Professional Documents
Culture Documents
ศัพทฉบัสบถิราชบั
ติศณาสตร
ฑิตยสภา
พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสถาน 113
108 พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสถาน
110 พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสถาน
พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสถาน 111
A
absolute error ความคลาดเคลือ่ นสัมบูรณ์
ค่าสัมบูรณ์ของผลต่างระหว่างค่าสังเกตกับค่าจริงหรือค่าที่ได้จากการประมาณ
พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสถาน 1
acceptance number จ�ำนวนยอมรับ
จ�ำนวนหน่วยที่ไม่บกพร่องซึ่งท�ำให้ตัดสินใจได้ว่าจะยอมรับผลิตภัณฑ์ทั้งล็อต
หรือยุติการเลือกตัวอย่างเพิ่มเติมในการตรวจสอบคุณภาพหรือการวิเคราะห์
เชิงล�ำดับ
accuracy ความแม่น
สมบัติของการวัดค่าหลาย ๆ ครั้ง ที่สามารถให้ค่าที่ถูกต้องหรือใกล้เคียง
กับค่าจริง หรือสมบัติของตัวประมาณที่ให้ค่าประมาณที่มีความคลาดเคลื่อน
จากค่าจริงน้อย ซึ่งวัดโดยค่าคลาดเคลื่อนก�ำลังสองเฉลี่ย (mean square
error) สมบั ติ นี้ แ ตกต่ า งจากความเที่ ย งที่ วั ด ความแตกต่ า งของค่ า ที่
เป็ น ไปได้ จ ากค่ า เฉลี่ ย ของตั ว ประมาณนั้ น ซึ่ ง วั ด โดยค่ า ความแปรปรวน
ดู precision ประกอบ
2 พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสถาน
การลงทุน เพื่อประเมินและจัดการความเสี่ยงด้านการประกันภัย
พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสถาน 3
a.e. (almost everywhere) เออี (เกือบทุกแห่ง)
ดู almost everywhere (a.e.)
aggregation การรวมยอด
การรวมค่าข้อมูลออกเป็นผลรวมยอด (aggregate) เช่น รายได้ประชาชาติ
เป็นค่าที่ได้จากการรวมยอด
4 พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสถาน
ตัวอย่างของชั้นภูมิแต่ละชั้นให้เป็นสัดส่วนกับจ�ำนวนหน่วยในชั้นภูมิ
พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสถาน 5
เนื่องจากได้ขจัดอิทธิพลของตัวแปรร่วมที่ต่างกันออกไปแล้ว ค�ำว่า analysis
of covariance เขี ย นย่ อ เป็ น ANCOVA ดู analysis of variance
(ANOVA) ประกอบ
ANCOVA แอนโควา
ดูค�ำอธิบายใน analysis of covariance; covariance analysis
annuity เงินรายปี
จ�ำนวนเงินที่จ่ายเป็นงวดซึ่งก�ำหนดงวดเวลาไว้แน่นอน โดยทั่วไปจ�ำนวนเงินที่
จ่ายจะเท่ากันทุกงวด เช่น ค่าเบี้ยประกันชีวิตรายปี เงินงวดรายเดือนช�ำระ
ค่าผ่อนบ้านหรือรถยนต์ การค�ำนวณเงินงวดจะค�ำนวณจากมูลค่าปัจจุบัน
ของสัญญา อัตราดอกเบี้ยหรืออัตราส่วนลด (discount rate) ที่ก�ำหนดไว้
จ�ำนวนงวดที่จ่าย การจ่ายเงินต้นงวดหรือปลายงวด เป็นต้น
6 พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสถาน
ANOVA table ตารางอะโนวา
ตารางสรุปการวิเคราะห์ความแปรปรวนตามตัวแบบที่พิจารณา โดยมีสดมภ์
แสดงสาเหตุของความแปรปรวน ผลบวกก�ำลังสอง องศาเสรี ก�ำลังสองเฉลี่ย
ค่าสถิติทดสอบเอฟ และค่าพี
พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสถาน 7
association ความเกี่ยวพัน
ความสัมพันธ์ระหว่างตัวแปร 2 ตัว หรือมากกว่า มักใช้กบั ข้อมูลจ�ำแนกประเภท
โดยน�ำข้อมูลจ�ำนวนนับมาวิเคราะห์
8 พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสถาน
ลู่เข้าเชิงการแจกแจงสู่การแจกแจงปรกติมาตรฐาน เมื่อ n มีค่า
เข้าสู่อนันต์แล้ว Sn จะเป็นความคลาดเคลื่อนมาตรฐานเชิงเส้นก�ำกับ
autocorrelation สหสัมพันธ์ในตัว
ภาวะทีค่ า่ สังเกตของอนุกรมเวลา ณ จุดเวลาทีอ่ ยูห่ า่ งกัน 2 จุด มีความสัมพันธ์กนั
t=1
ดู autocorrelation function (ACF) ประกอบ
พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสถาน 9
autocorrelation function (ACF) ฟังก์ชันสหสัมพันธ์ในตัว (เอซีเอฟ)
ฟั ง ก์ ชัน ที่ ใ ห้ค่าสหสัม พัน ธ์ในตัว ของค่าสังเกตที่ ช ้ า กว่ า กั น k หน่ ว ยเวลา
ในอนุกรมเวลาแบบคงที่ (stationary time series) โดยอนุกรมเวลาอาจเป็น
แบบต่อเนื่องหรือไม่ต่อเนื่องในเวลา ถ้า Xt เป็นอนุกรมเวลาในกระบวนการ
คงที่ ณ เวลา t ที่มีค่าเฉลี่ยเท่ากับ m และมีความแปรปรวนเท่ากับ s2
ฟังก์ชันสหสัมพันธ์ในตัว ณ ช่วงเวลาที่ช้ากว่ากัน k หน่วยเวลา คือ
_
ρk =
Cov(Xt, Xt_k )
=
1 E(Xt _ μ)(Xt_k μ)
σ σ
2 2
autocovariance ความแปรปรวนร่วมในตัว
ดูค�ำอธิบายใน autocorrelation function (ACF)
autoregression การถดถอยในตัว
การทีค่ า่ สังเกต ณ เวลาปัจจุบนั มีความสัมพันธ์กบั ค่าสังเกต ณ จุดเวลาต่าง ๆ
ในอดีต
10 พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสถาน
autoregressive process กระบวนการถดถอยในตัว
กระบวนการสโตแคสติกที่ค่าสังเกตบางค่า ณ เวลาปัจจุบัน มีความสัมพันธ์เชิง
การถดถอยกับค่าสังเกตต่าง ๆ ณ จุดเวลาที่ช้ากว่ากัน
average ค่าเฉลี่ย
ค่ากลางของข้อมูล โดยทั่วไปหมายถึงค่าเฉลี่ยต่าง ๆ เช่น ค่าเฉลี่ยเลขคณิต
ค่าเฉลี่ยเรขาคณิต ค่าเฉลี่ยถ่วงน�้ำหนัก ในความหมายที่กว้างขึ้นอาจรวมถึง
มัธยฐานและฐานนิยมด้วย
พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสถาน 11
B
balanced confounding การพัวพันสมดุล, การปนกันสมดุล
ดู balanced partial confounding
12 พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสถาน
balanced lattice design แผนแบบแลตทิซสมดุล
แผนแบบแลตทิซที่มี t ทรีตเมนต์ โดยแต่ละทรีตเมนต์จะปรากฏด้วยกันกับ
ทรีตเมนต์อนื่ ๆ ในบล็อกเดียวกันเพียงครัง้ เดียว และมีจำ� นวนซ�ำ้ เท่ากับ k + 1
เมื่อ k = √ (t/n) ท�ำให้การเปรียบเทียบระหว่างคู่ของทรีตเมนต์มีความเที่ยง
เท่ากัน แผนแบบแลตทิซสมดุลไม่สามารถมีได้ในกรณีที่ t = 36, 100 และ 144
พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสถาน 13
BAN estimator; best asymptotic normal estimator
ตัวประมาณปรกติเชิงเส้นก�ำกับดีที่สุด
ดู best asymptotic normal estimator; BAN estimator
P (x) _
ln P (x) = βj 0+ β’j x, j = 1, ..., J 1
j
เมื่อ
Pj (x) = P [Y = j|x ], PJ (x) = P [Y = j|x ]
x=(x1, ...,xp )′, bj0= ระยะตัดแกน βj = ( βj1, ..., βjp )′
ตัวแบบลอจิตเทียบกลุ่มฐานคู่อื่น ๆ สามารถท�ำในท�ำนองเดียวกัน โดยขึ้นอยู่
กับเซตของสมการในตัวแบบลอจิตเทียบกลุ่มฐาน J เดิมการสร้างสมการ
ลอจิตเทียบกลุ่มฐานคู่อื่น ๆ เช่น a เทียบกับ b คือ สมการลอจิตเทียบ
14 พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสถาน
ระหว่างกลุ่ม a กับกลุ่มฐาน b สามารถท�ำได้ดังนี้
Pa (x) Pa (x) Pb (x)
log
ln = log
ln − log
ln
Pb (x) PJ (x) PJ (x)
พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสถาน 15
Bayes’ postulate สัจพจน์ของเบส์
สัจพจน์เกี่ยวกับการก�ำหนดความน่าจะเป็นก่อน (prior probability) เพื่อใช้
ในการอนุมานแบบเบส์ โดยการก�ำหนดฟังก์ชันความน่าจะเป็นให้มีค่าคงตัวใน
กรณีที่ไม่มีสารสนเทศที่ช่วยก�ำหนดฟังก์ชันความน่าจะเป็นเหล่านั้น
เมื่อ m = 1, 2, ..., k
มีความหมายเหมือนกับ Bayes’ theorem
16 พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสถาน
เมื่ อ X 1 , X 2 แทนค่ า เฉลี่ ย ของตั ว อย่ า ง และ S 1 , S 2 แทนส่ ว น
เบี่ยงเบนมาตรฐานของตัวอย่างจากประชากรชุดที่ 1 และชุดที่ 2 ตามล�ำดับ
ซึ่งต่อมา เวลช์ บี. แอล. (Welch, B. L.) ได้ประมาณการแจกแจงของสถิติ
ทดสอบ d ด้วยการแจกแจงทีของสติวเดนต์ (Student’s t-distribution)
โดยมีองศาเสรี เป็นจ�ำนวนเต็มที่มีค่าใกล้เคียงกับค่าที่ค�ำนวณได้จากสูตร
(a1+ a2)2
a12 /(n1_ 1) + a22 /(n2 _1)
เมื่อ ai = Si /ni , i = 1, 2
พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสถาน 17
Bernoulli’s weak law of large numbers; Bernoulli’s WLLN กฎจ�ำนวนมาก
อย่างอ่อนของแบร์นูลลี
ให้ E เป็นเหตุการณ์ในการลองสุ่มที่มีความน่าจะเป็นเท่ากับ P(E) ถ้าท�ำการ
ลองสุ่มซ�้ำ ๆ กันและเป็นอิสระกัน n ครั้ง แล้วนับจ�ำนวนครั
lim P ้งที่เn(E) E ≥ε =0
หตุการณ์P(E)
n ∞
เกิดได้ n(E) ครั้ง กฎจ�ำนวนมากอย่างอ่อนของแบร์นูลลี คือ n
n(E) P(E) ≥ ε
lim P
n ∞ n
=0 โดยที่ ε > 0
n(E)
นั่นnคือ n(E) ลู่เข้าเชิงความน่าจะเป็นสู่ P(E) เขียนแทนด้วย
nε > 0
n(E) p
n n(E) P(E)
p
n P(E)
Bernoulli trial การลองแบร์นูลลี
การลองสุ่มที่มีผลลัพธ์เป็นไปได้ 2 ผลลัพธ์ คือ “ส�ำเร็จ” (success) และ
“ไม่สำ� เร็จ” (failure) โดยทัว่ ไปก�ำหนดให้ตวั แปรสุม่ X = 1 ถ้าได้ผลลัพธ์สำ� เร็จ
และ X = 0 ถ้าได้ผลลัพธ์ไม่ส�ำเร็จ โดยมีความน่าจะเป็น P(X =1) = p และ
P(X = 0) = 1_p เมื่อ 0 < p < 1
18 พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสถาน
ประมาณมีความแปรปรวนต�ำ่ สุด โดยใช้ประกอบกับสมบัตอิ นื่ ของตัวประมาณ
เช่น ตัวประมาณเชิงเส้นไม่เอนเอียงดีทสี่ ดุ ตัวประมาณปรกติเชิงเส้นก�ำกับดีทสี่ ดุ
xa a_1 1 (1_ _ x)
G(a+b) _ _
f(x)= G(a+b) _
b 1
f(x)= G(a)G(b) x (1 x) b 1
G(a)G(b)
0 < x < 1, a > 0, b > 0
0 < x < 1, a > 0, b > 0
และ G(a) คือ ฟังก์ชันแกมมา
ดู gamma function ประกอบ
bias ความเอนเอียง
ความคลาดเคลื่อนของการส�ำรวจตัวอย่างหรือการทดลองที่มีสาเหตุมาจาก
การก�ำหนดผลลัพธ์ให้โน้มเอียงไปทางใดทางหนึ่ง หรือความแตกต่างระหว่าง
ค่าคาดหมายของตัวประมาณกับค่าพารามิเตอร์นั้น
20 พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสถาน
binomial caefficient สัมประสิทธิ์ทวินาม
ดูค�ำอธิบายใน binomial theorem
n n!
เมื่อ r
=
r! (n _ r)!
