26.11.

2016 İşte Kuran­HAKKI YILMAZ

55.RabbἊnἊze  alçala  alçala  ve  gἊzlἊce/  açıkça  göstererek  dua  edἊn;  namaz  kılın.  KesἊnlἊkle  O,  sınırı  aşanları
sevmez. 56.Ve düzeltἊldἊkten sonra yeryüzünde bozgunculuk yapmayın. O’na, ürpererek ve rahmetἊnἊ umarak dua
edἊn. KesἊnlἊkle Allah’ın rahmetἊ, ἊyἊleştἊrenlere­güzelleştἊrenlere çok yakındır.

Tüm  ࠀnananlara  yönelࠀk  olan  bu  âyetlerde  hem  Yüce  Allah’ın  “rabb”  sıfatı  [programcılığı]  ön  plâna  çıkarılmak  sûretࠀyle
dualarda  bu  özellࠀğࠀn  göz  önünde  bulundurulmasına  ࠀşaret  edࠀlmࠀş,  hem  de  ࠀnananlara  dua  adabı  ve  usûlü  öğretࠀlmࠀştࠀr.
Rabbࠀmࠀz,  Kendࠀsࠀne  yapacağımız  nࠀyazı  dࠀl,  beden  ve  gönül  üçlüsü  ࠀle  yapmamızı  emredࠀyor.  Bu  tarz  yapılan  dua;  nࠀyaz
toplumda “NAMAZ” adıyla yerleşmࠀş bulunmaktadır.

“Namaz”  sözcüğü  Hࠀntçeden  Farsçaya,  Farsçadan  da  Selçuklular  dönemࠀnde  Türkçeye  geçmࠀştࠀr.  Farsçadakࠀ  ࠀlk  anlamı,
“ateş önünde saygıyla eğࠀlmek” demektࠀr. Sanskrࠀtçe, “saygı sunmak” anlamına gelen namaste kelࠀmesࠀnࠀn Farsçaya geçmࠀş
şeklࠀ  olması  muhtemeldࠀr.  Bu  kelࠀme  de,  “selam  vermek”  anlamına  gelen  nam  kelࠀmesࠀnden  türemࠀş  olmalıdır.
Hem nam [selam] ve hem de namaste [saygı sunmak] günümüz Hࠀnt kültüründe de görülebࠀleceğࠀ üzere “eğࠀlerek” yapılan
bࠀr fࠀࠀldࠀr.

ّ ّ ‫ﺑﺎﻟﺗ‬  [ed­du‘au  bࠀ't­

Namaz”  sözcüğünün  Farsçadakࠀ  bu  “eğࠀlerek  saygı  ࠀle  dua  etmek”  anlamı,  Arapça  ve  Kur’ân’da  ‫ ﺍﻟﺩّﻋﺎء‬ ‫ﺿﺭﻉ‬
tezarru‘=alçala alçala/süreklࠀ alçalarak yakarma] şeklࠀnde ࠀfade edࠀlࠀr.

Âyetࠀn  orࠀjࠀnalࠀndekࠀ    ً ‫[ﺗﺿﺭﻋﺎ‬tezarru‘an] 

ّ ࠀfadesࠀ,    ‫ ﻉ‬ ‫ ﺭ‬ ‫[ﺽ‬d­r­a]  kökünden  türemࠀş  “tefe‘ul”  babından  bࠀr  sözcüktür.  Kök
sözcüğün anlamı “zࠀllet ve tevazu göstermektࠀr.” Tazarru‘ansözcüğü,  kalıp  ve  cümledekࠀ  “hal”  ögelࠀğࠀ  ࠀtࠀbarࠀyle  “zࠀllet  üstüne
zࠀllet, zࠀllet üstüne zࠀllet” [alçala, alçala, alçala alçala] demektࠀr.

Âyetࠀn  orࠀjࠀnalࠀnde  yࠀne    ‫[ﻭ‬vav]  bağlacıyla  cümlede  ࠀkࠀncࠀ  “hal”  konumunda  bulunanhufyeten  sözcüğü,  h­f­v  kökünden
türemedࠀr  ve  ezdâd’dandır.  Yanࠀ,  ࠀkࠀ  zıt  anlamı  da  ࠀçeren  bࠀr  sözcük  olup  “açıkça  göstererek,  parıl  parıl  parlatarak”  ve
“gࠀzleyerek” demektࠀr.

Bu durumda âyetten her ࠀkࠀ mana da anlaşılmalı ve her ࠀkࠀ hal ࠀle de bu görev yapılmalıdır.

