SSC01: Rizal’s Life, Works & Writings – Chapter 10 First Homecoming, 1887-88

Introduction to Chapter 10 • Rizal stayed for 5 years in Europe • He remained at the heart a true Filipino •
Returned to PH in August 1887 • Practised medicine in Calamba • Noli was resented by his enemies

Decision to return home • Rizal was warned not to return to PH after publication of Noli • Rizal’s reasons
for returning: – Operate on his mother’s eyes – Serve his people – oppressed by the Spaniards – To find
out how Noli affected the Filipinos & Spaniards in PH – Inquire why Leonor Rivera remained silent

• Blumentritt to Rizal - live in Madrid & continue to write from there

Delightful Trip to Manila • Marseilles – a French port that Rizal rode from Rome • Djemnah – Haiphong
– Played chess – Rizal as an interpreter – Djemnah = Orient via Suez Canal –Aden = Saigon – Haiphong
– Manila

• Rizal found Manila the same as he left it

Happy Homecoming • Rizal: welcomed affectionately; also worried about his safety – Paciano did not
leave him on his first day of arrival – Don Francisco did not let him go out alone

• He established a medical clinic in Calamba – First patient - Dona Teodora (his mother) – Operated eyes;
could not perform surgery because her eye cataracts were not ripe

– called “Doctor Uliman” – he came from Germany – P900 – P5000 medical fees

Happy Homecoming (cont.) • Rizal opened a gymnasium & introduced European sports – Fencing and
shooting – discourage cockfights & gambling

• Rizal’s one failure (6 months – Calamba) – unable to see Leonor Rivera – Tried to go to Dagupan

– Leonor’s parents forbade him to go – son-in-law – Custom – Marriage arranged by parents of both bride
& groom

Storm over Noli • His enemies plotted his doom • Translated German poems of Von Wildernath to
Tagalog

• Governor General Emilio Terrero – requested Rizal to the Malacanan Palace – Noli – subversive ideas –
Rizal denied the charges against him – exposed the truth; did not advocate subversive ideas

Storm over Noli (cont.) • Asked the Jesuits for the copy he sent – no • Fathers: Francisco de Paula
Sanches, Jose Bech & Federico Faura – glad to see him – Noli – speaks the truth; you may lose your head
for it

• Governor General Terrero – liberal-minded spaniard – Assigned Spanish Lieutenant Don Jose Taviel de
Andrade as bodyguard of Rizal – Cultured and knew painting – Could speak English, French & Spanish
Storm over Noli (cont.) • Governor General Terrero found nothing wrong with Noli • Msgr. Pedro Payo
(Dominican Archbishop of Manila) – sent a copy of Noli to Father Rector Gregorio Echavarria (UST) for
examination by the faculty – Noli – heretic, impious & scandalous in the religious order; anti-patriotic,
subversive of public order, injurious to the government of Spain & its functions in the PH islands in the
political order – Governor General Terrero – dissatisfied w/ the report – Dominicans were prejudiced
against Rizal

Storm over Noli (cont.) • Permanent Commission of Censorship – composed of priests and laymen – Fr.
Salvador Font (Agustinian cura of Tondo) – head of the Commission – Noli – subversive ideas against the
church & spain – Importation, reproduction and circulation of the “pernicious” book in the islands be
prohibited – Banning of Noli only made it popular

• No one was arrested or executed thanks to Governor General Terrero – Refused to be intimidated by the
friars

Attackers of the Noli • Father Jose Rodriguez (Prior of Guadalupe) – published a series of eight
pamphlets (Cuestiones de Sumo Interes – Questions of Extreme interest) – To blast Noli & other anti-
spanish writings

– Sold daily in churches after mass – Filipinos were forced to buy

• Storm over Noli reached SpainGeneral Jose Salamanca, General Luis M. de Pando & Sr. Fernando Vida
– Vicente Barrantes (Spanish academician of Madrid) – criticized Noli – La Espana Moderna (Spanish
newspaper of Madrid)

Defenders of the Noli • Marcelo H. del Pilar, Dr. Antonio Ma. Regidor, Graciano Lopez Jaena, Mariano
Ponce & other Filipino reformists – upholded the truths of Noli • Fr. Sanchez (Rizal’s favorite teacher at
the Ateneo) – defended and praised the Noli to the public • Don Segismundo Moret (former Ministry of
the Crown), Dr. Miguel Morayta (historian & statesman) & Professor Blumentritt (scholar & educator) –
read and liked the novel

Defenders of the Noli (cont.) • Rev. Vicente Garcia – Justo Desiderio Magalang – wrote a defense of the
Noli w/c was published in Singapore as an appendix to a pamphlet – Rizal as a graduate of Spanish
universities; recipient of scholastic honors – Attacked the Spanish officials; not Spain – Mortal Sin?

