m v÷ng ®êng lèi, ph¬ng ch©m chiÕn lîc vµ quy
_____________
1. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam: V¨n kiÖn §¶ng Toµn tËp, S®d,
t.33, tr. 143-144.
luËt cña cuéc chiÕn tranh çch m¹ng, ph¸t triÓn m¹nh mÏ
thÕ tiÕn c«ng ®èi ph¬ng trªn c¶ ba vïng trong t×nh h×nh
hiÖn nay, chóng ta ph¶i kiªn quyÕt ®¸nh ®Þch b»ng ba
®ßn chiÕn lîc. Ph¶i phèi hîp chÆt chÏ ba ®ßn chiÕn lîc
vµ lîi dông t¸c ®éng ¶nh hëng qua l¹i cña ba ®ßn ®ã ®Ó
t¹o nªn søc m¹nh tæng hîp lín ®¸nh cho qu©n ®èi ph¬ng
suy sôp vÒ tinh thÇn, tan r· vÒ tæ chøc; ta thùc hiÖn ®îc
môc tiªu: Qu©n Mü ph¶i rót hÕt khái miÒn Nam ViÖt
Nam. MiÒn Nam ViÖt Nam ph¶i ®éc lËp, tù do thËt sù.
§èi víi miÒn B¾c, trong khi ra søc x©y dùng chñ nghÜa x·
héi vµ b¶o vÖ miÒn B¾c ph¶i thÊu suèt nhiÖm vô chèng
Mü, cøu níc lµ nhiÖm vô hµng ®Çu, ph¶i ®éng viªn søc
ngêi, søc cña hÕt lßng chi viÖn cho miÒn Nam vµ gióp ®ì
cuéc chiÕn ®Êu chÝnh nghÜa cña Campuchia, Lµo.
NhiÖm vô rÊt to lín vµ nÆng nÒ trªn ®©y cña qu©n vµ
d©n ta ë c¶ hai miÒn ®Êt níc, muèn hoµn thµnh th¾ng lîi
ph¶i kh«ng ngõng t¨ng cêng sù l·nh ®¹o cña §¶ng.
Th¸ng 5-1972, khi cuéc tiÕn c«ng chiÕn lîc cña ta
trªn çc chiÕn trêng miÒn Nam ®ang diÔn ra quyÕt liÖt
vµ t¹i Héi nghÞ Pari cuéc ®Êu tranh ®ang trong giai ®o¹n
gay go, bÕ t¾c, Bé ChÝnh trÞ häp quyÕt ®Þnh VÒ chuyÓn
híng vµ ®Èy m¹nh mäi mÆt c«ng t¸c ë miÒn B¾c ®Ó tiÕp
tôc ®¸nh th¾ng giÆc Mü x©m lîc. Bé ChÝnh trÞ nhËn ®Þnh
t×nh h×nh chiÕn tranh ®ang diÔn ra trùc tiÕp trªn c¶ hai
miÒn Nam - B¾c níc ta. ë miÒn B¾c, ®Õ quèc Mü ®¸nh
ph¸ hÖ thèng giao th«ng vËn t¶i, çc c¬ së c«ng nghiÖp,
kho tµng, ®ª ®Ëp ®i ®«i víi th¶ m×n, thñy l«i phong táa çc
c¶ng biÓn, cöa s«ng vµ luång l¹ch hßng ng¨n chÆn çc
níc chë hµng tiÕp tÕ cho ta vµ ng¨n chÆn miÒn B¾c chi
viÖn cho miÒn Nam, g©y th¬ng vong lín cho d©n thêng
®Ó hßng g©y søc Ðp vÒ chÝnh trÞ, buéc ta ph¶i nhîng bé
t¹i cuéc ®µm ph¸n Pari. Råi ®©y ®Õ quèc Mü cã thÓ liÒu
lÜnh ®¸nh ph¸ Thñ ®« Hµ Néi, thµnh phè H¶i Phßng, Nam
§Þnh, v.v.. Bé ChÝnh trÞ chñ tr¬ng:
- Kiªn quyÕt chiÕn ®Êu ®¸nh b¹i mäi cuéc chiÕn tranh
ph¸ ho¹i míi cña ®Õ quèc Mü, ®Ëp tan mäi hµnh ®éng
phiªu lu qu©n sù míi cña chóng, b¶o vÖ v÷ng ch¾c miÒn
B¾c x· héi chñ nghÜa.
- B¶o ®¶m trong mäi t×nh huèng chi viÖn søc ngêi,
søc cña cho tiÒn tuyÕn miÒn Nam, tiÕp tôc ®¸nh th¾ng
giÆc Mü x©m lîc vµ bÌ lò tay sai.
- Më réng thªm lùc lîng phßng kh«ng vµ çc lùc
lîng vò trang nh©n d©n kh¸c, ®¸nh b¹i chiÕn tranh
ph¸ ho¹i cña ®èi ph¬ng; xóc tiÕn c«ng viÖc gì m×n,
thñy l«i, chèng ®èi ph¬ng phong táa.
- Gi÷ v÷ng vµ ph¸t triÓn s¶n xuÊt trong thêi chiÕn,
®ång thêi ph¶i lµm tèt phßng kh«ng s¬ t¸n, t¨ng cêng
c«ng t¸c phßng kh«ng nh©n d©n.
- TËp trung mäi cè g¾ng vËn ®éng nh©n d©n thÕ giíi,
trong ®ã cã nh©n d©n tiÕn bé Mü lªn ¸n ®Õ quèc Mü leo
thang chiÕn tranh x©m lîc ViÖt Nam, ®ßi Mü ph¶i chÊm
døt nÐm bom, phong táa miÒn B¾c, ph¶i häp Héi nghÞ Pari
th¬ng lîng nghiªm chØnh vµ ®¸p øng tÝch cùc gi¶i ph¸p
7 ®iÓm cña ChÝnh phñ Çch m¹ng l©m thêi Céng hßa miÒn
Nam ViÖt Nam.
- Phèi hîp chÆt chÏ ®Êu tranh ngo¹i giao víi ®Êu tranh
qu©n sù, ®Êu tranh chÝnh trÞ, phôc vô cho sù nghiÖp
kh¸ng chiÕn chèng Mü, cøu níc ®Õn th¾ng lîi hoµn toµn1.
NghÞ quyÕt Héi nghÞ Ban chÊp hµnh Trung ¬ng §¶ng
lÇn thø 20 vµ NghÞ quyÕt Bé ChÝnh trÞ ra ®êi gi÷a lóc
chiÕn trêng miÒn Nam ®ang th¾ng lín, Mü ®ang sö dông
mét lùc lîng kh«ng qu©n, h¶i qu©n ®¸nh ph¸ d÷ déi hai
miÒn Nam, B¾c ViÖt Nam vµ t¹i Pari, ®µm ph¸n ®ang bÕ
t¾c, mét lÇn n÷a kh¼ng ®Þnh quyÕt t©m cña §¶ng lµ tiÕp
tôc cuéc tiÕn c«ng cho ®Õn khi ta giµnh ®îc th¾ng lîi
quyÕt ®Þnh. Th«ng qua çc nghÞ quyÕt nµy, §¶ng ta chØ
®¹o qu©n, d©n miÒn Nam kh«ng dõng l¹i ë nh÷ng th¾ng
lîi ®· giµnh ®îc mµ ph¶i tiÕp tôc ph¸t triÓn cuéc tiÕn
c«ng m¹nh mÏ h¬n n÷a, kÕt hîp chÆt chÏ víi ®Êu tranh ë
Héi nghÞ Pari. §èi víi miÒn B¾c ph¶i t¨ng cêng søc m¹nh
mäi mÆt, ®Èy m¹nh s¶n xuÊt, s½n sµng chiÕn ®Êu cao,
kh«ng chñ quan l¬ lµ mÊt c¶nh gi¸c, lu«n lu«n cñng cè
quyÕt t©m ®¸nh Mü, bÊt kÓ trong t×nh huèng, hoµn c¶nh
nµo còng ph¶i b¶o ®¶m chi viÖn søc ngêi, søc cña cho
miÒn Nam tiÕp tôc cuéc tiÕn c«ng vµ næi dËy.
*
* *
Sau chiÕn th¾ng ®êng 9 - Nam Lµo, §«ng B¾c

Campuchia vµ Trung - H¹ Lµo n¨m 1971 cña qu©n d©n ta,
_____________
1. Xem §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam: V¨n kiÖn §¶ng Toµn tËp,
S®d, t.33, tr.308-318.
t×nh h×nh diÔn biÕn ngµy cµng cã lîi cho ta, bÊt lîi cho ®èi
ph¬ng. Theo dâi s¸t mäi chuyÓn ®éng trªn chiÕn trêng,
trong níc, trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi cã liªn quan tíi
cuéc chiÕn ViÖt Nam; lêng ®Þnh ®óng xu thÕ ph¸t triÓn
cña t×nh h×nh, ©m mu vµ thñ ®o¹n míi cña ®èi ph¬ng;
trªn c¬ së ph©n tÝch ®¸nh gi¸ ®óng lùc lîng so s¸nh ®«i
bªn, §¶ng ta ®· nh¹y bÐn ph¸t hiÖn ®îc thêi c¬ vµ n¾m
lÊy thêi c¬ ®ã ph¸t ®éng cuéc tiÕn c«ng chiÕn lîc trªn
toµn miÒn Nam nh»m vµo ba híng chÝnh TrÞ - Thiªn, T©y
Nguyªn, §«ng Nam Bé. §©y lµ ba híng phßng ngù hiÓm
yÕu cña ®èi ph¬ng, trong ®ã TrÞ - Thiªn lµ híng tiÕn
c«ng chñ yÕu. §ã lµ quyÕt ®Þnh kÞp thêi vµ s¸ng suèt cña
§¶ng ta, ®¶m b¶o cho toµn d©n, toµn qu©n ta trªn c¶ hai
miÒn gi÷ v÷ng quyÕt t©m, t¨ng cêng ®oµn kÕt, tiÕp tôc
®Èy m¹nh tiÕn c«ng qu©n ®Þch trªn çc mÆt qu©n sù,
chÝnh trÞ, ngo¹i giao, ®a sù nghiÖp kh¸ng chiÕn chèng
Mü, cøu níc mau ®Õn th¾ng lîi cuèi cïng.
57
Ch¬ng 28
TiÕn c«ng ph¸ vì

çc tuyÕn phßng ngù m¹nh
cña ®èi ph¬ng trªn
çc chiÕn trêng träng yÕu
I- TiÕn c«ng ®Þch trªn híng chiÕn lîc

chñ yÕu TrÞ - thiªn
ChiÕn trêng TrÞ - Thiªn cã vÞ trÝ ®Æc biÖt quan träng

trong hÖ thèng phßng ngù chiÕn lîc ë miÒn Trung vµ T©y
Nguyªn cña Mü vµ chÝnh quyÒn Sµi Gßn. Tõ ®Çu n¨m
1970 ®Õn gi÷a n¨m 1971, mÆc dï liªn tôc bÞ ®¸nh ®au,
binh lùc hao tæn nÆng, nhÊt lµ ë vïng ®êng 9 - b¾c Qu¶ng
TrÞ, ®èi ph¬ng vÉn kh«ng rót bá bÊt cø mét cø ®iÓm nµo
trªn hÖ thèng phßng thñ chiÕn lîc träng yÕu TrÞ - Thiªn.
Cuèi n¨m 1971, mÆc dï ph¸n ®o¸n híng tiÕn c«ng chiÕn
lîc chÝnh n¨m 1972 cña Qu©n gi¶i phãng kh«ng ph¶i lµ
TrÞ - Thiªn, nhng do tÇm quan träng cña ®Þa bµn chiÕn
lîc nµy nªn Bé ChØ huy Vïng chiÕn thuËt 1 vÉn r¸o riÕt
t¨ng cêng lùc lîng, ®Èy m¹nh çc cuéc "hµnh qu©n t¶o
thanh ViÖt céng" trong ®Þa phËn ®¶m nhiÖm, tung biÖt kÝch,
th¸m b¸o nh»m th¨m dß, ph¸t hiÖn lùc lîng vµ sù chuÈn
bÞ cña ta.
Cho ®Õn gi÷a th¸ng 3-1972, lùc lîng qu©n ®èi
ph¬ng ë TrÞ - Thiªn gåm cã 2 s ®oµn bé binh (1, 3), 2 l÷
®oµn lÝnh thñy ®¸nh bé (147, 258), 3 thiÕt ®oµn xe t¨ng,
xe bäc thÐp (11, 20, 17), 17 tiÓu ®oµn ph¸o binh tõ 105 mm
®Õn 175 mm (258 khÈu), 4 tiÓu ®oµn, 94 ®¹i ®éi b¶o an,
302 trung ®éi d©n vÖ, 5.000 c¶nh s¸t. Víi lùc lîng trªn,
®èi ph¬ng tËp trung bè phßng trªn hai híng Qu¶ng
TrÞ vµ Thõa Thiªn. §Æc biÖt ë Qu¶ng TrÞ, ®èi ph¬ng
liªn tôc duy tr× S ®oµn bé binh 3, hai l÷ ®oµn 147 vµ 258,
hai thiÕt ®oµn 11 vµ 20 (cha kÓ lùc lîng b¶o an d©n vÖ
®Þa ph¬ng).
Lùc lîng qu©n ®èi ph¬ng ë Qu¶ng TrÞ ®îc ph©n
chia thµnh ba tuyÕn:
TuyÕn ngoµi cïng, tuyÕn gi¸p ranh gi÷a ta vµ ®Þch, ®èi
ph¬ng bè trÝ t¬ng ®èi liªn hoµn, chÆt chÏ; cã kh«ng gian
rÊt réng, kÐo dµi tõ biÓn §«ng ®Õn gÇn biªn giíi ViÖt - Lµo,
cã nhiÖm vô ph¸t hiÖn, ng¨n chÆn, ph¸ ho¹i sù chuÈn bÞ
cña ta tõ xa. Lùc lîng b¶o vÖ tuyÕn nµy chñ yÕu lµ kh«ng
qu©n, ph¸o binh, biÖt kÝch; trong trêng hîp khÈn cÊp,
mét bé phËn qu©n chñ lùc sÏ ®îc ®iÒu ®éng lµm nhiÖm vô
nèng lÊn cµn quÐt.
TuyÕn gi÷a, tuyÕn phßng thñ quan träng nhÊt gåm hÖ
thèng çc ®iÓm cao, çc c¨n cø mµ tõ l©u Mü - ThiÖu ®·
tõng tuyªn bè vµ v÷ng tin lµ "bÊt kh¶ x©m ph¹m". HÖ
thèng ®ã gåm: ®éng ¤ng Do, ®iÓm cao 365, 548, 597, 241,
544... kÐo ®Õn Cån Tiªn, Dèc MiÕu, Qu¸n Ngang, ®åi 31.
Ch¬ng 28: TiÕn c«ng ph¸ vì çc tuyÕn phßng ngù... 59
NhiÖm vô cña tuyÕn nµy lµ ng¨n chÆn çc cuéc tiÕn c«ng
cña ta, b¶o vÖ çc thÞ x·, thÞ trÊn, çc c¨n cø, ®êng giao
th«ng quan träng vµ çc vïng ®· ®îc b×nh ®Þnh. §Ó thùc
hiÖn nhiÖm vô ®ã, chóng thêng xuyªn tæ chøc thµnh
tõng khu vùc phßng thñ cÊp trung ®oµn, tiÓu ®oµn hoÆc
t¬ng ®¬ng võa cã thÓ liªn kÕt phßng gi÷ võa cã thÓ ®éc
lËp t¸c chiÕn.
TuyÕn trong cïng, cßn gäi lµ tuyÕn phßng ngù dù phßng -
kÐo dµi tõ ®êng sè 1 ra biÓn §«ng, gåm çc thÞ trÊn, thÞ x·
®«ng d©n §«ng Hµ, Cöa ViÖt, ¸i Tö, Qu¶ng TrÞ. Çc ®¬n vÞ
chñ lùc ®èi ph¬ng ë tuyÕn nµy cã nhiÖm vô võa s½n sµng
®¸nh tr¶ çc cuéc tiÕn c«ng lín cña ta, võa phèi hîp chÆt
chÏ víi b¶o an, d©n vÖ k×m kÑp, ®¸nh ph¸ çc phong trµo
®Êu tranh, hoÆc næi dËy cña quÇn chóng.
Trªn c¬ së ph©n chia tuyÕn, vïng ho¹t ®éng, S ®oµn 3
vµ çc l÷ ®oµn, thiÕt ®oµn phèi thuéc tæ chøc phßng thñ ë
Qu¶ng TrÞ thµnh n¨m khu vùc cÊp trung ®oµn: Trung
®oµn 57 bè trÝ tõ Qu¸n Ngang, Dèc MiÕu xuèng ®åi 31;
Trung ®oµn 2 tõ B¸i S¬n ®Õn Cån Tiªn; Trung ®oµn 56 tõ
®iÓm cao 241 ®Õn T©n L©m; L÷ ®oµn 147 tõ Mai Léc ®Õn
§éng Toµn; L÷ ®oµn 258 tõ T©n §iÒn ®Õn ®iÓm cao 367;
ThiÕt ®oµn 17 cã ba chi ®oµn ®ãng ë Gia LÖ Thîng, §ång
L©m, NhÞ Thîng. Së ChØ huy S ®oµn 3 do viªn ChuÈn
tíng Vâ V¨n Giai chØ huy, ®ãng t¹i ¸i Tö...
Nh×n chung, chç m¹nh c¬ b¶n cña ®èi ph¬ng ë khu vùc
®êng 9 - b¾c Qu¶ng TrÞ lµ hÖ thèng phßng ngù kiªn cè,
v÷ng ch¾c, ®îc x©y dùng vµ hoµn chØnh tõng bíc trong
hai n¨m 1970 - 1971. §©y lµ nh÷ng cø ®iÓm lîi h¹i, cã hÖ
thèng háa lùc m¹nh, ®îc tÝnh to¸n phÇn tö b¾n theo täa
®é líi rÊt kü cho ph¸o binh, ph¸o h¹m vµ kh«ng qu©n (kÓ
c¶ m¸y bay chiÕn lîc B52). Do ®ã, hÖ thèng háa lùc cña
®èi ph¬ng t¹i ®©y cã thÓ khèng chÕ ®îc mét vïng réng
lín hai bªn nam - b¾c s«ng BÕn H¶i. Nhng chç yÕu c¬
b¶n cña hÖ thèng phßng ngù ®Þch lµ bªn ngoµi m¹nh, bªn
trong s¬ hë; nhÊt lµ khu vùc rõng nói phÝa t©y tõ Ba Lßng
®Õn nói Çi M¬ng (HuÕ). H¬n n÷a, tõ khi bé binh Mü
rót, tinh thÇn binh sÜ Sµi Gßn hoang mang, qu©n dù bÞ (kÓ
c¶ dù bÞ chiÕn lîc) thiÕu, máng, dµn tr¶i ë kh¾p n¬i.
Trªn c¬ së n¾m b¾t s¸t diÔn biÕn thùc tÕ, lêng ®Þnh
xu thÕ ph¸t triÓn cña t×nh h×nh vµ quyÕt ®Þnh thay ®æi
híng tiÕn c«ng chiÕn lîc chñ yÕu n¨m 1972 (tõ chiÕn
trêng §«ng Nam Bé sang chiÕn trêng TrÞ - Thiªn) cña
Thêng vô Qu©n ñy Trung ¬ng, ngµy 23-3-1972, Bé
ChÝnh trÞ vµ Qu©n ñy Trung ¬ng häp th¶o luËn, nhÊt trÝ
phª duyÖt kÕ ho¹ch tiÕn c«ng chiÕn lîc n¨m 1972.
§Ó trùc tiÕp l·nh ®¹o, chØ huy híng tiÕn c«ng chiÕn
lîc chñ yÕu TrÞ - Thiªn, Bé ChÝnh trÞ vµ Qu©n ñy Trung
¬ng quyÕt ®Þnh thµnh lËp Bé T lÖnh vµ §¶ng ñy chiÕn
dÞch. ThiÕu tíng Lª Träng TÊn, Phã Tæng tham mu
trëng lµm T lÖnh; ThiÕu tíng Lª Quang §¹o, Phã
Chñ nhiÖm Tæng côc ChÝnh trÞ lµm ChÝnh ñy kiªm BÝ th
§¶ng ñy chiÕn dÞch. Çc ®ång chÝ Cao V¨n Kh¸nh, Gi¸p
V¨n C¬ng, Do·n TuÕ, Ph¹m Hång S¬n, Hoµng Minh
Thi, L¬ng Nh©n, NguyÔn Anh §Ö lµm Phã T lÖnh.
§ång chÝ Hå Sü Th¶n, BÝ th TØnh ñy Qu¶ng TrÞ ®îc chØ
®Þnh tham gia §¶ng ñy - Bé T lÖnh chiÕn dÞch. Thîng
tíng V¨n TiÕn Dòng, ñy viªn Bé ChÝnh trÞ, Tæng Tham
mu trëng ®îc cö lµm ®¹i diÖn cña Qu©n ñy Trung

¬ng trùc tiÕp chØ ®¹o híng chiÕn lîc quan träng nµy.
Còng trong héi nghÞ, Bé ChÝnh trÞ vµ Qu©n ñy Trung
¬ng ®· x¸c ®Þnh chiÕn dÞch tiÕn c«ng TrÞ - Thiªn n¨m 1972
cã nh÷ng nhiÖm vô chñ yÕu sau:
- Tiªu diÖt phÇn lín lùc lîng qu©n sù cña ®èi ph¬ng ë
TrÞ - Thiªn (chñ yÕu lµ Qu¶ng TrÞ), trong ®ã tiªu diÖt cho
®îc hai s ®oµn vµ ®¸nh thiÖt h¹i nÆng mét s ®oµn kh¸c.
- Phèi hîp chÆt chÏ gi÷a tiÕn c«ng qu©n sù vµ næi dËy
cña quÇn chóng ë n«ng th«n ®ång b»ng, ®Èy m¹nh phong
trµo ®« thÞ vµ c«ng t¸c binh vËn; tiªu diÖt vµ lµm tan r·
®¹i bé phËn lùc lîng b¶o an, d©n vÖ, phßng vÖ d©n sù,
®¸nh b¹i kÕ ho¹ch b×nh ®Þnh cña ®èi ph¬ng.
- Gi¶i phãng phÇn lín ®Þa bµn TrÞ - Thiªn, tríc hÕt
lµ gi¶i phãng tØnh Qu¶ng TrÞ. Tiªu diÖt, ph©n t¸n, giam
ch©n thu hót lùc lîng cña ®èi ph¬ng, phèi hîp víi çc
chiÕn trêng giµnh th¾ng lîi chung cho cuéc tiÕn c«ng
chiÕn lîc n¨m 1972.
Bé ChÝnh trÞ vµ Qu©n ñy Trung ¬ng chØ râ, hai nhiÖm
vô tiªu diÖt sinh lùc qu©n ®èi ph¬ng vµ hç trî cho quÇn
chóng trªn ba vïng chiÕn lîc næi dËy ch¼ng nh÷ng rÊt
quan träng, mµ cßn cã quan hÖ mËt thiÕt víi nhau. Bé ®éi
chñ lùc vµ lùc lîng vò trang ®Þa ph¬ng muèn tiªu diÖt
nhanh gän sinh lùc qu©n ®èi ph¬ng, më réng ®Þa bµn
ho¹t ®éng døt kho¸t ph¶i cã sù ®Êu tranh hç trî cña nh©n
d©n. Ngîc l¹i, phong trµo quÇn chóng muèn næi dËy
m¹nh mÏ, réng kh¾p, çc lùc lîng vò trang ph¶i cã
nh÷ng ®ßn tiÕn c«ng tiªu diÖt sinh lùc qu©n ®èi ph¬ng,
ph¸ ®îc thÕ k×m kÑp cña chóng.
C¨n cø nhiÖm vô cña Bé ChÝnh trÞ vµ Qu©n ñy Trung

¬ng giao, ngµy 16-3-1972, t¹i B·i Hµ (phÝa t©y huyÖn
VÜnh Linh), §¶ng ñy vµ Bé T lÖnh chiÕn dÞch TrÞ - Thiªn
häp bµn triÓn khai kÕ ho¹ch t¸c chiÕn. Sau khi nghiªn
cøu ph©n tÝch thªm vÒ nhiÖm vô chiÕn lîc n¨m 1972 cña
Bé ChÝnh trÞ vµ Qu©n ñy Trung ¬ng trªn chiÕn trêng
miÒn Nam, ®Æc biÖt lµ t×nh h×nh cña ®èi ph¬ng vµ ta
trªn chiÕn trêng Qu¶ng TrÞ, §¶ng ñy vµ Bé T lÖnh
chiÕn dÞch quyÕt ®Þnh ph©n chia chiÕn trêng Qu¶ng TrÞ
thµnh bèn çnh t¸c chiÕn vµ sö dông lùc lîng chiÕn ®Êu
trªn tõng çnh nh sau:
- Çnh B¾c, çnh chñ yÕu cña chiÕn dÞch, sö dông S
®oµn bé binh 308 (thiÕu mét trung ®oµn), hai trung ®oµn
bé binh (48, 27), hai trung ®oµn ph¸o mÆt ®Êt (164, 84),
trung ®oµn ph¸o cao x¹, hai tiÓu ®oµn xe t¨ng, xe bäc thÐp,
hai tiÓu ®oµn c«ng binh, TiÓu ®oµn ®Æc c«ng 33, ba trung
®éi hãa häc, trinh s¸t, sóng phun löa... do ®ång chÝ Ph¹m
Hång S¬n, Phã T lÖnh chiÕn dÞch vµ ®ång chÝ Hoµng
Minh Thi, Phã ChÝnh ñy chiÕn dÞch trùc tiÕp chØ huy, ®îc
çc lùc lîng vò trang ®Þa ph¬ng phèi hîp, cã nhiÖm vô
tiªu diÖt Trung ®oµn 57 vµ Trung ®oµn 2 bé binh (thuéc
S ®oµn bé binh 3 qu©n ®éi Sµi Gßn) ë ®iÓm cao 544, §åi
Trßn, §éng M·, Cån Tiªn; thõa th¾ng bao v©y tiªu diÖt
miÕu B¸i S¬n, Qu¸n Ngang; s½n sµng diÖt ®èi ph¬ng ë Hå
Khª, §¸ B¹c, ThiÖn Xu©n, L¨ng C«, Gia B×nh... Sau khi ®·
tiªu diÖt ®îc toµn bé çc môc tiªu nãi trªn, çc ®¬n vÞ
nhanh chãng chuyÓn sang bao v©y tiÕn c«ng côm cø ®iÓm
§«ng Hµ, kiªn quyÕt kh«ng cho ®èi ph¬ng co côm ®èi phã.
- Çnh T©y, sö dông S ®oµn bé binh 304, bèn trung

®oµn ph¸o cao x¹ (230, 232, 241, 280), Trung ®oµn 38 ph¸o
binh, hai tiÓu ®oµn tªn löa, mét tiÓu ®oµn xe t¨ng, mét
tiÓu ®oµn c«ng binh do §¹i t¸ Hoµng §an - S ®oµn
trëng S ®oµn 304 chØ huy, ®¶m nhËn tiÕn c«ng tuyÕn
phßng ngù phÝa t©y cña ®èi ph¬ng ë §éng Toµn, Ba Tum,
Ba Hå, nÕu ®èi ph¬ng ph¶n øng cã thÓ tæ chøc tiªu diÖt
tríc thêi h¹n quy ®Þnh, nh»m thu hót ®èi ph¬ng t¹o
®iÒu kiÖn cho çc çnh kh¸c chuÈn bÞ. Sau ®ã, toµn çnh
phèi hîp víi çnh B¾c ®¸nh chiÕm Nói KiÕm, bao v©y tiªu
diÖt çc c¨n cø 241, Mai Léc, §Çu MÇu, s½n sµng tiÕn c«ng
tiªu diÖt ¸i Tö.
- Çnh Nam, do S ®oµn bé binh 324 cïng çc ®¬n vÞ
thuéc MÆt trËn ®êng 9 - b¾c Qu¶ng TrÞ phèi thuéc (tiÓu
®oµn th«ng tin, tiÓu ®oµn c«ng binh) ®îc sù hç trî cña hai
tiÓu ®oµn ®Þa ph¬ng tØnh Qu¶ng TrÞ, do ®ång chÝ Gi¸p V¨n
C¬ng, Phã T lÖnh vµ ®ång chÝ Lª Tù §ång, Phã ChÝnh ñy
Bé T lÖnh chiÕn dÞch chØ huy, cã nhiÖm vô tiªu diÖt qu©n
®èi ph¬ng ë phÝa ®«ng d·y Thîng Nguyªn, chñ yÕu tõ
khu vùc ®éng ¤ng Do xuèng ®o¹n ®êng sè 1 (nam thÞ x·
Qu¶ng TrÞ ®Õn b¾c s«ng Mü Ch¸nh), thùc hiÖn chia c¾t
chiÕn dÞch, hç trî cho nh©n d©n TriÖu Phong, H¶i L¨ng næi
dËy diÖt ¸c, ph¸ k×m, giµnh quyÒn lµm chñ.
- Çnh §«ng, çnh thø yÕu cña chiÕn dÞch, kÐo dµi tõ
Hoµng Hµ, Mai X¸, Cöa ViÖt lªn ng· ba Gia §é (b¾c s«ng
HiÕu). ë vïng ®ång b»ng s«ng níc nµy, tuy cã c¬ së çch
m¹ng v÷ng, bé ®éi ®Þa ph¬ng vµ du kÝch dµy d¹n kinh
nghiÖm chiÕn ®Êu, nhng n¬i ®©y ®Þa h×nh trèng tr¶i,
®êng c¬ ®éng cña bé ®éi chñ lùc gÆp khã kh¨n, nhÊt lµ
viÖc triÓn khai binh khÝ, kü thuËt c¬ giíi. MÆt kh¸c, ®èi
ph¬ng ë ®©y tõ l©u ®· x©y dùng, cñng cè hÖ thèng phßng
thñ v÷ng ch¾c, cã kh¶ n¨ng ph¶n øng nhanh; chóng l¹i bè
trÝ mét lùc lîng ph¸o h¹m vµ giang thuyÒn nhiÒu. TÊt
th¶y nh÷ng ®iÒu ®ã g©y cho ta kh«ng Ýt trë ng¹i trong qu¸
tr×nh thùc hiÖn tiÕn c«ng. Trong nh÷ng ®iÒu kiÖn ®ã, Bé
T lÖnh chiÕn dÞch quyÕt ®Þnh sö dông §oµn 126 ®Æc c«ng
h¶i qu©n, hai tiÓu ®oµn ®Æc c«ng trªn bé (31, 25), TiÓu
®oµn 47 VÜnh Linh, mét tiÓu ®oµn ph¸o mang v¸c, hai ®¹i
®éi ®Þa ph¬ng Qu¶ng TrÞ, do ®ång chÝ Bïi Thóc Dìng,
Tham mu phã chiÕn dÞch chØ huy, lµm nhiÖm vô bao v©y
Dèc MiÕu, Qu¸n Ngang tõ phÝa ®«ng, tiÕn c«ng qu©n c¶ng
Cöa ViÖt, sau ®ã phèi hîp víi lùc lîng vò trang ®Þa
ph¬ng tiªu diÖt vµ lµm tan r· lùc lîng k×m kÑp cña ®èi
ph¬ng, hç trî nh©n d©n çc x· ven biÓn Gio Linh, TriÖu
Phong næi dËy giµnh quyÒn lµm chñ.
VÒ ph¬ng ch©m chØ ®¹o t¸c chiÕn, §¶ng ñy vµ Bé T
lÖnh chiÕn dÞch chñ tr¬ng: tranh thñ ®¸nh qu©n ®èi ph¬ng
ngoµi c«ng sù ®Ó tiªu diÖt sinh lùc vµ ph¬ng tiÖn chiÕn
tranh, t¹o thêi c¬ ®¸nh nh÷ng trËn quyÕt ®Þnh tiªu diÖt tõng
trung ®oµn, l÷ ®oµn cña ®èi ph¬ng, ph¸ vì tuyÕn phßng
thñ, nhanh chãng ®ét ph¸ tung th©m, kh«ng cho chóng ®èi
phã; ®ång thêi, ph¸t huy cao ®é uy lùc cña mäi lo¹i binh
khÝ, kü thuËt hiÖn cã, ®¸nh tËp trung hiÖp ®ång binh
chñng quy m« lín, coi träng ®¸nh võa vµ nhá, ®¸nh s©u vµ
hiÓm b»ng nh÷ng lùc lîng tinh nhuÖ, hç trî cho nh©n
d©n Qu¶ng TrÞ, Thõa Thiªn næi dËy giµnh quyÒn lµm chñ.
TiÕp sau Héi nghÞ §¶ng ñy vµ Bé T lÖnh chiÕn dÞch

TrÞ - Thiªn bèn ngµy, Thêng vô TØnh ñy vµ Ban ChØ huy
TØnh ®éi Qu¶ng TrÞ ®· häp bµn vµ ra nghÞ quyÕt thùc hiÖn
nhiÖm vô. NghÞ quyÕt nªu râ: Qu©n vµ d©n trong tØnh tÝch
cùc chuÈn bÞ phèi hîp víi bé ®éi chñ lùc, tËn dông thêi c¬
thuËn lîi, ®éng viªn mäi kh¶ n¨ng, nhanh chãng kh¾c phôc
khã kh¨n, vît qua hy sinh, ¸c liÖt, ®¸nh b¹i kÕ ho¹ch b×nh
®Þnh cña ®èi ph¬ng, giµnh quyÒn lµm chñ hÇu hÕt n«ng
th«n, ®ång b»ng, gi¶i phãng 75% ®Õn 95% d©n sè.
Theo kÕ ho¹ch vµ quyÕt t©m t¸c chiÕn ®· x©y dùng,
Thêng vô TØnh ñy vµ Ban ChØ huy qu©n sù tØnh Qu¶ng
TrÞ l©m thêi 1, thèng nhÊt tæ chøc lùc lîng vò trang ®Þa
ph¬ng thµnh hai bé phËn phô tr¸ch hai khu vùc:
- Khu vùc phÝa B¾c, gåm hai huyÖn Gio Linh, Cam
Lé vµ thÞ trÊn §«ng Hµ, do ®ång chÝ NguyÔn Th, ñy
viªn Thêng vô TØnh ñy, ChØ huy trëng qu©n sù tØnh,
phô tr¸ch.
- Khu vùc phÝa Nam, gåm hai huyÖn TriÖu Phong, H¶i
L¨ng vµ thÞ x· Qu¶ng TrÞ, do ®ång chÝ NguyÔn §øc Dòng,
Phã BÝ th TØnh ñy vµ ®ång chÝ NguyÔn V¨n L¬ng, ñy
viªn Thêng vô TØnh ñy, ®¶m nhiÖm.
Thêi ®iÓm më mµn chiÕn dÞch cµng ®Õn gÇn, viÖc hoµn
tÊt mäi c«ng t¸c chuÈn bÞ cµng trë nªn khÈn tr¬ng.
Trung tuÇn th¸ng 3-1972, bªn c¹nh viÖc t¨ng cêng trinh
_____________
1. Ban ChØ huy tØnh ®éi më réng (cã çn bé chñ chèt cña
tØnh tham gia) ®Ó thùc hiÖn nhiÖm vô phèi hîp víi bé ®éi chñ lùc
tiÕn hµnh kÕ ho¹ch tiÕn c«ng TrÞ - Thiªn n¨m 1972.
s¸t kü thuËt trªn çc mòi, çc híng, kÓ c¶ viÖc tung çc
tæ ®µi kü thuËt luån s©u b¸m n¾m ®Þch, b¸o ço kÞp thêi
cho chØ huy çc cÊp xö lý t×nh huèng, më gÊp vµ hoµn
chØnh çc m¹ng ®êng c¬ ®éng lùc lîng, Bé T lÖnh chiÕn
dÞch b¾t ®Çu ra lÖnh cho çc çnh qu©n hµnh qu©n vµo vÞ
trÝ dõng ch©n, nhanh chãng bæ sung ®Çy ®ñ vËt chÊt,
trang bÞ chiÕn ®Êu.
§Ó ®¶m b¶o tèt kÕ ho¹ch nghi binh, Bé T lÖnh chiÕn
dÞch, mét mÆt, chØ ®¹o TØnh ®éi Qu¶ng TrÞ thùc hiÖn mét
sè trËn ®¸nh cµi thÕ ë çnh Nam vµ çnh §«ng; mÆt kh¸c,
cho çc tæ ®µi nghi binh cña mÆt trËn thêng xuyªn ph¸t
lªn kh«ng trung nh÷ng chØ thÞ, mÖnh lÖnh gi¶...
VÒ c«ng t¸c ®¶m b¶o hËu cÇn chiÕn dÞch, ngoµi ba côm
kho hµng cña mÆt trËn ë Nguån Rµo, Híng Hãa, Sa
TrÇm, Bé ChØ huy chiÕn dÞch cßn trùc tiÕp hiÖp ®ång víi
Bé T lÖnh §oµn 559 chuÈn bÞ tiÕp lîng hµng dù tr÷ cho
chiÕn dÞch. TÝnh ®Õn ngµy 26-3-1972, §oµn vËn t¶i 559 vµ
§oµn vËn t¶i Qu©n khu 4 cïng víi 5.000 d©n c«ng háa
tuyÕn phôc vô trªn mÆt trËn ®êng 9 cña çc tØnh ®· tËp
kÕt ®îc h¬n 16.000 tÊn hµng b»ng çc ph¬ng tiÖn «t«, xe
thå vµ gïi v¸c.
Khi çc binh ®oµn chñ lùc cña ta ®· ë t thÕ s½n sµng
tiÕn c«ng th× phÝa ®èi ph¬ng vÉn kh«ng ®o¸n ®Þnh ®îc
híng chÝnh cña cuéc tiÕn c«ng chiÕn lîc n¨m 1972 cña
ta. Ngµy 18-3-1972, viªn Trung tíng Hoµng Xu©n L·m -
T lÖnh Vïng chiÕn thuËt 1 cïng viªn ChuÈn tíng Vâ
V¨n Giai - T lÖnh S ®oµn 3 vµ viªn §¹i t¸ Phan B¸ Hßa -
TØnh trëng Qu¶ng TrÞ, sau khi dïng m¸y bay trùc th¨ng
kiÓm tra khu vùc ®êng 9 - b¾c Qu¶ng TrÞ, ®· thèng nhÊt
nhËn ®Þnh: Sau tæn thÊt trong cuéc hµnh qu©n Lam S¬n 719,
Qu©n gi¶i phãng cha thÓ më chiÕn dÞch lín ë Qu¶ng TrÞ.
V× vËy, theo kÕ ho¹ch qu©n sù ®· h×nh thµnh tõ tríc, ngµy
25-3, Bé ChØ huy S ®oµn 3 qu©n ®éi Sµi Gßn vÉn cho çc
®¬n vÞ ®ãng chèt ë phÝa tríc thay qu©n: TiÓu ®oµn 2 -
Trung ®oµn 2 tõ §«ng Hµ ra Cån Tiªn; TiÓu ®oµn 3 -
Trung ®oµn 56 tõ Cån Tiªn vµo T©n L©m; TiÓu ®oµn 3 -
Trung ®oµn 2 thay TiÓu ®oµn 1 ë ®iÓm cao 544; TiÓu
®oµn 3 - Trung ®oµn 57 ë Mai X¸ ThÞ, T©n Hµ thay TiÓu
®oµn 2 ë Dèc Sái, Xu©n H¶i; TiÓu ®oµn 1 - L÷ ®oµn 147
thay TiÓu ®oµn 4 ë §éng Toµn...
ChÝnh vµo thêi ®iÓm Êy, lùc lîng trinh s¸t S ®oµn 3
Sµi Gßn ®ét ngét ph¸t hiÖn ra "mÊy s ®oµn tinh nhuÖ B¾c
ViÖt" ®· ¸p s¸t Phßng tuyÕn M¾c Namara ë phÝa nam vÜ
tuyÕn 17. Ngay lËp tøc, Bé ChØ huy tiÒn ph¬ng Vïng
chiÕn thuËt 1 cña qu©n ®éi Sµi Gßn ®· cã nh÷ng biÖn ph¸p
nh»m ®èi phã. Nhng tÊt c¶ nh÷ng nç lùc cña ®Þch lóc nµy
®Òu ®· muén.
S¸ng ngµy 30-3-1972, nhËn ®îc tin do lùc lîng qu©n
b¸o mÆt trËn b¸o ço vÒ viÖc Trung ®oµn 56 qu©n Sµi Gßn
trªn híng chñ yÕu cña chiÕn dÞch ®ang cho çc tiÓu ®oµn
vµo thay qu©n ë ®iÓm cao 544 vµ §åi Trßn, Bé T lÖnh
chiÕn dÞch TrÞ - Thiªn thèng nhÊt ®Ò nghÞ Bé Tæng T lÖnh
cho bé ®éi næ sóng vµo lóc 11 giê 30 phót (thay v× 16 giê
cña kÕ ho¹ch cò). §Ò nghÞ ®îc chÊp thuËn.
Gi÷a lóc tiÕng sóng ®¸nh ®Þch cña qu©n vµ d©n miÒn
Nam ®ang næ gißn gi· trªn tÊt c¶ çc híng chiÕn lîc,
th× ngµy 31-3-1972, Ban ChÊp hµnh Trung ¬ng §¶ng ra

lêi kªu gäi: "Tríc nhiÖm vô lÞch sö träng ®¹i ®èi víi sù
nghiÖp kh¸ng chiÕn chèng Mü, cøu níc cña d©n téc,
Trung ¬ng §¶ng kªu gäi çc cÊp ñy ®¶ng, çc cÊp chØ
huy, toµn thÓ ®¶ng viªn, ®oµn viªn, çn bé, chiÕn sÜ h·y ra
søc thùc hiÖn Di chóc thiªng liªng cña Hå Chñ tÞch kÝnh
yªu, cã quyÕt t©m cao nhÊt, ®em hÕt søc m×nh, kiªn quyÕt
chiÕn ®Êu, cèng hiÕn lín nhÊt cho Tæ quèc.
Çc ®ång chÝ h·y:
Nªu cao chñ nghÜa anh hïng çch m¹ng, tinh thÇn
quyÕt chiÕn, quyÕt th¾ng, tÝch cùc, chñ ®éng, kiªn quyÕt,
linh ho¹t tiÕn c«ng ®Þch...
Gi¬ng cao ngän cê tr¨m trËn, tr¨m th¾ng cña §¶ng
anh hïng, cña qu©n ®éi anh hïng!
Toµn thÓ çn bé, chiÕn sÜ trªn kh¾p çc mÆt trËn h·y
anh dòng tiÕn lªn!" 1.
Më mµn chiÕn dÞch, n¨m côm ph¸o binh gåm hµng
tr¨m khÈu bè trÝ trËn ®Þa tõ Trung H¶i, L¨ng C« (®«ng
b¾c) tíi Sa Pa, Ba Hi (híng nam), víi phÇn tö x¹ kÝch ®·
®îc tÝnh to¸n kü, tíi tÊp n· ®¹n vµo çc môc tiªu Dèc
MiÕu, Dèc Sái, Cån Tiªn, miÕu B¸i S¬n, §åi Trßn, §Çu
MÇu, T©n L©m, §éng Toµn, §«ng Hµ, Cam Lé, ¸i Tö...
Háa lùc chÕ ¸p cña ph¸o binh t¹o ®iÒu kiÖn cho bé binh vµ
xe t¨ng ta nhanh chãng x«ng lªn, ¸p s¸t môc tiªu.
_____________
t.33, tr. 231.
Çnh B¾c do Trung ®oµn 27 vµ Trung ®oµn 48 bé binh -

S ®oµn 320B ®¶m nhiÖm, khi giê G míi ®iÓm, ph¸o binh
chiÕn dÞch ®ång lo¹t déi ®¹n xuèng c¨n cø cña ®èi ph¬ng,
®ång thêi, hai trung ®oµn d©ng cao ®éi h×nh, ¸p s¸t môc tiªu.
ë híng tiÕn c«ng cña Trung ®oµn 27, ph¸o võa chuyÓn
lµn, TiÓu ®oµn 2 ®· µo lªn ®¸nh chiÕm ®iÓm cao 544. Sau
20 phót chiÕn ®Êu dòng c¶m, TiÓu ®oµn 2 ®· c¾m ®îc cê
MÆt trËn Gi¶i phãng lªn c¨n cø cña ®èi ph¬ng. TiÕp ®ã,
TiÓu ®oµn 2 trµn xuèng bao v©y c«ng kÝch ®èi ph¬ng ë
§åi Trßn. Trong lóc háa lùc sóng cèi, §KZ, 12,7 mm b¾n
ph¸ m·nh liÖt tiªu diÖt çc háa ®iÓm lé cña ®èi ph¬ng,
mét bé phËn lùc lîng cña trung ®oµn ®îc lÖnh sö dông
hai bé vò khÝ FR1 ®¸nh ph¸ nhiÒu líp rµo kÏm gai më cöa
vµo c¨n cø cña ®èi ph¬ng. Khi khu vùc ®Çu cÇu bÞ ta
®¸nh chiÕm, ®èi ph¬ng nóng thÕ, cã biÓu hiÖn th¸o ch¹y.
Chíp thêi c¬, bé ®éi ta ®¸nh trµn lªn. §Õn 10 giê 30 phót
ngµy 31-3, Trung ®oµn 27 ®· gi¶i phãng §åi Trßn. Tèi h«m
®ã, mét h·ng tin ph¬ng T©y t¹i HuÕ ®· ph¸t ®i tin tøc
viÖc tíng Giai ®· ®Ó lät vµo tay Qu©n gi¶i phãng hai c¨n
cø tiÒn tiªu cùc kú quan träng ë b¾c ®êng sè 9 mét çch
nhanh chãng.
Trªn híng Trung ®oµn 48, sau khi tiªu diÖt ®èi ph¬ng
ë khu vùc QuÊt X¸, cÇu §uåi, bé ®éi ta nhanh chãng
chuyÓn sang bao v©y chi khu Cam Lé, ng¨n chÆn ®èi ph¬ng
rót ch¹y vµ t¨ng viÖn cho ®êng 9. Tra ngµy 31-3, ®Ó cøu
_____________
1. Vò khÝ dïng ®Ó ph¸ vËt c¶n nh hµng rµo d©y thÐp gai,
b·i m×n chèng bé binh, m×n chèng xe c¬ giíi, t¹o cöa më thÝch
hîp cho bé binh tiÕn c«ng vµo cø ®iÓm ®Þch.
nguy cho ®ång bän ®ang bÞ bao v©y, ®èi ph¬ng cho hai
tiÓu ®oµn thuéc Trung ®oµn 56 cã xe thiÕt gi¸p yÓm trî lªn
gi¶i táa vµ t¨ng cêng gi÷ së chØ huy trung ®oµn ë ®iÓm
cao 241. TiÓu ®oµn 15 vµ çc ®¬n vÞ cã háa lùc t¨ng cêng
cña ta ®· chÆn ®¸nh quyÕt liÖt qu©n ®èi ph¬ng ë cÇu
ThiÖn Xu©n, buéc chóng ph¶i dõng l¹i chèng ®ì chê qu©n
t¨ng viÖn phÝa sau.
Cïng thêi gian nµy, ë khu vùc Cån Tiªn, §oµn bé binh 31
cña ta nhanh chãng bao v©y, chia c¾t, tiªu diÖt qu©n ®èi
ph¬ng c¬ ®éng ë vßng ngoµi; sau ®ã, cïng lùc lîng vò
trang ®Þa ph¬ng v©y h·m c¨n cø. Lo sî nh÷ng ®ßn tiÕn
c«ng sÊm sÐt cña ta, ngay chiÒu ngµy 31-3, ®èi ph¬ng ë
Cån Tiªn bá c¨n cø th¸o ch¹y vÒ miÕu B¸i S¬n, më ®Çu
cuéc rót ch¹y trªn tuyÕn phßng thñ vßng ngoµi cña ®Þch.
ë çnh T©y - çnh träng yÕu cña chiÕn dÞch do S
®oµn bé binh 304 ®¶m nhiÖm, s¸ng 30-3, mét bé phËn
trinh s¸t cña Trung ®oµn 66 phôc kÝch diÖt gän mét
trung ®éi cña ®èi ph¬ng khi chóng nèng ra lïng sôc
nh»m ph¸t hiÖn bµn ®¹p tiÕn c«ng cña ta. 11 giê 45 phót,
ph¸o binh ta tíi tÊp vµ m·nh liÖt déi ®¹n xuèng hµng lo¹t
çc c¨n cø qu©n ®èi ph¬ng r¶i däc hai bªn ®êng 9, däc
hµng rµo ®iÖn tö M¾c Namara. T¹i khu vùc ®iÓm cao 252,
chíp thêi c¬ ®Þch ho¶ng lo¹n do bÞ háa lùc ph¸o binh ta
chÕ ¸p, Bé T lÖnh S ®oµn 304 lÖnh cho Trung ®oµn 66
sö dông TiÓu ®oµn 2 d©ng cao ®éi h×nh c«ng kÝch ®iÓm
cao nµy. Sau mét ngµy chiÕn ®Êu quyÕt liÖt kh«ng qu¶n
hy sinh, TiÓu ®oµn 2 vµ bé phËn t¨ng cêng ®· lµm chñ
®iÓm cao 252, diÖt vµ b¾t 150 tªn.
§îc chiÕn th¾ng cæ vò, tra ngµy 31-3, Trung ®oµn

trëng Trung ®oµn 66 Lª San lÖnh cho TiÓu ®oµn 2 vµ lùc
lîng phèi thuéc tiÕp tôc tiÕn c«ng cø ®iÓm §Çu MÇu -
mét vÞ trÝ quan träng ¸n ng÷ trôc ®êng 9 vµ khu vùc t©y
b¾c c¨n cø T©n L©m trong hÖ thèng phßng thñ cña ®èi
ph¬ng. Víi sù chi viÖn b»ng háa lùc cña ph¸o binh chiÕn
thuËt, sau hai giê chiÕn ®Êu, qu©n ta ®· lµm chñ c¨n cø,
diÖt gän TiÓu ®oµn 3 - Trung ®oµn 56 qu©n ®éi Sµi Gßn.
§Çu MÇu bÞ ®¸nh chiÕm t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó ta ®a
lùc lîng Trung ®oµn 24 vµ Trung ®oµn 9 vµo bao v©y tiªu
diÖt qu©n ®èi ph¬ng ë khu vùc Nói KiÕm vµ c¨n cø T©n
L©m - së chØ huy Trung ®oµn 56 qu©n Sµi Gßn.
Kh¸c víi çc híng trªn ®©y, ë híng t¸c chiÕn
§éng Toµn do Trung ®oµn 66 ®¶m nhËn, t×nh h×nh diÔn
biÕn rÊt phøc t¹p. Dùa vµo hÖ thèng trËn ®Þa, hÇm hµo
kiªn cè vµ lîi dông ®Þa h×nh nhiÒu v¸ch ®¸ vµ dèc ®øng ë
khu vùc §éng Toµn, TiÓu ®oµn 4 - L÷ ®oµn lÝnh thñy
®¸nh bé 147 chèng tr¶ ta quyÕt liÖt. NhiÒu n¬i ®· x¶y ra
nh÷ng trËn cËn chiÕn ®Ém m¸u. Hai bªn giµnh giËt nhau
tõng mám ®Êt, tõng c¨n hÇm, tõng ®o¹n hµo. TrËn ®¸nh
kÐo dµi ®Õn ngµy thø ba. Víi sù yÓm trî ®¾c lùc cña háa
lùc ph¸o binh, cuèi cïng, çc ®¬n vÞ thuéc Trung ®oµn 66
còng ®¸nh chiÕm ®îc c¨n cø §éng Toµn. ë Ba Hå, TiÓu
®oµn 19 ®Æc c«ng, b»ng lèi ®¸nh bao v©y chÆt, tiÕn c«ng
rÊt dòng m·nh, t¸o b¹o, ®· ®¸nh thiÖt h¹i nÆng TiÓu
®oµn 1 - L÷ ®oµn 147 qu©n Sµi Gßn, sè sèng sãt th¸o ch¹y
thôc m¹ng. R¹ng s¸ng ngµy 2-4, nh÷ng l¸ cê chiÕn th¾ng
mang tªn ChiÕn th¾ng §Çu MÇu, ChiÕn th¾ng §éng Toµn,
ChiÕn th¾ng Ba Hå... cña S ®oµn 304 ®· phÊp phíi tung