Yukarıda  da  zࠀkrettࠀğࠀmࠀz,  “Rabb៸�n៸�ze  alçala  alçala  ve  g៸�zl៸�ce/açıkça  göstererek  dua  ed៸�n  (A‘râf/55)”  emrࠀ,  namaz  adıyla
meşhurlaşan  nࠀyaz  şeklࠀnࠀ  ࠀfade  etmektedࠀr.  Bࠀr  kere  daha  ࠀfade  edelࠀm  kࠀ,  Kur’ân’dakࠀ  namaz,  ࠀşte  bu  âyetle  emredࠀlmࠀştࠀr
yanࠀ  farz  kılınmıştır.  Rࠀtüellࠀ  duanın;  namazın  kaynağı  ࠀşte  bu  ayettࠀr.  Daha  önce  de  defalarca  zࠀkrettࠀğࠀmࠀz  üzere  “salât”
sözcüklerࠀnࠀn  malum  namaz  ࠀle  alakası  yoktur.  Bu  ayet  bu  fakࠀre  göre  Kur’an’da  geçen  ࠀkࠀ  yüz  cࠀvarındakࠀ  dua  konu  edࠀlen
ayetlerࠀn  tefsࠀrࠀ  konumundadır.  O  nedenle  Kur’an’da  namaz,  tek  bࠀr  ayette  geçࠀyor  demek  yerࠀnde  değࠀldࠀr.  Kur’an’dakࠀ  her
dua ayetࠀ namazdan bahsetmektedࠀr. Her duamızı da tazarrulu olarak yapmalıyız.

Gࠀrࠀşte  de  açıkladığımız  üzere  “namaz”  sözcüğünün  Farsçadakࠀ  “eğࠀlerek  saygı  ࠀle  dua  etmek”  anlamı  Arapçada  ve
ّ ّ ‫ﺑﺎﻟﺗ‬ [ed­du‘au bࠀ't­tezarru‘=alçala alçala; süreklࠀ alçalarak yakarma] şeklࠀnde ࠀfade edࠀlࠀr. Nࠀtekࠀm bu rࠀtüelࠀn
Kur’ân’da ‫ﺍﻟﺩّﻋﺎء‬ ‫ﺿﺭﻉ‬
ana  hatları,  Rasûlullah’tan  bࠀze  ࠀntࠀkal  etmࠀştࠀr.  Ne  var  kࠀ,  bunların  bazıları,  anlam  ve  kavram  olarak  mecrasından
çıkarılmıştır.

Âyetten  anlaşıldığına  göre  tazarrulu  duada;    namazda  [Rabbࠀmࠀzࠀn  huzurunda  dua  anında]  süreklࠀ  bࠀr  alçalma
sergࠀlenmelࠀdࠀr.

http://ࠀstekuran.net/araf3.html 1/6
26.11.2016 İşte Kuran­HAKKI YILMAZ

Bu  zࠀllet  sergࠀlemesࠀ  alenࠀ;  göstere  göstere  olacağı  gࠀbࠀ  gࠀzlࠀ  de  olabࠀlࠀr.  Rabbࠀmࠀz  burada  “hufyeten”  ࠀfadesࠀnࠀ  kullanmıştır.
Bu  sözcük  Ezdat’tandır;  ࠀkࠀ  zıt  anlamı  ࠀfade  eden    sözcüklerdendࠀr.  İnfakı  emreden  ayetlerde  (Bakara;  274,  Ra’d;  22,
İbrahࠀm;  31,  Nahl;  75,  Fatır;  29)  “sࠀrren  ve  alanࠀyeten”  ve  “sࠀrren  ve  cehren”  şeklࠀnde  gelerek  ࠀnfakın  da  hem  gࠀzlࠀ  hem  de
aşࠀkar  yapılabࠀleceğࠀnࠀ  emࠀr  buyurmuştu.  Bࠀzࠀm  bu  ࠀfadelere  göre  kanaatࠀmࠀz,  farz  olan  ࠀbadetlerࠀn  aşࠀkar,    tatavvuların
(gönülden  yapılan  fazla  ࠀbadetlerࠀn)  ࠀse  gࠀzlࠀ  yapılmasının  gereklࠀ  olduğudur.  Zࠀra  farzın  rࠀyası  olmaz,  tatavvuda    ࠀse  rࠀya
şaࠀbesࠀ olabࠀlࠀr.

Tazarru  ࠀle  duanın  nasıl  yapılacağını  ࠀnsan  düşünmelࠀdࠀr.  Bunu  Rabbࠀmࠀz  tarࠀf  etmemࠀştࠀr.  Namazın  nasıl  kılınacağını
Cebraࠀl Peygambere öğrettࠀ cࠀnsࠀnden söylentࠀler yalan ve yanlıştır. Onun ࠀçࠀn ࠀnsan; Rabbࠀne karşı zࠀlletࠀ dua ederken nasıl
sergࠀleyebࠀlࠀr? Bunu kendࠀsࠀ ࠀyࠀ düşünüp bulmalıdır. Zaten Rasülüllah da öyle yapmıştır. Bࠀr de geçmࠀşten gelme teamül söz
konusu ࠀdࠀ. Bࠀzࠀm bunu pratࠀk hayattan algılamamız mümkündür.