biostatistics ชีวสถิติ
สาขาวิชาที่เกี่ยวข้องกับการน�ำศาสตร์ทางสถิติไปประยุกต์ในปัญหาทางการ
แพทย์และชีววิทยา
เมื่อ i = min(x, y)
22 พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสถาน
ความน่าจะเป็นร่วมดังนี้
x _ mx -2ρ (x _ mx)(y _ my) y _ my
2 2
1 1
f(x,y) = exp _ x σx +
σy
1 2(1 ρ2) σxσy
2πσxσy (1 _ r2) 2
_ _
x _ mx -2ρ (x mx)(y my) y _ my
2 2
1 1
exp
2(1 _ ρ2)
x σ +
σy
1 σxσy
σ y (1 _ r )
2 2 x
block บล็อก
กลุม่ ของหน่วยทดลองในแผนแบบการทดลอง โดยปรกติมกั จัดให้หน่วยทดลอง
ในกลุม่ เดียวกันมีลกั ษณะไม่แตกต่างกันในตัวแปรทีม่ ผี ลต่อตัวแปรทีส่ นใจศึกษา
n( E )
P lim = P( E ) = 1
n→∞ n
พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสถาน 23
box plot แผนภาพกล่อง
แผนภาพที่น�ำเสนอข้อมูลด้วยกล่องซึ่งแสดงช่วงของพิสัยระหว่างควอร์ไทล์
(interquartile range) ที่ 1 กั บ 3 และมี ค ่ า มั ธ ยฐานอยู ่ ภ ายในกล่ อ ง
ปลายกล่ อ งด้ า นบนมี เ ส้ น ตรงลากต่ อ ออกไปจนสิ้ น สุ ด ที่ ค ่ า ควอร์ ไ ทล์ ที่ 3
บวก 1.5 เท่ า ของพิ สั ย ระหว่ า งควอร์ ไ ทล์ ซึ่ ง เรี ย กว่ า รั้ ว ชั้ น ในด้ า นบน
แต่ต้องไม่เกินค่าสูงสุดของข้อมูล ปลายกล่องด้านล่างมีเส้นตรงลากต่อออก
ไปจนสิ้นสุดที่ค่าควอร์ไทล์ที่ 1 ลบ 1.5 เท่าของพิสัยระหว่างควอร์ไทล์
ซึ่งเรียกว่า รั้วชั้นในด้านล่าง ซึ่งต้องไม่น้อยกว่าค่าต�่ำสุดของข้อมูล และใน
กรณี ที่ มี ค ่ า นอกเกณฑ์ (outlier) จะอยู ่ ร ะหว่ า งรั้ ว ชั้ น ในกั บ รั้ ว ชั้ น นอก
(ดูรูปประกอบ) ทั้งนี้ ค่านอกเกณฑ์อาจมีเพียงด้านเดียวหรือ 2 ด้านก็ได้
ในบางกรณีอาจแสดงค่ารั้วชั้นนอก ซึ่งคือค่าควอร์ไทล์ที่ 3 บวก 3 เท่าของ
พิ สั ย ระหว่ า งควอร์ ไ ทล์ และค่ า ควอร์ ไ ทล์ ที่ 1 ลบ 3 เท่ า ของ
พิสัยระหว่างควอร์ไทล์ ค่าที่อยู่นอกรั้วชั้นนอก เรียกว่า ค่าสุดขีด (extreme
value)
Xmax = คาสูงสุดของขอมูล
X = คาสูงสุดของขอมูล
คXXาmax สุดขี==ดคค(extreme
าสูสูงงสุสุดดของข ออมูมูลล
ของขvalue)
คาmax สุดขีด า(extreme
max value)
รัคค้วาาดสุสุาดดนนอก
ขีขีดด (extreme value) = Q + 3 (Q __Q )
(outer fence)
(extreme
รั้วดานนอก (outer value)
fence) = Q33 + 3 (Q33 _ Q11)
รัรั้ว้วดดาานนอกนนอก (outer (outer fence)
fence) == QQ33 ++ 33 (Q
(Q33 _ QQ11))
คาดานนอก (outline)
คาดานนอก (outline)
รัคค้วาาชัดด้นาาใน
นนอก
(inner fence) = Q3 + 1.5 (Q3 __Q1)
(outline)
รั้วชั้นนนอก ใน (inner (outline)
fence) = Q3 + 1.5 (Q3 _ Q1)
ครัรัา้ว้วของข
ชัชั้น้นใน อมู(inner
ลที่สูงสุfence)
ดกอนถึ=งรัQ้วชั+้นในด 1.5า(Q
(Q
นบน _Q)
คาของขอมูลที่สูงfence)
ใน (inner สุดกอนถึ=งQรั้ว33 ชั+้น1.5 3 Q1)
ในดานบน
3 1
คคาาของขของขอมูลที่สูงสุสุดดกกออนถึ
อ มู ล ที ส
่ ง
ู นถึงงรัรั้ว้วชัชั้น้นในด
ในดาานบน
นบน
Q3 = ควอรไทลที่ 3
Q = ควอรไทลที่ 3
QQQ2333===มัควอร
ธยฐาน ไไทล
ทลทที่ี่ 33
Q = มัควอร ธยฐาน
QQQ1222===ควอร
มัมัธธยฐาน
ไทลที่ 1
ยฐาน
Q = ควอรไทลที่ 1
คQQา111ของข
== ควอร
ควอรอมูลไไทีทล
่นอทยที
ี่ 11 ่สุดกอนถึงรั้วชั้นในดานลาง
คาของข อมูลทล
ที่นทอี่ ยที ่สุดกอนถึงรั้วชั้นในดานลาง
คคาาของข
ของขออมูมูลลทีที่น่นออยที
ยที่ส่สุดุดกกออนถึ
นถึงงรัรั้ว้วชัชั้น้นในด
ในดาานล
นลาางง
24 พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสถาน
Box’s test; Box test การทดสอบของบ็อกซ์
การทดสอบความเท่ากันของความแปรปรวนประชากรโดยเป็นการทดสอบ
ที่ แ กร่ ง เมื่ อ การแจกแจงไม่ เ ป็ น การแจกแจงปรกติ การทดสอบนี้ เ ป็ น การ
ทดสอบโดยประมาณ
พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสถาน 25
C
canonical correlation สหสัมพันธ์คานอนิคัล
ดัชนีวัดความสัมพันธ์ระหว่างเซตของตัวแปรสุ่ม 2 เซต โดยมีค่าเท่ากับค่า
สหสัมพันธ์สูงสุดระหว่างตัวแปรคานอนิคัล 2 ตัว ที่แต่ละตัวได้จากการรวม
เชิงเส้นของตัวแปรสุม่ ในแต่ละเซต ภายใต้ขอ้ ก�ำหนดบางประการเกีย่ วกับสมบัติ
ของตัวแปรคานอนิคัลเหล่านั้น เช่น ตัวแปรคานอนิคัลแต่ละตัวในกลุ่มมี
ความแปรปรวนเท่ากับ 1 และไม่มีความสัมพันธ์ต่อกัน
26 พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสถาน
เช่น ตัวแบบเชิงเส้นนัยทั่วไป ดู generalized linear model ประกอบ
พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสถาน 27
census ส�ำมะโน
ดูค�ำอธิบายใน survey
28 พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสถาน
Chapman-Kolmogorov equation สมการเเชปแมน-คอลโมโกรอฟ
สมการที่ใช้อธิบายการเปลี่ยนแปลงตามเวลาของกระบวนการสโตแคสติกแบบ
มาร์คอฟ ถ้า Pij(t) แทนความน่าจะเป็นในเวลาเอกพันธุ์ของโซ่มาร์คอฟ
ในสถานะ i ณ เวลา 0 และอยู่ในสถานะ k ณ เวลา t แล้ว
Pij (t ) = ∑ Pikik ( s ) Pkj (t − s )
kj
k
พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสถาน 29
0.0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5
n=1
n=3
n=6
n=9
f(x)
0 2 4 6 8
x
ดู gamma distribution ประกอบ
30 พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสถาน
ถ้า A B หมายถึงชอบ A มากกว่า B ความไม่แนบนัยของสิ่งของกลุ่มละ
3 จะแสดงได้ด้วยลูกศรที่ชี้ในทิศทางเดียวกันแล้ววนกลับมาที่เดิม
เช่น A C D A,
A E D A
ลักษณะเช่นนีเ้ รียกว่า ตรีวฏั ฏะของความชอบ (circular triad of preferences)
ของ ACD และ AED ตามล�ำดับ
classification การจ�ำแนก
การจ�ำแนกตัวแปรเป้าหมายที่มีลักษณะเป็นตัวแปรจ�ำแนกประเภทโดยอาศัย
คุณลักษณะของตัวแปรอื่น ๆ ที่เกี่ยวข้อง การจ�ำแนกมีหลายวิธีด้วยกัน เช่น
วิธีการถดถอยลอจิสติก (logistic regression) ต้นไม้ตัดสินใจ (decision tree)
และโครงข่ายประสาท (neural network)
พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสถาน 31
class interval อันตรภาคชั้น
ช่วงที่ก�ำหนดโดยขีดจ�ำกัดชั้น ดู class limit ประกอบ
cluster กลุ่ม
1. (การส�ำรวจตัวอย่าง) เซตของหน่วยตัวอย่างหลาย ๆ หน่วยรวมอยู่ด้วยกัน
และเป็นหน่วยตัวอย่างในการเลือกตัวอย่างแบบกลุ่ม เช่น หมู่บ้านเป็นกลุ่ม
ของครัวเรือน
2. (การวิเคราะห์สถิติ) เซตของหน่วยตัวอย่างที่ได้จากการจัดกลุ่มตามเกณฑ์
ทีก่ ำ� หนด ซึง่ ได้จากการวิเคราะห์เชิงสถิติ เช่น การวิเคราะห์แบ่งกลุม่ ดู cluster
analysis ประกอบ
32 พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสถาน
cluster analysis การวิเคราะห์แบ่งกลุ่ม
การวิเคราะห์ลักษณะของค่าสังเกตเพื่อแบ่งกลุ่มค่าสังเกตให้ภายในกลุ่ม
มีลักษณะคล้ายกัน และระหว่างกลุ่มมีลักษณะแตกต่างกันโดยไม่มีตัวแปร
เป้าหมาย การวิเคราะห์แบ่งกลุม่ มีหลายวิธขี นึ้ อยูก่ บั มาตรทีใ่ ช้วดั ความคล้ายคลึง
ของลักษณะของค่าสังเกต เช่น ความหนาแน่นของค่าสังเกต ระยะทางใกล้ทสี่ ดุ
ของค่าสังเกตระหว่างกลุ่ม
พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสถาน 33
ลักษณะที่ 1
ลักษณะที่ 2 ใช ไมใช
ใช a b
ไมใช c d
ตัวอย่างค่าวัดระดับขั้นความเกี่ยวพัน เช่น
ad _ bc
1. สัมประสิทธิ์ของยูล (Yule’s coefficient) คือ Q = ad + bc
ad _ bc
2. สัมประสิทธิ์ฟาย (phi coefficient) คือ f=
[(a+b)(a+c)(b+d)(c+d)]
Ri
_ 1 m(k +1)
i=1 2
2
_ m(k++1)1)2
เมื่อ S=S=∑∑RiR_i 12 12m(k
k k
i=1 i=1
c=1_
24d
_
(n3 4n)
d คือ จ�ำนวนตรีวัฏฏะ (circular triad) และ
n คือจ�ำนวนสิ่งของที่น�ำมาเปรียบเทียบ
ค่า c อยู่ในช่วง [0,1] ถ้าค่า c เข้าใกล้ 1 หรือจ�ำนวนตรีวัฏฏะมีค่าน้อย
แสดงว่ามีความคงเส้นคงวาหรือความแนบนัยสูง ดู circular triad ประกอบ
พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสถาน 35
coefficient of multiple correlation; multiple correlation coefficient
สัมประสิทธิ์สหสัมพันธ์พหุคูณ
ดัชนีวัดความสัมพันธ์ระหว่างค่าสังเกตของตัวแปรตามกับตัวแปรอิสระทุกตัว
ซึง่ ค�ำนวณได้จากสหสัมพันธ์ระหว่างค่าสังเกตกับค่าท�ำนาย (predicted value)
ซึ่ ง เป็ น ผลรวมเชิ ง เส้ น ของตั ว แปรอิ ส ระทุ ก ตั ว ในตั ว แบบ ค่ า สั ม ประสิ ท ธิ์
สหสัมพันธ์พหุคูณจะมีค่าเป็นบวกเสมอ ในทางปฏิบัติสามารถหาได้จากราก
ที่สองของค่าสัมประสิทธิ์การก�ำหนด
36 พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสถาน
collapsibility การยุบรวม
การลดจ�ำนวนตัวแปรหรือลดมิตขิ องตัวแปรจ�ำแนกประเภทภายใต้เกณฑ์ตา่ ง ๆ
พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสถาน 37
การพัวพันสมบูรณ์ ถ้าซ�้ำที่ 1, 2 และ 3 มี ABC เป็นอิทธิพลร่วมพัวพัน
กับบล็อก ดู confounding ประกอบ
บล็อกที่ 1 ac bc ab (1)
ซ�้ำที่ 2
บล็อกที่ 2 abc a b c
บล็อกที่ 1 bc ab (1) ac
ซ�้ำที่ 3
บล็อกที่ 2 b a abc c
38 พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสถาน
concomitant variable ตัวแปรเสริมสัมพันธ์
ดู covariate
พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสถาน 39
และ f Y ( y ) คือ ฟังก์ชันความหนาแน่นความน่าจะเป็นตามขอบของ Y และ
มีค่ามากกว่า 0
ดู joint probability density function, jointprobability mass function,
marginal probability density function และ marginal probability mass
function ประกอบ
40 พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสถาน
confidence limits ขีดจ�ำกัดความเชื่อมั่น
จุดปลายทั้ง 2 ด้านของช่วงความเชื่อมั่น
พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสถาน 41
ผลลัพธ ผลลัพธจากสมการหรือการทดสอบ
ที่เกิดขึ้นจริง รวม
0 (_) 1(+)
0 (_) a b a+b
1(+) c d c+d
รวม a+c b+d a + b + c+ d
สมาชิกของเมทริกซ์ความสับสน ประกอบด้วย
a คือ จ�ำนวนผลลัพธ์ลบจริง (true negative) โดยลบจริงหมายถึง ผลลัพธ์ทไี่ ม่
สนใจซึง่ แสดงด้วย 0 หรือเครือ่ งหมายลบ (–) และผลลัพธ์จากสมการท�ำนาย
หรือผลการทดสอบระบุวา่ เป็น 0 หรือลบ
b คือ จ�ำนวนผลลัพธ์บวกเท็จ (false positive) โดยบวกเท็จหมายถึง ผลลัพธ์
ที่สนใจแสดงด้วย 0 หรือเครื่องหมายลบ (–) และผลลัพธ์จากสมการท�ำนาย
หรือผลการทดสอบระบุว่าเป็น 1 หรือบวก
c คือ จ�ำนวนผลลัพธ์ลบเท็จ (false negative) โดยลบเท็จหมายถึง ผลลัพธ์ที่
ไม่สนใจซึ่งแสดงด้วย 1 หรือเครื่องหมายบวก (+) และผลลัพธ์จากสมการ
ท�ำนายหรือผลการทดสอบระบุว่าเป็น 0 หรือลบ
d คือ จ�ำนวนผลลัพธ์บวกจริง (true positve) โดยบวกจริงหมายถึง ผลลัพธ์
ทีส่ นใจซึง่ แสดงด้วย 1 หรือเครือ่ งหมายบวก (+) และผลลัพธ์จากสมการท�ำนาย
หรือผลการทดสอบระบุว่าเป็น 1 หรือบวก
มีความหมายเหมือนกับ classifi-cation table และ classification matrix
42 พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสถาน
consumer price index ดัชนีราคาผู้บริโภค
ดัชนีที่ใช้วัดการเปลี่ยนแปลงในค่าใช้จ่ายตามมาตรฐานการครองชีพที่ก�ำหนด
กล่าวคือ ถ้าก�ำหนดรายการสินค้าและบริการรวมทั้งปริมาณที่บริโภคตาม
มาตรฐานการครองชีพหนึ่ง ดัชนีนี้จะแสดงว่าในคาบเวลาต่างกัน ผู้บริโภคต้อง
ใช้ ค ่ า ใช้ จ ่ า ยเพิ่ ม ขึ้ น หรื อ ลดลงอย่ า งไรเพื่ อ ให้ ไ ด้ บ ริ โ ภคสิ น ค้ า และบริ ก าร
ในรายการและปริมาณทีก่ ำ� หนด ดัชนีราคาผูบ้ ริโภคทีน่ ยิ มใช้มหี ลายตัว ทีส่ ำ� คัญ
คือ ดัชนีลัสแปร์ และดัชนีพาเชอ
ดู Laspeyres index และ Paasche index ประกอบ
พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสถาน 43
table) หรือ ตารางการจรหลายทาง (multi-way contingency table)
continuous process กระบวนการต่อเนื่อง
กระบวนการสโตแคสติกที่ขึ้นอยู่กับพารามิเตอร์เวลา t แบบต่อเนื่อง
44 พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสถาน
control limit ขีดจ�ำกัดควบคุม
ขอบเขตที่แสดงว่ากระบวนการผลิตอยู่ภายใต้การควบคุมหรือไม่ ขีดจ�ำกัด
ควบคุมประกอบด้วย ขีดจ�ำกัดควบคุมบน และ/หรือขีดจ�ำกัดควบคุมล่างที่
สร้างขึ้นจากข้อมูลตัวอย่างซึ่งสุ่มจากกระบวนการผลิตโดยใช้หลักการทางสถิติ
เกี่ยวกับการก�ำหนดช่วงความเชื่อมั่น
convergence การลู่เข้า
ให้ X1, X2, ... , Xn, ... เป็นล�ำดับของตัวแปรสุ่ม และ X เป็นตัวแปรสุ่มที่
อยู่ในปริภูมิตัวอย่างเดียวกัน Xn อาจลู่เข้าสู่ X ในลักษณะต่าง ๆ เช่น ลู่เข้า
ด้วยความน่าจะเป็นหนึ่ง
correlation สหสัมพันธ์
ความสัมพันธ์ระหว่างข้อมูลของตัวแปร 2 ตัวทีไ่ ม่กำ� หนดว่าตัวแปรใดเป็นตัวแปร
อิสระหรือตัวแปรตาม และไม่บ่งชี้ความสัมพันธ์เชิงสาเหตุ โดยทั่วไปหมายถึง
ความสัมพันธ์เชิงเส้น ระดับของความสัมพันธ์เชิงเส้นแสดงด้วยสัมประสิทธิ์
สหสัมพันธ์ ดู correlation coefficient ประกอบ
46 พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสถาน
correlation coefficient สัมประสิทธิ์สหสัมพันธ์
ค่าที่บ่งบอกขนาดและทิศทางของความสัมพันธ์เชิงเส้นระหว่างตัวแปร 2 ตัว
โดยปรกติมคี า่ ตัง้ แต่ –1 ถึง +1 โดยค่า 0 หมายความว่าตัวแปรทัง้ สองไม่มคี วาม
สัมพันธ์เชิงเส้นต่อกัน ส่วนค่า –1 กับ +1 แสดงความสัมพันธ์ในทิศทางตรงข้าม
และทิศทางเดียวกันโดยสมบูรณ์ตามล�ำดับ สัมประสิทธิ์สหสัมพันธ์มีหลายตัว
แต่ละตัวเหมาะสมกับข้อมูลลักษณะต่าง ๆ กัน โดยทั่วไปเมื่อไม่ระบุชื่อเฉพาะ
จะหมายถึงสัมประสิทธิ์สหสัมพันธ์เพียร์สัน
correlogram แผนภาพสหสัมพันธ์
ในการวิเคราะห์อนุกรมเวลาที่มีจ�ำนวนข้อมูล n หน่วย แผนภาพสหสัมพันธ์
คือ แผนภาพที่แกน y แสดงค่า rk ซึ่งเป็นค่าสหสัมพันธ์ในตัวอันดับ k และ
แกน x แสดงอันดับ k หน่วยเวลา เมื่อ k = 1,2, ..., n - 1 แทนจ�ำนวน
หน่วยเวลาที่ช้ากว่ากัน ทั้งนี้ rk = r−k
covariance ความแปรปรวนร่วม
ดูค�ำอธิบายใน covariance of random variables
พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสถาน 47
อีกหลายชื่อ เช่น เมทริกซ์การกระจาย (dispersion matrix) เมทริกซ์ความ
แปรปรวน-ความแปรปรวนร่วม (variance-covariance matrix) หรือเมทริกซ์
ความแปรปรวน (variance matrix)
covariate ตัวแปรร่วม
ตัวแปรเชิงปริมาณทีว่ ดั จากหน่วยทดลองก่อนการให้ทรีตเมนต์ ซึง่ เป็นตัวแปรที่
มีอิทธิพลต่อตัวแปรตอบสนองและไม่สามารถควบคุมได้ด้วยแผนแบบการ
ทดลอง โดยทัว่ ไปจะใช้ตวั แปรร่วมเพือ่ ลดความคลาดเคลือ่ นของการทดลองโดย
การแยกอิทธิพลของตัวแปรร่วมออกจากความแปรผันรวมของตัวแปรตอบสนอง
มีความหมายเหมือนกับ concomitant variable
coverage คุ้มรวม
ขอบข่ายของข้อมูลหรือหน่วยที่ให้ข้อมูลที่ต้องการเก็บรวบรวม หรือขอบเขต
หรือพื้นที่ที่ครอบคลุมในการเลือกตัวอย่าง
48 พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสถาน
Cronbach’s alpha coefficient สัมประสิทธิ์แอลฟาของครอนบาก
ดูค�ำอธิบายใน reliability coefficient
โรงงาน B
พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสถาน 49
ช่วงเวลาที่ 1 ช่วงเวลาที่ 2
ล�ำดับ AB A B
ล�ำดับ BA B A
มีความหมายเหมือนกับ cross - over trial
cumulant คิวมูแลนต์
คิวมูแลนต์ที่ r(kr) คือ สัมประสิทธิ์ของพจน์ (it)
r
r!