• Rizal defended Noli against Barrantes’ ignorance of PH affairs and mental dishonesty – unworthy of an
academician – Rizal as his master in satire and polemics • Fernando Canon (Geneva) – Noli – from five
pesetas (one peso) to fifty pesos per copy

Rizal and Taviel de Andrade • Friendship between Lt. Jose Taviel de Andrade & Rizal • Enjoyed fencing,
shooting, hunting and painting • Lt. Andrade of Rizal – “….refined, educated and gentlemanly… Mt.
Maliking – rumors – Hoisting of German flag on top of the mountain & proclaimed sovereignty over PH
–

Friars of Calamba
• What marred Rizal’s happy days in Calamba w/ Lt. Andrade – Death of Olimpia – Tales that he was a
German spy, agent of Bismarck, a protestant, a mason, a witch, a soul beyond salvation, etc.

Calamba’s Agrarian Trouble • Governor General Terrero – influenced by facts from Noli, ordered the
investigation of the friar estates (land taxes w/ tenant relations) • Rizal’s findings of the Friar Estate w/
the tenants’ signatures w/ three officials of the Calamba Hacienda – Haciendas – towns – Increase of
rentals – increased profits of the Dominican Friars – No contributions from the hacienda owner –

Fiesta

Education of children

Improvement of agriculture

– Tenants (cleaning) – dispossessed of lands for flimsy reasons – High rates of interests – delayed
payments ----confiscation of carabaos, tools and homes

Farewell to Calamba • Friars exerted pressure on the Malacanan Palace to eliminate Rizal –

Asked Governor General Terrero to deport Rizal; no valid charges in court

• Anonymous death threats received by Rizal’s parents ---advised Rizal to go away (parents, relatives &
friends incl. Lt. Taviel) • Governor General Terrero – summoned Rizal and “advised” him to leave PH for
his own good. Rizal was given a chance to escape

• Reasons for compelled decision to leave –

His presence jeopardizes the safety and happiness of his family & friends

He could fight better his enemies & serve his country’s cause w/greater efficacy by wrtiting in foreign
countries

A Poem for Lipa • Poem as commemoration - Calamba’s elevation from a town to a villa (city) – Becarra
Law of 1888 – Himno Al Trabajo (Hymn to Labor)

1887
Msgr. Pedro Payo sent a copy of Noli to Father Recto Gregorio Echavarria of the
University of Santo Tomas.

Governor General Emilio Terrero requested Rizal to come to Malacanang Palace.

"That the importation, reproduction and circulation of this prenicious book in the island
be absolutely prohibited."

1888

1887

Spanish Lieutenant Don Jose Taviel de Andrade, bodyguard of Rizal.

Father Salvador Font

Storm over the Noli

1888

Jesuit fathers
Fr. Francisco de Paula Sanchez

Fr. Jose Bech

Fr. Federico Faura

Noli was described as "heretical, impious, scandalous in the religious order, anti-
patriotic, subversive of public order, injurious to the government of Spain and its
function in the Philippine Islands in the political order.