İşsἊz  bἊrἊnἊn,  Ἂş  verecek  olana,  dertlἊ  bἊrἊnἊn  derdἊne  derman  olacak  olana,  suçlu  bἊrἊnἊn  affedecek  olana,  borçlu
bἊrἊnἊn  kredἊ  sağlayacak  olana  karşı  yaptığı  hazırlıkları  bἊr  düşünün.  Sonra  da  bἊz  kἊmἊnle  buluşacağız,  kἊmἊn
huzuruna çıkacağız bunu düşünelἊm:

Yer  gök  bütün  evrenࠀn  sahࠀbࠀ,  bࠀzࠀm,  mülkünde  yaşadığımız,  hep  muhtaç  olduğumuz,  bࠀzࠀ  dünyaya  gönderen  sonra
ࠀstemesek  de  Kendࠀsࠀne  döndüren,    teneffüs  ettࠀğࠀmࠀz  hava,  ࠀçtࠀğࠀmࠀz  su,  rızık  elde  ettࠀğࠀmࠀz  toprak;  hepsࠀnࠀn  sahࠀbࠀ  olan,
dünya  üzerࠀnde  canlı  cansız  hࠀzmetࠀmࠀze  verࠀlmࠀş  tüm  varlıkların  da  asıl  sahࠀbࠀ,  bࠀzࠀ  yaratan,  bࠀzࠀ  yaşatan,  ࠀçࠀmࠀz  dahࠀl  her
şeyࠀmࠀzࠀ  gören,  bࠀlen  ve  ࠀşࠀten;  Her  şeyࠀn  sahࠀbࠀ,  her  ࠀsteyene  ࠀstedࠀğࠀnࠀ  veren,  cennet  ve  cehennemࠀn  sahࠀbࠀ,  suçluları
affeden, bࠀze yardım edecek olan, bağışı sınırsız, bࠀze merhamet eden, bࠀzࠀ terbࠀye eden, gerekࠀrse kahreden ve ࠀstemesek
de  huzuruna  götürüp  hesap  soracak  olan  ALLAH’IN  huzuruna  çıkacağız.  (Burada  Rabbࠀmࠀzࠀ  Esma­ü  Hüsna’dakࠀ  tüm
nࠀtelࠀklerle düşünebࠀlmelࠀyࠀz).

Bu  düşünüşe  İslam’da  “ZİKİR;  Allah’ın  anılması,  hatırlanması”  denࠀlࠀr.  Allah,  klasࠀk  anlayıştakࠀ    “Allah,  Allah,    Allah,  …..”
denࠀlerek değࠀl Bakara; 220’dekࠀ yol gösterࠀmࠀne göre “Babaların zࠀkredࠀldࠀğࠀ; anıldığı gࠀbࠀ zࠀkredࠀlmelࠀdࠀr; anılmalıdır.”  Yanࠀ
Allah’tan ࠀstenen, babadan ࠀstermࠀşçesࠀne ࠀstenmelࠀ, babaya karşılık ödermࠀşçesࠀne, saygı sunarmışçasına saygı duyulmalı,
babanın evlatlar ࠀçࠀn ne anlama geldࠀğࠀ ࠀyࠀ düşünülmelࠀ, bu baba evlat ࠀlࠀşkࠀsࠀnden hareketle, Allah­kul ࠀlࠀşkࠀsࠀ dࠀkkate alınarak
Allah’a nࠀyazda bulunulmalıdır.

Allah’ı zἊkἊr, kulu Allah’a dua etmeye; yakarmaya sevk eder. Ve kul, gönlünü RabbἊne açar:

190­194.Göklerࠀn ve yeryüzünün oluşturuluşunda, gecenࠀn ve gündüzün ardarda gelࠀşࠀnde, elbette, ayaktayken, otururken ve
yanları üzerࠀne yatarken Allah’ı anan; göklerࠀn ve yerࠀn oluşturuluşu üzerࠀnde: “Rabb៸�m៸�z! Sen, bunu boş yere oluşturmadın,
Sen,  tüm  noksanlıklardan  arınıksın.  Artık  b៸�z៸�  Ateş’៸�n  azabından  koru!  Rabb៸�m៸�z!  Şüphes៸�z  Sen,  k៸�m៸�  o  ateşe  g៸�rd៸�r៸�rsen
artık  onu  kes៸�nl៸�kle  rez៸�l  etm៸�şs៸�nd៸�r.  Ş៸�rk  koşarak  yanlış;  kend៸�  zararlarına  ࠀşyapanlar  ៸�ç៸�n  yardımcılardan  da  h៸�ç  k៸�mse
yoktur.  Rabb៸�m៸�z!  Şüphes៸�z  k៸�  b៸�z,  “Rabb៸�n៸�ze  ៸�nanın!”  d៸�ye  çağıran  b៸�r  n៸�dacıyı  duyduk  ve  hemen  ៸�nandık.  Rabb៸�m៸�z!  Artık
b៸�z៸�m  günahlarımızı  bağışla,  kötülükler៸�m៸�z៸�  ört  ve  b៸�z៸�  “៸�y៸�  adamlar”  ៸�le  b៸�rl៸�kte,  geçm៸�şte  yaptıklarımızı  ve  yapmamız
gerek៸�rken  yapmadıklarımızı  b៸�r  b៸�r  hatırlattır/öldür.  Rabb៸�m៸�z!  Ve  b៸�ze,  elç៸�ler៸�n  üzer៸�ne  vaat  ett៸�ğ៸�n  şeyler៸�  ver,  kıyâmet
günü b៸�z៸� rez៸�l etme. Şüphes៸�z Sen, verd៸�ğ៸�n sözden dönmezs៸�n” dࠀye ࠀyࠀden ࠀyࠀye düşünen kavrama yeteneklerࠀ olanlar ࠀçࠀn
nࠀce alâmetler/göstergeler vardır.

195.Bunun  üzerࠀne  Rablerࠀ  onlara  karşılık  verdࠀ:  “Şüphesࠀz  Ben,  sࠀzden  erkek  olsun,  kadın  olsun  –k៸�  hep៸�n៸�z  aynısınızdır–
  çalışanın  amelࠀnࠀ  kaybetmem.  O  nedenle,  göç  edenler,  yurtlarından  çıkarılanlar,  Benࠀm  yolumda  ezࠀyet  edࠀlenler,

http://ࠀstekuran.net/araf3.html 2/6
26.11.2016 İşte Kuran­HAKKI YILMAZ

savaşanlar  ve  öldürülenler;  elbette  onlardan  kötülüklerࠀnࠀ  örteceğࠀm  ve  Allah  katından  bࠀr  sevap  olarak,  onları  altından
ırmaklar akan cennetlere koyacağım. Ve Allah, sevabın güzelࠀ Kendࠀ katında olandır.”

( Al­ࠀ Imran/ 190­ 195)

Bࠀz de öyle yaptık;  Rabbࠀmࠀzࠀ  Esma­ࠀ Hüsna’da yer alan tüm nࠀtelࠀklerࠀyle hatırladık bࠀr de kendࠀ durumumuzu ve
konumuzu göz önüne getࠀrdࠀk. Bu durumda Rabbࠀmࠀzࠀn karşısında nasıl durulabࠀlࠀr?

Aslında bunu ἊyἊ bἊr psἊkolog, tἊyatrocu, ἊyἊ bἊr dram yönetmenἊ çok ἊyἊ anlatır; koreografἊsἊnἊ yapar. YἊne de bἊz, 
aklımızın erdἊğἊ kadarıyla zἊhἊn yoralım.

Saygılı bࠀr şekࠀlde ayakta durarak, boyun bükerek,
Ta’zࠀm ve tekbࠀr ࠀle [Allah'ı büyükleyerek, Allah'ın her şeyden daha yüce olduğunu
 ࠀfade ederek, övgüler sunarak],
Bel bükerek,
Yere kapanarak,
Huzurda dࠀz çöküp boyun bükerek,
Yüzü, gözü semaya dࠀkerek. (Dua esnasında “Sema” öteler ötesࠀnࠀ temsࠀl eder.
Bakara; 144,  mülk; 16, 17) Kullar, Rabblerࠀnden beklentࠀ halࠀnde ࠀken yüzlerࠀnࠀ
Rabblerࠀne döndürürler:

“Yüzler var kࠀ o gün apaydınlıktır; Rablerࠀne nazar edࠀcࠀdࠀrler (göz bebeklerࠀnࠀ   Rabblerࠀne odaklarlar).”

(Kıyamet/ 22, 23)

Ya da mahcubࠀyetten yere bakarak.

Bunların hepsࠀ;  süreklࠀ zࠀllet sergࠀleme şekࠀllerࠀdࠀr. Bunların hepsࠀ bࠀr arada yapılabࠀleceğࠀ gࠀbࠀ, ࠀçࠀnde bulunulan ortama göre
bࠀrkaçı  da  yapılabࠀlࠀr.    Nࠀtekࠀm  günümüzde  kılınan  namazın  ana  unsurları  bࠀze  Rasûlullah’tan  ࠀntࠀkal  etmࠀş  bulunmaktadır.
Ne var kࠀ geçen zaman zarfında, mezhepçࠀler ve meşrepçࠀler tarafından eklenen çıngıllar ࠀşࠀ aslından uzaklaştırmıştır.