bay trªn çc cao ®iÓm phÝa t©y b¾c Qu¶ng TrÞ.
ë çnh §«ng, hiÖp ®ång tiÕn c«ng víi hai híng chñ
yÕu, §oµn ®Æc c«ng h¶i qu©n 126 t¸o b¹o tiÕn c«ng Duyªn
®oµn 11 qu©n Sµi Gßn ë c¶ng Cöa ViÖt, sau ®ã triÓn khai
®éi h×nh khãa chÆt qu©n c¶ng nµy, ng¨n chÆn ®Þch ë biÓn
vµo còng nh tõ §«ng Hµ xuèng. C¨n cø Dèc MiÕu n»m bªn
trôc ®êng 1 bÞ ph¸o ta b¾n ph¸ thiÖt h¹i nÆng nÒ vµ bÞ v©y
h·m tõ ba phÝa. Tríc nguy c¬ bÞ tiªu diÖt, s¸ng ngµy 1-4,
qu©n ®èi ph¬ng ë Dèc MiÕu, Dèc Sái bá ch¹y vÒ Qu¸n
Ngang. Chíp thêi c¬ thuËn lîi, TiÓu ®oµn 47 VÜnh Linh
phèi hîp chÆt chÏ víi bé ®éi ®Æc c«ng vµ d©n qu©n, du kÝch
®Þa ph¬ng tiÕn c«ng tiªu diÖt çc lùc lîng b¶o an, d©n vÖ
ë çc th«n Êp, tiÓu khu cña ®èi ph¬ng, gi¶i phãng quËn lþ
Gio Linh, khu tËp trung BÕn Ngù, Mai X¸ ThÞ, Hµ Thîng,
Xu©n Kh¸nh... t¹o ®iÒu kiÖn cho nh©n d©n çc x· Gio Hµ,
Gio LÔ, Gio Mü, khu tËp trung Qu¸n Ngang næi dËy diÖt
¸c, ph¸ k×m, giµnh quyÒn lµm chñ.
Çnh Nam do S ®oµn 324 ®¶m nhiÖm. Ngay tõ ®ªm 29
r¹ng ngµy 30-3, Bé T lÖnh S ®oµn tæ chøc cho Trung
®oµn 1 cïng çc ®¬n vÞ phèi thuéc hµnh qu©n chiÕm lÜnh
trËn ®Þa. MÆc dï bÞ phi ph¸o cña ®èi ph¬ng ®¸nh ph¸
ng¨n chÆn, nhng Trung ®oµn 1 vÉn vît qua khã kh¨n ¸c
liÖt ban ®Çu, nhanh chãng h×nh thµnh thÕ trËn bao v©y ®iÓm
cao 365 do TiÓu ®oµn 8 - L÷ ®oµn 147 qu©n Sµi Gßn chèt gi÷.
GÇn 11 giê tra ngµy 30-3-1972, ®èi ph¬ng sö dông hai m¸y
bay trùc th¨ng tiÕp tÕ cho lùc lîng ®ang chèt gi÷ ®iÓm
cao 365. Khi m¸y bay trùc th¨ng võa ®¸p xuèng hai b·i
®ç, binh lÝnh ®Þch cha kÞp triÓn khai ®éi h×nh chiÕn ®Êu
th× lÖnh tiÕn c«ng trªn toµn tuyÕn cña ta ph¸t ra. Ngay tõ
lo¹t ®¹n ®Çu, hai chiÕc trùc th¨ng vµ mét sè môc tiªu lé
cña ®èi ph¬ng bÞ tróng ®¹n, bèc ch¸y. §îc ph¸o binh chi
viÖn ®¾c lùc vµ cã hiÖu qu¶, çn bé, chiÕn sÜ Trung ®oµn 1
phÊn khÝch lao vµo trËn ®¸nh. §Õn 17 giê, hÇu hÕt háa
®iÓm lé trong c¨n cø 365 bÞ ph¸ hñy. §èi ph¬ng hoang
mang cùc ®é ®Þnh bá ch¹y, nhng mäi con ®êng bé vÒ
híng ®«ng ®· bÞ khãa chÆt, Trung ®oµn 1 lÇn lît xung
phong tiªu diÖt nh÷ng æ kh¸ng cù. 19 giê, ta lµm chñ trËn
®Þa. MÊt ®iÓm cao 365, ®èi ph¬ng ë ®iÓm cao 367 hoang
mang rót ch¹y vÒ c¨n cø Phîng Hoµng.
Bíc sang ngµy 2-4, trªn çnh B¾c, sau khi nhËn ®îc
th«ng b¸o cña Bé T lÖnh chiÕn dÞch vÒ t×nh h×nh cña ®èi
ph¬ng trªn toµn tuyÕn ®ang bÞ dao ®éng m¹nh tríc
nh÷ng ®ßn tiÕn c«ng nh vò b·o cña ta, Ban ChØ huy
Trung ®oµn 48 - S ®oµn 320 lËp tøc triÓn khai chiÕn ®Êu
ngay. Trung ®oµn cho TiÓu ®oµn 1 b«n tËp tiÕn c«ng côm
®Þch hçn hîp cña ThiÕt ®oµn 20 ®ang tiÕn lªn t¨ng cêng
chèt gi÷ Cam Lé. TiÓu ®oµn 2 phèi hîp víi ®¬n vÞ b¹n bao
v©y tiªu diÖt côm qu©n ®èi ph¬ng ë ®«ng b¾c chi khu
qu©n sù Cam Lé. BÞ bé ®éi ta tiÕn c«ng tõ nhiÒu phÝa, bé
phËn cøu viÖn ®i ®Çu cña ThiÕt ®oµn 20 bÞ thiÖt h¹i nÆng,
sè cßn l¹i kh«ng b¸m trô næi ph¶i vît ®åi Cao H¹ th¸o
ch¹y vÒ §«ng Hµ.
Cïng thêi gian, Trung ®oµn 24 - S ®oµn 304 ë çnh
T©y B¾c còng nhanh chãng xiÕt chÆt vßng v©y, c«ng kÝch
m·nh liÖt qu©n ®Þch ë T©n L©m vµ c¨n cø Trung ®oµn 56
qu©n ®éi Sµi Gßn ë ®iÓm cao 241. Tríc nguy c¬ bÞ tiªu
diÖt, toµn bé qu©n ®èi ph¬ng trong c¨n cø gåm chØ huy,
c¬ quan tham mu trung ®oµn cïng mét tiÓu ®oµn bé
binh vµ çc trËn ®Þa háa lùc trùc thuéc do viªn Trung t¸
Trung ®oµn trëng Ph¹m V¨n §Ýnh, ThiÕu t¸ Trung
®oµn phã NguyÔn VÜnh Phong chØ huy chÊp nhËn ®Çu
hµng. 12 giê 45 phót ngµy 2-4, toµn bé khu vùc phßng
thñ çnh T©y B¾c cña ®èi ph¬ng bÞ ph¸ vì.
Phèi hîp víi ®ßn tiÕn c«ng cña bé ®éi chñ lùc, bé ®éi ®Þa
ph¬ng tØnh Qu¶ng TrÞ vµ çc tæ vò trang c«ng t¸c mÆt
trËn ®· bÝ mËt luån s©u vµo hËu ph¬ng cña ®èi ph¬ng,
tæ chøc çc trËn tËp kÝch mét sè môc tiªu ë §«ng Hµ, ¸i
Tö, thÞ x· Qu¶ng TrÞ khiÕn cho ®èi ph¬ng thªm bèi rèi,
hoang mang. Bé ®éi ®Þa ph¬ng vµ du kÝch hai huyÖn Gio
Linh, Cam Lé chia thµnh nhiÒu côm, ®éi b¸m s¸t çc môc
tiªu chuÈn bÞ ®¸nh ®Þch. R¹ng ngµy 31-3, çc lùc lîng vò
trang luån s©u ®ång lo¹t næ sóng vµo nhiÒu ®ån bèt, ph¸t
®éng quÇn chóng næi dËy ph¸ çc khu tËp trung ®a d©n
vÒ lµng cò. T¹i çc x· cã lùc lîng vò trang t¹i chç m¹nh
nh Gio H¶i, Cïa, Ba Lßng, nh©n lóc bé ®éi chñ lùc tÊn
c«ng ¸p ®¶o ®èi ph¬ng, nh©n d©n kÞp thêi næi dËy. §Æc
biÖt hai x· Gio Linh, Gio Quang tuy bé ®éi cha vµo kÞp,
nhng d©n qu©n, du kÝch ë ®©y vÉn chíp thêi c¬ ph¸t ®éng
nh©n d©n næi dËy diÖt ®Þch, giµnh quyÒn lµm chñ.
ë çc x· Cam ChÝnh, Cam NghÜa (Cam Lé), tríc giê
næ sóng, çc huyÖn ñy viªn phô tr¸ch çc tæ c«ng t¸c ®· ph¸t
®éng trªn 2.000 quÇn chóng tù trang bÞ vò khÝ næi dËy
giµnh quyÒn lµm chñ. Khu tËp trung ®ång bµo d©n téc ë
nam Cïa, tæ chøc nh©n cèt çch m¹ng vËn ®éng ba trung
®éi d©n vÖ lµm binh biÕn. Lùc lîng binh biÕn tæ chøc cíp
xe «t« cña ®èi ph¬ng, c¾m cê MÆt trËn vµ c¬ ®éng kh¾p
n¬i, kªu gäi ®ång bµo ph¸ khu tËp trung trë vÒ b¶n cò. T¹i
Ba Lßng, çc ®éi vò trang c«ng t¸c vËn ®éng ®îc 14 lÝnh
b¶o an ra ®Çu thó, tuyÓn chän hµng chôc thanh niªn t¨ng
cêng cho lùc lîng vò trang x·.
§Õn ngµy 4-4-1972, bé ®éi ta trªn bèn çnh ®· ph¸ vì
tuyÕn phßng thñ v÷ng ch¾c vßng ngoµi cña ®èi ph¬ng, gi¶i
phãng hai huyÖn Gio Linh, Cam Lé, tiªu diÖt vµ bøc hµng
Trung ®oµn 56, ®¸nh thiÖt h¹i nÆng Trung ®oµn 2 vµ L÷
®oµn 147 lÝnh thñy ®¸nh bé, ®¸nh b¹i ChiÕn ®oµn 20, buéc
®Þch ph¶i bá toµn bé tuyÕn phßng thñ ®êng 9 - b¾c Qu¶ng
TrÞ víi bèn c¨n cø trung ®oµn, b¶y c¨n cø tiÓu ®oµn.
Hµng rµo ®iÖn tö M¾c Namara - phßng tuyÕn tõng
®îc mÖnh danh bÊt kh¶ x©m ph¹m bÞ mÊt, Bé ChØ huy
qu©n Mü vµ Bé ChØ huy qu©n ®éi Sµi Gßn bÞ ®éng ®èi
phã. Ngµy 3-4-1972, NguyÔn V¨n ThiÖu ra HuÕ trùc tiÕp
thÞ s¸t t×nh h×nh, më cuéc häp víi çc t lÖnh vïng, s
®oµn, l÷ ®oµn ®Ó bµn çch ng¨n chÆn çc cuéc tiÕn c«ng
cña ta. Sau khi nghe b¸o ço t×nh h×nh, NguyÔn V¨n
ThiÖu lÖnh cho Vïng chiÕn thuËt 1 vµ S ®oµn 3 nhanh
chãng tæ chøc côm phßng ngù §«ng Hµ - ¸i Tö - La Vang
quyÕt t©m tö thñ, b¶o vÖ nh÷ng khu vùc cßn l¹i ë vïng
nµy b»ng mäi gi¸. §ång thêi, NguyÔn V¨n ThiÖu chØ thÞ
cho Bé Tæng tham mu Qu©n lùc ViÖt Nam Céng hßa
khÈn cÊp t¨ng viÖn cho mÆt trËn Qu¶ng TrÞ. Ngµy 4-4,
L÷ ®oµn 369 lÝnh thñy ®¸nh bé qu©n Sµi Gßn ®îc kh«ng
vËn tõ Vïng chiÕn thuËt 3 ra khu vùc Mü Ch¸nh. Hai

ngµy 5 vµ 6-4, ®èi ph¬ng kh«ng vËn tiÕp ba liªn ®oµn
biÖt ®éng qu©n (4, 5, 6) tõ Vïng chiÕn thuËt 2, Vïng
chiÕn thuËt 4 ra t¨ng cêng cho §«ng Hµ, Qu¶ng TrÞ. ChØ
trong ba ngµy, víi ph¬ng tiÖn vËn chuyÓn hiÖn ®¹i, ®èi
ph¬ng ®· ®a ®îc 9 tiÓu ®oµn vµ nhiÒu ph¬ng tiÖn
chiÕn ®Êu tíi chiÕn trêng nãng báng nµy. Cïng víi viÖc
t¨ng cêng lùc lîng cho çc ®iÓm cao cßn l¹i ë phÝa t©y
§«ng Hµ, ¸i Tö, tæ chøc thµnh tuyÕn liªn hoµn b»ng lùc
lîng bé binh, xe t¨ng; sö dông lèi ®¸nh ph©n t¸n nhá, di
®éng nhanh ®Ó ®¸nh tr¶ vµ tr¸nh bÞ tiªu diÖt lín, ®èi
ph¬ng cßn tËp trung mét bé phËn lín lùc lîng kh«ng
qu©n (kÓ c¶ m¸y bay chiÕn lîc B52) vµ ph¸o h¹m ®¸nh
ph¸ hÕt søc d÷ déi nh»m ng¨n chÆn ®µ tiÕn c«ng cña ta.
Ngµy 6-4-1972, mÆc dï biÕt râ diÔn biÕn phøc t¹p cña
t×nh h×nh, Bé T lÖnh chiÕn dÞch vÉn quyÕt t©m tæ chøc
lùc lîng tiÕn c«ng vµo khu trung t©m phßng ngù míi cña
®èi ph¬ng, nh»m kh«ng cho ®èi ph¬ng kÞp cñng cè bµn
®¹p t¹o thÕ trËn ph¶n kÝch ta. Bé T lÖnh quyÕt ®Þnh sö
dông S ®oµn 308 (thiÕu Trung ®oµn 88) ®îc t¨ng cêng
Trung ®oµn 28 vµ hai ®¹i ®éi xe t¨ng, tiÕn c«ng côm ®Þch ë
§«ng Hµ, Lai Phíc. S ®oµn 304 tiÕn c«ng côm cø ®iÓm ë
¸i Tö, khèng chÕ cÇu Qu¶ng TrÞ, chÆn ®êng rót lui cña
tËp ®oµn qu©n ®Þch. S ®oµn 324 ®¸nh ®Þch ë La Vang,
TÝch Têng, c¾t giao th«ng quèc lé sè 1 tõ cÇu Nhïng ®i
Mü Ch¸nh. Trung ®oµn 27 vµ TiÓu ®oµn 47 ®îc hai ®¹i
®éi xe thiÕt gi¸p K63 chi viÖn, thäc s©u vu håi ë çnh §«ng,
hç trî nh©n d©n trong çc khu tËp trung næi dËy giµnh
quyÒn lµm chñ ë hai huyÖn TriÖu Phong, H¶i L¨ng.
Sau ba ngµy chuÈn bÞ gÊp c¬ së vËt chÊt vµ t¨ng thªm

lùc lîng vµo khu vùc t¸c chiÕn, s¸ng ngµy 9-4-1972, Bé
T lÖnh chiÕn dÞch lÖnh cho çc ®¬n vÞ tiÕn c«ng vµo ®¸nh
chiÕm çc côm c¨n cø §«ng Hµ, ¸i Tö, La Vang.
Trªn híng §«ng Hµ do S ®oµn 308 ®¶m nhiÖm,
Trung ®oµn 36 vµ Trung ®oµn 102 ®îc xe t¨ng, thiÕt gi¸p
yÓm trî ®ét ph¸ quyÕt liÖt qu©n ®Þch chèt gi÷ trªn ®Þa bµn
h×nh çnh cung dµi 8 km tõ chïa T¸m M¸i (t©y b¾c §«ng
Hµ) qua d·y §«ng Quai V¹c ®Õn ®iÓm cao 36 (t©y nam
§«ng Hµ). Sau hai giê ®ét ph¸, bé binh vµ xe t¨ng ta ®·
chiÕm ®îc bèn qu¶ ®åi phÝa b¾c vµ phÝa t©y, tiªu diÖt ®îc
mét sè tæ chèt hçn hîp xe t¨ng vµ bé binh cña ®èi ph¬ng.
Mét sè mòi tiÕn c«ng chñ yÕu cña ta sau khi ®¸nh chiÕm
®îc môc tiªu, bÞ ®èi ph¬ng tæ chøc ph¶n kÝch quyÕt liÖt,
Trung ®oµn 36 ph¶i ®iÒu ph©n ®éi xe t¨ng dù bÞ lªn hç trî
®ét ph¸, gióp cho nh÷ng mòi nµy gi÷ v÷ng trËn ®Þa.
ë phÝa t©y b¾c ¸i Tö, Trung ®oµn 24 - S ®oµn 304
dïng søc m¹nh hiÖp ®ång binh chñng å ¹t ®¸nh chiÕm c¨n
cø Phîng Hoµng. BiÕt râ vÞ trÝ chiÕn thuËt sèng cßn cña
c¨n cø Phîng Hoµng ®èi víi ¸i Tö, nªn chiÒu cïng ngµy,
®èi ph¬ng tËp trung binh lùc ph¶n kÝch chiÕm l¹i. Ngµy
10-4, ®îc sù chi viÖn ®¾c lùc cña ph¸o binh, sau hai lÇn ®ét
ph¸ m·nh liÖt, Trung ®oµn 24 míi lµm chñ ®îc trËn ®Þa.
Trªn çnh §«ng, hai tiÓu ®oµn ®Æc c«ng (19, 25) vµ
TiÓu ®oµn 47 VÜnh Linh bÝ mËt vît s«ng Cöa ViÖt luån
s©u vµo mét sè x· phÝa b¾c huyÖn TriÖu Phong. Lùc lîng
b¶o an, d©n vÖ vµ binh lÝnh Sµi Gßn phßng gi÷ khu vùc
nµy ®· chÆn ph¸ quyÕt liÖt, qu©n ta bÞ tæn thÊt vµ ®Ó mÊt
yÕu tè bÊt ngê, ph¶i rót sang phÝa b¾c s«ng ®Ó cñng cè lùc
lîng, chÊn chØnh ®éi h×nh.
Nh×n chung, qua hai ngµy tiÕn c«ng ®èi ph¬ng trªn
tuyÕn phßng thñ c¬ b¶n §«ng Hµ, ¸i Tö, La Vang, do
kh«ng n¾m ch¾c ®îc sù thay ®æi vÒ néi dung vµ h×nh
thøc chiÕn thuËt phßng ngù di ®éng (cßn gäi lµ chiÕn thuËt
di t¶n) cña ®èi ph¬ng, nªn çc ®¬n vÞ tham gia tiÕn c«ng
cña ta trªn híng chñ yÕu kh«ng nh÷ng kh«ng hoµn
thµnh nhiÖm vô mµ cßn bÞ tæn thÊt vÒ binh lùc. Néi dung
chiÕn thuËt phßng ngù di ®éng cña ®èi ph¬ng lµ tËn dông
kh¶ n¨ng chèng ®ì vµ søc c¬ ®éng lín cña xe t¨ng, thiÕt
gi¸p trªn ®Þa h×nh ®åi thÊp, trèng tr¶i, kÕt hîp víi bé binh
t¹o thµnh tõng côm hçn hîp (t¬ng ®¬ng tiÓu ®oµn) ®Ó
ph¶n kÝch ta. Çc côm ®îc cÊu tróc liªn hoµn cã thÓ yÓm
trî cho nhau t¹o thµnh tuyÕn phßng ngù. Çc ®¬n vÞ chèt
gi÷ vßng ngoµi lu«n lu«n thay ®æi vÞ trÝ; ngµy ë chç nµy,
®ªm ®i chç kh¸c. Xe t¨ng, thiÕt gi¸p ®îc ngôy trang kÝn
®¸o, n»m trong c«ng sù nhá, th¸p ph¸o nh« lªn t¹o thµnh
háa ®iÓm m¹nh. Cha ph¸t hiÖn ®îc ta, ®èi ph¬ng n»m
im. Khi ph¸t hiÖn ®îc, ®èi ph¬ng lËp tøc th«ng b¸o cho
nhau hiÖp ®ång chèng cù hay ph¶n c«ng. Çc ®¬n vÞ ë
vßng trong dùa vµo hÖ thèng c«ng sù xim¨ng cèt thÐp vµ
chiÕn lòy v÷ng ch¾c ®îc thiÕt lËp t¹i çc thÞ trÊn, thÞ x·
®Ó t¹o chiÒu s©u nhiÒu tÇng cho çc tuyÕn phßng ngù.
Ngoµi ra, háa lùc kh«ng qu©n chiÕn lîc, chiÕn thuËt, hÖ
thèng ph¸o h¹m vµ ph¸o mÆt ®Êt ®îc ®èi ph¬ng sö dông
tèi ®a nh»m võa ng¨n chÆn tõ xa, võa yÓm trî trùc tiÕp
cho çc trËn ®¸nh.
Ngµy 11-4, sau khi chØ ®¹o cho çc ®¬n vÞ tæ chøc rót
kinh nghiÖm ®ît chiÕn ®Êu kh«ng thµnh c«ng Êy, §¶ng
ñy vµ Bé T lÖnh chiÕn dÞch ®· häp bµn t×m biÖn ph¸p
kh¾c phôc. B»ng trÝ tuÖ tËp thÓ vµ kinh nghiÖm chØ huy
t¸c chiÕn dµy d¹n, §¶ng ñy vµ Bé T lÖnh chiÕn dÞch ®·
t×m ®îc gi¶i ph¸p ®Ó chØ ®¹o çc ®¬n vÞ t¸c chiÕn. Theo
®ã, ®èi víi çc côm phßng ngù §«ng Hµ, ¸i Tö, La Vang
(®Æc biÖt lµ §«ng Hµ, ¸i Tö) cña ®èi ph¬ng, râ rµng ta
kh«ng thÓ dïng lèi ®¸nh å ¹t, chíp nho¸ng ®Ó ®Ëp tan
çc cø ®iÓm phßng ngù Êy b»ng mét ®ßn mµ ph¶i thùc
hiÖn b»ng nhiÒu ®ßn liªn tôc nh»m ®Ëp vì tõng ®o¹n,
tiÕn tíi ®Ëp tan nã b»ng mét ®ßn quyÕt ®Þnh.
VËn dông çch ®¸nh míi, tõ ngµy 12 ®Õn ngµy 25-4-
1972, trªn híng §«ng Hµ, S ®oµn 308 chØ thÞ cho Trung
®oµn 36 chèt gi÷ khu vùc T©y Tr× tæ chøc çc trËn ®¸nh
tËp kÝch tiªu hao lùc lîng bé binh vµ xe t¨ng cña ®èi
ph¬ng, sau ®ã tiÕn c«ng tiªu diÖt TiÓu ®oµn 2 - Trung
®oµn 57 qu©n Sµi Gßn ë ®iÓm cao 30, 28. Trung ®oµn 102
khÈn tr¬ng x©y dùng lùc lîng m¹nh ®Ó ®ét ph¸ çc môc
tiªu chñ yÕu, tríc m¾t tæ chøc ®¸nh nhá lÎ bãc vá çc
®iÓm cao 25, 30, 36; ®¸nh b¹i chiÕn thuËt co côm cña ®èi
ph¬ng, t¹o lËp bµn ®¹p chuÈn bÞ ®ét ph¸ phÝa nam §«ng
Hµ vµ b¾c cÇu Lai Phíc. Trung ®oµn 48 (®¬n vÞ t¨ng
cêng) tÝch cùc ho¹t ®éng ë t©y vµ nam T©n VÜnh. Trung
®oµn 58 ph¸o binh ®a TiÓu ®oµn 10 lùu ph¸o 122 vµo
®éng Quai V¹c ®Ó v¬n tÇm b¾n tíi thÞ x· Qu¶ng TrÞ.
Trªn híng ¸i Tö, Trung ®oµn 9 - S ®oµn 304 ®¸nh
mét sè trËn vµo An §«ng, Nhan BiÒu, ¸p s¸t cÇu Qu¶ng TrÞ,
võa kÐo ®èi ph¬ng ra ngoµi ®Ó tiªu diÖt, võa thùc hiÖn
ý ®å chia c¾t chiÕn dÞch. Ngµy 10-4-1972, t¹i cÇu Qu¶ng
TrÞ ®· diÔn ra trËn chiÕn ®Êu v« cïng anh dòng cña
Trung ®éi 2 (thuéc §¹i ®éi 11 - TiÓu ®oµn 3 - Trung
®oµn 9 - S ®oµn 304), do Trung ®éi trëng - Thîng sÜ
Mai Quèc Ca chØ huy. Sau khi cïng ®¹i ®éi ®¸nh sËp cÇu
Qu¶ng TrÞ, Trung ®éi 2 ®· ngoan cêng b¸m trô t¹i ®©y,
®¬ng ®Çu víi 3 tiÓu ®oµn qu©n ®èi ph¬ng (cã xe t¨ng,
m¸y bay, ph¸o binh yÓm trî). Víi 20 tay sóng, trong
suèt mét ngµy quÇn lén víi lùc lîng qu©n ®èi ph¬ng
®«ng gÊp béi, çn bé, chiÕn sÜ Trung ®éi 2 kiªn quyÕt
b¸m trô trËn ®Þa, chiÕn ®Êu kiªn cêng, dòng c¶m, mu
trÝ, ®Èy lïi nhiÒu ®ît tiÕn c«ng cña ®èi ph¬ng. Hai
m¬i dòng sÜ ®· chiÕn ®Êu ®Õn viªn ®¹n cuèi cïng vµ
anh dòng hy sinh sau khi ®· diÖt h¬n 100 tªn vµ 1 xe
qu©n sù. TrËn chiÕn ®Êu ngoan cêng trªn cÇu Qu¶ng
TrÞ cña Trung ®éi 2 ®· gãp phÇn xøng ®¸ng vµo th¾ng lîi
cña chiÕn dÞch tiÕn c«ng TrÞ - Thiªn vµ hµnh ®éng chiÕn
®Êu dòng c¶m, hy sinh anh dòng cña çn bé, chiÕn sÜ
Trung ®éi 2 ®îc ®ång chÝ ®ång ®éi m·i m·i gäi tªn -
Trung ®éi "1 th¾ng 100" - Trung ®éi Mai Quèc Ca 1.
_____________
1. Ngµy 23-9-1973, Chñ tÞch ChÝnh phñ Çch m¹ng l©m thêi
Céng hoµ miÒn Nam ViÖt Nam Huúnh TÊn Ph¸t, ký quyÕt ®Þnh
(sè 107/Q§-CPCMLTCHMNVN) truy tÆng danh hiÖu Anh hïng
lùc lîng vò trang nh©n d©n cho Trung ®éi 2. HiÖn nay, mé cña
19 çn bé, chiÕn sÜ Trung ®éi 2 ®îc chÝnh quyÒn vµ nh©n d©n
®Þa ph¬ng quy tËp vµo NghÜa trang x· TriÖu Thîng, huyÖn
TriÖu Phong, tØnh Qu¶ng TrÞ. Mét chiÕn sÜ cña Trung ®éi bÞ ®Þch
b¾t vµ ®îc trao tr¶ sau HiÖp ®Þnh Pari.
§Æc biÖt, trong ®ît ho¹t ®éng nµy, lÇn ®Çu tiªn qu©n
ta ®a vµo sö dông vò khÝ chèng t¨ng B72. Trong trËn
®¸nh ngµy 23-4, çc khÈu ®éi B72 Lôc VÜnh Tëng vµ Lª
V¨n Trung ®îc sù hç trî ®¾c lùc cña çc ph©n ®éi bé binh
®· b¾n ch¸y 14 xe t¨ng, xe thiÕt gi¸p M113. HiÖu lùc cña
lo¹i vò khÝ míi nµy ®· g©y cho ®èi ph¬ng nçi kinh hoµng
vÒ huyÒn tho¹i "®¹n cã m¾t" cña qu©n ta. Nh vËy, trong
®ît t¸c chiÕn t¹o thÕ cho ®ît ho¹t ®éng tiÕp theo, ta diÖt
h¬n 2.000 tªn, b¾t 38 tªn. §iÒu ®Æc biÖt quan träng trong
®ît chiÕn ®Êu nµy lµ ta ®· ph¸t hiÖn nh÷ng ®iÓm yÕu
trong chiÕn thuËt co côm cøng, kÕt hîp di ®éng linh ho¹t
trªn çc kh¸ng tuyÕn chÝnh vµ phô b»ng bé binh, xe t¨ng
vµ ®· t×m ra gi¶i ph¸p hiÖu qu¶ ®¸nh b¹i h×nh thøc chiÕn
thuËt Êy cña ®èi ph¬ng.
Trong lóc qu©n ta ë mÆt trËn Qu¶ng TrÞ ®ang dån søc
hoµn thiÖn ph¬ng ¸n t¸c chiÕn tiªu diÖt tËp ®oµn phßng
ngù cña ®èi ph¬ng ë §«ng Hµ - ¸i Tö - La Vang, quyÕt
t©m gi¶i phãng tØnh Qu¶ng TrÞ, th× trªn híng phèi hîp
Thõa Thiªn, ta liªn tôc tiÕn c«ng ®èi ph¬ng ë Cï M«ng,
®iÓm cao 620, ®êng 12; ®¸nh thiÖt h¹i nÆng hai tiÓu
®oµn, mét chi ®oµn thiÕt gi¸p qu©n ®éi Sµi Gßn, buéc ®èi
ph¬ng ph¶i bá c¨n cø Tµ L¬ng vÒ cñng cè §éng Tranh.
Víi kÕt qu¶ nµy, lùc lîng tiÕn c«ng ®· thùc hiÖn ®îc
nhiÖm vô kiÒm chÕ, thu hót lùc lîng qu©n ®èi ph¬ng ë
phÝa t©y HuÕ, t¹o thuËn lîi cho híng Qu¶ng TrÞ ph¸t
triÓn. Trªn toµn MiÒn, qu©n vµ d©n ta còng thu nhiÒu
th¾ng lîi lín. ë hai híng tiÕn c«ng phèi hîp quan träng,
ngµy 7-4-1972, qu©n vµ d©n miÒn §«ng Nam Bé tiÕn c«ng
gi¶i phãng quËn lþ Léc Ninh. Ngµy 20-4, sau khi ®Ëp tan
tuyÕn phßng thñ t©y s«ng P« C« do hai l÷ ®oµn dï qu©n
®éi Sµi Gßn chèt gi÷, qu©n d©n T©y Nguyªn tiÕp tôc ®¸nh
chiÕm quËn lþ §¾k T« - T©n C¶nh. ë ®ång b»ng Trung Bé,
ta ®¸nh chiÕm quËn lþ Bång S¬n, Tam Quan, Tuy An...
Th¾ng lîi dån dËp cña qu©n d©n ta trªn çc chiÕn trêng
cµng cæ vò qu©n d©n Qu¶ng TrÞ khÈn tr¬ng hoµn thµnh
mäi c«ng t¸c chuÈn bÞ cho ®ît chiÕn ®Êu míi.
Phèi hîp víi ®ßn tiÕn c«ng cña qu©n vµ d©n ta trªn çc
híng chiÕn lîc, qu©n vµ d©n Qu©n khu 5 do ThiÕu
tíng Chu Huy M©n lµm T lÖnh, ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng
lµm ChÝnh ñy më chiÕn dÞch tiÕn c«ng tæng hîp ë b¾c B×nh
§Þnh. Lùc lîng tham gia chiÕn dÞch gåm S ®oµn 3 bé
binh, hai tiÓu ®oµn ®Æc c«ng, lùc lîng vò trang vµ lùc
lîng chÝnh trÞ cña quÇn chóng tØnh B×nh §Þnh. ChiÕn
dÞch më ra ngµy 9-4-1972. TiÓu ®oµn 40 ®Æc c«ng ®¸nh
chiÕm cø ®iÓm Gß L«i (huyÖn Hoµi ¢n), diÖt mét tiÓu ®oµn
b¶o an, uy hiÕp huyÖn lþ. §èi ph¬ng buéc ph¶i ®iÒu ®éng
mét trung ®oµn lªn phßng thñ. Trung tuÇn th¸ng 4-1972,
S ®oµn 3 bé binh sö dông hai trung ®oµn (2, 21) vËn ®éng
bao v©y tiÕn c«ng liªn tôc, tiªu diÖt Trung ®oµn 40 qu©n
®éi Sµi Gßn, gi¶i phãng huyÖn lþ Hoµi ¢n. Trong nh÷ng
ngµy cuèi th¸ng 4-1972, S ®oµn 3 tæ chøc v©y lÊn diÖt hai
c¨n cø §Ö §øc (huyÖn Hoµi Nh¬n), B×nh D¬ng (huyÖn
Phï Mü), ®ång thêi cho mét bé phËn ®¸nh chÆn, tiªu diÖt
Trung ®oµn 41 qu©n ®éi Sµi Gßn lªn cøu viÖn. §îc lùc
lîng vò trang hç trî, h¬n 3 v¹n d©n b¾c B×nh §Þnh ®· næi
dËy giµnh quyÒn lµm chñ. ë Qu¶ng Nam, hai trung ®oµn
(38, 31 - S ®oµn 711) bé binh ®îc lùc lîng vò trang ®Þa

ph¬ng hç trî, më cuéc tiÕn c«ng gi¶i phãng quËn lþ HiÖp
§øc, ®¸nh thiÖt h¹i nÆng ba tiÓu ®oµn ®Þch trªn ®êng 15
(huyÖn QuÕ S¬n). Qu©n vµ d©n Qu¶ng Ng·i kÕt hîp tiÕn
c«ng víi næi dËy ®¸nh thiÖt h¹i nÆng mét tiÓu ®oµn, hai
®¹i ®éi b¶o an, giµnh quyÒn lµm chñ ë 20 x· phÝa ®«ng çc
huyÖn B×nh S¬n, S¬n TÞnh.
T¹i ®ång b»ng s«ng Cöu Long, trung tuÇn th¸ng 4-1972,
lùc lîng vò trang Qu©n khu 9 næ sóng tiÕn c«ng chi khu
quËn lþ Ngang Dõa, ®¸nh thiÖt h¹i nÆng mét bé phËn
cña Trung ®oµn 9 qu©n ®éi Sµi Gßn. Trung ®oµn 10 diÖt
c¨n cø Ba ThÇn, N«ng C¹n (x· Kh¸nh L©m) vµ së chØ
huy Trung ®oµn 33 (U Minh). Trung ®oµn 3 diÖt gän yÕu
khu ThÇy Phã (VÜnh Long), mét tiÓu ®oµn b¶o an, mét
®¹i ®éi th¸m b¸o...
Cuéc tiÕn c«ng chiÕn lîc cña ta ph¸t triÓn m¹nh,
réng kh¾p, lµm cho qu©n ®éi Sµi Gßn - x¬ng sèng cña
chiÕn lîc ViÖt Nam hãa chiÕn tranh r¬i vµo t×nh thÕ
khã kh¨n, tæn thÊt nghiªm träng. NÝchx¬n liÒn cÊp tèc
huy ®éng mét lùc lîng m¹nh gåm 40% m¸y bay chiÕn
thuËt (1.077/2.400 chiÕc), 48% m¸y bay chiÕn lîc B52
(193/400 chiÕc), 7 tµu s©n bay, 65 tµu chiÕn chi viÖn háa
lùc cho qu©n ®éi Sµi Gßn ph¶n kÝch trªn chiÕn trêng
miÒn Nam, träng ®iÓm lµ mÆt trËn Qu¶ng TrÞ. §ång thêi,
®Çu th¸ng 4-1972, NÝchx¬n ra lÖnh nÐm bom trë l¹i miÒn
B¾c ViÖt Nam.
Qu¶ng TrÞ ®· vµ ®ang lµ mÆt trËn nãng báng, n¬i thö
th¸ch ý chÝ vµ søc m¹nh cña c¶ hai bªn.
§Õn ngµy 26-4, lùc lîng ®èi ph¬ng bè trÝ trªn chiÕn
trêng Qu¶ng TrÞ cã nh÷ng biÕn ®éng nhng kh«ng lín.
Trung ®oµn 57 - S ®oµn 3 rót ch¹y tõ Cån Tiªn, miÕu B¸i
S¬n vÒ cïng víi hai liªn ®oµn biÖt ®éng qu©n (4, 5) vµ hai
thiÕt ®oµn (17, 20) cã nhiÖm vô ng¨n chÆn tiÕn tíi ®Èy lïi
qu©n ta ra khái môc tiªu träng yÕu §«ng Hµ, tiÕn tíi thu
håi nh÷ng phÇn ®Êt ®· mÊt.
- Trung ®oµn 2 - S ®oµn 3, L÷ ®oµn 147 lÝnh thñy
®¸nh bé vµ ThiÕt ®oµn 11 phßng gi÷ côm c¨n cø qu©n sù
¸i Tö, phèi hîp chÆt chÏ víi híng chñ yÕu §«ng Hµ chèt
gi÷ b»ng ®îc çc tiÒn ®ån ë phÝa ®«ng c¨n cø Phîng
Hoµng, nam T©n VÜnh, kiªn quyÕt kh«ng cho ta ph¸t
triÓn tõ híng t©y xuèng vµ tõ híng ®«ng s«ng Th¹ch
H·n lªn.
- Côm La Vang - thÞ x· Qu¶ng TrÞ do L÷ ®oµn 369 lÝnh
thñy ®¸nh bé, Liªn ®oµn 1 biÖt ®éng qu©n vµ çc ®¬n vÞ
háa lùc ®¶m nhiÖm ng¨n chÆn çc ®ît tiÕn c«ng luån s©u,
vu håi cña ta vµo çc ®iÓm cao phÝa t©y thÞ x· vµ b¶o vÖ
quèc lé 1.
- Toµn bé çc lùc lîng ë mÆt trËn Qu¶ng TrÞ ®îc
Tæng thèng ViÖt Nam Céng hßa NguyÔn V¨n ThiÖu vµ
Trung tíng Hoµng Xu©n L·m - T lÖnh Vïng chiÕn
thuËt 1 tiÕp tôc giao cho viªn ChuÈn tíng Vâ V¨n Giai -
T lÖnh S ®oµn 3 chØ huy.
VÒ phÝa ta, sau ®ît ho¹t ®éng t¹o thÕ thµnh c«ng, Bé
T lÖnh chiÕn dÞch chñ tr¬ng: TËp trung lùc lîng tiÕn
c«ng tiªu diÖt çc côm qu©n ®èi ph¬ng ë §«ng Hµ, ¸i Tö,
La Vang hç trî cho quÇn chóng hai huyÖn TriÖu Phong,
H¶i L¨ng næi dËy diÖt ¸c, ph¸ k×m, giµnh quyÒn lµm chñ,
gi¶i phãng thÞ x· Qu¶ng TrÞ. Híng tiÕn c«ng chñ yÕu tõ
cÇu Lai Phíc ®Õn thÞ trÊn §«ng Hµ, híng phèi hîp
quan träng lµ ¸i Tö. §o¹n ®êng sè 1 tõ cÇu Nhïng ®i
Mü Ch¸nh lµ híng chia c¾t chiÕn dÞch; ®ång b»ng TriÖu
Phong, H¶i L¨ng lµ híng thäc s©u vu håi.
S ®oµn 308 dïng søc m¹nh hiÖp ®ång binh chñng tiÕn
c«ng thÞ trÊn §«ng Hµ vµ Lai Phíc. S ®oµn 304 tiÕn c«ng
côm cø ®iÓm ¸i Tö, Nhan BiÒu, chèt chÆn qu©n ®èi ph¬ng
ë cÇu Qu¶ng TrÞ. S ®oµn 324 ®¸nh c¾t quèc lé 1, ng¨n
chÆn ®Þch tõ HuÕ ra, Qu¶ng TrÞ vµo. Trung ®oµn 27, TiÓu
®oµn 47 ®îc t¨ng cêng hai tiÓu ®oµn thiÕt gi¸p vµ ®Æc
c«ng ph¸t triÓn vµo ®ång b»ng ven biÓn TriÖu Phong, H¶i
L¨ng thùc hiÖn nhiÖm vô bao v©y vu håi chia c¾t chiÕn dÞch
vµ hç trî quÇn chóng næi dËy ph¸ khu dån, gi¶i phãng d©n.
Ph¬ng thøc t¸c chiÕn chiÕn dÞch lµ hiÖp ®ång binh
chñng, ph¸t huy søc m¹nh cña binh khÝ, kü thuËt hiÖn
®¹i, võa b¾n ph¸ nh÷ng môc tiªu chñ yÕu trªn toµn tuyÕn,
võa tËp trung diÖt tõng ®iÓm, côm; kiªn quyÕt bao v©y
chia c¾t chiÕn dÞch, ®¸nh vì tõng m¶ng tiÕn tíi tiªu diÖt
hoµn toµn 25 tiÓu ®oµn bé binh, ba thiÕt ®oµn cïng toµn
bé lùc lîng b¶o an vµ phßng vÖ d©n sù.
ChiÒu ngµy 26-4-1972, sau khi kiÓm tra c«ng t¸c
chuÈn bÞ chiÕn ®Êu cña çc ®¬n vÞ, Bé T lÖnh chiÕn dÞch
lÖnh cho çc çnh qu©n vµo tuyÕn xuÊt ph¸t tiÕn c«ng.
Híng §«ng Hµ - Lai Phíc, S ®oµn 308 cho Trung
®oµn 102 bÝ mËt ph¸t triÓn däc theo bê s«ng VÜnh Phíc,
h×nh thµnh thÕ bao v©y ®iÓm cao 26, ®iÓm cao 23; dù kiÕn
tiÕp ph¬ng ¸n ®¸nh chiÕm ®åi Vu«ng, ®iÓm cao 20. Trung
®oµn 88 chia thµnh hai mòi luån s©u bao v©y ®iÓm cao 24, 37.
Trung ®oµn 36 tõ híng T©y Tr× tiÕp cËn ®iÓm cao 19 vµ
28. Trung ®oµn 48 tiÕn vµo T©n VÜnh. Xe t¨ng, xe thiÕt
gi¸p phèi thuéc çc trung ®oµn ®îc lÖnh dõng l¹i phÝa
sau çch ®éi h×nh bé binh tõ 1 km ®Õn 2 km.
Khu vùc ¸i Tö, S ®oµn 304 cho Trung ®oµn 9, Trung
®oµn 24 ¸p s¸t çc ®iÓm cao 22, 23, 42. Çnh §«ng, Trung
®oµn 27, TiÓu ®oµn 47 vµ çc ®¬n vÞ phèi thuéc ®îc nh©n
d©n TriÖu Phong gióp ®ì vît s«ng Cöa ViÖt tiÕn s©u vµo
vïng H¶i L¨ng. S ®oµn 324 ë híng nam tiÕn xuèng ¸p
s¸t quèc lé 1 thùc hiÖn chia c¾t chiÕn dÞch.
5 giê 30 phót ngµy 27-4, khi ®îc çc mòi, híng b¸o
vÒ ®· hoµn tÊt c«ng t¸c chiÕm lÜnh trËn ®Þa, Bé T lÖnh
chiÕn dÞch h¹ lÖnh tiÕn c«ng.
Më mµn cho trËn quyÕt chiÕn chiÕn dÞch, háa lùc ph¸o 130,
§74, lùu ph¸o 122, 105, sóng cèi 160, 120 mm, ®¹n háa
tiÔn A12, H12, §KB déi b·o löa lªn tÊt c¶ çc c¨n cø cña
®èi ph¬ng tõ §«ng Hµ tíi thÞ x· Qu¶ng TrÞ. Sau nöa giê
b¾n ph¸, ph¸o binh ta chuyÓn lµn; çc çnh qu©n trªn çc
chiÕn tuyÕn ®îc lÖnh xung phong.
Híng S ®oµn 308, Trung ®oµn 88, sau khi cïng xe
t¨ng, thiÕt gi¸p vît qua ®iÓm cao 37 ®· chia lµm hai mòi
®¸nh vµo qu©n ®èi ph¬ng vµ triÓn khai lùc lîng chèt gi÷
vïng ngo¹i vi thÞ trÊn §«ng Hµ. Mòi mét tiÕn xuèng khu
vùc ®åi M©m X«i - n¬i tiÕp gi¸p víi ®iÓm cao 24, 28. Tríc
søc tiÕn c«ng m·nh liÖt cña ta, bé binh vµ thiÕt gi¸p
cña ®èi ph¬ng võa chèng cù võa lïi dÇn vÒ ®iÓm cao 24
(s©n bay §«ng Hµ). Mòi hai luån s©u chiÕm bµn ®¹p lµng
Míi, c«ng kÝch TiÓu ®oµn 30 biÖt ®éng qu©n, ®Èy chóng
vµo t×nh thÕ bÞ uy hiÕp tõ nhiÒu phÝa. ThÊy t×nh thÕ nguy
ngËp, chØ huy qu©n ®èi ph¬ng ë §«ng Hµ cho mét chi
®oµn thiÕt gi¸p lªn t¨ng cêng chèt gi÷ çc vÞ trÝ cßn l¹i vµ
cho kh«ng qu©n, ph¸o binh b¾n ph¸ d÷ déi hßng ®¸nh bËt
Trung ®oµn 88 ra khái bµn ®¹p võa chiÕm ®îc.
Trung ®oµn 88 víi lèi ®¸nh gÇn, t¸o b¹o chê cho xe
t¨ng, bé binh cña ®èi ph¬ng (lùc lîng míi t¨ng cêng)
vµo s¸t trËn ®Þa míi næ sóng. Sau mét lo¹t ®¹n háa lùc gåm
tªn löa chèng t¨ng B72, §KZ, B40, B41, 8 xe t¨ng, xe thiÕt
gi¸p cña ®èi ph¬ng ®· bÞ b¾n ch¸y. LÝnh biÖt ®éng mÊt chç
dùa, bÊt chÊp lÖnh chØ huy hß hÐt tö thñ, bá trËn ®Þa th¸o
ch¹y. §Õn 9 giê, Trung ®oµn 88 ®· lµm chñ çc ®iÓm cao 35,
24, 37, ®a lùc lîng bé binh c¬ giíi thäc s©u bao v©y Së chØ
huy Trung ®oµn 57 qu©n ®éi Sµi Gßn ë §¹i ¸ng, Trung ChØ.
ë mòi tiÕn c«ng chñ yÕu do Trung ®oµn 102 ®¶m
nhiÖm, cuéc chiÕn ®Êu diÔn ra hÕt søc ¸c liÖt. Sau ®ît
ph¸o b¾n yÓm trî, trung ®oµn cho mét lùc lîng ¸p s¸t
tiªu diÖt ®åi Vu«ng, råi nhanh chãng chuyÓn sang bao
v©y ®Þch ë ®iÓm cao 26 vµ ®iÓm cao 23. §èi ph¬ng dùa
vµo ®Þa h×nh cã thÕ cao, hµo s©u vµ xe t¨ng yÓm trî,
chèng tr¶ quyÕt liÖt. B»ng sù dòng c¶m, th«ng minh,
d¸m chÊp nhËn hy sinh, bé ®éi Trung ®oµn 102 lÇn lît
lµm chñ çc ®iÓm cao 26, 23, 32, ¸p s¸t bao v©y ®iÓm cao 28
®Ó thùc hiÖn ý ®Þnh chèt c¾t cÇu Lai Phíc.
§ªm 27-4, sau khi xem xÐt l¹i diÔn tr×nh t¸c chiÕn
trong ngµy, Bé T lÖnh chiÕn dÞch nhËn thÊy bé ®éi ta
trªn çc híng ph¸t triÓn nhÞp nhµng, bíc ®Çu hoµn
thµnh ®îc çc môc tiªu ®· giao. Nhng muèn ®¶m b¶o
®¸nh ch¾c th¾ng, th¾ng nhanh, th¾ng gißn gi·, çc híng
ph¶i trinh s¸t thËt kü, lu«n b¸m s¸t ®Þch phßng ngõa
chóng thay ®æi vÞ trÝ vµ biÖn ph¸p ®èi phã. Do ®ã, S ®oµn
308 cÇn nhanh chãng tæ chøc l¹i çc mòi bé binh thiÕt gi¸p
®ét ph¸ ra ®êng 1 ph¸ sËp cÇu Lai Phíc. S ®oµn 304
chiÕm çc ®iÓm cao 23, 42, 46 ë phÝa t©y ®Ó th«ng ®êng
vµo ¸i Tö, Qu¶ng TrÞ. S ®oµn 324 ®¸nh ph¶n kÝch ë cÇu
Nhïng, cÇu BÕn §¸, chèt chÆt ®êng sè 1, thùc hiÖn tèt
nhiÖm vô chia c¾t chiÕn dÞch.
S¸ng ngµy 28-4-1972, cuéc tiÕn c«ng quy m« lín cña
qu©n vµ d©n Qu¶ng TrÞ tiÕp tôc diÔn ra. Më mµn, ph¸o binh
chiÕn dÞch trót ®¹n xuèng trËn ®Þa cña ®èi ph¬ng. Bèn côm
môc tiªu §«ng Hµ, ¸i Tö, La Vang, thÞ x· Qu¶ng TrÞ ch×m
trong khái löa. Nöa giê sau, çc s ®oµn bé binh, çc trung
®oµn ®éc lËp cã xe t¨ng yÓm trî ®ång lo¹t tiÕn c«ng.
Híng S ®oµn 304, khi Trung ®oµn 24 ®ang triÓn
khai ®éi h×nh ph¸t triÓn vµo ¸i Tö th× côm qu©n ®èi
ph¬ng hçn hîp bé binh vµ xe t¨ng chèt vßng ngoµi ph¸t
hiÖn ®îc ta ®· næ sóng. T×nh huèng ®ã kh«ng lµm Trung
®oµn 24 lóng tóng. ChØ huy Trung ®oµn cho mét ph©n ®éi
dùa theo b×nh ®é khuÊt, vßng tr¸i næ sóng thu hót ®èi
ph¬ng. BÞ ®¸nh bÊt ngê, ®èi ph¬ng lËp tøc béc lé lùc
lîng, cho 10 xe t¨ng, xe thiÕt gi¸p vµ nhiÒu bé binh dµn
hµng ngang hïng hæ x«ng th¼ng vµo ph©n ®éi nghi binh.
Theo kÕ ho¹ch hiÖp ®ång, hai tiÓu ®éi tªn löa chèng t¨ng
B72 ®îc lÖnh ph¸t háa. S¸u chiÕc xe t¨ng M48 cña ®èi
ph¬ng bèc ch¸y. Nh÷ng chiÕc xe cßn l¹i khiÕp sî "®¹n cã

m¾t" véi v· quay ®Çu th¸o ch¹y. Cïng lóc, Trung ®oµn 48
(sau khi tiªu diÖt c¨n cø T©n VÜnh ngµy 27-4) ®· nhanh
chãng xèc l¹i ®éi h×nh, phèi hîp cïng S ®oµn 304 tiÕn
c«ng vµo ¸i Tö. Trung ®oµn chia lµm hai mòi, mét mòi
ph¸t triÓn xuèng phÝa nam T©n VÜnh hç trî lùc lîng vò
trang ®Þa ph¬ng diÖt ¸c, ph¸ k×m gi¶i phãng x· TriÖu
Giang, TriÖu ¸i (TriÖu Phong); mét mòi tiÕn xuèng nam
cÇu Lai Phíc ®Ì bÑp çc æ kh¸ng cù trªn ®êng råi thäc
th¼ng ra s©n bay.
GÇn tra, hai trung ®oµn 48 vµ 24 ®îc sù yÓm trî ®¾c
lùc cña xe t¨ng, thiÕt gi¸p më nhiÒu ®ît tiÕn c«ng qu©n ®èi
ph¬ng cè thñ s©n bay ¸i Tö. §èi ph¬ng chèng tr¶ ®iªn
cuång. NhiÒu trËn ®¸nh ®Ém m¸u ®Ó giµnh giËt tõng ®o¹n
hµo, tõng l« cèt ®· diÔn ra. §Õn 17 giê cïng ngµy, ta míi
chiÕm ®îc h¬n nöa s©n bay. Nhng qu©n sè hao hôt, ®¹n
dîc c¹n dÇn, ta ph¶i dõng l¹i cñng cè, bæ sung lùc lîng
vµ ®¹n dîc.
ë mòi thäc s©u cña Trung ®oµn 66, chiÕn sù còng
diÔn ra ¸c liÖt. Ngay tõ phót ®Çu, bé ®éi ta chiÕm lÜnh
khu vùc nam cÇu Qu¶ng TrÞ, chuÈn bÞ triÓn khai trËn
®Þa khèng chÕ quèc lé 1. Ph¸t hiÖn bé ®éi ta c¬ ®éng, ®èi
ph¬ng sö dông ph¸o ®¸nh chÆn råi ph¶n kÝch quyÕt
®¸nh bËt qu©n ta ra khái khu vùc cÇu. Ban ChØ huy
Trung ®oµn võa cho çc ®¬n vÞ lîi dông ®Þa h×nh ®Þa vËt
b¸m trô ph¶n kÝch cña ®èi ph¬ng, võa gäi ph¸o binh
chiÕn dÞch b¾n m¹nh vµo hai khu vùc ®Çu cÇu phÝa b¾c
vµ phÝa nam yÓm trî cho qu©n ta æn ®Þnh t×nh h×nh,
ph¸t triÓn tiÕn c«ng. §Õn 8 giê, Trung ®oµn phã §inh
Xu©n Nguyªn tËp trung bé ®éi ®ét ph¸ qu©n ®èi ph¬ng
chèt gi÷ ga Qu¶ng TrÞ. BÞ ®¸nh m¹nh, ®èi ph¬ng nóng
thÕ chèng cù yÕu ít råi rót ra quèc lé 1. Trung ®oµn 66
®¸nh chiÕm ®îc phÝa t©y thÞ x· Qu¶ng TrÞ, t¹o thÕ chèt
chÆn ®êng rót ch¹y cña ®èi ph¬ng tõ §«ng Hµ, ¸i Tö,
trùc tiÕp uy hiÕp Së ChØ huy S ®oµn 3 qu©n ®éi Sµi
Gßn vµ khu cè vÊn Mü ë thÞ x· Qu¶ng TrÞ.
Trªn híng chñ yÕu, 5 giê 30 phót ngµy 28-4, ph¸o
chiÕn dÞch míi chuyÓn lµn, c¶ S ®oµn 308 vµ çc ®¬n vÞ
t¨ng, thiÕt gi¸p phèi thuéc ®· ®ång lo¹t tiÕn c«ng.
Trung ®oµn 102 ë híng nam chia lµm hai mòi ph¸t
triÓn ra ®êng 1 ®¸nh chiÕm cÇu Lai Phíc. Bé binh vµ
xe t¨ng cña ®èi ph¬ng ph¶n kÝch ¸c liÖt quyÕt gi÷ cÇu
b»ng mäi gi¸. TiÓu ®oµn 7 vµ TiÓu ®oµn 9 tËp trung
sóng chèng t¨ng b¾n diÖt 3 xe t¨ng, 2 æ ®¹i liªn. PhÇn
lín xe thiÕt gi¸p cña ®èi ph¬ng lîi dông ®é cao cña
®êng s¾t lµm vËt che khuÊt dïng háa lùc khèng chÕ xe
t¨ng vµ bé binh ta. Trung ®oµn 102 buéc ph¶i dõng l¹i
®iÒu chØnh ®éi h×nh t¸c chiÕn.
Híng Trung ®oµn 88, ®îc sù chi viÖn ®¾c lùc cña xe
t¨ng, çc tiÓu ®oµn tæ chøc thµnh nhiÒu mòi xung phong
®¸nh chiÕm Trung ChØ. §èi ph¬ng kh«ng chèng cù næi
buéc ph¶i th¸o ch¹y vÒ §¹i ¸ng. Trung ®oµn 36 ë híng
b¾c thäc th¼ng theo ®êng 1 trµn vµo çc ®êng phè §«ng
Hµ. §Þch bá ch¹y t¸n lo¹n.
Víi sù ph¸t triÓn thuËn lîi trªn toµn mÆt trËn, Bé T
lÖnh chiÕn dÞch nhËn ®Þnh: Qu©n ®èi ph¬ng ë Qu¶ng TrÞ
thÊt b¹i ®· râ rµng, vÊn ®Ò chØ cßn lµ thêi gian! Nhng ®Ó
tiªu diÖt gän, b¾t tï binh, thu vò khÝ, çc çnh qu©n cÇn
®Èy m¹nh tiÕn c«ng ®èi ph¬ng h¬n n÷a, quyÕt kh«ng cho
®èi ph¬ng øng cøu lÉn nhau. S ®oµn 308 ph¶i nhanh
chãng ph¸ sËp cÇu Lai Phíc. Çc ®¬n vÞ cÇn chó ý sù
tan vì ®ét biÕn cña tËp ®oµn qu©n ®èi ph¬ng.
10 giê, ph¸o binh chiÕn dÞch vµ ph¸o binh S ®oµn 308
b¾n ph¸ m·nh liÖt khu vùc cÇu Lai Phíc. Ph¸o võa
døt, bé binh vµ thiÕt gi¸p cña Trung ®oµn 102 bÊt chÊp
sù chèng cù cña ®èi ph¬ng, å ¹t ph¸t triÓn qua ®êng
s¾t, chiÕm khu vùc ven s«ng, khèng chÕ hai ®Çu cÇu,
b¾n ch¸y mét lóc ba xe t¨ng cña ®èi ph¬ng. ThÊy nguy
c¬ mÊt cÇu Lai Phíc - mét môc tiªu cã ý nghÜa sinh tö
®èi víi ®èi ph¬ng ë §«ng Hµ, qu©n lÝnh b¶o vÖ cÇu dån
søc ph¶n kÝch quyÕt liÖt. Nhng víi quyÕt t©m ph¶i diÖt
b»ng ®îc cÇu Lai Phíc, ®îc sù hç trî cña xe t¨ng, ph¸o
binh vµ bé binh, tæ béc ph¸ c«ng binh c¶m tö bao gåm ba
®ång chÝ Bïi Minh QuyÕt, Hoµng Xu©n L¹ng, Ph¹m C«ng
Dòng thay nhau lao lªn mÆt cÇu liªn kÕt vµ cho næ khèi
béc ph¸ 120 kg, ph¸ sËp cÇu Lai Phíc.
CÇu Lai Phíc bÞ c¾t ®øt nh mét tiÕng chu«ng b¸o
hiÖu giê ço chung cña c¨n cø §«ng Hµ, khiÕn qu©n ®èi
ph¬ng kinh hoµng khiÕp sî. S ®oµn 308 lËp tøc lao vµo
trËn ®ét ph¸ tiªu diÖt lùc lîng then chèt cña ®èi ph¬ng.
Trung ®oµn 102 ë phÝa nam ®¸nh ngîc ra §«ng Hµ.
Trung ®oµn 36 ë phÝa b¾c theo ®êng 1 ®¸nh trµn xuèng
phÝa nam. Trung ®oµn 88 vµ lùc lîng phèi thuéc ë phÝa
t©y lÊn Ðp xuèng. Toµn bé qu©n ®èi ph¬ng ë §«ng Hµ
ho¶ng lo¹n cùc ®é, bá xe, vøt khÝ giíi hßng ch¹y tho¸t th©n.
Chóng x«ng vµo çc xãm lµng ven ®êng, ven s«ng tranh
cíp quÇn ¸o c¶i trang lµm thêng d©n råi lao bõa ra s«ng
Th¹ch H·n tranh cíp thuyÒn ghe ®Ó ch¹y vµo thÞ x·
Qu¶ng TrÞ. §Õn 15 giê ngµy 28-4, toµn bé §«ng Hµ - Lai
Phíc ®îc gi¶i phãng.
ChiÕn th¾ng §«ng Hµ - Lai Phíc võa cæ vò võa th«i
thóc çn bé, chiÕn sÜ S ®oµn 304 ch¹y ®ua víi thêi gian
chuÈn bÞ cho trËn ®ét ph¸ côm cø ®iÓm ¸i Tö. S¸ng 30-4,
hai trung ®oµn 24 vµ 48 ®îc xe t¨ng, thiÕt gi¸p yÓm trî
®¸nh trµn qua s©n bay, x«ng th¼ng vµo c¨n cø ¸i Tö ®¸nh
chiÕm Së ChØ huy S ®oµn 3 vµ khu hËu cÇn qu©n ®éi Sµi
Gßn. §èi ph¬ng chèng cù yÕu ít råi ph¸ ch¹y vÒ bÕn phµ
T¶ Kiªn, tranh nhau bÌ chuèi vît s«ng sang thÞ x·
Qu¶ng TrÞ. 14 giê ngµy 30-4, ta lµm chñ côm c¨n cø ¸i Tö
vµ khu vùc Nhan BiÒu.
ë híng §«ng, hßa nhÞp víi çc ®¬n vÞ t¸c chiÕn trªn
híng chÝnh, Trung ®oµn 27, TiÓu ®oµn 47, TiÓu ®oµn 3 -
L÷ ®oµn 202 xe t¨ng thiÕt gi¸p, TiÓu ®oµn 75 ph¸o mang
v¸c vµ hµng tr¨m çn bé qu©n - d©n - chÝnh ®Þa ph¬ng
tÝch cùc tiÕn c«ng ®èi ph¬ng. Ngµy 28-4, ®îc nh©n d©n
®Þa ph¬ng dïng thuyÒn, m¶ng ®a sang s«ng, çn bé,
chiÕn sÜ çc ®¬n vÞ nhanh chãng ®¸nh chiÕm Long Quang,
Thanh Héi, VÜnh Hå... Thõa th¾ng, bé ®éi chñ lùc, bé ®éi
®Þa ph¬ng ®îc d©n qu©n, du kÝch hç trî ®¸nh chiÕm çc
môc tiªu n»m r¶i r¸c däc ®ång b»ng ven biÓn hai huyÖn
TriÖu Phong, H¶i L¨ng. Qu©n ta ®i ®Õn ®©u còng ®îc
nh©n d©n phÊn khëi chµo ®ãn vµ phèi hîp ®Êu tranh
chÝnh trÞ, binh vËn. Khi nghe tin §«ng Hµ, ¸i Tö ®îc gi¶i
phãng, Trung ®oµn 27 vµ çc lùc lîng vò trang ®Þa

ph¬ng n¸o nøc ®Èy m¹nh tiÕn c«ng hÖ thèng ®ån bèt k×m
kÑp h¬n mét v¹n d©n ë khu vùc Gia §¼ng. Hµng ngh×n bµ
con c« b¸c ë çc x· H¶i An, H¶i Xu©n, H¶i Ba, H¶i ThiÖn...
®èt ®uèc, gâ mâ, ®¸nh trèng, reo hß ñng hé bé ®éi Gi¶i
phãng. KhÝ thÕ ®Êu tranh trµo d©ng nh níc vì bê. ChiÒu
29-4-1972, chi khu qu©n sù TriÖu Phong ®Çu hµng. Ngµy
1-5-1972, binh lÝnh vµ nh©n viªn chÝnh quyÒn qu©n Sµi
Gßn ë Linh ChiÓu, Mü Thñy, Ph¬ng Lang bá ch¹y. S¸ng 2-5,
ta ®¸nh chiÕm chi khu qu©n sù H¶i L¨ng.
§«ng Hµ, ¸i Tö, H¶i L¨ng thÊt thñ, quèc lé 1 bÞ c¾t
®øt nhiÒu ®o¹n tõ cÇu Nhïng ®i Mü Ch¸nh. ThÊy kh«ng
cßn kh¶ n¨ng chèt gi÷ nh÷ng khu vùc cßn l¹i, chØ huy
qu©n ®èi ph¬ng ë thÞ x· Qu¶ng TrÞ quyÕt ®Þnh rót ch¹y
®Ó b¶o toµn lùc lîng. N¾m ®îc ý ®å cña ®èi ph¬ng, Bé
T lÖnh chiÕn dÞch lÖnh cho S ®oµn 324 khÈn tr¬ng tæ
chøc l¹i ®éi h×nh, thùc hiÖn chia c¾t chiÕn dÞch, kiªn
quyÕt tiÕn c«ng tiªu diÖt ®èi ph¬ng.
S¸ng 30-4, Trung ®oµn 2 cho hai tiÓu ®oµn 5 vµ 6 tiÕn
c«ng TiÓu ®oµn 8 - L÷ ®oµn 369 lÝnh thñy ®¸nh bé qu©n
®éi Sµi Gßn ë khu vùc T©n §iÒn, më cöa cho TiÓu ®oµn 4
tiÕn xuèng quèc lé 1 ®¸nh ®Þch ë khu vùc cÇu BÕn §¸.
Ngµy 1-5, çc côm cø ®iÓm cña ®èi ph¬ng ë b¾c s«ng
Th¹ch H·n bÞ thÊt thñ, ®èi ph¬ng ë thÞ x· Qu¶ng TrÞ
hoang mang cùc ®é, b¾t ®Çu "rót lui theo kÕ ho¹ch".
Nhng chóng bÞ çc ®¬n vÞ thuéc S ®oµn 324 chÆn ®¸nh
quyÕt liÖt ë cÇu Nhïng, cÇu BÕn §¸, cÇu Dµi. Ph¸o binh
ta b¾n ph¸ m·nh liÖt khèng chÕ ®êng sè 1. Suèt ngµy
®èi ph¬ng më hµng chôc ®ît ®ét kÝch ®Ó th«ng ®êng

ch¹y vÒ phÝa nam, nhng chóng ®i ®Õn ®©u còng bÞ ®¸nh,
ch¹y ng¶ nµo còng bÞ chÆn. Kh«ng thùc hiÖn ®îc ý ®Þnh
"rót lui cã tæ chøc", ®èi ph¬ng ph¶i bá l¹i toµn bé xe
ph¸o, th¸o ch¹y t¸n lo¹n. C¶ ®o¹n ®êng gÇn 30 km tõ
thÞ x· Qu¶ng TrÞ ®Õn cÇu Mü Ch¸nh trë thµnh "®o¹n
®êng m¸u", trë thµnh "®¹i lé kinh hoµng" ®èi víi ®Þch.
L÷ ®oµn lÝnh thñy ®¸nh bé 369 ch¹y vÒ nam s«ng Mü
Ch¸nh. Çc cè vÊn Mü ch¹y vÒ Sµi Gßn. Viªn ChuÈn
tíng Vò V¨n Giai, T lÖnh MÆt trËn Qu¶ng TrÞ còng
dïng trùc th¨ng ch¹y vÒ §µ N½ng. Trªn quèc lé 1, qu©n
ta truy ®uæi ®èi ph¬ng ®Õn nam cÇu Mü Ch¸nh. Trung
®oµn 9 - S ®oµn 304 tiÕn vµo tiÕp qu¶n thÞ x· Qu¶ng
TrÞ. §Õn ngµy 2-5-1972, tØnh Qu¶ng TrÞ ®îc hoµn toµn
gi¶i phãng.
Phèi hîp víi híng chÝnh Qu¶ng TrÞ, çc lùc lîng vò
trang Thõa Thiªn ®Èy m¹nh tiÕn c«ng qu©n ®èi ph¬ng
trªn ba vïng chiÕn lîc. Ngµy 28-4, ë híng ®êng 12
phÝa t©y thµnh phè HuÕ, mét tiÓu ®oµn cña ®èi ph¬ng
chèt gi÷ §éng Tranh vµ ®iÓm cao 377 võa bÞ bé ®éi ta v©y
lÊn ®· hoang mang bá ch¹y. Ngµy 30-4, bé ®éi ta ®¸nh
thiÖt h¹i nÆng hai tiÓu ®oµn thuéc Trung ®oµn 54 qu©n
Sµi Gßn lªn øng cøu cho ®ång bän trªn híng nµy. ë
híng ®ång b»ng Thõa Thiªn, lùc lîng vò trang ®Þa
ph¬ng ®îc nh©n d©n hç trî v©y diÖt chi khu H¬ng Trµ,
bøc hµng yÕu khu Nam Hßa. Çc tæ vò trang c«ng t¸c tØnh
vµ du kÝch x· hç trî cho nh©n d©n chi khu H¬ng Trµ næi
dËy diÖt ¸c, trõ gian, giµnh quyÒn lµm chñ.
Tríc thÊt b¹i nÆng nÒ ë TrÞ - Thiªn (®Æc biÖt lµ

