Phan IV : CAC KY THUAT PHU TRO a Chuong 10 Gée bién sit dung trong mé hinh - déc lap hay phy thudc - thudc mot trong hai kiéu: bién dink lugng va bién lép. Céc bién | dinh lugng c6 thé kha quen thudc; nhung bién 16p cin mét cht gidi thich. Bién 16p c6 thé chi thi mt nhém, mt kiéu, hay mét loai ma mét cd nhaén hay mét vat la thanh vién cia nhém dé. Thi du, nghé nghiép 1a bién lép cé thé nh4n nhiing gid tri nhu ngudi ban thit, nguéi lam banh hay lap trinh vién may tinh. Bién Chit Cai cé thé nhan gi tri 1a 1 trong 26 chit cdi. Mat khée, mot bién lép c6 thé chi thi mét dic trung hay tinh chat ma mét vat sé hitu. Bién Sé Thich Vé Mui Vi Kem c6 thé 6 cdc gid tri “Vani”, “Sécéla”, hay “Dau”. Nhiing ngudi mugn tién c6 thé tra ng hay khéng: bién Tinh Chat No c6 ede gid tri tmg voi “tot” hay “xéu”. Sau cing, mot bién lép cé thé chi thi mot hanh dong edn chon. Thi du, khi mot san phdm ra khéi day chuyén c6 thé chiu mét 145a : Chuong 10.: BIEU DIEN BIEN - trong ba tée dong sau - “nhdn”, “lam lai”, hoae “bé di”- ba gid tri aé chon Iya céa bién lép Tac Dong Thich Hgp. Su khdc nhau giifa loai, chat lugng va tac dng khéng ré rang. Cac tac déng “nhan”, “lam lai”, hoac “bé di” cé thé duge thay bang cdc chat lugng “cé dang tét”, “cd thé tan dung” va “khéng thé tan dung” ma khong thuc su thay: d6i y nghia. Nhiing ngudi c6 tinh chat 1a nhing con ng “t6t” thudc vé lép “an toan tin dung”. Nhung c6 su phan biét rd rang va quan trong gitfa cdc bién lép va cdc bién dinh lugng. Cac tri cia cdc bién Iép 1a nhiing trang thai logic hodc ky hiéu cu thé, chit khéng phai la cde con sé. Va cach biéu di&n cde bién lép va bién dinh lugng trong mang lan truyén hién nhién 1a khéec nhau. C&e bién doc lap trong mé hinh (cdc bién nhap) va céc bién phu thude (cdc bién xudt) dich déu ¢6 thé la bién sé luong hay bién lép. : BIEN NHAP C4ch biéu dién cdc bién déc lap cé tac déng chinh trong giai doan luyén mang cing nhu khi si dung mé hinh két qua. Kha nang cia mang trong viéc phan biét, hiéu qua cia né trong viéc téng quat héa, va thdi gian luyén déu chiu anh huéng manh bdi hinh thite biéu dién dugc ding. % Khi biéu dién céc bién nhap cdn phai dung hda cdc muc dich d6i khang. C6 thé ta phai dung hda kha nang phan biét cia mang v6i kha nang téng qudt hoa cia n6, kha nang khép dif liéu cha mang véi kha nang qua khép cia n6, téc dé ma mang gidi mét bai todn v6i thi gian can thiét dé thiét lap bai ton. Hai phan ké tiép m6 td nhitng phuong phdp thiét ké cdc nut nhap biéu dién cdc bién lép va c4c bién dinh lugng. Phan thi ba ban vé mét sé dung hda mau thudn giip cho chuong trinh may tinh 146Phdn IV: CAC KY THUAT PHU TRO a nhanh hon khi ca hai loai bién déc lap déu duge’ dig ‘trong cing mé6t mang. Bién lép C&c bién lép thudng duge biéu dién bing mdt chudi bit nhi phan, thuat ngif goi 1a biéw dian bitstring. Trong biéu dién nay mdi lép tuong img m6t nut trong chudi. Méi nut chi nh4n mét trong hai tri-0, 1; va toan bé chudi chi cé mét gid tri 1. Gid tri 1 6 vi tri nao cho biét déi tugng thudc lép dé. Thue ra, sé nuit cdn ding dé biéu dién cé thé it hon sé lép 1 ntit. Trong trutng hgp nay, cdc lép duge biéu dién bang cch bat chi m6t nut tuong tg lén 1 va Iép dau tién (hay cudi cing) duge biéu dién bang chudi khong cé bit nao duge bat 1én. Thi dy, khi biéu dién phdai tinh ¢6 hai lép (nam, nif), ta chi. ding mét nut véi qui ude: bat la nam, khong bat 1a nt. Ding mai lép mét nut thay vi bd bét mét, 1A thém mét nut nhap “khéng c4n thiét” vao