1887

Augustinian cura of Tondo, submitted the report of this commission to the Governor
General on December 29.
 Ang mga Paglalakbay ni Rizal Pabalik sa Pilipinas
1. 1. Ang Mga Paglalakbay ni Rizal Pabalik sa Pilipinas
2. 2. Ang Unang Pagbabalik
3. 3. Bakit bumalik si Jose Rizal sa Pilipinas? 1. Gamutin ang katarata ng kanyang ina 2. Paglingkuran
ang kanyang mga kababayan 3. Makita ang epekto ng Noli Me Tangere 4. Itanong kung bakit hindi
na sumusulat sa kanya si Leonor Rivera
4. 4. Ang paglakbay patungong Maynila • Mula Roma, tumungo siyang Marseilles. • Hulyo 3, 1887 –
sumakay si Rizal sa barkong Djemnah • Dumaraan ang barko sa Suez Canal • Hulyo 30, 1887 –
nakarating sa Saigon at sumakay ng Haipong • Agosto 2, 1887 – umalis patungong Maynila • Agosto
5, 1887 – nakarating sa Maynila
5. 5. Ang mga ginawa sa Djemnah • 50 ang pasahero • 4 na Ingles, 2 Aleman, 3 Tsino, maraming
Pranses, 1 Pilipino • Si Rizal ang naging tagapagsalin ng mga wika ng mga pasahero dahil isa siyang
lingguwista • Nakipaglaro ng ahedres • Nakipagkwentuhan sa mga pasahero • Nagbasa ng ilang
libro
6. 6. Pagdating sa Maynila • Bumisita sa ilang mga kaibigan • Napansin na walang pinagbago ang
Maynila • Nariyan pa rin ang mga lumang gusali, simbahan, kalsada, bangka sa pasig, at ang pader
na pumapalibot sa lungsod
7. 7. Maligayang pag-uwi sa Calamba • Agosto 8, 1887 – nagbalik si Rizal sa Calamba kung saan
sinalubong siya ng mga kapamilya na napaiyak pa sa tuwa • Nag-aalala si Paciano para sa
kaligtasan ni Rizal kaya hindi siya iniiwanang mag-isa • Nagbukas siya ng klinika sa Calamba •
Ngunit di pa raw maooperahan ang katarata ng ina dahil hindi pa ito ―hinog.‖ • ―Dr. Uliman‖ ang
tawag sa kanya ng mga pasyente dahil galing siyang Alemania (Aleman = German)
8. 8. Maligayang pag-uwi sa Calamba • Nagbukas din siya ng himnasio para sa mga kabataan, kung
saan itnuro niya ang gymnastics, pag-eskrima, at pamamaril • Hindi na siya nakipagkita kay Leonor
Rivera muli dahil ayaw ng ina niya na maging manugang si Rizal
9. 9. Ang kaguluhang dulot ng Noli Me Tangere • Inimbitahan siya ni Gobernador Heneral Emilio
Terrero sa Palasyo ng Malacañang. • Ito‘y dahil may subersibong ideya raw ang Noli. • Ngunit
paliwanag ni Rizal na ipinapahayag lamang niya ang katotohanan. • Nakakuha si Rizal ng isang
kopya mula sa isang kaibigan upang ipakita sa Gobernador Heneral. • Binigyan niya ng
tagapagbantay si Jose Rizal dahil alam niyang nanganganib ang buhay niya. • Don Jose Taviel de
Andrade – tagapagbantay ni Rizal
10. 10. Ang kaguluhang dulot ng Noli • Ang isang lupon ng mga guro sa Santo Tomas ay nagsabing
―eretikal, walang galang, nakasisirang-puri sa simbahan, di- makabayan, subersibo, at
mapaminsala sa pamahalaan ng Espanya • Nagpahayag ng ulat si Padre Salvador Font na
nagrerekomenda ng pagbawal sa ―importasyon, paggawa ng kopya, at pagpalaganap‖ ng aklat sa
Pilipinas
11. 11. Ang kaguluhang dulot ng Noli • Si Padre Jose Rodriguez ay naglathala ng walong polyetong
pinamagatang Cuestiones de Sumo Interes para tuligsain ang Noli at iba pang mga sulating
kontra-Espanyol. Ito ay ang mga sumusunod:
12. 12. Walong polyeto 1. Bakit di ko dapat basahin ang mga iyon? 2. Mag-ingat sa mga ito. Bakit? 3. At