ในฟังก์ชันก่อก�ำเนิด
คิวมูแลนต์ความสัมพันธ์ของคิวมูแลนต์และโมเมนต์ศูนย์กลาง 5 อันดับแรก
เป็นดังนี้
k1 = m,
k2 = m2 ,
k3 = m3 ,
k4 = m4 _ 3m2 ,
k = m _ 10m m
5 5 3 2
ดู cumulant generating function ประกอบ
r=0 r!
ดู characteristic function ประกอบ
50 พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสถาน
cumulative distribution function (cdf) ฟังก์ชันการแจกแจงสะสม (ซีดีเอฟ)
ฟังก์ชันที่แสดงความน่าจะเป็นสะสมของตัวแปรสุ่ม X ใด ๆ โดยทั่วไปใช้
สัญลักษณ์ FX (x) หรือ F (x) ดังนั้น FX ( x) = P( X ≤ x)
cycle วัฏจักร
ลักษณะการแปรผันขึ้นลงเป็นรอบของอนุกรมเวลาซึ่งครอบคลุมช่วงเวลา
มากกว่า 1 ปี และเกิดจากอิทธิพลภายนอกที่ไม่ใช่ฤดูกาล โดยแต่ละรอบของ
วัฏจักรอาจเป็นช่วงเวลาแตกต่างกันได้
พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสถาน 51
D
data ข้อมูล
ข้อความจริงเกี่ยวกับเรื่องใดเรื่องหนึ่ง อาจเป็นได้ทั้งข้อความและตัวเลขที่
ประมวลผลได้ ข้อมูลแบ่งได้หลายแบบ เช่น ข้อมูลปฐมภูมิ ข้อมูลทุตยิ ภูมิ ข้อมูล
อนุกรมเวลา ข้อมูลตามมาตราวัด เช่น ข้อมูลนามบัญญัติ (nominal data)
ข้อมูลอันดับ (ordinal data)
decile เดไซล์
ค่าหนึ่งค่าใดใน 9 ค่า ซึ่งแบ่งชุดข้อมูลที่จัดเรียงล�ำดับจากน้อยไปมากออกเป็น
10 ส่วน โดยแต่ละส่วนมีจ�ำนวนข้อมูลเท่า ๆ กัน เรียกว่า เดไซล์ที่ 1, 2, ..., 9
โดยเดไซล์ที่ i คือค่าใด ๆ ที่จ�ำนวนข้อมูลร้อยละ i x 10 ในชุดมีค่าน้อยกว่า
หรือเท่ากับค่านี้ ส่วนที่เหลือมีค่ามากกว่าหรือเท่ากับค่านี้ เช่น เดไซล์ที่ 2
คือค่าที่จ�ำนวนข้อมูลร้อยละ 20 ในชุดมีค่าน้อยกว่าหรือเท่ากับค่านี้ อีกร้อย
ละ 80 มีค่ามากกว่าหรือเท่ากับค่านี้ เดไซล์ที่ i คือ เปอร์เซ็นไทล์ที่ (i x 10)
โดยที่ i = 1, 2, ..., 9 ดู percentile ประกอบ
52 พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสถาน
มีความหมายเหมือนกับ decision rule
decomposition การแยก
การแตกค่าในข้อมูลอนุกรมเวลาหรือค่าในระบบอื่นออกเป็นส่วนประกอบ
ต่าง ๆ เช่น ในอนุกรมเวลา อาจแตกค่าข้อมูลอนุกรมเวลาออกเป็น 4 ส่วน ได้แก่
แนวโน้ม การแปรผันตามวัฏจักร การแปรผันตามฤดูกาล และการแปรผัน
ไม่ปรกติ หรือในการวิเคราะห์ความแปรปรวน อาจแตกความแปรผันทั้งหมด
ออกตามแหล่งที่มาของความแปรผัน
พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสถาน 53
dependence ความไม่อิสระ, ความพึ่งพิง
การที่ตัวแปรไม่เป็นอิสระต่อกัน ดู independence ประกอบ
54 พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสถาน
deterministic process กระบวนการเชิงก�ำหนด
กระบวนการสโตแคสติกทีไ่ ม่มคี วามคลาดเคลือ่ นสุม่ ในการท�ำนาย เป็นกระบวน
การที่สามารถใช้ค่าในอดีตหาค่าในอนาคตได้อย่างสมบูรณ์
deviance ดีเวียนซ์
ตัวสถิติที่ใช้ในการทดสอบความเหมาะสมของตัวแบบต่าง ๆ เช่น ในตัวแบบ
เชิงเส้นนัยทั่วไป (generalized linear model) สถิติทดสอบคือดีเวียนซ์
D= _2(ln L0 _ ln L1)
เมือ่ ln L0 คือ ค่าสูงสุดของลอการิทมึ ธรรมชาติของฟังก์ชนั ภาวะน่าจะเป็นจาก
ตัวแบบภายใต้ H0
ln L1 คือ ค่าสูงสุดของลอการิทึมธรรมชาติของฟังก์ชันภาวะน่าจะเป็น
จากตัวแบบภายใต้ H1 ทีม่ จี ำ� นวนพารามิเตอร์มากกว่าของตัวแบบภายใต้ H0
พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสถาน 55
discriminant analysis การวิเคราะห์จ�ำแนกกลุ่ม
การสร้างเกณฑ์เพื่อจ�ำ แนกว่าค่าสังเกตแต่ละค่ามาจากประชากรกลุ่ มใด
โดยให้ความน่าจะเป็นของการจ�ำแนกกลุ่มที่ไม่ถูกต้องมีค่าต�่ำที่สุด
dispersion การกระจาย
การที่ค่าต่าง ๆ ของข้อมูลชุดหนึ่งกระจายออกไปจากศูนย์กลางหรือเกาะ
กลุ่มกัน ซึ่งอาจแสดงได้ด้วยแผนภาพ เช่น แผนภาพกล่องในกรณีตัวแปรเดียว
หรือแผนภาพกระจายในกรณีตวั แปร 2 ตัว ดู box plot และ scatter diagram
ประกอบ
distribution การแจกแจง
การอธิบายลักษณะของข้อมูลโดยการแสดงค่าทีเ่ ป็นไปได้ของข้อมูลและความถี่
หรือความถี่สัมพัทธ์ที่ค่าต่าง ๆ จะเกิดขึ้น
กรณีของตัวแปรสุ่ม การแจกแจงคือเซตของค่าที่เป็นไปได้พร้อมกับค่าความ
น่าจะเป็นส�ำหรับตัวแปรสุ่มไม่ต่อเนื่องและฟังก์ชันความหนาแน่นความน่าจะ
เป็น (probability density function) ส�ำหรับตัวแปรสุ่มต่อเนื่อง
56 พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสถาน
distribution-free test; non-parametric test การทดสอบเสมือนไม่ใช้
พารามิเตอร์, การทดสอบไม่อิงพารามิเตอร์
ดู non-parametric test; distribution-free test
พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสถาน 57
E
effect อิทธิพล
ผลที่เกิดจากการให้ทรีตเมนต์กับหน่วยทดลอง
efficiency ประสิทธิภาพ
ค่าวัดระดับคุณภาพเชิงเปรียบเทียบภายใต้เกณฑ์ที่พิจารณา เช่น ถ้าใช้เกณฑ์
ความเทีย่ งของตัวประมาณ ตัวประมาณทีม่ ปี ระสิทธิภาพสูงกว่า คือ ตัวประมาณ
ที่มีความแปรปรวนต�่ำกว่า
58 พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสถาน
enumeration การแจงนับ
การเก็บรวบรวมข้อมูลที่ต้องการจากหน่วยต่าง ๆ ในประชากร เช่น โดยการ
สอบถาม การสัมภาษณ์ การสังเกต
พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสถาน 59
expected value ค่าคาดหมาย
ค่าเฉลี่ยแบบถ่วงน�้ำหนักด้วยความน่าจะเป็นของตัวแปรสุ่ม
experiment การทดลอง
กระบวนการเก็บข้อมูลเพื่อการวิเคราะห์ โดยผู้ท�ำการทดลองสามารถควบคุม
ระบบการเก็บข้อมูลเชิงสุม่ นัน้ เช่น สามารถก�ำหนดกระบวนการจัดหน่วยทดลอง
เข้ารับทรีตเมนต์ต่าง ๆ การทดลองต่างจากการศึกษาเชิงสังเกต (observa-
tional study) ซึง่ ผูท้ ำ� การเก็บข้อมูลไม่สามารถควบคุมกระบวนการทีข่ อ้ มูลนัน้
เกิดขึ้น
60 พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสถาน
exploratory data analysis การวิเคราะห์ข้อมูลเชิงค้นหา
การวิเคราะห์ขอ้ มูลเพือ่ สรุปสาระส�ำคัญและน�ำเสนอข้อมูลโดยไม่ใช้การอนุมาน
เชิงสถิติหรือการสร้างตัวแบบ แต่ศึกษาจากลักษณะของข้อมูล
62 พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสถาน
F
factor ปัจจัย
1.ในการออกแบบการทดลอง ปัจจัยหมายถึง ตัวแปรอิสระทีค่ วบคุมได้
และเป็นสาเหตุหนึ่งของความแปรผันที่เกิดขึ้น แต่ละปัจจัยอาจแบ่งออกเป็น
หลายระดับ แต่ละระดับเรียกว่า ทรีตเมนต์
2. ในการวิเคราะห์หลายตัวแปร ปัจจัยหมายถึง ตัวแปรที่ไม่สามารถ
สังเกตได้ ซึ่งใช้ในการอธิบายโครงสร้างความสัมพันธ์ระหว่างตัวแปรหลายตัวที่
สังเกตได้
พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสถาน 63
ปัจจัยในการวิเคราะห์ปัจจัย ดู factor analysis ประกอบ
บล็อก 2 abc b c a
64 พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสถาน
การทดลองชนิดนี้สามารถศึกษาปฏิสัมพันธ์ (interaction) ระหว่างปัจจัย
ต่าง ๆ ได้นอกเหนือไปจากอิทธิพลหลักของแต่ละปัจจัย นิยมใช้ตวั อักษรตัวใหญ่
เช่น A แทนปัจจัย และ ตัวอักษรตัวเล็ก เช่น a1 ,a2 , ... แทนระดับของปัจจัย
F-distribution การแจกแจงเอฟ
การแจกแจงของตัวแปรสุ่มต่อเนื่อง X ที่มีฟังก์ชันความหนาแน่นความน่าจะ
เป็น ดังนี้
พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสถาน 65
v1 v2 v1 v2 v1 _
v12 v2 x22
1
2
,
b 2 2
f(x)= , x>0
1 (v + v )
(v2+ v1x) 2 1 2
66 พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสถาน
first-stage sampling unit หน่วยตัวอย่างขั้นแรก
ดู primary sampling unit
fluctuation การขึ้นลง
การเคลื่อนไหวขึ้นลงระหว่างค่าสังเกตที่ติดกันของข้อมูลอนุกรมเวลา
forecasting การพยากรณ์
การประมาณค่า ณ เวลาใดเวลาหนึ่งในอนาคต เช่น การพยากรณ์ยอดขาย
ณ เวลาใดเวลาหนึ่งในอนาคต
68 พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสถาน
จากนี้ที่สามารถประมาณค่าได้ก็จะพัวพันกับอิทธิพลอื่น ๆ
frequency ความถี่
จ�ำนวนครั้งของการเกิดค่าหนึ่ง ๆ หรือเกิดหน่วยที่มีลักษณะหนึ่ง ๆ
พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสถาน 69
G
game theory ทฤษฎีเกม
ทฤษฎีเกีย่ วกับการหากลยุทธ์ทเี่ หมาะทีส่ ดุ ส�ำหรับผูเ้ ล่นแต่ละฝ่ายในการแข่งขัน
ที่มีผู้เล่น 2 ฝ่ายหรือมากกว่า ภายใต้หลักเกณฑ์ที่ก�ำหนด
70 พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสถาน
เมื่อ Γ(a) คือ ฟังก์ชันแกมมาของ a
v
โดยทั่วไปจะเขียนแทนด้วยสัญลักษณ์ X ~ G(a, b) ในกรณีที่ a = 2 และ
b = 2 แล้วการแจกแจงแกมมาคือ การแจกแจงไคก�ำลังสอง
พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสถาน 71
generalized linear model ตัวแบบเชิงเส้นนัยทั่วไป
ตัวแบบที่ขยายจากตัวแบบเชิงเส้นไปสู่ตัวแบบที่การแจกแจงของตัวแปรตอบ
สนองไม่จ�ำกัดอยู่ที่การแจกแจงปรกติ เช่น การแจกแจงทวินาม การแจกแจง
ปัวซง การแจกแจงแกมมา หรือการแจกแจงอื่น ๆ ที่อยู่ในวงศ์เลขชี้ก�ำลัง
โดยตัวแบบประกอบด้วยส่วนประกอบ 3 ส่วน ได้แก่ ส่วนประกอบเชิงสุ่ม
(random component) ซึ่ ง แสดงการแจกแจงของตั ว แปรตอบสนอง
ส่วนประกอบเชิงระบบ (systematic component) ซึง่ แสดงตัวแปรอธิบาย
ในรูปผลรวมเชิงเส้นของพารามิเตอร์ และฟังก์ชันเชื่อมโยง (link function)
ซึง่ เป็นฟังก์ชนั ของค่าเฉลีย่ ของตัวแปรตอบสนอง
72 พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสถาน
Goodman Kruskal gamma statistic ตัวสถิติแกมมาของกูดแมน-ครัสคัล
ตัวสถิตทิ ใี่ ช้วดั ความเกีย่ วพันของตัวแปรจ�ำแนกประเภทแบบมีอนั ดับ 2 ตัวแปร
อาจเรียกว่า ตัวสถิติแกมมา (gamma statistic)
Aa Bb Cg Dd
Bg Ad Da Cb
Cd Dg Ab Ba
Db Ca Bd Ag
พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสถาน 73
graphical log-linear model ตัวแบบล็อกลิเนียร์เชิงกราฟ
ตัวแบบล็อกลิเนียร์ในรูปตัวแบบเชิงกราฟที่อธิบายความเกี่ยวพันและความ
เป็นอิสระกันระหว่างตัวแปรจ�ำแนกประเภท ดู graphical model ประกอบ
74 พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสถาน
1 dy _
y dt = b, b > 0
เส้นโค้งจะมีลักษณะเป็นเส้นโค้งเลขชี้ก�ำลัง
ถ้าค่าโดยประมาณของ y เป็นค่าคงตัว c ที่เป็นบวก เมื่อ t เข้าสู่อนันต์
แล้ว y = c + ae-bt ถ้าเส้นโค้งมีลักษณะ
dy
= by (k _ y)
dt
เรียกว่า เส้นโค้งลอจิสติก (logistic curve) หรือเส้นโค้งการเติบโตลอจิสติก
(logistic growth curve) ซึ่งมีรูปแบบเป็น
k
y= _
1 + ae kbt
เมื่อ a, k แทนจ�ำนวนจริง
พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสถาน 75
H
half-replicate design แผนแบบครึ่งซ�้ำ
แผนแบบการทดลองที่อาศัยหลักการของการท�ำซ�้ำบางส่วน โดยใช้จ�ำนวนหมู่
ทรีตเมนต์เพียงครึ่งเดียวของจ�ำนวนหมู่ทรีตเมนต์ท้ังหมดที่เป็นไปได้ในการ
ทดลองหนึง่ ๆ ดู fractional replication ประกอบ
76 พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสถาน
heterogeneous -ความต่าง, -วิวิธพันธุ์
ค�ำที่ใช้กับลักษณะที่มีภาวะความต่าง ดู heterogeneity ประกอบ
histogram ฮิสโทแกรม
แผนภาพแท่งสีเ่ หลีย่ มผืนผ้าทีอ่ ยูต่ ดิ กันบนแกนนอน โดยพืน้ ทีข่ องแท่งสีเ่ หลีย่ ม
ผืนผ้าเป็นสัดส่วนกับความถีข่ องค่าในช่วงทีแ่ สดงด้วยความกว้างของแท่งสีเ่ หลีย่ ม
ผืนผ้านัน้
ความถี่
อายุ
รูป ก.
พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสถาน 77
ความถี่
10
10
55
อายุ
0
0 10
10 20 30
20 30 40
40 50
50
รูป ข.
ในรูป ข. ความสูงของแท่งคือความถี่สัมพัทธ์หารด้วยความกว้างของช่วง
78 พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสถาน
hypergeometric distribution การแจกแจงเรขาคณิตไฮเพอร์
การแจกแจงของตัวแปรสุ่ม X ซึ่งแทนจ�ำนวนหน่วยตัวอย่างที่มีลักษณะ
ที่สนใจ ในตัวอย่างขนาด n ซึ่งสุ่มแบบไม่ใส่คืนจากประชากรขนาด N
หน่วย โดยประชากรประกอบด้วยหน่วยตัวอย่างที่สนใจ H หน่วย และ
หน่วยตัวอย่างอื่น ๆ N _ H หน่วย ดังนั้น ความน่าจะเป็น X = x คือ
_
H N_ H
x n x
P(X = x) =
N
n
เมื่อ max {0, n _ (N _ H)} ≤ x ≤ min {n, H}
พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสถาน 79
I
i.i.d. ไอไอดี
ค�ำย่อของ independent identically distributed หมายถึงลักษณะที่เป็น
อิสระและมีการแจกแจงเดียวกันของตัวแปรสุ่มตั้งแต่ 2 ตัวขึ้นไป
inadmissible estimator ตัวประมาณรับไม่ได้
*
ตัวประมาณ T ของพารามิเตอร์ q ที่สามารถหาตัวประมาณ T ของ q
ทีม่ คี า่ ของฟังก์ชนั ความเสีย่ ง (risk function) น้อยกว่าค่าของฟังก์ชนั ความเสีย่ ง
*
ของ T ในทุกค่าของ q ได้ หรือเรียกว่า ตัวประมาณ T ข่ม (dominate)
ตัวประมาณ T ได้
บล็อก 1 A C D
บล็อก 2 B C
บล็อก 3 B D
บล็อก 4 A B C
บล็อก 5 A C
80 พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสถาน
sincomplete Latin square จัตุรัสละตินไม่สมบูรณ์
ดูค�ำอธิบายใน Youden square
independence ความเป็นอิสระ
การที่การเกิดเหตุการณ์หนึ่งไม่ขึ้นอยู่กับการเกิดของเหตุการณ์อื่น ในหลักการ
ของความน่าจะเป็น นิยามความเป็นอิสระว่า เหตุการณ์ 2 เหตุการณ์เป็นอิสระ
กันก็ต่อเมื่อความน่าจะเป็นของเหตุการณ์หนึ่งมีค่าคงเดิมไม่ว่าอีกเหตุการณ์
หนึ่งจะเกิดขึ้นหรือไม่ก็ตาม กล่าวคือ A และ B เป็นเหตุการณ์ที่เป็นอิสระ
กันก็ต่อเมื่อ
P( A) = P( A B) หรือ
P( B) = P( B A)
ดังนั้น เหตุการณ์ A และ B เป็นอิสระกัน ก็ต่อเมื่อ
P( A ∩ B) = P( A) P( B) เมือ่ P(•) คือ ความน่าจะเป็น
ของเหตุการณ์ใด ๆ
intercorrelation สหสัมพันธ์ภายใน
สหสัมพันธ์ระหว่างตัวแปรภายในกลุ่มเดียวกัน ซึ่งแตกต่างจากสหสัมพันธ์
ระหว่างตัวแปรภายในกลุ่มนี้กับตัวแปรภายนอกหรือตัวแปรตาม
82 พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสถาน
interquartile range พิสัยระหว่างควอร์ไทล์
ผลต่างระหว่างควอร์ไทล์ที่ 3 กับควอร์ไทล์ที่ 1 พิสัยนี้ครอบคลุมค่าจ�ำนวน
ครึ่งหนึ่งของข้อมูลทั้งหมด และอาจใช้วัดการกระจายของข้อมูลในสถิติเชิง
พรรณนา
iteration การวนซ�้ำ
ดู iterative process
พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสถาน 83
iterative process กระบวนการวนซ�้ำ
การหาค่าประมาณของปริมาณที่สนใจโดยการค�ำนวณซ�้ำกันหลายรอบจนได้
ผลลัพธ์ตามเกณฑ์ที่ก�ำหนด โดยเกณฑ์อาจเป็นผลต่างของผลลัพธ์จาก 2 รอบ
ที่ติดกันซึ่งมีค่าน้อยกว่าค่าที่ก�ำหนด มีความหมายเหมือนกับ iteration
84 พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสถาน
J
joint probability ความน่าจะเป็นร่วม
ความน่าจะเป็นของเหตุการณ์ตั้งแต่ 2 เหตุการณ์ขึ้นไปที่เกิดขึ้นพร้อมกัน
พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสถาน 85
K
Kolmogorov-Smirnov test การทดสอบคอลโมโกรอฟ-สมีร์นอฟ
การทดสอบภาวะสารูปดีแบบไม่อิงพารามิเตอร์ที่เสนอโดยคอลโมโกรอฟ
และพัฒนาต่อโดยสมีร์นอฟ ในกรณีประชากรเดียวใช้สถิติทดสอบดังนี้
d = max {|F(x) _ Fn(x)|}
โดยที่ F (x) คือ ฟังก์ชันการแจกแจงภายใต้สมมุติฐานว่าง และ Fn (x)
คือ ฟังก์ชันการแจกแจงเชิงประจักษ์ (empirical distribution function)
ของตัวอย่าง ในกรณีประชากร 2 ประชากร ใช้สถิติทดสอบดังนี้
d = max {|Fn(x) _ Gn(x)|}
โดยที่ Fn (x) คือ ฟังก์ชันการแจกแจงเชิงประจักษ์ของตัวอย่างที่ 1 และ
Gn (x) คือ ฟังก์ชน
ั การแจกแจงเชิงประจักษ์ของตัวอย่างที่ 2
มีความหมายเหมือนกับ Smirnov test
86 พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสถาน
L
lag ช่วงเวลาที่ช้ากว่ากัน
จ� ำ นวนหน่ ว ยเวลาที่ ห ่ า งกั น ของตั ว แปรหนึ่ ง ในกระบวนการสโตแคสติ ก
ถ้า ut − k เป็นค่าสังเกตของอนุกรมเวลา ณ เวลา t_k เมื่อ k > 0 และเป็น
ค่าสังเกตของอนุกรมเวลา ณ เวลา t ระยะห่างระหว่างหน่วยเวลาที่ t − k
กับหน่วยเวลาที่ t เรียกว่า ช่วงเวลาที่ช้ากว่ากัน k หน่วยเวลา
∑( p ik qi 0 )
ดัชนีราคาลัสแปร์ คือ I 0 k = i =1
w
∑( p
i =1
i0 i0q )
w
∑ (q ik pi 0 )
ดัชนีปริมาณลัสแปร์ คือ I 0 k = i =1
w
∑ (q
i =1
i0 pi 0 )
88 พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสถาน
จะเห็นได้ว่าในจัตุรัสแต่ละจัตุรัส คู่ของทรีตเมนต์แต่ละคู่จะปรากฏครั้งเดียว
ในแถวหรือสดมภ์หนึ่ง ๆ ดังนั้น โดยทั่วไปถ้ามี n 2 ทรีตเมนต์ แผนแบบนี้
จะมีจัตุรัสขนาด n × n จ�ำนวนทั้งสิ้น n − 1 จัตุรัส
โดยการลู่เข้าแต่ละแบบจะท�ำให้ได้กฎจ�ำนวนมากแบบต่าง ๆ
ดู weak law of large numbers; WLLN และ strong law of large
numbers; SLLN ประกอบ
leptokurtic เลปโทเคอร์ติก
ดูค�ำอธิบายใน kurtosis
พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสถาน 89
likelihood function ฟังก์ชันภาวะน่าจะเป็น
ฟังก์ชนั L(q; x1, x2, ..., xn) ของพารามิเตอร์ q ณ ค่าตรึงของ x1 , x2 , ...,xn
ซึ่งมีค่าเท่ากับฟังก์ชันความน่าจะเป็นร่วม f(x1, x2, ..., xn; q) ของตัว
แปรสุ่ม X1, X2, ..., Xn
90 พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสถาน
L(q; x , x , ..., x )
n
LR =
1 2
L(q; y1, y2, ..., yn)
ไม่ขึ้นกับพารามิเตอร์ q ∈ W
= g(T)
2. ตัวสถิติ T ที่ท�ำให้
L(q1; x1, x2, ..., xn)
LR = = g(T, q1, q2)
L(q2; x1, x2, ..., xn)
เมื่อ q1 , q2 ∈W
พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสถาน 91
line chart แผนภูมิเส้น
แผนภูมิแสดงค่าของข้อมูลหรือตัวแปรที่ได้จากการลากเส้นเชื่อมค่า มักใช้
กับกรณีที่แกนนอนแทนค่าเวลา
92 พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสถาน
ด้วยหน่วยตัวอย่างในประชากรที่อยู่บนเส้นต่าง ๆ ดังกล่าว
link function ฟังก์ชันเชื่อมโยง
ฟังก์ชัน g(m) ที่แสดงความสัมพันธ์ระหว่างค่าคาดหมาย m ของตัวแปร
ตอบสนอง Y กับฟังก์ชันเชิงเส้นของตัวแปรอธิบาย เช่น
ฟังก์ชันเชื่อมโยงเอกลักษณ์ g(m) = m
ฟังก์ชันเชื่อมโยงลอการิทึม g(m) = ln(m)
LISREL ลิสเรล
โปรแกรมส�ำเร็จรูปที่ใช้ส�ำหรับวิเคราะห์ตัวแบบสมการโครงสร้าง (structural
equation modeling) ค�ำนี้ย่อมาจาก Linear Structural Relations
Statistics
พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสถาน 93
logistic regression model ตัวแบบการถดถอยลอจิสติก
ตั ว แบบเชิ ง เส้น นัยทั่ว ไปที่ตัว แปรตอบสนองเป็ น แบบจ� ำ แนกประเภทโดย
ใช้ฟังก์ชันเชื่อมโยงแบบลอจิต และตัวแปรอธิบายอย่างน้อย 1 ตัว เป็นแบบ
ต่อเนือ่ ง ในกรณีทตี่ วั แปรอธิบายทุกตัวเป็นแบบจ�ำแนกประเภท เรียกตัวแบบนี้
ว่า ตัวแบบลอจิต ดู logit model ประกอบ
logit ลอจิต
ลอการิทึมของอัตราส่วนระหว่างความน่าจะเป็นของการเกิดเหตุการณ์ที่สนใจ
กับความน่าจะเป็นของการไม่เกิดเหตุการณ์นั้น
94 พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสถาน
lot tolerance percent defective (LTPD) ร้อยละความบกพร่องที่ยอมได้
ในล็อต (แอลทีพีดี)
ร้อยละของสิ่งบกพร่องที่ยอมให้มีในแต่ละล็อต
พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสถาน 95
M
MAD (mean absolute deviation) เอ็มเอดี (ส่วนเบี่ยงเบนสัมบูรณ์เฉลี่ย,
ค่าเบี่ยงเบนสัมบูรณ์เฉลี่ย)
ดู mean absolute deviation (MAD)
96 พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสถาน
ทุกตัวของการแจกแจงหลายตัวแปร
พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสถาน 97
Markov process กระบวนการมาร์คอฟ
กระบวนการสโตแคสติกที่เมื่อทราบสถานะปัจจุบัน ความน่าจะเป็นมีเงื่อนไข
ของสถานะ ณ ขณะใด ๆ ในอนาคตจะไม่เปลี่ยน ถ้าทราบข้อมูลในอดีตเพิ่ม
98 พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสถาน
maximum likelihood method วิธีภาวะน่าจะเป็นสูงสุด
วิธีการประมาณค่าพารามิเตอร์ตัวหนึ่งหรือหลายตัวของประชากรที่ท�ำให้
ฟังก์ชันภาวะน่าจะเป็นของตัวอย่างสุ่มมีค่าสูงสุด ในกรณีที่สามารถหาอนุพันธ์
ของฟังก์ชันภาวะน่าจะเป็นได้ ตัวประมาณภาวะน่าจะเป็นสูงสุดคือผลเฉลย
ของสมการภาวะน่าจะเป็นต่อไปนี้
∂
∂q lnL(q; x1, ..., xn) = 0
โดยที่อนุพันธ์อันดับที่สองของลอการิทึมของฟังก์ชันภาวะน่าจะเป็นมีค่าน้อย
กว่าศูนย์เมื่อแทนค่าด้วยผลเฉลย และ L(q; x1, ..., xn ) คือ ฟังก์ชัน
ภาวะน่าเป็นของตัวอย่างสุ่ม
พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสถาน 99
mean absolute deviation (MAD) ส่วนเบี่ยงเบนสัมบูรณ์เฉลี่ย, ค่าเบี่ยงเบน
สัมบูรณ์เฉลี่ย (เอ็มเอดี)
ค่าวัดการกระจายของข้อมูลที่ได้จากการเฉลี่ยค่าสัมบูรณ์ของผลต่างระหว่าง
ค่าของข้อมูลกับค่ากลางของข้อมูลชุดนั้น ซึ่งค่ากลางอาจเป็นค่าเฉลี่ยเลข
คณิตหรือมัธยฐานก็ได้ มีความหมายเหมือนกับ mean deviation
100 พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสถาน
mean square treatment ทรีตเมนต์ก�ำลังสองเฉลี่ย
ผลบวกก�ำลังสองของทรีตเมนต์หารด้วยองศาเสรีทสี่ อดคล้องกันในการวิเคราะห์
ความแปรปรวน
median มัธยฐาน
ค่าที่แบ่งชุดข้อมูลที่จัดล�ำดับแล้วออกเป็น 2 ส่วนเท่า ๆ กัน โดยครึ่งหนึ่งมีค่า
น้อยกว่าหรือเท่ากับค่านี้ อีกครึง่ หนึง่ มีคา่ มากกว่าหรือเท่ากับค่านี้ มัธยฐานมีคา่
เท่ากับควอร์ไทล์ที่ 2 เดไซล์ที่ 5 หรือเปอร์เซ็นไทล์ที่ 50 ของชุดข้อมูล
มัธยฐานเป็นค่ากลางที่ไม่ไวต่อค่านอกเกณฑ์ (outlier)
mesokurtic มีโซเคอร์ติก
ดูค�ำอธิบายใน kurtosis
พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสถาน 101
mesokurtosis ความโด่งปรกติ
ดูค�ำอธิบายใน kurtosis
mid-range ค่ากึ่งกลางพิสัย
ค่าเฉลี่ยของค่าต�่ำสุดและค่าสูงสุดของชุดข้อมูล ถ้ามีชุดข้อมูลขนาด n ที่เรียง
ล�ำดับจากค่าต�่ำสุดไปหาค่าสูงสุดเป็น x1 , x2 ,..., xn
ค่ากึ่งกลางพิสัยคือ 1 ( x1 + xn )
2
102 พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสถาน
mode ฐานนิยม
ค่าข้อมูลที่เกิดขึ้นบ่อยที่สุดในชุดข้อมูลนั้น หรือค่าที่มีจ�ำนวนครั้งของการเกิด
ซ�้ำกันมากที่สุด ชุดข้อมูลอาจไม่มีฐานนิยมหรือมีฐานนิยมมากกว่า 1 ค่าก็ได้
moment โมเมนต์
ถ้า X เป็นตัวแปรสุ่ม โมเมนต์ที่ r ของ X คือ ค่าคาดหมายของ X
ยกก�ำลัง r เรียกว่า โมเมนต์ที่ r รอบจุดก�ำเนิดซึ่งอยู่ในรูป E(X)r = mr
ส�ำหรับโมเมนต์ที่ r รอบค่าคงตัว a = E(X _ a) ถ้าค่าคงตัว a = E(X)
r
r! r=0
โดยที่ mr คือ โมเมนต์ที่ r รอบจุดก�ำเนิด
พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสถาน 103
ดู type II error ประกอบ
multicollinearity ความสัมพันธ์เชิงเส้นแบบพหุ
สถานการณ์ที่ตัวแปรอิสระในสมการถดถอยมีความสัมพันธ์เชิงเส้นสูง ซึ่งหาก
ตัวแปรอิสระมีความสัมพันธ์เชิงเส้นกันสูงมาก ท�ำให้ดเี ทอร์มแิ นนต์ของ X′ X
มีค่าเข้าใกล้ศูนย์ ค่าประมาณสัมประสิทธิ์การถดถอยอาจถูกกระทบได้ง่าย
หรือมีเครื่องหมายผิดจากที่ควรจะเป็น และค่าคลาดเคลื่อนของสัมประสิทธิ์
การถดถอยมีค่ามากกว่าความเป็นจริง
104 พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสถาน
multinomial distribution การแจกแจงอเนกนาม
การแจกแจงที่ได้จากการทดลองเดียวกันจ�ำนวน n ครั้งที่เป็นอิสระกัน โดยที่
การทดลองแต่ละครั้งมีผลลัพธ์ที่เป็นไปได้มากกว่า 2 ผลลัพธ์การเเจกเเจงนี้
เป็นการแจกแจงที่ขยายความจากการแจกแจงทวินาม