mang. Ciing c6 nghia la thém céc trong _ sé tif nit nhép dé vao méi nut dn, va nhiing trong thém vao nay gitip mang cé thém kha nang dung nap nhiéu va qué khép di liéu. Ching ciing lam tang thdi gian cén thiét dé chay mang. Néu tat cd cdc bién nhap 1a cdc bién lép c6'5 tri, sit; dung 4 nut c6 thé gidm théi gian tinh todn khoang 20%. _ Gia phai tra cho viée tang thém kha nang qué khép va giadm thai gian tinh tod4n nay thudng cé thé chap nhan duge. C&c bién lép c6 thé gay nén mét sé rdc réi vi mang khéng thé téng quat héa gitta cdc lép. Nhiing gi mang hoc vé mét lép chi ting .dung cho lép d6 béi vi trong sé trén cdc cung 6 lép an néi véi mot nut biéu dién mot lép nao dé sé khéng anh huéng dén két xudt ciia mang, khi nit d6 khéng duge bat. Thi du, mang duge xéy dung dé dy bao tin dung an toan, va mot bién nh4p ciia né 1a thong tin 147& _ Chuong 10: BIEU DIEN BIEN | | nghé nghiép, thi “nhiing gi mang biét vé nhiing ngudi the ong nude | khéng anh huéng dén nhitng gi né hoc vé nhiing ngudi thg dién. Bién dinh luong Kiéu thit hai ciia cdc bién déc lap 1a bién cung cap thong tin | dinh lugng, nhu thu nhap cia ngudi vay tin dung chang han. Vi ce gid tri cia cdc niit nhap von 1A dinh lugng, nhu cdc tri! cia cdc bién ma cdc nut biéu dién, nén thudng ta cé khuynh huéng) bé tri mt nut nhap cho mét bién dinh lugng va cho gid tri cia nut bang chinh gid tri cia bién. Phuong phdp biéu dién truc tiép cdc bién dinh lugng dc lap nhu thé thudng khong t6t. Phuong thtic tot nhat dé biéu didn bién dinh lugng tay thudc vao bién thuéc loai dinh lugng nao: bién cé tri lién tuc, bién tudn hoan hay bién thit tu. Cac phan tiép theo day gidi thich cdch xay dung nhiing cach biéu dién hitu ich cho méi bién thugc ba loai nay. | Nhung truéc tién, c6 mét y kién chung. Khong nhat thiét 1a cdc bién nhap phai nim trong giéi han cia céc ham truyén cia mang, cing nhu khéng nhat thiét phai dinh ti lé hay chudn héa cae gid tri nhAp. C6 thé chap nhan viéc dinh ti 1é cia cAec bién dinh lugng theo! mét khodng nao dé, thi dy 0 dén 1 hoa -1 dén 1, nhung nhé la cdc] trong sé van sé khong dinh ti'lé. Thi du, néu mét bién nao dé cé cdc) tri trong khodng tix 0 dén 1.000.000. Ta luyén hai mang A, B. Déi véi mang A bién nay 1a déu vao c6 dang thé khong dugc dinh ti 1é.) Trong mang B, ta dinh ti 1é bién “nay trong khoadng ti 0 dén 1. Sau: khi liyén, cdc trong trong mang A sé ‘bing cdc trong trong mang B chia cho 1.000.000. : Bién co tri lién tuc sy Bién “cé tri lién tuc” la bigén ma tri cia né cé thé la mot. 86 trong mét khodng. Céc thi dy vé cdc bién cé tri lién tuc mé ta, 148Phdn IV : CAC KY THUAT PHU TRO _ : i ngudi gém: tudi, chiéu cao, trong lugng, chi si sé théng minh IQ, loi tite, v.v... + Mt bién 6 tri li@n tuc thu’ng duge biéu dién riéng bing mot nut. Tuy nhién, c6 mot cach biéu dién khée thue su lam tang téc dé luyén va trong mt sé trudng hgp, sai sé thap hon truée khi hién tugng qué khép xay ra. Ta minh hoa qua thi du sau: Gia stt ching ta muén xéy dung mét mé hinh tién dodn mét cong ty sé pha san nhu thé nao, dua trén két qua tai chinh truée day ctia céng ty. VA gid sit mot trong cac bién la, téc dd tang trudng. Nhiéu céng ty tang truéng dén tée dd. gn -trung binh, nhu vay diéu d6 c6 thé khéng cho ta biét gi-nhiéu vé vién cénh khdé nang thanh | toan cia ho. Mot sé céng ty cé tang trudng 4m, va diéu nay cho biét ~ ¢6 r6i loan tai chinh. Mae di tang truéng cao thutng ‘cho. thay | nhifng vién canh tét, nhung tang trudng cao mt edch kha thudng - | lai c6 thé cho biét mot méi tru’ng biém déng va c6 nguy co, hode | mé6t chién thuat quan ly bat cdn dua dén nguy cd cao vé tai chinh. mang bing mét nut nhap cé gid tri lién tuc, thi mdi nut dn c6 mdt trong sé gin véi cung néi véi nut nhap d6. Mét thay doi cua trong | sé dua trén kinh nghiém vé céng ty c6 tang truéng iim cang tac dong dén két xudt cha mang d6i vdi nhing cong ty co tang truéng | r&t cao. Mang cé van dé vé tong. quat héa qué mite; nhimg gi né hoc vé cdc m4u 6 mot cuc sé duge ap dung cho cuc khac. Néu bién cé gid tri lién tuc - tang truéng- duge biéu dién trong | | | Ching ta c6 thé xif tri bai todn nay bing cach c&t bién ra va biéu dién né bing nhiéu nit. Diéu nay ngin khong dé mang téng qudt héa tir mt mau thanh tat cd cdc mau khée, vi n6 chi cé thé téng quat héa déi véi nhiing mau tuong,déi gan. Nhiing bai hoc duge © tit méi, mau trong khi luyén phai duge khoanh ving; tae dong ctia ching duge gidi han cho nhiing mau tuong tu chit it. Phuong phap nay duge minh hoa nhu trong hinh 10.1: M49. |: Chuong 10 : BIBU-DIEN BIEN Tang truéng Hinh 10.1: Biéu dién dang ngi suy Dé thi nay cho thay 4 nut nhap biéu dién bién dinh lugng Tang_truéng, trén khodng tit -20% dén 40%. Cac nut cé gid tri lién tuc cht khéng nhi phan: cdc tri cia chung c6 thé 1a bat ct sé nao tir 0 dén 1. Méi nut trong 4 nut nhap biéu dién mét téc dé tang truéng cu thé: -20%, 0%, 20% hoaic 40%. Néu Tang truéng chinh xdc bing sé dugc biéu dién béi mét nut, chi nut d6 duge.bat; tri cia né 1a 1. Nhung néu Tangtrudng lai nim _ gitta hai so nay, cdc nuit biéu dién hai téc do tang trudng nay déu bat mot phan. Tri cia méi ndt trong hai nut nay duge quyét dinh béi su “thém vao”. Khi Tang trudng 1a 18%, thi nut tng vdi 0 cé tri 0.1 va nuit ung vi 20 cé tri 1a 0.9, vi 18 la diém chia 1/10 trén va 9/10 duéi cia khodng cach ti 0 dén 20. Theo hinh minh hoa bén trén, tri cia mdi nut duge chi thi béi phan’sé cia dai mau xm doc theo dutng doc tuong ting vdi toc dé tang truéng. Vi cdc tri cia hai nut bat mot phan dugc tinh béi su thém vao, . nén biéu dién nay duge goi la biéu dién thém vao. Phuong phaép nay duge Hutchison gidi thiéu nam 1987. Biéu dién thém vao cé nhiéu phém chat hap dan. No cho bat ett phan biét thich hgp du khéng cé théng tin vé tri chinh xde cla bién. N6, cing cho phép téng quat héa, vi cdc gid tri 6 lan can c6 nhiing biéu dién tuong ty. Va khi hai gia tri tach rdi nhau, nhimg> biéu dién cia chting dan. dn tré nén khdée nhau nhiéu hon, dén , 150Phén IV : CAC KY THUAT PHU TRO wy diém ma hai tri tré thanh cdp nut hoan toan khéc nhau. Tai diém nay, kha nang téng quét héa cua mang mat di, nhung-déi lai, ta da khu tré hiéu qua cia mét mau cu thé; n6 chi tac dong dén nhing mau lan can, chit khéng téc déng dén nhitng mau cé6 tinh khac biét cao. i Viéc khu tré tdc déng cia nhitng bién cé gid tri lién tue la diéu dang ao udc v6 cing, vi do tac dong cia né déi véi thdi gian cin | cho luyén. Khi tc déng cia méi mau chi la cuc bd, mang khong” phai tim mdt gidi phap toan cuc. Nhing bai hoc vé nhimg cong ty tang-trudng-cham khong anh hudng dén nhiing bai hoe vé nhiing cong ty tang-truéng-cao. Mang sé tim duge gidi dap nhanh hon nhiéu khi khong phai giai quyét nhiéu nay. Biéu dién thém vao van thudng gidm sé thé hé luyén. Viée tang toc d6 dat duge ma m&t r&t ft kha nang téng quaét héa va khong mat chit kha nang phan biét nao. Do biéu dién thém vao ding nhiéu hon mét nut cho méi bién, nén méi thé hé can nhiéu tinh todn