ano ang masasabi mo sa akin tungkol sa salot? 4. Bakit nagtatagumpay ang mga walang galang? 5.
Sa palagay mo ba‘y walang purgatoryo? 6. Mayroon ba o walang impiyerno? 7. Ano ang iyong
palagay sa mga libelong ito? 8. Kumpisal o walang hanggang kapahamakan?
13. 13. Ang kaguluhang dulot ng Noli • Kahit sa espanya, abot ang alingawngaw ng Noli Me Tangere. •
Tinutuligsa ito ng mga senador na sina Hen. Jose de Salamanca, Hen. Luis de Pardo, at Sr.
Fernando Vida. • Siniraan ni Vicente Barrantes ang Noli sa pahayagang La España Moderna.
14. 14. Tagapagtanggol ng Noli • Mga repormistang Pilipino • Padre Sanchez – paboritong guro ni Rizal;
nagtanggol at pumuri ng nobela sa publiko • Don Segismundo Moret – dating Ministro ng Korona •
 Dr. Miguel Morayta – mananalaysay at estadista • Professor Blumentritt – propesor at edukador •
Rev. Vicente Garcia – ang matalinong nagpatanggol sa Noli sa pamamagitan ng pagsagot sa mga
argumento ni Padre Rodriguez
15. 15. Ang Argumento ni Rev. Vicente Garcia 1. Hindi isang ―ignoranteng tao‖ si Rizal dahil nagtapos
siya sa mga unibersidad ng Espanya at nakatanggap ng karangalang iskolastiko. 2. Hindi
tinutuligsa ni Rizal ang Simbahan at Espanya dahil ang pinupuna niya sa Noli ang mga
masasamang opisyal at tiwaling prayle lamang. 3. Kung sinasabi ni Padre Rodriguez na kasalanang
mortal ang pagbasa ng Noli, ibig sabihin ay siya rin ang gumawa ng mortal na kasalanan dahil
binasa niya ang Noli.
16. 16. Sina Rizal at Taviel de Andrade • Si Taviel ay isang Tenyente na naging abogado ni Rizal. • Dito
ikinwento ni Rizal ang mga nangyari sa kanya sa Santo Tomas; ang diskriminasyon sa mga
Pilipinong estudyante, ang pag-away sa kanila ng mga estudyanteng Espanyol, at ang pagkasugat
niya rito at ang paggamot sa kanya ng tatay ni Leonor Rivera. • Ayon kay Taviel, ang kinakalaban
ng nobela ni Rizal ang gobyerno, relihiyon, at ang mga kastilang kawani ng karangalan ng Espanya.
• Katwiran naman ni Rizal na bilang manunulat, kinakalaban niya ang lahat, pati sarili niya dahil
ang mga sinusulat niya ay nakaugat sa katotohanan.
17. 17. Sina Rizal at Taviel de Andrade • At nais iparating ni Rizal sa Espanya na ang hinihiling nila ay
ang pagkakapantay-pantay—isang mapayapang pagbabago sa pamamagitan ng edukasyon. •
Nagtaka rin si Taviel kung bakit iniwan ni Rizal si Leonor at pumuntang Europa at kung sino ang
nagtustos sa kanya. • Sabi ni Rizal na pinagpunta siya ni Paciano upang mag- aral ng medisina at
gawin ang nararapat sa bayan. Doon, mas natuto siya at mas malaya siyang naglabas ng baho ng
pamahalaang Espanyol sa Pilipinas. At nang itinanong ni Rizal kay paciano kung paano si Leonor,
ang sabi sa kanya, ―Ang sarili mo lang ba ang iisipin mo?‖
18. 18. Problemang Agraryo ng Calamba (ayon kay Rizal) 1. Ang asyenda ng mga Dominikano ay
binubuo ng buong bayan ng Calamba. 2. Di-makatwirang pagtaas ng upa sa lupa ang ipinapataw
sa mga kasama. 3. Ang may-ari ay di nagbibigay ng pera para sa mga pistang bayan, edukasyon, at
pagpapaunlad ng agrikultura. 4. Nawawalan ng lupa ang mga kasamang naghihirap sa bukid dahil
sa kung-anu-anong dahilan. 5. Pag nahuli sa pagbayad ng renta ang mga kasama, mataas na
interes ang ipapataw sa kanila. At pag di nila ito maibayad, kukunin ang kanilang mga ari- arian.