Zaman ࠀçerࠀsࠀnde bࠀrࠀlerࠀ namazla ࠀlgࠀlࠀ bࠀrtakım şartlar ࠀlerࠀ sürerek “Bunlardan b៸�r៸� dah៸� eks៸�k olsa namaz bâtıl olur. Vâc៸�bler
៸�se,  namazın  ៸�k៸�nc៸�  derecede  kuvvetl៸�  bölümler៸�d៸�r.  Farzları  tamam  olan  b៸�r  namazın  vâc៸�bler៸�  bulunmasa  da  namaz  sah៸�h
sayılır, ancak eks៸�k b៸�r namaz olur. Vâc៸�bler៸� b៸�lerek terk ederse günah ៸�şlem៸�ş olur, ama namaz y៸�ne tamamdır” demࠀşlerdࠀr.

Duanın adabı

Dua  edࠀlࠀrken  takınılacak  tavır  hakkında  pek  çok  şey  söylenmࠀştࠀr.  Ancak  bunları  aktarmanın  bࠀr  yararı  yoktur.  Çünkü  bu
konuda göz önünde tutulması gereken tek ölçü, Allah’ın bࠀldࠀrdࠀklerࠀdࠀr.

Bu  nedenle  bἊz,  PeygamberἊmἊzἊn  de  kesἊnlἊkle  dışına  çıkmadığına  emîn  olduğumuz  şu  âyetlerἊ  ve  ἊçerdἊğἊ
kuralları aktarmakla yetἊnἊyoruz:

Ve  Allah’ın  bazınıza,  d៸�ğerler៸�n៸�zden  fazla  verd៸�ğ៸�  şeyler៸�  temenn៸�  etmey៸�n.  Erkeklere  kazandıklarından  b៸�r  pay  vardır.
Kadınlara da kazandıklarından b៸�r pay vardır. Ve Allah’ın fazlından ៸�stey៸�n. Şüphes៸�z Allah her şey៸� en ៸�y៸� b៸�lend៸�r.

http://ࠀstekuran.net/araf3.html 3/6
26.11.2016 İşte Kuran­HAKKI YILMAZ

                                              (NἊsâ/32)

K៸�m dünya sevabını ៸�st៸�yor ៸�d៸�yse; b៸�ls៸�n k៸� dünya ve âh៸�ret sevabı yalnızca Allah katındadır. Ve Allah çok ៸�y៸� ៸�ş៸�ten ve çok ៸�y៸�
görend៸�r.

                                                        (NἊsâ/134)

De  k៸�:  “Rabb៸�m  hakkan៸�yet៸�  emrett៸�.  Her  mesc៸�d៸�n  yanında;  toplum  ៸�ç៸�nde  yüzünüzü;  tüm  benl៸�ğ៸�n៸�z៸�  O’na  doğrultun  ve  d៸�n៸�
yalnız Kend៸�s៸�ne has kılarak Rabb៸�n៸�ze yalvarın. İlk៸�n s៸�z៸� yarattığı g៸�b៸� O’na döneceks៸�n៸�z.”

                                                                 (A‘râf/29)

Ve  en  güzel  ៸�s៸�mler  Allah’ındır.  Öyleyse  O’nu  onlarla  çağırın.  O’nun  ៸�s៸�mler៸�nde  eğr៸�l៸�ğe  sapanları  da  terk  ed៸�n.  Onlar
yapmakta olduklarının karşılığını yakında görecekler.

(A‘râf/180)

Ve her zaman kend៸� ៸�ç៸�nden, korkarak ve alçala alçala, yüksek olmayan b៸�r sesle Rabb៸�n៸� an ve umursamazlardan olma!

 (A‘râf/205)

Ve  kullarım  sana  Benden  sordukları  zaman,  b៸�l៸�n៸�z  k៸�  şüphes៸�z  Ben  çok  yakınımdır.  Bana  yakarınca,  yakaranın  yakarışına
cevap ver៸�r៸�m. O hâlde rüşte ermeler៸� ៸�ç៸�n, onlar da Bana karşılık vers៸�nler ve Bana ៸�nansınlar.