hon, nhung ta van xong truéc. That 1a cé Igi! Ding biéu dién thém vao cho cdc bién cé tri lién tyc c6 nhiing lgi diém nay, ngay cA khi viée chon lya cy thé cdc tri duge biéu dién béi mdi nut la ngdu nhién. Thi du néu ta ding 5 nut dé biéu dién mét bién nao d6, ta.cé thé gan gid tri cuc dai cho mOt nut, gid tri cc tiéu cho mét nut, ba nit or la 6 ba khoang cach déu gitta hai tri nay. Céch khde, phan tich vé kha nang tién dodn cia bién dé quyét dinh c4ch gan gid tri cho nhiing nut nay sao cho mang cé thé dat duge gidi dap tét va nhanh hon. Hay xem thi du cia hé théng an toan tin dung duge luyén dé tién dodn kha nang ma cdc tai khodn thé tin dung tré han mét thang ké tir hém nay sé bAt kip thang sau ra sao. Mt trong cdc bién déc lap 1A gi6i han tin dung: khdch hang cang cé dO an toan tin’ dung cao thi gidéi han cang cao; gidi han cang cao, thi kha nang 151tai khoan bi tré han sé duge tra vao thang tdi cang cao. Nhung méi lien hé nay khéng tuyén tinh (hinh 10.2): 1000 2000 $5000 Gidi han tin dung Hinh 10.2: Phan tot la ham theo tin dung Trong dé thi nay (cing nhu trong'dé thi tuong tu 6 trén), méi dia trdn biéu dién mét nhém tai khodn cé giéi han tin dung nhu nhau. Dién tich cia dia trdn ti 1é thudn véi phan sé ciia mAu trong nhom dé. Tam méi dia tron trén truc hoanh biéu dién gidi han tin dung cia cdc tai khoan trong nhém dé, va trén truc tung biéu dién phan sé cia nhém ma nhiing tai khodn cilia nhém nay da duge thanh todn trong thang tdi (néi chung, mau “tét” mét nia). Thay vi dat 5 nut nhép mét cach déu dan trén khodng ciia gidi han tin dung, ta c6 thé lam tét hon bang cach dat ching nhiing tri -tai cde dutng ditt nét: 0$, 100$, 500$, 1000$ va 3000$. Day la nhiing diém ma méi lién hé giifa gidi han va két qua thay déi 46 déc. Phan sé “tét” tang nhanh nhét khi gidi han tin dung di tit 500$ dén 1000$. Trén 1000$ n6 tang cham hon. Va duéi 500$ phan sé tot khéng thay déi theo gidi han tin dung, ngoai trit cdc tai khodn cé gidi han 1a 0$. Néu cdc nut thém vao cia ta biéu dién nhiing tri nay - ndi dé déc thay déi - ta gitp mang dé dang hon nhiéu trong .viéc tim cAu tric trong dif ligu. Va diéu nay gidi phéng mang khdi phai tim nhitng cdi khdc trong dit ligu ma ta khéng tac dong vao, gidm. 16i kha xa truéc khi qué khép xay ra. 152Phan IV : CAC KY THUAT PHU TRO Bién tuaén hoan Bién. tudn hoan 1a bién cé gid tri lap lai dinh ky. Ngay trong nam va gid trong ngay la nhimg thi dy quen thude cia bién tuan hoan. Khi biéu dién bién dinh ky, muc dich cua ta 1a ndm bit cdc su kién khi cdc tri 6 ngay bién. Ngay 31 thang 12 gidng ngay 1 thang 1; 11g59 dém giéng 12g01 sang. Ta muén téng quat héa thong qua cdc gi6i han nay. Ta cé thé st dung mét bién dang don nga cia : bidu dién thém vao, dé n6é thanh tudn hoan: a Nut 1 Nut 4 Nut 3 Nit 2 Nut 1 Niiadém 5AM ‘Gittatrua 6PM Nita dém Hinh 10.3: Biéu dién noi suy cia bién tudn hoan * Trong dé thi 10.3, chi y ring cd Nut1 va Nia dém déu xudt hién hai lan. Dé biéu dién 9 gid tdi ta bat gitta Nuté va gitta Nutl. Dé biéu didn nita dém ta chi bat Niitl. Dé biéu dién 3 git séng ta bat Nut1 va Nut2. Viée ndi vong cdc gid tri nay gidp mang téng quat héa mét cach chinh xdc. Bién thi tu Gia sir ta dang xAy dung mét mang dé tién dodn két qua cia cde tran dua nga. Mang sé duge ding dé danh gid méi con ngua tham dy cuéc dua. Mét trong cdc bién déc lap 1a vi tri ca con ngua luc két thtic vong dua truéc: chién thing, hang nhi, hang ba hodc _ that bai. Day 1a mot bién cé tri tht tu. N6 