ถ้าการทดลองมีผลลัพธ์ที่เป็นไปได้ k ผลลัพธ์
ในการทดลอง n ครั้ง ให้ Xi เป็นจ�ำนวนผลลัพธ์ที่ i โดยความน่าจะเป็น
ของผลลัพธ์ที่ i คือ p i ฟังก์ชันมวลความน่าจะเป็น คือ
k
pixi k k
ff((xx11,, xx22,,...,
, ...,xxkk)) n! ∏ ∑x i =n เเละ ∑ pi = 1
i =1 xi ! i =1 i=1
106 พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสถาน
_
exp 1 (x _ m) ∑ 1(x _ m)
2
f(x) =
p
(2p) ∑
เมื่อ x เป็นเวกเตอร์ขนาด p x 1
m เป็นเวกเตอร์ค่าเฉลี่ยประชากรขนาด p x 1
1 n
1n ∑ S Xเป็i นเมทริกซ์ความแปรปรวนร่
ni =1 1 n
วมของประชากรขนาด p x p
|∑ S|Xเป็i นดีเทอร์มิแนนต์ของ S ∑ Xi
n i=1 n i=1
พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสถาน 107
ค�ำเทียบไทย - อังกฤษ
ก
กฎการตัดสินใจ decision rule
กฎจ�ำนวนมาก law of large numbers; LLN
กฎจ�ำนวนมากอย่างเข้ม strong law of large numbers; SLLN
กฎจ�ำนวนมากอย่างเข้มของโบเรล Borel’s strong law of large numbers;
Borel’s SLLN
กฎจ�ำนวนมากอย่างอ่อน weak law of large numbers; WLLN
กฎจ�ำนวนมากอย่างอ่อนของแบร์นูลลี Bernoulli’s weak law of large numbers;
Bernoulli’s WLLN
กรอบตัวอย่าง sampling frame
กระดาษกราฟความน่าจะเป็นปรกติ normal probability paper
กระบวนการของยูล Yule’s process
กระบวนการคงที่ stationary process
กระบวนการเคลื่อนไหวแบบบราวน์ Brownian motion process
กระบวนการเชิงก�ำหนด deterministic process
กระบวนการเชิงวิวัฒน์ evolutionary process
กระบวนการต่อเนื่อง continuous process
กระบวนการแตกกิ่ง branching process
กระบวนการถดถอยในตัว autoregressive process
กระบวนการท�ำใหม่ renewal process
กระบวนการท�ำใหม่ทั่วไป general renewal process
กระบวนการปัวซง Poisson process
กระบวนการภายใต้การควบคุม controlled process
กระบวนการมาร์คอฟ Markov process
กระบวนการมาร์คอฟแตกกิ่ง branching Markov process
กระบวนการวนซ�้ำ iterative process
กระบวนการสโตแคสติก stochastic process
กระบวนการสโตแคสติกต่อเนื่อง continuous time stochastic process
กระบวนการสโตแคสติกไม่ต่อเนื่อง discrete time stochastic process
กลุ่ม cluster
การกระจาย dispersion
การกระจายทวินาม binomial expansion
การเก็บรวบรวมข้อมูล data collection
พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสภา 197
การขึ้นลง fluctuation
การควบคุมคุณภาพ (คิวซี) quality control (QC)
การควบคุมคุณภาพเชิงสถิติ (เอสคิวซี) statistical quality control (SQC)
การควบคุมคุณภาพหลายตัวแปร multivariate quality control
การจดทะเบียน, การทะเบียน registration
การจัดสรรขนาดตัวอย่าง allocation of sample size
การจัดสรรเชิงสัดส่วน proportional allocation
การจัดสรรแบบเนย์แมน Neyman allocation
การจัดสรรเหมาะที่สุด optimum allocation
การจ�ำแนก classification
การจ�ำแนกสองทาง two-way classification
การจ�ำลอง simulation
การจ�ำลองมอนติคาร์โล Monte Carlo simulation
การแจกแจง distribution
การแจกแจงแกมมา gamma distribution
การแจกแจงความถี่ frequency distribution
การแจกแจงความน่าจะเป็น probability distribution
การแจกแจงความน่าจะเป็นภายหลัง posterior probability distribution
การแจกแจงความน่าจะเป็นมีเงื่อนไข conditional probability distribution
การแจกแจงค่าตัวอย่าง sampling distribution
การแจกแจงค่าสุดขีด extreme-value distribution
การแจกแจงโคชี Cauchy distribution
การแจกแจงไคก�ำลังสอง chi-squared distribution
การแจกแจงไคก�ำลังสองไม่ศูนย์กลาง non-central chi-squared distribution
การแจกแจงเชิงเส้นก�ำกับ asymptotic distribution
การแจกแจง z z-distribution
การแจกแจงฐานนิยมเดี่ยว unimodal distribution
การแจกแจงตัวแปรเดียว univariate distribution
การแจกแจงตามขอบ marginal distribution
การแจกแจงทวิฐานนิยม bimodal distribution
การแจกแจงทวินาม binomial distribution
การแจกแจงทวินามเชิงลบ negative binomial distribution
การแจกแจงทวินามสองตัวแปร bivariate binomial distribution
การแจกแจงที t-distribution
การแจกแจงทีของสติวเดนต์ Student’s t-distribution
การแจกแจงทีไม่ศูนย์กลาง non-central t-distribution
198 พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสภา
การแจกแจงบีตา beta distribution
การแจกแจงเบ้ skew distribution
การแจกแจงแบบเลขชี้ก�ำลัง exponential distribution
การแจกแจงแบบเลขชี้ก�ำลังเชิงลบ negative exponential distribution
การแจกแจงแบร์นูลลี Bernoulli distribution
การแจกแจงปรกติ normal distribution
การแจกแจงปรกติมาตรฐาน standard normal distribution
การแจกแจงปรกติสองตัวแปร bivariate normal distribution
การแจกแจงปรกติหลายตัวแปร multivariate normal distribution
การแจกแจงปัวซง Poisson distribution
การแจกแจงภายหลัง posterior distribution
การแจกแจงรูปตัวยู U-shaped distribution
การแจกแจงรูปสามเหลี่ยม triangular distribution
การแจกแจงเรขาคณิตไฮเพอร์ hypergeometric distribution
การแจกแจงวิชาร์ต Wishart distribution
การแจกแจงไวบูล Weibull distribution
การแจกแจงสมมาตร symmetrical distribution
การแจกแจงสองตัวแปร bivariate distribution
การแจกแจงสี่เหลี่ยมมุมฉาก rectangular distribution
การแจกแจงหลายฐานนิยม multi-modal distribution
การแจกแจงหลายตัวแปร multivariate distribution
การแจกแจงอเนกนาม multinomial distribution
การแจกแจงเอกรูป uniform distribution
การแจกแจงเอกรูปต่อเนื่อง continuous uniform distribution
การแจกแจงเอกรูปไม่ต่อเนื่อง discrete uniform distribution
การแจกแจงเอฟ F-distribution
การแจกแจงเอฟไม่ศูนย์กลาง non-central F-distribution
การแจงนับ enumeration
การชักตัวอย่าง, การเลือกตัวอย่าง sampling
การตรวจสอบความสมเหตุสมผล validation; validity checks
การตรวจสอบคัดกรอง screening inspection
การตรวจสอบตัวอย่าง sampling inspection
การตรวจสอบทั้งหมด total inspection
การถดถอย regression
การถดถอยเชิงเดียว, การถดถอยอย่างง่าย simpl regession
การถดถอยเชิงเส้น linear regression
พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสภา 199
การถดถอยพหุคูณ multiple regression
การถดถอยมีเงื่อนไข conditional regression
การถดถอยไม่เชิงเส้น non-linear regression
การถดถอยอย่างง่าย, การถดถอยเชิงเดียว simple regression
การทดลอง experiment
การทดลองแฟกทอเรียล factorial experiment
การทดลองแฟกทอเรียลปนกันสมบูรณ์, complete confounding factorial experiment
การทดลองแฟกทอเรียลพัวพันสมบูรณ์
การทดลองแฟกทอเรียลพัวพัน factorial confounding experiment
การทดลองแฟกทอเรียลพัวพันบางส่วน partially confounding factorial experiment
การทดลองแฟกทอเรียลพัวพันสมบูรณ์, complete confounding factorial experiment
การทดลองแฟกทอเรียลปนกันสมบูรณ์
การทดลองสุ่ม random experiment
การทดสอบก�ำลังสูงสุด, most powerful test
การทดสอบอ�ำนาจสูงสุด
การทดสอบของบ็อกซ์ Box’s test; Box test
การทดสอบของพิตแมน Pitman’s test
การทดสอบของเลวีน Levene’s test
การทดสอบของฮาร์ตเลย์ Hartley’s test; Hartley test
การทดสอบความเป็นอิสระ test for independence; test of independence
การทดสอบค็อกแครน Cochran’s test; Cochran test
การทดสอบค็อกแครนคิว Cochran Q test
การทดสอบคอลโมโกรอฟ-สมีร์นอฟ Kolmogorov-Smirnov test
การทดสอบไคก�ำลังสอง chi-squared test
การทดสอบไคก�ำลังสองของเพียร์สัน Pearson chi-squared test
การทดสอบเชิงล�ำดับ sequential test
การทดสอบ z z-test
การทดสอบด้วยเครื่องหมาย sign test
การทดสอบด้วยล�ำดับที่ rank test
การทดสอบด้านเดียว one-sided test; one- tailed test
การทดสอบโดยมัธยฐาน median test
การทดสอบที t-test
การทดสอบทีของสติวเดนต์ Student’s t-test
การทดสอบบาร์ตเลตต์ Bartlett’s test; Bartlett test
การทดสอบเบห์เรนส์-ฟิชเชอร์ Behrens-Fisher test
การทดสอบแบบท�ำลาย destructive test
200 พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสภา
การทดสอบผลบวกล�ำดับที่ของวิลค็อกซัน Wilcoxon rank sum test
การทดสอบภาวะปรกติ test for normality; test of normality
การทดสอบภาวะสารูปดี goodness-of-fit test
การทดสอบภาวะเอกพันธุ์ test of homogeneity
การทดสอบแม็กนีมาร์ McNemar test
การทดสอบแม่นตรง exact test
การทดสอบแมนเทล-เฮนส์เซล Mantel-Haenszel test
การทดสอบแมนน์-วิตนีย์ Mann-Whitney test
การทดสอบไม่อิงพารามิเตอร์, distribution-free test ; non-parametric test
การทดสอบเสมือนไม่ใช้พารามิเตอร์
การทดสอบรันส์ของวัลด์-วอลโฟวิตซ์ Wald-Wolfowitz runs test
การทดสอบล�ำดับที่โดยเครื่องหมายของ Wilcoxon signed rank test
วิลค็อกซัน
การทดสอบลิลลีโฟรส์ Lilliefors test
การทดสอบสมีร์นอฟ Smirnov test
การทดสอบสองด้าน two-sided test; two-tailed test
การทดสอบเสมือนไม่ใช้พารามิเตอร์, distribution-free test ; non-parametric test
การทดสอบไม่อิงพารามิเตอร์
การทดสอบอัตราส่วนความน่าจะเป็นเชิงล�ำดับ sequential probability ratio test
การทดสอบอัตราส่วนภาวะน่าจะเป็น likelihood ratio test
การทดสอบอ�ำนาจสูงสุด, most powerful test
การทดสอบก�ำลังสูงสุด
การทดสอบเอนเอียง biased test
การทะเบียน, การจดทะเบียน registration
การท�ำซ�้ำ replication
การท�ำซ�้ำบางส่วน fractional replication
การท�ำนาย prediction
การท�ำให้เป็นมาตรฐาน standardization
การท�ำให้เรียบ smoothing
การแบ่งชั้นภูมิ stratification
การปนกัน, การพัวพัน confounding
การปนกันบางส่วน, การพัวพันบางส่วน partial confounding
การปนกันบางส่วนไม่สมดุล, unbalanced partial confounding
การพัวพันบางส่วนไม่สมดุล
พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสภา 201
การพัวพันบางส่วนสมดุล
การปนกันสมดุล, การพัวพันสมดุล balanced confounding
การปนกันสมบูรณ์, การพัวพันสมบูรณ์ complete confounding
การประมาณของเบส์ Bayes’ estimation
การประมาณค่าแบบจุด point estimation
การประมาณค่าพร้อมกัน simultaneous estimation
การปรับการแปรผันตามฤดูกาล adjustment of seasonal variation
การปรับให้ต่อเนื่อง correction for continuity
การปรับให้ต่อเนื่องของเยตส์ Yates continuity correction
การเปรียบเทียบรายคู่, paired comparison
การเปรียบเทียบเป็นคู่
การแปรผัน; ความแปรผัน variation
การแปรผันตามฤดูกาล seasonal variation
การแปรผันตามวัฏจักร cyclical variation
การแปลงการถดถอยในตัว autoregressive transformation
การแปลงของฟิชเชอร์ Fisher’s transformation
การแปลง z z-transformation
การแปลง z ของฟิชเชอร์ Fisher’s z-transformation
การแปลงอาร์กไซน์ arc sine transformation
การโปรแกรมเชิงเส้น, ก�ำหนดการเชิงเส้น linear programming
การพยากรณ์ forecasting
การพัวพัน, การปนกัน confounding
การพัวพันบางส่วน, การปนกันบางส่วน partial confounding
การพัวพันบางส่วนไม่สมดุล, unbalanced partial confounding
การปนกันบางส่วนไม่สมดุล
การพัวพันบางส่วนสมดุล, balanced partial confounding
การปนกันบางส่วนสมดุล
การพัวพันสมดุล, การปนกันสมดุล balanced confounding
การพัวพันสมบูรณ์, การปนกันสมบูรณ์ complete confounding
การไม่ตอบสนอง non-response
การยุบรวม collapsibility
การแยก decomposition
การรวมยอด aggregation
การลอง trial
การลองแบร์นูลลี Bernoulli trial
การลองสลับไขว้ cross-over trial
202 พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสภา
การลองสลับเปลี่ยน change-over trial
การลู่เข้า convergence
การลู่เข้าเชิงกฎ convergence in law
การลู่เข้าเชิงการแจกแจง convergence in distribution
การลู่เข้าเชิงความน่าจะเป็น convergence in probability
การลู่เข้าด้วยความน่าจะเป็นหนึ่ง convergence with probability one
การเลือกตัวอย่าง, การชักตัวอย่าง sampling
การเลือกตัวอย่างเชิงล�ำดับ sequential sampling
การเลือกตัวอย่างเชิงสัดส่วน proportional sampling
การเลือกตัวอย่างซ้อนใน nested sampling
การเลือกตัวอย่างโดยพื้นที่ area sampling
การเลือกตัวอย่างแบบกริด, grid sampling
การเลือกตัวอย่างแบบตาตาราง
การเลือกตัวอย่างแบบกลุ่ม cluster sampling
การเลือกตัวอย่างแบบกลุ่มขั้นเดียว one stage cluster sampling
การเลือกตัวอย่างแบบกลุ่มหลายขั้น multi-stage cluster sampling
การเลือกตัวอย่างแบบคืนที่, sampling with replacement
การเลือกตัวอย่างแบบใส่คืน
การเลือกตัวอย่างแบบโควตา quota sampling
การเลือกตัวอย่างแบบจุด point sampling
การเลือกตัวอย่างแบบเจาะจง purposive sampling
การเลือกตัวอย่างแบบใช้ความน่าจะเป็น probability sampling
การเลือกตัวอย่างแบบตาตาราง, grid sampling
การเลือกตัวอย่างแบบกริด
การเลือกตัวอย่างแบบมีระบบ systematic sampling
การเลือกตัวอย่างแบบไม่คืนที่, sampling without replacement
การเลือกตัวอย่างแบบไม่ใส่คืน
การเลือกตัวอย่างแบบไม่ใช้ความน่าจะเป็น non-probability sampling
การเลือกตัวอย่างแบบไม่ใส่คืน, sampling without replacement
การเลือกตัวอย่างแบบไม่คืนที่
การเลือกตัวอย่างแบบสุ่ม random sampling
การเลือกตัวอย่างแบบเส้น line sampling
การเลือกตัวอย่างแบบใส่คืน, sampling with replacement
การเลือกตัวอย่างแบบคืนที่
การเลือกตัวอย่างย่อย subsampling
การเลือกตัวอย่างสองเฟส double sampling; two-phase sampling
พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสภา 203
การเลือกตัวอย่างสุ่มแบบง่าย simple random sampling
การเลือกตัวอย่างเสมือนสุ่ม quasi-random sampling
การเลือกตัวอย่างหลายขั้น multi-stage sampling
การวนซ�้ำ iteration
การวัดความเบ้ของเพียร์สัน Pearson measure of skewness
การวิเคราะห์ข้อมูลจ�ำแนกประเภท categorical data analysis
การวิเคราะห์ข้อมูลเชิงค้นหา exploratory data analysis
การวิเคราะห์ความใกล้ชิด proximity analysis
การวิเคราะห์ความแปรปรวน (อะโนวา) analysis of variance (ANOVA)
การวิเคราะห์ความแปรปรวนร่วม analysis of covariance; covariance analysis
การวิเคราะห์ความแปรปรวนหลายตัวแปร multivariate analysis of variance (MANOVA)
(แมโนวา)
การวิเคราะห์ความไว sensitivity analysis
การวิเคราะห์จ�ำแนกกลุ่ม discriminant analysis
การวิเคราะห์เชิงล�ำดับ sequential analysis
การวิเคราะห์เชิงสถิติ statistical analysis
การวิเคราะห์แบ่งกลุ่ม cluster analysis
การวิเคราะห์ปัจจัย factor analysis
การวิเคราะห์โพรบิต probit analysis
การวิเคราะห์ส่วนประกอบหลัก principal component analysis
การวิเคราะห์เส้นทาง path analysis
การวิเคราะห์หลายตัวแปร multivariate analysis
การศึกษาเชิงทดลอง experimental study
การศึกษาเชิงสังเกต observational study
การศึกษาเทียบกลุ่มควบคุม case-control study
การสร้างแนวโน้ม trend fitting
การส�ำรวจ survey
การส�ำรวจความคิดเห็น opinion survey
การส�ำรวจตัวอย่าง sample survey
การส�ำรวจน�ำร่อง pilot survey
การสุ่ม randomization
การอนุมานเชิงสถิติ statistical inference
การอนุมานแบบเบส์ Bayesian inference
การออกแบบการทดลอง design of experiments
ก�ำลังการทดสอบ power of a test; power
ก�ำลังสองเฉลี่ย (เอ็มเอส) mean square (MS)
204 พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสภา
ก�ำลังสองเฉลี่ยทรีตเมนต์ treatment mean-square
ก�ำหนดการเชิงเส้น, การโปรแกรมเชิงเส้น linear programming
กึ่งพิสัยระหว่างควอร์ไทล์ semi-interquartile range
เกณฑ์ของวิลกส์ Wilks’ criterion
เกณฑ์สารสนเทศของเบส์ (บีไอซี) Bayesian Information Criterion (BIC)
เกณฑ์สารสนเทศของอะกะอิเกะ (เอไอซี) Akaike’s Information Criterion (AIC)
เกมผลบวกศูนย์ zero-sum game
เกือบทุกแห่ง (เออี) almost everywhere (a.e.)
เกือบแน่นอน (เอซี) almost certainly (a.c.)
เกือบแน่นอน (เอเอส) almost surely (a.s.)
ข
ขนาดตัวอย่าง sample size
ขนาดประชากร population size
ขอบชั้น class boundary
ขอบบนของชั้น upper class boundary
ขอบยอมรับ acceptance boundary
ขอบล่างของชั้น lower class boundary
ข้อมูล data
ข้อมูลจัดกลุ่ม, ข้อมูลเชิงกลุ่ม grouped data
ข้อมูลจ�ำแนกประเภท categorical data
ข้อมูลช่วง interval data
ข้อมูลเชิงกลุ่ม, ข้อมูลจัดกลุ่ม grouped data
ข้อมูลเชิงคุณภาพ qualitative data
ข้อมูลเชิงปริมาณ quantitative data
ข้อมูลเชิงสถิติ statistical data
ข้อมูลดิบ raw data
ข้อมูลทวิภาค binary data
ข้อมูลทุติยภูมิ secondary data
ข้อมูลนามบัญญัติ nominal data
ข้อมูลปฐมภูมิ primary data
ข้อมูลอัตราส่วน ratio data
ข้อมูลอันดับ ordinal data
ขั้นตอนวิธีของเยตส์ Yates’ algorithm
ขีดจ�ำกัดควบคุม control limit
พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสภา 205
ขีดจ�ำกัดความเชื่อมั่น confidence limits
ขีดจ�ำกัดชั้น class limit
เขตความเชื่อมั่น confidence region
เขตปฏิเสธ rejection region
เขตยอมรับ acceptance region
เขตวิกฤต critical region
เขตวิกฤติก�ำลังสูงสุด, เขตวิกฤติอ�ำนาจสูงสุด most powerful critical region
เขตวิกฤติดีที่สุด best critical region
เขตวิกฤติอ�ำนาจสูงสุด, เขตวิกฤติก�ำลังสูงสุด most powerful critical region
ค
คณิตศาสตร์ประกันภัย actuarial mathemetics
ควอนไทล์ quantile
ควอร์ไทล์ quartile
ความกว้างชั้น class width
ความเกี่ยวพัน association
ความคงเส้นคงวา, ความแนบนัย consistency
ความคลาดเคลื่อนจากการทดลอง experimental error
ความคลาดเคลื่อนจากการเลือกตัวอย่าง sampling error
ความคลาดเคลื่อนจากการเลือกตัวอย่างแบบสุ่ม random sampling error
ความคลาดเคลื่อนเชิงระบบ systematic error
ความคลาดเคลื่อนเชิงสุ่ม random error
ความคลาดเคลื่อนตอบสนอง response error
ความคลาดเคลื่อนไม่เกิดจากการเลือกตัวอย่าง non-sampling error
ความคลาดเคลื่อนมาตรฐาน standard error
ความคลาดเคลื่อนมาตรฐานเชิงเส้นก�ำกับ asymptotic standard error
ความคลาดเคลื่อนสัมบูรณ์ absolute error
ความคลาดเคลื่อนสัมพัทธ์ relative error
ความจ�ำเพาะ specificity
ความเชื่อถือได้ reliability
ความโด่ง, เคอร์โทซิส kurtosis
ความโด่งปรกติ mesokurtosis
-ความต่าง, -วิวิธพันธุ์ heterogeneous
ความถี่ frequency
ความถี่คาดหมาย expected frequency
206 พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสภา
ความถี่ชั้น class frequency
ความถี่สัมพัทธ์ relative frequency
-ความเท่ากัน, -เอกพันธุ์ homogeneous
ความเที่ยง precision
ความน่าจะเป็น probability
ความน่าจะเป็นก่อน prior probability
ความน่าจะเป็นคุ้มรวม coverage probability
ความน่าจะเป็นตามขอบ marginal probability
ความน่าจะเป็นภายหลัง posterior probability
ความน่าจะเป็นมีเงื่อนไข conditional probability
ความน่าจะเป็นร่วม joint probability
ความแนบนัย, ความคงเส้นคงวา consistency
ความเบ้ skewness
ความเบ้เชิงบวก positive skewness
ความเบ้เชิงลบ negative skewness
ความเป็นอิสระ independence
ความเปรียบต่าง, คอนทราสต์ contrast
ความเปรียบต่างเชิงตั้งฉาก, orthogonal contrasts
คอนทราสต์เชิงตั้งฉาก
ความเปลี่ยนแปร variability
ความแปรปรวน variance
ความแปรปรวนของตัวแปรสุ่ม variance of random variable
ความแปรปรวนตัวอย่าง sample variance
ความแปรปรวนต�่ำสุด minimum variance
ความแปรปรวนปัจจัยร่วม common factor variance
ความแปรปรวนร่วม covariance
ความแปรปรวนร่วมของตัวแปรสุ่ม covariance of random variables
ความแปรปรวนร่วมตัวอย่าง sample covariance
ความแปรปรวนร่วมในตัว autocovariance
ความแปรปรวนส่วนเหลือ residual variance
ความแปรผัน; การแปรผัน variation
ความแปรผันการเลือกตัวอย่าง sampling variation
ความแปรผันควอร์ไทล์ quartile variation
ความผิดพลาดแบบที่ 1 type I error
ความผิดพลาดแบบที่ 2 type II error
ความพอเพียง sufficiency
พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสภา 207
ความพึ่งพิง, ความไม่อิสระ dependence
ความแม่น accuracy
ความไม่อิสระ, ความพึ่งพิง dependence
ความไว sensitivity
ความสมเหตุสมผล validity
ความสัมพันธ์เชิงเส้นแบบพหุ multicollinearity
ความสัมพันธ์ไม่เชิงเส้น non-linear relationship
ความสุ่ม randomness
ความเสี่ยงของผู้บริโภค consumer’s risk
ความเสี่ยงของผู้ผลิต producer’s risk
ความเสี่ยงสัมพัทธ์ relative risk
ความเอนเอียง bias
คอนทราสต์, ความเปรียบต่าง contrast
คอนทราสต์เชิงตั้งฉาก, orthogonal contrasts
ความเปรียบต่างเชิงตั้งฉาก
คอมมูแนลิตีความแปรปรวนปัจจัยร่วม common factor variance communality
คะแนน z z-score
คะแนนมาตรฐาน standard score
ค่าก�ำลังสองของความคลาดเคลื่อนเฉลี่ย error mean square
ค่าก�ำลังสองของส่วนเหลือเฉลี่ย residual mean square
ค่ากึ่งกลางพิสัย mid-range
ค่ากึ่งพิสัย semi-range
ค่าคลาดเคลื่อนก�ำลังสองเฉลี่ย (เอ็มเอสอี) mean square error (MSE)
ค่าคาดหมาย expected value
ค่าจากสมการประมาณ, ค่าสารูป fitted value
ค่าเฉลี่ย average
ค่าเฉลี่ย, มัชฌิม mean
ค่าเฉลี่ยเคลื่อนที่ moving average
ค่าเฉลี่ยเคลื่อนที่อย่างง่าย simple moving average
ค่าเฉลี่ยตัวอย่าง sample mean
ค่าเฉลี่ยถ่วงน�้ำหนัก weighted average
ค่าเฉลี่ยประชากร population mean
ค่าเฉลี่ยเรขาคณิต, มัชฌิมเรขาคณิต geometric mean
ค่าเฉลี่ยเลขคณิต, มัชฌิมเลขคณิต arithmetic mean
ค่าเฉลี่ยฮาร์มอนิก, มัชฌิมฮาร์มอนิก harmonic mean
ค่าถ่วงปัจจัย factor loading
208 พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสภา
ค่านอกเกณฑ์ outlier
ค่าเบี่ยงเบน, ส่วนเบี่ยงเบน deviation
ค่าเบี่ยงเบนก�ำลังสองเฉลี่ย, mean square deviation
ส่วนเบี่ยงเบนก�ำลังสองเฉลี่ย
ค่าเบี่ยงเบนเฉลี่ย, ส่วนเบี่ยงเบนเฉลี่ย mean deviation
ค่าเบี่ยงเบนมาตรฐาน, ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน standard deviation
ค่าเบี่ยงเบนสมมูลปรกติ (เอ็นอีดี) normal equivalent deviate (NED)
ค่าเบี่ยงเบนสัมบูรณ์เฉลี่ย, mean absolute deviation (MAD)
ส่วนเบี่ยงเบนสัมบูรณ์เฉลี่ย (เอ็มเอดี)
ค่าประมาณการถดถอย regression estimate
ค่าปรับแก้ประชากรอันตะ finite population correction
ค่าพี p-value
ค่าวัดความเบ้ควอร์ไทล์ quartile measure of skewness
ค่าวัดต�ำแหน่งที่ตั้ง measure of location
ค่าสถิติ; ตัวสถิติ statistic
ค่าสังเกต observation
ค่าสารูป, ค่าจากสมการประมาณ fitted value
ค่าสุดขีด extreme value
ค�ำถามปลายปิด closed-ended question
ค�ำถามปลายเปิด open-ended question
คิวซี (การควบคุมคุณภาพ) QC (quality control)
คิวมูแลนต์ cumulant
คุ้มรวม coverage
เคอร์โทซิส, ความโด่ง kurtosis
ง
เงินรายปี annuity
จ
จัตุรัสเกรโก-ละติน Graeco-Latin square
จัตุรัสยูเด็น Youden square
จัตุรัสละติน Latin square
จัตุรัสละตินไม่สมบูรณ์ incomplete Latin square
พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสภา 209
จัตุรัสละตินสังยุค conjugate latin square