19. 19. Pagpaalam sa Calamba • Kailangan nang lumisan si Rizal mula sa Pilipinas dahil ang mga
magulang niya ay nakatatanggap ng mga pagbabanta sa buhay ni Rizal. • Sila at ang mga kaibigan
at kaanak ni Rizal ay nagpayo sa kanyang mangibang-bayan. Pati na rin ang Gobernador-general
na ang naguutos sa kanyang lumisan. • Umalis lang siya dahil 1.)manganganib ang buhay ng
kanyang pamilya at kaibigan kung mananatili pa siya sa Pilipinas at 2.)mas makakalaban siya sa
mga kaaway kung sa ibang bansa siya magsusulat.
20. 20. Ang Ikalawang Pagbalik
21. 21. Bakit ba siya bumalik ulit? • Mapanatili ang pagkakaisa ng Kilusang Propaganda sa Europa
(nag-aaway sila doon kung si Rizal ba o si del Pilar ang dapat pangulo kaya umalis si Rizal) •
Kausapin si Despujol para alamin kung magbabago ba ang pasya nito • Itatag ang La Liga Filipina •
Tingnan muli kung maooperahan na ang katarata ng kanyang ina
22. 22. Ang pangalawang pagbabalik • Hunyo 26, 1892 – dumating si Rizal sa Manila kasama ni Lucia •
Ika-4 ng hapon – Pumunta sa Malacañang upang makipagusap kay Despujol. Sinabihan syang
bumalik sa ika-7 ng gabi. • Bumalik siya sa Malacañang. Pumayag si Despujol na patawarin ang
tatay niya ngunit hindi ang iba pang miyembro ng pamilya at bumalik sa Miyerkules.
23. 23. Ang pangalawang pagbabalik • Bumisita siya sa kanyang mga kaibigan sa Gitnang Luzon noong
ika-6 ng gabi ng Hunyo 27, 1892. • Bumalik siya sa Manila noong ika-5 ng hapon sa Hunyo 28. •
Pinapanood siya ng mga espiya ng gobyerno sa bawat galaw niya. • Ang mga nabisita niyang mga
bahay ay nilusuban ng Guardia Civil na kumuha ng mga kopya ng Noli at Fili at ng ilang mga
―subersibong‖ papel.
24. 24. Iba pang mga pakikiusap kay Despujol • Hunyo 29 (Miyerkules) – hindi nagwagi si Rizal sa
pagkumbinsi kay Despujol na ipawalang-bisa ang parusang pagtatapon, ngunit may pag-asa pa
para sa kanyang mga kapatid na babae • Hulyo 3 (Linggo) – tinanggal na ni Despujol ang
pagtatapon sa mga kapatid na babae
25. 25. Pagtatag ng la Liga Filipina • Hulyo 3, 1892 – pumunta si Rizal ang isang pagtitipon sa bahay ni
Doroteo Ongunco sa Ylaya Street, Tondo, Manila. • Ang layunin nito ay bumuo ng bagong grupong
nagnanais na direktang isama ang mga tao sa reporma
26. 26. Layunin ng La liga Filipina • Ipagkaisa ang Pilipinas sa isang katawang buo, malakas, at
magkakauri • Proteksyon ng bawat isa sa pangangailangan ng bawat isa • Pagtanggol laban sa mga
karahasan at kawalang- katarungan • Pag-unlad ng edukasyon, agrikultura, at pangangalakal • Ang
pagpapaaral at pagpapairal ng mga pagbabago
27. 27. Ang mga dumalo sa pagtitipon • Pedro Serrano Laktaw (guro) • Mosies Salvador (contractor) •
Domingo Franco (tobacco) • Luis Villareal (sastre) • Jose Ramos (pintor) • Mariano Crisostomo •
Ambrosio Salvador (landlord) (gobernadorcillo ng Quiapo) • Numeriano Adriano • Bonifacio
Arevalo (dentista) • Estanislao Legaspi • Deodato Arellano (bayaw ni • Teodoro Plata Marcelo H. del
Pilar) • Andres Bonifacio • Ambrosio Flores (retired • Apolinario Mabini lieutenant) • Juan Zulueta •
Agustin dela Rosa (bookkeeper)
28. 28. Mga Opisyal ng la Liga Filipina • Pangulo: Ambrosio Salvador • Kalihim: Deodato Arellano •