Qu¶ng TrÞ) NguyÔn V¨n ThiÖu çch chøc Hoµng Xu©n
L·m - T lÖnh Qu©n khu 1, ®a viªn Tíng Ng« Quang
Trëng - T lÖnh Qu©n khu 4 ra thay, ®ång thêi ®iÒu
thªm n¨m l÷ ®oµn, trung ®oµn tõ Sµi Gßn vµ §µ N½ng ra
HuÕ lËp tuyÕn phßng thñ míi kÐo dµi tõ nam s«ng Mü
Ch¸nh ®Õn t©y ®êng 12, hßng ng¨n chÆn cuéc tiÕn c«ng
vµo HuÕ cña ta, t¹o lËp bµn ®¹p ph¶n kÝch, lÊn chiÕm
nh÷ng vïng võa r¬i vµo tay Qu©n gi¶i phãng.
§èi víi ta, sau khi gi¶i phãng tØnh Qu¶ng TrÞ, mÆc dï
biÕt bé ®éi qua h¬n mét th¸ng tiÕn c«ng søc kháe ®· gi¶m
sót, qu©n sè vµ vò khÝ çc ®¬n vÞ hao hôt cha kÞp bæ
sung, trong khi ®ã ®èi ph¬ng ®· t¨ng cêng lùc lîng
phßng thñ chuÈn bÞ ph¶n kÝch ra Qu¶ng TrÞ, nhng Bé T
lÖnh chiÕn dÞch vÉn nhËn ®Þnh: "KhÝ thÕ cña bé ®éi lªn rÊt
cao, cã tiÕn bé trong t¸c chiÕn hiÖp ®ång binh chñng quy
m« lín; cã kinh nghiÖm ®¸nh ®Þch co côm ë ®Þa h×nh trèng
tr¶i", vµ "qu©n ®Þch cã ý ®Þnh ph¶n c«ng lín nhng kh¶
n¨ng chØ cã thÓ vµo mïa ma v× cßn ph¶i bæ sung lùc
lîng kho¶ng 1 ®Õn 2 s ®oµn". Trªn c¬ së nhËn ®Þnh nµy,
Bé T lÖnh h¹ quyÕt t©m thùc hiÖn kÕ ho¹ch chiÕn dÞch
®· v¹ch ra: tæ chøc tiÕn c«ng ®ît 3 vµo trung tuÇn th¸ng
6-1972 nh»m: "Tiªu diÖt tËp ®oµn chñ yÕu cña ®Þch, ph¸
vì thÕ phßng ngù cña chóng, lµm chñ ®Õn gi¸p s«ng
H¬ng kh«ng cho ®Þch co côm ë tuyÕn s«ng Bå, t¹o thÕ
ph¸t triÓn chiÕn dÞch", thùc hiÖn môc tiªu: "Tiªu diÖt ®¹i
bé phËn lùc lîng qu©n sù ®Þch, gi¶i phãng Thõa Thiªn
kÓ c¶ HuÕ vµ Phó Bµi, ®a cuéc tiÕn c«ng chiÕn lîc TrÞ -
Thiªn ®Õn toµn th¾ng" 1.
VÒ tæ chøc lùc lîng, Bé T lÖnh chiÕn dÞch quyÕt ®Þnh
sö dông hai s ®oµn bé binh 304 vµ 308 cïng mét sè ®¬n vÞ
binh chñng kü thuËt ®¶m nhiÖm híng tiÕn c«ng chñ yÕu
nh»m vµo côm c¨n cø §ång L©m, Phß Tr¹ch, sau ®ã thäc
s©u chia c¾t chi khu An Lç, kh«ng cho ®èi ph¬ng ph¶n
kÝch tõ HuÕ ra, tõ phßng tuyÕn Mü Ch¸nh vµo. S ®oµn 324,
Trung ®oµn 6 ®éc lËp vµ mét sè ®¬n vÞ bé ®éi ®Þa ph¬ng
tiÕn c«ng vµo tuyÕn ®êng 12, §éng Tranh, B×nh §iÒn, ph¸
vì tuyÕn phßng thñ phÝa t©y thµnh phè HuÕ. Trung ®oµn
18 - S ®oµn 325, Trung ®oµn 64 - S ®oµn 320B míi ®îc
Bé Quèc phßng t¨ng cêng vµ Trung ®oµn 27 ®éc lËp tiÕn
c«ng tõ híng ®«ng b¾c ®êng 1 vµo khu vùc L¬ng Mai,
Phong Lai, ph¸ Tam Giang, quËn lþ H¬ng §iÒn, Qu¶ng
§iÒn; phèi hîp víi híng chñ yÕu hç trî nh©n d©n næi dËy
lµm chñ vïng ®ång b»ng ven biÓn.
Tèi ngµy 20-6, sau khi kiÓm tra c«ng t¸c chuÈn bÞ
chiÕn ®Êu cña çc ®¬n vÞ, Bé T lÖnh chiÕn dÞch h¹ lÖnh
tiÕn c«ng ®Þch. Trªn híng chñ yÕu, ®îc sù chi viÖn cña
ph¸o binh chiÕn dÞch, hai s ®oµn (304, 308) ®¸nh chiÕm
çc ®iÓm cao 102, 156, §¸ B¹c, nói Çnh D¬i vµ mét sè
mám ®åi khu vùc nói Çi M¬ng. Do tèc ®é tiÕn c«ng cña
çc ®¬n vÞ chËm, c«ng t¸c hiÖp ®ång, thêi gian t¸c chiÕn
_____________
1. Bé Quèc phßng - ViÖn LÞch sö qu©n sù ViÖt Nam: Tãm t¾t
çc chiÕn dÞch trong kh¸ng chiÕn chèng Mü, cøu níc (1954-
1975), Nxb. Qu©n ®éi nh©n d©n, Hµ Néi, 2001, tr. 288.
kh«ng chÆt, nªn trong ba ngµy (22, 23, 24-6), ®èi ph¬ng
ë Phß Tr¹ch, §ång L©m ph¶n kÝch chiÕm l¹i hÇu hÕt çc
môc tiªu ë t©y nam s«ng Mü Ch¸nh.
Trªn híng ®«ng, tríc khi ta næ sóng tiÕn c«ng, hai
l÷ ®oµn lÝnh thñy ®¸nh bé 147 vµ 369 qu©n Sµi Gßn ®îc
háa lùc cña kh«ng qu©n vµ ph¸o binh yÓm trî ®· bÊt ngê
hµnh qu©n ra Xu©n Viªn, §«ng D¬ng, ThÈm Khª, V©n
Lòy, Héi Kú Ph¬ng. Hµnh ®éng nµy cña ®èi ph¬ng
buéc hai trung ®oµn 18 vµ 27 cña ta ph¶i næ sóng ph¶n
kÝch. Qua ba ngµy chiÕn ®Êu (20, 21, 22-6), hai trung
®oµn 18 vµ 27 tuy diÖt ®îc mét sè tªn, nhng phÝa ta
còng bÞ thiÖt h¹i ph¶i dõng l¹i cñng cè. Trung ®oµn 64
vµo thay thÕ Trung ®oµn 18 chiÕn ®Êu dòng c¶m nhng
còng chØ ®ñ søc lµm chËm bíc hµnh qu©n cña ®èi
ph¬ng. Trong khi ®ã ë híng nam, c«ng t¸c chuÈn bÞ
cho ®ît t¸c chiÕn triÓn khai chËm, l¹i béc lé mét sè s¬ hë,
®èi ph¬ng chñ ®éng ®¸nh chÆn tõ xa. §Õn ngµy 25-6, ta
míi næ sóng tiÕn c«ng Khe Thai, ®iÓm cao 372, ®Ìo Su
Na. TrËn ®¸nh kh«ng thµnh. Ta kh«ng ®¸nh chiÕm døt
®iÓm ®îc çc môc tiªu ®Ò ra.
Nh×n chung, trong ®ît 3 chiÕn dÞch, sau mét tuÇn
tiÕn c«ng, çc híng, çc mòi ®Òu kh«ng thùc hiÖn ®îc
kÕ ho¹ch t¸c chiÕn ®· ®Ò ra. HÇu hÕt çc ®¬n vÞ tham gia
chiÕn dÞch bÞ th¬ng vong, søc chiÕn ®Êu gi¶m sót râ rÖt;
trong lóc lùc lîng tæng dù bÞ chiÕn lîc cña Qu©n ®éi
ViÖt Nam Céng hßa ®îc tung ra Thõa Thiªn, chuÈn bÞ
ph¶n c«ng quy m« lín chiÕm l¹i nh÷ng vïng ®· mÊt.
H»ng ngµy, m¸y bay (kÓ c¶ m¸y bay chiÕn lîc B52) vµ
ph¸o h¹m ®Þch ®¸nh ph¸ rÊt ¸c liÖt hËu ph¬ng chiÕn
dÞch cña ta. Tríc t×nh h×nh diÔn biÕn phøc t¹p, ®ªm 27-6,
Bé T lÖnh chiÕn dÞch chñ tr¬ng kÕt thóc chiÕn dÞch
tiÕn c«ng, chuyÓn ph¬ng thøc t¸c chiÕn míi nh»m ®¸nh
b¹i nç lùc t¸i chiÕm Qu¶ng TrÞ cña qu©n ®éi Sµi Gßn víi
sù yÓm trî háa lùc å ¹t cña kh«ng qu©n, h¶i qu©n Mü.
Tuy ®ît 3 chiÕn dÞch tiÕn c«ng TrÞ - Thiªn vÊp ph¶i sù
chèng tr¶ quyÕt liÖt cña ®èi ph¬ng, lùc lîng vµ ph¬ng
tiÖn chiÕn ®Êu bÞ thiÖt h¹i nhng toµn chiÕn dÞch, trong
h¬n mét th¸ng tiÕn c«ng, ta diÖt vµ lµm bÞ th¬ng 27.458 tªn,
b¾t 3.388 tªn, trong ®ã mét sè ®¬n vÞ qu©n ®éi Sµi Gßn
nh S ®oµn bé binh 3, L÷ ®oµn 147 lÝnh thñy ®¸nh bé,
hai liªn ®oµn biÖt ®éng qu©n, bèn thiÕt ®oµn vµ nhiÒu
®¬n vÞ kh¸c bÞ thiÖt h¹i nÆng. Ta ph¸ hñy vµ thu 636 xe
t¨ng, xe thiÕt gi¸p, 1.870 xe qu©n sù, 419 khÈu ph¸o çc
lo¹i, b¾n r¬i vµ ph¸ hñy 340 m¸y bay. "ChiÕn dÞch tiÕn
c«ng TrÞ - Thiªn (HÌ 1972) ®¹t hiÖu qu¶ lín. Trªn chiÕn
trêng miÒn Nam lÇn ®Çu tiªn ta ®· tiªu diÖt mét bé
phËn quan träng sinh lùc vµ ph¬ng tiÖn chiÕn tranh,
tiªu diÖt nhiÒu trung ®oµn, ®¸nh quþ mét s ®oµn qu©n
®éi Sµi Gßn; lÇn ®Çu tiªn ta gi¶i phãng hoµn toµn mét
tØnh Qu¶ng TrÞ" 1. ChiÕn dÞch tiÕn c«ng híng TrÞ - Thiªn
më ra vµ giµnh th¾ng lîi t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho hai
híng phèi hîp quan träng cña qu©n vµ d©n ta ë b¾c T©y
Nguyªn vµ miÒn §«ng Nam Bé.
_____________
1. Bé Quèc phßng - ViÖn LÞch sö qu©n sù ViÖt Nam: NghÖ
thuËt chiÕn dÞch ViÖt Nam (1945-1975), Nxb. Qu©n ®éi nh©n
d©n, Hµ Néi, 1995, tr. 415.
II- TiÕn c«ng ®Þch trªn híng phèi hîp

quan träng t©y nguyªn, miÒn ®«ng nam bé
§èi víi hai híng phèi hîp quan träng trong cuéc tiÕn
c«ng chiÕn lîc n¨m 1972, Bé ChÝnh trÞ vµ Qu©n ñy Trung
¬ng chØ ®¹o qu©n vµ d©n T©y Nguyªn, miÒn §«ng Nam
Bé më çc chiÕn dÞch b¾c T©y Nguyªn vµ chiÕn dÞch
NguyÔn HuÖ.
§èi víi chiÕn dÞch tiÕn c«ng b¾c T©y Nguyªn - híng
tiÕn c«ng phèi hîp rÊt quan träng trong cuéc tiÕn c«ng
chiÕn lîc n¨m 1972, Bé ChÝnh trÞ vµ Qu©n ñy Trung
¬ng giao nhiÖm vô: "Sö dông lùc lîng b¶n th©n cïng
lùc lîng vµ binh khÝ kü thuËt t¨ng cêng, tiªu diÖt mét
bé phËn quan träng chñ lùc Qu©n ®oµn 2 vµ lùc lîng
tæng dù bÞ qu©n ®èi ph¬ng, gi¶i phãng vïng §¾k T« -
T©n C¶nh, thÞ x· Kon Tum; khi cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn
xuèng Pl©yku, më réng vïng c¨n cø t©y Gia Lai, §¾k
L¾k, h×nh thµnh mét vïng c¨n cø hoµn chØnh, nèi liÒn
víi c¨n cø ®Þa miÒn §«ng Nam Bé" 1. §Ó ®¶m b¶o sù
l·nh ®¹o, chØ huy trªn híng tiÕn c«ng chiÕn lîc phèi
hîp quan träng nµy, Bé ChÝnh trÞ vµ Qu©n ñy Trung
¬ng quyÕt ®Þnh thµnh lËp Bé T lÖnh chiÕn dÞch. §ång
chÝ Hoµng Minh Th¶o ®îc chØ ®Þnh lµm T lÖnh; ®ång
chÝ Tr¬ng ChÝ C¬ng, Phã BÝ th Khu ñy Khu 5 lµm BÝ
th §¶ng ñy, kiªm ChÝnh ñy.
_____________
çc chiÕn dÞch trong kh¸ng chiÕn chèng Mü, cøu níc, S®d, tr. 293.
Cho ®Õn nh÷ng th¸ng ®Çu cña n¨m 1972, h×nh th¸i
ho¹t ®éng cña ®èi ph¬ng trªn ®Þa bµn T©y Nguyªn lµ vÉn
tiÕp tôc t¨ng cêng lùc lîng phßng gi÷ thÞ x· Kon Tum:
®iÒu thªm L÷ ®oµn dï 2 thuéc lùc lîng tæng dù bÞ chiÕn
lîc tõ Sµi Gßn ra lËp tuyÕn phßng thñ míi ë khu vùc ®iÓm
cao 1.049, 1.015 (t©y s«ng P« C«). Trong khi ®ã, çc lùc
lîng chñ lùc Qu©n khu 2 ë b¾c T©y Nguyªn ®· h×nh thµnh
ba côm phßng ngù ë §¾k T« - T©n C¶nh, thÞ x· Kon Tum,
thÞ x· Pl©yku 1. C¨n cø vµo nhiÖm vô ®îc Bé ChÝnh trÞ,
Qu©n uû Trung ¬ng giao vµ sau khi n¾m v÷ng t×nh h×nh
bè trÝ lùc lîng ®èi ph¬ng trªn chiÕn trêng, Bé T lÖnh
chiÕn dÞch quyÕt ®Þnh chän ®Þa bµn hai tØnh Kon Tum, Gia
Lai cã ®Þa thÕ nói cao, rõng rËm, thung lòng s©u, s«ng suèi
ng¨n çch, tr¶i dµi h¬n 100 km ®Ó më cuéc tiÕn c«ng tiªu
diÖt tËp ®oµn phßng ngù cña ®èi ph¬ng ë T©y Nguyªn.
§Ó tiÕn c«ng ®Þch trªn híng T©y Nguyªn, Bé t¨ng
cêng hai s ®oµn chñ lùc (320, 2), Trung ®oµn 675 ph¸o
binh, Trung ®oµn 7 c«ng binh, hai tiÓu ®oµn ph¸o cao x¹
(37, 57), mét tiÓu ®oµn xe t¨ng, mét ®¹i ®éi tªn löa B72.
Ngoµi çc ®¬n vÞ ®îc t¨ng cêng, Bé T lÖnh chiÕn dÞch
b¾c T©y Nguyªn cßn huy ®éng bèn trung ®oµn (66, 95, 28,
24), Trung ®oµn 400 ®Æc c«ng, TiÓu ®oµn 631 bé binh (lùc
lîng cña mÆt trËn) vµo chiÕn dÞch tiÕn c«ng nµy.
_____________
1. §Çu th¸ng 3-1972, ë b¾c T©y Nguyªn, ®èi ph¬ng ®· x©y
dùng ba côm phßng ngù gåm 3 s ®oµn, 2 liªn ®oµn, 10 chi ®oµn
thiÕt gi¸p, 112 trung ®éi d©n vÖ, 3 ®¹i ®éi th¸m b¸o.
Bé T lÖnh chiÕn dÞch quyÕt ®Þnh trong giai ®o¹n 1,

dïng S ®oµn 320, Trung ®oµn 28 ho¹t ®éng nghi binh l«i
kÐo qu©n ®èi ph¬ng ra d·y ®iÓm cao phÝa t©y s«ng P« C«
vµ Vâ §Þnh; dïng h×nh thøc t¸c chiÕn vËn ®éng tiÕn c«ng
tiªu diÖt qu©n ®èi ph¬ng, t¹o ®iÒu kiÖn cho S ®oµn 2
(thiÕu), Trung ®oµn 66 vµ lùc lîng t¨ng cêng tiÕn c«ng
côm cø ®iÓm §¾k T« - T©n C¶nh.
Giai ®o¹n 2, ph¸t huy th¾ng lîi ®· giµnh ®îc, S
®oµn 2, Trung ®oµn 28, Trung ®oµn 64 tiÕn c«ng híng
chñ yÕu tõ phÝa b¾c; S ®oµn 320 (thiÕu) tiÕn c«ng híng
thø yÕu tõ phÝa nam vµo thÞ x· Kon Tum. Çc lùc lîng
vò trang ®Þa ph¬ng tØnh, huyÖn trong qu¸ tr×nh tham
gia chiÕn dÞch ph¶i tÝch cùc vËn dông çc h×nh thøc ®Êu
tranh hai ch©n, ba mòi, næi dËy ph¸ Êp giµnh d©n ë
huyÖn, quËn, thÞ x·.
§Çu th¸ng 3-1972, thêi ®iÓm tiÕn c«ng chiÕn lîc trªn
chiÕn trêng miÒn Nam nãi chung, chiÕn trêng T©y
Nguyªn nãi riªng, ®ang tíi gÇn. Qu©n vµ d©n T©y Nguyªn
dèc søc hoµn tÊt çc mÆt chuÈn bÞ chiÕn dÞch. Lóc nµy, ®Ò
phßng cuéc tiÕn c«ng cña ta, Bé ChØ huy Qu©n khu 2 cña
®èi ph¬ng võa tung th¸m b¸o, biÖt kÝch th¨m dß, võa cho
m¸y bay çc lo¹i ®¸nh ph¸ ¸c liÖt hÖ thèng ®êng vËn
chuyÓn chiÕn lîc, chiÕn dÞch cña ta. §Õn gi÷a th¸ng 3-1972,
mÆc dï ®· tËp trung lùc lîng tíi møc cao nhÊt, nhng lùc
lîng vËn t¶i chiÕn lîc trªn tuyÕn 559 míi vËn chuyÓn
®îc 35% lîng hµng hãa phôc vô cho chiÕn dÞch. Tríc
t×nh h×nh ®ã, Bé T lÖnh chiÕn dÞch kiªn quyÕt chØ ®¹o
viÖc ®¶m b¶o hËu cÇn phôc vô chiÕn dÞch. Çc tæ c«ng t¸c
cã kinh nghiÖm vÒ khai th¸c hËu cÇn ®îc lÖnh, më thªm

cöa khÈu thu mua hµng hãa (chñ yÕu lµ l¬ng thùc). Mäi
ph¬ng tiÖn ®îc huy ®éng tèi ®a nh»m ®Èy nhanh c«ng t¸c
vËn chuyÓn vò khÝ, ®¹n dîc vµ çc lo¹i vËt chÊt ®¶m b¶o
tíi çc ch©n hµng phÝa tríc phôc vô çc ®¬n vÞ chiÕn ®Êu.
Cuèi th¸ng 3-1972, lîng hµng hãa qu©n sù phôc vô cuéc
tiÕn c«ng b¾c T©y Nguyªn ®· hoµn thµnh, nhng còng chØ
®ñ dïng trong giai ®o¹n ®Çu cña chiÕn dÞch.
Cïng víi viÖc chØ ®¹o çc híng, mòi khÈn tr¬ng
hoµn tÊt mäi mÆt cho cuéc tiÕn c«ng ®èi ph¬ng, tõ ngµy
22-3-1972, Bé T lÖnh chiÕn dÞch b¾t ®Çu sö dông hai
trung ®oµn (28, 95), mét sè ph©n ®éi binh chñng kü thuËt
phèi hîp víi bé ®éi ®Þa ph¬ng vµ d©n qu©n, du kÝch
®¸nh ph¸ giao th«ng cña ®èi ph¬ng trªn ®êng 14 ë b¾c
vµ nam thÞ x· Kon Tum; thùc hiÖn t¹o thÕ bao v©y chia
c¾t chiÕn dÞch. Bé ®éi ®Æc c«ng vµ lùc lîng ph¸o cèi bÝ
mËt luån s©u vµo phßng tuyÕn ®èi ph¬ng, thùc hiÖn çc
trËn tËp kÝch vµo trËn ®Þa háa lùc, c¬ së hËu cÇn cña ®èi
ph¬ng. S ®oµn 2 cho mét tiÓu ®oµn ho¹t ®éng nghi
binh thu hót ®Þch ë §¾k T«, t¹o ®iÒu kiÖn cho Trung
®oµn 1 vµ Trung ®oµn 24 chuÈn bÞ ®Þa h×nh, hiÖp ®ång
t¸c chiÕn tiÕn c«ng c¨n cø Së ChØ huy S ®oµn 22 vµ Së
ChØ huy Trung ®oµn 42 qu©n ®éi Sµi Gßn ë côm cø ®iÓm
§¾k T« - T©n C¶nh - c¨n cø qu©n sù m¹nh nhÊt cña ®èi
ph¬ng ë cùc b¾c T©y Nguyªn. §ång thêi, çc ®¬n vÞ c«ng
binh còng ®îc lÖnh nèi th«ng nh÷ng ®o¹n ®êng d·
chiÕn vµo çch vÞ trÝ ®èi ph¬ng 5 - 6 km b¶o ®¶m cho xe
t¨ng, thiÕt gi¸p vµ ph¸o c¬ giíi c¬ ®éng ®îc trªn híng
vu håi chiÕn dÞch.
Cuèi th¸ng 3-1972, cïng thêi ®iÓm qu©n vµ d©n TrÞ -

Thiªn më mµn chiÕn dÞch tiÕn c«ng gi¶i phãng Qu¶ng TrÞ,
qu©n vµ d©n T©y Nguyªn tõ b¾c Kon Tum tíi nam Gia
Lai, tõ quèc lé 14 ®Õn quèc lé 19, víi khÝ thÕ "Trêng S¬n
chuyÓn m×nh, P« C« dËy sãng, quÐt s¹ch qu©n thï gi¶i
phãng nh©n d©n" ®· ®ång lo¹t tiÕn c«ng ®èi ph¬ng. Trªn
tuyÕn phßng thñ t©y s«ng P« C«, ngµy 30-3, S ®oµn
trëng S ®oµn 320 Kim TuÊn lÖnh cho Trung ®oµn 52
(Trung ®oµn T©y TiÕn) b¾t ®Çu v©y Ðp TiÓu ®oµn dï 2 - L÷
®oµn dï 2 vµ mét sè chèt lÎ phô cËn cña TiÓu ®oµn 3 -
Trung ®oµn 47 qu©n ®éi Sµi Gßn ë ®iÓm cao 1.049. BÞ Ðp
m¹nh tõ ba phÝa, ®èi ph¬ng co dÇn l¹i. §Õn ngµy 3-4,
Trung ®oµn 52 chuyÓn sang tiÕn c«ng, ®¸nh thiÖt h¹i nÆng
TiÓu ®oµn dï 2. Do ®iÓm cao 1.049 cã vÞ trÝ chiÕn thuËt rÊt
quan träng, mÊt khu vùc nµy ®èi ph¬ng cã thÓ chäc
th¼ng sang ®êng 14, c¾t ®«i thÕ trËn phßng ngù ë b¾c
Kon Tum, c« lËp côm phßng ngù §¾k T« - T©n C¶nh, uy
hiÕp trùc tiÕp thÞ x·, nªn ®Þch cÊp tèc t¨ng viÖn ng¨n chÆn
cuéc tiÕn c«ng cña ta, gi÷ v÷ng ®iÓm cao quan träng nµy.
Ngµy 4-4, Bé ChØ huy cña ®èi ph¬ng ë thÞ x· Kon Tum
®iÒu tiÕp L÷ ®oµn dï 3 ra phÝa t©y s«ng P« C« thay thÕ
TiÓu ®oµn 2 - L÷ dï 2 vµ TiÓu ®oµn 3 - Trung ®oµn 47.
§Ó nhanh chãng ®Ëp vì tuyÕn ng¨n chÆn vßng ngoµi,
khÈn tr¬ng ®a bé ®éi vµo tuyÕn ®êng 14 thùc hiÖn
chia c¾t chiÕn dÞch, t¹o ®iÒu kiÖn cho S ®oµn 2 vµ çc
®¬n vÞ phèi thuéc ®¸nh chiÕm môc tiªu then chèt §¾k T« -
T©n C¶nh, ngµy 8-4, Bé T lÖnh chiÕn dÞch lÖnh cho
S ®oµn 320 dïng Trung ®oµn 64 tiÕn c«ng tiªu diÖt
TiÓu ®oµn 11 - L÷ ®oµn dï 3 võa ®æ bé xuèng chèt gi÷

®iÓm cao 1.015 (çch ®iÓm cao 1.049 vÒ phÝa b¾c 3,5 km).
Sau khi cïng çn bé chØ huy ba trung ®oµn (48, 52, 64)
häp rót kinh nghiÖm trËn chiÕn ®Êu ë ®iÓm cao 1.049,
nhËn thÊy trËn chiÕn ®Êu kh«ng ®¹t hiÖu qu¶ lµ bëi tæ
chøc chØ huy vµ sö dông çch ®¸nh cha phï hîp, xö lý
çc t×nh huèng chiÕn ®Êu cha tèt, tèi ngµy 9-4, §¶ng ñy
vµ ChØ huy S ®oµn 320 ®· h¹ quyÕt t©m: ®éng viªn çn
bé, chiÕn sÜ Trung ®oµn 64 vµ çc ®¬n vÞ phèi thuéc ph¸t
huy truyÒn thèng cña ®¬n vÞ, kiªn quyÕt hoµn thµnh
nhiÖm vô ®îc giao. T tëng chØ ®¹o t¸c chiÕn ®îc x¸c
®Þnh râ: "v©y chÆt, tiÕn c«ng liªn tôc, ®ét ph¸ cã träng
®iÓm kÕt hîp víi thäc s©u chia c¾t". §©y lµ lÇn thø hai
(sau chiÕn dÞch ®êng 9 - Nam Lµo), Trung ®oµn 64 ®èi
mÆt trùc tiÕp víi qu©n ®éi Sµi Gßn. Thay mÆt çn bé,
chiÕn sÜ Trung ®oµn, Trung ®oµn trëng KhuÊt Duy TiÕn
høa víi chØ huy cÊp trªn quyÕt t©m hoµn thµnh xuÊt s¾c
nhiÖm vô trªn giao.
Sau hai ngµy v©y Ðp tiªu diÖt çc môc tiªu vßng ngoµi,
s¸ng ngµy 14-4-1972, bé ®éi Trung ®oµn 64 ®îc lÖnh tiÕn
c«ng tiªu diÖt ®èi ph¬ng trªn ®iÓm cao 1.015. Më mµn
trËn ®¸nh, ph¸o çc cì tõ 85 mm ®Õn 122 mm cña Trung
®oµn ph¸o binh 675 vµ çc lo¹i ph¸o cèi chiÕn thuËt cña
Trung ®oµn 64 b¾n ph¸ dån dËp môc tiªu ®Þch. Së ChØ huy
TiÓu ®oµn dï bÞ b¾n tróng ngay tõ nh÷ng lo¹t ®¹n ®Çu,
viªn tiÓu ®oµn phã bÞ th¬ng nÆng. Sau 15 phót bÞ ph¸o ta
b¾n ph¸, hai kho ®¹n gÇn khu trung t©m bÞ bèc ch¸y, h¬n
mét nöa hÇm hµo, c«ng sù d· chiÕn bÞ ph¸ hñy. Kh«ng
chÞu næi háa lùc ph¸o, cèi cña ta, hµng chôc tªn ph¸ ch¹y
ra xung quanh, mét sè tªn cè thñ, gäi phi ph¸o chi viÖn.
17 giê, bé ®éi trªn hai híng ®îc lÖnh xung phong.
Híng t©y b¾c do TiÓu ®oµn 9 ®¶m nhËn, mÆc dï bÞ phi
ph¸o cña ®èi ph¬ng ®¸nh ph¸ d÷ déi chÆn ®êng, nhng
çn bé, chiÕn sÜ trªn hai mòi, lîi dông ®Þa h×nh, ®Þa vËt ®ét
ph¸ tÇng c«ng sù vßng ngoµi, råi ®ång lo¹t ph¸t triÓn vµo
bªn trong ®¸nh chiÕm Së ChØ huy ®Þch, b¾n chÕt viªn TiÓu
®oµn trëng. Híng ®«ng nam do TiÓu ®oµn 8 phô tr¸ch,
trËn ®¸nh diÔn biÕn kh¸ phøc t¹p. LÝnh dï chèt gi÷ mám
®åi cao ph¸t hiÖn bé ®éi ta vît qua b·i trèng ®· gäi m¸y
bay ®¸nh chÆn quyÕt liÖt, lµm mét sè çn bé, chiÕn sÜ ta bÞ
th¬ng vong. QuyÕt kh«ng ®Ó bé ®éi TiÓu ®oµn 8 ph¶i tr»n
lng høng bom ®¹n, §¹i ®éi 12,7 mm (TiÓu ®oµn cao x¹ 16)
do §¹i ®éi trëng KhuÊt §×nh Nu«i chØ huy (bè trÝ ë phÝa
sau TiÓu ®oµn 8) ®· ®¸nh tr¶ quyÕt liÖt, b¾n ch¸y 3 m¸y
bay çc lo¹i, t¹o ®iÒu kiÖn cho bé ®éi TiÓu ®oµn 8 xung
phong ®¸nh chiÕm çc môc tiªu.
Sau h¬n mét giê chiÕn ®Êu, Trung ®oµn 64 ®· chia c¾t
tiÓu ®oµn ®èi ph¬ng thµnh hai bé phËn ®Ó tiªu diÖt. §¹i
®éi vµ tiÓu ®oµn bé dï qu©n Sµi Gßn chèt gi÷ mám phÝa
b¾c, sau gÇn mét giê bÞ TiÓu ®oµn 9 tiÕn c«ng, phÇn lín bÞ
th¬ng vong, sè cßn l¹i kh«ng chÞu næi ph¶i ra ®Çu hµng.
Hai ®¹i ®éi cña ®èi ph¬ng chèt gi÷ mám phÝa nam bÞ
®¸nh t¬i t¶, lo sî bÞ tiªu diÖt ®· lîi dông ®ªm tèi th¸o ch¹y
vÒ phÝa s«ng P« C«. H¬n mét tr¨m tªn ®Þch dß dÉm suèt
®ªm vÒ tíi Ngäc §i èc th× bÞ sa vµo trËn ®Þa ®ãn lâng cña
TiÓu ®oµn 2 - Trung ®oµn 48.
Qua hai ngµy bao v©y tiÕn c«ng liªn tôc, Trung ®oµn
64 - S ®oµn 320 vµ çc ®¬n vÞ phèi thuéc ®· tiªu diÖt gän
TiÓu ®oµn 11 - L÷ ®oµn dï 3 b¾t sèng 166 tªn, cã gÇn ®ñ
mÆt sÜ quan chØ huy tõ cÊp ®¹i ®éi ®Õn cÊp tiÓu ®oµn. Víi
thµnh tÝch xuÊt s¾c nµy, Trung ®oµn 64 ®îc §¶ng, Nhµ
níc tÆng thëng Hu©n ch¬ng Qu©n c«ng gi¶i phãng
h¹ng Ba.
§©y lµ lÇn ®Çu tiªn, Qu©n gi¶i phãng diÖt gän mét tiÓu
®oµn dï qu©n ®éi Sµi Gßn trªn chiÕn trêng T©y Nguyªn -
mét chiÕn trêng mµ hÖ thèng phßng thñ cña ®èi ph¬ng
®îc xem lµ kiªn cè, khi t¸c chiÕn cã thÓ chi viÖn cho nhau,
rÊt khã bÞ chia c¾t, c« lËp. Th¾ng lîi nµy cña Qu©n gi¶i
phãng gãp phÇn lµm sa sót uy thÕ cña lùc lîng dù bÞ chiÕn
lîc qu©n ®éi Sµi Gßn, b¸o hiÖu sù thÊt b¹i vÒ chiÕn lîc
cña ®èi ph¬ng lµ kh«ng thÓ tr¸nh khái.
MÊt ®iÓm cao 1.015, tuyÕn phßng thñ t©y s«ng P« C«
bÞ chäc thñng. S ®oµn dï buéc ph¶i rót bá mét sè vÞ trÝ
cßn l¹i, co vÒ ®êng 14 cïng lùc lîng Qu©n ®oµn 2 chèt
gi÷ tuyÕn phßng ngù c¬ b¶n tõ Vâ §Þnh - Lam S¬n ®Õn thÞ
x· Kon Tum.
Phèi hîp víi S ®oµn 320 ®¸nh qu©n dï ë phÝa t©y,
bé ®éi trªn çc híng còng ®Èy m¹nh cêng ®é ho¹t
®éng. ë phÝa b¾c, Trung ®oµn 1 - S ®oµn 2, TiÓu ®oµn 4 -
Trung ®oµn 24, mét sè ph©n ®éi ph¸o mang v¸c (Trung
®oµn 40 ph¸o binh), cïng bé ®éi ®Þa ph¬ng tØnh Kon
Tum v©y h·m c¨n cø §¾k T« 2 vµ S©n bay Phîng Hoµng.
B»ng çc h×nh thøc t¸c chiÕn tËp kÝch, phôc kÝch, dïng
ph¸o binh b¾n ph¸ ho¹i vµ çc tæ b¾n tØa..., bé ®éi ta diÖt
hµng tr¨m tªn, ph¸ hñy 36 m¸y bay, 39 ph¸o cèi, b¾n ch¸y
gÇn 40 xe qu©n sù çc lo¹i. Trong vßng 10 ngµy ®Çu th¸ng 4,
mét bé phËn ®¸ng kÓ sinh lùc vµ ph¬ng tiÖn chiÕn tranh
cña ®èi ph¬ng bè trÝ xung quanh côm phßng ngù then
chèt §¾k T« - T©n C¶nh ®· bÞ tiªu diÖt, tiªu hao.
Trªn khu vùc Vâ §Þnh - ®êng 14, ngay tõ tuÇn ®Çu
th¸ng 4, Trung ®oµn bé binh 28 tÝch cùc ®¸nh c¾t giao
th«ng diÖt gän hai chi ®éi xe bäc thÐp, sau ®ã phôc kÝch
®¸nh thiÖt h¹i nÆng TiÓu ®oµn 23 biÖt ®éng qu©n hµnh
qu©n lªn gi¶i táa. §¹i ®éi cèi 14 trùc thuéc trung ®oµn liªn
tiÕp b¾n ph¸ Së ChØ huy L÷ ®oµn dï 2 vµ 3 ë Lam S¬n,
g©y cho ®èi ph¬ng nhiÒu tæn thÊt. Ph¸t huy th¾ng lîi,
®ªm 6-4, §¹i ®éi 19 ®Æc c«ng cña trung ®oµn tËp kÝch diÖt
gän trËn ®Þa ph¸o cña L÷ ®oµn dï 2 ë C«ng Tr¨ng L¨ng
Loi, ph¸ hñy 4 ph¸o 155 mm, 6 ph¸o 105 mm vµ mét chi
®éi xe bäc thÐp cña Trung ®oµn thiÕt gi¸p 14. T¹i Ch
Thoi (nam thÞ x· Kon Tum) Trung ®oµn 95, TiÓu ®oµn 6 -
Trung ®oµn 24, TiÓu ®oµn 631 tæ chøc s¸u côm chèt hçn
hîp (bé binh vµ háa lùc) kÐo dµi gÇn 10 km trªn ®êng 14
®Ó chÆn qu©n ®èi ph¬ng tõ Pl©yku ®i Kon Tum. §Ó phôc
vô bé ®éi chñ lùc ®¸nh lín, hµng tr¨m d©n qu©n vµ ®ång
bµo hai huyÖn (3,4) tØnh Gia Lai s¸t çnh cïng bé ®éi ®¾p
ô ch«n m×n, x©y dùng nhiÒu trËn ®Þa kh¸ kiªn cè ngay s¸t
mÐp ®êng ë khu vùc cÇu Ia T«.
Trung ®oµn 95, TiÓu ®oµn 631 vµ TiÓu ®oµn 6 b¸m trô
díi tÇm phi ph¸o ¸c liÖt cña ®èi ph¬ng, liªn tôc gi¸ng
cho chóng nh÷ng ®ßn nÆng nÒ. ChØ trong 10 ngµy gi÷a
th¸ng 4, hµng chôc ®oµn xe tiÕp tÕ cña ®èi ph¬ng bÞ ph¸
hñy (cã ®oµn 50 chiÕc, cã ®oµn 120 chiÕc), hµng tr¨m lÝnh
¸p t¶i bÞ lo¹i khái vßng chiÕn ®Êu. ChØ huy Qu©n khu 2
qu©n ®éi Sµi Gßn ®· ph¶i lÇn lît huy ®éng Trung ®oµn 45
vµ 53 - S ®oµn 23 ®îc mÖnh danh lµ "Nam b×nh, B¾c
ph¹t, cao nguyªn trÊn" cã xe t¨ng, ph¸o binh vµ m¸y bay
yÓm trî ph¶n kÝch quyÕt liÖt hßng ®Èy bé ®éi ta ra khái
khu vùc Ch Thoi. Nhng mäi cè g¾ng cña ®èi ph¬ng ®Òu
v« hiÖu. §êng 14 bÞ c¾t ®øt ë c¶ hai phÝa b¾c vµ nam thÞ
x· Kon Tum. Hai trung ®oµn 28 vµ 95 ®· gãp phÇn t¹o
nªn thÕ v©y h·m chia c¾t chiÕn dÞch ®èi víi ba côm phßng
ngù thÞ x· Kon Tum, §¾k T« - T©n C¶nh vµ thÞ x· Pl©yku.
Qua h¬n nöa th¸ng thùc hiÖn bíc mét chiÕn dÞch, t×nh
h×nh chiÕn trêng b¾c T©y Nguyªn chuyÓn biÕn cã lîi cho
ta. HÇu hÕt tuyÕn phßng thñ phÝa t©y s«ng P« C« cña ®èi
ph¬ng ®· bÞ S ®oµn 320 ®Ëp tan, çnh cöa ®ét ph¸ vµo
nh÷ng môc tiªu chñ yÕu cña chiÕn dÞch ®· ®îc më. ë phÝa
®«ng, S ®oµn 2 vµ çc ®¬n vÞ phèi thuéc ®· t¹o lËp ®îc
thÕ trËn chiÕn dÞch tiÕn c«ng v÷ng ch¾c. Trong khi ®ã, trªn
çc chiÕn trêng TrÞ - Thiªn vµ miÒn §«ng Nam Bé, qu©n
vµ d©n ta më chiÕn dÞch tiÕn c«ng tiªu diÖt nhiÒu sinh lùc
cña ®èi ph¬ng, lo¹i khái vßng chiÕn ®Êu hµng v¹n tªn.
Tríc thêi c¬ chiÕn dÞch xuÊt hiÖn, ®iÒu kiÖn ®ét ph¸ môc
tiªu then chèt ®· chÝn muåi, Bé T lÖnh chiÕn dÞch b¾c T©y
Nguyªn lÖnh cho çc ®¬n vÞ ®ang Ðm qu©n trªn híng ®«ng
tæ chøc ®¸nh chiÕm côm c¨n cø §¾k T« - T©n C¶nh.
N»m ë phÝa b¾c thÞ x· Kon Tum 60 km, côm c¨n cø
§¾k T« - T©n C¶nh kh«ng chØ lµ trung t©m chØ huy tËp
®oµn phßng ngù ë phÝa b¾c tØnh cña ®èi ph¬ng, mµ cßn lµ
n¬i xuÊt ph¸t çc cuéc hµnh qu©n cña ®èi ph¬ng ®¸nh
ph¸ çc c¬ së kh¸ng chiÕn vµ ®êng vËn chuyÓn chiÕn lîc
cña ta ë vïng ba biªn giíi. §©y lµ n¬i ®Æt Së ChØ huy S
®oµn 22, Trung ®oµn 42, khu cè vÊn Mü; n¬i Bé ChØ huy
Qu©n khu 2 qu©n ®éi Sµi Gßn thêng xuyªn duy tr× tõ 12
tiÓu ®oµn ®Õn 14 tiÓu ®oµn bé binh, mét trung ®oµn thiÕt
gi¸p, ba tiÓu ®oµn ph¸o binh. ThÞ trÊn T©n C¶nh - thÞ trÊn
cã tíi 5.000 d©n, n»m gi÷a ng· ba ®êng 14, 18 do hai ®¹i
®éi c¶nh s¸t vµ b¶o an chiÕm gi÷
§Õn gi÷a th¾ng 4-1972, n¬i ®©y, ®èi ph¬ng vÉn tËp
trung søc m¹nh ë hai híng t©y vµ b¾c; híng ®«ng ®Æt Së
ChØ huy S ®oµn 22. NhËn thÊy ®èi ph¬ng vÉn l¬i lµ
phßng ngù, Bé T lÖnh chiÕn dÞch quyÕt ®Þnh tËp trung lùc
lîng ®¸nh vµo chç hiÓm yÕu nhÊt cña ®èi ph¬ng. Trung
®oµn 66 (trong ®éi h×nh S ®oµn 2) ®îc t¨ng cêng TiÓu
®oµn 37 ®Æc c«ng vµ mét ®¹i ®éi xe t¨ng T54, ®¶m nhiÖm
mòi tiÕn c«ng chñ yÕu tiªu diÖt c¨n cø 42 (cßn gäi lµ c¨n cø
T©n C¶nh). §Ó gi÷ bÝ mËt cho mòi tiÕn c«ng chñ yÕu ®Õn
phót chãt, Bé T lÖnh chiÕn dÞch chØ thÞ cho S ®oµn 2
t¨ng cêng v©y h·m qu©n ®ån tró ë phÝa t©y vµ b¾c côm
c¨n cø §¾k T« - T©n C¶nh nh»m thu hót sù chó ý cña ®Þch.
ChiÒu ngµy 21-4-1972, lùc lîng bé binh cña ta më
mét sè trËn tiÕn c«ng, ®¸nh chiÕm çc chèt ®iÓm quan
träng b¶o vÖ c¨n cø §¾k T« - T©n C¶nh. TiÕp ®ã, çc côm
ph¸o binh chiÕn dÞch ®îc lÖnh tËp trung b¾n ph¸ vµo
trung t©m c¨n cø §¾k T« - T©n C¶nh. §¹i ®éi 29 (tªn löa
chiÕn thuËt B72), lÇn ®Çu xuÊt trËn trªn chiÕn trêng T©y
Nguyªn ®· ®¸nh giái b¾n tróng, thiªu ch¸y hÇu hÕt xe
t¨ng ®Þch nèng ra ph¶n kÝch, ph¸ hñy c¶ hai khÈu §KZ
106,7mm ®Æt trªn th¸p níc trong c¨n cø khiÕn ®èi
ph¬ng kinh hoµng. Sau hai ngµy ph¸o binh çc lo¹i cña
ta b¾n ph¸, hÇu hÕt çc môc tiªu lé tõ l« cèt, boongke ®Õn
th¸p canh, nhµ næi ë vßng ngoµi côm c¨n cø vµ trªn híng
cöa më phÝa ®«ng, ®«ng nam ®· bÞ ph¸ hñy.
Thêi ®iÓm tiÕn c«ng tiªu diÖt côm cø ®iÓm §¾k T« - T©n
C¶nh b¾t ®Çu. §ªm 23-4, tõ ngÇm P« C« H¹, §¹i ®éi xe t¨ng
T54 gåm 9 chiÕc, cã bé binh yÓm trî ®îc lÖnh xuÊt kÝch.
Theo ®êng c«ng binh Trung ®oµn 7 míi më, xe t¨ng ta nèi
nhau tiÕn vÒ híng T©n C¶nh, mÆc m¸y bay vµ ph¸o binh
cña ®èi ph¬ng ®¸nh ph¸ chÆn ®êng. H¬n 30 çn bé, chiÕn
sÜ Trung ®oµn 66 do phã Tham mu trëng Hoµng Anh Tµi
chØ huy ®· lµm thµnh nh÷ng lé tiªu sèng híng dÉn cho xe
t¨ng. Trªn ®êng ph¸t triÓn, nhiÒu ®ång chÝ bÞ tróng bom,
ph¸o ®· anh dòng hy sinh; nhiÒu ®ång chÝ bÞ th¬ng kh«ng
®i ®îc vÉn cè leo lªn thµnh xe ®Ó tiÕp tôc chØ ®êng. Hai giê
ngµy 24-4, ®¹i ®éi xe t¨ng ta bÊt ngê xuÊt hiÖn ë thÞ trÊn
T©n C¶nh, c¾t ®êng qua thÞ trÊn nµy, tiÕn vÒ cöa më híng
®«ng. Sù xuÊt hiÖn cña xe t¨ng ta khiÕn toµn bé qu©n ®èi
ph¬ng trong khu vùc söng sèt. Kh«ng ®Ó ®èi ph¬ng trong
thÞ trÊn kÞp ®Þnh thÇn ®èi phã, TiÓu ®oµn 9 - Trung ®oµn 66
®îc sù hç trî cña §éi c«ng t¸c vò trang tØnh ®éi Kon Tum,
võa næ sóng tiÕn c«ng hai ®ån b¶o an, c¶nh s¸t, võa kªu gäi
nh©n d©n næi dËy diÖt ¸c, ph¸ k×m, giµnh quyÒn lµm chñ.
§Õn 4 giê 30 phót s¸ng 24-4, qu©n ®èi ph¬ng trong thÞ trÊn
T©n C¶nh ®· bÞ tiªu diÖt. §o¹n ®êng 14 tõ §¾k T« tíi thÞ
trÊn T©n C¶nh do ta chiÕm gi÷, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó ta
®Èy nhanh tèc ®é ®a lùc lîng vµ binh khÝ, kü thuËt vµo
híng tiÕn c«ng chÝnh.
Mê s¸ng ngµy 24-4, çc côm ph¸o chiÕn dÞch cña ta b¾n
ph¸ m·nh liÖt nhiÒu môc tiªu trong c¨n cø T©n C¶nh. Sau
30 phót n· ®¹n cÊp tËp, ph¸o binh ta chuyÓn lµn, Trung
®oµn 66 vµ ®¹i ®éi xe t¨ng ®îc lÖnh xung phong. Bé binh
vµ xe t¨ng ta ®¸nh trµn qua líp chiÕn hµo bªn ngoµi råi lÇn
lît phèi hîp ®¸nh chiÕm çc môc tiªu bªn trong.
Cµng ®ét ph¸ vµo s©u, cuéc chiÕn ®Êu cµng diÔn ra
quyÕt liÖt. M¸y bay oanh t¹c d÷ déi xuèng çc khu vùc
qu©n ta võa chiÕm ®îc. Háa lùc xe t¨ng ta ®¸nh m¹nh
vµo hai bªn sên ®éi h×nh cè thñ cña ®èi ph¬ng, t¹o ®iÒu
kiÖn cho bé binh ph¸t triÓn. Háa lùc xe t¨ng, ®¹n B40 vµ
thñ ph¸o cña bé binh ®¸nh sËp hÖ thèng l« cèt ®Þch. Trong
tuyÖt väng, ®èi ph¬ng sö dông c¶ chÊt ®éc hãa häc, h¬i
ng¹t, h¬i cay hßng ng¨n chÆn vµ ®Èy lïi cuéc tiÕn c«ng cña
ta. Tríc hµnh ®éng liÒu lÜnh cña ®èi ph¬ng, bé ®éi sö
dông ph¬ng tiÖn phßng ®éc, tiÕp tôc duy tr× søc tiÕn
c«ng. TiÓu ®oµn trëng TiÓu ®oµn 7 Ph¹m V¨n Vîng mÆc
dï bÞ th¬ng vÉn dÉn ®Çu ®éi h×nh, b×nh tÜnh chØ huy bé
binh vµ xe t¨ng thäc s©u ®¸nh chiÕm së chØ huy cña ®èi
ph¬ng. Kh«ng chÞu næi ®ßn tiÕn c«ng cña ta, ®Þch ho¶ng
sî, tõng tèp ra hµng. §Õn 11 giê tra ngµy 24-4, ta lµm
chñ hoµn toµn c¨n cø. Viªn §¹i t¸ Lª §øc §¹t, S ®oµn
trëng S ®oµn 22 vµ mét §¹i t¸ cè vÊn Mü bÞ tiªu diÖt
trong trËn ®¸nh ¸c liÖt nµy. Vi V¨n B×nh, §¹i t¸, S ®oµn
phã cïng h¬n 10 sÜ quan tham mu trèn bÞ b¾t sèng.
Trung ®oµn 66 vµ çc ®¬n vÞ phèi thuéc b¾t 429 tï binh,
b¾n r¬i 8 m¸y bay, thu 9 xe t¨ng, 20 ph¸o 105 mm vµ 155 mm,
gÇn 100 xe qu©n sù...
ë híng b¾c, 8 giê s¸ng 24-4, khi nh÷ng lo¹t ®¹n
ph¸o n· xuèng çc môc tiªu trong c¨n cø §¾k T« (cßn gäi
lµ §¾k T« 2) võa ngõng, Trung ®oµn 1 - S ®oµn 2 do S
®oµn trëng NguyÔn Ch¬n chØ huy 1, më cuéc tiÕn c«ng,
nh»m th¼ng vµo Së ChØ huy Trung ®oµn 47 cña ®èi
ph¬ng. Hç trî cho lùc lîng bé binh cßn cã bèn xe t¨ng
T54 vµ mét ph¸o cao x¹ tù hµnh 57. Cuéc ®ä søc quyÕt liÖt
gi÷a xe t¨ng ta vµ xe t¨ng ®Þch diÔn ra ngay s¸t cæng c¨n
cø. Xe t¨ng mang sè hiÖu 377 cña ta do Trung ®éi trëng
NguyÔn Nh©n TriÓn chØ huy, ®îc ®ång ®éi yÓm trî, diÖt 5 xe
t¨ng ®Þch. Tríc søc tiÕn c«ng m¹nh mÏ cña Qu©n gi¶i
phãng, Trung ®oµn 47 qu©n Sµi Gßn nhanh chãng bÞ ®Ì bÑp.
12 giê tra, bé ®éi ta hoµn toµn lµm chñ c¨n cø §¾k T«. §ªm
h«m ®ã, ph¸t huy th¾ng lîi, Trung ®oµn 2 - S ®oµn 2 vµ
TiÓu ®oµn 3 - Trung ®oµn 400 tiÕn c«ng c¨n cø Diªn B×nh
diÖt gän 2 liªn ®éi b¶o an, thu 6 khÈu ph¸o 105 mm, 7 xe
«t«, ph¸ hñy 2 m¸y bay lªn th¼ng.
§¾k T« - T©n C¶nh vµ Diªn B×nh bÞ tiªu diÖt, ®êng 14
vÒ Vâ §Þnh bÞ ta c¾t ®øt, côm phßng ngù phÝa b¾c tØnh
Kon Tum cña ®èi ph¬ng bÞ sôp ®æ rÊt nhanh. Hai c¨n cø
háa lùc cña ®èi ph¬ng trªn d·y Ngäc Bê Biªng, Ngäc
Rinh Rua cho dï cha bÞ v©y ®¸nh nhng qu©n ®Þch ë hai
_____________
1. S ®oµn trëng NguyÔn Ch¬n ®îc Thêng vô §¶ng uû
vµ chØ huy S ®oµn 2 ph©n c«ng ®i chØ huy trùc tiÕp Trung ®oµn 1
trong trËn phèi hîp víi ®¬n vÞ b¹n ®¸nh §¾k T« - T©n C¶nh.
c¨n cø nµy vÉn ph¶i rót vÒ cø ®iÓm Pl©y CÇn. Qu©n Sµi
Gßn ë Tri LÔ vµ mét vµi ®iÓm cao s¸t s«ng P« C« míi bÞ uy
hiÕp ®· rót ch¹y vÒ híng Kon Tum. Së ChØ huy L÷ ®oµn
dï 3 ë Nam Vâ §Þnh còng véi lïi vµo trong thÞ x·. Trung
®oµn 28 chèt c¾t ®êng 14 ë khu vùc Vâ §Þnh, Lam S¬n vµ
Trung ®oµn 48 - S ®oµn 320 ®ang vît s«ng P« C« sang
C«ng Tr¨ng L¨ng Loi, tæ chøc ®ãn lâng, b¾t tµn binh qu©n
®èi ph¬ng tõ phÝa b¾c ch¹y vÒ.
Qua mét ngµy tiÕn c«ng b»ng hiÖp ®ång binh chñng
quy m« lín, qu©n vµ d©n b¾c T©y Nguyªn ®· tiªu diÖt vµ
lµm tan r· mét bé phËn lùc lîng t¬ng ®¬ng mét s ®oµn
t¨ng cêng cña ®èi ph¬ng, ph¸ vì mét m¶ng quan träng
trong hÖ thèng phßng ngù b¾c T©y Nguyªn, gi¶i phãng mét
vïng réng lín tõ Vâ §Þnh lªn T©n C¶nh, tõ §¾k T« vÒ §¾k
Mãt, víi h¬n 25 ngh×n ®ång bµo çc d©n téc. §Ó nhanh
chãng gióp ®ì ®ång bµo kh¾c phôc khã kh¨n, æn ®Þnh cuéc
sèng, hµng chôc tæ c«ng t¸c víi hµng tr¨m çn bé, chiÕn sÜ
Qu©n gi¶i phãng T©y Nguyªn táa xuèng çc b¶n lµng cïng
nh©n d©n dùng l¹i nhµ cöa, ®µo hÇm hµo phßng tr¸nh bom
®¹n cña ®èi ph¬ng. Çc ®éi c«ng t¸c cña Trung ®oµn 24,
Trung ®oµn 40 s¸t çnh cïng cÊp ñy thÞ trÊn T©n C¶nh vµ
thÞ tø Diªn B×nh gi÷ g×n trËt tù, trÞ an, gióp ®Þa ph¬ng x©y
dùng chÝnh quyÒn vµ çc tæ chøc ®oµn thÓ çch m¹ng.
Sau khi côm phßng ngù §¾k T« - T©n C¶nh bÞ tiªu
diÖt, lùc lîng ®èi ph¬ng bè phßng xung quanh tØnh lþ
Kon Tum rÊt máng yÕu. Trong thÞ x·, hÇu hÕt cè vÊn Mü
vµ ®¹i diÖn chÝnh quyÒn Sµi Gßn ®· dïng m¸y bay lªn
th¼ng ch¹y vÒ Pl©yku, chØ cã hai tiÓu ®oµn chñ lùc vµ mét
sè ®¬n vÞ b¶o an buéc ph¶i r¶i ra lµm nhiÖm vô tuÇn tra,