จัตุรัสแลตทิซ lattice square
จัตุรัสแลตทิซสมดุล balanced lattice square
จัตุรัสไฮเพอร์-เกรโก-ละติน hyper-Graeco-Latin square
จ�ำนวนยอมรับ acceptance number
จุดกลางชั้น class midpoint
จุดตัวอย่าง sample point
ช
ช่วงการท�ำนาย prediction interval
ช่วงการเลือกตัวอย่าง sampling interval
ช่วงความเชื่อมั่น confidence interval
ช่วงเวลาที่ช้ากว่ากัน lag
ชั้นภูมิ strata
ชั้นภูมิ stratum
ชีวสถิติ biostatistics
ซ
ซ�้ำ; ท�ำซ�้ำ replicate
ซีดีเอฟ (ฟังก์ชันการแจกแจงสะสม) cdf (cumulative distribution function)
ซีแอลที (ทฤษฎีบทขีดจ�ำกัดส่วนกลาง) CLT (central limit theorem)
แซส SAS
โซ่มาร์คอฟ Markov chain
ฐ
ฐานนิยม mode
ด
ดัชนีความคล้ายคลึง similarity index
ดัชนีความไม่คล้ายคลึง dissimilarity index
ดัชนีพาเชอ Paasche index
210 พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสภา
ดัชนีราคา price index
ดัชนีราคาผู้บริโภค consumer price index
ดัชนีลัสแปร์ Laspeyres index
ดัชนีลูกโซ่ chain index
ดีเวียนซ์ deviance
เดไซล์ decile
ต
ตรีวัฏฏะ circular triad
ตัวกั้นดูดกลืน absorbing barrier
ตัวแบบการถดถอยในตัว autoregressive model
ตัวแบบการถดถอยลอจิสติก logistic regression model
ตัวแบบคอมพลีเมนทารีล็อก-ล็อก, complementary log-log model
ตัวแบบล็อก-ล็อกเติมเต็ม
ตัวแบบเชิงกราฟ graphical model
ตัวแบบเชิงก�ำหนด deterministic model
ตัวแบบเชิงล�ำดับชั้น hierarchical models
ตัวแบบเชิงเส้น linear model
ตัวแบบเชิงเส้นทั่วไป general linear model
ตัวแบบเชิงเส้นนัยทั่วไป generalized linear model
ตัวแบบผสม mixed model
ตัวแบบผสมเชิงเส้นนัยทั่วไป Generalized Linear Mixed Models
ตัวแบบล็อกเชิงเส้น loglinear model
ตัวแบบล็อกเชิงเส้นแบบกราฟ graphical log-linear model
ตัวแบบล็อก-ล็อกเติมเต็ม, complementary log-log model
ตัวแบบคอมพลีเมนทารีล็อก-ล็อก
ตัวแบบลอจิต logit model
ตัวแบบสมการพร้อมกัน, ตัวแบบสมการ simultaneous equations model
หลายชั้น
ตัวแบบอิทธิพลตรึง fixed effects model
ตัวแบบอิทธิพลผสม mixed effects model
ตัวแบบอิทธิพลสุ่ม random effects model
ตัวแบบอิ่มตัว saturated model
ตัวประมาณเชิงเส้นไม่เอนเอียงดีที่สุด (บลู) best linear unbiased estimator (BLUE)
พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสภา 211
ตัวประมาณเชิงเส้นไม่เอนเอียงแปรปรวนต�่ำสุด minimum variance linear unbiased
(เอ็มวีแอลยูอี) estimator (MVLUE)
ตัวประมาณดีที่สุด best estimator
ตัวประมาณแบบอัตราส่วน ratio estimator
ตัวประมาณปรกติเชิงเส้นก�ำกับดีที่สุด best asymptotic normal estimator;
BAN estimator
ตัวประมาณประสิทธิภาพ efficient estimator
ตัวประมาณประสิทธิภาพเชิงเส้นก�ำกับ asymptotically efficient estimator
ตัวประมาณภาวะน่าจะเป็นสูงสุด maximum likelihood estimator
ตัวประมาณไม่เอนเอียง unbiased estimator
ตัวประมาณไม่เอนเอียงเชิงเส้นก�ำกับ asymptotically unbiased estimator
ตัวประมาณรับได้ admissible estimator
ตัวประมาณรับไม่ได้ inadmissible estimator
ตัวประมาณเอนเอียง biased estimator
ตัวแปรก�ำหนดค่าก่อน predetermined variable
ตัวแปรเกินจ�ำเป็น superfluous variable
ตัวแปรคานอนิคัล canonical variable; canonical variate
ตัวแปรจ�ำแนกประเภท categorical variable
ตัวแปรเชิงเครื่องมือ instrumental variable
ตัวแปรตอบสนอง response variable
ตัวแปรตาม, ตัวแปรพึ่งพิง dependent variable
ตัวแปรถดถอย regressor
ตัวแปรทวิภาค binary variable
ตัวแปรทวิวิภาค dichotomous variable
ตัวแปรท�ำนาย predictor; predictor variable
ตัวแปรนอกระบบ exogenous variable; exogenous variate
ตัวแปรในระบบ endogenous variable; endogenous variate
ตัวแปรเปลี่ยนอิทธิพล effect modifier
ตัวแปรแฝง latent variable
ตัวแปรพึ่งพิง, ตัวแปรตาม dependent variable
ตัวแปรร่วม covariate
ตัวแปรสุ่ม random variable
ตัวแปรเสริมสัมพันธ์ concomitant variable
ตัวแปรหุ่น dummy variable
ตัวแปรอธิบาย explanatory variable
ตัวแปรอิสระ independent variable
212 พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสภา
ตัวสถิติ; ค่าสถิติ statistic
ตัวสถิติแกมมา gamma statistic
ตัวสถิติแกมมาของกูดแมน-ครัสคัล Goodman Kruskal gamma statistic
ตัวสถิติคิวของยูล Yule’s Q; Yule’s Q statistic
ตัวสถิติทดสอบ test statistic
ตัวสถิติทดสอบอัตราส่วนภาวะน่าจะเป็น likelihood ratio test statistic
ตัวสถิติพอเพียง sufficient statistic
ตัวสถิติวัลด์ Wald statistic
ตัวสถิติสกอร์ score statistic
ตัวสถิติสารูปดีอัตราส่วนภาวะน่าจะเป็น likelihood ratio goodness-of-fit statistic
ตัวสถิติอนุเคราะห์ ancillary statistic
ตัวสถิติอัตราส่วนภาวะน่าจะเป็น likelihood ratio statistic
ตัวสถิติอันดับ order statistics
ตัวอย่าง sample
ตัวอย่างจับคู่ matched sample
ตัวอย่างตามพินิจ judgment sample
ตัวอย่างถ่วงน�้ำหนักในตัว self-weighting sample
ตัวอย่างแทรกใน interpenetrating sample
ตัวอย่างแบบแบ่งชั้นภูมิ stratified sample
ตัวอย่างแบบมีระบบ systematic sample
ตัวอย่างไม่เอนเอียง unbiased sample
ตัวอย่างย่อย subsample
ตัวอย่างย่อยแทรกใน interpenetrating subsample
ตัวอย่างสุ่ม random sample
ตัวอย่างหลัก master sample
ตัวอย่างหลายขั้น multi-stage sample
ตัวอย่างเอนเอียง biased sample
ตารางการจร contingency table
ตารางการจรหลายทาง multi-way contingency table
ตารางการจ�ำแนก classification table
ตารางไขว้จ�ำแนกสองทาง two-way cross classification table
ตารางไขว้จ�ำแนกหลายทาง multi-way cross classification table
ตารางความถี่ frequency table
ตารางความสับสน table of confusion
ตารางอะโนวา ANOVA table
พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสภา 213
ถ
แถบความเชื่อมั่น confidence band
ท
ทรีตเมนต์ treatment
ทรีตเมนต์ก�ำลังสองเฉลี่ย mean square treatment
ทฤษฎีการท�ำใหม่ renewal theory
ทฤษฎีเกม game theory
ทฤษฎีแถวคอย queueing theory
ทฤษฎีบทการแยกตัวประกอบของเนย์แมน Neyman’s factorization theorem
ทฤษฎีบทเกาส์-มาร์คอฟ Gauss-Markov theorem
ทฤษฎีบทของเบส์ Bayes’ theorem
ทฤษฎีบทขีดจ�ำกัดส่วนกลาง (ซีแอลที) central limit theorem (CLT)
ทฤษฎีบททวินาม binomial theorem
ทฤษฎีบทแบร์นูลลี Bernoulli’s theorem
ทฤษฎีสลัตสกี Slutzky’s theorem
ท�ำซ�้ำ; ซ�้ำ replicate
น
นักวิทยาการประกันภัย, actuary
นักคณิตศาสตร์ประกันภัย
แนวโน้ม trend
แนวโน้มเชิงเส้น linear trend
บ
บทตั้งเนย์แมน-เพียร์สัน Neyman-Pearson lemma
บล็อก block
บล็อกก�ำลังสองเฉลี่ย mean square block
บล็อกเชิงสุ่ม randomized block
บล็อกไม่สมบูรณ์ incomplete block
บล็อกไม่สมบูรณ์สมดุล (บีไอบี) balanced incomplete block (BIB)
214 พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสภา
บลู (ตัวประมาณเชิงเส้นไม่เอนเอียงดีที่สุด) BLUE (best linear unbiased estimator)
บวกจริง true positive
บวกเท็จ false positive
บีไอซี (เกณฑ์สารสนเทศของเบส์) BIC (Bayesian information criterion)
บีไอบี (บล็อกไม่สมบูรณ์สมดุล) BIB (balanced incomplete block)
แบบสอบถาม questionnaire
ป
ปฏิทรรศน์ของซิมป์สัน Simpson’s paradox
ประชากร population; universe
ประชากรอันตะ finite population
ประสิทธิภาพ efficiency
ประสิทธิภาพเชิงเส้นก�ำกับ asymptotic efficiency
ประสิทธิภาพสัมพัทธ์ relative efficiency
ประสิทธิภาพสัมพัทธ์ของการทดสอบ relative efficiency of a test
ประสิทธิภาพสัมพัทธ์ของตัวประมาณ relative efficiency of an estimator
ประสิทธิภาพสัมพัทธ์ของแผนแบบการทดลอง relative efficiency of an experimental design
ประสิทธิภาพสัมพัทธ์ของแผนแบบการเลือก relative efficiency of a sample design
ตัวอย่าง
ปริภูมิตัวอย่าง sample space
ปริภูมิพารามิเตอร์ parameter space
ปัจจัย factor
ปัจจัยเฉพาะ specific factor
ปัจจัยร่วม common factor
ปัญหาแถวคอย queueing problem
เปอร์เซ็นไทล์ percentile
-แปรปรวนต่าง, -แปรปรวนวิวิธพันธุ์ heteroscedastic
-แปรปรวนเท่ากัน, -แปรปรวนเอกพันธุ์ homoscedastic
-แปรปรวนวิวิธพันธุ์, -แปรปรวนต่าง heteroscedastic
-แปรปรวนเอกพันธุ์, -แปรปรวนเท่ากัน homoscedastic
โปรแกรมอาร์ R
ผ
ผลเฉลยของเบส์ Bayes’ solution
พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสภา 215
ผลบวกก�ำลังสอง (เอสเอส) sum of squares (SS)
ผลบวกก�ำลังสองของความคลาดเคลื่อน error sum of squares
ผลบวกก�ำลังสองของส่วนเหลือ residual sum of squares
ผลรวมทั้งหมด grand total
ผิวตอบสนอง response surface
ผิวตอบสนองก�ำลังสอง quadratic response surface
แผนแบบการทดลอง experimental design
แผนแบบการทดลองสุ่มสมบูรณ์ completely randomized design
แผนแบบการเลือกตัวอย่าง sample design; sampling design
แผนแบบการส�ำรวจ survey design
แผนแบบกึ่งจัตุรัสละติน quasi-latin square design
แผนแบบไขว้ crossed design
แผนแบบครึ่งซ�้ำ half-replicate design
แผนแบบคืนสภาพได้ resolvable design
แผนแบบซ้อนใน nested design
แผนแบบบล็อกเชิงสุ่ม (อาร์บีดี) randomized block design (RBD)
แผนแบบบล็อกไม่สมบูรณ์ incomplete block design
แผนแบบบล็อกไม่สมบูรณ์สมดุล balanced incomplete block design
(แผนแบบบีไอบี) (BIB design)
แผนแบบบล็อกไม่สมบูรณ์สมดุลบางส่วน partially balanced incomplete block
(พีบีไอบี) design (PBIB)
แผนแบบบล็อกสมบูรณ์เชิงสุ่ม (อาร์ซีบีดี) randomized complete block design (RCBD)
แผนแบบบีไอบี BIB design (balanced incomplete block
(แผนแบบบล็อกไม่สมบูรณ์สมดุล) design)
แผนแบบแบ่งพล็อต, แผนแบบสปลิตพล็อต split-plot design
แผนแบบผิวตอบสนอง response surface design
แผนแบบแลตทิซ lattice design
แผนแบบแลตทิซสมดุล balanced lattice design
แผนแบบแลตทิซสมดุลบางส่วน partially balanced lattices design
แผนแบบสปลิตพล็อต, แผนแบบแบ่งพล็อต split-plot design
แผนแบบสลับกลับ switchback design
แผนแบบสลับไขว้ cross-over design
แผนแบบแอลฟาแลตทิช alpha lattice design
แผนภาพกล่อง box plot
แผนภาพการกระจาย scatter diagram; scatter plot
แผนภาพเชิงสาเหตุ causal diagram
216 พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสภา
แผนภาพรูปวงกลม pie diagram
แผนภาพสหสัมพันธ์ correlogram
แผนภูมิกึ่งลอการิทึม semi-logarithmic chart
แผนภูมิของแกนต์ Gantt chart
แผนภูมิควบคุม control chart
แผนภูมิควบคุมคุณภาพ quality control chart
แผนภูมิแท่ง bar chart
แผนภูมิรูปภาพ pictogram
แผนภูมิรูปวงกลม circular chart; pie chart
แผนภูมิลอการิทึม logarithmic chart
แผนภูมิลอการิทึมคู่ double logarithmic chart
แผนภูมิเส้น line chart
พ
พลาติเคอร์ติก platykurtic
พารามิเตอร์ parameter
พารามิเตอร์รบกวน nuisance parameter
พิสัย range
พิสัยระหว่างควอร์ไทล์ interquartile range
พีดีเอฟ (ฟังก์ชันความหนาแน่นความน่าจะเป็น) p.d.f.; pdf (probability density function)
พีบีไอบี (แผนแบบบล็อกไม่สมบูรณ์สมดุล PBIB (partially balanced incomplete block
บางส่วน) design)
พีเอ็มเอฟ (ฟังก์ชันมวลความน่าจะเป็น) p.m.f.; pmf (probability mass function)
โพรบิต probit
ฟ
ฟังก์ชันก่อก�ำเนิดคิวมูแลนต์ cumulant generating function
ฟังก์ชันก่อก�ำเนิดโมเมนต์ moment generating function