Ingat-yaman: Bonifacio Arellano • Fiscal: Agustin dela Rosa
29. 29. Ang Pagdakip at pagkulong sa Fuerza Santiago • Hulyo 6, 1892 – Bumalik si Rizal sa Malacanang
upang ituloy ang mga pakikinayam nito kay Despujol; ngunit pinakita sa kanya ang mga
subersibong babasahin na natagpuan daw sa punda ng unan ni Lucia • Pobres Frailes – pamagat
ng mga papel na nakita raw sa punda ng unan ni Lucia na isinulat ni Padre Jacinto • Itinatanggi ni
Rizal na ang mga papel na iyon ay nasa kanya o sa bagahe Lucia na tiningnan sa Hong Kong. •
Ikinulong si Rizal sa Fuerza Santiago at ginawang inkomunikado. • Ito ay nagdulot ng galit ng
maraming Pilipino nang ipalabas sa Gaceta de Manila nang sumunod na araw (Hulyo 7).
30. 30. Ang Pagtapon sa Dapitan • Noong Hulyo 7 din, ipinahayag ni Despujol sa Gaceta ang
pagpapatapon ni Rizal sa Dapitan. • Hulyo 15 – dinala si Rizal sa barkong Cebu na patungong
Dapitan pagkatapos ng hatinggabi (12:30 ng Hulyo 15 talaga). • Hulyo 15 – ala-una ng umaga
umalis ang barko. • Hulyo 17 – dumating siya sa Dapitan nang ika-7 ng gabi
31. 31. Simula ng Destiyero sa Dapitan • Sabi ni Padre Pastells kay Padre Obach na maaaring tumira si
Rizal sa kumbento kung • 1. ipapahayag niya ang kanyang pagkakamali at maging maka-Espanya
at kontra- rebolusyon • 2. mangumpisal at makibahagi sa mga seremonya ng simbahan • 3. kikilos
siya bilang huwarang sakop ng espanya at isang lalaki ng relihiyon
32. 32. Sa Dapitan • Hindi pumayag si Rizal sa mga kundisyong ito kaya nanirahan siya sa bahay ni
Kapitan Carcinero • Humanga si Carcinero sa magandang katangian ni Jose Rizal at nalaman
niyang di lang basta preso si Rizal at hindi rin filibustero • Pinayagan niya si Rizal na pumunta kahit
saan sa Dapitan gamit ng kabayo basta‘t mag-uulat siya kay carcinero bawat linggo.
33. 33. Sa Dapitan • Setyembre 21, 1892 – dumating ang barkong Butuan na may dalang mabuting
balita. Ang nanalong tiket sa loterya ng maynila ay pagmamayari nina Carcinero, Rizal, at
Francisco Equilor. • Ang ₱ 20000 ay kanilang pinaghati-hati; ang ₱ 6200 napapunta kay Rizal.
Ibinigay niya ang ₱2000 sa ama, ₱200 kay Basa sa Hong Kong, at ang natira ay pinambili ng
sakahan sa Talisay. • Ang loterya lamang ang naging bisyo ni Rizal, kahit sa Europa.
34. 34. Sa Dapitan • Mula Agosto 1983 – binibisita siya ng kanyang mga kapamilya • Sa parisukat na
bahay – tinitirhan ni Rizal • Sa hexagonal na bahay – mga manok ni Rizal • Sa octagonal na bahay –
mga mag-aaral ni Rizal • Dito na niya inoperahan ang kanyang ina. Ngunit naimpeksiyon ang mata
nito dahil tinanggal niya ang benda. Mabuti na lang at naigamot na rin ni Jose.
35. 35. Mga Pinagawa Para sa Dapitan • Sistemang patubig • Inalis ang mga latiang pinaninirahan ng
mga lamok • Sistemang pang-ilaw • Nagtatag ng paaralan
36. 36. Mga Kontribusyon sa Agham • Kumolekta ng iba‘t-ibang uri ng insekto, ibon, ahas, butiki,
palaka, kabibe, at halaman • Isang panibagong paraan ng pag-preserba ng mga specimen gamit
ang dahon ng bayabas at avocado • Nakatuklas ng kakaibang species sa Dapitan na pinangalan sa
kanya
37. 37. Si Josephine Bracken • Si Josephine ay isang Irish na naulila sa ina at pinaapon na lang. •
Walang makakapagpagamot kay George Taufer, ang ama-amahan ni Josephine, kaya hinanap nila