chi cung c&p thong tin 153y - eee viU DIKN BLN 3-thi tu ma con ngua cé thé két thic chit khéng ndi,n6 gidng thing con ngua khac ra sao. M6t cach rat, hay dé biéu dién cdc bién thi ty la ma& nhiét ké. Aa nhiét ké duge cai dat bing mét tap cdc nuit nhap nhi phan, méi iit sé 6 trang thai bat hoac tat: Trong thi du vé ma nhiét ké nay, cé 3 nut nhap. Néu con ngya thing cudéc dua sp téi, cA ba nut déu bat; néu hang nhi: hai nut bat; hang ba: m6t nut bat; néu khéng hang thi khéng cé nut nao bat. Con ngua cang cé hang cao thi “nhiét d6”. cang cao trén ma nhiét ké. Ma nhiét ké nay tao thudn lgi cho viée phan biét chinh xdc cing nhu viée téng quét héa cho mot bién thif tu. Nut . I Hang II Tl thu Hinh 10.4: Mé nhiét ké Cac sé thit tu la nhig sé nguyén..Chua hé con ngya nao két thtic 6 hang 2,5. C6 dung 4 tri c6é thé cho bién nay. Trong ma nhiét ké, sO cdc nut bat phai 1A sé nguyén, va cé dung 4 tri. Nhu vay, biéu dién nay cho phép phan biét chinh xdc gid tri ma cdc bién cé thé c6. Ngoai ra, ma hé trg cho viée téng quat héa chudn xdc. Két thic 6 vi tri d4u bang thi gidng véi két thuc 6 vi tri thit nhi nhiéu hon 1a két thuc 6 vi tri tht ba hodc khéng hang; ma cia vj tri du bang gidng ma cia vi tri nhi hai nut; gidng ma cia vi tri ba mét nut, va khéng cé nut nao giéng véi ma cua vi tri khéng hang. Néu vj tri két thuc duge. biéu dién béi ma nhiét ké, sé tuong déi dé dang dé mang tim 4nh xa dung. Trong cia nut nhap thi 154Phdn IV : CAC KY THUAT PHU TRO ay nhat luén bat néu con ngua két thtic cé hang, phan 4nh tin nhiém do két qua ma no dat duge. Trong trén nut nh4p thi nhi phan 4nh su t&ng tin nhiém do 6 hang nhi, cdn trong trén nut nhap cuéi cing la su khéc biét gitta chién thing va hang nhi. So sdnh cach biéu dién nay véi cach biéu dién chi sit dung mot nut nhap cé6 tri lién tuc dé dién ta vi tri két thuc. Gia st tri cia nut nhap nay 1a 3 néu con ngva chién thdng trong cudc dua, 2 néu né hang nhi, 1 néu né hang ba va 0 néu khéng hang. Trong céch biéu dién thit hai, ta da gay khé khan cho mang trong viéc hoc anh xa chudn xc. Khi Ay, thay vi c6 cdc trong riéng biét cho timg vi tri két thuc, thi méi nut an trong mang chi c6 mot trong dé lam viéc. Gid sir mét nit 4n hoc chudn xde sé lugng tirf nhiém dé cho con ngua két thc hang ba. Thi né phai cho gap déi lugng tin nhiém nay cho con ngva két thie hang nhi. Qué nhiéu tin nhiém, vi thé mét nut dn khdc phai chinh lai bang cach trir bét di mét sé nao dé khi con ngya vé nhi. Va mét ndt an thir ba lai cdn dén dé cung c&p phan diéu tiét chinh xdc cho vi tri ddu bang. Thay vi ba nut nhAp ma-ty chting c6 thé lam xong viée, ta lai cén dén ba nut 4n dé hoc m6t.4nh xa phitc tap va phu thudc qua lai nay. Vé ly thuyét, mang c6 thé hoc 4nh xa chinh xéc dua trén biéu dién cé tri lién tuc, nhung phai‘cdn dén nhiéu théi gian luyén va nhiéu nut n. Khi cho truéc dé nhiéu trong di liéu, thi biéu dién cé tri lién tuc lai phai cin mét mau lén hon dé c6 duge mite d6 thuc hién én dinh hon khi ding ma nhiét ké. Va néu kich thuée mau bi gidi han, ma nhiét ké sé tao ra mang téng quat héa tét hon 1a biéu dién cé tri lién tuc. Két hop bién lép va bién dinh luong Trén quan diém toan hoc, duong nhién khéng cé van dé gi vé viée gop cdc bién lép va cdc bién dinh lugng-vao cdc nut nhap trong mét mang. 155Q. _ ____Chuong 10 : BISU DIEN BIEN Tuy vay, két hop nhu thé gay ra mét sé van dé trong cai dat. Dé hiéu ro hon, ching ta cn quay lai céc tinh ton cho béi cdc nuit trong mang 6 cdc bude lan truyén tién va lan truyén ngugc. 