b¶o vÖ thÞ x·. §¹i bé phËn S ®oµn 23 vµ Liªn ®oµn 6
biÖt ®éng qu©n (míi ë Nam Bé ra thay thÕ ®Ó L÷ ®oµn dï 2
vÒ B×nh Long) lóc nµy ph¶i dån lùc lîng vµo viÖc b¶o vÖ
trôc ®êng 14 tõ phÝa nam Vâ §Þnh ®Õn ®Ìo Ch Thoi
hßng chÆn bíc tiÕn cña Qu©n gi¶i phãng, lµm gi¶m søc
Ðp ®èi víi thÞ x· Kon Tum. VÒ ta, sau chiÕn th¾ng lín cña
®ît hai chiÕn dÞch, khÝ thÕ bé ®éi lªn cao, s½n sµng tiÕn
c«ng vµo thÞ x· Kon Tum. Tuy nhiªn, lóc nµy, viÖc b¶o
®¶m hËu cÇn cho chiÕn dÞch gÆp nhiÒu khã kh¨n do hai
tuyÕn ®êng 50k vµ 70b cha nèi th«ng sang ®êng 14.
NhËn thÊy ®èi ph¬ng ë thÞ x· Kon Tum tuy cã s¬ hë, dao
®éng, nhng ta cha ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó tiÕn c«ng giµnh
th¾ng lîi, Thêng vô §¶ng ñy vµ Bé T lÖnh chiÕn dÞch
quyÕt ®Þnh cho çc ®¬n vÞ võa ®¸nh ®Þch t¹o lËp bµn ®¹p,
võa tËp trung lùc lîng më th«ng ®êng, vËn chuyÓn gÊp
rót ®¹n, g¹o vµo cho chiÕn dÞch.
Theo tinh thÇn ®ã, ngµy 1-5, Bé T lÖnh chiÕn dÞch chØ
thÞ cho Trung ®oµn 48 - S ®oµn 320 vµ Trung ®oµn 28
tiÕn c«ng Liªn ®oµn 6 biÖt ®éng ®ang lËp tuyÕn phßng ngù
hai bªn ®êng 14 ë khu vùc Vâ §Þnh. Sau hai ngµy chiÕn
®Êu ¸c liÖt díi nh÷ng ®ît bom B52 r¶i th¶m, bé ®éi ta ®·
®¸nh thiÖt nÆng hai tiÓu ®oµn biÖt ®éng, lµm chñ trËn ®Þa,
ph¸ vì tuyÕn phßng ngù Vâ §Þnh - C«ng Tr¨ng KL¶.
Ngµy 4-5, Trung ®oµn 52 - S ®oµn 320 vµ mét sè
ph©n ®éi binh chñng cña mÆt trËn t¨ng cêng nhËn lÖnh
chuÈn bÞ tiÕn c«ng c¨n cø biªn phßng KLeng - c¨n cø ¸n
ng÷ trªn ®êng 51 çch thÞ x· Kon Tum 18 km vÒ phÝa t©y
nam. Qua n¨m ngµy lµm c«ng t¸c trinh s¸t môc tiªu, lãt æ
g¹o, ®¹n, v©y quÐt qu©n ®Þch nèng ra xung quanh t¹o lËp
bµn ®¹p tiÕp cËn thuËn lîi, ngµy 9-5, Trung ®oµn 52 ®îc
lÖnh næ sóng tiÕn c«ng KLeng. Sau nh÷ng lo¹t ®¹n, ph¸o
déi xuèng çc môc tiªu vµ sau khi t¸m líp rµo, b·i m×n bÞ
hai bé FR cña ta cuèn ph¨ng, t¹o thµnh cöa më, bé binh
vµ xe t¨ng ta µo ¹t xung phong. Tríc ®ßn tiÕn c«ng dòng
m·nh cña ta, qu©n ®èi ph¬ng trong çc boongke, hÇm
ngÇm kh«ng chÞu næi, lÇn lît ra hµng. Sau 2 giê chiÕn
®Êu b»ng søc m¹nh hiÖp ®ång binh chñng, Trung ®oµn 52
vµ çc ®¬n vÞ phèi thuéc ®· tiªu diÖt gän TiÓu ®oµn 62 biÖt
®éng, b¾t 250 tªn, b¾n r¬i 8 m¸y bay, më réng vµ nèi
th«ng vïng gi¶i phãng tíi s¸t thÞ x· Kon Tum.
Cïng thêi gian, trªn ®êng 14 (®o¹n Ch Thoi ®i
Pl©yku), Trung ®oµn 95 1 ®îc giao nhiÖm vô chèt chÆn,
tiªu hao L÷ ®oµn dï 3 rót vÒ Pl©yku, lµm chËm bíc ®i
cña chóng, ®¸nh thiÖt h¹i së chØ huy hµnh qu©n cña L÷
®oµn dï 3 vµ ba ®¹i ®éi lÝnh b¶o vÖ, ph¸ hñy 10 khÈu ph¸o
çc lo¹i.
Qua 12 ngµy ®ªm chiÕn ®Êu t¹o thÕ ë xung quanh thÞ
x· Kon Tum, ®Õn gi÷a th¸ng 5-1972, S ®oµn 320 (thiÕu)
vµ Trung ®oµn 28 ®· ph¸ vì ®îc khu vùc phßng ngù cña
®èi ph¬ng ë phÝa t©y b¾c thÞ x·, tõ quËn lþ Kon Tum ®Õn
ng· ba Trung TÝn; Trung ®oµn 48 - S ®oµn 320 ®· vît
s«ng §¾k La sang ®êng 14 bao v©y T©n Phó, L«i Hæ
_____________
1. Qua h¬n mét th¸ng chèt c¾t ®êng, mÆc dï qu©n sè cña
trung ®oµn bÞ hao hôt cha kÞp bæ sung, mçi ®¹i ®éi chØ cßn vµi
chôc tay sóng.
(®«ng nam thÞ x· Kon Tum). Tríc nguy c¬ thÞ x· Kon

Tum bÞ ta tiÕn c«ng, NguyÔn V¨n Toµn, ThiÕu tíng,
T lÖnh Qu©n ®oµn 2 cña qu©n ®éi Sµi Gßn, lÖnh cho S
®oµn 23 rót hÕt çc trung ®oµn ®ang "be bê" ë vßng ngoµi
vÒ lËp tuyÕn phßng ngù míi khÐp kÝn, liªn hoµn, chÆt chÏ,
quyÕt b¶o vÖ thÞ x·; sö dông hai liªn ®oµn biÖt ®éng qu©n,
mét tiÓu ®oµn b¶o an biªn phßng, Trung ®oµn 3 thiÕt gi¸p
do viªn ChuÈn tíng Phã T lÖnh Qu©n ®oµn 2 trùc tiÕp
chØ huy, më cuéc hµnh qu©n mang mËt danh B¾c B×nh
V¬ng 712 ë t©y Ch Thoi...
Tríc t×nh h×nh trªn, Bé ChØ huy chiÕn dÞch chñ
tr¬ng tiÕp tôc ®éng viªn bé ®éi kh¾c phôc mäi khã kh¨n,
thiÕu thèn, ¸c liÖt, hy sinh, tËp trung më ®ît tiÕn c«ng míi
vµo thÞ x· Kon Tum.
5 giê s¸ng ngµy 25-5, ë phÝa b¾c, S ®oµn 2 vµ çc lùc
lîng t¨ng cêng ®îc hai ®¹i ®éi xe t¨ng yÓm trî, tæ chøc
thµnh hai mòi ®ét ph¸ quyÕt liÖt vµo trong thÞ x·. Hai tiÓu
®oµn cña ®èi ph¬ng cã xe t¨ng hç trî bè trÝ thµnh hai
tuyÕn phßng ngù cã chiÒu s©u h¬n 300 m, vÉn kh«ng c¶n
næi cuéc tiÕn c«ng cña ta, véi ch¹y d¹t sang hai bªn. Bé ®éi
ta ph¸t triÓn vµo bªn trong, ®¸nh chiÕm s©n bay, khu
hµnh chÝnh tØnh lþ, kho 40-41, vµ mét phÇn biÖt khu 24. ë
phÝa t©y, hai trung ®oµn 64 vµ 28 ®îc 6 xe t¨ng chi viÖn,
tiÕn c«ng tuyÕn phßng ngù cña ®èi ph¬ng ë khu vùc suèi
§¾k L©y; sau ®ã ®¸nh gi¸p l¸ cµ víi qu©n ®èi ph¬ng ë
khu vùc Xëng Ca, §åi Trßn. Trong khi ®ã, phÝa nam thÞ
x·, ba trung ®oµn (95, 24, 48) vËn dông çc h×nh thøc
chiÕn thuËt tËp kÝch, phôc kÝch, chèt chÆn, vËn ®éng tiÕn
c«ng, ®¸nh thiÖt h¹i nÆng tõng tiÓu ®oµn qu©n ®éi Sµi
Gßn ë t©y Ch Thoi, nam T©n Phó, tiªu diÖt h¬n 1.000
tªn, ph¸ hñy 60 xe, ®¸nh b¹i cuéc hµnh qu©n B¾c B×nh
V¬ng 712 cña ®èi ph¬ng.
MÆc dï tiÕn c«ng tØnh lþ Kon Tum tõ nhiÒu phÝa,
nhng ta vÉn cha diÖt gän ®îc nh÷ng ®¬n vÞ lín cña ®èi
ph¬ng. Víi chiÕn thuËt "di t¶n nhanh", "liªn kÕt nhanh" 1
vµ dùa vµo hÖ thèng hÇm hµo, c«ng sù kiªn cè, ®èi ph¬ng
tæ chøc chèng tr¶ ta quyÕt liÖt. ë çc khu vùc trong thÞ x·,
nh÷ng n¬i bé ®éi ta ®· ®¸nh chiÕm, ®èi ph¬ng sö dông
m¸y bay nÐm çc lo¹i bom ph¸, bom ch¸y, bom chÊt ®éc vµ
dïng bé binh tËp kÝch vµo ®éi h×nh tiÕn c«ng cña ta. Ngoµi
thÞ x·, m¸y bay B52 r¶i th¶m hµng chôc ®ît trong mét
ngµy g©y cho ta nhiÒu trë ng¹i, tæn thÊt. Trong cuéc chiÕn
®Êu ¸c liÖt, xuÊt hiÖn nhiÒu g¬ng tËp thÓ, ç nh©n ®iÓn
h×nh. §Æc biÖt, ë khu vùc Ngäc Bay phÝa t©y nam thÞ x·
Kon Tum, Trung ®éi sóng m¸y cao x¹ 12,7 mm do ®ång chÝ
TrÇn Phóc Yªn chØ huy ®· chiÕn ®Êu dòng c¶m ®¸nh hµng
chôc trËn, cã trËn diÖt gän c¶ tèp 6 chiÕc m¸y bay trùc
th¨ng, gãp phÇn cïng ®¹i ®éi khèng chÕ hiÖu qu¶ m¸y bay
cña ®èi ph¬ng, hç trî ®¾c lùc cho bé binh xung phong.
Tõ ngµy 28-5, nh÷ng ®ît tiÕn c«ng cña ta b¾t ®Çu kÐm
hiÖu qu¶ do hiÖp ®ång kh«ng chÆt chÏ, çc híng tiÕn c«ng
kh«ng ®Òu, ®èi ph¬ng cã ®iÒu kiÖn cñng cè ®éi h×nh, tËp
trung lùc lîng ng¨n chÆn vµ ph¶n kÝch liªn tôc. Tríc
t×nh h×nh nhÞp ®é tiÕn c«ng chËm, çc ®¬n vÞ bÞ th¬ng
_____________
1. Mçi khi ho¶ lùc ta b¾n m¹nh lµ chóng ph©n t¸n ®éi h×nh
b¶o toµn lùc lîng, khi bé ®éi vµo s©u, chóng liªn kÕt ph¶n kÝch.
vong nhiÒu, mïa ma ®· ®Õn, Bé T lÖnh chiÕn dÞch quyÕt

®Þnh kÕt thóc chiÕn dÞch tiÕn c«ng vµo ®ªm ngµy 5 r¹ng
ngµy 6-6-1972. Bé ®éi ®îc lÖnh rót vÒ phÝa sau cñng cè,
chuyÓn sang ®¸nh ph¸ b×nh ®Þnh.
Qua h¬n hai th¸ng thùc hµnh chiÕn dÞch tiÕn c«ng b¾c
T©y Nguyªn, qu©n vµ d©n trªn híng tiÕn c«ng chiÕn lîc
nµy ®· vît qua mäi khã kh¨n, gian khæ, ¸c liÖt, hy sinh,
hoµn thµnh tèt nhiÖm vô chiÕn ®Êu trªn giao, lo¹i khái
vïng chiÕn ®Êu 7.404 tªn (trong ®ã cã 3.800 tªn bÞ diÖt),
b¾n r¬i 207 m¸y bay çc lo¹i, b¾n ch¸y 849 xe qu©n sù (cã
188 xe t¨ng, xe bäc thÐp), thu 4.434 khÈu sóng çc lo¹i (cã
29 khÈu ph¸o 105 mm ®Õn 155 mm) vµ nhiÒu ®å dïng qu©n
sù, gi¶i phãng mét vïng réng lín víi hµng chôc ngh×n d©n...
ChiÕn th¾ng cña chiÕn dÞch b¾c T©y Nguyªn Xu©n -
HÌ 1972 tuy cßn mét sè h¹n chÕ nh cha tËn dông ®îc
thêi c¬, cha diÖt gän ®îc nhiÒu ®¬n vÞ c¬ ®éng cña qu©n
®éi Sµi Gßn, cha gi¶i phãng ®îc môc tiªu träng yÕu theo
yªu cÇu chiÕn lîc ®Ò ra..., nhng ®· thùc hiÖn ®îc phÇn
c¬ b¶n cña ý ®Þnh chiÕn lîc, lµm thay ®æi côc diÖn chiÕn
trêng T©y Nguyªn, t¹o mét hµnh lang nèi th«ng gi÷a
MÆt trËn TrÞ - Thiªn, T©y Nguyªn, víi miÒn §«ng Nam
Bé, gãp phÇn ph¸t triÓn thÕ vµ lùc cña chiÕn tranh çch
m¹ng miÒn Nam trong cuéc tiÕn c«ng chiÕn lîc n¨m 1972.
*
* *
ë miÒn §«ng Nam Bé, Trung ¬ng Côc, Qu©n ñy vµ

Bé ChØ huy MiÒn më chiÕn dÞch tiÕn c«ng mang mËt danh
NguyÔn HuÖ nh»m tiªu diÖt mét bé phËn sinh lùc ®Þch
trªn híng b¾c Sµi Gßn, gi¶i phãng khu vùc B×nh Long,
Phíc Long vµ mét sè vïng ®Öm ë T©y Ninh vµ B×nh
D¬ng, t¹o thÕ ®øng ch©n ®a chñ lùc MiÒn tõ ngoµi biªn
giíi vÒ Nam Bé, phèi hîp víi çc híng tiÕn c«ng chiÕn
lîc kh¸c, thu hót vµ gh×m ch©n qu©n chñ lùc Sµi Gßn, t¹o
®iÒu kiÖn cho nh©n d©n ®ång b»ng s«ng Cöu Long næi dËy
®¸nh ph¸ b×nh ®Þnh.
Lùc lîng tham gia chiÕn dÞch gåm ba s ®oµn bé
binh (5, 7, 9), ba trung ®oµn ®éc lËp (24, 71, 205), ba
trung ®oµn bé ®éi ®Þa ph¬ng (14, 16, 33), Trung ®oµn
®Æc c«ng 429, Trung ®oµn 42 - §oµn ph¸o binh 75, hai
tiÓu ®oµn xe t¨ng thiÕt gi¸p, bèn tiÓu ®oµn cao x¹, ngoµi
ra cßn cã 20 tiÓu ®oµn vµ 63 ®¹i ®éi bé ®éi ®Þa ph¬ng
çc tØnh, huyÖn trong ®Þa bµn chiÕn dÞch. VÒ phÝa ®èi
ph¬ng, lùc lîng ë híng b¾c Sµi Gßn gåm cã ba s
®oµn bé binh (5, 18, 25), hai liªn ®oµn biÖt ®éng qu©n,
b¶y thiÕt ®oµn xe t¨ng, xe thiÕt gi¸p, n¨m trung ®oµn
ph¸o binh, bèn liªn ®oµn ®Þa ph¬ng qu©n, mét sè tiÓu
®oµn, ®¹i ®éi b¶o an vµ hµng tr¨m trung ®éi d©n vÖ
(cha kÓ lùc lîng c¶nh s¸t cña chÝnh quyÒn Sµi Gßn).
Ngoµi ra, khi cÇn, ®èi ph¬ng cã thÓ huy ®éng lùc lîng
dù bÞ chiÕn lîc (dï, lÝnh thñy ®¸nh bé) vµ lùc lîng cña
Vïng chiÕn thuËt 4 vµo tham chiÕn.
Qu¸n triÖt nhiÖm vô chiÕn lîc cña Bé ChÝnh trÞ vµ
Qu©n ñy Trung ¬ng, Trung ¬ng Côc, Qu©n ñy - Bé ChØ
huy MiÒn ®Ò ra kÕ ho¹ch t¸c chiÕn c¬ b¶n nh sau: TËp
trung toµn bé khèi chñ lùc MiÒn, kÕt hîp víi lùc lîng vò
trang ®Þa ph¬ng, më chiÕn dÞch tiÕn c«ng trªn khu vùc
B×nh Long, Phíc Long, T©y Ninh vµ B×nh D¬ng, nh»m
tiªu diÖt mét bé phËn chñ lùc qu©n ®éi Sµi Gßn vµ lµm
tan r· lín lùc lîng ®Þa ph¬ng qu©n vµ bé m¸y k×m kÑp
cña ®èi ph¬ng; ph¸ vì tuyÕn phßng thñ cña ®èi ph¬ng
ë b¾c Sµi Gßn; gi¶i phãng nh÷ng khu vùc quan träng trªn
®Þa bµn ho¹t ®éng chiÕn dÞch, kh«i phôc l¹i thÕ trËn
chiÕn tranh nh©n d©n, t¹o bµn ®¹p tiÕn c«ng v÷ng ch¾c
cho bé ®éi chñ lùc uy hiÕp Sµi Gßn, thu hót, k×m ch©n
tiªu diÖt qu©n ®èi ph¬ng, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho
phong trµo ®Êu tranh chÝnh trÞ ë Sµi Gßn vµ çc tØnh
miÒn §«ng Nam Bé. §Ó c«ng t¸c tæ chøc chØ huy ®îc
thuËn lîi, Bé T lÖnh MiÒn t¸ch mét bé phËn c¬ quan chØ
huy MiÒn, thµnh lËp Bé ChØ huy §oµn 301 (t¬ng ®¬ng
qu©n ®oµn t¨ng cêng), trùc tiÕp chØ huy chiÕn dÞch
NguyÔn HuÖ trªn híng chñ yÕu Léc Ninh - B×nh Long -
®êng 13. Bé ChØ huy chiÕn dÞch gåm cã: Trung tíng
TrÇn V¨n Trµ lµm T lÖnh kiªm BÝ th §¶ng ñy; §¹i t¸
§ång V¨n Cèng lµm Phã T lÖnh; §¹i t¸ TrÇn V¨n Ph¸c
lµm Phã ChÝnh ñy; §¹i t¸ Lª Ngäc HiÒn lµm Tham mu
trëng; §¹i t¸ Bïi Phïng lµm Chñ nhiÖm HËu cÇn. Lóc
nµy, thêng trùc t¹i Së ChØ huy c¬ b¶n cña Bé T lÖnh
MiÒn cã: Trung tíng Hoµng V¨n Th¸i - T lÖnh; ®ång
chÝ Ph¹m Hïng - ChÝnh ñy; ThiÕu tíng TrÇn §é - Phã
ChÝnh ñy; §¹i t¸ Hoµng CÇm - Tham mu trëng 1.
_____________
1. Bé Quèc phßng - Qu©n khu 7: LÞch sö Bé ChØ huy MiÒn
(1961-1976), Nxb. ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi, 2004, tr. 447-448.
Cuèi th¸ng 2-1972, sau khi xem xÐt nh÷ng diÔn biÕn
thùc tÕ t×nh h×nh cña ®èi ph¬ng, ta ë miÒn §«ng Nam
Bé, Bé T lÖnh chiÕn dÞch vÉn gi÷ v÷ng ý ®Þnh ®îc h×nh
thµnh tõ th¸ng 11-1971, chän híng tiÕn c«ng chñ yÕu lµ
khu vùc ®êng 13, híng thø yÕu lµ trôc lé 22 T©y Ninh,
híng phèi hîp lµ Bµ RÞa, Long Kh¸nh. §ång thêi, Bé T
lÖnh chiÕn dÞch quyÕt ®Þnh giao cho S ®oµn 5 (®îc t¨ng
cêng Trung ®oµn 3 - S ®oµn 9) vµ mét sè ph©n ®éi ph¸o
binh, xe t¨ng, nhiÖm vô tiÕn c«ng môc tiªu chñ yÕu lµ thÞ
trÊn Léc Ninh; S ®oµn 7 thùc hiÖn luån s©u, h×nh thµnh
thÕ bao v©y chèt chÆn chiÕn dÞch trªn ®êng 13 (®o¹n b¾c
vµ nam thÞ x· An Léc), tiªu diÖt qu©n Sµi Gßn th¸o ch¹y
hoÆc t¨ng viÖn; S ®oµn 9 (thiÕu Trung ®oµn 3), trong giai
®o¹n ®Çu lµm lùc lîng dù bÞ chiÕn dÞch vµ sau khi ®¬n vÞ
b¹n gi¶i phãng Léc Ninh, sÏ lµ lùc lîng tiÕn c«ng thÞ x·
An Léc, gi¶i phãng tØnh B×nh Long.
Song song víi viÖc chØ ®¹o çc ®¬n vÞ bé binh vµ binh
chñng huÊn luyÖn, bæ sung, hoµn thiÖn ph¬ng thøc t¸c
chiÕn chiÕn dÞch, Bé T lÖnh còng chØ ®¹o lùc lîng hËu
cÇn chiÕn dÞch võa thu mua gom l¬ng thùc, thùc phÈm,
võa tæ chøc viÖc tiÕp nhËn vµ vËn chuyÓn vËt chÊt ra phÝa
tríc. §Õn cuèi th¸ng 3-1972, Côc HËu cÇn MiÒn ®· dù tr÷
®îc 34.000 tÊn g¹o, hËu cÇn chiÕn dÞch ®îc 15.000 tÊn, ®ñ
cho bé ®éi ho¹t ®éng trong 6 th¸ng. §ång thêi, ®¹n dîc,
x¨ng, dÇu tõ tuyÕn vËn t¶i 559 ®a vµo ®· ®îc tËp kÕt ë
®Õn çc khu vùc ®Çu mèi chiÕn dÞch.
Ngµy 25-3-1972, díi sù chØ ®¹o cña Bé T lÖnh chiÕn
dÞch, mäi c«ng t¸c chuÈn bÞ cña çc ®¬n vÞ tham gia chiÕn
dÞch ®· c¨n b¶n hoµn thµnh.
ChiÕn dÞch NguyÔn HuÖ ®îc më ®Çu b»ng ®ît ho¹t
®éng nhá vµ võa trªn híng thø yÕu T©y Ninh. 4 giê s¸ng
ngµy 1-4-1972, §oµn C30 (mét tæ chøc thµnh lËp l©m thêi
gåm 2 trung ®oµn bé binh (24, 271), 2 tiÓu ®oµn ®Æc c«ng,
1 ®¹i ®éi xe thiÕt gi¸p) b¾t ®Çu næ sóng vµo khu vùc phßng
thñ cña ChiÕn ®oµn 48 qu©n ®éi Sµi Gßn t¹i Xa M¸t, Bµu
Dung, ThiÖn Ng«n. §©y lµ ho¹t ®éng nh»m nghi binh, t¹o
thÕ cho chiÕn dÞch. ë vïng ®Öm B×nh D¬ng, TiÓu ®oµn
Phó Lîi tiÕn c«ng ®ån An Lîi, diÖt gän ®¹i ®éi b¶o an, b¾t
sèng 22 tªn; §éi biÖt ®éng thÞ x· Thñ DÇu Mét phèi hîp
víi bé ®éi ®Æc c«ng tËp kÝch ®ån Ch¸nh Léc, diÖt 64 tªn.
Trong tuÇn ®Çu th¸ng 4-1972, nhiÒu n¬i ë BÕn Çt, Ch©u
Thµnh, Phó Gi¸o, T©n Uyªn, nhê khèng chÕ ®îc tÒ Êp, tÒ
x·, ta ®· giµnh ®îc quyÒn lµm chñ víi møc ®é kh¸c nhau.
Sau khi ®¸nh chiÕm Xa M¸t, Bµu Dung, §oµn C30 më çc
trËn tiÕn c«ng nh»m vµo çc ®¬n vÞ thuéc ChiÕn ®oµn 48 ë
b¾c ThiÖn Ng«n, ®Ëp vì tuyÕn phßng thñ cña ®èi ph¬ng ë
khu vùc ®êng 22 vµ khu vùc B×nh D¬ng, g©y t©m lý
hoang mang cho qu©n ®éi Sµi Gßn, t¹o niÒm tin tëng,
phÊn khëi cho bé ®éi ta ë miÒn §«ng Nam Bé.
Trong lóc lùc lîng vò trang trªn híng thø yÕu
giµnh ®îc nh÷ng th¾ng lîi bíc ®Çu, thùc hiÖn ®îc
nhiÖm vô nghi binh, thu hót ®èi ph¬ng th× trªn híng
chñ yÕu cña chiÕn dÞch ë ®êng 13 - B×nh Long, bé ®éi ta
nhanh chãng hµnh qu©n vµo tuyÕn xuÊt ph¸t tiÕn c«ng.
T¹i khu vùc thÞ trÊn Léc Ninh - giao ®iÓm cña hai con
®êng chiÕn lîc 13 vµ 14 ®i XNu«n (Campuchia) vµ Bï

§èp, çch thÞ x· An Léc 25 km vÒ phÝa b¾c vµ lµ n¬i do
ChiÕn ®oµn 9 - S ®oµn 5, Trung ®oµn thiÕt gi¸p 1, TiÓu
®oµn biÖt kÝch 81 qu©n ®éi Sµi Gßn ®ãng gi÷. Trung ®oµn 1 -
S ®oµn 5 chñ lùc MiÒn vît s«ng Sµi Gßn, ®øng ch©n ë
phÝa b¾c suèi Can TiÕt; Trung ®oµn 2 tõ CÇu §«n hµnh
qu©n vÒ Lµng 10; Trung ®oµn 13 vît qua ®«ng b¾c Léc
TÊn vÒ ®øng ch©n ë Lµng 2; Trung ®oµn 3 - S ®oµn 9
t¨ng cêng vµ Trung ®oµn ph¸o binh 42 còng ®· vµo çc vÞ
trÝ tËp kÕt çch thÞ trÊn vÒ phÝa b¾c vµ t©y tõ 4 ®Õn 7 km.
Trªn híng S ®oµn 7 chñ lùc MiÒn, Trung ®oµn 209
bÝ mËt ®a lùc lîng tíi ®øng ch©n t¹i t©y b¾c ng· ba
§ång T©m - mét ®Þa ®iÓm ë çch thÞ x· An Léc 10 km vÒ
phÝa b¾c, s½n sµng ®¸nh qu©n ®èi ph¬ng tõ Léc Ninh
ch¹y vÒ, hoÆc tõ An Léc lªn t¨ng viÖn. Hai trung ®oµn
141, 165 hµnh qu©n luån s©u vµo t©y b¾c T©n Khai, CÇn
§©m, s½n sµng chÆn ®èi ph¬ng trªn ®êng 13 ®o¹n Ch¬n
Thµnh ®i An Léc, thùc hiÖn chia c¾t chiÕn dÞch. S ®oµn 9
vµ çc ®¬n vÞ phèi thuéc còng triÓn khai xong vÞ trÝ ®øng
ch©n ë phÝa b¾c thÞ x· An Léc, chuÈn bÞ cho ®ît 2 tiÕn c«ng
vµo môc tiªu then chèt cña chiÕn dÞch.
Cuéc hµnh qu©n tËp kÕt çc môc tiªu chiÕn dÞch cña ta
®Õn ngµy 4-4 ®· hoµn thµnh, gi÷ ®îc bÝ mËt. Tra h«m
Êy, viªn §¹i t¸ Lª Nguyªn VÜnh, ChiÕn ®oµn trëng ChiÕn
®oµn 9 qu©n ®éi Sµi Gßn vÉn chñ quan cho r»ng: MÆc dï
ViÖt céng ®· lín m¹nh h¬n tríc, còng chØ cã thÓ tiÕn c«ng
çc ®ån bèt nhá lÎ bªn ngoµi, cha thÓ më ®îc cuéc tiÕn
c«ng lín vµo Léc Ninh. Nhng xÈm tèi ngµy 4-4, khi ph¸t
hiÖn ®îc lùc lîng ta ®· tËp kÕt xung quanh chi khu
qu©n sù Léc Ninh th× viªn ®¹i t¸ nµy ®· cuèng cuång ®èi
phã b»ng çch tËp trung ph¸o çc lo¹i, n· xuèng çc
híng Lµng 3, Lµng 10, t©y b¾c ng· ba Léc TÊn... ®Ó ng¨n
chÆn qu©n ta.
5 giê 30 phót ngµy 5-4-1972, Bé T lÖnh chiÕn dÞch
quyÕt ®Þnh næ sóng tiÕn c«ng côm cø ®iÓm Léc Ninh. Më
®Çu trËn ®¸nh, n¨m trËn ®Þa ph¸o binh chiÕn dÞch gåm cèi
160, 120, §74, ph¸o 105 vµ çc lo¹i háa tiÔn §KB, H12
®ång lo¹t b¾n ph¸ Së ChØ huy ChiÕn ®oµn 9, chi khu qu©n
sù Léc Ninh, s©n bay vµ çc trËn ®Þa ph¸o cña ®èi ph¬ng.
Cïng lóc, Bé T lÖnh S ®oµn 5 do S ®oµn trëng Bïi
Thanh V©n vµ ChÝnh ñy NguyÔn V¨n Cóc chØ huy ra lÖnh
cho Trung ®oµn 174 vµ Trung ®oµn 3 trªn híng chñ yÕu
dïng háa lùc §KZ 75, cèi 82 b¾n ph¸ quyÕt liÖt çc l« cèt,
th¸p canh cã bè trÝ háa lùc trªn hai híng t©y b¾c vµ t©y
nam ChiÕn ®oµn 9, yÓm trî cho bé binh thùc hµnh më cöa.
B¶y giê s¸ng, sau khi lùc lîng xung kÝch Trung ®oµn 174
ph¸ xong n¨m líp rµo kÏm gai, më ®îc hai cöa vµo Së ChØ
huy ChiÕn ®oµn 9, bé ®éi S ®oµn 5 b¾t ®Çu ®ång lo¹t
xung phong ®¸nh vµo c¨n cø cña ®èi ph¬ng. Trªn híng
chñ yÕu, Trung ®oµn 174, hai tiÓu ®oµn 5 vµ 6 ®îc háa
lùc chiÕn thuËt chi viÖn, å ¹t vît qua çc cöa më ®¸nh
bãc tõng môc tiªu vßng ngoµi, hµng chôc tªn ®Þch ph¸
ch¹y. Bé ®éi ta võa truy kÝch chÆn diÖt nh÷ng tªn ngoan
cè, võa dïng loa kªu gäi binh lÝnh ®èi ph¬ng ®Çu hµng.
Híng Trung ®oµn 3, hai tiÓu ®oµn 7 vµ 8 bÊt chÊp ph¸o
cña ®èi ph¬ng b¾n chÆn, nhanh chãng ph¸t triÓn ®éi
h×nh tiÕn c«ng ¸p s¸t phÝa ®«ng s©n bay. Lóc nµy, háa lùc
ph¸o binh chiÕn dÞch ®îc lÖnh ®· b¾n chÕ ¸p háa lùc cña
®èi ph¬ng, hç trî cho bé binh ph¸t triÓn vµo bªn trong.
TiÓu ®oµn 28 ®Æc c«ng còng ®· næ sóng ®¸nh ph¸ Së ChØ
huy Trung ®oµn 1 thiÕt gi¸p, chi khu c¶nh s¸t, lµm cho
toµn bé qu©n ®èi ph¬ng ë Léc Ninh b¾t ®Çu lóng tóng,
kh«ng thÓ hç trî cho nhau.
Tríc t×nh h×nh nguy ngËp, chØ huy ChiÕn ®oµn 9 ph¶i
®iÒu gÊp mét chi ®oµn thiÕt gi¸p cña Trung ®oµn 1 vµ 2
®¹i ®éi cña TiÓu ®oµn biªn phßng 74 tõ Hoa L vÒ Léc
Ninh ®Ó cøu nguy. ChÝn giê 30 phót, sau khi nhËn ®îc
®iÖn b¸o cña çc ®µi quan s¸t ph¸t hiÖn ®oµn xe thiÕt gi¸p
cña ®èi ph¬ng kho¶ng 20 chiÕc cã bé binh yÓm trî theo
®êng 13 ®ang tiÕn vÒ ng· ba Léc TÊn, S ®oµn 5 chñ lùc
MiÒn ngay lËp tøc ®iÖn cho Trung ®oµn 3 chuyÓn ®éi h×nh
tõ khu vùc s©n bay ra ng· ba Léc TÊn ph¶n kÝch ®oµn xe
thiÕt gi¸p cña ®èi ph¬ng, kiªn quyÕt kh«ng ®Ó qu©n Sµi
Gßn lät qua trËn ®Þa cña ta, ch¹y vÒ Léc Ninh.
GÇn 10 giê, tæ háa lùc B40 §¹i ®éi 2 - TiÓu ®oµn 7 næ
sóng b¾n ch¸y 4 xe M41, chÆn ®øng ®éi h×nh cøu viÖn cña
®èi ph¬ng. TiÓu ®oµn 8 vµ hai ®¹i ®éi cña TiÓu ®oµn 7 lîi
dông lóc ®èi ph¬ng lóng tóng ®· nhanh chãng vËn ®éng
tiÕn c«ng tõ híng t©y vµ t©y b¾c tíi c¾t ®«i ®éi h×nh c¬ giíi
cña ®èi ph¬ng ra ®Ó tiªu diÖt. BÞ chÆn ®¸nh quyÕt liÖt, lÝnh
biªn phßng vµ thiÕt gi¸p cña qu©n Sµi Gßn buéc ph¶i d¹t
sang hai bªn ®êng, võa chÊn chØnh ®éi h×nh, võa t×m çch
chèng ®ì. §Õn 17 giê chiÒu, sau nhiÒu lÇn tæ chøc ph¶n kÝch
®Ó vît qua ng· ba Léc TÊn kh«ng thµnh, chi ®oµn xe thiÕt
gi¸p cña ®èi ph¬ng buéc ph¶i lïi vÒ Lµng 9, bá l¹i x¸c 14
xe M41, M113 vµ hµng chôc x¸c lÝnh.
19 giê 30 phót, xem xÐt kÕt qu¶ t¸c chiÕn trong ngµy,
Bé T lÖnh chiÕn dÞch t¹m thêi b»ng lßng víi kÕt qu¶
bíc ®Çu çc ®¬n vÞ ®· giµnh ®îc, nhÊt lµ ý thøc hiÖp
®ång "lËp c«ng tËp thÓ" cña çc ®¬n vÞ. Tuy nhiªn, diÔn
biÕn vµ kÕt qu¶ trËn ®¸nh so víi kÕ ho¹ch chiÕn dÞch ®Ò
ra vÉn cßn chËm, thÕ trËn bao v©y c« lËp Léc Ninh vÉn
cßn s¬ hë, mét sè môc tiªu chñ yÕu, bé ®éi ta vÉn cha t¹o
lËp ®îc bµn ®¹p ®Ó bé binh c¬ giíi tiÕp cËn ®¸nh chiÕm
trung t©m. V× vËy, ®Ó ph¸t huy th¾ng lîi ®· giµnh ®îc,
Bé T lÖnh chiÕn dÞch lÖnh cho S ®oµn 5 khÈn tr¬ng bæ
sung vò khÝ, trang bÞ, më ®ît tiÕn c«ng míi ngay trong
®ªm. §ång thêi, Bé T lÖnh chiÕn dÞch còng lÖnh cho
Trung ®oµn 209 - S ®oµn 7 tiÕn c«ng ChiÕn ®oµn 52 ë
ng· ba §ång T©m, CÇn Lª, kiªn quyÕt kh«ng cho ®èi
ph¬ng kÞp cñng cè hoÆc t¨ng viÖn.
21 giê ngµy 5-4, ®ît tiÕn c«ng thø hai vµo thÞ trÊn Léc
Ninh b¾t ®Çu. Sau 15 phót ph¸o binh chiÕn dÞch b¾n ph¸
chi viÖn, çc lùc lîng xung kÝch cña TiÓu ®oµn 4, TiÓu
®oµn 5 - Trung ®oµn 174 lÇn lît x«ng lªn më cöa vµ
dïng háa lùc §KZ, B40, B41 b¾n ph¸ çc háa ®iÓm b¶o
vÖ Së ChØ huy ChiÕn ®oµn 9. TrËn chiÕn ®Êu kÐo dµi suèt
®ªm vµ diÔn ra v« cïng quyÕt liÖt. Tríc søc tiÕn c«ng
cña Qu©n gi¶i phãng, chØ huy ChiÕn ®oµn 9 ®· huy ®éng
mäi lùc lîng cã trong tay ®Ó ph¶n kÝch hßng chiÕm l¹i
çc khu vùc võa mÊt. S¸ng ngµy 6-4, khi mÆt trêi võa soi
tá thÞ trÊn Léc Ninh, hµng chôc lît chiÕc m¸y bay A37,
T28 cña qu©n Sµi Gßn ®· oanh t¹c d÷ déi vµo ®éi h×nh tiÕn
c«ng cña ta lµm cho h¬n mét chôc çn bé, chiÕn sÜ bÞ
th¬ng vong. Trong mÞt mï löa ®¹n, çn bé, chiÕn sÜ TiÓu
®oµn 4 vÉn b¸m trô trËn ®Þa, ®¸nh b¹i mäi ®ît ph¶n kÝch
cña ®èi ph¬ng. ë khu vùc s©n bay, TiÓu ®oµn 7 - Trung
®oµn 3 tiÕn c«ng tõ phÝa ®«ng, ®¸nh chiÕm kho x¨ng dÇu,
kho l¬ng thùc, sau ®ã phèi hîp víi TiÓu ®oµn 8 tiÕn c«ng
vµo ®«ng b¾c chi khu qu©n sù Léc Ninh.
§Ó cøu nguy cho thÞ trÊn Léc Ninh, 10 giê ngµy 6-4,
chØ huy ChiÕn ®oµn 9 lÖnh cho Trung ®oµn 1 thiÕt gi¸p vµ
TiÓu ®oµn biªn phßng 74 bá tiÒn ®ån Hoa L, c¬ ®éng vÒ
Léc Ninh, cïng víi lùc lîng t¹i ®©y chèng ®ì çc ®ît bao
v©y tiÕn c«ng cña qu©n ta, kÐo dµi thêi gian chê qu©n ë An
Léc, Lai Khª lªn chi viÖn.
N¾m ®îc ý ®å cña qu©n Sµi Gßn vµ trªn c¬ së ph¸n
®o¸n Trung ®oµn 1 thiÕt gi¸p cña ®èi ph¬ng sÏ chia
thµnh hai mòi, mét mòi tõ Lµng 9 b¨ng qua rõng cao su
vÒ Lµng 3; mòi cßn l¹i theo ®êng 13 tiÕn vÒ Léc TÊn, Ban
ChØ huy S ®oµn 5 chñ lùc MiÒn lÖnh cho Trung ®oµn 3 vµ
TiÓu ®oµn 9 ë khu vùc ng· ba Léc TÊn khÈn tr¬ng tæ
chøc l¹i trËn ®Þa chiÕn ®Êu, tËp trung háa lùc §KZ, B40,
B41 lªn tuyÕn ®Çu, qu¸n triÖt ®¸nh gÇn, diÖt gän, kiªn
quyÕt tiªu diÖt trung ®oµn bé binh thiÕt gi¸p cña ®èi
ph¬ng, kh«ng cho chóng ch¹y vµo thÞ trÊn Léc Ninh.
MÖnh lÖnh chiÕn ®Êu cña Ban ChØ huy S ®oµn 5 míi ph¸t
xuèng çc ®¬n vÞ ®îc 1 giê th× hai mòi bé binh thiÕt gi¸p
cña ®èi ph¬ng tõ híng Lµng 9 vµ ®êng 13 ®· Çm Çm
lao vµo trËn ®Þa chèt chÆn cña ta ë ng· ba Léc TÊn.
TrËn chiÕn ®Êu víi thiÕt gi¸p vµ bé binh cña ®èi

ph¬ng ngay tõ ®Çu ®· diÔn ra hÕt søc ¸c liÖt. Bé ®éi
Trung ®oµn 3 vµ TiÓu ®oµn 9 lîi dông nh÷ng ®o¹n hµo
tho¸t níc, gèc cao su, gß mèi..., sö dông háa lùc B40,
B41, §KZ ®¸nh vµo nh÷ng chiÕc xe ®i ®Çu, diÖt 8 chiÕc
cïng hµng chôc tªn. Hµng chôc chiÕc ®i sau lËp tøc
triÓn khai ®éi h×nh chiÕn ®Êu, sö dông háa lùc chèng tr¶
quyÕt liÖt. Bé ®éi çc ®¬n vÞ ph¶i dùa vµo hÇm hµo, vËt
che khuÊt, chi viÖn cho nhau tiªu diÖt tõng tèp bé binh,
tõng xe c¬ giíi cña ®èi ph¬ng. Sau gÇn 3 giê chiÕn ®Êu
dòng c¶m, th«ng minh, bÊt chÊp hy sinh, Trung ®oµn 3,
TiÓu ®oµn 9 vµ çc lùc lîng t¨ng cêng ®· tiªu diÖt
hoµn toµn hai chi ®oµn thiÕt gi¸p thuéc Trung ®oµn 1 vµ
TiÓu ®oµn biªn phßng 74 qu©n Sµi Gßn, b¾n ch¸y vµ thu
86 xe c¬ giíi (trong ®ã 2/3 lµ xe t¨ng, thiÕt gi¸p), 230
sóng, lo¹i khái vßng chiÕn ®Êu 350 tªn.
Phèi hîp víi bé ®éi S ®oµn 5 ho¹t ®éng ë híng
chÝnh, Trung ®oµn 209 - S ®oµn 7 ®· bao v©y tiÕn c«ng
c¨n cø §ång T©m do ChiÕn ®oµn 52 - S ®oµn 18 qu©n ®éi
Sµi Gßn chèt gi÷, lo¹i khái vßng chiÕn gÇn 200 tªn, khiÕn
chiÕn ®oµn nµy mÊt kh¶ n¨ng øng cøu cho ®ång bän ë thÞ
trÊn Léc Ninh.
Trung ®oµn thiÕt gi¸p 1 bÞ tiªu diÖt, ChiÕn ®oµn 52 bÞ
gh×m ch©n ë §ång T©m, ChiÕn ®oµn 9 vµ chi khu qu©n sù
Léc Ninh v× thÕ l©m vµo t×nh thÕ nguy khèn. X¸c ®Þnh thêi
c¬ tiÕn c«ng tiªu diÖt toµn bé qu©n Sµi Gßn ë thÞ trÊn Léc
Ninh ®· ®Õn, tèi ngµy 6-4, Bé T lÖnh chiÕn dÞch lÖnh cho
S ®oµn 5 vµ çc ®¬n vÞ binh chñng t¨ng cêng më ®ît
tiÕn c«ng quyÕt ®Þnh tiªu diÖt môc tiªu then chèt ®ît 1
chiÕn dÞch.
Ba giê s¸ng ngµy 7-4, gÇn 30 khÈu ph¸o tõ 85 mm tíi
160 mm cña chiÕn dÞch vµ cña S ®oµn 5 ®ång lo¹t b¾n
ph¸ c¨n cø ChiÕn ®oµn 9, chi khu qu©n sù Léc Ninh, tr¹i
biÖt kÝch vµ çc trËn ®Þa ph¸o cña ®èi ph¬ng. Lîi dông
háa lùc ph¸o binh b¾n chÕ ¸p çc môc tiªu trong thÞ trÊn
Léc Ninh, §¹i ®éi 10 xe t¨ng ta khÈn tr¬ng c¬ ®éng vµo
vÞ trÝ xuÊt ph¸t tiÕn c«ng.
N¨m giê 30 phót, khi ph¸o binh chiÕn dÞch míi
chuyÓn lµn, n©ng tÇm b¾n vµo s©u bªn trong, bé binh
vµ xe t¨ng ta trªn toµn tuyÕn ®îc lÖnh xung phong.
Trªn híng chÝnh cña Trung ®oµn 174, TiÓu ®oµn 5
®îc n¨m xe t¨ng yÓm trî chia lµm hai mòi ®¸nh th¼ng
vµo hai híng t©y b¾c vµ t©y nam Së ChØ huy ChiÕn
®oµn 9. Sù xuÊt hiÖn bÊt ngê, dòng m·nh cña xe t¨ng
ta lµm cho ®èi ph¬ng v« cïng ho¶ng sî, ph¶i lïi s©u
phÝa trong, dùa vµo c«ng sù vµ hÇm ngÇm kiªn cè ®Ó
chèng cù. QuyÕt kh«ng ®Ó cho ®èi ph¬ng cñng cè ®éi
h×nh, TiÓu ®oµn 4 vµ TiÓu ®oµn 5 tõ hai híng ®ét ph¸
m·nh liÖt khu vùc Së ChØ huy ChiÕn ®oµn 9, diÖt vµ b¾t
h¬n 100 tªn. ChØ huy ChiÕn ®oµn 9 vµ çc ®¬n vÞ b¶o vÖ
lïi s©u vµo hÇm ngÇm, dùa vµo çc lç ch©u mai cè thñ,
gäi qu©n tiÕp viÖn.
Trªn híng Trung ®oµn 3, ngay khi ph¸o binh chiÕn
dÞch ngõng b¾n, TiÓu ®oµn 7 ®· h×nh thµnh hai mòi ph¸t
triÓn ra s©n bay phèi hîp víi ®¬n vÞ b¹n ®¸nh th¼ng vµo
híng ®«ng nam côm chØ huy ChiÕn ®oµn 9. Tuy nhiªn, t¹i
khu vùc s¸t hµng rµo s©n bay, tiÓu ®oµn vÊp ph¶i sù
ph¶n kÝch d÷ déi cña hai ®¹i ®éi qu©n Sµi Gßn cã háa lùc
cèi 81 vµ §KZ 106,7 mm yÓm trî. §Ó xö lý t×nh huèng phøc
t¹p nµy, TiÓu ®oµn trëng TiÓu ®oµn 7 Bïi V¨n Nª lËp tøc
cho mét trung ®éi ®ét ph¸ vµo chÝnh diÖn, thu hót sù chó ý
cña ®èi ph¬ng; ®ång thêi cho §¹i ®éi 2 chia lµm hai mòi bÝ
mËt vßng xuèng phÝa ®«ng nam råi bÊt ngê ®¸nh m¹nh vµo
sên ®éi h×nh cña ®èi ph¬ng. Nóng thÕ, hai ®¹i ®éi cña ®èi
ph¬ng võa chèng tr¶ võa t×m çch rót lui. Nhng tÊt c¶ ®·
muén, ®óng 7 giê, TiÓu ®oµn 7 vµ lùc lîng phèi thuéc ®·
tiªu diÖt hoµn toµn qu©n Sµi Gßn ë khu vùc nµy, sau ®ã
phèi hîp víi TiÓu ®oµn 5 -Trung ®oµn 174 ®¸nh chiÕm khu
vùc tiÕp liÖu, tr¹m ra ®a. TiÓu ®oµn 6 - Trung ®oµn 174
®¸nh chiÕm hai trËn ®Þa ph¸o cña ®èi ph¬ng, thu 10 khÈu
ph¸o 105 mm, b¾t 40 tªn.
ThÊy kh«ng cßn çch g× cøu v·n næi chi khu Léc Ninh,
viªn §¹i t¸ ChiÕn ®oµn trëng ChiÕn ®oµn 9 NguyÔn C«ng
VÜnh vµ hµng chôc sÜ quan tïy tïng bÝ mËt ra lÖnh cho
h¬n 200 binh sÜ cßn l¹i, lîi dông ®ªm tèi, chui khái hÇm
ngÇm t×m ®êng tÈu tho¸t. Nhng c¬ may cuèi cïng ®·
kh«ng dµnh cho ®èi ph¬ng. S¸ng ngµy 7-4, sÜ quan vµ
binh lÝnh qu©n Sµi Gßn khi th¸o ch¹y ®Õn gÇn suèi c¹n
Rong Can ®· bÞ bé ®éi Trung ®oµn 1 chÆn ®¸nh quyÕt liÖt.
GÇn 200 tªn, trong sè ®ã cã §¹i t¸ NguyÔn C«ng VÜnh, bÞ
dån xuèng lßng suèi c¹n vµ bÞ b¾t sèng. ChiÒu ngµy 7-4, bé
®éi ta c¬ b¶n lµm chñ çc môc tiªu chñ yÕu ë chi khu
Léc Ninh vµ Së ChØ huy ChiÕn ®oµn 9. Mét sè tèp ®Þch
®ang lÈn quÊt, ngoan cè kh«ng chÞu ra hµng. S¸ng 8-4,
Trung ®oµn 174 vµ Trung ®oµn 1 cho mét sè tiÓu ®oµn tæ

chøc truy quÐt tµn binh qu©n Sµi Gßn ë çc x· Léc ThiÖn,
Léc Thanh, Léc Hng - Bï §èp, b¾t h¬n 100 tªn. 20 giê
ngµy 8-4, huyÖn Léc Ninh ®îc hoµn toµn gi¶i phãng.
Phèi hîp víi ®ßn tiÕn c«ng Léc Ninh cña bé ®éi chñ
lùc, çc ®¹i ®éi 70, 75, §éi biÖt ®éng vµ du kÝch huyÖn Hín
Qu¶n næ sóng tiÕn c«ng çc bèt Phó Miªng, Phó L¹c,
Qu¶n Lîi; b¶o vÖ, dÉn ®êng cho çn bé Trung ®oµn 1 - S
®oµn 9 trinh s¸t chuÈn bÞ ph¬ng ¸n t¸c chiÕn ë s©n bay
TÐc NÝch, thÞ x· An Léc. Qu©n vµ d©n x· Hng Long,
Minh Th¹nh vµ çc tæ c«ng t¸c dïi s©u vµo vïng ®èi
ph¬ng k×m kÑp, ph¸t ®éng quÇn chóng næi dËy diÖt ¸c,
ph¸ k×m, giµnh quyÒn lµm chñ.
Sau bèn ngµy (tõ ngµy 5 ®Õn ngµy 8-4) liªn tôc v©y Ðp
tiÕn c«ng qu©n ®èi ph¬ng, S ®oµn 5 cïng çc lùc lîng
chiÕn dÞch t¨ng cêng ®· chiÕn ®Êu mu trÝ, dòng c¶m ®Ëp
tan côm cø ®iÓm quan träng cña ®èi ph¬ng trong hÖ thèng
phßng ngù phÝa b¾c Sµi Gßn; tiªu diÖt vµ lµm tan r· ChiÕn
®oµn 9, Trung ®oµn thiÕt gi¸p 1, TiÓu ®oµn biÖt kÝch, TiÓu
®oµn 74 biªn phßng, 2 ph¸o ®éi, 15 ®¹i ®éi b¶o an d©n vÖ
cïng toµn bé hÖ thèng chÝnh quyÒn tÒ ®iÖp cña quËn lþ Léc
Ninh; lo¹i khái vßng chiÕn hµng ngh×n tªn, b¾t sèng 1.876
tªn (trong ®ã cã 1 ®¹i t¸, 2 trung t¸, 3 thiÕu t¸, 56 cÊp óy);
thu vµ ph¸ hñy 160 xe c¬ giíi (mét nöa lµ xe t¨ng, thiÕt
gi¸p), 13 khÈu ph¸o çc lo¹i vµ 2.500 tÊn trang bÞ, ph¬ng
tiÖn chiÕn tranh; gi¶i phãng gÇn 10 ngh×n d©n.
ChiÕn th¾ng Léc Ninh kh«ng chØ lµm nøc lßng qu©n vµ
d©n miÒn §«ng Nam Bé, mµ cßn lµ nguån cæ vò to lín t¹o
nªn khÝ thÕ thi ®ua lËp c«ng míi trong çc ®¬n vÞ lóc nµy
®ang chuÈn bÞ bíc vµo ®ît 2 cña chiÕn dÞch.
§èi víi ®èi ph¬ng, sau khi mÊt Léc Ninh vµ cø ®iÓm
§ång T©m, thÞ x· An Léc ®øng tríc nguy c¬ bÞ tiªu diÖt.
§Ó cøu v·n t×nh thÕ bi ®¸t nµy, Bé Tæng tham mu vµ Qu©n
®oµn 3 Sµi Gßn mét mÆt lÖnh cho ChiÕn ®oµn 7 - S
®oµn 5, cïng víi sè binh lÝnh cßn l¹i cña ChiÕn ®oµn 52 -
S ®oµn 18, Liªn ®oµn biÖt ®éng qu©n sè 3 më ngay cuéc
hµnh qu©n ChiÕn th¾ng 72 nh»m gi¶i táa ¸p lùc khu vùc
xung quanh thÞ x· An Léc; mÆt kh¸c, ®iÒu ®éng gÊp L÷
®oµn dï 1 míi tõ Sµi Gßn lªn Ch¬n Thµnh hµnh qu©n
cµn quÐt hai bªn ®êng 13 lªn T©n Khai, B×nh Long;
dïng m¸y bay lªn th¼ng kh«ng vËn ChiÕn ®oµn 8 tõ Lai
Khª lªn An Léc; cho kh«ng qu©n (kÓ c¶ m¸y bay chiÕn
lîc B52) vµ ph¸o binh ®¸nh ph¸ ¸c liÖt mäi ng¶ ®êng
dÉn vµo thÞ x·. Ngµy 12-4, ®Þch tiÕp tôc ®iÒu ®éng S
®oµn 21 vµ mét trung ®oµn thiÕt gi¸p ë miÒn T©y Nam
Bé lªn mÆt trËn ®êng 13 chèt gi÷ khu vùc Lai Khª,
Bµu Bµng, b¶o ®¶m phÝa sau cho lùc lîng trÊn gi÷
B×nh Long.
Tríc sù thay ®æi c¶ vÒ thÕ vµ lùc cña ®èi ph¬ng ë
thÞ x· An Léc, ngµy 11-4-1972, Bé ChØ huy chiÕn dÞch häp
nhËn ®Þnh: Qu©n Sµi Gßn ®· t¨ng cêng lùc lîng lín ®Ó
phßng thñ An Léc, t×nh h×nh ®· trë nªn phøc t¹p vµ kh¸c
tríc. Do ®ã, híng t¸c chiÕn hiÖn nay lµ ®¸nh ch¾c
nhng ph¶i khÈn tr¬ng. Bé T lÖnh chiÕn dÞch giao cho
S ®oµn 9 vµ çc ®¬n vÞ t¨ng cêng gåm Trung ®oµn 1 -
S ®oµn 5, Trung ®oµn ph¸o mang v¸c, 1 tiÓu ®oµn xe
t¨ng ®îc ph¸o binh chiÕn dÞch chi viÖn, ®¸nh chiÕm
ngo¹i vi khu b¾c thÞ x·, khèng chÕ çc ®iÓm cao vµ s©n
bay, kÕt hîp dïng ph¸o binh vµ ®Æc c«ng ®¸nh ph¸ çc
môc tiªu chÝnh trong thÞ x·. Sau khi hoµn thµnh nhiÖm
vô, bé phËn lùc lîng nµy sÏ tham gia ®¸nh chiÕm thÞ x·.
Bé T lÖnh chiÕn dÞch lÖnh cho çc lùc lîng lµm nhiÖm
vô chèt chÆn chiÕn dÞch vµ ®¸nh ®Þch ®æ bé ®êng kh«ng
trªn ®êng 13 ph¶i ph¸ tan ®îc ý ®å th«ng tuyÕn t¨ng
viÖn cña qu©n Sµi Gßn.
§Ó t¹o thÕ cho trËn ®¸nh, tõ ngµy 10 ®Õn ngµy 12-4,
Ban ChØ huy S ®oµn 9 do S ®oµn trëng NguyÔn Thíi
Bng vµ ChÝnh ñy Phan Xu©n Tïng chØ huy, ®· sö dông
Trung ®oµn 1 ®¸nh tan nhiÒu mòi hµnh qu©n sôc s¹o cña
ChiÕn ®oµn 7 cña ®èi ph¬ng. Trong lóc ®ã, Trung ®oµn 2
quÐt s¹ch mét sè tæ chèt vßng ngoµi s©n bay; Trung ®oµn 1 -
S ®oµn 5 luån vµo Xa Tr¹ch, h×nh thµnh mòi tiÕn c«ng
phÝa nam thÞ x·. Çc ®¬n vÞ ph¸o mÆt ®Êt, ph¸o cao x¹ bÝ
mËt chiÕm lÜnh trËn ®Þa ë t©y b¾c vµ ®«ng b¾c thÞ x·.
Bèn giê 30 phót ngµy 13-4-1972, sau khi c«ng t¸c tiÕp
cËn bµn ®¹p xuÊt ph¸t tiÕn c«ng cña çc ®¬n vÞ cho trËn
®¸nh lín ®· c¬ b¶n hoµn thµnh, Bé T lÖnh chiÕn dÞch
lÖnh cho S ®oµn 9 vµ çc ®¬n vÞ phèi thuéc næ sóng më
mµn cuéc tiÕn c«ng thÞ x· An Léc. §óng 5 giê, ph¸o binh
çc lo¹i cña ta ®ång lo¹t b¾n ph¸ çc môc tiªu quan träng
trong thÞ x·. N¨m giê 15 phót, TiÓu ®oµn 5 - Trung ®oµn 2
®îc t¨ng cêng §¹i ®éi 6 xe t¨ng (9 xe T54), hai khÈu
ph¸o cao x¹ 37 mm, hai ®¹i ®éi sóng m¸y cao x¹ 12,7 mm
(8 khÈu) næ sóng tiÕn c«ng s©n bay TÐc NÝch. TiÓu ®oµn 9 -
Trung ®oµn 3 ®îc hai khÈu §KZ 75 mm, 4 khÈu 12,7 mm