si Rizal. • Sa unang tingin pa lang, magkaibigan na sina Rizal at Bracken. Nagpakasundo silang
magpakasal pagkaraan ng ilang buwang panliligaw, ngunit sabi ni Padre Obach na kailangan nila
ang permiso ng Obispo ng Cebu. • Nagalit si Taufer nang malaman niya ito dahil ayaw niyang
mawalay kay Josephine, kaya nagtangkang magpakamatay siya. Pero pinigilan siya ni Rizal.
38. 38. Si Josephine Bracken • Sinamahan muna ni Josephine si Taufer sa Maynila, tapos bumalik na
sa Hong Kong si Taufer. Si Josephine naman ay nanirahan sa pamilyang Rizal bago bumalik sa
Dapitan. • Dahil ayaw silang ipakasal ni Padre Obach, sina Rizal at Bracken ay naghawak kamay at
nagpahayag ng pagiging kasal sa harap ng Diyos. Dahil dito, pinag- tsi-tsismisan sila sa Dapitan. •
Nabuntis si Josephine noong unang bahagi ng 1896. Nanganak siyang isang buwang masyadong
maaga, at sa kasamaang palad, namatay ang anak nila ni Rizal 3 oras pagkatapos ng
pagpapanganak.
39. 39. Si Rizal at ang katipunan • Balak ng Katipunan na maglunsad ng isang rebolusyon para sa
kalayaan. • Ipinagkasundo noong Mayo 2, 1896 na si Pio Valenzuela ay ang ipapadala sa Dapitan
upang ipaalam kay Rizal ang kanilang layunin. • Hunyo 21, 1896 dumating si Valenzuela sa Dapitan.
Malugod siyang tinanggap ni Rizal sa bahay ngunit para sa kanya, di pa handa ang kilusan dahil
1.)di pa handa ang taumbayan at 2.)kailangan pa ng sapat na armas at pondo para
makapagsimula ng rebolusyon • Di rin siya sang-ayon sa planong iligtas siya dahil nangako na siya
sa mga awtoridad
40. 40. Paalis ng Dapitan • Noong Disyembre 17, 1895, sinulatan ni Rizal si Ramon Blanco na iaalay niya
ang kanyang serbisyo bilang manggagamot sa Cuba. • Hulyo 1, 1896 – itinanggap ng pamahalaan
ang kanyang alok • Hulyo 30, 1896 – dumating ang liham na nagsasaad na isang Komandante
Politiko Militar ang magbibigay sa kanya ng permiso para makabalik sa Maynila at kunin ang
pasaporte.
41. 41. Paalis ng Dapitan • Hulyo 31 – nagtapos na ang 4 na taong pagkakatapon sa Dapitan ni Rizal •
Espanya – pangalan ng barkong nagdala sa kanya papuntang Maynila • Funeral march ni Chopin –
tinugtog ng banda sa laot ng Dapitan
42. 42. Muntik nang makapuntang Cuba • Agosto 6 – dumating ang Espanya sa maynila • Isla de Luzon
– ang barkong sasakyan sana ni Rizal papuntang Espanya ngunit di na niya naabutan dahil
nakapalaot na ito agad • Agosto 6 – inilipat si Rizal sa barkong Castilla kung saan siya tumuloy
habang hinihintay ang barkong pa-Espanya
43. 43. Muntik nang makapuntang Cuba • Setyembre 2 – inilipat siya sa barkong Isla de Panay
papuntang Barcelona • Setyembre 7 – dumaong ang barko sa Singapore; bumaba ang ilang
pasahero at namasyal; pinayuhan si Rizal na manatili sa Singapore para sa kanyang kaligtasan
ngunit di siya nakinig • Oktubre 3 – dumating sa Barcelona ngunit nakakulong sa kanyang kwarto
sa barko • Oktubre 6 – inilipat siya sa bilangguang Monjuich at nung hapon ay isinakay sa barkong
Colon patungong Maynila
44. 44. Ang Huling Pagbabalik sa Pilipinas • Oktubre 8 – sinisi si Rizal sa madugong rebolusyon sa
Pilipinas • Oktubre 11 – kinumpiska ang talaarawan niya at pinag-aralan ang mga nakasulat dito