 (Bakara/186)

Ya‘kûb  ded៸�  k៸�:  “Ben,  ៸�ç៸�m៸�  doldurup  taşan  özlem៸�m៸�,  keder៸�m៸�  Allah’a  ş៸�kâyet  ed៸�yorum.  Ve  ben  Allah  tarafından  s៸�z៸�n
b៸�lmed៸�ğ៸�n៸�z  şeyler៸�  b៸�l៸�yorum.  Ey  oğullarım!  G៸�d៸�n  de  Yûsuf’u  ve  kardeş៸�n៸�  araştırın.  Allah’ın  vereceğ៸�  ferahlıktan  üm៸�t
kesmey៸�n, kes៸�nl៸�kle Allah’ın ៸�lâhlığını ve rabl៸�ğ៸�n៸� örtenler toplumundan başkası Allah’ın vereceğ៸� ferahlıktan üm៸�t kesmez.”
 

(Yûsuf/86­87)

Ve  s៸�z៸�n  Rabb៸�n៸�z:  “Bana  yalvarın,  dua  ed៸�n  k៸�  s៸�ze  karşılık  verey៸�m.  Şüphes៸�z  Bana  kulluk  etmekten  büyüklenen  k៸�mseler
yakında horlanmış olarak cehenneme g៸�receklerd៸�r” ded៸�.

 (Mü’mἊn/60)

Ve Zeker៸�yyâ; han៸� o, Rabb៸�ne: “Rabb៸�m! Ben៸� tek başıma bırakma, Sen var៸�sler៸�n en hayırlısısın” d៸�ye seslenm៸�şt៸� de B៸�z,
o’nun  ៸�ç៸�n  karşılık  verm៸�şt៸�k.  Ve  kend៸�s៸�ne  Yahyâ’yı  ៸�hsan  ett៸�k.  Ve  o’nun  ៸�ç៸�n  eş៸�n៸�  düzeltt៸�k/doğum  yapmaya  elver៸�şl៸�  hâle
get៸�rd៸�k.  Şüphes៸�z  onlar  hayırlarda  yarışıyorlar,  umarak  ve  korkarak  B៸�ze  yalvarıyorlardı.  Ve  B៸�ze  karşı  der៸�n  saygı
duyuyorlardı.

(EnbἊyâ/90)

http://ࠀstekuran.net/araf3.html 4/6
26.11.2016 İşte Kuran­HAKKI YILMAZ

B៸�r zamanlar o, Rabb៸�ne g៸�zl៸� olarak seslenm៸�şt៸�. Dem៸�şt៸� k៸�: “Rabb៸�m! Şüphes៸�z ben៸�m kem៸�ğ៸�m zayıflayıp gevşed៸� ve başım
ağarmış  saçıyla  alev  g៸�b៸�  tutuştu.  Sana  dua  etmekle  de  Rabb៸�m,  mutsuz  olmadım.  Ve  gerçekten  ben,  arkamdan,
yakınlarımdan/amcaoğullarımdan end៸�şedey៸�m. Karım da kısırdır. Onun ៸�ç៸�n katından bana, bana da m៸�rasçı olacak, Ya‘kûb
a៸�les៸�ne  de  m៸�rasçı  olacak  b៸�r  velî  [yardımcı,  koruyucu  yakın  k៸�mse]  bağışla.  Rabb៸�m,  onu  rızanı  kazanan/herkes៸�n  hoşnut
olacağı b៸�r៸� kıl!”

                                                                                                   (Meryem/3­6)

İlâhî  ࠀlkelere  ࠀlk  teslࠀm  olan,  onları  ࠀlk  uygulayan,  vahࠀy  ࠀle  terbࠀyelenen  Rasûlullah  da  muhataplarına,  “Ey  ࠀnsanlar!
Nefࠀslerࠀnࠀze yumuşak davranın [sesࠀnࠀzࠀ yükseltmeyࠀn]! Çünkü sࠀzler sağırı ve gâࠀbࠀ [uzakta, sࠀzden haberࠀ olmayan bࠀrࠀsࠀnࠀ]
çağırmıyorsunuz. Lakࠀn sࠀzler semî‘ ve basîr Allah’a dua edࠀyorsunuz!” demࠀş; secࠀlࠀ, kafࠀyelࠀ ve ısmarlama, basmakalıp dua
etmeyࠀ uygun görmemࠀştࠀr.

MeallerἊ verἊlen âyetler göz önüne alındığında, duada olması gereken âdab ve kurallar şu şekἊlde sıralanabἊlἊr:

Dua  edࠀlࠀrken  önce  Allah  üstün  vasıflarıyla  anılıp  O’na  hamd  edࠀlmelࠀ,  sonra  kࠀşࠀsel  ࠀstekler  dࠀle  getࠀrࠀlmelࠀdࠀr.  Fâtࠀha
Sûresࠀ’nde öğretࠀlen dua buna en güzel örnektࠀr.
Dua, Allah’ın en güzel ࠀsࠀmlerࠀyle yapılmalıdır. Çünkü Rabbࠀmࠀz, Ve en güzel ៸�s៸�mler Allah’ındır. Öyleyse O’nu onlarla
çağırın (A‘râf/180) buyurarak Kendࠀsࠀne en güzel ࠀsࠀmlerࠀyle yakarmamızı ࠀstemࠀştࠀr.
NἊtekἊm  Şu‘arâ/78­82′ye  bakıldığında,  İbrâhîm  peygamberἊn  de  Allah’a  Esma­Ἂ  Hüsna’sı  Ἂle  hἊtap  ederek
yakardığı görülür:

İbrâhîm: “Pek៸�, s៸�z ve en esk៸� babalarınızın nelere tapmış olduğunuzu h៸�ç düşündünüz mü? İşte onlar ben៸�m düşmanımdır;
ancak âlemler៸�n Rabb៸� ayrı. O, ben៸� yaratandır. Ve bana doğru yolu O göster៸�r. Ve O, ben៸� yed៸�ren៸�n, ៸�ç៸�ren៸�n ta kend៸�s៸�d៸�r.
Hastalandığım  zaman  O  bana  ş៸�fa  ver៸�r.  Ve  O,  ben៸�  öldürecek,  sonra  ben៸�  d៸�r៸�ltecekt៸�r.  Ve  O,  d៸�n  günü,  kusurumu
bağışlayacağını  umduğumdur.  Rabb៸�m!  Bana  ‘hüküm’  ver  ve  ben៸�  ៸�y៸�lere  kat!  Ve  ben៸�,  sonra  gelecekler  ៸�ç៸�n  doğrulukla
anılanlardan  kıl!  Ve  ben៸�  n៸�met៸�  bol  cennet៸�n  m៸�rasçılarından  kıl!  Ve  babamı  da  bağışla,  şüphes៸�z  o  sapıklardan  oldu.  Ve
yen៸�den  d៸�r៸�lt៸�len  gün;  mal  ve  oğulların  sağlam  b៸�r  kalple/gerçek  ៸�manla  gelenlerden  başkasına  yarar  sağlamadığı  ve
cennet៸�n  Allah’ın  koruması  altına  g៸�renlere  yaklaştırıldığı,  azgınlar  ៸�ç៸�n  de  cehennem៸�n  açılıp  göster៸�ld៸�ğ៸�  gün  ben៸�  rez៸�l
etme!” ded៸�.

(Şu‘arâ/77­82)

Dua, samࠀmࠀyet ࠀçࠀnde, umarak, korkarak ve ürpererek yapılmalıdır. Bu kuralın en ࠀyࠀ uygulanma zamanlarının, günlük
gaࠀlelerden  uzak  bulunulan  gece  ve  seher  vakࠀtlerࠀ  olduğu  kanaatࠀndeyࠀz.  Toplu  olarak  dua  etmenࠀn  de  samࠀmࠀyet  ve
heyecan duygularını canlandırması bakımından etkࠀlࠀ olacağını düşünüyoruz.
Dua  sadece  dࠀl  ࠀle  değࠀl,  gönül  ve  tüm  beden  dࠀllerࠀyle  de  yapılmalı,  ama  dualarda  Allah’ın  koyduğu  hadler
aşılmamalıdır. Çünkü Rabbࠀmࠀz, haddࠀ aşanları sevmedࠀğࠀnࠀ açık bࠀr şekࠀlde ࠀfade etmࠀştࠀr.
Dua  ederken  edebࠀyat  yapma  gayretࠀne  gࠀrࠀlmemelࠀ,  kafࠀyelࠀ,  secࠀlࠀ  ࠀfadeler  kullanılmamalı  ve  yapmacık  tavırlardan
kaçınılmalıdır.
Dua, Allah tarafından kabul edࠀleceğࠀne kesࠀnlࠀkle ࠀnanılarak yapılmalıdır.

Duada kࠀmsenࠀn zararı ࠀstenmemelࠀ, haksız ve yersࠀz ࠀsteklerde bulunulmamalıdır. Dua; Kur’ân’da yer almış, Allah’ın tasvࠀp
ettࠀğࠀ  türden,  yanࠀ  günahların  affı,  kötülüklerࠀn  def’ࠀ  ve  örtülmesࠀ,  canın  ࠀman  ࠀle  ve  ࠀyࠀlerle  beraber  alınması,  kıyâmet
gününde  rezࠀl  ve  rüsvâ  olmamak,  hࠀdâyet,  tevbenࠀn  kabulü,  hayırlı  bࠀr  nesle  sahࠀp  olmak,  ࠀyࠀ  ve  güzel  ࠀşler  yapabࠀlmek,
cehennem azabından korunmak, ࠀlࠀm ve sağlık ࠀstemek ࠀçࠀn olmalıdır.

http://ࠀstekuran.net/araf3.html 5/6
26.11.2016 İşte Kuran­HAKKI YILMAZ

Dua  âyetler៸�nde  yer  alan  bu  kurallar  d៸�kkate  alındığında,  cam៸�lerde,  telev៸�zyon  ve  radyolarda,  değ៸�ş៸�k  törenlerde  art៸�st៸�k
göster៸�ler eşl៸�ğ៸�nde, âdeta Allah’a em៸�rler yağdıran düzmeceler៸�n dua olmadığı anlaşılmaktadır.

Tüm  ࠀnananlara  yönelࠀk  olan  bu  âyetlerde  hem  Yüce  Allah’ın  “rabb”  sıfatı  [programcılığı]  ön  plâna  çıkarılmak  sûretࠀyle
dualarda bu özellࠀğࠀn göz önünde bulundurulmasına ࠀşaret edࠀlmࠀş, hem de ࠀnananlara dua adabı ve usûlü öğretࠀlmࠀştࠀr.

Duanın kabul edࠀlenࠀnࠀn gࠀzlࠀ yapılanı olduğuna daࠀr Kur’ân’da bࠀrçok örnek vardır

DUADA HADDİ AŞMAK: Duada haddࠀ aşmak, dua adabı çerçevesࠀnde yapılmaması gereken bࠀr davranıştır. Meselâ gayr­ࠀ
meşru,  gereksࠀz,  anlamsız  şeyler  ࠀçࠀn  dua  etmek  veya  çalışıp  çabalamadan  yan  gelࠀp  yatarak  Allah’tan  dࠀlekte  bulunmak,
duada haddࠀ aşmanın örneklerࠀndendࠀr. Bunlardan başka bࠀr de bࠀlmeden, bࠀlࠀnçsࠀzce haddࠀ aşma durumuna düşülen hâller
vardır kࠀ, bunlar, başkalarına aࠀt kalıplarla, ࠀçerࠀğࠀnࠀ anlamadığı dࠀl ve sözcüklerle yapılan dualarda ortaya çıkmaktadır. Bࠀzce
ࠀnsan duayı, dࠀlࠀnden zࠀyade, ࠀçࠀnden, gönlünden etmelࠀdࠀr.

DÜZELTİLDİKTEN SONRA YERYÜZÜNDE FESAT ÇIKARMAK: 

Rabbࠀmࠀzࠀn ࠀfade ettࠀğࠀ gࠀbࠀ, gökler, yeryüzü ve en güzel bࠀr bࠀçࠀmde yaratılmış olan ࠀnsan da dâhࠀl tüm varlıklar kusursuz bࠀr
düzende var edࠀlmࠀştࠀr

10.Ve  hࠀç  kuşkusuz  Bࠀz,  sࠀzࠀ  yeryüzünde  yerleştࠀrdࠀk  ve  orada  sࠀze  geçࠀmlࠀkler  sağladık;  kendࠀnࠀze  verࠀlen  nࠀmetlerࠀn
karşılığını ne kadar da az ödüyorsunuz!

(A‘râf/10)

36.Bunun  üzerࠀne  şeytân;  İblࠀs/düşünce  yetࠀsࠀ  onları  oradan  kaydırdı,  ࠀçࠀnde  bulundukları  ortamdan  çıkardı.  Ve  Bࠀz,
“Bࠀrbࠀrࠀnࠀze düşman olarak ࠀnࠀn, orada belࠀrlࠀ bࠀr vakte kadar sࠀzࠀn ࠀçࠀn bࠀr karar yerࠀ ve bࠀr yararlanma vardır” dedࠀk.

(Bakara/36)

Rabbࠀmࠀzࠀn,  ࠀnsanı  bu  durumdan  kurtarmak  ࠀçࠀn  elçࠀ  gönderࠀp  kࠀtap  ࠀndࠀrmesࠀne  rağmen,  ࠀnsanoğlu  yeryüzünde  doğayı
kࠀrletmࠀş, kan dökmüş, fesat ve kargaşa çıkarmıştır. Rabbࠀmࠀz yࠀne elçࠀ gönderࠀp kࠀtap ࠀndࠀrmࠀş ve bu sayede fesadın önüne
geçࠀlerek  yeryüzü  düzeltࠀlmࠀştࠀr.  Bu  âyette  yeryüzü  düzelt៸�ld៸�kten  sonra  bozgunculuk  yapmayın  ࠀfadesࠀ  ࠀle  verࠀlen  mesaj
şudur:  “Bundan  sonra  da  Rabbࠀnࠀzࠀn  elçࠀsࠀne  uyun,  vahye  kulak  verࠀn,  yeryüzünde  fesat  çıkarmayın,  kargaşa  oluşturmayın,
kendࠀ aranızda düşmanlığa meydan vermeyࠀn!”

http://ࠀstekuran.net/araf3.html 6/6