ฟังก์ชันการจ�ำแนกกลุ่มเชิงเส้น linear discriminant function
ฟังก์ชันการแจกแจงสะสม (ซีดีเอฟ) cumulative distribution function (cdf)
ฟังก์ชันการตัดสินใจ decision function
ฟังก์ชันการตัดสินใจรับได้ admissible decision function
ฟังก์ชันการสูญเสีย loss function
ฟังก์ชันก�ำลัง power function
พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสภา 217
ฟังก์ชันแกมมา gamma function
ฟังก์ชันความเสี่ยง risk function
ฟังก์ชันความหนาแน่นความน่าจะเป็น probability density function (p.d.f.; pdf)
(พีดีเอฟ)
ฟังก์ชันความหนาแน่นความน่าจะเป็น marginal probability density function
ตามขอบ
ฟังก์ชันความหนาแน่นความน่าจะเป็นร่วม joint probability density function
ฟังก์ชันจ�ำนวนหน่วยตัวอย่างเฉลี่ย average sample number function;
ASN function
ฟังก์ชันเชื่อมโยง link function
ฟังก์ชันเชื่อมโยงโพรบิต probit link function
ฟังก์ชันภาวะน่าจะเป็น likelihood function
ฟังก์ชันมวลความน่าจะเป็น (พีเอ็มเอฟ) probability mass function (p.m.f.; pmf)
ฟังก์ชันมวลความน่าจะเป็นตามขอบ marginal probability mass function
ฟังก์ชันมวลความน่าจะเป็นร่วม joint probability mass function
ฟังก์ชันล็อกภาวะน่าจะเป็น loglikelihood function
ฟังก์ชันลักษณะเฉพาะ characteristic function
ฟังก์ชันสหสัมพันธ์ในตัว (เอซีเอฟ) autocorrelation function (ACF)
ภ
ภาวะความต่าง, ภาวะวิวิธพันธุ์ heterogeneity
ภาวะความเท่ากัน, ภาวะเอกพันธุ์ homogeneity
ภาวะความแปรปรวนต่าง, heteroscedasticity
ภาวะความแปรปรวนวิวิธพันธุ์
ภาวะความแปรปรวนเท่ากัน, homoscedasticity
ภาวะความแปรปรวนเอกพันธุ์
ภาวะความแปรปรวนวิวิธพันธุ์, heteroscedasticity
ภาวะความแปรปรวนต่าง
ภาวะความแปรปรวนเอกพันธุ์, homoscedasticity
ภาวะความแปรปรวนเท่ากัน
ภาวะวิวิธพันธุ์, ภาวะความต่าง heterogeneity
ภาวะเอกพันธุ์, ภาวะความเท่ากัน homogeneity
ม
218 พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสภา
มัชฌิม, ค่าเฉลี่ย mean
มัชฌิมเรขาคณิต, ค่าเฉลี่ยเรขาคณิต geometric mean
มัชฌิมเลขคณิต, ค่าเฉลี่ยเลขคณิต arithmetic mean
มัชฌิมฮาร์มอนิก, ค่าเฉลี่ยฮาร์มอนิก harmonic mean
มัธยฐาน median
มัธยฐานค่าเบี่ยงเบนสัมบูรณ์, median absolute deviation
มัธยฐานส่วนเบี่ยงเบนสัมบูรณ์
มีโซเคอร์ติก mesokurtic
เมทริกซ์การกระจาย dispesion matrix
เมทริกซ์การจ�ำแนก classification matrix
เมทริกซ์ความแปรปรวน variance matrix
เมทริกซ์ความแปรปรวน - ความแปรปรวนร่วม variance - covariance matrix
เมทริกซ์ความแปรปรวนร่วม covariance matrix
เมทริกซ์ความสับสน confusion matrix
เมทริกซ์จ�ำแนก classification matrix
เมทริกซ์ปัจจัย factor matrix
เมทริกซ์สหสัมพันธ์ correlation matrix
เมทริกซ์สารสนเทศของฟิชเชอร์ Fisher’s information matrix
แมโนวา (การวิเคราะห์ความแปรปรวนหลาย MANOVA (multivariate analysis of variance)
ตัวแปร)
โมเมนต์ moment
โมเมนต์ตัวอย่าง sample moment
โมเมนต์ประชากร population moment
-ไม่เอนเอียง unbiased
ร
ร้อยละความบกพร่องที่ยอมได้ในล็อต lot tolerance percent defective (LTPD)
(แอลทีพีดี)
ระดับความเชื่อมั่น confidence level
ระดับคุณภาพยอมรับได้ (เอคิวแอล) acceptable quality level (AQL)
ระดับนัยส�ำคัญ level of significance; significance level
ระเบียน record
รันส์ runs
รากของค่าคลาดเคลื่อนก�ำลังสองเฉลี่ย root mean square error (RMSE)
(อาร์เอ็มเอสอี)
พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสภา 219
รูปแบบปัจจัย factor pattern
รูปหลายเหลี่ยมความถี่ frequency polygon
ล
ลบจริง true negative
ลบเท็จ false negative
ลอจิต logit
ลอจิตเทียบกลุ่มฐาน baseline-category logits
ล�ำดับที่ rank
ล�ำดับที่เสมอกัน tied rank
ลิสเรล LISREL
เลขคล้ายสุ่ม pseudo-random number
เลขดัชนี index number
เลขดัชนีประกอบ composite index number
เลขสุ่ม random number
เลปโทเคอร์ติก leptokurtic
แลตทิซก�ำลังสอง square lattice
แลตทิซก�ำลังสาม triple lattice
แลตทิซก�ำลังสี่ quadruple lattice
แลตทิซเชิงเดียว simple lattice
ว
วงศ์การแจกแจง family of distributions
วงศ์เลขชี้ก�ำลัง exponential family
วัฏจักร cycle
วิทยาการประกันภัย actuarial science
วิธีการปฏิเสธ rejection method
วิธีการแปลงผกผัน inverse transformation method
วิธีการเลือกตัวอย่าง sampling method
วิธีเชิงสถิติ statistical methods
วิธีซิมเพล็กซ์ simplex method
วิธีเซนทรอยด์ centroid method
วิธีนิวตัน-ราฟสัน Newton-Raphson method
วิธีภาวะน่าจะเป็นสูงสุด maximum likelihood method
220 พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสภา
-วิวิธพันธุ์, -ความต่าง heterogeneous
เวลาเอกพันธุ์ time homogeneous
ศ
เศษส่วนการเลือกตัวอย่าง sampling fraction
ส
สถานะกับดัก trapping state
สถานะดูดกลืน absorbing state
สถิติเชิงพรรณนา descriptive statistics
สถิติเชิงอนุมาน interential statistics
สถิติศาสตร์ Statistics
สถิติศาสตร์ประกันภัย actuarial statistics
สภาพปรกติเชิงเส้นก�ำกับ asymptotic normality
สมการของยูล Yule’s equation
สมการเเชปแมน-คอลโมโกรอฟ Chapman-Kolmogorov equation
สมการปรกติ normal equations
สมการยูล-วอล์กเกอร์ Yule-Walker equation
สมมุติฐานเชิงสถิติ statistical hypothesis
สมมุติฐานทางเลือก alternative hypothesis
สมมุติฐานว่าง null hypothesis
สมมุติฐานอย่างง่าย simple hypothesis
ส่วนเบี่ยงเบน, ค่าเบี่ยงเบน deviation
ส่วนเบี่ยงเบนก�ำลังสองเฉลี่ย, mean square deviation
ค่าเบี่ยงเบนก�ำลังสองเฉลี่ย
ส่วนเบี่ยงเบนควอร์ไทล์ quartile deviation
ส่วนเบี่ยงเบนเฉลี่ย, ค่าเบี่ยงเบนเฉลี่ย mean deviation
ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน, ค่าเบี่ยงเบนมาตรฐาน standard deviation
ส่วนเบี่ยงเบนสัมบูรณ์เฉลี่ย, mean absolute deviation (MAD)
ค่าเบี่ยงเบนสัมบูรณ์เฉลี่ย (เอ็มเอดี)
ส่วนประกอบความแปรปรวน component of variance; variance component
พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสภา 221
ส่วนประกอบเชิงระบบ systematic component
ส่วนประกอบเชิงสุ่ม random component
ส่วนประกอบไม่ปรกติ irregular component
ส่วนประกอบหลัก principal component
ส่วนเหลือ residual
สหสัมพันธ์ correlation
สหสัมพันธ์คานอนิคัล canonical correlation
สหสัมพันธ์เชิงอนุกรม serial correlation
สหสัมพันธ์ทวิยานุกรมแบบจุด point biserial correlation
สหสัมพันธ์ในตัว autocorrelation
สหสัมพันธ์บางส่วน partial correlation
สหสัมพันธ์ภายใน intercorrelation
สหสัมพันธ์ไม่แท้ spurious correlation
สหสัมพันธ์ล�ำดับที่ rank correlation
สหสัมพันธ์อย่างง่าย simple correlation
สัจพจน์ของเบส์ Bayes’ postulate
สัมประสิทธิ์การกระจาย coefficient of dispersion
สัมประสิทธิ์การก�ำหนด coefficient of determination
สัมประสิทธิ์การถดถอย coefficient of regression;
regression coefficient
สัมประสิทธิ์การแปรผัน coefficient of variation
สัมประสิทธิ์แกมมา gamma coefficient
สัมประสิทธ์ความเกี่ยวพัน coefficient of association
สัมประสิทธิ์ความคงเส้นคงวา, coefficient of consistence
สัมประสิทธิ์ความแนบนัย
สัมประสิทธิ์ความเชื่อถือได้ reliability coefficient
สัมประสิทธิ์ความเชื่อมั่น confidence coefficient
สัมประสิทธิ์ความโด่ง coefficient of kurtosis
สัมประสิทธิ์ความแนบนัย, coefficient of consistence
สัมประสิทธิ์ความคงเส้นคงวา
สัมประสิทธิ์ความเบ้ coefficient of skewness
สัมประสิทธิ์ความไม่แน่นอน uncertainty coefficient
สัมประสิทธิ์ความสอดคล้อง coefficient of concordance
สัมประสิทธ์ทวินาม binomial coefficient
สัมประสิทธิ์สหสัมพันธ์ correlation coefficient
สัมประสิทธิ์สหสัมพันธ์ในตัว autocorrelation coefficient
222 พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสภา
สัมประสิทธิ์สหสัมพันธ์ผลคูณโมเมนต์ product-moment correlation coefficient
สัมประสิทธิ์สหสัมพันธ์พหุคูณ coefficient of multiple correlation;
multiple correlation coefficient
สัมประสิทธิ์สหสัมพันธ์พหุคูณบางส่วน partial multiple correlation coefficient
พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสภา 223
ห
หน่วยตัวอย่าง sampling unit
หน่วยตัวอย่างขั้นแรก first-stage sampling unit
หน่วยตัวอย่างปฐมภูมิ primary sampling unit
หน่วยในตัวอย่าง sample unit
หลักเกณฑ์ของเบส์ Bayes’ rule
หลักค่าต�่ำสุดของค่าสูงสุด minimax principle
เหตุการณ์ไม่เกิดร่วม mutually exclusive events
เหตุการณ์สุ่ม random event
อ
องศาเสรี degrees of freedom
อนุกรมเวลา time series
อนุกรมเวลาแบบคงที่ stationary time series
อสมการเชบีเชฟ Chebychev inequality; Tchebychev inequality
อสมการมาร์คอฟ Markov inequality
ออดส์ Odds
อะโนวา (การวิเคราะห์ความแปรปรวน) ANOVA (analysis of variance)
อัตราการเรียกคืน recall rate
อัตราบวกจริง true positive rate
อัตราบวกเท็จ false positive rate
อัตราลบจริง true negative rate
อัตราลบเท็จ false negative rate
อัตราส่วน ratio
อัตราส่วนการเลือกตัวอย่าง sampling ratio
อัตราส่วนภาวะน่าจะเป็น (แอลอาร์) likelihood ratio (LR)
อัตราส่วนออดส์ Odds ratio
อัตราส่วนเอฟสูงสุด maximum F ratio
อันตรภาคชั้น class interval
อาร์ซีบีดี (แผนแบบบล็อกสมบูรณ์เชิงสุ่ม) RCBD (randomized complete block design)
อาร์บีดี (แผนแบบบล็อกเชิงสุ่ม) RBD (randomized block design)
อาร์เอ็มเอสอี (รากของค่าคลาดเคลื่อนก�ำลัง RMSE (root mean square error)
สองเฉลี่ย)
224 พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสภา
อิทธิพล effect
อิทธิพลตรึง fixed effect
อิทธิพลทรีตเมนต์ treatment effect
อิทธิพลร่วม interaction effect
อิทธิพลสุ่ม random effect
อิทธิพลหลัก main effect
เอคิวแอล (ระดับคุณภาพยอมรับได้) AQL (acceptable quality level)
เอซี (เกือบแน่นอน) a.c. (almost certainly)
เอซีเอฟ (ฟังก์ชันสหสัมพันธ์ในตัว) ACF (autocorrelation function)
-เอกพันธุ์, -ความเท่ากัน homogeneous
เอ็นอีดี (ค่าเบี่ยงเบนสมมูลปรกติ) NED (normal equivalent deviate)
เอ็มวีแอลยูอี (ตัวประมาณเชิงเส้นไม่เอนเอียง MVLUE (minimum variance linear
แปรปรวนต�่ำสุด) unbiased estimator)
เอ็มเอดี (ส่วนเบี่ยงเบนสัมบูรณ์เฉลี่ย, MAD (mean absolute deviation)
ค่าเบี่ยงเบนสัมบูรณ์เฉลี่ย)
เอ็มเอส (ก�ำลังสองเฉลี่ย) MS (mean square)
เอ็มเอสอี (ค่าคลาดเคลื่อนก�ำลังสองเฉลี่ย) MSE (mean square error)
เอสคิวซี (การควบคุมคุณภาพเชิงสถิติ) SQC (statistical quality control)
เอสบีซี SBC
เอสพีเอสเอส SPSS
เอสเอส (ผลบวกก�ำลังสอง) SS (sum of squares)
เออี (เกือบทุกแห่ง) a.e. (almost everywhere)
เอเอส (เกือบแน่นอน) a.s. (almost surely)
เอไอซี (เกณฑ์สารสนเทศของอะกะอิเกะ) AIC (Akaike’s Information Criterion)
แอนโควา ANCOVA
แอลทีพีดี (ร้อยละความบกพร่องที่ยอมใน LTPD (lot tolerance percent defective)
ล็อตได้)
แอลอาร์ (อัตราส่วนภาวะน่าจะเป็น) LR (likelihood ratio)
ไอไอดี i.i.d.
ฮ
ฮิสโทแกรม histogram
พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสภา 225
พจนานุกรม
ศัพทสถิติศาสตร ฉบับราชบัณฑิตยสภา
ราคา ๒๙๐ บาท
112 พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสถาน