1 

Facebook Grubu: ÖABT CEBİR 

İnstagram:  @oabtmatematikcebir 

Üretme‐Taban ve Boyut 

Bu videodan önce izlenilmesi önerilen videolar:  

Lineer Bağımsızlık ile ilgili videolar 

Not: Burada anlatılan notlara videonun açıklama kısmındaki 
linkten ulaşabilirsiniz.  

Tanım (Üretme, Germe)   V ,  bir  K   vektör uzayı,  

v1 ,..., vn  V  olsun. Bu durumda,  

1v1     nvn | 1 ,..., n  K   

kümesi  V  nin bir alt vektör uzayıdır. Bu alt uzaya, 
v1 ,..., vn  V  vektörlerinin ürettiği (gerdiği)  alt uzay denir  

( Biz bu alt uzayı  

“ L  v1 ,..., vn  ”  ile veya  “  v1 ,..., vn  ” 

 ile   göstereceğiz. ) 

Sorular.  

1.  Aşağıdakilerden hangisi  3 vektör uzayında  
1, 0, 0  ,  0, 2, 0   vektörleri tarafından üretilen  alt uzaya ait 
değildir? 

A)    2,1,0    B)     , e,0    C)   1 / 2,1 / 3,0   

D)    4,5,1   E)    2, 1,0   

 
 2 
 

2.    2  de  1,0  ,  0,1  vektörleri tarafından üretilen uzay 

aşağıdakilerden hangisidir. 

A)   ( x, x ) | x     B)  ( x,0) | x    

C)  (0, x) | x    D)  2  

 E) ( x, y ) | x, y  , x  y  0  

Not.  Bu durumda,   “ 1,0  ,  0,1  vektörleri    2  yi üretir” 

veya “   2 ,   1,0  ,  0,1  vektörleri tarafından üretilir”  

denir.  

 
 3 
 

3.   3  de  1,0,0  ,  0,1,0  ,(0,0,1)  vektörleri tarafından 

gerilen uzayı aşağıdakilerden hangisidir?  

A)   ( x, x, x ) | x     B)  ( x,0, y ) | x, y    

C)  (0,0, x) | x    D)  3  

 E) ( x, y, z ) | x, y  , x  y  z  0  

4.  Aşağıdakilerden hangisi,  Mat  2,    vektör uzayında,  

1 0 0 0
 ,   vektörleri tarafından üretilen  alt uzaya 
0 0 0 2
aittir?  

1 1 1 1  0
A)      B)      C)    
0 0  2 2 0 e 

 3  1 3 
D)       E)    
e 0  1 2 

 
 4 
 

5.   Aşağıdakilerden hangisi  4 vektör uzayında  
1,1,1,1 ,  0,1,1,1  vektörleri tarafından üretilen  alt uzaya 
aittir? 

A)    2,1, 0, 4    B)     , e, 0, 0    C)   1 / 2,1 / 3,3, 0   

D)    4,5,5,5    E)    3, 2, 1, 0   

Özellik  V ,  bir  K   vektör uzayı,   v1 ,..., vn , vn 1  V olsun. 

Eğer,   vn 1  L(v1 ,..., vn )  ise  yani  

v  1v1     nvn  

olacak biçimde   1 ,...,  n  K  varsa,  

L(v1 ,..., vn , vn 1 )  L(v1 ,..., vn )  

dir.  

6.   Aşağıdakilerden hangisi  3 vektör uzayında  
1,1, 0  ,  0,1,1 ,  2, 3,1  vektörleri tarafından üretilen  alt 
uzaya aittir? 

A)    2,3, 4    B)    2,1, 3    C)    4,3, 0   

D)    4,5,1   E)    3, 2, 4   

 
 5 
 

Tanım (Taban ve Boyut).    V ,  bir  K   vektör uzayı,  

v1 ,..., vn  V  olsun. Eğer, her  v V  için  

v  1v1     nvn  

olacak biçimde tek türlü belirli  1 ,...,  n  K  varsa,  

v1,..., vn   kümesine  V  nin bir  K   tabanı (bazı) denir. Bir 
vektör uzayının bir tabanındaki eleman sayısına ise o vektör 
uzayının boyutu denir ve boyut “ boyKV ” veya  “ dim K V ” 
simgeleri  ile gösterilir.  