yÓm trî, ®¸nh chiÕm ®iÓm cao 128. Sau hai giê tiÕn c«ng
liªn tôc, çc tiÓu ®oµn cña Trung ®oµn 2 vµ Trung ®oµn 3
trªn híng chñ yÕu ®· ®¸nh chiÕm ®îc môc tiªu. Cïng
thêi gian, ë híng thø yÕu, çc mòi tiÕn c«ng cña S ®oµn 9
còng ®¸nh chiÕm ®îc Êp Phó L¹c, Êp Sãc BÓ, ®ån b¶o an
(t©y b¾c thÞ x·), cÇu Phó Hßa, Êp Sãc Gßn, Nói Giã (ë ®«ng
nam thÞ x·), hai mòi thäc s©u ®· vµo ®Õn ®êng Hïng
V¬ng. Phèi hîp víi bé ®éi chñ lùc, hai ®¹i ®éi 70, 75 bé
®éi huyÖn Hín Qu¶n do HuyÖn ®éi phã Lª TÝnh chØ huy,
®îc ®¹i ®éi ®Æc c«ng tØnh hç trî ®· ®¸nh chiÕm hµng chôc
môc tiªu nhá lÎ cña ®èi ph¬ng ë ngo¹i vi thÞ x·, b¶o vÖ
hµnh lang cho bé ®éi chñ lùc tiÕn c«ng vµo néi thÞ. ë Phó
Miªng, Phó L¹c, bé ®éi huyÖn vµ du kÝch x· ®¸nh chiÕm
trô së tÒ ®iÖp, gäi b¶o an ra hµng, hç trî cho nh©n d©n 8
Êp næi dËy diÖt ¸c, ph¸ k×m, giµnh quyÒn lµm chñ.
Tríc t×nh h×nh thÞ x· An Léc bÞ uy hiÕp d÷ déi, Bé
ChØ huy Qu©n ®oµn 3 qu©n Sµi Gßn cho kh«ng qu©n vµ
ph¸o binh ®¸nh ph¸ d÷ déi vµo ®éi h×nh tiÕn c«ng cña ta.
VÒ ta, tuy chiÕm ®îc s©n bay vµ mét sè môc tiªu
kh¸c, nhng TiÓu ®oµn 5 - Trung ®oµn 2 vµ TiÓu ®oµn 9 -
Trung ®oµn 3 còng bÞ tæn thÊt, 6 xe t¨ng T54 bÞ ®¸nh
háng. Ta kh«ng ®ñ lùc lîng ph¸t triÓn tiÕn c«ng, buéc
ph¶i dõng l¹i cñng cè.
§ªm 13 vµ ngµy 14-4, tranh thñ lóc ta t¹m ngõng tiÕn
c«ng, TiÓu ®oµn 6 - L÷ ®oµn dï 1 vµ TiÓu ®oµn biÖt ®éng
qu©n 52 më cuéc ph¶n kÝch chiÕm l¹i Nói Giã, ®iÓm cao 169
ë ®«ng nam thÞ x· vµ ®Æt thªm çc trËn ®Þa háa lùc t¹i ®©y
®Ó khèng chÕ çc mòi, çc híng ph¸t triÓn cña ta.
Sau khi rót kinh nghiÖm s¬ bé ngµy tiÕn c«ng ®Çu tiªn
b»ng hiÖp ®ång binh chñng vµ ®îc Bé T lÖnh chiÕn dÞch
t¨ng cêng thªm lùc lîng, ®ªm 14-4, Ban ChØ huy S
®oµn 9 h¹ quyÕt t©m më ®ît tiÕn c«ng míi, ®¸nh chiÕm
khu c«ng së, c« lËp khu qu©n sù chñ yÕu ë phÝa ®«ng, s½n
sµng tiÕn c«ng gi¶i phãng thÞ x·.
N¨m giê ngµy 15-4, S ®oµn 9 cho çc ®¬n vÞ næ sóng
tiÕn c«ng ®Þch. Mòi chñ c«ng TiÓu ®oµn 5 - Trung ®oµn 2
do Trung ®oµn trëng TrÇn Ngäc Anh chØ huy ®îc 5 xe
t¨ng yÓm trî ®¸nh chiÕm çc tuyÕn chèt cña ®èi ph¬ng,
vµ tiÕn tíi phÝa b¾c ®êng TrÇn Hng §¹o. TiÓu ®oµn 9 -
Trung ®oµn 3 ®îc 5 xe t¨ng chi viÖn, theo híng t©y b¾c
ph¸t triÓn ®Õn vên hoa Tao Phïng. Mét sè ph©n ®éi cña
trung ®oµn vµo gi¸p nhµ lao thÞ x·. §ßn tiÕn c«ng m¹nh,
dån dËp cña bé binh vµ xe t¨ng ta lµm cho qu©n Sµi Gßn ë
mét sè n¬i trong thÞ x· b¾t ®Çu ho¶ng lo¹n. Hµng ngh×n
d©n ë çc phè phÝa b¾c thÞ x· di chuyÓn vÒ phÝa nam.
NhiÒu lÝnh ®Þch lo sî trµ trén vµo d©n hßng ch¹y trèn.
Cïng thêi gian nµy, trªn ®êng 13 (®o¹n Tµu ¤ - Xãm
Ruéng), phÝa b¾c Ch¬n Thµnh, S ®oµn 7 (thiÕu) do S
®oµn trëng §µm V¨n Ngôy vµ ChÝnh ñy Lª Thanh chØ
huy, ®îc sù hç trî cña lùc lîng vò trang ®Þa ph¬ng,
chÆn ®¸nh quyÕt liÖt S ®oµn 21 Sµi Gßn. §îc bé ®éi S
®oµn 7 t¸c chiÕn trªn ®êng 13 hç trî, çc ®éi vò trang
c«ng t¸c khu vùc Ch¬n Thµnh cïng víi du kÝch çc x·
Minh Hßa, Minh Thanh, Sãc 5... tÝch cùc v©y diÖt bän ¸c
«n, tÒ ®iÖp, gi¶i phãng nhiÒu th«n, Êp.
Tõ chiÒu ngµy 15-4, qu©n Sµi Gßn sö dông kh«ng
qu©n vµ ph¸o binh ®¸nh ph¸ å ¹t, d÷ déi, kÐo dµi vµo ®éi
h×nh tiÕn c«ng cña ta vµ nh©n d©n trong thÞ x·, hç trî
cho bé binh, thiÕt gi¸p ph¶n kÝch quyÕt liÖt. Bom ®¹n ®èi
ph¬ng déi c¶ xuèng khu vùc bÖnh viÖn B×nh Long, giÕt
h¹i gÇn 3.000 ngêi (chñ yÕu lµ d©n thêng) 1. Ngµy 16-4,
L÷ ®oµn dï 3 qu©n Sµi Gßn ®æ bé xuèng b¾c T©n Khai
b¶o vÖ hµnh lang phÝa nam thÞ x·. Ngµy 17-4, ®èi ph¬ng
®æ thªm L÷ ®oµn dï 1 vµ Liªn ®oµn biÖt ®éng 81 xuèng
khu vùc Nói Giã (®«ng b¾c thÞ x·) ®¸nh vµo sau ®éi h×nh
cña qu©n ta, gi¶i táa ¸p lùc xung quanh thÞ x·.
Tríc t×nh h×nh ®ã, Bé T lÖnh chiÕn dÞch trªn c¬ së gi÷
v÷ng quyÕt t©m tiÕn c«ng gi¶i phãng thÞ x· An Léc, ®· quyÕt
®Þnh sö dông S ®oµn 9, Trung ®oµn 2 - S ®oµn 5, ®îc
t¨ng cêng tiÓu ®oµn xe t¨ng gåm 25 chiÕc vµ 36 khÈu ph¸o
cèi, më ®ît tiÕn c«ng lÇn thø hai, môc tiªu chñ yÕu lµ ®¸nh
tßa hµnh chÝnh tØnh, Bé ChØ huy S ®oµn 5.
Ba giê s¸ng ngµy 11-5-1972, Bé T lÖnh chiÕn dÞch cho
S ®oµn 9 vµ çc lùc lîng t¨ng cêng më ®ît tiÕn c«ng míi
vµo thÞ x· An Léc. Sau 15 phót sö dông háa lùc ph¸o binh
®¸nh ph¸ çc môc tiªu tiÒn duyªn, TiÓu ®oµn 4 - Trung ®oµn 2
trªn híng ®«ng nam - híng chñ yÕu, ®îc xe t¨ng T54
_____________
1. Ngµy nay, n¬i ®©y ®îc Bé V¨n ho¸ - Th«ng tin c«ng
nhËn lµ di tÝch lÞch sö çch m¹ng - ghi l¹i téi ¸c cña giÆc Mü ®èi
víi nh©n d©n ta.
yÓm trî, ®· nhanh chãng tiªu diÖt çc æ ®Ò kh¸ng cña ®èi
ph¬ng, sau ®ã theo ®êng Phan Béi Ch©u ®¸nh chiÕm Ty
C«ng ch¸nh. TiÓu ®oµn 9 vµ TiÓu ®oµn 7 - Trung ®oµn 3 ®ét
ph¸ vµo phßng tuyÕn bè trÝ nhiÒu tÇng cña ®èi ph¬ng. Dùa
vµo hÖ thèng c«ng sù kiªn cè, ®èi ph¬ng chèng tr¶ quyÕt
liÖt. Khi vît qua ®îc cöa më, 5 xe t¨ng cña ta bÞ ®èi
ph¬ng b¾n ch¸y. Hai tiÓu ®oµn bé binh ph¶i chiÕn ®Êu
trong ®iÒu kiÖn kh«ng cã xe t¨ng trùc tiÕp yÓm trî, nªn hÇu
nh kh«ng ph¸t triÓn ®îc. Trªn híng thø yÕu, Trung
®oµn 1 tiÕn c«ng ®Õn tuyÕn phßng thñ chÝnh th× bÞ háa lùc
dµy ®Æc cña ®èi ph¬ng ng¨n chÆn, buéc ph¶i dõng l¹i tæ
chøc ®¸nh chiÕm tõng môc tiªu.
§Õn 10 giê ngµy 11-5, sau nhiÒu lÇn tæ chøc ®ét ph¸
m·nh liÖt, bé ®éi ta ®· chiÕm ®îc Ty C«ng ch¸nh, Ty
TuyÓn mé, nhµ lao, khu chî cò, Ty C¶nh s¸t. Trong thÞ
x·, lóc nµy tËp trung mét lùc lîng lín qu©n Sµi Gßn.
Chóng dån søc ng¨n chÆn quyÕt liÖt cuéc tiÕn c«ng cña
ta. 18 xe t¨ng trong tæng sè 25 xe cña ta bÞ ph¸ hñy, mét
sè ph©n ®éi bé binh bÞ mÊt søc chiÕn ®Êu, søc ®ét kÝch
cña çc ®¬n vÞ bÞ gi¶m sót nhanh chãng. Trong khi ®ã, do
kh«ng n¾m v÷ng ®Þa h×nh trong thÞ x·, çc mòi tiÕn c«ng
chñ yÕu ph¸t triÓn lÖch híng, kh«ng ®¸nh tróng trung
t©m chØ huy nªn ®èi ph¬ng vÉn ®«n ®èc qu©n lÝnh ph¶n
kÝch quyÕt liÖt ng¨n chÆn ta. Tõ ngµy 12 ®Õn ngµy 14-5,
S ®oµn 9 vµ çc ®¬n vÞ t¨ng cêng dõng tiÕn c«ng,
chuyÓn toµn bé ®éi h×nh sang v©y lÊn qu©n ®èi ph¬ng ë
thÞ x· An Léc. "TrËn tiÕn c«ng tiªu diÖt qu©n ®Þch trong
khu vùc môc tiªu chñ yÕu ë B×nh Long kh«ng døt ®iÓm,
®· lµm h¹n chÕ th¾ng lîi vµ ¶nh hëng ®Õn bíc ph¸t
triÓn cña chiÕn dÞch" 1.
Nh vËy, sau h¬n hai th¸ng më cuéc tiÕn c«ng chiÕn
lîc trªn chiÕn trêng miÒn Nam, qu©n vµ d©n ta tõ
mÆt trËn TrÞ - Thiªn, T©y Nguyªn, ®Õn miÒn §«ng Nam
Bé ®· vît qua mäi khã kh¨n gian khæ, ¸c liÖt, hy sinh,
chiÕn ®Êu anh dòng, lËp nªn nh÷ng chiÕn c«ng to lín,
®¸nh thiÖt h¹i nÆng nhiÒu l÷ ®oµn, chiÕn ®oµn, s ®oµn
chñ lùc cña ®èi ph¬ng; lo¹i khái vßng chiÕn ®Êu hµng
chôc ngh×n tªn, thu vµ ph¸ hñy hµng chôc v¹n tÊn
ph¬ng tiÖn chiÕn tranh, lµm chñ nhiÒu ®Þa bµn chiÕn
lîc quan träng víi hµng chôc v¹n d©n ®· ®îc gi¶i
phãng. Th¾ng lîi to lín cña çc chiÕn dÞch tiÕn c«ng
trong Xu©n - HÌ 1972 ë khu vùc Qu¶ng TrÞ, Kon Tum,
vµ B×nh Long - ®êng 13 cã ý nghÜa chiÕn lîc quan
träng. §©y lµ lÇn ®Çu tiªn, çc s ®oµn chñ lùc Qu©n
gi¶i phãng ®øng ch©n trªn çc ®Þa bµn träng yÕu ë miÒn
Nam chñ ®éng tiÕn c«ng b»ng søc m¹nh hiÖp ®ång binh
chñng quy m« lín, lµm cho ®èi ph¬ng dï ®· chuÈn bÞ
phßng thñ kü cµng, mµ vÉn kh«ng sao chèng ®ì næi.
Th¾ng lîi ®ã ®¸nh dÊu bíc ph¸t triÓn míi vÒ thÕ vµ lùc
cña çch m¹ng miÒn Nam, t¸c ®éng m¹nh mÏ tíi côc
diÖn chiÕn tranh trªn chiÕn trêng ba níc §«ng
D¬ng. ë miÒn Nam, chiÕn lîc ViÖt Nam hãa chiÕn
_____________
çc chiÕn dÞch trong kh¸ng chiÕn chèng Mü, cøu níc (1945-
1975), S®d, tr. 313.
tranh bÞ thÊt b¹i mét bíc nghiªm träng. Qu©n ®éi Sµi
Gßn - x¬ng sèng cña ViÖt Nam hãa chiÕn tranh ch¼ng
nh÷ng kh«ng gi÷ næi nh÷ng ®Þa bµn hiÖn cã, mµ cßn ®Ó
mÊt ®i nh÷ng tuyÕn phßng thñ chiÕn lîc cùc kú quan
träng. Cïng víi ®ßn tiÕn c«ng cña bé ®éi chñ lùc, ®Êu
tranh qu©n sù, chÝnh trÞ, binh vËn cña bé ®éi ®Þa ph¬ng,
d©n qu©n, du kÝch vµ nh©n d©n çc ®Þa ph¬ng còng cã
bíc ph¸t triÓn. MÆc dï hiÖu qu¶ cuéc tiÕn c«ng chiÕn lîc
n¨m 1972 cßn cã nh÷ng h¹n chÕ, nhng th¾ng lîi to lín
mµ qu©n vµ d©n ta lËp nªn trong Xu©n - HÌ 1972 lµ nh÷ng
nh©n tè hÕt søc thuËn lîi ®Ó qu©n vµ d©n ta tiÕp tôc ®Èy
m¹nh çc ho¹t ®éng tiÕn c«ng trong Thu - §«ng 1972
nh»m ®¸nh b¹i mét bíc c¬ b¶n chiÕn lîc ViÖt Nam hãa
chiÕn tranh.
140
Ch¬ng 29
®¸nh ®Þch ph¶n kÝch

b¶o vÖ vïng gi¶i phãng
I- Cuéc chiÕn ®Êu b¶o vÖ thµnh cæ

vµ vïng gi¶i phãng Qu¶ng TrÞ
H¬n hai th¸ng tiÕn c«ng ®Þch m¹nh mÏ ë hÇu kh¾p çc
chiÕn trêng träng ®iÓm tõ TrÞ - Thiªn, Khu 5, T©y
Nguyªn ®Õn miÒn §«ng Nam Bé, ta ®· t¹o ®îc biÕn
chuyÓn c¨n b¶n vÒ thÕ chiÕn lîc trªn chiÕn trêng miÒn
Nam. Cuéc tiÕn c«ng chiÕn lîc ®· ph¸ vì mét phÇn quan
träng çc tuyÕn phßng thñ vßng ngoµi vµ phßng thñ khu
vùc cña ®èi ph¬ng, gi¶i phãng ®îc toµn bé tØnh Qu¶ng
TrÞ, b¾c Kon Tum, b¾c B×nh §Þnh, Léc Ninh vµ mét sè khu
vùc thuéc çc tØnh T©y Ninh, B×nh Long, Phíc Long cña
miÒn §«ng Nam Bé. Khèi chñ lùc ta trë vÒ ®øng ch©n vµ
ho¹t ®éng t¸c chiÕn ë ®Þa bµn rõng nói, vïng gi¸p ranh vµ
mét sè vïng quan träng ë ®ång b»ng. Th¾ng lîi ®ã bíc
®Çu ®· t¹o ra ®îc mét côc diÖn míi trªn chiÕn trêng
miÒn Nam, lµm thay ®æi mét bíc so s¸nh lùc lîng cã lîi
Ch¬ng 29: ®¸nh ®Þch ph¶n kÝch, b¶o vÖ... 141
cho ta, t¹o ra thÕ tiÕn c«ng míi vµ ®iÒu kiÖn míi ®Ó ®Èy
m¹nh nç lùc ®¸nh ph¸ b×nh ®Þnh1.
VÒ phÝa ®èi ph¬ng, tríc nh÷ng tæn thÊt to lín vÒ
lùc lîng vµ ph¬ng tiÖn chiÕn tranh, ®Æc biÖt lµ viÖc ®Ó
mÊt tØnh Qu¶ng TrÞ, chóng tá ra hoang mang, dao ®éng
m¹nh. Tæng Tham mu trëng qu©n ®éi Sµi Gßn, tíng
Cao V¨n Viªn thó nhËn: "Cuéc tiÕn c«ng 1972 cña ®Þch
®· lµm næi lªn mét çch bi th¶m nhÊt sù yÕu kÐm c¬ b¶n
cña qu¸ tr×nh ViÖt Nam hãa" 2. ThÊt b¹i ®ã chøng tá nÕu
qu©n ®éi Sµi Gßn kh«ng cã sù hç trî cña qu©n Mü, ®Æc
biÖt vÒ háa lùc th× qu©n ®éi Sµi Gßn khã ®øng v÷ng tríc
søc tiÕn c«ng cña chñ lùc Qu©n gi¶i phãng.
§Ó cøu nguy cho chÝnh quyÒn vµ qu©n ®éi Sµi Gßn,
ngµy 2-4-1972, Tæng thèng NÝchx¬n quyÕt ®Þnh sö dông
mét lùc lîng lín kh«ng qu©n vµ h¶i qu©n Mü trë l¹i ®¸nh
_____________
1. Theo ®¸nh gi¸ cña Qu©n uû Trung ¬ng, th× thiÖt h¹i cña
®èi ph¬ng lµ rÊt lín: Ta ®¸nh diÖt vµ lo¹i khái vßng chiÕn ®Êu
h¬n 15 v¹n qu©n chñ lùc Sµi Gßn; ®¸nh thiÖt h¹i nÆng 60% sè
tiÓu ®oµn bé binh, 50% trung ®oµn xe t¨ng, thiÕt gi¸p, 25% tiÓu
®oµn ph¸o; tiªu diÖt vµ lµm tan r· 20% çc ®¹i ®éi, tiÓu ®oµn
b¶o an, d©n vÖ (5 v¹n tªn), 10 ®Õn 15% ®ån bèt, giµnh thªm 1,8
triÖu d©n (1/2 trong vïng gi¶i phãng) - (§¸nh gi¸ t×nh h×nh vµ
côc diÖn s¾p tíi, ®iÖn sè 488/TK, ngµy 27-6-1972 cña ®ång chÝ
V¨n (Vâ Nguyªn Gi¸p), göi Qu©n uû R (MiÒn), ®ång ®iÖn TWC,
lu t¹i ViÖn LÞch sö qu©n sù ViÖt Nam).
2. DÉn theo Gabrien C«nc«: Gi¶i phÉu mét cuéc chiÕn
tranh, biªn dÞch NguyÔn TÊn Cu, Nxb. Qu©n ®éi nh©n d©n, Hµ
Néi, 2004, tr. 598.
ph¸ miÒn B¾c, chi viÖn háa lùc å ¹t cho qu©n ®éi Sµi Gßn
thùc hµnh ph¶n kÝch chiÕm l¹i nh÷ng vïng ®· mÊt.
Trªn miÒn B¾c, tõ ngµy 4-4-1972, m¸y bay Mü oanh
t¹c d÷ déi çc môc tiªu qu©n sù, m¹ng ®êng giao th«ng,
cÇu cèng, nhµ m¸y, xÝ nghiÖp, bÖnh viÖn, trêng häc, phè
phêng vµ lµng xãm. Ngµy 9-4, Mü sö dông m¸y bay B52
nÐm bom xuèng hÖ thèng ®êng s¾t vµ kho tµng ë thµnh
phè Vinh (NghÖ An); ba ngµy sau, ®èi ph¬ng ®¸nh xuèng
®Ëp B¸i Thîng (huyÖn Thä Xu©n, Thanh Hãa); vµ tõ çc
ngµy 15, 16-4, bom ®¹n trót xuèng kho tµng, trËn ®Þa
phßng kh«ng, s©n bay, nhµ m¸y ®iÖn ë Hµ Néi, H¶i Phßng.
§ång thêi, ngµy 9-5-1972, Tæng thèng NÝchx¬n ra lÖnh cho
h¶i qu©n Mü r¶i m×n, th¶ thñy l«i, bom tõ trêng, bom næ
chËm phong táa çc c¶ng biÓn, cöa s«ng tõ CÈm Ph¶, Hßn
Gai (Qu¶ng Ninh) ®Õn VÜnh Linh (Qu¶ng TrÞ), ®Æc biÖt lµ
c¶ng H¶i Phßng1, nh»m ph¸ ho¹i tiÒm lùc cña hËu ph¬ng
miÒn B¾c, c¾t ®êng vËn chuyÓn, chÆn luång tiÕp tÕ tõ
ngoµi vµo miÒn B¾c.
Trªn chiÕn trêng miÒn Nam, kh«ng qu©n vµ h¶i qu©n
Mü còng ®îc huy ®éng tèi ®a ®¸nh vµo ®éi h×nh chiÕn
dÞch nh»m tiªu hao sinh lùc vµ ng¨n chÆn çc cuéc tiÕn
c«ng cña ta, chi viÖn cho qu©n ®éi Sµi Gßn ph¶n kÝch
chiÕm l¹i çc vÞ trÝ ®· mÊt.
_____________
1. Jame S. Olson: Dictionary of the Vietnam war, Green
Wood press, Inc, 1988, p. 338, Tõ ®iÓn chiÕn tranh ViÖt Nam,
Nxb. GrinótprÐt, 1988, tr. 338.
Ngay sau khi ®Ó mÊt toµn bé tØnh Qu¶ng TrÞ (2-5-

1972), kh«ng cam chÞu thÊt b¹i, ®Þch b¾t ®Çu thùc hiÖn
çc bíc ®iÒu chØnh lùc lîng vµ lËp kÕ ho¹ch t¸i chiÕm
tØnh nµy. Ngµy 3-5-1972, Tæng thèng ViÖt Nam Céng
hßa NguyÔn V¨n ThiÖu tøc tèc ®iÒu Trung tíng Ng«
Quang Trëng - viªn tíng ®îc "kú väng nhiÒu nhÊt"
trong hµng ngò tíng lÜnh cña Qu©n ®éi ViÖt Nam Céng
hßa, ®ang lµ T lÖnh Qu©n khu 4 - Vïng 4 chiÕn thuËt ra
thay thÕ Trung tíng Hoµng Xu©n L·m lµm T lÖnh
Qu©n khu 1 - Vïng 1 chiÕn thuËt. ViÖc thay ®æi nh©n sù
ph¶n ¸nh quyÕt t©m cña ThiÖu t×m kiÕm nh÷ng th¾ng lîi
qu©n sù nh»m ng¨n chÆn sù suy sôp tinh thÇn binh sÜ,
®ång thêi gi÷ chÆt vïng ®Êt tõ nam s«ng Mü Ch¸nh trë
vµo. Hai h«m sau, NguyÔn V¨n ThiÖu vµ Tæng Tham mu
trëng Qu©n ®éi ViÖt Nam Céng hßa, §¹i tíng Cao V¨n
Viªn ra tËn ®ån Mang Ç (HuÕ) thÞ s¸t t×nh h×nh, mét
mÆt, ®éng viªn, khÝch lÖ tinh thÇn binh sÜ, mÆt kh¸c, bµn
®Þnh víi çc tíng lÜnh Qu©n khu 1, Qu©n ®oµn 1 vµ çc
tØnh trëng Vïng 1 chiÕn thuËt kÕ ho¹ch ph¶n c«ng lín,
lÊy l¹i ®Êt, giµnh l¹i d©n. H¬n mét th¸ng sau, ngµy 19-6-
1972, nh©n ngµy Qu©n lùc (ngµy kû niÖm thµnh lËp Qu©n
®éi ViÖt Nam Céng hßa), NguyÔn V¨n ThiÖu ra lÖnh cho
qu©n ®éi më mét chiÕn dÞch tiÕn c«ng trong 3 th¸ng, mÖnh
danh "Thõa th¾ng x«ng lªn, t¸i chiÕm l·nh thæ" 1. Theo ®ã,
_____________
1. MÆt trËn vïng giíi tuyÕn 72, Phßng 5 - khèi Qu©n sö Bé Tæng
tham mu Qu©n lùc ViÖt Nam Céng hßa, Sµi Gßn, 1974, tr.140.
qu©n Sµi Gßn sÏ chiÕm l¹i thÞ x· Qu¶ng TrÞ trong th¸ng 7
vµ toµn tØnh Thõa Thiªn trong th¸ng 8 vµ 9. §éng th¸i
nµy cña ngêi ®øng ®Çu chÝnh quyÒn Sµi Gßn ®îc ®¸nh
gi¸ lµ "giai ®o¹n giµnh l¹i quyÒn lµm chñ nh÷ng ®Êt ®ai bÞ
Céng s¶n t¹m chiÕm trong toµn l·nh thæ. Kh«ng nh÷ng
thÕ, cuéc tiÕn c«ng nµy ch¾c ch¾n cã mét ý nghÜa chÝnh trÞ,
trùc tiÕp ¶nh hëng tíi mäi quyÕt ®Þnh ®ang ®îc thµnh
h×nh vÒ vÊn ®Ò ViÖt Nam vµ §«ng D¬ng" 1.
Song song víi qu¸ tr×nh nghiªn cøu, so¹n th¶o kÕ
ho¹ch ph¶n c«ng, ®Þch ®Èy m¹nh t¸c chiÕn ng¨n chÆn vµ
tr× ho·n çc cuéc tiÕn c«ng cña ta, nh»m t¹o mét côc
diÖn chiÕn trêng kh«ng xÊu h¬n ®èi víi chóng. Sau
"nhiÒu lÇn chØnh söa", kÕ ho¹ch ph¶n c«ng cña ®èi
ph¬ng ®îc hoµn tÊt vµo ngµy 16-6-1972, mang tªn KÕ
ho¹ch hµnh qu©n Lam S¬n 72. KÕ ho¹ch nµy chia thµnh
3 giai ®o¹n:
Giai ®o¹n 1: Sö dông háa lùc tèi ®a cña kh«ng qu©n,
h¶i qu©n vµ ph¸o mÆt ®Êt ®Ó tiªu hao vµ lµm tª liÖt lùc
lîng ta trong khu vùc hµnh qu©n Lam S¬n 72;
Giai ®o¹n 2: Sö dông S ®oµn dï tõ phÝa t©y ®êng sè 1,
vît sang bê b¾c s«ng Mü Ch¸nh, ®¸nh chiÕm çc môc
tiªu: nói Trêng Phíc, th«n Trêng Phíc, Nh LÖ, thÞ
x· Qu¶ng TrÞ. §ång thêi, sö dông S ®oµn lÝnh thñy ®¸nh
bé tiÕn chiÕm Mü Thñy, Cæ Lòy - §a Nghi, th«n ThuËn
§Çu, Phó H¶i däc theo phÝa ®«ng trôc ®êng sè 1.
_____________
1. MÆt trËn vïng giíi tuyÕn 72, Tl®d, tr.140.
Giai ®o¹n 3: Sau khi chiÕm ®îc çc môc tiªu trªn
lµm bµn ®¹p, S ®oµn dï tiÕn chiÕm Cam Lé, §«ng Hµ;
S ®oµn lÝnh thñy ®¸nh bé chiÕm BÝch Khª, Cöa ViÖt.
NÕu hoµn tÊt, ®Þch sÏ dõng l¹i lËp tuyÕn phßng ngù ë
khu vùc nµy.
Trong cuéc hµnh qu©n Lam S¬n 72 nµy, ë çnh T©y
(phÝa t©y quèc lé 1) qu©n Sµi Gßn sö dông S ®oµn dï
(gåm 3 l÷ ®oµn: 1, 2 vµ 3), Liªn ®oµn 81 biÖt kÝch dï,
ThiÕt ®oµn 7 kþ binh, ThiÕt ®oµn 20 (thiÕu) xe t¨ng, §¹i
®éi H¾c b¸o (thuéc S ®oµn 1 - Qu©n ®oµn 1), TiÓu ®oµn 30
ph¸o binh, TiÓu ®oµn c«ng binh chiÕn ®Êu 102, Liªn ®oµn 10
vµ Liªn ®oµn 1 qu©n ®Þa ph¬ng Qu¶ng TrÞ (2 tiÓu ®oµn
®Þa ph¬ng, 3 ®¹i ®éi nghÜa qu©n); ë çnh §«ng (phÝa
®«ng quèc lé 1) cã S ®oµn lÝnh thñy ®¸nh bé (gåm 3 l÷
®oµn: 147, 258, vµ 369), ThiÕt ®oµn 18 kþ binh, Chi ®oµn
thiÕt qu©n vËn cña ThiÕt ®oµn 17, TiÓu ®oµn 44 ph¸o
binh, TiÓu ®oµn c«ng binh chiÕn ®Êu 103, Liªn ®oµn 10 vµ
Liªn ®oµn 2 qu©n ®Þa ph¬ng Qu¶ng TrÞ (2 tiÓu ®oµn ®Þa
ph¬ng, 3 ®¹i ®éi nghÜa qu©n). Ngoµi hai çnh trªn ®©y,
lùc lîng cßn l¹i cña Qu©n ®oµn 1, ChiÕn ®oµn 4, ChiÕn
®oµn 51 ®¶m nhiÖm viÖc cñng cè, gi÷ v÷ng tuyÕn phßng
thñ t©y nam HuÕ, nam s«ng Mü Ch¸nh vµ lµm lùc lîng
dù bÞ cho hai s ®oµn chñ c«ng ë hai çnh (S ®oµn dï vµ
S ®oµn lÝnh thñy ®¸nh bé).
Dän ®êng cho cuéc hµnh qu©n Lam S¬n 72, tõ
ngµy 25-6-1972, kh«ng qu©n, h¶i qu©n ®¸nh ph¸ d÷ déi
trËn ®Þa vµ ®éi h×nh qu©n ta. Trong khi ®ã, mét kÕ
ho¹ch hµnh qu©n tiÕn chiÕm l¹i Qu¶ng TrÞ mang tªn
L©m TuyÒn vµ Ngäc TuyÒn ®îc ®èi ph¬ng tung tin.

§©y lµ mét kÕ ho¹ch hµnh qu©n gi¶, hßng lµm l¹c híng
sù chó ý cña ta, t¹o ra bÊt ngê vÒ híng tiÕn c«ng vµ ®Þa
®iÓm ®æ qu©n cña lÝnh dï xuèng §«ng Hµ vµ lÝnh thñy
®¸nh bé ®æ bé vµo Cöa ViÖt vµ Cöa Tïng cña cuéc hµnh
qu©n Lam S¬n 72.
Sau nh÷ng ®ît ®¸nh ph¸ d÷ déi xuèng khu vùc trËn
®Þa cña ta vµ sau hµnh ®éng nghi binh, 7 giê 30 phót ngµy
28-6-1972, ®Þch më mµn cuéc hµnh qu©n Lam S¬n 72. S
®oµn lÝnh thñy ®¸nh bé tõ phÝa ®«ng H¶i L¨ng, b¸m theo
trôc ®êng 68, ®¸nh chiÕm çc lµng phÝa b¾c s«ng Mü
Ch¸nh. H«m sau, ngµy 29-6, ®èi ph¬ng dïng trùc th¨ng
®æ L÷ ®oµn 258 xuèng th«n Cæ Lòy, Mü Thñy vµ mét tiÓu
®oµn ®æ bé ®êng biÓn vµo ThuËn §Çu, chiÕm çc vÞ trÝ §a
Nghi, th«n Thîng An lµm bµn ®¹p, phèi hîp víi hai l÷
®oµn 369 vµ 147 tiÕn ra thÞ x· Qu¶ng TrÞ.
Cïng thêi gian, S ®oµn dï tiÕn c«ng theo trôc quèc lé 1,
®¸nh chiÕm ®iÓm cao 28 (phÝa t©y quèc lé 1) bÊy giê ®ang
do Trung ®oµn 66 (S ®oµn 304) chèt gi÷. Hai ngµy sau,
L÷ ®oµn 2 dï sö dông hai tiÓu ®oµn ®æ bé xuèng khu vùc
phÝa nam s«ng Nhïng; L÷ ®oµn 3 dï ®¸nh chiÕm cÇu BÕn
§¸, cÇu Nhïng, cÇu Dµi.
Trong lóc qu©n Sµi Gßn khai triÓn cuéc tiÕn c«ng
híng tíi thÞ x· Qu¶ng TrÞ th× lùc lîng ta trªn híng nµy
chØ cã 3 tiÓu ®oµn phßng gi÷: TiÓu ®oµn 8 Qu¶ng TrÞ, TiÓu
®oµn 2 ®éc lËp vµ TiÓu ®oµn 3 thuéc Trung ®oµn 48 - S
®oµn 320B. PhÇn lín çc s ®oµn, trung ®oµn lóc nµy ®ang
®øng ch©n ë nam s«ng Mü Ch¸nh, chuÈn bÞ triÓn khai ®éi

h×nh tiÕn c«ng (®ît 3 chiÕn dÞch tiÕn c«ng).
Tríc diÔn biÕn thùc tÕ cña t×nh h×nh chiÕn trêng,
Bé T lÖnh chiÕn dÞch TrÞ - Thiªn quyÕt ®Þnh chuyÓn
chiÕn dÞch tiÕn c«ng thµnh chiÕn dÞch ph¶n c«ng, ®ång
thêi, lÖnh cho çc s ®oµn 308, 304 lËp tøc vît sang
phÝa bê b¾c s«ng Mü Ch¸nh, ®¸nh ®Þch theo ph¬ng ¸n
míi. Theo ph¬ng ¸n míi nµy, S ®oµn 308 ®îc t¨ng
cêng Trung ®oµn 66 vµ TiÓu ®oµn 2 ®éc lËp sÏ chÆn ®Þch
trªn ®êng sè 1 ë b¾c s«ng Mü Ch¸nh; S ®oµn 320B
(gåm trung ®oµn 27 vµ 64), cïng víi TiÓu ®oµn 14, TiÓu
®oµn 47 bé ®éi ®Þa ph¬ng VÜnh Linh, chÆn ®Þch ë híng
®«ng ®êng sè 1; Trung ®oµn 48, TiÓu ®oµn 8 bé ®éi ®Þa
ph¬ng Qu¶ng TrÞ, cã sù phèi hîp cña ba tiÓu ®oµn cao
x¹, mét ®¹i ®éi xe t¨ng gi÷ thÞ x· Qu¶ng TrÞ, La Vang, ¸i
Tö; S ®oµn 304 (gåm trung ®oµn 24 vµ 9), ®îc t¨ng
cêng Trung ®oµn 88 - S ®oµn 308, TiÓu ®oµn ®Æc c«ng 35,
tiÕp tôc tiÕn c«ng ®Þch trªn tuyÕn s«ng Mü Ch¸nh, råi
ph¸t triÓn vµo Phß Tr¹ch; Trung ®oµn 18 - S ®oµn 325
lµm lùc lîng dù bÞ, ®øng ch©n ë Qu¶ng L¬ng, V©n
Trêng, VÜnh L¹i, s½n sµng ®¸nh ®Þch ë Cöa ViÖt.
Thùc hiÖn kÕ ho¹ch ®iÒu chuyÓn lùc lîng, qu©n ta
khÈn tr¬ng c¬ ®éng ®Õn vÞ trÝ quy ®Þnh. Tuy nhiªn, do
thêi gian gÊp, ®êng hµnh qu©n bÞ ®èi ph¬ng b¾n ph¸
ng¨n chÆn g¾t gao, nªn chØ cã Trung ®oµn 66 thùc hiÖn
®óng theo kÕ ho¹ch vµ cã mÆt t¹i khu vùc ®îc ph©n c«ng
®óng thêi gian.
Trong lóc viÖc triÓn khai lùc lîng cña ta gÆp trë ng¹i
th× ngµy 3-7-1972, qu©n Sµi Gßn ®· tiÕn s¸t ®Õn ng· ba
Long Hng - La Vang - cöa ngâ phÝa nam thÞ x· Qu¶ng
TrÞ 1 do §¹i ®éi 11 - TiÓu ®oµn 3 - Trung ®oµn 48 cña ta
chèt gi÷. T¹i ®©y, çn bé, chiÕn sÜ §¹i ®éi 11 ®· chiÕn ®Êu
dòng c¶m, ®¸nh bËt nhiÒu ®ît tiÕn c«ng cña L÷ ®oµn dï 2
ViÖt Nam Céng hßa. Ghi nhËn hµnh ®éng chiÕn ®Êu
ngoan cêng, qu¶ c¶m cña çn bé, chiÕn sÜ, Nhµ níc ta
®· tÆng thëng Hu©n ch¬ng ChiÕn c«ng h¹ng NhÊt cho
§¹i ®éi 11 ngay t¹i mÆt trËn.
Noi g¬ng §¹i ®éi 11, çc ®¬n vÞ ta trªn çc híng ®·
kiªn cêng trô b¸m, chÆn ®¸nh quyÕt liÖt çc mòi tiÕn
_____________
1. ThÞ x· Qu¶ng TrÞ n»m bªn bê ®«ng s«ng Th¹ch H·n,
tiÕp gi¸p víi hai huyÖn TriÖu Phong vµ H¶i L¨ng, diÖn tÝch
gÇn 4km2. PhÝa b¾c gi¸p lµng Cæ Thµnh; phÝa nam gi¸p çc
th«n §Ö Ngò §«ng, §Ö Ngò T©y, ®êng sè 1A, ga ®êng s¾t;
phÝa t©y gi¸p s«ng Th¹ch H·n, qua s«ng cã çc lµng Xu©n An,
Nhan BiÒu; phÝa ®«ng lµ lµng Tri Bu nèi víi çnh ®ång lµng
§¹i N¶i, ch¹y dµi 2km ®Õn s«ng Nhïng. Trong thÞ x·, nhµ cöa
phÇn lín cao 2 ®Õn 3 tÇng. Çc c¬ quan c«ng së hÇu hÕt ®Æt ë
phÝa t©y vµ nam thÞ x·; c¬ quan qu©n sù ®ãng trong thµnh cæ
(®«ng b¾c thÞ x·). Khu cè vÊn Mü ë ®«ng thµnh cæ, cã c«ng sù
chiÕn ®Êu vµ hÖ thèng vËt c¶n v÷ng ch¾c b¶o vÖ. D©n sè thÞ x·
tríc gi¶i phãng, cã kho¶ng 25.000 ngêi, ®a sè lµm nghÒ bu«n
b¸n, mét sè d©n ë çc lµng ven thÞ lµm nghÒ trång rau mµu,
cßn l¹i lµ çc gia ®×nh c«ng chøc cña chÝnh quyÒn vµ qu©n ®éi
Sµi Gßn. Sau ngµy ta gi¶i phãng (2-5-1972), nh©n d©n lao ®éng
g¾n bã víi quª h¬ng, ®· ®îc chÝnh quyÒn çch m¹ng tæ chøc
s¬ t¸n lªn Cam Lé, ra VÜnh Linh, tríc khi qu©n Sµi Gßn më
cuéc tiÕn c«ng chiÕm l¹i Qu¶ng TrÞ.
qu©n cña ®èi ph¬ng, tiªu diÖt mét sè sinh lùc vµ lµm
chËm bíc tiÕn cña chóng. Song, tríc søc tiÕn c«ng å ¹t
vµ díi tÇm háa lùc chi viÖn dµy ®Æc trªn mét chÝnh diÖn
réng cña ®Þch, lùc lîng ta bÞ th¬ng vong lín, xe ph¸o bÞ
mÊt, bÞ ph¸ hñy, ph¸ háng ®Õn 50%. T×nh h×nh ®ã buéc ta
ph¶i lui vÒ gi÷ phÝa ®«ng s«ng VÜnh §Þnh; phÝa t©y, ta co
vÒ gi÷ çc ®iÓm cao trªn d·y Phíc Têng.
Trong vßng mét tuÇn lÔ (tõ ngµy 28-6 ®Õn 3-7-1972),
®Þch ®· chiÕm l¹i çc träng ®iÓm quan träng ë phÝa ®«ng,
nam vµ b¾c thÞ x· Qu¶ng TrÞ, bao gåm hÇu hÕt huyÖn H¶i
L¨ng, nam s«ng Nhïng, ng· ba Long Hng - La Vang,
tiÕn s¸t cöa ngâ thÞ x· Qu¶ng TrÞ. Tèc ®é vµ hiÖu qu¶ tiÕn
c«ng cña çc ®¬n vÞ qu©n ®éi Sµi Gßn cã ®îc, mét phÇn
quan träng lµ dùa vµo sù yÓm trî ®¾c lùc cña kh«ng qu©n
Mü. Trong ®ît tiÕn c«ng ®Çu tiªn cña qu©n Sµi Gßn (ngµy
25-6 ®Õn 4-7-1972), kh«ng qu©n Mü ®· sö dông 2.014
chiÕc m¸y bay chiÕn thuËt víi 8.056 lÇn chiÕc, 299 chiÕc
m¸y bay B52, thùc hiÖn 897 lÇn chiÕc, nÐm 269.000 tÊn
bom xuèng khu vùc trËn ®Þa vµ ®êng c¬ ®éng lùc lîng
cña ta.
Tríc søc tiÕn c«ng å ¹t cña ®èi ph¬ng, lùc lîng ta
®ang tõ thÕ triÓn khai ®éi h×nh tiÕn c«ng ph¶i chuyÓn sang
thÕ ph¶n c«ng díi tÇm ho¶ lùc dµy ®Æc cña qu©n Sµi Gßn.
Lóc nµy, yªu cÇu b¶o vÖ thÞ x· Qu¶ng TrÞ ®îc ®Æt ra
gay g¾t. Do vËy, ®Ó ®éng viªn kÞp thêi bé ®éi ë mÆt trËn
TrÞ - Thiªn, ngµy 30-6-1972, Qu©n ñy Trung ¬ng ra lêi
kªu gäi çn bé, chiÕn sÜ, ®¶ng viªn vµ ®oµn viªn ®ang
chiÕn ®Êu trªn mÆt trËn nãng báng nµy:
"V× sù nghiÖp gi¶i phãng miÒn Nam, b¶o vÖ miÒn B¾c.

H·y cã quyÕt t©m thËt lín.
N¾m lÊy c¬ héi.
ChiÕn ®Êu anh dòng.
Kh¾c phôc khã kh¨n.
VËn dông mäi çch ®¸nh kiªn quyÕt vµ mu trÝ.
KÕt hîp ®¸nh lín víi ®¸nh nhá, ®¸nh võa.
ChiÕn sÜ h¨ng h¸i x«ng lªn phÝa tríc.
ChØ huy ®i s¸t ®¬n vÞ.
Tiªu diÖt thËt nhiÒu sinh lùc ®Þch, gi÷ v÷ng vïng
gi¶i phãng.
Giµnh th¾ng lîi to lín cho chiÕn dÞch TrÞ - Thiªn lÞch
sö cña chóng ta" 1.
TiÕp ®ã, Qu©n ñy Trung ¬ng chØ thÞ cho Bé T lÖnh
chiÕn dÞch 2 "ph¶i kiªn quyÕt gi÷ thÞ x· vµ phßng thñ hËu
ph¬ng chiÕn dÞch" 3.
_____________
t.33, tr. 443 - 444.
2. Cho ®Õn nöa cuèi th¸ng 8-1972, Bé T lÖnh chiÕn dÞch
tiÕn c«ng cã çc ®ång chÝ Lª Träng TÊn, T lÖnh; Lª Quang §¹o,
ChÝnh uû; çc ®ång chÝ Phã T lÖnh: Cao V¨n Kh¸nh, Gi¸p V¨n
C¬ng, Do·n TuÕ, Hång S¬n, L¬ng Nh©n, Anh §Ö; Phã ChÝnh
uû: Hoµng Minh Thi, Lª Tù §ång, tiÕp tôc chØ huy ho¹t ®éng
phßng ngù. Tõ cuèi th¸ng 8-1972, ®ång chÝ TrÇn Quý Hai thay
®ång chÝ Lª Träng TÊn lµm T lÖnh; ®ång chÝ Song Hµo thay
®ång chÝ Lª Quang §¹o lµm ChÝnh uû. §Õn cuèi th¸ng 9-1972,
®ång chÝ TÊn vµ ®ång chÝ §¹o tiÕp tôc lµm T lÖnh vµ ChÝnh uû
chiÕn dÞch.
3. §iÖn sè 118/TK, ngµy 10-7-1972, lu t¹i ViÖn LÞch sö
qu©n sù ViÖt Nam.
ChÊp hµnh chØ lÖnh cña Qu©n ñy Trung ¬ng, Bé T

lÖnh chiÕn dÞch chñ tr¬ng t¨ng lùc lîng vµo thÞ x·, ®ång
thêi tæ chøc nh÷ng trËn ph¶n kÝch nh»m vµo hai bªn sên
®éi h×nh tiÕn qu©n cña ®Þch, chñ yÕu lµ tõ híng t©y, kiªn
quyÕt chÆn bíc tiÕn cña chóng.
Lóc nµy, trªn bµn ®µm ph¸n ë Pari níc Céng hßa
Ph¸p, cuéc ®Êu tranh ngo¹i giao gi÷a ViÖt Nam D©n chñ
Céng hßa, ChÝnh phñ Çch m¹ng l©m thêi Céng hßa miÒn
Nam ViÖt Nam víi Hoa Kú vµ ViÖt Nam Céng hßa còng
bíc vµo giai ®o¹n míi. Th¾ng lîi vÒ qu©n sù trªn chiÕn
trêng sÏ lµ lîi thÕ cña çc bªn trªn bµn héi nghÞ. V× thÕ,
chiÕn trêng Qu¶ng TrÞ giê ®©y trë thµnh n¬i giµnh giËt
quyÕt liÖt gi÷a ta vµ ®Þch. Do vËy, mèi quan hÖ gi÷a ®Êu
tranh qu©n sù vµ ®Êu tranh ngo¹i giao - gi÷a chiÕn trêng
vµ bµn ®µm ph¸n cµng khiÕn cho trËn chiÕn Qu¶ng TrÞ trë
nªn khèc liÖt, ®Ém m¸u1.
Sang ®Çu th¸ng 7, sau khi cñng cè vµ t¨ng cêng thªm
lùc lîng, qu©n ®éi Sµi Gßn tiÕp tôc nç lùc qu©n sù víi
quyÕt t©m rÊt cao. S ®oµn dï qu©n ®éi Sµi Gßn h¹ quyÕt
_____________
1. Theo ®ång chÝ Lª §øc Thä, sau chiÕn dÞch Qu¶ng TrÞ n¨m
1972, t¹i Pari, KÝtxinhgi¬ cã nãi (®¹i ý): §øng vÒ mÆt qu©n sù
mµ nãi th× c¶ hai bªn ®¸nh nhau ®Ó gi÷ mét çi Thµnh cæ nh
vËy th× kh«ng ai l¹i ®¸nh nh thÕ c¶. Tr¶ lêi KÝtxinhgi¬, ®ång
chÝ Lª §øc Thä cho r»ng: "§ã lµ vÊn ®Ò chÝnh trÞ, ®¸nh ®Ó giµnh
thÕ m¹nh chÝnh trÞ trong ®µm ph¸n th«i chø, cßn ®øng vÒ qu©n
sù th× kh«ng mét ai v× mét m¶nh ®Êt nhá ®æ n¸t mµ ®¸nh nh
thÕ". DÉn theo Bé Quèc phßng - ViÖn LÞch sö qu©n sù ViÖt Nam:
Söa l¹i cho ®óng, bµn thªm cho râ (tuyÓn chän tõ T¹p chÝ LÞch
sö qu©n sù), Nxb. Qu©n ®éi nh©n d©n, Hµ Néi, 2006, tr. 739.
t©m ®¸nh chiÕm thÞ x· Qu¶ng TrÞ tríc ngµy 10-7 ®Ó t¹o
¸p lùc víi ta trong phiªn häp thø 150 dù ®Þnh vµo ngµy 13-
7-1972 ë Pari. ChØ huy S ®oµn dï cho L÷ ®oµn dï 2 ®¸nh
th¼ng vµo thÞ x· Qu¶ng TrÞ; L÷ ®oµn 3 ®¸nh lªn khu vùc
nhµ ga, cÇu S¾t (t©y quèc lé 1).
§Ó ®¸nh b¹i kÕ ho¹ch t¸c chiÕn míi cña ®Þch, ta tiÕp
tôc t¨ng thªm lùc lîng vµo thÞ x· Qu¶ng TrÞ - gåm TiÓu
®oµn 3 bé ®éi ®Þa ph¬ng Qu¶ng TrÞ, §¹i ®éi c«ng binh
thuéc Trung ®oµn 299... §ªm 9-7, Ban ChØ huy Trung
®oµn 48, chØ huy çc ®¬n vÞ chiÕn ®Êu trong thÞ x· Qu¶ng
TrÞ nhanh chãng ®iÒu chØnh ®éi h×nh, cñng cè thÕ trËn
®¸nh ®Þch. Dù tÝnh çc mòi, híng ph¸t triÓn tiÕn c«ng
cña ®Þch, Ban ChØ huy Trung ®oµn 48 quyÕt ®Þnh sö dông
TiÓu ®oµn 1 chèt gi÷ Tri Bu, Quy ThiÖn, ®¸nh ®Þch ë
híng ®êng 68 vµo ®«ng b¾c thÞ x·; sö dông TiÓu ®oµn 2
(thiÕu §¹i ®éi 7) chèt gi÷ khu vùc lµng Cæ Thµnh vµ phÝa
b¾c Thµnh cæ 1, §¹i ®éi bé binh 5 tiÕp tôc chèt gi÷ ng· ba
Long Hng; TiÓu ®oµn 3 ®îc t¨ng cêng §¹i ®éi bé binh 7
cña TiÓu ®oµn 2, gi÷ khu vùc La Vang; TiÓu ®oµn 8 bé ®éi
_____________
1. Thµnh cæ Qu¶ng TrÞ ®îc x©y dùng håi ®Çu thÕ kû XIX,
tr¶i qua hai ®êi vua Gia Long vµ Minh M¹ng míi hoµn thµnh
(n¨m Gia Long thø 18 - 1838). Chu vi thµnh gÇn 2km; têng
thµnh cao 4m, dµy 12m (3 líp); hµo ch¹y quanh thµnh réng
18,4m, s©u 3,2m. Thµnh ®îc kiÕn tróc theo lèi Vauban, cã 4
cöa: TiÒn, HËu, T¶, H÷u; diÖn tÝch h¬n 2km2. Sau ngµy 20-7-
1954, Thµnh cæ lµ n¬i tró ®ãng cña Bé ChØ huy chiÕn thuËt
thuéc lùc lîng b¶o vÖ qu©n ®oµn Qu©n ®éi ViÖt Nam Céng hßa,
vµ tõ ®©y, Qu©n ®éi ViÖt Nam Céng hßa ®æi tªn thµnh lµ thµnh
§inh C«ng Tr¸ng.
®Þa ph¬ng Qu¶ng TrÞ t¨ng cêng quan s¸t, n¾m ®Þch vµ
lµm nhiÖm vô chèt gi÷ khu vùc Th¹ch H·n vµ nam thÞ
x·; TiÓu ®oµn 3 bé ®éi ®Þa ph¬ng Qu¶ng TrÞ lµm lùc
lîng dù bÞ.
S¸ng ngµy 10-7, L÷ ®oµn dï 2 ®îc hµng chôc xe t¨ng,
thiÕt gi¸p yÓm trî triÓn khai ®éi h×nh ë çc khu vùc An
Th¸i, §¹i N¶i, ®êng sè 1, chuÈn bÞ tiÕn c«ng vµo thÞ x·.
Theo yªu cÇu cña lùc lîng b¶o vÖ thÞ x·, ph¸o binh chiÕn
dÞch vµ háa lùc cña çc ®¬n vÞ phßng ngù b¾n dån dËp vµo
®éi h×nh ®Þch. §ît ph¸o kÝch cña ta g©y th¬ng vong lín
cho ®Þch, khiÕn chóng ph¶i hñy bá cuéc tiÕn c«ng. Lîi
dông lóc ®Þch rèi lo¹n, §¹i ®éi 5 - TiÓu ®oµn 2 ®ang chèt
gi÷ ng· ba Long Hng xuÊt kÝch, diÖt h¬n 30 tªn, chiÕm
l¹i ng· ba ®êng 1, t¹o thÕ chèt gi÷ v÷ng ch¾c vÞ trÝ chiÕn
thuËt quan träng nµy.
Trªn híng L÷ ®oµn dï 3 qu©n ®éi Sµi Gßn ®¸nh nèng
lªn phÝa t©y quèc lé 1, ta sö dông Trung ®oµn 66 vµ Trung
®oµn 102 - S ®oµn 308 chÆn ®Þch ë Phó Long vµ Trêng
Phíc. Trong lóc ®èi ph¬ng ®ang dån søc tiÕn c«ng hßng
tiªu diÖt çc chèt phßng ngù cña ta, th× TiÓu ®oµn 3 -
Trung ®oµn 48 cã xe t¨ng yÓm trî, c¬ ®éng tiÕn c«ng ®¹i
®éi ®Þch ®ang chèt gi÷ La Vang, lo¹i khái vßng chiÕn h¬n
50 tªn lÝnh dï vµ 2 xe t¨ng cña ®Þch.
ChiÕn th¾ng ngµy 10-7 cña çc ®¬n vÞ thuéc Trung
®oµn 48 ®· ®îc Bé T lÖnh chiÕn dÞch khen ngîi: "Ngµy
10-7 lµ mét ngµy cao ®iÓm, ®Þch tËp trung cè g¾ng chiÕm
Qu¶ng TrÞ nhng chóng ®· bÞ ®¸nh cho thÊt b¹i. Bé ChØ
huy mÆt trËn nhiÖt liÖt khen ngîi çc ®ång chÝ. §Þch thó
nhËn chóng gÆp ph¶i sù ®¸nh tr¶ quyÕt liÖt, cuéc hµnh
qu©n lµ sai lÇm, Qu¶ng TrÞ lµ çi bÉy... Tuy nhiªn, do yªu
cÇu thóc b¸ch vÒ chÝnh trÞ, ®Þch cè g¾ng chiÕm l¹i Qu¶ng
TrÞ trong dÞp chuÈn bÞ Héi nghÞ Pari. Kiªn quyÕt gi÷ v÷ng
Qu¶ng TrÞ lµ nhiÖm vô cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh lóc nµy. Bé
ChØ huy mÆt trËn tin tëng çc ®ång chÝ sÏ lµm trßn
nhiÖm vô vÎ vang" 1.
Trong khi S ®oµn dï tiÕn ®¸nh thÞ x·, th× ë híng
®«ng quèc lé 1, S ®oµn lÝnh thñy ®¸nh bé, mét mÆt, ra søc
cñng cè çc vÞ trÝ bµn ®¹p võa chiÕm ®îc, mÆt kh¸c, ®Èy
m¹nh tiÕn c«ng hç trî cho S ®oµn dï. Tuy nhiªn, çc
trung ®oµn 27, 64 - S ®oµn 320, Trung ®oµn 18 - S ®oµn
325 vµ lùc lîng t¨ng cêng thuéc TiÓu ®oµn 47 bé ®éi ®Þa
ph¬ng VÜnh Linh, TiÓu ®oµn 10 bé ®éi ®Þa ph¬ng Qu¶ng
TrÞ chiÕn ®Êu quyÕt liÖt, gh×m ch©n lùc lîng lÝnh thñy
®¸nh bé ë khu vùc Ng« X¸, Cï Hoan, Trµ Tr×, Trµ Léc,
ph¸ kÕ ho¹ch phèi hîp t¸c chiÕn gi÷a qu©n dï vµ lÝnh
thñy ®¸nh bé ViÖt Nam Céng hßa.
Lóc nµy, do yªu cÇu cña ®Êu tranh ngo¹i giao vµ
chuÈn bÞ cho viÖc tranh cö nhiÖm kú míi trong cuéc bÇu
cö Tæng thèng Mü vµo cuèi n¨m 1972, NÝchx¬n quyÕt
®Þnh t¨ng thªm viÖn trî qu©n sù cho chÝnh quyÒn ThiÖu
vµ yªu cÇu çc ®¬n vÞ qu©n ®éi Sµi Gßn ph¶i "b»ng mäi
gi¸ c¾m cê lªn Thµnh cæ Qu¶ng TrÞ". Nh»m khÝch lÖ tinh
thÇn chiÕn ®Êu cña sÜ quan, binh lÝnh ®ang tiÕn c«ng thÞ
_____________
1. §iÖn khen sè 833 cña Bé T lÖnh chiÕn dÞch TrÞ - Thiªn,
x· Qu¶ng TrÞ, NguyÔn V¨n ThiÖu høa sÏ thëng 400.000

®ång (Ng©n hµng ViÖt Nam Céng hßa) cho ®¬n vÞ nµo
thùc hiÖn thµnh c«ng yªu cÇu ®ã cña Mü. Tríc ®ßi hái g¾t
gao cña viÖc ®¸nh chiÕm Thµnh cæ, qu©n ®éi Sµi Gßn ®·
tiÕn hµnh çc bíc chuÈn bÞ lùc lîng vµ môc tiªu t¸c
chiÕn kü cµng h¬n. Kh«ng qu©n Mü t¨ng cêng ®¸nh ph¸
lªn møc ®é cao vµ chØ tÝnh riªng m¸y bay B52, trong 8 ®ît
oanh t¹c, ®· nÐm xuèng khu vùc trËn ®Þa ta 720 tÊn bom.
12 giê 10 phót ngµy 11-7-1972, S ®oµn dï ®îc
t¨ng cêng Chi ®oµn 13 - ThiÕt ®oµn 17, chia thµnh ba
mòi tiÕn c«ng vµo thÞ x· Qu¶ng TrÞ. Cïng lóc, TiÓu ®oµn 1
lÝnh thñy ®¸nh bé còng ®îc ®æ xuèng BÝch La (çch
®«ng b¾c thÞ x· 1km), më híng tiÕn c«ng phèi hîp víi
lùc lîng dï...
§¸p tr¶ hµnh ®éng cña ®èi ph¬ng, sóng, ph¸o çc cì
cña qu©n ta dån dËp ®¸nh vµo ®éi h×nh tiÕn c«ng cña
chóng. 12 giê 20 phót, háa lùc phßng kh«ng ta b¾n ch¸y
mét chiÕc trùc th¨ng chë qu©n lo¹i CH 53, diÖt 78 tªn.
Trong lóc ®ã, trªn híng t©y quèc lé 1, Trung ®oµn 36 - S
®oµn 308) chÆn ®¸nh TiÓu ®oµn dï 9 ®Þch ë T©n TÐo;
Trung ®oµn 66 ®¸nh thiÖt h¹i nÆng hai ®¹i ®éi thuéc TiÓu
®oµn dï 7, chiÕm l¹i Phó Long. Çc ®¬n vÞ b¶o vÖ thÞ x· ®·
kiªn cêng chèng tr¶ çc ®ît tiÕn c«ng cña ®Þch. T¹i chèt
ng· ba Long Hng, chiÕn sù diÔn ra quyÕt liÖt gi÷a §¹i ®éi 5
(TiÓu ®oµn 2 - Trung ®oµn 48) víi TiÓu ®oµn 8 - L÷ ®oµn
dï 2 ViÖt Nam Céng hßa. LÝnh dï ®îc háa lùc phi ph¸o
chi viÖn tèi ®a, më nhiÒu ®ît tiÕn c«ng vµo ng· ba Long
Hng, hßng chiÕm lÊy vÞ trÝ lîi h¹i nµy. §¹i ®éi 5 díi sù
chØ huy cña ChÝnh trÞ viªn Vò Trung Thíng - ngêi võa
thay thÕ §¹i ®éi trëng T¹ §×nh Däng bÞ th¬ng, ®· dòng
c¶m chiÕn ®Êu, bÎ g·y nhiÒu ®ît tiÕn c«ng cña qu©n Sµi
Gßn, lo¹i khái chiÕn ®Êu h¬n mét tr¨m tªn, b¾n ch¸y 5 xe
t¨ng. Sau trËn ®¸nh, §¹i ®éi 5 - TiÓu ®oµn 2 ®îc tÆng
thëng Hu©n ch¬ng ChiÕn c«ng h¹ng Ba.
Còng trong ngµy 11-7, mét bé phËn lùc lîng thuéc
Trung ®oµn 48 phèi hîp víi Trung ®oµn 88 ®¸nh chiÕm
lµng Long Hng B¾c, lµng §Ö Ngò. TiÓu ®oµn 8 vµ TiÓu
®oµn 3 bé ®éi ®Þa ph¬ng Qu¶ng TrÞ phèi hîp víi TiÓu
®oµn 1 - Trung ®oµn 48 ®ång lo¹t xuÊt kÝch, chiÕm l¹i nhµ
thê Th¹ch H·n. Nh÷ng ngµy cuèi cïng cña ®ît tiÕn c«ng
thø hai vµo thÞ x·, ®Þch kh«ng chiÕm thªm ®îc vÞ trÝ nµo
cña ta. ThÕ trËn gi»ng co gi÷a ta vµ ®Þch diÔn ra ë çc khu
vùc phÝa b¾c, ®«ng vµ nam cña Thµnh cæ Qu¶ng TrÞ. Møc
®é ¸c liÖt cña chiÕn sù khiÕn th¬ng vong cña ta vµ ®Þch
t¨ng cao. §Þch liªn tôc thay qu©n ®Ó tiÕn c«ng, ta liªn tôc
®iÒu chØnh, bæ sung lùc lîng ®Ó phßng ngù, b¶o vÖ thÞ x·.
Tríc yªu cÇu míi cña t×nh h×nh chiÕn ®Êu, ngµy 13-7, §¹i
t¸ NguyÔn H÷u An sau khi ®îc chØ ®Þnh vÒ lµm T lÖnh
S ®oµn 308 1, T lÖnh chiÕn dÞch, khÈn tr¬ng ®iÒu chØnh
bè trÝ lùc lîng. S ®oµn 308 giao l¹i bµn ®¹p Trêng
Phíc cho S ®oµn 304, nhanh chãng chuyÓn ®éi h×nh lªn
t©y nam thÞ x· Qu¶ng TrÞ, phèi hîp víi çc lùc lîng b¶o
vÖ thÞ x· vµ Thµnh cæ.
_____________
1. LÞch sö S ®oµn 308 Qu©n tiªn phong, Nxb. Qu©n ®éi
nh©n d©n, Hµ Néi, 1999, tr. 268.
Ngµy 12-7, ®Þch huy ®éng mét lùc lîng m¸y bay vµ
ph¸o binh (kÓ c¶ ph¸o h¹m) nÐm bom, b¾n ph¸ d÷ déi
hµng giê liÒn vµo thÞ x· vµ çc trËn ®Þa cña ta; sau ®ã, bé
binh vµ thiÕt gi¸p cña qu©n Sµi Gßn tiÕn c«ng vµo khu
vùc La Vang, ng· ba Long Hng vµ Tri Bu. HÇu hÕt çc
®ît tiÕn c«ng cña ®Þch ®Òu bÞ ta chÆn l¹i hoÆc ®Èy lui.
Riªng ë híng ®«ng, ®îc sù yÓm trî m¹nh cña xe t¨ng,
thiÕt gi¸p, bé binh ®Þch thay nhau ®ét ph¸ vµ chiÕm ®îc
mét nöa lµng Tri Bu. Sang ®Õn buæi chiÒu, TiÓu ®oµn 5
dï qu©n ®éi Sµi Gßn ®· trùc tiÕp uy hiÕp híng ®«ng b¾c
Thµnh cæ. NhËn thÊy thêi c¬ ®¸nh chiÕm Thµnh cæ xuÊt
hiÖn, Bé T lÖnh Qu©n ®oµn 1 ViÖt Nam Céng hßa lÖnh
cho qu©n dï, b»ng mäi gi¸ ph¶i c¾m cê lªn Thµnh cæ
Qu¶ng TrÞ.
Lóc nµy viÖc gi÷ v÷ng thÞ x· vµ Thµnh cæ cña ta ngµy
cµng trë nªn khã kh¨n. Tèi 12-7, Bé T lÖnh chiÕn dÞch TrÞ -
Thiªn lÖnh cho lùc lîng b¶o vÖ Thµnh cæ: Ph¶i gi÷ v÷ng
trËn ®Þa, kh«ng ®Ó mét tªn ®Þch nµo lät vµo thµnh vµ ph¶i
kiªn quyÕt ph¶n kÝch ®Þch chiÕm l¹i lµng Tri Bu. Ngay
lËp tøc, Ban ChØ huy Trung ®oµn 48 lÖnh cho çn bé, chiÕn
sÜ ë tÊt c¶ çc híng ph¶i trong t thÕ s½n sµng ®¸nh ®Þch,
bÝ mËt ®ét nhËp trËn ®Þa; ®ång thêi t¨ng cêng viÖc quan
s¸t, trinh s¸t n¾m ®Þch vµ gi÷ v÷ng th«ng tin liªn l¹c
th«ng suèt ®Ó hiÖp ®ång chiÕn ®Êu thËt chÆt chÏ. Bé ®éi
Trung ®oµn thøc tr¾ng trong ®ªm.
S¸ng ngµy 13-7, ph¸t hiÖn ®èi ph¬ng ®ang triÓn
khai lùc lîng chuÈn bÞ ®¸nh chiÕm Tri Bu, Ban ChØ
huy b¶o vÖ Thµnh cæ yªu cÇu ph¸o binh chiÕn dÞch vµ ra

lÖnh cho çc ®¬n vÞ háa lùc chiÕn thuËt ë thÞ x· b¾n cÊp
tËp vµo khu vùc Tri Bu - n¬i ®èi ph¬ng võa chiÕm ®îc
chiÒu ngµy h«m tríc. Háa lùc cña ta g©y th¬ng vong
nÆng nÒ cho qu©n Sµi Gßn. Dï vËy, tríc sù thóc Ðp cña
Bé ChØ huy Vïng 1 chiÕn thuËt, S ®oµn dï vÉn ph¶i tiÕp
tôc tiÕn c«ng hßng thùc hiÖn cho ®îc ý ®Þnh c¾m cê lªn
Thµnh cæ. Lóc nµy, ®èi ph¬ng sö dông háa lùc b¾n ph¸
d÷ déi, kÓ c¶ dïng lo¹i bom cã søc khoan s©u vµ c«ng ph¸
lín ®Ó ph¸ hñy çc bøc têng thµnh, ph¸ hñy çc hÇm
ngÇm, c«ng sù cña ta. Híng nam vµ ®«ng nam thÞ x·,
®Þch tiÕn c«ng vµo çc khu vùc La Vang vµ ng· t Th¹ch
H·n. Híng ®«ng b¾c, ®èi ph¬ng tËp trung tiÕn c«ng vµo
khu vùc lµng Hµnh Hoa vµ b¾c Thµnh cæ. Trªn tÊt c¶ çc
híng, bé ®éi ta dùa vµo hÖ thèng hÇm hµo, c«ng sù, c¬
®éng ®¸nh ®Þch, tiÕp øng hoÆc chi viÖn cho nhau, kiªn
quyÕt chÆn ®Þch. Hai ®¹i ®éi 5 vµ 6 - TiÓu ®oµn 2 ë b¾c
lµng Tri Bu, lµng Hµnh Hoa vµ TiÓu ®oµn 1 - Trung ®oµn 48
ë b¾c Thµnh cæ kÕt hîp víi háa lùc cña trªn chi viÖn, xuÊt
kÝch chÆn TiÓu ®oµn 5 dï, buéc chóng ph¶i dõng l¹i cñng
cè. ë phÝa nam, TiÓu ®oµn 8 bé ®éi ®Þa ph¬ng Qu¶ng TrÞ,
TiÓu ®oµn 3 - Trung ®oµn 48 ®¸nh b¹i mäi ®ît tiÕn c«ng
cña hai tiÓu ®oµn ®Þch, gi÷ v÷ng trËn ®Þa.
Trong lóc çc ®¬n vÞ bé binh ®ang quÇn lén víi ®Þch,
ngµy 15-7-1972, §¹i ®éi 16 sóng m¸y cao x¹ 12,7mm thuéc
Trung ®oµn 48, b¾n h¹ ®îc chiÕc trùc th¨ng UH-1D chë
viªn §¹i t¸ NguyÔn Träng B¶o - Phã T lÖnh S ®oµn dï
vµ Trung t¸ Huúnh Phi Hæ - chØ huy ph¸o binh vµ 7 sÜ
quan tïy tïng khi ®ang thÞ s¸t mÆt trËn 1. ChiÕc m¸y bay
nµy r¬i t¹i th«n TrÇm Lý, çch thÞ x· Qu¶ng TrÞ 4km vÒ
phÝa ®«ng. Toµn bé 9 viªn sÜ quan vµ phi hµnh ®oµn bá
m¹ng. Tin tøc vÒ háa lùc phßng kh«ng ta b¾n r¬i m¸y bay
vµ diÖt ®îc sinh lùc cao cÊp cña ®èi ph¬ng lan nhanh
®Õn çc ®¬n vÞ trªn kh¾p mÆt trËn ®· tiÕp thªm søc m¹nh
chiÕn ®Êu cho çn bé, chiÕn sÜ ta. ChiÒu ngµy 16-7, §¹i ®éi 3
TiÓu ®oµn 4 - Trung ®oµn 95 më ®ît ph¶n kÝch quyÕt liÖt,
g©y th¬ng vong nÆng cho mét ®¹i ®éi dï ®Þch, ®Èy lïi
chóng ra khái khu nhµ Mü ë phÝa ®«ng Thµnh cæ. §©y lµ
trËn ®¸nh xuÊt s¾c, thÓ hiÖn næi bËt tinh thÇn tÝch cùc
tiÕn c«ng vµ t tëng ®¸nh tiªu diÖt gän trong chiÕn ®Êu
phßng ngù cña bé ®éi ta. ChiÕn c«ng cña §¹i ®éi 3 trong
trËn ®¸nh nµy ®îc Nhµ níc ta tÆng Hu©n ch¬ng ChiÕn
c«ng h¹ng NhÊt vµ ®îc Bé T lÖnh chiÕn dÞch nªu g¬ng,
ph¸t ®éng toµn ®¬n vÞ häc tËp 2. Liªn tiÕp trong çc ngµy tõ
18 ®Õn 20-7, qu©n ta ph¶n kÝch m¹nh ë khu vùc phÝa t©y
s«ng Mü Ch¸nh, ®¸nh vµo sên ®éi h×nh ®Þch, ph¸o kÝch
vµo çc vÞ trÝ triÓn khai qu©n cña chóng, buéc S ®oµn dï
ViÖt Nam Céng hßa ph¶i ngng tiÕn c«ng ®Ó cñng cè, tæ
chøc l¹i lùc lîng. Tuy nhiªn, vµo lóc ®ã, qu©n dï ®·
chiÕm ®îc lµng Tri Bu, lµng Cæ Thµnh, uy hiÕp m¹nh
lùc lîng ta trong Thµnh cæ.
Nh»m phèi hîp vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho S ®oµn dï ®¸nh
chiÕm khu vùc t©y nam Thµnh cæ, s¸ng 22-7-1972, Bé T lÖnh
_____________
1. MÆt trËn vïng giíi tuyÕn 72, Tl®d, tr.166.
2. S ®oµn 325 (1954-1975), Nxb. Qu©n ®éi nh©n d©n,
Hµ Néi, 1986, t.2, tr. 143-144.
Qu©n ®oµn 1 ViÖt Nam Céng hßa lÖnh cho S ®oµn lÝnh
thñy ®¸nh bé sö dông trùc th¨ng, ®æ qu©n xuèng phÝa b¾c
Thµnh cæ, thu hót lùc lîng ta ®Õn ®èi phã ë híng nµy.
TiÓu ®oµn 9 thñy qu©n lôc chiÕn ®æ bé xuèng LÖ Xuyªn,
phèi hîp víi TiÓu ®oµn 6 thñy qu©n lôc chiÕn tõ phÝa nam
BÝch La HËu ®¸nh sang, chiÕm bµn ®¹p tiÕn c«ng Cöa
ViÖt. Trong lóc ®ã, TiÓu ®oµn 1 thñy qu©n lôc chiÕn ®îc
®æ xuèng An Tiªm, N¹i Cöu, ®¸nh chiÕm quËn lþ TriÖu
Phong vµ ®êng sè 4.
§îc háa lùc phi ph¸o yÓm trî, 10 giê 20 phót ngµy
25-7, hai ®¹i ®éi dï ViÖt Nam Céng hßa tõ s©n vËn ®éng
Qu¶ng TrÞ ®ét kÝch vµo phÝa nam Thµnh cæ. Tríc sù
®iÒu chØnh híng tiÕn c«ng míi cña ®èi ph¬ng, qu©n ta
nhanh chãng bè trÝ l¹i lùc lîng, kiªn quyÕt ng¨n chÆn
çc mòi tiÕn c«ng cña qu©n Sµi Gßn. Ta sö dông Trung
®oµn 27, TiÓu ®oµn 7 - Trung ®oµn 64 cã thiÕt gi¸p yÓm
trî tiÕn c«ng m¹nh mÏ, ph¸ tan kÕ ho¹ch ®æ bé cña ®èi
ph¬ng, gi÷ ®îc khu vùc LÖ Xuyªn, nam s«ng VÜnh
§Þnh vµ tuyÕn ®êng tõ Ng« X¸ ®Õn TriÖu Phong. Híng
tiÕn c«ng cña qu©n Sµi Gßn vµo phÝa nam Thµnh cæ còng
bÞ qu©n ta ph¶n kÝch m·nh liÖt. Ngµy 26-7, lùc lîng b¶o
vÖ Thµnh cæ ®· ®¸nh bËt hai ®¹i ®éi dï qu©n Sµi Gßn ra
khái thµnh cæ 1. §Õn ®©y, ý ®Þnh cña ®èi ph¬ng chiÕm l¹i
thÞ x· Qu¶ng TrÞ tríc ngµy 27-7-1972 l¹i mét lÇn n÷a
thÊt b¹i. Dï vËy, lóc nµy ®Þch ®· chiÕm ®îc mét phÇn
_____________
1. MÆt trËn vïng giíi tuyÕn 72, Tl®d, tr. 168.
lµng Tri Bu, khu vùc chî S¶i, h×nh thµnh thÕ bao v©y,
uy hiÕp thÞ x· vµ Thµnh cæ Qu¶ng TrÞ tõ híng ®«ng.
Sau hai ®ît chiÕn ®Êu quÇn lén víi ®Þch, lùc lîng ta
bÞ tiªu hao lín, kh¶ n¨ng bæ sung chËm. Gi÷a th¸ng 7, S
®oµn 308 ®îc t¨ng cêng Trung ®oµn 165 - S ®oµn 312,
nhng t×nh h×nh vÉn cha ®îc c¶i thiÖn. Tranh thñ lóc
®èi ph¬ng ®ang chuÈn bÞ cho ®ît tiÕn c«ng tiÕp theo, ta
khÈn tr¬ng ®iÒu chØnh, bæ sung vÒ lùc lîng vµ ph¬ng
¸n ®¸nh ®Þch. VÒ lùc lîng, ngoµi çc s ®oµn 304, 308,
305, 320B, çc trung ®oµn bé binh ®éc lËp 6, 27 tham gia
®¸nh ®Þch ph¶n kÝch tõ cuèi th¸ng 6-1972, lóc nµy, cuèi
th¸ng 7-1972, ta ®· ®a çc trung ®oµn 95, 18, 101 cña S
®oµn 325 do S ®oµn trëng Lª KÝch, ChÝnh ñy NguyÔn
C«ng Trang chØ huy; Trung ®oµn 165 vµ S ®oµn bé 312
do S ®oµn trëng L· Th¸i Hßa, ChÝnh ñy Ph¹m Sinh chØ
huy; 3 trung ®oµn ph¸o mÆt ®Êt 164, 45, 84; 4 trung ®oµn
ph¸o cao x¹ 241, 243, 250, 280; Trung ®oµn 236 tªn löa,
Trung ®oµn 203 thiÕt gi¸p; 2 trung ®oµn c«ng binh 229,
249; 5 tiÓu ®oµn ®Æc c«ng.
Nh vËy, chiÕn trêng Qu¶ng TrÞ giê ®©y lµ n¬i c¶ hai
bªn tËp trung khèi chñ lùc rÊt lín; t¬ng quan lùc lîng
gi÷a ta vµ ®Þch ë Qu¶ng TrÞ ®ñ cho thÊy tÝnh chÊt, møc ®é
¸c liÖt cña chiÕn trêng nµy. Ngoµi tËp trung binh lùc lín,
çc ®¬n vÞ qu©n ®éi Sµi Gßn t¹i chiÕn trêng Qu¶ng TrÞ
cßn ®îc kh«ng qu©n, h¶i qu©n Mü chi viÖn tèi ®a vÒ háa
lùc. MËt ®é bom, ®¹n mµ kh«ng qu©n, h¶i qu©n, ph¸o binh
®Þch nÐm xuèng trªn mét khu vùc diÖn tÝch ®¹t møc kû lôc
cho ®Õn thêi ®iÓm ®ã cña cuéc chiÕn tranh. MËt ®é bom,
®¹n vµ cêng ®é ®¸nh ph¸ cña chóng g©y cho ta thiÖt h¹i
rÊt lín vÒ ngêi, ph¬ng tiÖn chiÕn ®Êu (80% tæng thiÖt
h¹i) vµ c¶n trë viÖc c¬ ®éng lùc lîng, binh khÝ kü thuËt,
®¶m b¶o hËu cÇn cña ta.
Trong nh÷ng ®iÒu kiÖn ®ã, vÒ tæ chøc, bè trÝ lùc lîng
phßng ngù, Bé T lÖnh chiÕn dÞch quyÕt ®Þnh thµnh lËp
Ban ChØ huy çc lùc lîng b¶o vÖ thÞ x· Qu¶ng TrÞ, nh»m
t¹o ra sù thèng nhÊt, th«ng suèt, trùc tiÕp h¬n trong c«ng
t¸c l·nh ®¹o, ®iÒu hµnh çc lùc lîng tham gia chiÕn ®Êu.
Trung ®oµn trëng Trung ®oµn 48 Lª Quang Thóy ®îc
cö lµm Trëng Ban chØ huy, Phã ChÝnh ñy Trung ®oµn 95
Vò Quang Thä lµm ChÝnh ñy; §¹i óy Vò Th¶, Phã Trung
®oµn trëng Trung ®oµn 95 vµ §¹i óy TrÇn Minh V©n,
Phã Trung ®oµn trëng Trung ®oµn 48 lµm Phã ChØ huy
trëng. §Çu th¸ng 8-1972, Qu©n ñy Trung ¬ng chØ ®¹o:
"Giao cho S ®oµn 325 l·nh ®¹o vµ chØ huy çc lùc lîng
b¶o vÖ thÞ x· Qu¶ng TrÞ. Nhng vÒ t¸c chiÕn, Bé T lÖnh
chiÕn dÞch vÉn chØ huy vît cÊp ®Õn ban chØ huy khu vùc
thÞ x·" 1. Sau bíc ®iÒu chØnh lùc lîng vµ ph¬ng ¸n t¸c
chiÕn míi, vÒ c¬ b¶n lùc lîng b¶o vÖ thÞ x· cã Trung
®oµn 95 (3 tiÓu ®oµn), Trung ®oµn 48 (2 tiÓu ®oµn), TiÓu
®oµn 8 - Trung ®oµn 64, TiÓu ®oµn 3 vµ TiÓu ®oµn 8 bé ®éi
®Þa ph¬ng Qu¶ng TrÞ; S ®oµn 308 ®îc t¨ng cêng mét
trung ®oµn, b¶o vÖ phÝa nam thÞ x·.
Trong lóc ta t¨ng cêng lùc lîng, xèc l¹i ®éi h×nh vµ
tÝnh to¸n ph¬ng ¸n b¶o vÖ thÞ x· Qu¶ng TrÞ, th× ®èi
_____________
1. DÉn theo S ®oµn 325 (1954-1975), S®d, t.2, tr. 150.
ph¬ng còng cã nh÷ng bíc ®iÒu chØnh tiÕn c«ng. Ngµy

27-7-1972, Bé T lÖnh Qu©n ®oµn 1 Qu©n lùc ViÖt Nam
Céng hßa giao cho S ®oµn lÝnh thñy ®¸nh bé thay thÕ S
®oµn dï nhiÖm vô ®¸nh chiÕm thÞ x· vµ Thµnh cæ Qu¶ng
TrÞ; S ®oµn dï ®¶m tr¸ch t¸c chiÕn ë phÝa t©y Qu¶ng TrÞ.
ViÖc bè trÝ l¹i lùc lîng vµ ®éi h×nh nh thÕ cña ®èi
ph¬ng nh»m t¹o ra nh©n tè míi, phôc vô cho môc tiªu
®¸nh chiÕm thÞ x· vµ Thµnh cæ, c¾m ®îc cê trªn Thµnh
cæ vµo ngµy 3-8-1972.
Ngay sau khi nhËn tr¸ch nhiÖm tiÕn c«ng ®¸nh chiÕm
thÞ x· Qu¶ng TrÞ, S ®oµn lÝnh thñy ®¸nh bé sö dông L÷
®oµn 258 lµm lùc lîng chñ c«ng ®¸nh chiÕm çc chèt cña
ta ë ®«ng nam thÞ x· Qu¶ng TrÞ. Tõ ngµy 29-7 ®Õn ngµy 5-
8-1972, chóng sö dông thñ ®o¹n "lÊn dòi" tõng bíc trong
tiÕn c«ng, vµ khi vÊp ph¶i sù ph¶n kÝch m¹nh, chóng lËp
tøc t¶n ra vµ gäi phi ph¸o oanh t¹c. Phèi hîp víi S ®oµn
lÝnh thñy ®¸nh bé, L÷ ®oµn dï 1 ®¸nh vµo La Vang, TÝch
Têng, Nh LÖ, ®iÓm cao 105B do S ®oµn 308 cña ta chèt
gi÷, nh»m c¾t ®êng giao th«ng, c« lËp thÞ x· Qu¶ng TrÞ
tõ phÝa t©y.
Tríc t×nh h×nh ®ã, Bé T lÖnh chiÕn dÞch chñ tr¬ng
më ®ît ph¶n kÝch lÇn thø 3, nh»m ®¸nh quþ S ®oµn lÝnh
thñy ®¸nh bé, chiÕm l¹i nh÷ng khu vùc võa r¬i vµo tay
qu©n ®éi Sµi Gßn. Trong ®ît nµy, Bé T lÖnh chiÕn dÞch
sö dông çc trung ®oµn 36, 102, 165 cña S ®oµn 308
chÆn ®¸nh L÷ ®oµn dï 1; Trung ®oµn 88 xuÊt kÝch ®¸nh
®Þch ë khu vùc bÖnh viÖn, ng· ba Th¹ch H·n (nam thÞ x·
Qu¶ng TrÞ). MÆc dï ta ®· sö dông mét lùc lîng lín ®Ó
ng¨n chÆn ®èi ph¬ng, nhng do phi ph¸o cña ®èi ph¬ng
®¸nh ph¸ ¸c liÖt, g©y cho ta nhiÒu th¬ng vong, nªn søc
chiÕn ®Êu cña qu©n ta bÞ suy gi¶m nhanh chãng, kh«ng
b¸m næi trËn ®Þa. Ta buéc ph¶i thay ®æi çch ®¸nh. §ªm
ngµy 4 r¹ng ngµy 5-8-1972, lùc lîng phßng thñ Qu¶ng
TrÞ sö dông TiÓu ®oµn 5 - Trung ®oµn 95, TiÓu ®oµn 2 -
Trung ®oµn 48 vµ 1 ®¹i ®éi thuéc TiÓu ®oµn 6 - Trung
®oµn 95 tËp kÝch vµo Tri Bu, ®¸nh thiÖt h¹i nÆng mét
tiÓu ®oµn thñy qu©n lôc chiÕn t¹i Nhµ thê Tri Bu, lo¹i
khái vßng chiÕn h¬n 100 tªn ®èi ph¬ng, sau ®ã trô l¹i
®¸nh ®Þch ph¶n kÝch. Nhng tríc søc tiÕn c«ng m¹nh mÏ
cña ®èi ph¬ng, ta kh«ng gi÷ ®îc vÞ trÝ nµy.
Lµng An Tiªm vµ chî S¶i, s¸t ng· ba s«ng VÜnh §Þnh -
Th¹ch H·n trë thµnh n¬i tranh chÊp quyÕt liÖt. §©y lµ cöa
ngâ ®«ng b¾c thÞ x· Qu¶ng TrÞ. §¸nh chiÕm ®îc khu vùc
nµy, ®èi ph¬ng sÏ c¾t ®øt ®êng tiÕp tÕ vµ vËn chuyÓn
th¬ng binh cña ta, khèng chÕ giao th«ng trªn ®êng sè 4
tõ Cöa ViÖt qua An Tiªm ®Õn TriÖu Phong. §ªm 30-7,
Trung ®oµn 27, Trung ®oµn 101, TiÓu ®oµn 19 ®Æc c«ng - S
®oµn 325 ®îc du kÝch dÉn ®êng, vît s«ng N¹i Cöu, ®¸nh
chiÕm l¹i chî S¶i. ThÕ nhng, khi trêi s¸ng, qu©n Sµi Gßn
tung lùc lîng ph¶n kÝch ®Èy ta ra s¸t bê s«ng Th¹ch H·n.
Trong lóc ®ã, Trung ®oµn 24 kh«ng c¾t ®îc giao th«ng, bÞ
th¬ng vong lín, buéc ph¶i rót khái cÇu NhÞ. Trong thÕ bÞ
®éng, ph©n t¸n ®èi phã víi ®èi ph¬ng, nªn hiÖu qu¶ chiÕn
®Êu vµ chèt gi÷ trËn ®Þa cña çc ®¬n vÞ phßng gi÷ thÞ x·
kh«ng ®¹t yªu cÇu ®Æt ra. ThÞ x· vµ Thµnh cæ Qu¶ng TrÞ
ngµy cµng bÞ ®Þch uy hiÕp nÆng nÒ h¬n.
§Ó tr¸nh bÞ v©y h·m, gi÷ ®îc thÞ x· vµ Thµnh cæ, vÊn

®Ò cÊp b¸ch ®Æt ra cho lùc lîng tham gia chiÕn ®Êu b¶o
vÖ thÞ x· vµ Thµnh cæ lµ ph¶i gi¶m ®îc søc Ðp h»ng ngµy,
h»ng giê t¨ng lªn xung quanh vïng ven thÞ x·. §ît ph¶n
kÝch lÇn thø 4 cña ta ®îc më trong bèi c¶nh ®ã.
Ngµy 9-8-1972, mét tiÓu ®oµn lÝnh thñy ®¸nh bé qu©n
Sµi Gßn cã xe t¨ng yÓm trî tiÕn c«ng vµo chèt cña ta t¹i
ng· t ®êng sè 1. §¹i ®éi 3 - TiÓu ®oµn 4 - Trung ®oµn 95
díi sù chØ huy cña §¹i ®éi trëng NguyÔn V¨n Dô vµ
ChÝnh trÞ viªn Ng« B¸ LiÔu, víi 20 tay sóng, ®· kiªn
cêng chÆn ®Þch vµ hy sinh ®Õn ngêi cuèi cïng.
Mêi ngµy sau, Trung ®oµn 102 vµ Trung ®oµn 88 cña
ta ®¸nh chiÕm l¹i ng· t Th¹ch H·n, ng· ba Long Hng,
nhng chØ gi÷ ®îc mét ngµy. Cïng thêi gian, Trung ®oµn
24 tËp kÝch vµo qu©n dï, lo¹i khái vßng chiÕn ®Êu 3 ®¹i
®éi ®Þch ë Trêng Phíc. Çc trung ®oµn 36, 66 ë TÝch
Têng, Nh LÖ ®¸nh thiÖt h¹i nÆng mét tiÓu ®oµn vµ hai
®¹i ®éi th¸m b¸o thuéc lùc lîng dï cña ®Þch.
Çc ®¬n vÞ trong thÞ x· t¨ng cêng ph¶n kÝch, ®Èy lïi
®Þch ra khái chïa Bµ N¨m, khu Häc X¸, trêng Bå §Ò,
nhng vÉn kh«ng níi réng ®îc vßng v©y cña ®èi ph¬ng.
Ngîc l¹i, ®Þch vÉn déi bom vµ ph¸o kÝch vµo khu vùc thÞ
x·, Thµnh cæ; ®ång thêi, tõ ngµy 20-8 ®Õn 30-8-1972, ®èi
ph¬ng t¨ng thªm lùc lîng lÝnh thñy ®¸nh bé ®¸nh
chiÕm thÞ x·. Trong lóc ®ã, S ®oµn dï ®Èy m¹nh nèng
lÊn ra híng t©y.
Tríc t×nh thÕ ®ã, Bé T lÖnh chiÕn dÞch quyÕt ®Þnh
®a hai trung ®oµn 141 vµ 209 thuéc S ®oµn 312 vµo
chiÕn ®Êu t¹i mÆt trËn Qu¶ng TrÞ, ®ång thêi tiÕp tôc bæ
sung, cñng cè lùc lîng b¶o vÖ thÞ x· vµ Thµnh cæ. TiÓu
®oµn 7 - Trung ®oµn 18 vµo thay thÕ TiÓu ®oµn 5 - Trung
®oµn 48; TiÓu ®oµn 5 - Trung ®oµn 165 - S ®oµn 312 ®îc
t¨ng cêng thªm cho thÞ x·. §Ó cñng cè trËn ®Þa v÷ng
ch¾c h¬n, S ®oµn 325 ®iÒu TiÓu ®oµn 17 c«ng binh vµo
Thµnh cæ, cïng lùc lîng b¶o vÖ thÞ x· - Thµnh cæ lµm
hÇm hµo c«ng sù, chuÈn bÞ cho ®ît chiÕn ®Êu míi. Lóc nµy,
lùc lîng chiÕn ®Êu b¶o vÖ thÞ x· - Thµnh cæ cã ba tiÓu
®oµn thuéc Trung ®oµn 95, mét tiÓu ®oµn thuéc Trung
®oµn 48, mét tiÓu ®oµn thuéc Trung ®oµn 18, mét tiÓu ®oµn
thuéc Trung ®oµn 64, TiÓu ®oµn 5 - Trung ®oµn 165, TiÓu
®oµn 3 vµ TiÓu ®oµn 8 bé ®éi ®Þa ph¬ng Qu¶ng TrÞ.
Cho ®Õn thêi ®iÓm nµy, nh÷ng khu vùc quanh thÞ x·
nh chî S¶i, N¹i Cöu, An Tiªm, Tri Bu, Th¹ch H·n,
Long Hng ®Òu ®· bÞ ®èi ph¬ng chiÕm. Trªn mét ®Þa
bµn nhá hÑp, ta vµ ®Þch ë vµo thÕ xen kÏ, trùc tiÕp ®èi
mÆt nhau, giµnh giËt víi nhau tõng tÊc ®Êt, tõng gãc
nhµ. §· diÔn ra çc trËn kÞch chiÕn b»ng lìi lª, b»ng lùu
®¹n. NhiÖm vô b¶o vÖ thÞ x· - Thµnh cæ Qu¶ng TrÞ ngµy
cµng trë nªn khã kh¨n.
Ba giê s¸ng ngµy 22-8-1972, TiÓu ®oµn 5 - Trung ®oµn 95
tËp kÝch ®Þch ë t©y nam lµng Tri Bu, lo¹i khái vßng chiÕn
®Êu 1 ®¹i ®éi ®Þch thuéc TiÓu ®oµn 8 thñy qu©n lôc chiÕn.
§©y lµ trËn më mµn cho ®ît ph¶n kÝch thø 5 cña ta. TrËn
®¸nh diÔn ra gay go, ¸c liÖt. Ta võa chiÕm ®îc lµng Tri
Bu, th× ngay lËp tøc, ®èi ph¬ng tung qu©n chiÕm l¹i. Tri
Bu trë thµnh n¬i tranh chÊp quyÕt liÖt cña c¶ hai bªn.
S¸ng ngµy 22-8, qu©n Sµi Gßn ®a mét ®¹i ®éi ®¸nh
chiÕm l¹i khu Nhµ Xanh thuéc lµng Tri Bu. R¹ng s¸ng
ngµy 23-8, ®îc ph¸o binh b¾n chi viÖn, TiÓu ®oµn 5 cña
ta næ sóng tiÕn c«ng giµnh l¹i. Trong çc ngµy sau, L÷
®oµn 258 thñy qu©n lôc chiÕn tæ chøc nhiÒu ®ît ph¶n kÝch
hßng chiÕm l¹i khu Nhµ Xanh, nhng ®Òu vÊp ph¶i sù
kh¸ng cù m·nh liÖt, buéc ph¶i lïi ra. Trong trËn ®¸nh nµy,
víi mét lùc lîng nhá, TiÓu ®oµn 5 ®· thùc hiÖn xuÊt s¾c
nhiÖm vô ®¸nh chiÕm vµ chèt gi÷ trËn ®Þa, ®¸nh thiÖt h¹i
nÆng TiÓu ®oµn 8 thñy qu©n lôc chiÕn, lo¹i khái vßng chiÕn
h¬n 200 tªn. Hµnh ®éng chiÕn ®Êu kiªn quyÕt, mu trÝ,
dòng c¶m cña çn bé, chiÕn sÜ TiÓu ®oµn 5 ®îc Bé T lÖnh
chiÕn dÞch tÆng danh hiÖu "TiÓu ®oµn ®¸nh giái" vµ ®îc
Nhµ níc tÆng thëng Hu©n ch¬ng Qu©n c«ng h¹ng Ba 1.
Trong lóc TiÓu ®oµn 5 - Trung ®oµn 95 tËp kÝch ®èi
ph¬ng ë lµng Tri Bu, th× TiÓu ®oµn 7 - Trung ®oµn 18
®¸nh chiÕm vµ trô chèt ®îc ë cÇu S¾t; TiÓu ®oµn 5 - Trung
®oµn 165 cïng víi lùc lîng cña Trung ®oµn 88 ®¸nh chiÕm
mét phÇn lµng §Ö Ngò, trô l¹i ®¸nh ®Þch ph¶n kÝch.
MÆc dï cã thªm hai trung ®oµn t¨ng cêng vµ trªn
thùc tÕ, bé ®éi ta chiÕn ®Êu kiªn cêng, thu ®îc mét sè
kÕt qu¶, nhng ®ît ph¶n kÝch thø 5 cña ta kh«ng ®¹t ®îc
môc tiªu ®Ò ra, thÕ phßng ngù cña ta ë thÞ x· Qu¶ng TrÞ
cho ®Õn cuèi th¸ng 8-1972, vÉn cha ®îc c¶i thiÖn.
Dï vÉn cßn gi÷ ®îc thÞ x· - Thµnh cæ Qu¶ng TrÞ,
nhng lùc lîng ta bÞ tæn thÊt vµ mÊt søc chiÕn ®Êu
_____________
1. Xem S ®oµn 325 (1954-1975), S®d, tr. 156-157.
nhanh; mçi trung ®oµn chØ cßn 800 ®Õn 900 qu©n, ®¹i ®éi
chØ cßn 20 ®Õn 30 ngêi, thËm chÝ cßn 4 - 5 tay sóng.
Trong lóc ®ã, çn bé cÊp trung ®éi, ®¹i ®éi, tiÓu ®oµn
phÇn lín do ®Ò b¹t nhanh, nªn kh«ng ®¸p øng ®îc yªu
cÇu chØ huy ®¬n vÞ. Bªn c¹nh ®ã, vò khÝ trang bÞ cña ta
còng bÞ hao tæn lín trong qu¸ tr×nh chiÕn ®Êu; mét sè ®¬n
vÞ, sóng bé binh cßn 30 ®Õn 35%; ph¸o phßng kh«ng, xe
t¨ng bÞ tæn thÊt nghiªm träng, tªn löa ®Êt ®èi kh«ng ®¸nh
B52 háng hãc kh«ng cã khÝ tµi söa ch÷a, thay thÕ; ®¹n
dîc kh«ng cã c¬ sè dù tr÷. Khã kh¨n, thiÕu thèn cña ta
t¹o ra so s¸nh lùc lîng ngµy cµng cã lîi cho ®èi ph¬ng.
Tõ gi÷a th¸ng 8-1972, thay mÆt Qu©n ñy Trung
¬ng, ®ång chÝ Vâ Nguyªn Gi¸p giao nhiÖm vô cho çc
ph¸i viªn vµo chiÕn trêng TrÞ - Thiªn, truyÒn ®¹t ý
®Þnh cña Qu©n ñy Trung ¬ng vÒ ph¬ng híng
chuyÓn vµo phßng ngù chiÕn dÞch, phßng ngù hËu
ph¬ng, cñng cè thÕ trËn ë híng t©y vµ ®«ng. Thùc
hiÖn chñ tr¬ng cña Qu©n ñy Trung ¬ng, Bé T lÖnh
chiÕn dÞch chØ thÞ cho çc híng, çc ®¬n vÞ võa khÈn
tr¬ng h×nh thµnh, bæ sung, hoµn chØnh kÕ ho¹ch t¸c
chiÕn, võa x©y dùng trËn ®Þa phßng ngù. MÆc dï gÆp
ma b·o lín, nhng ®Õn ®Çu th¸ng 9-1972, vÒ c¬ b¶n,
bé ®éi ta ®· x©y dùng ®îc hÖ thèng phßng ngù liªn
hoµn, nhÊt lµ ë çc khu vùc träng ®iÓm, h×nh thµnh hÖ
thèng ®iÓm tùa, côm ®iÓm tùa, khu vùc phßng ngù cÊp
trung ®oµn, s ®oµn. Lóc nµy, S ®oµn 325 phô tr¸ch
híng phßng ngù chñ yÕu. Híng nµy bao gåm khu vùc
tõ Cam Lé, §«ng Hµ, ¸i Tö, Nhan BiÒu ®Õn thÞ x·
Qu¶ng TrÞ. Trªn híng phèi hîp, ë phÝa t©y quèc lé 1,

S ®oµn 308 phßng ngù tõ nam thÞ x· ®Õn TÝch Têng,
Nh LÖ, T©n TÐo, ®iÓm cao 105B; S ®oµn 304 ®¶m
nhiÖm khu vùc phßng ngù tõ Trêng Phíc, ®éng ¤ng
Do, ®éng Chiªm Dßng ®Õn ®iÓm cao 367. PhÝa ®«ng quèc
lé 1, S ®oµn 320B phßng ngù tõ TriÖu Phong ®Õn Cöa
ViÖt. Bªn c¹nh ®ã, ta còng h×nh thµnh ph¬ng ¸n chuÈn
bÞ trËn ®Þa, bè trÝ xung lùc, háa lùc, ph¸o mÆt ®Êt vµ
phßng kh«ng, xe t¨ng bªn bê b¾c s«ng Th¹ch H·n ®Ò
phßng t×nh huèng ®Þch ®¸nh sang. Nh vËy, ®éi h×nh vµ
trËn ®Þa phßng ngù chiÕn dÞch ®· ®îc x¸c ®Þnh vµ ®©y
còng lµ lóc cuéc chiÕn ®Êu b¶o vÖ thÞ x· - Thµnh cæ
Qu¶ng TrÞ diÔn ra quyÕt liÖt, gay go h¬n hÕt.
T¹i Pari, trªn bµn ®µm ph¸n, ph¸i ®oµn ta vµ Mü sau
hµng th¸ng trêi häp bµn nh÷ng chi tiÕt quan träng cña
b¶n Dù th¶o HiÖp ®Þnh do mçi bªn ®a ra, ®· thèng nhÊt
sÏ häp phiªn chÝnh thøc vµo trung tuÇn th¸ng 9-1972.
ChÝnh v× thÕ, c¶ ta vµ ®Þch ®Òu dån søc ®Èy m¹nh ho¹t
®éng qu©n sù ®Ó ®¸p øng ®ßi hái cña ®Êu tranh ngo¹i giao;
vµ chiÕn trêng TrÞ - Thiªn vÉn lµ "®iÓm nãng nhÊt" trªn
toµn bé chiÕn trêng miÒn Nam ViÖt Nam.
Sang ®Çu th¸ng 9-1972, ®èi ph¬ng ®· h×nh thµnh
®îc thÕ bao v©y tõ ®«ng b¾c ®Õn t©y nam thÞ x· Qu¶ng
TrÞ. Chóng ®Èy m¹nh çc cuéc tiÕn c«ng "lÊn dòi" ®Ó cñng
cè bµn ®¹p tiÕn c«ng ë TriÖu Phong, nam vµ ®«ng thÞ x·
Qu¶ng TrÞ, khu vùc nam La Vang vµ t©y Mü Ch¸nh, chuÈn
bÞ cho cuéc tiÕn c«ng lín, nh»m chiÕm thÞ x· vµ Thµnh cæ
tríc ngµy 14-9-1972. Song song víi çc cuéc tiÕn c«ng
®¸nh chiÕm bµn ®¹p, ®èi ph¬ng ®Èy m¹nh çc ho¹t ®éng
t¨ng cêng lùc lîng vµ ph¬ng tiÖn chiÕn tranh. S ®oµn
thñy qu©n lôc chiÕn ®îc t¨ng cêng 1 chi ®éi xe t¨ng M48
(tõ S ®oµn 1 bé binh Qu©n ®oµn 1 ViÖt Nam Céng hßa),
Liªn ®oµn 1 biÖt ®éng qu©n, ThiÕt ®oµn 17 kþ binh, Chi
®oµn 1 chiÕn xa; S ®oµn dï còng ®îc t¨ng cêng Liªn
®oµn 7 biÖt ®éng qu©n, 1 liªn ®éi ph¸o hçn hîp. Ngµy 7-9,
Qu©n ®oµn 1 ViÖt Nam Céng hßa t¨ng cêng thªm cho mçi
s ®oµn 2 xe phun löa M125 vµ 4 xe trén nhiªn liÖu. §Ó
chuÈn bÞ thËt kü lìng cho cuéc tiÕn c«ng nµy, Bé T lÖnh
H¶i qu©n thuéc Vïng 1 duyªn h¶i Qu©n lùc ViÖt Nam
Céng hßa ®· ®iÒu çc tµu chiÕn vµ tµu chë qu©n tõ §µ
N½ng ra cöa biÓn ThuËn An, thùc hiÖn ý ®å nghi binh, thu
hót sù chó ý cña ta vÒ híng ®æ qu©n tõ biÓn, nh ®· lµm
tríc khi më cuéc hµnh qu©n Lam S¬n 72.
Nh÷ng ngµy ®Çu th¸ng 9-1972, ma tr¾ng trêi
Qu¶ng TrÞ - Thõa Thiªn. Mùc níc ë çc s«ng Th¹ch H·n,
Nhïng d©ng rÊt cao, ¶nh hëng ®Õn viÖc c¬ ®éng lùc lîng
cña bé ®éi ta. Dï vËy, çn bé, chiÕn sÜ ta kh«ng qu¶n thêi
tiÕt kh¾c nghiÖt vµ sù ng¨n chÆn g¾t gao cña háa lùc
kh«ng qu©n, h¶i qu©n vµ ph¸o binh ®Þch, vÉn nªu cao
quyÕt t©m b¶o vÖ thÞ x· vµ Thµnh cæ Qu¶ng TrÞ. Bé ChØ
huy chiÕn dÞch chñ tr¬ng tËp trung lùc lîng thuéc 3 s
®oµn 304, 308 vµ 312 t¨ng cêng cho lùc lîng b¶o vÖ
thµnh cæ, më ®ît ph¶n kÝch míi hÊt ®Þch ra khái thÞ x·. §Ó
t¨ng søc chØ huy, b¶o ®¶m sù hiÖp ®ång chiÕn ®Êu chÆt chÏ
gi÷a 2 s ®oµn 304 vµ 308, Bé T lÖnh chiÕn dÞch quyÕt
®Þnh cö ®ång chÝ Ph¹m Hång S¬n, Phã T lÖnh, ®ång chÝ
Hoµng Minh Thi, Phã ChÝnh ñy xuèng trùc tiÕp chØ huy
hai s ®oµn nµy.
Nh»m dän ®êng cho ®ît tiÕn c«ng míi, ngµy 7-9-
1972, kh«ng qu©n, h¶i qu©n vµ ph¸o binh cña Mü vµ
qu©n ®éi Sµi Gßn më ®ît tËp kÝch háa lùc mang tªn
Phong l«i. Suèt 48 giê, ®èi ph¬ng liªn tôc déi bom, b¾n
ph¸ çc trËn ®Þa ta ë khu vùc thÞ x· vµ Thµnh cæ. Trong
khi ®ã, m¸y bay B52 r¶i nhiÒu th¶m bom däc theo bê b¾c
s«ng Th¹ch H·n, tËp trung nhiÒu nhÊt vµo khu vùc ¸i
Tö, §«ng Hµ, Nhan BiÒu vµ çc trËn ®Þa ph¸o cña ta.
Kh«ng qu©n Mü sö dông çc lo¹i bom ®iÒu khiÓn b»ng
lade nÐm xuèng çc cæng Thµnh cæ, nh»m khai th«ng cöa
ngâ tiÕn vµo Thµnh cæ.
Sau trËn b·o bom, 6 giê s¸ng ngµy 9-9-1972, trªn
híng tiÕn c«ng vµo thÞ x·, S ®oµn dï qu©n Sµi Gßn chia
lµm hai çnh qu©n, mét çnh ®¸nh chiÕm tr¹i Gia Long
(cßn gäi tr¹i Hå §¾c Hanh), çch nam Qu¶ng TrÞ 2,5km,
n»m trªn con ®êng nèi La Vang víi thÞ x· Qu¶ng TrÞ;
çnh kh¸c thäc s©u vµo TÝch Têng, Nh LÖ b¸m chÆt bê
nam s«ng Th¹ch H·n, ng¨n chÆn ta tõ híng t©y thÞ x·.
T¹i phÝa b¾c thÞ x·, Liªn ®oµn 1 biÖt ®éng qu©n sö dông
hai tiÓu ®oµn 37 vµ 39 tiÕn chiÕm BÝch Khª, N¹i Cöu,
khãa chÆt con ®êng tõ thÞ x· ®i BÝch Khª, ng¨n chÆn ta
tõ phÝa b¾c s«ng VÜnh §Þnh tiÕn qua vµ ë t¶ ng¹n s«ng
Th¹ch H·n tiÕn sang chi viÖn cho lùc lîng b¶o vÖ thÞ x· -
Thµnh cæ.
Cïng lóc, S ®oµn thñy qu©n lôc chiÕn tõ th«n Th¹ch
H·n chia thµnh çc mòi, ®ång lo¹t tiÕn c«ng vµo thÞ x·.
Trªn hai híng nam vµ ®«ng nam, L÷ ®oµn 258 (gåm çc
tiÓu ®oµn 1, 2 vµ 6) vît qua th«n §é Tam, chiÕm ®îc
s©n vËn ®éng Qu¶ng TrÞ, th«n §Ö Ngò, chiÕc cÇu dÉn vµo
bÖnh viÖn thÞ x·, çch Thµnh cæ 400m. Híng b¾c vµ
®«ng b¾c, L÷ ®oµn 147 sö dông TiÓu ®oµn 3 lµm mòi tiÕn
c«ng chñ yÕu, tõ lµng Tri Bu ®¸nh vµo gãc phÝa ®«ng
b¾c Thµnh cæ; mòi tiÕn c«ng kh¸c cña TiÓu ®oµn 7 däc
theo bê s«ng VÜnh §Þnh, ®¸nh vµo t©y b¾c Thµnh cæ.
Ngay tõ ®Çu, çc mòi tiÕn qu©n cña ®èi ph¬ng ®Òu bÞ
bé binh vµ ph¸o binh ta ng¨n chÆn. Trong khi ®ã, S ®oµn 308
më çc trËn tiÕn c«ng nh»m vµo lùc lîng S ®oµn dï,
®¸nh thiÖt h¹i nÆng çc tiÓu ®oµn 7, 9, 6. Çc trung ®oµn
thuéc S ®oµn 308 nhanh chãng h×nh thµnh ®éi h×nh ®¸nh
t¹t sên qu©n dï. Trung ®oµn 209 ®¸nh chiÕm ng· ba
Phíc M«n, th«n Phó Long; Trung ®oµn 24 diÖt gän mét
®¹i ®éi ®Þch ë cÇu Nhïng, Trung ®oµn 102 tËp kÝch ®èi
ph¬ng ë ng· ba Long Hng. Trong çc cuéc giao tranh
nµy, c¶ hai bªn ®Òu bÞ tæn thÊt nÆng. VÒ phÝa ta, Trung
®oµn 102 - S ®oµn 308 ph¶i lui vÒ phÝa t©y Long Hng ®Ó
cñng cè, Trung ®oµn 24 kh«ng gi÷ ®îc cÇu Nhïng, ph¶i
lïi vÒ Trêng Phíc vµ bÞ kÑt l¹i ë ®©y v× níc lò. VÒ phÝa
qu©n Sµi Gßn, trong ngµy tiÕn c«ng ®Çu tiªn, çc mòi,
híng tiÕn c«ng ®Òu bÞ ta ng¨n chÆn, bÞ tæn thÊt nÆng nÒ,
buéc ph¶i dõng l¹i cñng cè. Nh©n lóc ®Þch ngng tiÕn
c«ng, ®ªm 9-9, TiÓu ®oµn 2 Trung ®oµn 48 vµ TiÓu ®oµn 5 -
Trung ®oµn 95 tËp kÝch vµo ®éi h×nh ®Þch ë lµng Hµnh
Hoa, phÝa ®«ng b¾c Thµnh cæ, lo¹i khái vßng chiÕn ®Êu
200 tªn. Ngµy 10-9, cuéc chiÕn ®Êu gi÷a ta vµ ®Þch ë khu
vùc Thµnh cæ diÔn ra quyÕt liÖt h¬n. §· cã lóc, 1 trung ®éi

lÝnh thñy ®¸nh bé lät ®îc vµo khu vùc Thµnh cæ. TiÓu
®oµn 3 bé ®éi ®Þa ph¬ng Qu¶ng TrÞ ph¶n kÝch m¹nh mÏ,
tiªu diÖt 11 tªn, buéc sè cßn l¹i ph¶i rót ra ngoµi thµnh.
Tuy vËy, søc Ðp cña ®èi ph¬ng ngµy mét t¨ng.
§îc lùc lîng biÖt ®éng vµ qu©n dï hç trî, lùc lîng
lÝnh thñy ®¸nh bé sau khi chiÕm ®îc tr¹i Gia Long vµ
La Vang, ®· ®ång lo¹t tiÕn c«ng vµo Thµnh cæ tõ nhiÒu
híng. Ngµy 13-9, TiÓu ®oµn 6 - L÷ ®oµn 258 lÝnh thñy
®¸nh bé chiÕm ®îc gãc ®«ng nam Thµnh cæ. Ta ph¶n
kÝch quyÕt liÖt, nhng kh«ng ng¨n chÆn ®îc lùc lîng
nµy. Ngµy 15-9, TiÓu ®oµn 3 - L÷ ®oµn 147 lÝnh thñy
®¸nh bé chiÕm gãc phÝa ®«ng b¾c Thµnh cæ vµ kiÓm so¸t
hoµn toµn cöa b¾c. Lóc nµy, lùc lîng gi÷ thµnh ®îc
t¨ng cêng TiÓu ®oµn 8 bé ®éi ®Þa ph¬ng Qu¶ng TrÞ.
ThÕ nhng, tríc søc tiÕn c«ng å ¹t cña qu©n Sµi Gßn, bé
®éi ta kh«ng c¶n ®îc bíc tiÕn cña ®èi ph¬ng. Ngµy 15-9,
Qu©n ñy Trung ¬ng chØ thÞ cho çc lùc lîng b¶o vÖ thÞ
x· - Thµnh cæ, b»ng mäi gi¸, ph¶i gi÷ v÷ng trËn ®Þa. ChÊp
hµnh mÖnh lÖnh cña Qu©n ñy Trung ¬ng, ngµy 16-9, Bé
T lÖnh chiÕn dÞch quyÕt ®Þnh ®a Trung ®oµn 18 vît
s«ng, sang t¨ng cêng cho lùc lîng ë thÞ x· vµ Thµnh cæ.
Lóc nµy, s«ng Th¹ch H·n qua nhiÒu ngµy ma to, níc
d©ng rÊt cao; kh«ng qu©n, ph¸o binh cña ®èi ph¬ng ®¸nh
ph¸ d÷ déi, khèng chÕ çc bÕn vît däc triÒn s«ng, ph¸
hñy phÇn lín çc ph¬ng tiÖn vît s«ng cña ta. Do vËy,
chØ cã bé phËn ®i ®Çu cña Trung ®oµn 18 sang ®îc ®Õn
bê nam. Nhng còng vµo lóc ®ã, çc lùc lîng trong Thµnh
cæ vµ thÞ x· ®· rót lui lóc 18 giê ngµy 16-9-1972.
Sau khi rót khái khu vùc thÞ x· vµ Thµnh cæ, Bé
ChÝnh trÞ vµ Qu©n ñy Trung ¬ng yªu cÇu Bé ChØ huy
chiÕn dÞch nhanh chãng h×nh thµnh çch ®¸nh míi, nh»m
b¶o ®¶m gi÷ v÷ng thÕ trËn; ®ång thêi, ph¶i cã ph¬ng ¸n
bè trÝ hÖ thèng trËn ®Þa phßng gi÷ hËu ph¬ng trùc tiÕp
chiÕn dÞch, ®Æc biÖt lµ khu vùc ¸i Tö - §«ng Hµ - Cöa
ViÖt; bªn c¹nh ®ã, cÇn cã ph¬ng ¸n lu©n phiªn t¸c chiÕn
®Ó ®a çc ®¬n vÞ ra phÝa sau ®Ó cñng cè 1. TiÕp ®ã, th¸ng
10-1972, Bé ChÝnh trÞ vµ Thêng vô Qu©n ñy Trung ¬ng
chØ thÞ cho Bé T lÖnh chiÕn dÞch "ph¶i døt kho¸t dïng
h×nh thøc phßng ngù trËn ®Þa míi giµnh ®îc th¾ng lîi" 2.
§©y lµ sù thay ®æi lín vÒ mÆt nhËn thøc trong chØ ®¹o
chiÕn lîc, bëi tríc ®ã, "h×nh thøc phßng ngù trËn ®Þa"
vÉn ®îc xem lµ nhËn thøc sai lÇm, ®i ngîc l¹i "t tëng
çch m¹ng tiÕn c«ng". Quan ®iÓm chØ ®¹o cña Bé ChÝnh
trÞ, Thêng vô Qu©n ñy Trung ¬ng ®· nhanh chãng ®îc
qu¸n triÖt vµ lµ c¬ së ®Ó Bé ChØ huy chiÕn dÞch x¸c ®Þnh
chñ tr¬ng t¸c chiÕn cho giai ®o¹n chiÕn ®Êu míi, ®ã lµ:
kiªn quyÕt tiªu hao, tiªu diÖt ®Þch lµ chñ yÕu ®Ó b¶o vÖ vµ
ph¸t triÓn vïng gi¶i phãng, ®ång thêi tranh thñ cñng cè
lùc lîng, chuÈn bÞ ®iÒu kiÖn ®Ó më nh÷ng trËn ph¶n c«ng
_____________
1. §iÖn sè 276/§, ngµy 22-9 vµ §iÖn sè 288/§, ngµy 28-9-
1972, ®ång chÝ V¨n ký, lu t¹i ViÖn LÞch sö qu©n sù ViÖt Nam.
2. §iÖn sè 235/§ th¸ng 10-1972 cña Bé ChÝnh trÞ vµ Thêng
vô Qu©n ñy Trung ¬ng göi Bé T lÖnh chiÕn dÞch TrÞ - Thiªn,
(tøc ph¶n ®ét kÝch) ®Èy lïi ®Þch, tiÕn tíi ®¸nh b¹i cuéc
hµnh qu©n cña chóng1.
Tõ cuèi th¸ng 9 cho ®Õn gi÷a th¸ng 10-1972, ta ®·
h×nh thµnh ba khu vùc phßng ngù c¬ b¶n: khu vùc phÝa
®«ng, do S ®oµn 230 phô tr¸ch gåm TriÖu Phong, Gio
Linh; khu vùc phÝa t©y, do S ®oµn 308 vµ 304 ®¶m
nhiÖm bao gåm phÝa t©y ®êng sè 1 tõ b¾c Mü Ch¸nh
®Õn phÝa nam Th¹ch H·n 2; khu gi÷a - khu phßng ngù
chñ yÕu, gåm phÝa t¶ ng¹n s«ng Th¹ch H·n, tõ Nhan
BiÒu, ¸i Tö, Ph¬ng Hoµng ®Õn §«ng Hµ, Cam Lé do S
®oµn 325 ®¶m nhiÖm. Çc khu vùc, çc híng hîp thµnh
hÖ thèng phßng ngù hoµn chØnh, v÷ng ch¾c vµ ngµy
cµng ®îc cñng cè, ph¸t triÓn.
Vµo thêi ®iÓm nµy, lùc lîng qu©n ®éi Sµi Gßn ë Qu¶ng
TrÞ tuy bÞ hao tæn lín, nhng chóng nhanh chãng bæ sung
lùc lîng vµ ph¬ng tiÖn chiÕn ®Êu, gÊp rót hoµn chØnh
ph¬ng ¸n ®¸nh chiÕm toµn bé tØnh Qu¶ng TrÞ b»ng cuéc
hµnh qu©n mang tªn Lam S¬n 72A. Víi lùc lîng chñ yÕu
cña hai s ®oµn lÝnh thñy ®¸nh bé vµ S ®oµn dï, tõ nöa
cuèi th¸ng 9-1972, qu©n Sµi Gßn ®Èy m¹nh nç lùc qu©n sù
trªn hai híng lµ ®«ng vµ t©y, hßng më réng bµn ®¹p ®Ó
tiÕn lªn chiÕm khu vùc ¸i Tö, §«ng Hµ. ë híng ®«ng, S
®oµn thñy qu©n lôc chiÕn tiÕn c«ng çc môc tiªu nh An
Léng, An Hßa, BÝch La, Cöa ViÖt; trªn híng t©y, S ®oµn
_____________
çc chiÕn dÞch..., S®d, tr.364.
2. Khu vùc nµy, tõ cuèi th¸ng 10, S ®oµn 312 vµo thay thÕ
®Ó hai s ®oµn 308 vµ 304 lui vÒ phÝa sau cñng cè.
dï tiÕn chiÕm ®iÓm cao 367, ®éng ¤ng Do vµ tuyÕn nam

s«ng Th¹ch H·n, khu vùc TÝch Têng, Nh LÖ, §¸ §øng.
Do cã ph¬ng ¸n chuÈn bÞ tèt, nªn khi ®èi ph¬ng tiÕn
c«ng, bé ®éi ta ®· chiÕn ®Êu cã hiÖu qu¶, b¶o vÖ v÷ng ch¾c
trËn ®Þa phßng ngù. Trªn tÊt c¶ çc híng phßng ngù, bé
®éi ta tæ chøc nhiÒu trËn ph¶n kÝch, ®¸nh vµo çc côm
qu©n Sµi Gßn ë Chî S¶i, N¹i Cöu, An Tiªm, g©y cho ®èi
ph¬ng nhiÒu th¬ng vong. Çc ®¬n vÞ bé ®éi ®Þa ph¬ng
Qu¶ng TrÞ phèi hîp chÆt chÏ víi bé ®éi chñ lùc tËp kÝch
®Þch ë Gia §¼ng, Phêng S¬n. Trong lóc ®ã, ph¸o binh ta
b¾n ph¸ nhiÒu kho tµng, trËn ®Þa ph¸o vµ Së ChØ huy L÷
®oµn 258 thñy qu©n lôc chiÕn. Çc trung ®oµn 66, 209 vµ 41
phèi hîp víi Trung ®oµn 36 ë TÝch Têng chÆn ®¸nh quyÕt
liÖt çc mòi tiÕn c«ng cña hai tiÓu ®oµn dï (tiÓu ®oµn 1 vµ 2)
vµ TiÓu ®oµn 8 biÖt ®éng qu©n, khiÕn cho çc ®¬n vÞ nµy
cña qu©n Sµi Gßn ch¼ng nh÷ng kh«ng chiÕm ®îc khu vùc
Phíc M«n, T©n TÐo, ®iÓm cao 24, 36, 105B, mµ cßn bÞ
®¸nh thiÖt h¹i nÆng, ph¶i rót vÒ phÝa sau cñng cè (TiÓu
®oµn 8). Nh÷ng ngµy tiÕp theo, ®èi ph¬ng thay ®æi thñ
®o¹n tiÕn c«ng, ban ®ªm cho lùc lîng bÝ mËt luån qua
kho¶ng gi÷a çc chèt cña ta, tiÕp cËn ®éng ¤ng Do. Tuy
nhiªn, thñ ®o¹n míi cña qu©n Sµi Gßn ®· bÞ çc chèt cña
ta, nhÊt lµ chèt ë ®iÓm cao 105B ®¸nh thiÖt h¹i nÆng TiÓu
®oµn 6 dï, buéc ®¬n vÞ nµy ph¶i lïi vÒ phÝa sau cñng cè.
Tõ ngµy 23-10, ®îc kh«ng qu©n vµ ph¸o binh yÓm trî,
®èi ph¬ng ®¸nh ph¸ quyÕt liÖt khu vùc ®iÓm cao 239, 367
vµ sau khi ®¸nh chiÕm ®îc ®iÓm cao 108, 118, 101, 124,
qu©n ®éi Sµi Gßn nhanh chãng tËp trung lùc lîng, dån søc
®¸nh lªn ®iÓm cao 367 - vÞ trÝ phßng ngù quan träng cña ta
trªn híng t©y. T¹i khu vùc nµy, TiÓu ®oµn 1 - Trung ®oµn 9
vµ TiÓu ®oµn 2 ®éc lËp cã sù phèi hîp cña Trung ®oµn 24,
TiÓu ®oµn 19, TiÓu ®oµn 35, liªn tôc më çc trËn ph¶n kÝch,
tËp kÝch, lo¹i khái vßng chiÕn ®Êu gÇn 300 tªn, ph¸ hñy 8
khÈu ph¸o vµ mét sè ph¬ng tiÖn chiÕn ®Êu kh¸c cña ®èi
ph¬ng. Tuy nhiªn, ho¹t ®éng cña ta ë khu vùc nµy chØ lµm
chËm bíc tiÕn qu©n cña qu©n Sµi Gßn, chø kh«ng ng¨n
chÆn ®îc chóng. Sau khi ®èi ph¬ng tiÕn chiÕm ®iÓm cao
367 vµo ngµy 3-11-1972, n¬i ®©y, ta chØ cßn gi÷ ®îc thÕ
xen kÏ víi ®Þch ë phÝa ®«ng vµ phÝa t©y.
Còng trong thêi gian nµy, ë khu gi÷a, sau nhiÒu lÇn
cho th¸m b¸o, biÖt kÝch vît s«ng Th¹ch H·n, ®ét nhËp
vµo khu vùc do ta kiÓm so¸t, ®ªm 1-11-1972, qu©n Sµi
Gßn sö dông TiÓu ®oµn 6 - L÷ ®oµn 367 thñy qu©n lôc
chiÕn, më cuéc hµnh qu©n Sãng thÇn 9, ®¸nh chiÕm khu
vùc Nhan BiÒu. TiÓu ®oµn 8 - Trung ®oµn 18 - S ®oµn 325
cã xe t¨ng yÓm trî ®ãn ®¸nh ®Þch. Cïng lóc, ph¸o binh ta
b¾n ph¸ m·nh liÖt vµo ®éi h×nh xe t¨ng, thiÕt gi¸p vµ xe
vËn t¶i cña ®èi ph¬ng. Cuéc hµnh qu©n cña qu©n Sµi
Gßn bÞ ®Èy lïi; TiÓu ®oµn 6 thñy qu©n lôc chiÕn bÞ ®¸nh
thiÖt h¹i nÆng nÒ, viªn tiÓu ®oµn trëng chÕt t¹i trËn.
Thµnh tÝch chiÕn ®Êu cña Trung ®oµn 18 ®· ®îc §¹i
tíng Vâ Nguyªn Gi¸p göi th khen vµ ®Ò nghÞ thëng
Hu©n ch¬ng Qu©n c«ng h¹ng NhÊt 1.
Nh thÕ, qua gÇn hai th¸ng thùc hiÖn kÕ ho¹ch tiÕn
c«ng qu©n sù Lam S¬n 72A hßng chiÕm l¹i phÇn lín vïng
gi¶i phãng Qu¶ng TrÞ, ®Æc biÖt lµ khu vùc ¸i Tö, §«ng Hµ,
_____________
1. S ®oµn 325 (1954-1975), S®d, t.2, tr. 174.
liÖt. MÆc dï bÞ thiÖt h¹i nÆng, nhng qu©n Sµi Gßn vÉn tá
ChiÕn sù ë khu vùc bê nam s«ng Th¹ch H·n diÔn ra ¸c
lîng ë ®©y chÆn ®øng cuéc hµnh qu©n cña ®èi ph¬ng.
vît s«ng sang bê nam s«ng Th¹ch H·n, cïng víi lùc
h×nh ®ã, Bé ChØ huy chiÕn dÞch lÖnh cho Trung ®oµn 48
qu©n ta ë khu vùc Long Quang - Thanh Héi. Tríc t×nh
liªn tiÕp më çc ®ît tiÕn c«ng vµo çc vÞ trÝ phßng ngù cña
lÝnh thñy ®¸nh bé cã thiÕt gi¸p vµ xe t¨ng M48 yÓm trî,
Chóng sö dông çc tiÓu ®oµn 6, 2 vµ 8 thuéc L÷ ®oµn 367
mét ngµy), ®¸nh ph¸ khu vùc Long Quang, Thanh Héi.
cao (50 lÇn chiÕc cêng kÝch, 6 tèp B52, 300-400 ®¹n ph¸o
Sãng thÇn 36, qu©n Sµi Gßn tËp trung phi ph¸o víi mËt ®é
c«ng sang híng thø yÕu. Trong cuéc hµnh qu©n mang tªn
lùc tiÕn c«ng qu©n sù. Lóc nµy, ®èi ph¬ng dån søc tiÕn
cho ®Õn cuèi th¸ng 1-1973, qu©n ®éi Sµi Gßn tiÕp tôc nç
chÝnh trÞ vµ ®Êu tranh ngo¹i giao, tõ ®Çu th¸ng 11-1972
VÒ phÝa ®èi ph¬ng, ®Ó phôc vô cho yªu cÇu ®Êu tranh
trËn ®Þa, s½n sµng ®¸nh ®Þch.
nhiÒu khã kh¨n, nhng çn bé, chiÕn sÜ ta vÉn trô b¸m
cña ta bÞ ngËp níc, søc kháe bé ®éi gi¶m sót. MÆc dï gÆp
®éng qu©n sù cña çc bªn. NhiÒu n¬i, trËn ®Þa phßng ngù
Thõa Thiªn - HuÕ. T×nh h×nh thêi tiÕt ¶nh hëng ®Õn ho¹t
dån ®æ xuèng miÒn Trung, ®Æc biÖt lµ khu vùc Qu¶ng TrÞ,
Tõ ®Çu th¸ng 11-1972, nhiÒu trËn ma b·o liªn tiÕp
thµnh thÕ tiÕn c«ng ®éng ¤ng Do.
nhiªn, chóng còng ®· chiÕm ®îc ®iÓm cao 367, h×nh
; tuy
Cöa ViÖt, nç lùc nµy cña qu©n Sµi Gßn ®· bÞ chÆn l¹i
râ quyÕt t©m t×m kiÕm mét th¾ng lîi qu©n sù. Tõ ngµy 15-12,
chóng më tiÕp cuéc hµnh qu©n Sãng thÇn 45 ®¸nh ra khu
vùc Cöa ViÖt. LÇn nµy, ®èi ph¬ng huy ®éng mét lùc lîng
qu©n vµ xe ph¸o lín tham chiÕn, bao gåm: TiÓu ®oµn 4 vµ
579 thñy qu©n lôc chiÕn, 3 chi ®oµn xe t¨ng - thiÕt gi¸p, 15
®¹i ®éi b¶o an theo híng Linh An, Th¹ch Héi tiÕn ra Cöa
ViÖt. §¬ng ®Çu víi lùc lîng tiÕn c«ng nµy cña ®èi
ph¬ng, S ®oµn 320, trong vßng 11 ngµy (tõ 15 ®Õn 25-12),
®· chiÕn ®Êu quyÕt liÖt, chÆn ®¸nh, tiªu hao, tiªu diÖt h¬n
1 ngh×n tªn, ph¸ háng, ph¸ hñy 23 xe qu©n sù, b¾n r¬i
11 m¸y bay çc lo¹i, thu 39 sóng. Qu©n Sµi Gßn buéc ph¶i
chÊm døt cuéc hµnh qu©n vµ ®a lùc lîng cßn l¹i vÒ phÝa
sau cñng cè. Cho ®Õn tríc ngµy ký HiÖp ®Þnh Pari, ®Þch
cßn më cuéc hµnh qu©n Sãng thÇn 18 (tõ ngµy 17-1 ®Õn
ngµy 20-1-1973) ®¸nh ra Cöa ViÖt. Nhng, còng nh çc
cuéc hµnh qu©n mang tªn Sãng thÇn tríc ®ã, mét lÇn n÷a
®èi ph¬ng ph¶i chÞu thÊt b¹i nÆng nÒ.
Thêi gian dÞch chuyÓn dÇn sang nöa cuèi th¸ng 1-1973,
ho¹t ®éng qu©n sù cña c¶ ta vµ ®Þch trªn chiÕn trêng
miÒn Nam nãi chung, chiÕn trêng Qu¶ng TrÞ nãi riªng,
cµng g¾n chÆt víi diÔn biÕn trªn bµn Héi nghÞ Pari. Qu©n
Sµi Gßn mét mÆt gi÷ chÆt çc khu vùc ®· chiÕm ®îc, mÆt
kh¸c, t¨ng cêng thªm lùc lîng, nhÊt lµ xe t¨ng vµ thiÕt
gi¸p, chuÈn bÞ cho cuéc tranh chÊp quyÕt liÖt míi. VÒ phÝa
ta, ®Ó gi÷ v÷ng vïng gi¶i phãng vµ çc khu vùc phßng thñ,
Bé ChØ huy chiÕn dÞch chØ thÞ cho S ®oµn 320 ®a dÇn
Trung ®oµn 101 sang khu vùc nam Cöa ViÖt (Long Quang -
Thanh Héi), ®ång thêi rót mét phÇn Trung ®oµn 64 ra

ngoµi cñng cè. Cïng thêi gian, ë híng ®«ng, ta còng t¨ng
cêng Trung ®oµn 52, 1 tiÓu ®oµn ph¸o 100mm, 1 ®¹i ®éi
ph¸o 85mm. TiÕp ®ã, Bé ChØ huy chiÕn dÞch yªu cÇu çc s
®oµn khÈn tr¬ng tæ chøc trËn ®Þa phßng ngù thËt v÷ng
ch¾c, träng ®iÓm lµ khu vùc ¸i Tö, §«ng Hµ, Cöa ViÖt, Tµ
C¬n, Lao B¶o. Trªn híng t©y, nh»m c¶i thiÖn thÕ trËn, tõ
ngµy 23-1-1973, ta më mét ®ît ph¶n kÝch, dïng hai trung
®oµn 209 vµ 93 chiÕm l¹i TÝch Têng 1, çc ®iÓm cao 52, 29,
15 vµ ®Èy m¹nh ho¹t ®éng cña çc lùc lîng ë phÝa sau
lng ®Þch. T¹i khu vùc ®iÓm cao 367, Trung ®oµn 2 - S
®oµn 324, Trung ®oµn 15 vµ TiÓu ®oµn 8 bé ®éi ®Þa ph¬ng
chñ ®éng tiÕn c«ng, tiªu hao nhiÒu sinh lùc ®Þch, ph¸
háng, ph¸ hñy nhiÒu ph¬ng tiÖn chiÕn ®Êu cña ®èi
ph¬ng, khiÕn cho Liªn ®oµn 7 biÖt ®éng qu©n Sµi Gßn
lu«n trong tr¹ng th¸i bÞ ®éng ®èi phã. ë ®©y, ta vÉn gi÷
®îc thÕ trËn xen kÏ víi ®Þch, b¶o vÖ ®îc çc kho tµng vµ
tuyÕn ®êng 15N 1... cho ®Õn ngµy ngõng b¾n theo quy
®Þnh cña HiÖp ®Þnh Pari (ngµy 28-1-1973).
Nh×n l¹i trªn toµn bé mÆt trËn TrÞ - Thiªn, tõ sau
khi bé ®éi ta rót khái thÞ x· - Thµnh cæ Qu¶ng TrÞ (16-9-
1972) ®Õn cuèi th¸ng 1-1973, mÆc dï qu©n ®éi Sµi Gßn
liªn tiÕp më çc cuéc hµnh qu©n Lam S¬n 72A, Sãng
thÇn 9, Sãng thÇn 36, Sãng thÇn 45, Sãng thÇn 18, ®¸nh
_____________
1. Qu©n ®éi nh©n d©n ViÖt Nam - Bé Tæng Tham mu: Tæng
kÕt chiÕn dÞch Qu¶ng TrÞ - Thõa Thiªn 1972, Tµi liÖu dïng tËp
huÊn çn bé cao cÊp vµ trung cÊp, Côc Qu©n huÊn, 1973, tr. 51-57.
ra çc vïng míi gi¶i phãng cña ta, nhng chóng ®· bÞ

lùc lîng vò trang ta ng¨n chÆn quyÕt liÖt. ¢m mu
chiÕm l¹i vµ t¸i lËp vïng chiÕm ®ãng ®· bÞ r¬i vµo tay
Qu©n gi¶i phãng nh tríc th¸ng 5-1972 cña ®èi ph¬ng
bÞ thÊt b¹i. Trong giai ®o¹n nµy, víi thÕ trËn phßng ngù
t¬ng ®èi v÷ng ch¾c trªn tÊt c¶ çc híng, bé ®éi ta
ch¼ng nh÷ng ®· b¶o vÖ ®îc trËn ®Þa, gi÷ v÷ng ®îc çc
khu vùc phßng thñ, mµ cßn tiªu diÖt gän 12 ®¹i ®éi, ®¸nh
thiÖt nÆng 15 tiÓu ®oµn vµ 2 chi ®oµn xe t¨ng - thiÕt gi¸p,
b¾n r¬i h¬n 100 m¸y bay, ph¸ háng, ph¸ hñy gÇn 350 xe
qu©n sù çc lo¹i, h¬n 350 khÈu ph¸o, 38 kho x¨ng, ®¹n,
®¸nh sËp 8 cÇu, b¾n ch¸y 8 tµu, 13 xuång, thu 650 sóng
çc lo¹i vµ 24 m¸y th«ng tin...
ThÊt b¹i cña ®Þch trªn chiÕn trêng TrÞ - Thiªn gãp
phÇn lµm suy yÕu toµn diÖn qu©n ®éi Sµi Gßn - x¬ng
sèng cña chiÕn lîc ViÖt Nam hãa chiÕn tranh cña Mü.
§ång thêi, thÊt b¹i ®ã chøng tá lùc lîng vò trang ta ®·
giµnh l¹i ®îc thÕ chñ ®éng chiÕn lîc trªn tõng khu vùc
vµ trªn toµn chiÕn trêng.
VÒ phÝa ta, trªn mÆt trËn TrÞ - Thiªn, trong gÇn mét
n¨m chiÕn ®Êu quyÕt liÖt, lùc lîng còng bÞ th¬ng vong
nÆng: h¬n 14.000 çn bé, chiÕn sÜ hy sinh vµ mÊt tÝch; gÇn
55.000 th¬ng, bÖnh binh, cha kÓ h¬n 100 ngêi bÞ r¬i
vµo tay ®èi ph¬ng vµ 6.583 ngêi ®µo, bá ngò.
Cuéc chiÕn ®Êu cña qu©n d©n ta trªn mÆt trËn
Qu¶ng TrÞ, ®Æc biÖt 81 ngµy ®ªm trô b¸m kiªn cêng ë
khu vùc Thµnh cæ, lµ b¶n anh hïng ca bÊt tö vÒ chñ
nghÜa anh hïng çch m¹ng cña con ngêi ViÖt Nam, cña
tuæi trÎ ViÖt Nam trong ®Êu tranh v× nÒn tù do, ®éc lËp
vµ thèng nhÊt non s«ng. Cuéc chiÕn ®Êu cña qu©n vµ
d©n ta ë mÆt trËn TrÞ - Thiªn trong suèt n¨m 1972 ®·
gãp phÇn quyÕt ®Þnh lµm chuyÓn biÕn m¹nh mÏ thÕ bè
trÝ chiÕn lîc gi÷a ta vµ ®Þch, t¹o t¬ng quan lùc lîng
cã lîi cho ta, bÊt lîi cho ®Þch. Th¾ng lîi ®ã cña qu©n vµ
d©n TrÞ - Thiªn cïng víi nh÷ng chiÕn th¾ng ë çc híng
kh¸c trªn kh¾p chiÕn trêng miÒn Nam lµ nh©n tè quan
träng ®a ®Õn th¾ng lîi trªn mÆt trËn ®Êu tranh ngo¹i
giao t¹i Héi nghÞ Pari.
II- TiÕp tôc bao v©y ®Þch

ë Kon Tum vµ B×nh Long
Vµo lóc ë chiÕn trêng TrÞ - Thiªn qu©n vµ d©n ta

®ang chuÈn bÞ cho ®ît tiÕn c«ng thø ba, th× còng lµ lóc
çc chiÕn trêng T©y Nguyªn vµ §«ng Nam Bé cã nh÷ng
bíc chuyÓn míi.
ë T©y Nguyªn, khi mïa ma ®Õn, viÖc b¶o ®¶m hËu
cÇn - kü thuËt vµ c¬ ®éng lùc lîng cña ta gÆp nhiÒu trë
ng¹i, khã kh¨n. Tríc t×nh h×nh ®ã, Bé T lÖnh mÆt trËn
T©y Nguyªn ®· ®iÒu chØnh kÕ ho¹ch t¸c chiÕn nh»m môc
tiªu kiªn quyÕt gi÷ v÷ng, më réng vµ hoµn chØnh vïng gi¶i
phãng, t¹o côc diÖn míi trong n¨m 1972.
§Çu th¸ng 6-1972, sau khi S ®oµn 2, Trung ®oµn 52
vµ Trung ®oµn c«ng binh 83 ®îc ®iÒu xuèng ®ång b»ng
Khu 5, Bé T lÖnh mÆt trËn s¾p xÕp l¹i lùc lîng vµ
®iÒu chØnh thÕ bè trÝ chiÕn dÞch theo ph¬ng ¸n ho¹t

®éng míi:
- Trªn híng bao v©y thÞ x· Kon Tum, çc trung ®oµn
28, 66 cã ph¸o binh phèi hîp lu©n phiªn võa cñng cè, huÊn
luyÖn, võa ®¸nh diÖt lùc lîng ®Þch nèng lÊn vµ gi¶i táa
thÞ x· Kon Tum.
- Trung ®oµn 24 vµ Trung ®oµn 95 lu©n phiªn cñng cè,
huÊn luyÖn, tiÕp tôc ®¸nh giao th«ng, thùc hiÖn lµm chñ
®êng 14 trong tõng thêi gian nh»m c« lËp thÞ x· Kon
Tum, uy hiÕp thÞ x· Pl©yku vµ b¶o vÖ vïng gi¶i phãng ë
HuyÖn 3 vµ HuyÖn 4 (Gia Lai).
- S ®oµn 320 ®Èy m¹nh çc ho¹t ®éng ë t©y nam thÞ
x· Pl©yku, cïng mét sè ®¬n vÞ ®éc lËp tiªu diÖt ®Þch trªn
®êng 19 t©y, më mÆt trËn míi hç trî tÝch cùc cho viÖc gi¶i
phãng vïng n«ng th«n ë HuyÖn 4 vµ HuyÖn 5 (Gia Lai).
- Lùc lîng vò trang çc tØnh phèi hîp víi bé ®éi chñ
lùc ho¹t ®éng m¹nh trªn çc khu vùc träng ®iÓm 1.
Thùc hiÖn ph¬ng ¸n t¸c chiÕn míi, tõ ®Çu th¸ng 7-
1972, Trung ®oµn 66 triÓn khai lùc lîng, lÇn lît ®¸nh
b¹i hai ®ît tiÕn c«ng cña Trung ®oµn 53 - S ®oµn 23 ViÖt
Nam Céng hßa, ®Ëp tan ©m mu lÊn chiÕm çc vÞ trÝ Hµ
Mßn, §¾c V¸t, ®iÓm cao 751 (Ngäc Qu©n), ®iÓm cao 601
(Lam S¬n), t¹o ®îc hÖ thèng phßng ngù v÷ng ch¾c h¬n
cho Kon Tum.
_____________
1. Lùc lîng vò trang nh©n d©n T©y Nguyªn trong kh¸ng
chiÕn chèng Mü, cøu níc, Nxb. Qu©n ®éi nh©n d©n, Hµ Néi,
1980, tr.253.
Cïng thêi gian, hai trung ®oµn 24 vµ 95 thay phiªn

nhau, ®Èy m¹nh çc ho¹t ®éng ®¸nh c¾t giao th«ng trªn
®êng 14, c« lËp qu©n Sµi Gßn trong thÞ x· Kon Tum, uy
hiÕp m¹nh thÞ x· Pl©yku, b¶o vÖ v÷ng ch¾c vïng gi¶i
phãng thuéc çc huyÖn 3, 4 Gia Lai.
PhÝa t©y nam thÞ x· Pl©yku, tõ cuèi th¸ng 7-1972, S
®oµn 320A chuyÓn híng ho¹t ®éng, phèi hîp chÆt chÏ víi
lùc lîng bé ®éi ®Þa ph¬ng, ®¸nh tiªu diÖt ®Þch trªn
®êng 19 t©y Pl©yku. Sù xuÊt hiÖn cña S ®oµn 320A ë
khu vùc t©y nam Pl©yku lµ bÊt ngê lín ®èi víi ®Þch. ChØ
trong mét thêi gian, lùc lîng sung søc nhÊt cña ta ®·
tiªu diÖt ®îc ®ån TÇm, bøc rót ®ån Ch Phæ, gi¶i phãng
lµng DÞt - Thanh Gi¸o ven ®êng 19 t©y, ph¸t triÓn
nhanh sang phÝa ®«ng quËn lþ Thanh An, gi¶i phãng 6 Êp
lµng K’Lan, diÖt ®ån Ch Bå, gi¶i phãng hoµn toµn khu
dån Ch Bå - §øc C¬. Thõa th¾ng, ngµy 10-9-1972, S
®oµn 320A cïng lùc lîng t¨ng cêng bao v©y c¨n cø biªn
phßng §øc C¬; sö dông TiÓu ®oµn 631 v©y lÊn, råi tiªu
diÖt c¨n cø biªn phßng Ch NghÐ. §ît ho¹t ®éng ®¸nh
ph¸ tæng hîp cña qu©n ta ®· buéc ®èi ph¬ng ph¶i ph©n
t¸n lùc lîng chèng ®ì, gi¶m bít cêng ®é çc cuéc hµnh
qu©n lÊn chiÕm ë b¾c Kon Tum. Chóng ph¶i ®iÒu lùc
lîng lín cña S ®oµn 23 vµ çc liªn ®oµn biÖt ®éng ®èi
phã víi ta trªn híng thÞ x· Pl©yku.
ViÖc sö dông S ®oµn 320A më çc ®ît ®¸nh ph¸
tæng hîp trªn híng Pl©yku lµ ho¹t ®éng næi bËt h¬n c¶
trªn chiÕn trêng T©y Nguyªn trong kho¶ng thêi gian
nöa cuèi n¨m 1972 1. Çc ®éi vò trang tuyªn truyÒn cña
S ®oµn 320A ®îc sù phèi hîp chÆt chÏ víi çc ®Þa
ph¬ng, luån s©u vµo çc Êp chiÕn lîc, tuyªn truyÒn,
gi¸o dôc, gi¸c ngé cho ®ång bµo; ®ång thêi, phèi hîp víi
®ßn tiÕn c«ng qu©n sù, ®a hµng v¹n d©n tho¸t khái sù
k×m kÑp cña ®èi ph¬ng trë vÒ vïng c¨n cø.
Tuy nhiªn, ®a ®îc d©n tho¸t khái sù qu¶n lý cña
qu©n Sµi Gßn ®· khã, lo cuéc sèng míi cho d©n cßn khã
h¬n nhiÒu. ý thøc ®îc khã kh¨n ®ã, çn bé, chiÕn sÜ S
®oµn 320A nªu cao quyÕt t©m "dï bé ®éi phÝa tríc cã ®ãi
còng ph¶i bít g¹o ®Ó gióp d©n". QuyÕt t©m nµy ®· trë
thµnh khÈu hiÖu hµnh ®éng cña bé ®éi ta trªn toµn chiÕn
trêng. NhiÒu ®¬n vÞ tù nguyÖn rót bít tõ mét phÇn ba
®Õn mét nöa khÈu phÇn ¨n h»ng ngµy, dµnh ra ®îc hµng
tÊn g¹o, hµng chôc c©n muèi hç trî nh©n d©n. Nh÷ng viÖc
lµm cô thÓ cña bé ®éi vµ chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng gãp phÇn
gióp ®ång bµo vît qua nh÷ng ngµy gian khã, lµm cho
nh÷ng con ngêi l©u nay bÞ ®Þch tuyªn truyÒn nh÷ng
th«ng tin xuyªn t¹c vÒ çch m¹ng, cã ®îc nh÷ng hiÓu biÕt
míi, nhËn thøc míi, ®Ó tõ ®ã, nhanh chãng æn ®Þnh cuéc
sèng vµ g¾n bã víi çch m¹ng.
Trong thêi gian nµy, mÆc dï gÆp nhiÒu khã kh¨n vÒ
hËu cÇn, nhng lùc lîng vò trang vµ nh©n d©n T©y
Nguyªn vÉn gi÷ v÷ng ®îc nhÞp ®é tiÕn c«ng ®Þch. Cµng vÒ
cuèi n¨m, thÕ bè trÝ chiÕn lîc, t¬ng quan lùc lîng vµ
tÝnh chñ ®éng chiÕn lîc trªn chiÕn trêng nghiªng dÇn vÒ
_____________
1. MÆt trËn T©y Nguyªn 1972, Tµi liÖu tæng kÕt, tr. 74-80,
ta. Tríc t×nh h×nh thuËn lîi ®ã, ngµy 23-9-1972, §¶ng ñy
MÆt trËn T©y Nguyªn më héi nghÞ nh»m ®Ò ra chñ tr¬ng
ho¹t ®éng trong nh÷ng th¸ng cuèi n¨m. Héi nghÞ ®· th¶o
luËn, thèng nhÊt vµ ®Ò ra ph¬ng híng ho¹t ®éng cña lùc
lîng vò trang T©y Nguyªn theo ®óng tinh thÇn chØ ®¹o
cña Qu©n ñy Trung ¬ng vµ Bé Tæng t lÖnh, ®ã lµ: Tranh
thñ thêi c¬ cã lîi, tËp trung mäi lùc lîng, më mét chiÕn
dÞch tæng hîp quy m« lín, ®Èy m¹nh tiÕn c«ng qu©n sù vµ
chÝnh trÞ, tiªu diÖt vµ lµm tan r· lín qu©n ®éi Sµi Gßn,
chñ yÕu lµ ®Þa ph¬ng qu©n, gi¶i phãng nhiÒu vïng n«ng
th«n réng lín, giµnh cho ®îc nh÷ng ®Þa bµn quan träng1.
Bíc vµo ®Çu th¸ng 10-1972, Trung ®oµn 24B c¬ ®éng
vµo §¾c L¾c, tiÕn hµnh çc ho¹t ®éng tiÕn c«ng qu©n sù,
më réng vïng gi¶i phãng ë khu vùc Cheo Reo - ®êng sè 7.
ë híng Bu«n Ma Thuét, Trung ®oµn 25 míi thµnh lËp
trªn c¬ së hai tiÓu ®oµn 20B vµ 5 (§oµn 671) còng bíc
vµo ®ît ho¹t ®éng míi. §Ó ®¸p øng yªu cÇu t¸c chiÕn lín
vµ ®îc Qu©n ñy Trung ¬ng vµ Bé Quèc phßng phª
chuÈn, ngµy 20-9-1972, §¶ng ñy vµ Bé T lÖnh MÆt trËn
quyÕt ®Þnh thµnh lËp S ®oµn 10, gåm çc trung ®oµn 28,
66, 95 bé binh vµ 8 tiÓu ®oµn binh chñng 2. Sù ra ®êi cña
S ®oµn 10 ®¸nh dÊu bíc trëng thµnh vît bËc cña lùc
lîng vò trang T©y Nguyªn, ®ång thêi chøng tá quyÕt t©m
cña ta trong giai ®o¹n t¸c chiÕn míi.
_____________
1. Lùc lîng vò trang nh©n d©n T©y Nguyªn trong kh¸ng
chiÕn chèng Mü, cøu níc..., S®d, tr. 257.
2. Bé Quèc phßng - ViÖn LÞch sö qu©n sù ViÖt Nam: LÞch sö
Qu©n ®éi nh©n d©n ViÖt Nam, Nxb. Qu©n ®éi nh©n d©n, Hµ Néi,
1999, t.2, tr. 419.
Thùc hiÖn quyÕt t©m ®ã, ngµy 12-10-1972, Bé T lÖnh

mÆt trËn chñ tr¬ng më ®ît tiÕn c«ng vµo c¨n cø Pl©y CÇn,
nh»m më réng vïng gi¶i phãng b¾c Kon Tum vµ khai th«ng
®êng 14. Trong qu¸ tr×nh tËp kÕt lùc lîng vµo khu chiÕn,
Trung ®oµn ph¸o binh 40 ®· th¸o rêi çc bé phËn cña ph¸o
85mm vµ 105mm, tæ chøc khiªng, v¸c vµo khu chiÕn, çch
vÞ trÝ ®èi ph¬ng 1 - 2km. §©y lµ lÇn ®Çu tiªn bé ®éi ta sö
dông çch ng¾m b¾n trùc tiÕp, ph¸ ho¹i c«ng sù ®èi
ph¬ng, chi viÖn cho bé binh ®¸nh chiÕm trËn ®Þa.
§îc ph¸o binh chi viÖn ®¾c lùc, cã xe t¨ng lµm lùc
lîng ®ét kÝch vµ ®îc t¨ng cêng TiÓu ®oµn 37, Trung
®oµn 66 sau 5 giê chiÕn ®Êu, ®· tiªu diÖt gän cø ®iÓm
cña TiÓu ®oµn 95 biÖt ®éng biªn phßng qu©n ®éi Sµi Gßn,
lµm chñ c¨n cø Pl©y CÇn.
C¨n cø Pl©y CÇn bÞ tiªu diÖt, c¨n cø §¾c Siªng bÞ ®Æt
vµo thÕ c« lËp. §©y lµ thêi c¬ tèt ®Ó ta ph¸t triÓn tiÕn
c«ng, døt ®iÓm c¨n cø §¾c Siªng. Bëi thÕ, çc ®¬n vÞ ta
sau khi ®¸nh chiÕm ®îc Pl©y CÇn, ®· mét mÆt chÊn
chØnh lùc lîng, gÊp rót hµnh qu©n vÒ phÝa nam thÞ x·
Kon Tum cïng víi Trung ®oµn 95 më mÆt trËn míi; mÆt
kh¸c, ®Ó l¹i mét bé phËn nhá ®i chuÈn bÞ trËn ®Þa ë khu
vùc xung quanh c¨n cø §¾c Siªng.
Ngµy 22-10-1972, Bé Tæng T lÖnh Qu©n ®éi nh©n
d©n ViÖt Nam chØ thÞ cho mÆt trËn ph¶i tæ chøc ®¸nh §¾c
Siªng ngay. Trung ®oµn 66 nhËn lÖnh cña mÆt trËn trong
khi ®¬n vÞ ®øng çch §¾c Siªng 7 ngµy ®êng. T×nh thÕ
gÊp rót, bé ®éi hµnh qu©n c¶ ngµy lÉn ®ªm, rót ng¾n thêi
gian ®i ®êng xuèng cßn 5 ngµy. Ngµy 29-10, cuéc tiÕn
c«ng cña Trung ®oµn 66 b¾t ®Çu. Sau nh÷ng lo¹t ph¸o
ng¾m b¾n trùc tiÕp nh»m vµo c«ng sù, trËn ®Þa ®èi
ph¬ng, bé binh ta dòng m·nh x«ng lªn vµ chØ sau 30
phót, ®· lµm chñ ®îc c¨n cø §¾c Siªng, tiªu diÖt vµ b¾t
sèng gän qu©n ®Þch trong c¨n cø.
§©y lµ trËn ®¸nh thø hai trong vßng 20 ngµy bé ®éi ta
sö dông ph¬ng ph¸p ®¸nh c«ng sù v÷ng ch¾c theo
ph¬ng ph¸p sö dông ph¸o ng¾m b¾n trùc tiÕp. Còng víi
çch ®¸nh ph¸ c«ng sù nµy, 3 ngµy sau chiÕn th¾ng §¾c
Siªng, TiÓu ®oµn 3 - Trung ®oµn 400 vµ TiÓu ®oµn 361
tiÕn c«ng vµ ®¸nh chiÕm c¨n cø §øc C¬ trªn ®êng 19 t©y -
n¬i ®· bÞ mét lùc lîng nhá cña ta v©y h·m suèt tõ ngµy
10-9-1972. C¨n cø §øc C¬ r¬i vµo tay qu©n ta, con ®êng
nèi tuyÕn hµnh lang vËn chuyÓn chiÕn lîc cña ta víi
vïng gi¶i phãng Kon Tum ®· th«ng suèt.
Vµo thêi gian nµy, ë khu tam gi¸c Phó Nh¬n - Phó Mü -
Mü Tr¹ch, lùc lîng cña S ®oµn 320A phèi hîp víi bé ®éi
®Þa ph¬ng tiÕn c«ng tiªu diÖt ®îc c¨n cø 43, ph¸ tan hai
ban chØ huy hµnh qu©n quËn Phó Nh¬n vµ tiÓu khu
Pl©yku, gi¶i phãng 9 lµng trªn trôc ®êng 14 tõ Phó Mü
®Õn b¾c Phó Nh¬n, víi h¬n 1.000 d©n. §Õn th¸ng 11, hÇu
hÕt ®Þa bµn HuyÖn 5 Gia Lai ®· hoµn toµn gi¶i phãng. Víi
vïng gi¶i phãng réng lín, ta ®· t¹o ®îc mét bµn ®¹p
v÷ng ch¾c ®Ó ph¸t triÓn tiÕn c«ng vÒ híng thÞ x· Pl©yku.
Cuèi th¸ng 11-1972, qu©n ®éi Sµi Gßn ®iÒu 3 tiÓu ®oµn
bé binh, 3 chi ®oµn thiÕt gi¸p vµ mét sè ®¬n vÞ ph¸o trong
®ã cã ph¸o 175mm t¨ng cêng cho T©y Nguyªn. Cã thªm
lùc lîng, ®èi ph¬ng liªn tiÕp më çc cuéc hµnh qu©n
nèng ra híng träng ®iÓm víi quy m« lín. ë híng §øc

C¬, cã lóc lùc lîng qu©n Sµi Gßn lªn tíi 11 tiÓu ®oµn, 3
chi ®oµn thiÕt gi¸p vµ 2 tiÓu ®oµn ph¸o.
Cuéc chiÕn ®Êu chèng ®Þch lÊn chiÕm ®· diÔn ra quyÕt
liÖt trªn khu vùc b¾c thÞ x· Kon Tum, trªn ®êng 14 vµ
®êng 19 t©y cho ®Õn ngµy ký kÕt HiÖp ®Þnh Pari.
Sau 350 ngµy ®ªm chiÕn ®Êu, lùc lîng vò trang T©y
Nguyªn ®· giµnh ®îc nh÷ng th¾ng lîi lín, ®¸nh thiÖt h¹i
nÆng mét s ®oµn thiÕu qu©n chñ lùc Sµi Gßn vµ lo¹i khái
vßng chiÕn ®Êu nhiÒu tiÓu ®oµn ®Þch tham chiÕn; ph¸ vì
hÖ thèng phßng ngù then chèt cña ®èi ph¬ng ë b¾c Kon
Tum vµ t©y nam thÞ x· Pl©yku.
Lµ mét híng quan träng trong cuéc tiÕn c«ng chiÕn
lîc n¨m 1972, cuéc chiÕn ®Êu cña qu©n vµ d©n T©y
Nguyªn ®· thu hót vµ gh×m ch©n mét bé phËn quan
träng lùc lîng Qu©n ®oµn 2 ®Þch trong thêi gian kh¸
dµi, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho Khu 5 ®Èy m¹nh tiÕn
c«ng chèng ph¸ b×nh ®Þnh. §ßn tiÕn c«ng qu©n sù ®· t¹o
ra bíc tiÕn nh¶y vät vÒ gi¶i phãng ®Êt ®ai vµ giµnh d©n.
Lóc nµy, vïng gi¶i phãng cña ta bao gåm hÇu hÕt tØnh
Kon Tum, t©y nam thÞ x· Pl©yku vµ phÝa t©y ®êng 14,
víi h¬n 4 v¹n d©n. Tr¶i qua chiÕn ®Êu, lùc lîng vò trang
T©y Nguyªn ®· trëng thµnh vît bËc trªn nhiÒu mÆt;
khèi chñ lùc më ®îc chiÕn dÞch tiÕn c«ng hiÖp ®ång binh
chñng quy m« t¬ng ®èi lín; ph¸t triÓn phong phó chiÕn
thuËt ®¸nh c«ng sù v÷ng ch¾c; kh«ng ngõng n©ng cao
tr×nh ®é vµ tèc ®é ®¸nh tiªu diÖt; thùc hiÖn ®¸nh giao
th«ng vµ c¾t ®êng dµi ngµy, ®¸nh b¹i çc cuéc hµnh
qu©n gi¶i to¶ ®êng, ®¸nh tØa giao th«ng thêng xuyªn
vµ ®¸nh tËp trung quy m« võa.
Nh÷ng th¾ng lîi mµ qu©n vµ d©n T©y Nguyªn giµnh
®îc trong n¨m 1972 lµ tiÒn ®Ò v÷ng ch¾c ®Ó thùc hiÖn
nhiÖm vô chiÕn ®Êu vµ x©y dùng trong giai ®o¹n míi.
*
* *
Trªn chiÕn trêng miÒn §«ng Nam Bé, tõ nöa cuèi
th¸ng 5-1972, Bé ChØ huy chiÕn dÞch quyÕt ®Þnh kÕt thóc
®ît 1 chiÕn dÞch tiÕn c«ng NguyÔn HuÖ. Lóc nµy, qu©n
®éi Sµi Gßn vÉn chiÕm gi÷ thÞ x· B×nh Long. Qu©n ta
tiÕp tôc bao v©y thÞ x· nµy, khèng chÕ ®êng 13, gi÷
v÷ng vïng s©u Phíc Tuy, çc chi khu §Êt §á, Xuyªn
Méc, §øc Th¹nh... §ång thêi ta gh×m ®èi ph¬ng t¹i
Ch¬n Thµnh, Lai Khª. VÒ phÝa qu©n Sµi Gßn, Bé T lÖnh
Qu©n ®oµn 3 chñ tr¬ng dïng khèi chñ lùc hiÖn cã ®Ó níi
réng vßng v©y ë B×nh Long vµ gi¶i to¶ ®êng 13, sö dông
çc s ®oµn bé binh 21, 25 vµ 7 thùc hiÖn KÕ ho¹ch
phßng thñ Diªn Hång 1, nh»m ng¨n chÆn qu©n ta ph¸t
triÓn tiÕn c«ng uy hiÕp Sµi Gßn.
_____________
1. KÕ ho¹ch phßng thñ Diªn Hång ®îc ®Ò ra tõ th¸ng 6-
1972. Theo ®ã: dïng lùc lîng phÝa sau cña S ®oµn bé binh 21
vµo nhiÖm vô phßng thñ khu vùc ®«ng b¾c Sµi Gßn, khu vùc
mang mËt danh "khu vùc s«ng Hång"; S ®oµn bé binh 25 vµo
nhiÖm vô phßng thñ khu vùc t©y Sµi Gßn, "khu vùc §µ Giang";
S ®oµn bé binh 7 - phßng thñ khu vùc nam Sµi Gßn, "khu vùc
NhËt LÖ" vµ khu vùc ®«ng nam Sµi Gßn, "khu vùc Trµ Khóc",
gåm ®Æc khu rõng S¸c, tiÓu khu Biªn Hoµ.
Kiªn quyÕt trong chØ ®¹o nh»m tiÕp tôc ®Èy m¹nh tiÕn
c«ng qu©n sù trªn çc chiÕn trêng, ngµy 8-5-1972, ®ång
chÝ Lª DuÈn - BÝ th thø nhÊt Ban ChÊp hµnh Trung ¬ng
§¶ng chØ thÞ cho Trung ¬ng Côc vÒ kÕ ho¹ch t¸c chiÕn ë
An Léc, trong ®ã chØ râ: "Ph¬ng híng t¸c chiÕn tèt nhÊt
lµ bao v©y An Léc, tËp trung lùc lîng tiªu diÖt viÖn binh
cña ®Þch; tiªu diÖt ®îc sè ®¬n vÞ cña ®Þch trªn ®êng 13,
nhÊt lµ hai l÷ dï..., ®ång thêi t¹o thªm ®iÒu kiÖn ®Ó gi¶i
phãng An Léc vµ uy hiÕp Sµi Gßn" 1.
Lóc nµy, Trung ¬ng Côc quyÕt ®Þnh ®iÒu chØnh l¹i
thµnh phÇn Bé ChØ huy chiÕn dÞch NguyÔn HuÖ. §ång chÝ
Hoµng V¨n Th¸i ®îc ®iÒu xuèng ®ång b»ng s«ng Cöu
Long chØ huy chiÕn dÞch tæng hîp. §ång chÝ TrÇn V¨n Trµ
(T Chi) vµ ®ång chÝ TrÇn §é (ChÝn Vinh) vÒ t¨ng cêng
cho Së ChØ huy Bé T lÖnh MiÒn. §ång chÝ Hoµng CÇm
(N¨m Th¹ch) vµ ®ång chÝ TrÇn V¨n Ph¸c (T¸m TrÇn) gi÷
c¬ng vÞ T lÖnh vµ ChÝnh uû chiÕn dÞch. Lóc nµy, chñ
tr¬ng cña Bé T lÖnh MiÒn quyÕt ®Þnh chuyÓn híng
tiÕn c«ng sang v©y láng thÞ x· B×nh Long, kiªn quyÕt chèt
chÆn trªn ®êng 13, thu hót, tiªu hao ®Þch ë ngoµi c«ng
sù, t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc ®¸nh ph¸ b×nh ®Þnh ë §«ng Nam
Bé vµ më chiÕn dÞch tiÕn c«ng tæng hîp ë khu vùc ®ång
b»ng s«ng Cöu Long.
Bíc vµo ®ît chiÕn ®Êu míi, tõ ngµy 16-5-1972, S
®oµn 7 tiÕp tôc chèt chÆn trªn ®êng 13, nh»m ®Èy lïi vµ
_____________
1. Lª DuÈn: Th vµo Nam, Nxb. Sù thËt, Hµ Néi, 1985, tr. 311.
®¸nh b¹i mäi hµnh ®éng ph¶n kÝch cña ®èi ph¬ng, ®ång
thêi b¶o vÖ v÷ng ch¾c vïng gi¶i phãng Léc Ninh. Khu vùc
t¸c chiÕn trªn quèc lé 13 ®îc lùa chän ë ®o¹n T©n Khai -
Tµu ¤ - Xãm Ruéng - Ngäc LÇu, dµi 12km. §©y lµ khu vùc
®Þa h×nh trèng tr¶i, hai bªn ®êng ®ång ruéng bá hoang,
tiÖn cho viÖc quan s¸t vµ thÝch hîp cho çch ®¸nh gi¸p l¸
cµ. TrËn ®Þa cña S ®oµn 7 ®îc x©y dùng ë hai vÞ trÝ: b¾c
suèi Tµu ¤1 do Trung ®oµn 14 chèt gi÷ vµ nam suèi Tµu ¤
(ng· ba Ngäc LÇu) do Trung ®oµn 12 chèt gi÷; Trung ®oµn
209 lµm lùc lîng dù bÞ c¬ ®éng. Trªn tõng khu vùc chèt
chÆn, mçi trung ®oµn h×nh thµnh hai bé phËn: mét bé phËn
lµm nhiÖm vô chèt, bé phËn cßn l¹i bè trÝ hai bªn sên s½n
sµng c¬ ®éng tiÕn c«ng ®èi ph¬ng. Çc tiÓu ®oµn vµ ®¹i
®éi còng h×nh thµnh hai bé phËn lùc lîng t¬ng tù.
§ång thêi víi viÖc bè trÝ lùc lîng, çn bé, chiÕn sÜ cña
S ®oµn 7 cïng bé ®éi ®Þa ph¬ng, d©n qu©n du kÝch khÈn
tr¬ng x©y dùng vµ cñng cè trËn ®Þa (gåm hÖ thèng hÇm,
giao th«ng hµo); tæ chøc çc ®¬n vÞ b¶o ®¶m chiÕn ®Êu; mçi
®¬n vÞ cã tõ 30 ®Õn 35 chiÕn sÜ lµm nhiÖm vô tiÕp tÕ, t¶i
th¬ng, chuÈn bÞ kh¨n ít, v¶i nhùa, than cñi ®Ó phßng
®éc). §ång thêi, ph¬ng ¸n bè trÝ lùc lîng chèt chÆn, lùc
_____________
1. Con suèi Tµu ¤ ch¶y tõ t©y sang ®«ng trôc lé 13, réng 20
®Õn 30m; vÒ mïa kh«, mùc níc rÊt thÊp, lßng suèi nhiÒu n¬i
®Êt cøng, xe t¨ng cã thÓ ®i qua. PhÝa nam suèi Tµu ¤ cã cèng
¤ng TÒ, réng 8m. §Þa thÕ khu vùc nµy t¬ng ®èi cao, thÊp dÇn
vÒ phÝa nam, do ®ã ®øng ë Tµu ¤ cã thÓ nh×n bao qu¸t ®îc khu
vùc b¾c Ch¬n Thµnh - n¬i ®Æt Së ChØ huy cña S ®oµn bé binh 21
qu©n ®éi Sµi Gßn.
lîng ®¸nh vËn ®éng, çc tÇng ho¶ lùc chi viÖn 1... còng
®îc gÊp rót hoµn tÊt.
VÒ phÝa qu©n ®éi Sµi Gßn, ngµy 11-5, chóng ®iÒu
Trung ®oµn 15 - S ®oµn bé binh 9 tõ ®ång b»ng s«ng Cöu
Long lªn khu vùc ®êng 13, t¨ng cêng cho S ®oµn bé
binh 21. Ngµy 15-5, ®Þch dïng trùc th¨ng ®æ Trung ®oµn
15 - S ®oµn 9 vµ Trung ®oµn 33 - S ®oµn 21 xuèng khu
vùc T©n Khai. Cïng thêi gian, ThiÕt ®oµn 9 (thiÕu) theo
®êng bé, còng c¬ ®éng tíi bè trÝ trËn ®Þa t¹i khu vùc nµy.
Chän T©n Khai lµm c¨n cø xuÊt ph¸t, ngµy 19-5-1972,
®Þch h×nh thµnh hai híng, më cuéc tiÕn c«ng trËn ®Þa
chèt trªn ®êng 13 cña ta. Trung ®oµn 15 vµ ThiÕt ®oµn 9
lµ lùc lîng chñ c«ng, tiÕn theo híng t©y ®êng 13;
Trung ®oµn 33 lµm nhiÖm vô hç trî, tiÕn theo híng ®«ng.
Chñ ®éng vµ kiªn quyÕt tiÕn c«ng ®Þch, bé ®éi ta liªn tôc
tæ chøc ®¸nh vµo ®éi h×nh hµnh qu©n cña ®èi ph¬ng t¹i
§øc Vinh (19-5), suèi Xa Çt (20-5) vµ nam x· Thanh
B×nh (22 vµ 23-5). ThiÕt ®oµn 9 - lùc lîng ®ét kÝch cña
®Þch bÞ tôt l¹i phÝa sau do gÆp ph¶i b·i lÇy. §©y lµ ®iÒu
kiÖn thuËn lîi ®Ó çc ®¬n vÞ thuéc Trung ®oµn 12 - S
®oµn 7 vµ Trung ®oµn 1 - S ®oµn 9 cña ta bao v©y, tiÕn
c«ng vµo ®éi h×nh Trung ®oµn 15 Qu©n lùc ViÖt Nam Céng
hßa. §Þch sö dông lùc lîng kh«ng qu©n, ph¸o binh b¾n
ph¸ chi viÖn ë møc rÊt cao cho Trung ®oµn 15 trªn ®Þa bµn
_____________
1. Ta bè trÝ hai bªn sên bé phËn chèt çc lo¹i ho¶ lùc nh
B72, sóng 12,7mm, cèi 82mm; cÊp trung ®oµn cã cèi 120mm; cÊp
s ®oµn cã çc ®¬n vÞ H12, §KB, ph¸o 85mm, B41 vµ b·i m×n
chèng t¨ng.
nhá hÑp x· Thanh B×nh. Çc ®¬n vÞ Qu©n gi¶i phãng

nhanh chãng ¸p s¸t ®éi h×nh ®èi ph¬ng, ®¸nh gÇn, nh»m
h¹n chÕ ho¶ lùc chi viÖn cña chóng. Vßng v©y cña qu©n ta
h·m ®èi ph¬ng vµo t×nh thÕ nguy khèn1. Trong 3 ngµy
(tõ 21 ®Õn 23-5), ta ®· lo¹i khái vßng chiÕn h¬n 300 tªn.
Trong lóc ®ã, Trung ®oµn 14 - S ®oµn 7 chñ lùc MiÒn
bao v©y tiÕn c«ng côm qu©n Sµi Gßn ë T©n Khai, ®¸nh
thiÖt h¹i nÆng trËn ®Þa ph¸o 105mm vµ b¾n r¬i 8 m¸y bay
cña ®èi ph¬ng; Trung ®oµn 12 - S ®oµn 7 cña ta tiÕn
c«ng tiªu diÖt mét bé phËn lùc lîng Trung ®oµn 33. Tuy
nhiªn, ta ®· bá lì c¬ héi tiªu diÖt gän trung ®oµn nµy v×
cha chuÈn bÞ ph¬ng ¸n truy kÝch khi chóng rót ch¹y vÒ
c¨n cø xuÊt ph¸t vµo s¸ng 29-5.
Trªn híng tiÕn c«ng chñ yÕu, qu©n Sµi Gßn dïng
ThiÕt ®oµn 9 ®Ó tiÕp tÕ vµ t¶i th¬ng cho lùc lîng bÞ bao
v©y cña Trung ®oµn 15. ThÕ nhng, lùc lîng øng cøu nµy
®· bÞ Trung ®oµn 12 - S ®oµn 7 tæ chøc vËn ®éng phôc
kÝch, ®¸nh thiÖt h¹i nÆng.
MÆc dï chÞu nhiÒu thiÖt h¹i vÒ lùc lîng vµ ph¬ng
tiÖn chiÕn ®Êu, nhng ®èi ph¬ng ®· nhanh chãng kh«i
phôc l¹i lùc lîng, tiÕp tôc më ®êng vµo thÞ x· B×nh
Long. Nh÷ng ngµy ®Çu th¸ng 6-1972, Trung ®oµn 15
_____________
1. ChiÕn sö B×nh Long cña qu©n Sµi Gßn ®· ghi l¹i: "T¹i ®©y,
®au xãt nhÊt lµ víi dßng suèi Xa Çt tr¶i dµi tríc mÆt, binh sÜ Trung
®oµn 15 (thiÕu) cÇn níc uèng mµ kh«ng thÓ nµo lÊy ®îc, bëi v× võa
rêi khái çc hè phßng thñ th× ®èi ph¬ng tõ bªn kia bê suèi nh¾m b¾n
ngay, hÕt søc d÷ déi", dÉn theo ChiÕn sö B×nh Long, Sµi Gßn, Bé
Tham mu Qu©n lùc ViÖt Nam Céng hßa, 1973, tr. 162 - 163.
®îc t¨ng cêng TiÓu ®oµn 2 dï (300 qu©n), vît qua

trËn ®Þa chèt chÆn cña ta ë ®«ng x· Thanh B×nh (8-6) vµ
hîp ®iÓm víi lùc lîng cña chóng tõ trong thÞ x· tiÕn ra
t¹i khu vùc cèng Ka Cam. §ång thêi, Trung ®oµn 48 (S
®oµn bé binh 18) ®æ bé ®êng kh«ng xuèng thÞ x· thay
cho L÷ ®oµn 1 dï. Lóc nµy, ta vÉn gi÷ ®îc çc vÞ trÝ ë
ngo¹i vi thÞ x· nh khu vùc s©n bay TÐc NÝch, T©n Lîi,
Nói Giã, ®iÓm cao 169.
ë híng tiÕn c«ng phÝa nam, ngµy 21-5, lîi dông lóc
ta thay qu©n, qu©n Sµi Gßn ®¸nh chiÕm khu vùc chèt t¹i
nam cèng ¤ng TÒ. Trung ®oµn 32 - S ®oµn bé binh 21
qu©n ®éi Sµi Gßn vµ hai tiÓu ®oµn biÖt ®éng (65 vµ 73)
nhanh chãng ph¸t triÓn tiÕn c«ng sang khu chèt ë b¾c
cèng ¤ng TÒ. Kiªn quyÕt b¶o vÖ trËn ®Þa, Trung ®oµn 209 -
S ®oµn 7 chñ lùc MiÒn lËp tøc triÓn khai lùc lîng, më
cuéc tiÕn c«ng nh»m chiÕm l¹i çc vÞ trÝ võa mÊt. T¹i
nh÷ng khu vùc nµy, ta vµ ®èi ph¬ng giµnh giËt víi nhau
tõng ®o¹n chiÕn hµo, tõng vÞ trÝ chiÕn ®Êu. Ph¸o binh cña
qu©n Sµi Gßn ®Æt t¹i Ch¬n Thµnh n· vµo khu vùc trËn ®Þa
ta víi mËt ®é cao (cã ngµy ®èi ph¬ng b¾n tíi 10.000 viªn
vµo khu vùc chÝnh diÖn 2km). §ång thêi, m¸y bay B52
cïng víi çc lo¹i m¸y bay chiÕn thuËt AD6, A37 oanh t¹c
d÷ déi. Díi bom, ®¹n ®¸nh ph¸ ¸c liÖt cña ®èi ph¬ng, l¹i
thªm nh÷ng trËn ma ®Çu mïa, lùc lîng ta bÞ tiªu hao
lín, c«ng sù trËn ®Þa nhiÒu n¬i bÞ vì do bom ®¹n vµ níc
ngËp. Lóc nµy mçi tiÓu ®oµn cña ta chØ cßn tõ 100 ®Õn
150 çn bé, chiÕn sÜ. L¬ng thùc c¹n kiÖt, bé ®éi cã lóc
ph¶i nhÞn ®ãi v× kh«ng tiÕp tÕ ®îc. Tríc t×nh h×nh ®ã,
Bé ChØ huy chiÕn dÞch quyÕt ®Þnh rót Trung ®oµn 14 lóc
nµy ®ang cïng Trung ®oµn 12 chèt gi÷ khu vùc T©n Khai -
§øc Vinh xuèng khu vùc cèng ¤ng TÒ t¨ng cêng cho
Trung ®oµn 209. Cã thªm lùc lîng, bé ®éi ta h×nh thµnh
®éi h×nh ph¶n kÝch ®èi ph¬ng. Trªn híng chÝnh diÖn, ta
sö dông mét bé phËn lùc lîng vËn ®éng ¸p s¸t vµ t¹o ra
®éi h×nh xen kÏ víi qu©n Sµi Gßn nh»m h¹n chÕ phi ph¸o
cña ®èi ph¬ng; mét bé phËn kh¸c bÝ mËt luån ra phÝa sau,
®¸nh çc trËn ®Þa ph¸o vµ b·i xe t¨ng cña ®èi ph¬ng.
B»ng çch ®¸nh gÇn, ta giµnh giËt víi ®èi ph¬ng tõng khu
vùc, tõng chèt, tõng hÇm, tõng c«ng sù. Qua h¬n hai tuÇn
quÇn lén víi ®Þch, tõ ngµy 21-5 ®Õn ngµy 6-6, ta ®· giµnh
l¹i trËn ®Þa, ®ång thêi ®¸nh thiÖt h¹i nÆng hai tiÓu ®oµn
cña ®èi ph¬ng, buéc Trung ®oµn 32 - S ®oµn bé binh 21
qu©n ®éi Sµi Gßn ph¶i lui vÒ Ch¬n Thµnh ®Ó cñng cè.
Tõ ngµy 21-6-1972, ®èi ph¬ng ®iÒu Trung ®oµn 46 -
S ®oµn bé binh 25 vµ ThiÕt ®oµn 3 tõ ®êng 22 sang
®êng 13, phèi hîp cïng víi Trung ®oµn 33 - S ®oµn bé
binh 21 vµ L÷ ®oµn dï 1 më cuéc tiÕn c«ng quy m« s
®oµn t¨ng cêng vµo khu chèt Tµu ¤. Víi sè qu©n ®«ng,
tiÕn c«ng trªn híng chÝnh diÖn 2km, ®èi ph¬ng tá râ
quyÕt t©m nhæ bËt "chiÕc ®inh çi" 1 ¸n ng÷ trôc ®êng 13.
B¾t ®Çu tõ ngµy 22-6, ®îc phi ph¸o yÓm trî, çc mòi tiÕn
c«ng cña qu©n Sµi Gßn liªn tôc ®ét ph¸ vµo çc chèt cña
ta. Víi thÕ trËn ®îc bè trÝ s½n, vËn dông chiÕn thuËt
_____________
1. Qu©n Sµi Gßn coi trËn ®Þa chèt cña ta trªn ®êng 13 nh
"chiÕc ®inh çi".
chèt kÕt hîp víi vËn ®éng tiÕn c«ng, çc ®¬n vÞ Qu©n gi¶i
phãng ®· chÆn ®¸nh cã hiÖu qu¶ çc mòi tiÕn qu©n cña ®èi
ph¬ng, lµm cho ®éi h×nh cña chóng rèi lo¹n vµ mÊt dÇn
kh¶ n¨ng tiÕn c«ng. Qua 9 ngµy ®ªm (tõ 22-6 ®Õn 30-6)
chèng tr¶ quyÕt liÖt víi qu©n ®éi Sµi Gßn, bé ®éi ta ®· ®¸nh
thiÖt h¹i nÆng Trung ®oµn 46, diÖt 6 xe t¨ng M41 vµ b¾t
sèng 1 chiÕc kh¸c. Trung ®oµn 46 qu©n ®éi Sµi Gßn ph¶i lui
vÒ Xãm Ruéng, chÊm døt cuéc hµnh qu©n ®Çy tham väng.
Tuy nhiªn, sau nhiÒu th¸ng quÇn lén víi ®èi ph¬ng,
trong ®iÒu kiÖn thêi tiÕt kh«ng thuËn lîi, bé ®éi ta søc
chiÕn ®Êu ®· gi¶m sót, kh¶ n¨ng b¶o ®¶m hËu cÇn gÆp rÊt
nhiÒu khã kh¨n. MÆc dï vÉn gi÷ ®îc trËn ®Þa chèt ë Tµu
¤, nhng çc con ®êng tiÕp tÕ cho lùc lîng ta ë ®©y ®Òu
bÞ ®èi ph¬ng khèng chÕ. NhËn thÊy ¸p lùc cña ta trªn
®êng 13 gi¶m xuèng, tõ ngµy 14-7, sau khi ®iÒu chØnh l¹i
lùc lîng1, bæ sung qu©n sè vµ vò khÝ, ®èi ph¬ng tËp
_____________
1. NhËn thÊy ¸p lùc cña ta trªn mÆt trËn ®êng 13 ®· gi¶m
bít, trong lóc t×nh h×nh ë Qu¶ng TrÞ rÊt c¨ng th¼ng vµ ®ång
b»ng s«ng Cöu Long ®ang bÞ ta tiÕn c«ng, ®èi ph¬ng lÇn lît
thay qu©n trªn toµn bé mÆt trËn ®êng 13, ®ång thêi rót bít lùc
lîng ë ®©y ®Ó t¨ng cêng cho çc chiÕn trêng kh¸c. Qu©n ®éi
Sµi Gßn ®iÒu S ®oµn bé binh 18 vµ Liªn ®oµn biÖt ®éng qu©n sè 5
lªn phßng thñ thÞ x· B×nh Long thay cho S ®oµn bé binh 5 + L÷
®oµn dï 1 + Liªn ®oµn 81 + Liªn ®oµn biÖt ®éng qu©n sè 3; ®a
L÷ ®oµn dï 1 vµ Liªn ®oµn 81 ra Qu¶ng TrÞ. Ngµy 24-7, hai ®¬n
vÞ nµy ®· cã mÆt trong ®éi h×nh cña cuéc hµnh qu©n Lam S¬n
72. Trªn ®êng 13, S ®oµn bé binh 25 vµ hai tiÓu ®oµn 73 vµ 74
biÖt ®éng qu©n ®Õn thay thÕ cho S ®oµn bé binh 21 vµ Trung
®oµn 15 vÒ ®ång b»ng s«ng Cöu Long ®Ó øng phã víi chiÕn dÞch
®¸nh ph¸ tæng hîp cña ta.
trung toµn bé S ®oµn bé binh 25 vµ Trung ®oµn 31 - S

®oµn bé binh 21, chia thµnh ba çnh, tiÕn c«ng µo ¹t vµo
trËn ®Þa chèt cña ta. §èi ph¬ng nhanh chãng h×nh thµnh
çc chèt nhá däc ®êng tiÕn qu©n nèi tõ ng· ba Xãm
Ruéng ®Õn Tµu ¤. Dùa vµo çc chèt nµy, qu©n Sµi Gßn
tiÕn c«ng sang çc chèt cña ta, chia c¾t trËn ®Þa vµ chÆn
®êng tiÕp tÕ cña ta. §· cã lóc, lùc lîng tiÕp tÕ cña ta
ph¶i c¶i trang, gi¶ trang thµnh binh lÝnh Sµi Gßn, trµ trén
vµo ®éi h×nh cña chóng, bÊt chÊp mäi hiÓm nguy, ®a nhu
yÕu phÈm ®Õn cho bé ®éi ë çc chèt.
ChiÕn ®Êu trong ®iÒu kiÖn khã kh¨n, gian khæ, thiÕu
thèn nh vËy, nªn trong suèt c¶ th¸ng 7, çn bé chiÕn sÜ ta
ë khu vùc chèt Tµu ¤ chØ ®ñ søc chiÕn ®Êu cÇm cù víi ®èi
ph¬ng, nh»m gi÷ v÷ng çc chèt c¬ b¶n.
Sang nöa ®Çu th¸ng 8-1972, sau nhiÒu trËn ph¶n kÝch
nh»m lµm gi¶m søc Ðp cña qu©n Sµi Gßn xung quanh çc
chèt kh«ng cã kÕt qu¶, Bé ChØ huy chiÕn dÞch NguyÔn HuÖ
quyÕt ®Þnh sö dông mét bé phËn lùc lîng ®¸nh vµo côm
c¨n cø phÝa sau cña ®èi ph¬ng ë khu trung tuyÕn nh Lai
Khª, Ch¬n Thµnh - n¬i ®Æt Së ChØ huy cña Bé T lÖnh tiÒn
ph¬ng Qu©n ®oµn 3 vµ Së ChØ huy S ®oµn bé binh 25
qu©n ®éi Sµi Gßn, nh»m thu hót ®èi ph¬ng tõ phÝa tríc
vÒ phÝa sau, gi¶m søc Ðp cña chóng trªn khu vùc chèt Tµu
¤, ®ång thêi h¹n chÕ kh¶ n¨ng qu©n Sµi Gßn ®a lùc
lîng ®¸nh ra vïng gi¶i phãng cña ta.
Thùc hiÖn chñ tr¬ng míi nµy, ngµy 11-8-1972, bé
®éi ®Æc c«ng cïng víi TiÓu ®oµn ph¸o cèi 22mm cña ta
bÊt ngê tËp kÝch c¨n cø Lai Khª. Trong lóc ®ã, mét bé
phËn lùc lîng cña S ®oµn bé binh 7 vµ Trung ®oµn 205
vËn ®éng phôc kÝch ®o¹n ®êng tõ Ch¬n Thµnh ®i Lai

Khª, chèt chÆn ®o¹n tõ Bµu Bµng - Lai Khª, s½n sµng
®ãn ®¸nh qu©n Sµi Gßn tõ phÝa b¾c ®Õn gi¶i to¶ cho Lai
Khª. NhËn ®îc tin c¨n cø Lai Khª bÞ tiÕn c«ng, ®èi
ph¬ng véi v· ®iÒu Liªn ®oµn biÖt ®éng qu©n sè 6 tõ Biªn
Hoµ lªn øng cøu. §èi ph¬ng dïng trùc th¨ng kh«ng vËn
hai tiÓu ®oµn, tiÓu ®oµn cßn l¹i ®i theo ®êng bé. Liªn
®oµn biÖt ®éng qu©n sè 3 bÊy giê ®øng ch©n trªn ®êng 22
còng ®îc lÖnh lËp tøc di chuyÓn sang ®êng 13, ®ãng
qu©n t¹i BÕn Çt lµm dù bÞ phÝa sau cho Liªn ®oµn biÖt
®éng qu©n sè 6. Nh vËy, ph¶n øng ®Çu tiªn cña ®èi
ph¬ng lµ ®iÒu lùc lîng tõ phÝa sau lªn, chø cha ®iÒu
S ®oµn bé binh 25 quay vÒ øng cøu. §iÒu ®ã kh«ng n»m
ngoµi ph¸n ®o¸n cña ta. V× vËy, ngay khi çc tiÓu ®oµn
cña Liªn ®oµn biÖt ®éng qu©n sè 6 ®ang di chuyÓn, cha
kÞp triÓn khai ®éi h×nh chiÕn ®Êu, çc ®¬n vÞ cña ta lËp tøc
chÆn ®¸nh, tËp kÝch vµo ®éi h×nh cña ®èi ph¬ng, g©y thiÖt
h¹i nÆng cho TiÓu ®oµn 35 ë b¾c Lai Khª, TiÓu ®oµn 51 ë
t©y nam BÇu Bµng (21, 22-8). §Ó tr¸nh bÞ tiªu diÖt, tiÓu
®oµn cßn l¹i cña ®èi ph¬ng ph¶i c¾t ®êng ch¹y vÒ phÝa
nam vµo ngµy 27-8.
Ngµy 28-8, Bé T lÖnh Qu©n ®oµn 3 ®Þch lÖnh cho S
®oµn 25 bá Tµu ¤ lui vÒ Ch¬n Thµnh vµ Lai Khª ®Ó cøu
v·n t×nh thÕ ë vïng trung tuyÕn. Kh«ng bá lì thêi c¬, ngµy
1-9-1972, ta tæ chøc truy kÝch S ®oµn 25 ®ang trªn ®êng
vËn ®éng, lo¹i khái vßng chiÕn gÇn 600 tªn, b¾t sèng 84
tªn, thu 170 sóng çc lo¹i. §©y lµ trËn ®¸nh cuèi cïng sau
135 ngµy ®ªm bé ®éi ta chèt chÆn trªn ®êng 13. Sau trËn
®¸nh, ®Þch ph¶i tõ bá cè g¾ng gi¶i to¶ ®êng 13.
Trong thêi gian nµy, phèi hîp víi híng chñ yÕu trªn
®êng 13, qu©n vµ d©n çc ®Þa ph¬ng ®Èy m¹nh ho¹t ®éng
®¸nh ph¸ b×nh ®Þnh, cñng cè vïng gi¶i phãng, tËp kÝch vµo
mét sè môc tiªu ë Phíc Long nh s©n bay Phíc B×nh, Së
ChØ huy Trung ®oµn 9 - S ®oµn bé binh 5 qu©n ®éi Sµi
Gßn, ®µi tiÕp vËn nói Bµ R¸, chi khu Bå §øc, g©y tæn thÊt
®¸ng kÓ cho ®èi ph¬ng. Trªn híng ®êng 22 vµ ®êng 1,
ta tËp kÝch §µi truyÒn tin nói Bµ §en (5-8), diÖt nhiÒu ®ån
bèt, lµm chñ khu vùc Toµ th¸nh T©y Ninh. TiÕp ®ã, ta tËp
kÝch Trung ®oµn 31 - S ®oµn bé binh 21 cña ®èi ph¬ng
khi chóng võa ®îc ®iÒu ®éng ®Õn phô tr¸ch khu vùc
Tr¶ng Bµng - HËu NghÜa. Víi nh÷ng th¾ng lîi trªn ®©y, ta
ch¼ng nh÷ng gi÷ v÷ng ®îc vïng míi gi¶i phãng, mµ cßn
nèi th«ng vïng nµy víi vïng c¨n cø ®Þa ë T©y Ninh.
ë vïng gi¸p ranh Sµi Gßn, çc lùc lîng vò trang ta
duy tr× çc ho¹t ®éng tËp kÝch, phôc kÝch, quÊy rèi vµ tiªu
hao sinh lùc vµ ph¬ng tiÖn chiÕn tranh cña ®èi ph¬ng.
§Æc biÖt, s©n bay Biªn Hoµ bÞ ta ph¸o kÝch (31-8) vµ dïng
lùc lîng tinh nhuÖ bÝ mËt ®ét nhËp (10-9), ph¸ huû hµng
tr¨m m¸y bay çc lo¹i, b¾n ch¸y 4 xe t¨ng vµ lo¹i khái
vßng chiÕn gÇn 160 tªn1.
T¹i khu vùc B×nh Long, cho ®Õn cuèi th¸ng 8, ta
kh«ng cßn gi÷ ®îc lîi thÕ bao v©y uy hiÕp thÞ x·. Sau çc
_____________
1. §èi ph¬ng thó nhËn bÞ ch¸y 108 m¸y bay çc lo¹i, 1 xëng
v« tuyÕn ®iÖn, 57 c¨n nhµ vµ chÕt 31 lÝnh (ViÖn LÞch sö qu©n sù
ViÖt Nam: LÞch sö chiÕn dÞch NguyÔn HuÖ (1972), tr. 49).
®ît ph¶n kÝch quyÕt liÖt, ®èi ph¬ng ®· chiÕm l¹i çc khu
vùc xung quanh nh ®iÓm cao 168 (28-7), Nói Giã (9-8),
T©n Lîi (20-8) vµ mét phÇn s©n bay TÐc NÝch (6-9). ë
Phíc Tuy, ta còng ®Ó mÊt chi khu §Êt §á - Xuyªn Méc
vµo ngµy 12-8, sau gÇn 3 th¸ng chiÕm gi÷.
Th¸ng 9-1972 ®i qua còng lµ lóc ho¹t ®éng t¸c chiÕn
trong khu«n khæ chiÕn dÞch NguyÔn HuÖ cña qu©n vµ
d©n ta trßn 6 th¸ng. Suèt 6 th¸ng rßng r·, trªn ®Þa bµn
träng yÕu cña chiÕn trêng §«ng Nam Bé - B×nh Long,
lÇn ®Çu tiªn, lùc lîng vò trang ta tæ chøc vµ thùc hµnh
chiÕn dÞch quy m« cÊp qu©n ®oµn t¨ng cêng, cã hiÖp
®ång binh chñng; lÇn ®Çu tiªn ta tæ chøc trËn ®Þa chèt
chÆn trong kho¶ng thêi gian 4 th¸ng trªn mét tuyÕn
®êng huyÕt m¹ch - ®êng 13, vµ ®· thu ®îc nh÷ng
th¾ng lîi quan träng. Ta ®· gi¶i phãng vµ t¹o lËp ®îc
vïng lµm chñ, vïng gi¶i phãng däc theo biªn giíi ViÖt
Nam - Campuchia, nèi th«ng víi c¨n cø ®Þa T©y Ninh;
khèng chÕ hoµn toµn ®êng 13 tõ b¾c Ch¬n Thµnh lªn
®Õn B×nh Long, giµnh ®îc th¾ng lîi bíc ®Çu ë tuyÕn
trung gian.
Tuy nhiªn, do ph¶i chiÕn ®Êu dµi ngµy, trong ®iÒu
kiÖn v« cïng ¸c liÖt, lùc lîng bÞ tiªu hao lín, søc chiÕn
®Êu cña bé ®éi gi¶m sót, Bé T lÖnh chiÕn dÞch quyÕt
®Þnh: §ång thêi víi viÖc kiÒm chÕ chñ lùc cña ®èi
ph¬ng trªn ®êng 13 vµ thÞ x· B×nh Long, chuyÓn
träng t©m chiÕn dÞch vµo cuéc ®¸nh ph¸ b×nh ®Þnh ë
vïng s©u b¾c B×nh D¬ng thuéc Ph©n khu 5 vµ vïng
Cñ Chi ®êng 1 thuéc Ph©n khu 1, kÕt hîp tranh thñ bæ

sung, chÊn chØnh, cñng cè lùc lîng 1...
Thùc hiÖn chñ tr¬ng chuyÓn träng t©m ho¹t ®éng
trªn ®©y, Bé T lÖnh chiÕn dÞch sö dông S ®oµn bé
binh 7 ®îc t¨ng cêng thªm Trung ®oµn bé binh 205 vµ
2 tiÓu ®oµn ®Æc c«ng thuéc Trung ®oµn 249 cïng bé ®éi
®Þa ph¬ng, d©n qu©n, du kÝch, më ®ît ®¸nh ph¸ b×nh
®Þnh trªn hai híng b¾c B×nh D¬ng (híng chÝnh) vµ
Cñ Chi (híng phô); S ®oµn bé binh 9 tiÕp tôc trô b¸m
vµ kiÒm chÕ ®èi ph¬ng trªn ®êng 13. Trªn híng
chÝnh b¾c B×nh D¬ng, ta thµnh lËp Bé ChØ huy chung
gåm çc ®ång chÝ Bé T lÖnh S ®oµn 7, Trung ®oµn ®Æc
c«ng 249 vµ HuyÖn ®éi trëng huyÖn BÕn Çt. Lùc
lîng tËp trung cña huyÖn BÕn Çt lóc nµy gåm cã §¹i
®éi 61 vµ §¹i ®éi 5 (n÷), d©n qu©n, du kÝch biªn chÕ tõ
tiÓu ®éi ®Õn mét trung ®éi mçi x·, ®Æt díi sù chØ huy
trùc tiÕp cña Ban ChØ huy huyÖn ®éi gåm ®ång chÝ ót
Ph¬ng vµ T¸m Hßa.
Bíc vµo ®ît tiÕn c«ng, ngµy 3-10-1972, ph¸o binh
ta b¾n ph¸ m¹nh c¨n cø Lai Khª, t¹o ®iÒu kiÖn cho lùc
lîng chñ yÕu tiÕn s©u xuèng B×nh D¬ng. Ph¸n ®o¸n ý
®Þnh tiÕn c«ng cña ta, ®èi ph¬ng lËp tøc ®iÒu hai trung
®oµn 50 vµ 46 thuéc S ®oµn bé binh 25 tõ b¾c Thñ DÇu
Mét lªn ¸n ng÷ khu vùc Ch¸nh Lu vµ B×nh Hoµ ë khu
vùc ®«ng nam Lai Khª ®Ó bÞt çc mòi tiÕn c«ng cña ta tõ
_____________
1. ViÖn LÞch sö qu©n sù ViÖt Nam: LÞch sö chiÕn dÞch NguyÔn
HuÖ (1972), tr.52- 53.
phÝa b¾c xuèng. Dï vËy, ®ªm mïng 5, r¹ng ngµy 6-10-

1972, Trung ®oµn bé binh 205 cã lùc lîng ®Æc c«ng phèi
thuéc ®· tiÕn c«ng däc theo ®êng 13, tØnh lé 15 vµ liªn
tØnh lé 14 xuèng b¾c B×nh D¬ng. Ngµy 10-10, lùc lîng
tiÕn c«ng ®· ®¸nh chiÕm vµ lµm chñ khu vùc Thíi Hoµ,
Ch¸nh Lu, An Lîi, Hoµ Lîi, Phó Ch¸nh, diÖt mét bé
phËn sinh lùc vµ chiÕm mét sè ®ån bèt cña qu©n Sµi
Gßn. Sau khi dïng hai trung ®oµn ph¶n kÝch ë nam
Ch¸nh Lu kh«ng thµnh, ®èi ph¬ng sö dông m¸y bay
oanh t¹c khu d©n c An Lîi (çch BÕn Çt 9km vÒ phÝa
®«ng nam). Tõ ngµy 10 ®Õn 20-10-1972, S ®oµn 7
(thiÕu) cïng víi lùc lîng vò trang ®Þa ph¬ng tiÕp tôc
më çc trËn tiÕn c«ng ®¸nh ph¸ b×nh ®Þnh ë khu vùc
®«ng b¾c Phó Lîi, L¸i Thiªu, B×nh Nh©m, B×nh ChuÈn,
B×nh Mü vµ B×nh C¬ däc theo trôc lé 14.
Tríc ho¹t ®éng m¹nh mÏ cña ta, ®èi ph¬ng tung mét
lùc lîng ®¸ng kÓ vµo çc ®ît ph¶n kÝch hßng chiÕm l¹i khu
vùc T©n §Þnh, Th¸i Hoµ (®«ng t©y ®êng 13). §ång thêi,
m¸y bay B52 nÐm bom r¶i th¶m khu vùc Phó Hoµ - An
Th¹nh 1 g©y th¬ng vong vµ trë ng¹i cho ta. Vît qua thö
th¸ch, bé ®éi ta chiÕn ®Êu dòng c¶m, chÆn ®øng çc mòi
ph¶n kÝch cña ®èi ph¬ng. Tõ ngµy 21-10 ®Õn ngµy 3-11,
hai trung ®oµn 205 vµ 14 thuéc S ®oµn 7 cïng lùc lîng
t¹i chç trªn híng chÝnh chÆn ®¸nh quyÕt liÖt lùc lîng
ph¶n kÝch, diÖt nhiÒu sinh lùc vµ ph¬ng tiÖn chiÕn tranh
_____________
1. T¹i ®©y, hai ®ång chÝ Trung ®oµn trëng vµ Trung ®oµn
phã Trung ®oµn 205 cña ta ®· bÞ tróng bom, hy sinh.
cña qu©n Sµi Gßn, gi÷ v÷ng vïng gi¶i phãng vµ më réng
khu vùc lµm chñ ë Thíi Hoµ, B×nh Nh©m - An S¬n.
Trªn híng phèi hîp khu vùc ®êng sè 1, Trung
®oµn 209 - S ®oµn 7 vµ lùc lîng ®Þa ph¬ng ®Èy m¹nh
çc ho¹t ®éng tiÕn c«ng, hç trî cho ®Êu tranh chèng ph¸
b×nh ®Þnh ë khu vùc nam b¾c Tr¶ng Bµng, tõ Gia Huynh
®Õn Phíc An. Vµo thêi ®iÓm nµy, ta gia t¨ng ho¹t ®éng
trªn híng ®êng 13, chÆn c¾t ®o¹n tõ Lai Khª ®i BÕn
Çt, v©y Ðp lùc lîng qu©n Sµi Gßn ë Ninh Hoµ. Tríc
søc Ðp ngµy mét lín cña ta, ngµy 20-10-1972, ®èi ph¬ng
ë Ninh Hoµ buéc ph¶i rót ch¹y, sau h¬n 10 ngµy cè thñ.
Ph¸t triÓn tiÕn c«ng, bé ®éi ta nhanh chãng h×nh thµnh
thÕ bao v©y chi khu DÇu TiÕng - R¹ch B¾p, ®ång thêi
chÆn ®¸nh quyÕt liÖt, ®Èy lïi çc cuéc ph¶n kÝch cña ®èi
ph¬ng ra khu vùc s©n bay TÐc NÝch.
Sau h¬n mét th¸ng chuyÓn híng ho¹t ®éng chiÕn
dÞch (tõ ngµy 3-10 ®Õn ngµy 3-11-1972), ta ®· tiªu hao,
tiªu diÖt ®îc mét bé phËn lùc lîng b¶o an, d©n vÖ cña
qu©n Sµi Gßn, gåm h¬n 6.000 tªn; bøc rót 30 ®ån bèt,
lµm chñ 28 x· víi 60.000 d©n thuéc khu vùc phÝa b¾c Sµi
Gßn; ®a ®îc mét sè d©n ra vïng gi¶i phãng, më réng
quyÒn kiÓm so¸t ë Ninh Hoµ vµ khu vùc DÇu TiÕng,
giµnh l¹i s©n bay TÐc NÝch.
Nh÷ng th¸ng cuèi cña n¨m 1972 cho ®Õn ngµy HiÖp
®Þnh Pari ®îc ký kÕt, trªn chiÕn trêng miÒn §«ng Nam
Bé, ta vµ ®Þch ë vµo tr¹ng th¸i gi»ng co quyÕt liÖt. MÆc
dï ®èi ph¬ng kh«ng ®ñ søc t¸i chiÕm l¹i nh÷ng khu vùc
®· mÊt, nhng ta còng cha ®ñ søc ®Ó ®Èy m¹nh tiÕn

c«ng h¬n n÷a. N¾m b¾t t×nh h×nh thùc tÕ chiÕn trêng vµ
®îc sù chØ ®¹o chÆt chÏ cña Qu©n uû Trung ¬ng vµ Bé
ChÝnh trÞ, Trung ¬ng Côc vµ Bé T lÖnh MiÒn yªu cÇu
Bé T lÖnh chiÕn dÞch NguyÔn HuÖ khÈn tr¬ng h×nh
thµnh ph¬ng ¸n míi nh»m b¶o vÖ v÷ng ch¾c vïng gi¶i
phãng vµ s½n sµng ®¸nh ®Þch lÊn chiÕm. Thùc hiÖn yªu
cÇu nµy, Bé T lÖnh chiÕn dÞch ®iÒu chØnh thÕ bè trÝ cña
çc s ®oµn chñ lùc vµ çc ®¬n vÞ binh chñng. Theo ®ã, S
®oµn 9 (thiÕu) triÓn khai ë khu vùc b¾c Ch¬n Thµnh ®Õn
thÞ x· B×nh Long, cã nhiÖm vô ®¸nh ®Þch ph¶n kÝch hßng
gi¶i to¶ ®êng 13, gi÷ v÷ng vïng gi¶i phãng Léc Ninh; S
®oµn 7 tiÕp tôc ®Èy m¹nh çc ho¹t ®éng qu©n sù, hç trî
cho viÖc ®¸nh ph¸ b×nh ®Þnh ë khu vùc B×nh D¬ng;
Trung ®oµn 205 ®øng ch©n ë t©y b¾c BÇu Bµng lµm lùc
lîng dù bÞ cho chiÕn dÞch.
Lóc nµy qu©n Sµi Gßn còng ra søc s¾p xÕp l¹i lùc
lîng, cñng cè kh¶ n¨ng phßng thñ ë tuyÕn trung gian.
Ba liªn ®oµn biÖt ®éng 3, 5, 6 tõ B×nh D¬ng ®îc ®iÒu
lªn thÞ x· B×nh Long thay cho toµn bé S ®oµn bé binh 18
®Ó s ®oµn nµy vÒ l¹i khu vùc tr¸ch nhiÖm tríc ®©y ë
phÝa ®«ng Sµi Gßn (Biªn Hoµ - Long Kh¸nh - Bµ RÞa);
Trung ®oµn 8 - S ®oµn bé binh 5 tõ Ch¬n Thµnh ®îc
®iÒu vÒ BÕn Çt, hoµn chØnh ®éi h×nh cña S ®oµn 5 víi
khu vùc tr¸ch nhiÖm ë b¾c Sµi Gßn tõ ®êng 13 ®Õn
®êng 16.
Bíc sang th¸ng 12-1972, tríc khi di chuyÓn lùc
lîng, bè trÝ l¹i ®éi h×nh theo ph¬ng ¸n míi, çc ®¬n vÞ
Qu©n gi¶i phãng chñ ®éng më ®ît ho¹t ®éng 10 ngµy tõ

ngµy 5 ®Õn ngµy 15-12-1972, tiÕn c«ng ®èi ph¬ng trªn
khu vùc ®«ng tØnh lé 1 (VÜnh Trêng - Kh¸nh S¬n - Phó
Ch¸nh) vµ khu vùc nam b¾c tØnh lé 8 Phó Hoµ §«ng, ®Èy
®èi ph¬ng tiÕp tôc lïi vÒ thÕ phßng thñ. T¹i vïng sau
lng qu©n ®èi ph¬ng, ngµy 6-12, ph¸o binh ta b¾n ph¸
s©n bay T©n S¬n NhÊt, ph¸ huû 85 m¸y bay çc lo¹i, lo¹i
khái vßng chiÕn ®Êu h¬n 200 nh©n viªn kü thuËt, ph¸ huû
hai d·y kho chøa nhiªn liÖu. Ngµy 13-12, ®Æc c«ng ta ®ét
nhËp vµo khu kho Thµnh Tuy H¹, ph¸ huû 18.000 tÊn
bom, 50.000 tÊn ®¹n ph¸o 1. §ît ho¹t ®éng nµy cña ta t¹o
thªm nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc thùc hiÖn kÕ
ho¹ch rót phÇn lín lùc lîng lín vÒ phÝa sau cñng cè.
Ngµy 30-12-1972, qu©n ®éi Sµi Gßn sö dông S ®oµn
bé binh 5 më cuéc hµnh qu©n ®¸nh ra ®êng 14, ®o¹n
R¹ch B¾p ®i DÇu TiÕng vµ lÊn chiÕm vïng gi¶i phãng
Long Nguyªn - Minh Hoµ. Trung ®oµn 8 - S ®oµn 5 lµ
çnh qu©n chñ c«ng, tiÕn däc theo ®êng 14 lªn DÇu
TiÕng. Sím ph¸t hiÖn ®îc ©m mu vµ thñ ®o¹n cña ®èi
ph¬ng, ngay tõ ngµy 29-12-1972, Bé T lÖnh chiÕn dÞch
NguyÔn HuÖ quyÕt ®Þnh giao nhiÖm vô cho S ®oµn bé
binh 7, b»ng mäi gi¸ ph¶i chÆn ®øng cuéc hµnh qu©n cña
®èi ph¬ng. Ngay lËp tøc, S ®oµn 7 triÓn khai ®éi h×nh
chÆn ®èi ph¬ng c¶ trªn híng tiÕn c«ng chÝnh vµ híng
tiÕn c«ng phèi hîp cña ®èi ph¬ng. §Õn s¸ng sím ngµy
19-1-1973, Trung ®oµn 14 vµ Trung ®oµn 209 - S ®oµn 7
_____________
1. ViÖn LÞch sö qu©n sù ViÖt Nam - Ph©n viÖn phÝa Nam:
LÞch sö chiÕn dÞch NguyÔn HuÖ (1972), tr. 55.
chia lµm nhiÒu mòi, tiÕn c«ng côm qu©n ®Þch thuéc TiÓu
®oµn 1 vµ 2 - Trung ®oµn 8 - S ®oµn 5 qu©n Sµi Gßn,
®¸nh thiÖt h¹i nÆng hai tiÓu ®oµn nµy cña ®èi ph¬ng, sè
cßn l¹i, vµo lóc 12 giê cïng ngµy bá trËn ®Þa, bá l¹i nh÷ng
®ång bän bÞ th¬ng, t×m ®êng rót ch¹y. ThÕ nhng, toµn
bé sè nµy, ngay sau ®ã r¬i vµo trËn ®Þa ®ãn lâng cña ta,
mét sè bÞ diÖt, sè cßn l¹i bÞ b¾t sèng. Hai tiÓu ®oµn cña
®èi ph¬ng gÇn nh bÞ xo¸ sæ. Sau chiÕn th¾ng nµy, ®ît 3
chiÕn dÞch NguyÔn HuÖ chÊm døt vµ ®ã còng lµ trËn
®¸nh khÐp l¹i 10 th¸ng chiÕn ®Êu rßng r· cña qu©n vµ
d©n ta trªn chiÕn trêng miÒn §«ng Nam Bé trong
khu«n khæ chiÕn dÞch NguyÔn HuÖ.
Cho ®Õn thêi ®iÓm ®Çu n¨m 1973, ®©y lµ chiÕn dÞch
tiÕn c«ng hîp ®ång binh chñng cã quy m« lín nhÊt ë
chiÕn trêng Nam Bé. LÇn ®Çu tiªn trªn chiÕn trêng
miÒn §«ng Nam Bé, ta ®a vµo sö dông xe t¨ng (hai tiÓu
®oµn), ph¸o xe kÐo (hai trung ®oµn). Rßng r· 10 th¸ng
chiÕn ®Êu b»ng h×nh thøc phßng ngù trËn ®Þa phèi hîp
víi nh÷ng cuéc ph¶n kÝch liªn tôc vµo sên vµ phÝa sau
lng qu©n ®èi ph¬ng, çc ®¬n vÞ Qu©n gi¶i phãng tham
gia chiÕn dÞch ®· ®¸nh b¹i çc cè g¾ng qu©n sù cña qu©n
Sµi Gßn, gi÷ v÷ng khu chèt chÆn ë Tµu ¤ trªn ®êng 13,
c¾t ®øt thÞ x· B×nh Long víi çc lùc lîng chñ yÕu cña
®èi ph¬ng ë Ch¬n Thµnh, Lai Khª... Ta ®· ®¸nh thiÖt
h¹i nÆng 5 chiÕn ®oµn - trung ®oµn (t¬ng ®¬ng 16 tiÓu
®oµn chñ lùc); 3 trung ®oµn thiÕt gi¸p, 30 ®¹i ®éi ph¸o vµ
nhiÒu ®¬n vÞ qu©n ®Þa ph¬ng cña ®Þch; b¾t h¬n 5.000 tï
binh, ph¸ huû, ph¸ háng 897 m¸y bay çc lo¹i, 1.000 xe
qu©n sù, 250 khÈu ph¸o, 200 tµu xuång chiÕn ®Êu trªn
s«ng cïng mét khèi lîng lín çc lo¹i vò khÝ, ®¹n dîc,
nhiªn liÖu. §Æc biÖt, ta ®· thu ®îc 282 xe qu©n sù, 6.837
sóng çc lo¹i (cã 50 ph¸o)... Bao v©y B×nh Long, chèt
chÆn trªn ®êng 13, chiÕn dÞch NguyÔn HuÖ ®· thu hót,
gh×m ch©n mét lùc lîng lín qu©n ®éi Sµi Gßn thuéc
Qu©n ®oµn 3, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho chiÕn dÞch ®¸nh
ph¸ tæng hîp ë ®ång b»ng s«ng Cöu Long; phèi hîp nhÞp
nhµng víi çc híng tiÕn c«ng TrÞ - Thiªn, T©y Nguyªn,
gãp phÇn lµm thay ®æi t¬ng quan lùc lîng vµ thÕ bè trÝ
chiÕn lîc gi÷a ta vµ ®Þch trong n¨m 1972.
*
* *
Th¾ng lîi vang déi cña cuéc tiÕn c«ng chiÕn lîc n¨m
1972 cña qu©n vµ d©n ta trªn chiÕn trêng miÒn Nam, tõ
gi÷a n¨m 1972, ®èi ph¬ng tËp trung lùc lîng - c¶ trªn
bé, trªn kh«ng, trªn s«ng, trªn biÓn, më cuéc ph¶n kÝch
quyÕt liÖt trªn çc híng TrÞ - Thiªn, T©y Nguyªn, miÒn
§«ng Nam Bé, hßng chiÕm l¹i nh÷ng ®Þa bµn võa bÞ mÊt.
Cuéc chiÕn ®Êu gi÷a ta vµ ®Þch diÔn ra rÊt quyÕt liÖt.
Trong cuéc chiÕn ®Êu ®ã, c¶ hai bªn ®Òu dån søc nh»m
kh¼ng ®Þnh ý chÝ, quyÕt t©m vµ søc m¹nh qu©n sù, chÝnh
trÞ trªn chiÕn trêng, phôc vô cho cuéc ®Êu tranh trªn
mÆt trËn ngo¹i giao ë Héi nghÞ Pari. Ph¸t huy cao ®é chñ
nghÜa anh hïng çch m¹ng, qu©n vµ d©n ta trªn kh¾p
chiÕn trêng miÒn Nam ®· anh dòng chiÕn ®Êu vµ ®¸nh
tr¶ cã hiÖu qu¶ çc nç lùc qu©n sù ®iªn cuång cña ®èi
ph¬ng ë Qu¶ng TrÞ, ë T©y Nguyªn, ë miÒn §«ng Nam Bé;

gi÷ v÷ng kÕt qu¶ ®· giµnh ®îc, gi÷ v÷ng thÕ trËn chiÕn
tranh nh©n d©n trªn c¶ ba vïng chiÕn lîc, t¹o ®iÒu kiÖn
thuËn lîi cho cuéc ®Êu tranh chèng ph¸ b×nh ®Þnh ë vïng
®ång b»ng Khu 5 vµ ®ång b»ng s«ng Cöu Long.

7 - 1 - 1954 1975 PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

7 - 1 - 1954 1975 PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

1

Nhµ xuÊt b¶n chÝnh trÞ quèc gia - sù thËt

ChØ ®¹o néi dung

ThiÕu t­íng, PGS. TS. TrÞnh V­¬ng Hång

§¹i t¸, PGS. TS. Hå Khang

§¹i t¸, PGS. TS. Hå Khang

lêi nhµ xuÊt b¶n

Th¸ng 3 n¨m 2013

n¾m b¾t thêi c¬ lín, h¹ quyÕt t©m

I- nh÷ng chuyÓn biÕn míi vÒ so s¸nh

H¹ Lµo, miÒn t©y TrÞ - Thiªn vµ T©y Nguyªn, miÒn §«ng

®«ng vÒ sè l­îng nh­ng vÉn lu«n c¶m thÊy "trèng l­ng,

ë thÕ cã lîi, qu©n d©n ta trªn kh¾p chiÕn tr­êng

thuËt vµ ®­a ®ãn bé ®éi tõ hËu ph­¬ng miÒn B¾c t¨ng

nhiÖm vô më ®­êng, san lÊp hè bom, gïi thå ®¹n, g¹o,

Trªn thùc tÕ, dùa vµo sè qu©n ®«ng vµ ®­îc Mü t¨ng

còng lµ n¨m chóng bÞ thua nÆng, ta th¾ng to" 1; so s¸nh

sè phiÕu ®ã lµ 175/219... Víi sè phiÕu nµy, H¹ viÖn Mü

Nam ViÖt Nam1. NhiÒu nghÞ sÜ Mü kÓ c¶ NÝchx¬n ®Òu chung

II- N¾m b¾t thêi c¬, chuÈn bÞ mäi mÆt

Mïa Xu©n 1971, ta th¾ng lín trªn mÆt trËn qu©n

diÔn biÕn cña t×nh h×nh, ngay tõ th¸ng 5-1971, Bé

buéc ph¶i chÊm døt chiÕn tranh theo ©m m­u vµ kÕ

bé ®éi chñ lùc, Qu©n ñy Trung ­¬ng cßn ®Ò ra nhiÖm vô

thuÉn Mü - ThiÖu, ®Êu tranh ®ßi quyÒn d©n sinh, d©n

§ång b»ng s«ng Cöu Long, bao gåm Khu 8 vµ Khu 9,

Khèi chñ lùc c¬ ®éng cña Qu©n khu ngoµi S­ ®oµn bé

Tr­êng Qu©n chÝnh, Tr­êng Qu©n y, ViÖn 211, c¸c c¬

cïng nhiÒu ®¬n vÞ chuyªn m«n, kü thuËt kh¸c. §ªm ®ªm,

chñ yÕu lµ chiÕn tr­êng miÒn Nam" 1. Mü ®ang thua to vÒ

víi 200 khÈu tõ 85 mm ®Õn 130 mm dån dËp hµnh qu©n

Nh÷ng ngµy cuèi cïng cña th¸ng 3 vµ ngµy ®Çu

ngo¹i giao, tËp trung "®¸nh cho Mü cót" ®Ó tiÕn tíi

Sau chiÕn th¾ng ®­êng 9 - Nam Lµo, §«ng B¾c

TiÕn c«ng ph¸ vì

I- TiÕn c«ng ®Þch trªn h­íng chiÕn l­îc

ChiÕn tr­êng TrÞ - Thiªn cã vÞ trÝ ®Æc biÖt quan träng

m­u tr­ëng ®­îc cö lµm ®¹i diÖn cña Qu©n ñy Trung

C¨n cø nhiÖm vô cña Bé ChÝnh trÞ vµ Qu©n ñy Trung

- C¸nh T©y, sö dông S­ ®oµn bé binh 304, bèn trung

TiÕp sau Héi nghÞ §¶ng ñy vµ Bé T­ lÖnh chiÕn dÞch

th× ngµy 31-3-1972, Ban ChÊp hµnh Trung ­¬ng §¶ng ra

C¸nh B¾c do Trung ®oµn 27 vµ Trung ®oµn 48 bé binh -

§­îc chiÕn th¾ng cæ vò, tr­a ngµy 31-3, Trung ®oµn

ChiÕn th¾ng Ba Hå... cña S­ ®oµn 304 ®· phÊp phíi tung

vËn tõ Vïng chiÕn thuËt 3 ra khu vùc Mü Ch¸nh. Hai

Sau ba ngµy chuÈn bÞ gÊp c¬ së vËt chÊt vµ t¨ng thªm

(38, 31 - S­ ®oµn 711) bé binh ®­îc lùc l­îng vò trang ®Þa

ph­¬ng bèc ch¸y. Nh÷ng chiÕc xe cßn l¹i khiÕp sî "®¹n cã

phãng, Trung ®oµn 27 vµ c¸c lùc l­îng vò trang ®Þa

®èi ph­¬ng më hµng chôc ®ît ®ét kÝch ®Ó th«ng ®­êng

Tr­íc thÊt b¹i nÆng nÒ ë TrÞ - Thiªn (®Æc biÖt lµ

II- TiÕn c«ng ®Þch trªn h­íng phèi hîp

Bé T­ lÖnh chiÕn dÞch quyÕt ®Þnh trong giai ®o¹n 1,

cã kinh nghiÖm vÒ khai th¸c hËu cÇn ®­îc lÖnh, më thªm

Cuèi th¸ng 3-1972, cïng thêi ®iÓm qu©n vµ d©n TrÞ -

TiÓu ®oµn 11 - L÷ ®oµn dï 3 võa ®æ bé xuèng chèt gi÷

sè ®¬n vÞ b¶o an buéc ph¶i r¶i ra lµm nhiÖm vô tuÇn tra,

(®«ng nam thÞ x· Kon Tum). Tr­íc nguy c¬ thÞ x· Kon

vong nhiÒu, mïa m­a ®· ®Õn, Bé T­ lÖnh chiÕn dÞch quyÕt

ë miÒn §«ng Nam Bé, Trung ­¬ng Côc, Qu©n ñy vµ

®­êng chiÕn l­îc 13 vµ 14 ®i XNu«n (Campuchia) vµ Bï

TrËn chiÕn ®Êu víi thiÕt gi¸p vµ bé binh cña ®èi

ThiÕu tíng, PGS. TS. TrÞnh V¬ng Hång

®«ng vÒ sè lîng nhng vÉn lu«n c¶m thÊy "trèng lng,

ë thÕ cã lîi, qu©n d©n ta trªn kh¾p chiÕn trêng

thuËt vµ ®a ®ãn bé ®éi tõ hËu ph¬ng miÒn B¾c t¨ng

nhiÖm vô më ®êng, san lÊp hè bom, gïi thå ®¹n, g¹o,

Trªn thùc tÕ, dùa vµo sè qu©n ®«ng vµ ®îc Mü t¨ng

buéc ph¶i chÊm døt chiÕn tranh theo ©m mu vµ kÕ

bé ®éi chñ lùc, Qu©n ñy Trung ¬ng cßn ®Ò ra nhiÖm vô

Khèi chñ lùc c¬ ®éng cña Qu©n khu ngoµi S ®oµn bé

Trêng Qu©n chÝnh, Trêng Qu©n y, ViÖn 211, c¸c c¬

chñ yÕu lµ chiÕn trêng miÒn Nam" 1. Mü ®ang thua to vÒ

Sau chiÕn th¾ng ®êng 9 - Nam Lµo, §«ng B¾c

I- TiÕn c«ng ®Þch trªn híng chiÕn lîc

ChiÕn trêng TrÞ - Thiªn cã vÞ trÝ ®Æc biÖt quan träng

mu trëng ®îc cö lµm ®¹i diÖn cña Qu©n ñy Trung

- C¸nh T©y, sö dông S ®oµn bé binh 304, bèn trung

TiÕp sau Héi nghÞ §¶ng ñy vµ Bé T lÖnh chiÕn dÞch

th× ngµy 31-3-1972, Ban ChÊp hµnh Trung ¬ng §¶ng ra

§îc chiÕn th¾ng cæ vò, tra ngµy 31-3, Trung ®oµn

ChiÕn th¾ng Ba Hå... cña S ®oµn 304 ®· phÊp phíi tung

(38, 31 - S ®oµn 711) bé binh ®îc lùc lîng vò trang ®Þa

ph¬ng bèc ch¸y. Nh÷ng chiÕc xe cßn l¹i khiÕp sî "®¹n cã

phãng, Trung ®oµn 27 vµ c¸c lùc lîng vò trang ®Þa

®èi ph¬ng më hµng chôc ®ît ®ét kÝch ®Ó th«ng ®êng

Tríc thÊt b¹i nÆng nÒ ë TrÞ - Thiªn (®Æc biÖt lµ

II- TiÕn c«ng ®Þch trªn híng phèi hîp

Bé T lÖnh chiÕn dÞch quyÕt ®Þnh trong giai ®o¹n 1,

cã kinh nghiÖm vÒ khai th¸c hËu cÇn ®îc lÖnh, më thªm

(®«ng nam thÞ x· Kon Tum). Tríc nguy c¬ thÞ x· Kon

vong nhiÒu, mïa ma ®· ®Õn, Bé T lÖnh chiÕn dÞch quyÕt

ë miÒn §«ng Nam Bé, Trung ¬ng Côc, Qu©n ñy vµ

®êng chiÕn lîc 13 vµ 14 ®i XNu«n (Campuchia) vµ Bï

Trung ®oµn 3 ®îc hai khÈu §KZ 75 mm, 4 khÈu 12,7 mm

L©m TuyÒn vµ Ngäc TuyÒn ®îc ®èi ph¬ng tung tin.

ChÊp hµnh chØ lÖnh cña Qu©n ñy Trung ¬ng, Bé T

x· Qu¶ng TrÞ, NguyÔn V¨n ThiÖu høa sÏ thëng 400.000

ph¬ng còng cã nh÷ng bíc ®iÒu chØnh tiÕn c«ng. Ngµy

§Ó tr¸nh bÞ v©y h·m, gi÷ ®îc thÞ x· vµ Thµnh cæ, vÊn

Qu¶ng TrÞ. Trªn híng phèi hîp, ë phÝa t©y quèc lé 1,

ra c¸c vïng míi gi¶i phãng cña ta, nhng chóng ®· bÞ

Vµo lóc ë chiÕn trêng TrÞ - Thiªn qu©n vµ d©n ta

®iÒu chØnh thÕ bè trÝ chiÕn dÞch theo ph¬ng ¸n ho¹t

Thùc hiÖn quyÕt t©m ®ã, ngµy 12-10-1972, Bé T lÖnh

nèng ra híng träng ®iÓm víi quy m« lín. ë híng §øc

®îc t¨ng cêng TiÓu ®oµn 2 dï (300 qu©n), vît qua

trung toµn bé S ®oµn bé binh 25 vµ Trung ®oµn 31 - S

vËn ®éng phôc kÝch ®o¹n ®êng tõ Ch¬n Thµnh ®i Lai

Cñ Chi ®êng 1 thuéc Ph©n khu 1, kÕt hîp tranh thñ bæ

®· mÊt, nhng ta còng cha ®ñ søc ®Ó ®Èy m¹nh tiÕn

ph¬ng ë Qu¶ng TrÞ, ë T©y Nguyªn, ë miÒn §«ng Nam Bé;