ngunit wala silang makitang ebidensiyang magagamit sa kanya • Nobyembre 2 – binalik sa kanya
ang talaarawan
45. 45. Ang Nabigong Pagligtas sa Singapore • Sinubukan ni Hugh Fort na ihiling sa Hukuman ng
Singapore na ipalabas ng barko si Jose Rizal. • Hindi ito malagdaan ni Lionel Cox dahil may
hukbong militar ang Espanya sa barko.
46. 46. Pagdating sa Maynila • Nobyembre 3 – dumaong ang Colon sa Maynila • Inilipat siya sa Fuerza
Santiago • Patuloy pa rin sa pagkokolekta ng ebidensiya ang mga awtoridad
47. 47. Pagpili ni Rizal sa kanyang Tagapagtanggol • Ang karapatan lamang na binigay kay Rizal n mga
Espanyol ay ang piliin ang abogadong magtatanggol sa kanya. • Noong Disyembre 8, Pista ng
Immaculada Concepcion, isang listahan ng 100 na una at ikalawang tenyente ng Sandatahang
Espanyol ang pinakita kay Rizal. Pinili niya si ‗Don Luis Taviel de Andrade, Unang Tenyente ng
Sandatahang Lakas. • Sa katunayan, si Ten. Luis Taviel de Andrade ay ang kapatid pala ni Ten. Jose
Taviel de Andrade, ang ―bantay‖ ni Rizal noong nasa Calamba siya noong 1887. Tinanggap naman
ni Luis Taviel de Andrade ang kanyang pagkakapili bilang manananggol ni Rizal.
48. 48. Paghanda para sa paglilitis • Disyembre 11 – binasa ni Rizal ang impormasyon ukol sa kanyang
kaso • Inakusahan siya ng :pangunahing tagapagtatag at buhay na kaluluwa ng insureksyong
Pilipino, at ang tagapagtatag ng mga samahan, pahayagan, at librong nagpapaapoy at
nagpapalaganap ng mga ideya hinggil sa rebolusyon.‖ • Ipinagtanggol man niya ang sarili na wala
siyang sala sa kasong rebelyon, inamin din niya ang pagsulat ng Konstitusyon ng La Liga Filipina
49. 49. Paghanda para sa paglilitis • Ipinadala ang mga papeles ng kaso ni Rizal sa Malacanang noong
Disyembre 13, ang araw na naging Gobernador Heneral si Camilo de Polavieja. • Disyembre 15 –
nagpalabas ng manipesto si Rizal sa mga taumbayan na nagsasabing di kailangan ang
pakikipaglaban para sa kalayaan.
50. 50. Ang kanyang pinakamalungkot na Pasko • Nag-iisa lang si Rizal sa selda itong Disyembre 25,
1896. • Sanay siyang magdiriwang ng Pasko kasama ng pamilya at kaibigan kaya ito ang kanyang
pinakamalungkot sa lahat, lalo na‘t ito na ang kanyang huli.
51. 51. Paglilitis • Disyembre 26, 1896 – naganap ang paglilitis ni Jose Rizal • Hukumang militar ang
lumilitis sa kanya. • Dahil may pinapanigan na ang hukumang militar, bingi sila sa depensang
inihahayag ni Ten. Taviel de Andrade. • Disyembre 28 – Nilagdaan ni Polavieja ang desisyon ng
hukumang-militar at ipinabaril si Rizal sa Disyembre 30 sa Bagumbayan. • Disyembre 29 – Ginawa
ni Rizal ang Mi Ultimo Adios
52. 52. Pagkamatay • Disyembre 30, 1896 – pagsapit ng 7:03 ng umaga, si Rizal ay ibinaril ng firing
squad. • Sumigaw ang mga Espanyol, ―Mabuhay ang Espanya!‖‖Kamatayan para sa traidor!‖ •
Ngunit di nila alam noon ang susunod…
53. 53. Ang mga epekto ng pagkamatay ni Jose Rizal • Tiningnan siya ng mga Pilipino bilang martir. •
Dahil dito, sumiklab sa puso ng mga Pilipino, lalo na ang mga nasa Katipunan, ang paghihimagsik.
• Dahil dito, natapos na rin ang matagal na pagsakop ng Espanya sa Pilipinas.
54. 54. Itong presentasyon ay hatid sa inyo ng ikalimang pangkat sa Filipino • Diego • MJ • Ralph • Paul •
Jedd • Archie • Darlene • Glomarie