Özellik.  v1 ,..., vn   kümesinin  V  nin bir  K   tabanı olması 

için gerek ve yeter koşul,  

1.  v1 ,..., vn  vektörleri  V  yi üretir 

2.  v1 ,..., vn  V  vektörleri  K   lineer bağımsızdır. 

Soru     V ,  bir  K   vektör uzayı,   B  v1 ,..., vn   V  olsun. 

Buna göre,  

I. B ,  V  nin bir tabanı ise,  B  kümesi lineer 
bağımsızıdır.  
II. B , lineer bağımsız ise,  V  nin  bir tabanıdır.  
III. B ,  V  nin bir tabanı ise,  her  v V  için  

v  1v1     nvn  

olacak biçimde tek türlü belirli  1 ,...,  n  K  
IV. Her  v V  için  

v  1v1     nvn  

olacak biçimde  1 ,...,  n  K varsa   B ,  V  nin bir 

tabanıdır.  
V. B ,  V  nin bir tabanı ise  V  nin boyutu  n dir.  

 
 6 
 

Örnekler. 

1.  e1  1,0,0  , e2   0,1,0  , e3   0,0,1  olmak üzere, 

e1, e2 , e3  kümesi,   V  3  uzayının bir     tabanıdır( Bu 

tabana   V  3  ün standart tabanı denir). Dolayısıyla,  
boy  3  3  tür. Daha genel olarak,  
 
1,0,...0 ,  0,1,0,...0  ,...,  0,0,...,1  , kümesi  V    
n

 n li 
vektör uzayının bir tabanıdır (standart taban). Dolayısıyla, 
boy  n  n  dir.  

 1 0   0 1   0 0   0 0  
2.    ,  , ,    kümesi, 
 0 0   0 0   1 0   0 1  
V  Mat  2,    uzayının bir     tabanıdır ve dolayısıyla,  
boy Mat  2,    4 tür. Daha genel olarak, 
boy Mat  n,    n 2 . 

 
 7 
 

Soru   Aşağıda verilen vektör uzaylarının    üzerindeki 
boyutlarını nedir?  

a ) W1   a, b, 0  : a, b    

b)W2   0, b, c  : b, c    

c )W3   a, b, 0  : a, b   , a  b  0  

d )W4   a, b, c  : a, b, c  , a  b  b  c  0  

 a 0  
e)W5    : a, b     
 b 0  

 a b  
f ) W6    | a, b, c, d  , a  b  c  d  0  
 c d  

g )W7   A  Mat (2,  ) : izA  0  

 8 
 

ğ )W8   A  Mat (2,  ) : AT  A  

h)W7   A  Mat (2,  ) : izA  0, AT  A  

Bilgi.  V ,  bir  vektör uzayı,   v1 ,..., vn  V  olsun. Bu durumda,   

 9 
 

v1,..., vn  , V  nin bir  tabanıdır   
1.v1 ,..., vn  ,  lineer bağımsızdır 

2. n  boyV .   

Soru   V  3  vektör uzayı göz önüne alınsın.  Buna göre,  

1.  2,1,3 ,  0,1, 4  ,  0,0, 2   

2. 2,11, 4  ,  3,1,7   

3. 2,1,3, 4  ,  0,1, 4,5  ,  0, 0, 0, 2   

4. 1, 2,5  ,  0,5, 6  ,  0, 0,0   

5. 1,3, 2  , 1,0, 2  ,  2,3, 4   

6.  5, 0, 0  ,  0, 7, 0  ,  0, 0,9   

kümelerinden hangisi veya hangileri    3  ün bir     
tabanıdır? 

 
 10 
 

Soru.   B   3, 1, 2  ,  2,0,1 , 10, 2, k   kümesi  3  vektör 

uzayının bir tabanı olduğuna göre,  k  hangi değeri alamaz.   

Cevap :  6  

 
 11 
 

Soru   3  vektör uzayının,   

V   x, y , 0  | x, y    

alt vektör uzayı göz önüne alınsın.  Buna göre,  

1. 1, 0, 0  ,  0,1, 0  ,  0, 0,1  

2.  2, 0, 0  ,  0,5, 0   

3. 1, 2, 0  ,  2,3, 0   

4. 1,0,0  ,  0,1,1  

5.  , e, 0  ,   , e, 0   

6.  2,1, 0  , 1, 2, 0   

7. 1,5, 7   

8. 1, 4, 0  ,  0, 0, 0   

kümelerinden  hangisi veya hangileri  V  nin bir tabanıdır?  

 
 12 
 

Soru   3  vektör uzayının,   

V   x, y , z  | x, y, z  , x  y  z  0  

alt vektör uzayı göz önüne alınsın.  Buna göre,  

1. 1,1, 0  ,  0, 0, 0   

2.  2,1,1 ,  4, 2, 2   

3.  5, 2, 3  ,  4, 3,1  

4. 1, 2, 2  ,  3,1,1  

5.  3,1, 2  ,  2,1,1 ,  0, 0, 0   

kümelerinden  hangisi veya hangileri  V  nin bir tabanıdır?  

 
 13 
 

Yöntem.   L  v1 ,..., vn   vektör uzayının boyutu şu şekilde 

bulunur: 

i) Eğer  v1 ,..., vn  vektörleri lineer bağımsızsa  L  v1 ,..., vn   

uzayının boyutu  n   dir.  

ii)  Eğer  v1 ,..., vn  vektörleri lineer bağımlıysa, diğerlerinin 

cinsinden yazılabilen vektör  vn  olmak üzere, 
L  v1,..., vn   L  v1,..., vn1   eşitliği kullanılarak bağımsız bir 
alt küme elde edilinceye kadar bu işleme devam edilir. 
Bulunan bağımsız kümedeki eleman sayısı aranan boyuttur.  

Özel Hal.  V   m  ise,   L  v1 ,..., vn   uzayının boyutu 

 v1 
 
A      matrisinin rankına eşittir, yani 
v 
 n
boy L  v1,..., vn   rankA  dır.  

 
 14 
 

Soru  u   2,1, 2  , v  1,3,1 , w   3, 4, 1     olmak 

3

üzere,   3  ün    u, v, w  vektörleri tarafından üretilen   alt 

uzayın boyutu kaçtır?  

Soru  u   2,1, 2  , v   4, 2, 4  w  1,1/ 2, 1     

3

olmak üzere,   3  ün    u, v, w  vektörleri tarafından üretilen   

alt uzayın boyutu kaçtır?  

 
 15 
 

Soru.  Derecesi 2 yi geçmeyen reel katsayılı tek değişkenli 
polinomların oluşturduğu vektör uzayı,   P2 ( x) olmak üzere,  

B  3  x  2 x 2 , 2  x 2 , 10  2 x  kx 2   

kümesi  P2 ( x)  vektör uzayının bir tabanı olduğuna göre,  k  
hangi değeri alamaz? 

Bilgi.  V  bir  vektör uzayı,   U  da   V  nin bir alt vektör uzayı 

olsun. Eğer,  

boyU  boyV    ise   V  U  .  

Soru.  V   3  vektör uzayında  

A  1, 0, 1 ,  2,1,1 ,  3,1,1  

 kümesi verilmiş olsun. Bu durumda,  

I. A  kümesi lineer bağımlıdır. 
II. A kümesinin her alt kümesi lineer bağımsızdır.  
III. A  kümesi   3 uzayını üretir.  
ifadelerinden hangisi veya hangileri doğrudur?  

 
 16 
 

Soru  V   3  vektör uzayının    

A  1, 0, 1 ,  2,1,1 ,  4,1, 1  

kümesini  kapsayan tüm alt uzaylarının kesişiminin boyutu 
nedir?  

Soru.   (1, 2),(3, a )   2  vektörleri,  2  yi ürettiğine göre,    a  

reel sayısı hangi değeri alamaz?