Rozdziat 9. Zespél nabytego uposledzenia odpornosci (AIDS) (Reyany Korat) Zespt nabytego uposledzenia odpornosel (Axara Immunadsiiony Syrians) jest wywolywany precz wirus HIV (Honan Inmmunadicioy Vins), ktGny wykaje Powinowactwo do komérck ukladu odporoiciowego, zwlaszra do limfocyt6w TT pomocniczych (Felper) majaeych na blonic komérkowejcesteczke CDS, jk rwniet do monocytév i komérck nablonkowych Langerhanss, Wiras namnaéa sig wns, komérkach oraz je niseery, co prowadri do stopniowego uposledzenia ‘odpotnosci komérkows, aw konsekwenci do zespolu nabytego upostedzeni od- pornos charakteryzujacego sig wyrtqpowaniem wicls zakazeh oportanistycanych ‘oraz nowotwor6w. AIDS nicjestsamodzicingjednostkchorobow, Stanowi zespol objawow wielu chor6b pojawiagcych sig w wyniku upostezenia odpornose. Jest, kosicomym stadium zakazenia HIV, wystepujacym zazwyczaj po wie atach rwa- nia infeke. Drogipreenosceniawirusa HIV sa nastgpuigce: * seksualna (kontakty homo, bi-i heteroseksualne), + eviopochoxina ~ transfizje kei preparatow krwiopochodnych, ~stosowante zanicczyszczonych iil istzykawek, ~ kontakt zzakazona kia w warunkachzawovlowych (personel medyceny), wertykalna (przez tozysko chore} matki na pléd), 2 mlekiem zakazone) math (karmientepietsa), przez satucene zaplodnienie (nasieni od zakstonego meéczyzny), pr2ee precszczepy narzadowe. ‘AIDS nie jest choroba transtisyna ne jest presnoszona prace oma. HIV ale do rodeaju Rarviidae Zidentyfkowano dvi jeg postacic (HIV i HIV.) oraz licene szczepy. Zakatenie HIV, czesto bezobjawowe w poczatkowym okresie (wykrywane na tym etapie laboratorynie przez stwierdzenie antygen Ww ‘usa HIV ub preeciwciat anty-HIV) moée na wiele lat wyprzedzaé pojawienie sig zmianklinicenych choroby. Po kilkusygcniach od zakazenia, zie wire moga towarzyszyéobjawy grypopodobne, Po nich nastgpujeokres Dezobjawowego nos cies, keegodlugoté aly od stanwukladu odpornosciowego zakaZoneosoby (edi doSillunast lat), W wai ego stopniowego szkodzenia dochodzi do smnicjszenia sg iczbylimfocytéwr CD4,zwickszeia poplacji wirusa HIV i poje wena sg pelnoobjawowego AIDS. Epidemiologia [AIDS jest chorobg kosmopolitczna wystepuca ma calym Swice,Pirwsze preypadki choroby wykryto na poceatku lat 80. XX wieku, Zakazenie HIV/AIDS szczzgSlnieseybko szezyo signa kontynencie afiykaiskin,glownie2 powodu2a- «ofsniatamtejsze suey adrowia orazbraku Srodk6w finansowych na profile machoroby,atakée na wykrywanie {izolowaniechorych inosiceli. Deka podniej paindemia HIV/AIDS ogarngla Az Pohudniowo Wichodni. Od tego czas akate- tia HIV careestrowanow ponad 10 krajch viata, W pierwszych tach pandemi dlominowalyzakateniawérédhomo-ibiselaualistw, Osoby testanowiqw dalzym lagu najwighsza grupezakaZonych HIV w AmerycePélnocne, EuropieZachodne} i Austali.Lgczniew Ameryce Pélnocnejdo kojica 2005 roku zanotowano 1,3 mun praypadk6w zakadenia HIV w tym w USA 1,2 mln), w Europie Zachodnie|iSeod- owe} 720 tysigey, w AmerycePoludnionej 16 mln oraz w Australi t Oceanit 78 ‘ysigy. Nikwestionowanym liderem pod wagledem lccby zakazes wirusem HIV iest bez watpienia Afiyka Subsaharysk, gi je obecnie 245 ma zakstonych HIV oraz chorych na AIDS (64% wystkich zyjgcych z wirusem HIV na éviece). Na kontynencieafrykaiskim zaksieniaszerq sig glownie droga Kontaktow hete roseksualayeh, Praycyna jest ogcomay promiskuityzm,aglowne drédlo zakazenia stanowiaprostyeuki, W niektSych miastach Caammego Ladu ponad 30% prostytu- tckjest HIV-lodatoich, W samym 2005 roku w AfiyceSubsaharyskig|stwierdzono 27 mln nowych zachorowas orae 20 mln 2gon6w 2 powodu AIDS, Najwigkste rozpezestreniene sig zakséenia wirusem HIV ma neice w Botswani (241% po pala w wicku 1549 a), Lesotho (23,2%) RepublicePludniowe)Afiyki (8,8). RPA jest w choi obecnejSwiatowym lderem wedlugstatystyk UNAIDS, Lib zakazonych HIV w tym kaj sac signa 5 la luda. Drgim po Afiyceregio- nem sybhiego warost zakaden HIV s kraj Ai Poludniowo-Wschodni)i Poti- ddniowe}, Liebe zakazonych HIV oraz chorych na AIDS seacujesig tat na 7,6 mln tual, 2 czegow samych Indiach 5,2 mln, Obecnie rejonem charakteryzuacym sit _qvaltownym werostem zakazed HIV zachorowat na AIDS s rownie kraj bykego “Zwigak Radzieckiego gdeefyje 1.5 mln zakxdonych (2Dkrotny warost w cag contatne) dekady) Najwige} zakadea stwierdza sg w Rosi (940 tysigcy) ina Ukr ine (10 esigcy).Z danych scacunkowych Banku Swiatowego wynik, Ze w 20201. ww Rosi bedaie lo okolo 5 milionéw ludzizakazonych wirusem HIV. 'W Police pierwsze preypadki zakadenia HIV zostaly wykryte w 1985 roku. Do kosica wraesnia 2005 roku wiréd populacitnaszego kraj stwierdzono 9659 oss zakazonych HIV (co najenniej 5268 zakazonych w zwiqzku z wéywaniem narkoty- ko), w ty 1674 zachorowania na AIDS, czeg0 779 os6b zmarlo, UNAIDS liczbe zakatonych HIV w Police szacje na okolo 25 tyrgcy oss ‘Wedlug The Joint United Nations Programme on HIV/AIDS do kosica 2005 r 1a Swicie yl okolo 38,6 mln (334 ~ 460 mln) ludzizakazonych wirusem HIV oraz chorujgeyeh na AIDS. W 2005 praybylo 4 mln nowych zakeds,z powodt [AIDS zmarlo 28 mln o36b (od poceatk at 80, zmato 25 min fd). W zwigzk _:powszechaym wystgpowaniem tj choroby,ryyko zakséenia ne fest uwarunko wane polozeniem geogaficanym, lec takimi ceynniam ryzyk jak preygodne ontakey seksvalne, ransfuzje ne praebadane| na obecnotéwirusa HIV krwi oraz dotylne prayimowanie srodk6w farmakologicnyeh,zazwyczs)narkotycenych, 2Obraz kliniczny 'W1992 r, Centrum Kontroli Choréb (Centers for Disease Control and Preven- tion - CDC) w Atlancie (USA) wprowadzilo kasyfikacie objaw6w wystepujacych .w ptzebiegu zakazenia HIV oraz keyteria AIDS (obowigzuje od 1993). System kla- syfkacti obejmuje kryteriakliniczne (A, Bi C) oraz laboratoryine (1,213). ‘Tab. 1, Klasfikacia objawow w pracbiegu zakaienia HIV oraz ryteria rozpoznawania AIDS wedhg CDC Keyteria immunologiezne Kayteria Mliniczne B bezsbiaworn etepigr|_chorob ob Lbs afoot eR TRS iment |chorby ska reettwala, uogolaiona | nie maleic do | nikowe AIDS Peimadenopatia. Rube >500/mm | AL B cc 200.99 / me? a2 8 a <200/ mae a BB a \W Europe podstawe rozpoznania AIDS stanowi wylacene ategora Klinicana (stadia Cl, C2, C3), awiec wystepowanie chordb wskaZnikowych. 'W Stanach Zjeinoczonych AIDS jest rozpoznawany réwniez:na podstawikry- tcrium immunologicznego (cab limfocytéw CD4* <200/mm) bez wzledu na bjay klinicene (A3, B3) Kategoria kliniezna A Do kategorii linicane A zalicaasgzmiany wysepujac u doreslych i modzie- 2 pony 13. roku yciaz povwierdzonym zakaieniem HIV, u kedrych wykuczono zakaenia zalczane do kategorii Bi C, Nala do nich: ~ ostra (pierwotna) infekca HIV (stra choroba retrowicusowa) 2 towarzyszacyni bjawami chorobowym lub ostra infékeja HIV w wywiadzie~po kiko, klkuna- ‘tu ygodniach od zakaZenia wystepuigobjawy praypominsigce mononukleoze zakadna (utreymuia sig okolo | god): goracza, ze samopoczucie,wzmo- zona potlivios, bole mgs, limfadenopata,wymioty,swiatlowstret Po upiywie ‘ygodnia pojawa sig wysypka plamista lub plamisto-grudkowa zlokalizowana 1a tulowiu,twarzy i kosczynach, utr2ymuaca sg przez kilka di Ta aw. osta chorobaeetrowirusowa mode mie¢ eownicd praebieg ezobjawowy,Poniews ob jawy chorobowe mag charakternieswoisty,zakazenie HIV aie zanse jst rox poznavane. Dodatkowym utrudnienicm wlacivego rozpoznania na tym eapie jest tzw, okienko srologicen,czlibrak przeciweialanty HIV lub ich obecnosé vwaiewykaywaliayeh iosciach 23= przetrwala, uogélniona limfadenopatia ~ mode wystapi¢ jd woktesie ost) choroby retrowirusowe), cgicej w kilka miesigey od zakazenia po ustapienin ‘objaw6w ostrejwiremii. Kryterium rozpoznania stanowi powigkszenie wezl6w chlonnych (érednica> lem) co najmniejw dwéch okolicach (poza pachwinami) ‘oraz utrzymywante sig tych objaw6w przez ponad 3 miesigce. Z reguly powigh- szeniu ulegaja wey pachove, karkowe, zauszne, w zeigeiach lokeiowych; sq nie- boesne, nie zrastaja sie ze soba, ani z otoczeniem. ~ bezobjawowe zakazenie HIV-o zakateniu Swiadcay edynie obecnose witusa HIV (pacjenci HIV-dodatni) bez objaw6w klinicznych choroby. Kategoria kliniezna B Do kategorii Bkliniconejzalica sig zmiany wystgpagceu dorostych | mfodzie 2 powyiei IB 12 zakadonych HIV, ktdre nies zliczane do kategrit Aub C. Nala do nich ~ objawy ogélne, jel nie moga zostat praypsane éadne) okreslone chorobie jeri preeoni pre msins kporeta> SFC ~ choroby zapalne miednicy, szczegnie gly powiklane 4 ropniami jajnikow lub Jajowodlow Gako powiklaniechordb preenoszonych droga plciowa), ~ bakteryinaangiomatozs, = doddiyea garlai krtan (odiany nitypowe: rumieniowozanikowa oraz pre- rostowa), — droddiyea ston i pouly (race, reagugea ~ dysplazj hb rk sy macy nity, ~ nawracaigeyplpasice(aimujacy ponad 2 dermatomy, wigs it 2epizody), = lope erin tombneorenins = leukoplakia wlochata jamy ust rodleglezakadenia wirusem brodawczaka (HPV), = neuropatieobwodowe, ~ inne choroby,ktre nie definiuy AIDS, preypisywane infekjt HIV i wskazui cena nacane upostedzenieodpornosi Komeérkowe, np bakteryine, wirusowe, agrzybicas,alergiczne lub pasozytnicee choroby ski. opnezapaenie miszkow wlosowych, liza, + rapbice sky glade) apie pty, + wypryiklojrokony skory gladkic, + migezak kanye na warzy, wokolicy odbytu i narzqdow pliowych, + brodawki zwykle: na twarzy,w jamie ustne iw okolicy odbyta, + opryszczkaznyklautrzymujgcasigprzeweklew okolicy ust odbytui narzgdow pleiowych, + tradeik, + wypryskatopony, eczenie), wa+ luszczyca o-cigdkim preebiegu, slaba odpowiedziq na leczenie i ujemnym vwywiadem rodzinnym, + Swierzb norweski:nietypowa lokalizaciazmian, np. na uszach, * wogélniony swigd skéry. Kategoria kliniczna C Do kategori klinicznej Czalicea sigzmiany wystepuigceu dorostychi mbodzie. 2 powyaaj 132. zakazonych HIV, ktérenaleza do chordb wskaznikowych AIDS: Grupa A zakatenia oportnistycane: ~ bakteryne, powtarzagce si zapalenie plc (2 lub wigc| epizod6w w ciggu 12 misigey),posocanicasalmonelozoms, nawracaaea, ~ arutlicaplucna lub pozaplucna (Mba tno), ~ zakaeniainnymi mykobakteriami, ~ droadzyea przelyku, ~ droidyea oskrzel, tchawicy lub phuc, ~ zapalenie plac wywolane proce Paeumagwt car, ~ histoplazmoza (pozaphacna lub rozsiana), ~ kokeydioidomykoza(pozaptucna ub rozsiana), ~ inosporioza (biegunka wtexymigca sig ponad | micsigc), ~ toksoplazmoza mézgu, ~ zakateniewirusem opryszczk zwykle(utezymuice sig ponad 1 miesigc), ~ zakazenie wiruser cytomegali(zapaleni siatkowhi rutratg widzena lub inne lokalizace poza wateoba, sledztong i wezlami chlonnymi), ~ postepuiaea, wieloogniskows leukocncefslopatia Grupa B inne choroby wkaénikowe: = encefalopatiazwiqzana zzakazeniem HIV, = cespol wyniszezeniaw prasbiegh zakazenia HIV, chloniak immmunoblastyzny lub Burkita, lub pierwotny mézgu, ~ sak inwazyjny seyki macicy, ~ migsal Kaposiego, Grupa C- choroby wsksdnikowenicpenginformaci = bli) nieokreslonezakazenia oportunistyone, ~ chloniakonieokreslone}klsykacj Zgodnie z powyiseaKlasyfikacig AIDS motna rozpoznat, jiu osoby 2 labo ratoryiniepotwierdzonym zakazeniem HIV wystapig objawy przynaimni) jee} choroby znajdujge| signa licie chordb wakadnikowych kategorii linicne AIDS u detec ponize 131. jest choroba charakteryuigc sg wystqpowaniem jedngj Lub wige)chordb wskaénikowych rozpoznanyeh za pomoca metody ro7- straygalace, nawet jel nie ma dowod6w laboratoryinych na zakazenie HIV, Do vn. chordb wskaznikowych naleea: ~ deoidiyca pezlyka,tehawicy, oskrzei lub pluc, ~ pozapluena kryptokokozs, 1s— kryptosporydioza z biegunka, utreymujaca sig ponad 1 miesige, — zalaenie wirusem cytomegalii(poza watroba sledziong i wezlami chlonnym), udziecka powyse) I. miesiqca 2ycia, ~ zakazenie wirusem opryszccki zwyklej wywolujqce owrzodzenie sk6ry i blon lu- zowych, utreymujace sig ponad I miesiqc,u dziecka pone miesiqcadycia, migsak Kaposiego, = pierwomny chioniak mézgu, = Srédmiaészowe, limfoidalne zapalenie pluc, ~ niniany rozsiane wywolane przez Mxobacterim avian comple, ~ zapalenie plue wywolane preez Puawmagi crit, ~ postepujaca, wiloogniskowa leukoencefalopatia, ~ toksoplizmoza mézga u dziecka powyie |. miesiqca tyca, \W praypadku wystapienia ww. chordb, pray braku porwierdzenia aboratoryinego zakazenia HIV, naleay wykluczy¢ inne prayczyny upostedzenia adpornosc np. ~ukladowe leczenie immunosupresyine, = choroby nowotworowe (choroba Hodgkina, bialacaka limfatycana, s_piceale mnogi, wszystkie inne nowotwory wywodzace siz tkanki limforetikularne} Thistiocyt6w), ~genetycznie uwvarunkowany zesp6l upodledzenia odpornog = narazenie na nienormatywne poziomy promicniowania. Diagnostyka laboratoryjna zakazenia HIV Istniejg try rodzaje badat wykrywajacych zakadenie wirusem HIV. Najczeécie) stosuie sig badanie na obecnos¢ przeciwcial anty-HLY, ktérymi sqbiaka produkowa- ne przez uklad odpornosciowy organizmu po zaksbeniu, Do tego elu wykorzystuje sig testy przesiewowe i porwierdzajgce, Powszechnie stosowanymi testami przesie- ‘wowymi sq testy immunoenzymatyczne ELISA, EIA (swoistoge i ezulosé ragdu 98- 10096). Do potwierdzenia wyniku uzyskanego metodg ELISA shuy zazwycea) test potwierdzajgcy tz. Western blot. Drugim rodzajem badania jest test na obecnos antygenu HIV (np. oznaczanie antygenu p24, baka rdzenia wirusa HIV), ktdry wykonuje si w celu potwierdze nia dodatniego wyniku testu wykrywajgcego przeciwciala anty-HIV. Roane testy antygenowe, wykrywajace poszczegSlne fragmenty wirusa HIV sq czesto stosowane r6wnoczesniez testami na obecnose przeciwial, co ma na celu okreslenie Fizy 28- katenia wirusem HIV, w jake) znajdue sig osoba badana, ‘Traecim rodzajem badania jest hodowla wirusa HIV z komérek lub plyau ‘tkankowego pobranych od osoby zakazone). Hodowle komérkowe 9 zalecane do potwierdzenia zakaienia w praypadkach trudnych do adiagnozowania oraz w dia sgnostyce niemowlgt ‘Wynik testu na obecnosé praeciwcial anty HIV mode byé ujemay lub dodatni. ‘Test wlemny oznacza, ze przeciweiala nie zostaly wykryte w organizamic, co ocxywi- Scie niezawsze swiadczy o tym, dana osoba niezostala zakadona (nalety pamigtae 126co wokienku serologicenym", czli czase od chueli zakazenia do wytworzenia sig preccincial zwalezajgoych antygen HIV, Kt6ry trwa zazwyczaj od 3 do 12 tygodni; injemny wynik testu ponad 12 tygodni od ,ryzykownego kontaktu” oznacza, ze nie doszlo do zakaienia). 'W preypadku testu dodatniego, Swiadczacego o zakazeniu HIV, wykonanego te stem immunoenzymatycznym ELISA (EIA) naleéy powt6rzy¢ badanie na obecnost przecivcial ant HIV sama metod, W preypadku powtémego wyniku dodatniego ‘wykonuje sg test potwierdzaigc. Jeli nie da on jednoznacznej odpowiedzi, wynik ‘eaktuje sig jako nicokreslony ipo $6 miesigcach wymagane jest powt6rzenie test, W are wehodzi wowczas hodowla komérkowa ipréba wyhodowania wirusa HIV, Zapobieganie zakazeniu HIV 'Niestey, do chwili obecne) nie wynaleziono szezepionki przeciwko zakazeniu HIV, “Zapobieganie wynika z wiedzy na temat drdg praenoszenia zakazenia + seksualna: = pozostawanie w stalym, wiernym zwigzku, ~stosowanie prezerwaty, + kewiopochodna: = rezygnacja zoddawania krwi przez osoby, kt6re maja Swiadomose, Ze byly ww sytuactigroégce) zakazeniem HIV, 128