6 buéc lan truyén tién, mdi nit dn tinh toén téng trong héa. Dé thuc hién diéu nay mét cach ty nhién ta nhan’ méi ddu vao véi trong cia né, réi cong két qua vao téng chay. 6 buée lan truyén ngudc, méi nit én tinh dao ham 1éi cia méi trong cia n6. Dé thuc hién, ta tinh dao ham cia téng trong héa cia céc nut, réi nhan luong nay véi dau vao ctia mai trong. Cong thém dao ham téng - tich liy vao két qua nay. Nhu vay, d6i v6i méi mau cé hai tinh hung, nut an duyét qua tat cA cdc dau vao, nhaén méi ching véi mét lugng nao dé, réi cong két qua vao téng chay. Bay gid, gid sila tat cd cdc bién doc lap trong mé hinh 1a lép duge biéu dién bing’ cdc tap cdc nut nhi phan cé hai tri 0 va 1. Da sé cdc di ligu nhap cia mang cé gid tri 0,:chi mét sd it c6 tri 1. Vi vay két qua ciia da sé phép nhan la 0, chi mét sé it la chinh nd. Ta cé thé giadm so phép todn bang cach chi nhan véi nhitng gid tri khaec 0. Néu tat cA dau vao cia mang cé tri la 0 hay 1, c6 mét cach hiéu qua hon dé gidm lugng tinh todn cén.thiét. Thye hién nhu sau: véi mé6i mau, ta tao mt danh sdch chi chia cdc vi tri gid tri 1, diéu nay phai thuc hién chi mét lan, khi tat cd cdc nuit dn st dung cing mot danh sdch trong ca hai bude lan truyén tién va nguge. G buédc lan truyén tién, ta sé cOng cdc trong s6 tuong ting vdi cdc nut bat, khéng phai nhan gi cd. Téng tim duge tuong ty voi téng trong héa, can phai tinh ton bing phuong phap phic tap hon. G bude lan truyén nguge, déi véi mdi trong nut an cha nut nh4p dang bat, ta céng dao ham 16i thugc téng trong héa ctia cde dit liéw' nhdp caa nut vao dao ham téng tich lay ca trong nay. Khong 156Phan IV: CAC KY THUAT PHU TRO __ a cn nhan véi 1. Déi véi trong ctia cdc nuit nhap dang tét; khong nhan véi-0 va khong tich lity - thyte té la, khéng lam gi cd. Viée sta déi thuat todn nay lam gidm rat nhiéu thoi gian tinh todn, nhung van cho cing mét két qua: né chinh 1a céch tinh nhanh hon cia cing mét tinh todn. Nhung né chi lam viée khi méi di ligu nhap déu mang hoac tri0 hoae tri 1. Didu gi sé xay ra néu chi c6‘mot nut duy nhat biéu dién bién dinh lugng, con tat cA cdc nuit nhép khde déu 1a. nit nhi phan? Cai tin trén khéng cdn téc dung. Nhu vay c6-phai 1a ta sé, phai lam viée véi t&t cé cdc ntit nhap nhi phan, nhaén vdi'0 va bé di két qua, ho&c nhén véi 1 - mét céch vé ich ? Cé mot gidi phap:1a sta lai chuong trinh dé no c6 thé xit ly mét c4ch thich hop v6i'ca hai loai bién nhap, nhung diéu nay khéng nhing lam phitc-tap ma lénh ma cdn ca tap tin vA cau trie dif liéu c6 1ién quan. e < Mét cdch khdc 1A nhi phan héa bién dinh lwgng: biéu dién n6 bang cach ding day nut nhap nhi phan chi cé tri 0 hoae 1, dé cé thé “chi ding don thudn thuat toan nhi phan. Céch don gidn nhét aé nj phar héa mét bién dink’ lugng 1a chia khoang cdc gid tri thanh céc khoang con, biéu dién méi khoang con bing mot nut nhap, bat cdc nut nhap danh cho cdc khoang con thudc n6 déi véi timg mAu, va tt cdc nut khéc. Hinh 10.4 minh hoa céch tiép can nay; néu méi gid tri cla bién trong khodng 25 dén 50, ching han, thi Nut2 sé bat, cbn c4c nuit khée thi t&t: Nut 2 Nut 3 Nuit 4 I — . 0 10 20 30 40 50 60.70 80 90 100 Hinh 10.4: Biéu di&n nhi phan don gidn C6 hai van dé chinh déi véi.cdch tiép cin nhi phan don gidn nay: tinh phan biét va téng quét hoa. Mdt mat, cach biéu dién nay chi gitp mang c6 thé phan biét gitta c&c mau c6 cdc trj nim trong khodng con cia cing mét nut; thi du, né khéng thé phan biét gitta 157@& Chuong 10 ; BLEU DIEN BIEN 28 va 47. Mat khac, néu cdc tri ctia hai mau rat gdn nhau, nhung lai ndm @ hai nut khdc nhau, mang khéng e6 cach gi biét duge nhiing mau nay 1a tuong ty: né nghi don gidn 24 va 26 cing khaée nhau nhu 2 va 49, vi nhiing cach biéu dién cla chting giéng nhau. Mang khéng thé téng quat héa bién cia cdc nuit. Khéng cé cdch biéu dién dinh lugng nhi phan nao‘c6 thé gidi quyét hoan toan nhiing bai todn vé phan biét va téng quat héa. Nhung cé thé gidm nhiing van dé nay bing cach ding phuong phap ma héa theo tép. Trong cdch ma héa nay, nhiéu ntit duge bat. Mot sé biéu dién nhig khodng gid tri ln, gitp mang téng quat héa. Mét sé khac biéu dién nhimg khodng hep, gitp phan biét: . Hinh 10.5: Ma héa theo tap Trong hinh 10.5, minh hoa ma héa theo t&p, mang cén c6 23 nut nhap dé biéu dién mét bién, nhung no dat duge tinh phan biét va téng quat héa tét. Thi dy, néu tri cha bién 1a 27 (dutng ditt nét), mang cé thé phan biét gid tri nay véi cdc tri nhd hon 25 (canh trai cua Nut B8) ho&c 1én hon 29 (canh phi cia Nuit C4). N6i cdch khac, Nut Al cho mang biét-1a mau nay tuong tu véi tat cA c4c mau cé tri trong 1/3 dau cia khoang, va Nut B3, theo cdch khéc, cho biét né ciing tuong tu v6i cdc m4u c6 tri trong khodng 25 dén 40. Thoat ddu, viéc si dung 23 nut thay vi mét nut dugng nhu cé thé tang thdi gian luyén mang lén 23 lan. Nhung thuc ra chi tang , Jén 3 1An, do déi véi mot mau nao dé chi c6 3 nut duge bat va thuat todn chi phai tiéu phi cho théi gian tng véi 9mut thoi, Duong nhu viéc cé 23 nut cing doi hdi mt tap mau ldén hon, nhung khéng phai vay. Céc nut rong trong tang A ndm duge nhiéu 158Phan IV : CAC KY THUAT PHU TRO _ a) mau va cde nut hep trong tang C chi don gidn dao déng hoac bién d6i két xudt cla mang trong khodng han hep ciia riéng chung, dya trén nhiing m4u cdn han ché hon nifa. Diéu nay rat khae véi viée ding 23 nut nhi phan riéng biét. " Bién cia nuit trong cc minh hoa nay do chung tdi ty dat. Co thé sé -hitu ich hon cho mang néu dat nhing bién nut m6t cach thong minh, dya trén méi lién hé thuc su gitta bién nay véi cdc két xudt duge mong doi, nhu da ban 6 cuéi phan néi vé biéu dién thém vao. BIEU DIEN KET XUAT Két xudt thuc do mang tao ra 1a cdc dai lugng cé tri lién tue. Khoang nay bi gidi han trong cdc c4n cia ham truyén (0 dén 1 trong trudng hop ham logistic). Nhung bién duge biéu dién béi mot nut xudt khéng nhat thiét bi gi6i han trong khodng gidi han cia ham truyén. Hay nhé lai bai todn don gidn-vé du dodn sé ngudi dén dy buéi tiée hang nam cia cau lac bé. SO ngudi dén du trong khodng tit 28 dén 64 chtt khong phai tir 0 dén 1. Chinh xde hon, cde bién duge biéu dién bédi cdc nut xudt cha mang ciing cé thé khéng phai 1a bién dinh lugng. Mot bién phu thuéc ciing c6 thé 1a mét bién lép. Lam thé nao dé két xudt cia mang biéu dian duoc cdc bién nay? Cac két xudt thuc biéu dién cde bién phu thudc dua theo céch ma cdc két xudt dich biéu dién ching. Khi chudn bi dif liéu luyén cho mang, ta phai quyét dinh chon cach biéu dién cdc bién phu thudc la cdc két xudt thuec dich, y nhu ta quyét dinh cach biéu dién cdc bién doc lap 1A c4c nhap. Céch biéu di&n cc bién phu thudc la cdc két xudt dich sé don gidn hon nhiéu so véi cach biéu dién cdc bién doc lap 1A cdc bién nhAp. C6 mét vai kha nang, viéc chon lua céc kha nang nay khong anh huéng 16n dén hiéu qua cia mang hoac thdi gian cdn dé Iuyén mang. 159| & Chuong 10 : BISU DIEN BIEN | C6 thé thiét ké mot mang dé tién dodn nhiéu bién phy thudc. | Khéng cé van dé nao nay sinh trong tinh huéng cdc bién phu thudc | bao gém ca hai loai bién lép va bién dinh lugng. C6 thé xu ly timg | loai riéng ré, nhu sé duge néi dén trong cdc phan duéi. M6t trong nhimg cach sit dung théng thutng nhat cia cdc mé hinh théng ké 14 phan biét hai lép, chang han nhu lép an toan tin dung va khéng an toan tin dung, nhitng b6 phan dimg-duge va nhing bé phan cé 14i, ho&c nhimg cong ty c6 r&c réi tai chinh va nhiing céng ty dang tin tuéng vé tai chinh. Bién déc lap trong bai todn hai-lép cé thé duge coi nhu mét bién lép; trong mang nay cé hai nuit xudt, mdi nut xudt cho biét mot | miu chi c6 thé thudc lép nay hay ldp kia. Mat khde, c6 thé xi tri bién dc lap nhu mét bién dinh lugng; trong trudng hgp nay mang | chi c6 mét nut xudt, voi tri xudt cao biéu dién két qua hay lép nay - va lép kia c6 tri két xudt thap. Phan biét nay giéng nhu phan biét trong cdc thong ké cé dién, trong giai tich rvi rac, tuong ting vdi cdch xit tri bién dge lap nhut mét bién lép, con héi quy tuyén tinh tuong wimg véi viée coi né 1a mét lugng. Néu ca hai cdch tiép cin nay déu hoat déng tét, thi viéc biéu) dién bién phu thudc trong mét bai todn phan biét hai lép chi bing m6t nut xudt dinh lugng don thudn. lai cé nhimg thuan loi vé thuc hanh: chuong trinh may tinh cé thé duge thiét ké dé chay nhanh’ hon khi chi cé mét nut xudt, va mot nut xudét duy nhat cing dé théng-dich va sit dung két qua hon. . Bién lép Bién phu thuéc trong mét mé hinh cé thé la mét bién Iép- cho biét mAu thuéc loai gi,'n6 cé phdm chat nhat dinh hay khong, hay cAn quan tam dén téc dong nao d6i véi n6. Cing nhu déi véi cdc] bién déc lap, ta ding biéu dién nhi phan cho céec bién Iép phy, 160Phan IV : CAC KY THUAT PHY TRO ; @ thugc. Ta cho mang mét nut xudt cho méi gid tri ‘kha di cia bién lép: 26 nut xudt dé phan loai chi viét thanh nhing mau ty; 2 nut xudt dé ghi nhan sy phat dat cia doanh nghiép 1a dép ting hodc khong dap tng; 3 nut xudt dé cho biét nhiing phdn nao duge cho qua, nhiing phan nao phai lam lai, hodc hy bé. C6 hai tri thyc cho méi nut xudt, ma ta c6 thé cho 1a nut bat hay t&t. Tri dich cho mt nut 1A “bat”, cho biét mAu thudc vé lép nao; déi véi tat cd nhimg nut cdn lai, tri dich sé “tat”. Tri cu thé duge chon dé biéu dién bat va tét khéng quan trong. Ta thudng cé khuynh huéng ty nhién 1a ding tri 1 dé biéu dién “pat” va 0 dé biéu dién “tt”. Nhung do, 1 va 0 khéng 1a nhiing tri ma cdc nut xuét c6 thé thye sy 06 duge, cae nuit xudt chi c6 thé tién gdn nhitg giéi han nay, chit khong cham dén ching dugc. Néu ta luyén mang véi nhiing tri dich nay, ta dang ddi hdi né phai thyc hién mot diéu bat kha thi. Mac dau ddi hdi diéu bat kha thi déi khi cing 1a mot chién thuat thanh céng déi véi cdc déi béng va cdc bac phu huynh, nhung cing cé nhiing rai ro. Mang dugc.luyén kigu nay cé thé khong bao gid héi tu vé tap trong tét nhat. Vi myc dich luén luén khong dat duge, mang tiép tuc day cdc trong cia né dén cac gid tri bién cho dén khi ngiing luyén. Diéu nay khong d4ng mong dgi. Né lam cho kho kiém sodt sy qué khép béi viéc gidi han sé nut an, vi khé ma biét duge lic nao mang hoc xong t&t cd nhig gi cé thé néu cdc trong khéng bao gid nging bién déi. . Do 46, cach thuc hanh théng dung hon 1a ddi cdc tri dich vao gitta mét chut, dé “bat” duge biéu din bing 0.9 va “tat” bling 0.1. C4ch tiép cfn nay lam cho mang sinh ra cdc két xudt dac biét a6i v6i mot sO mu luyén “khéng chudn”. Thi dy, mét sé chit viét thau 1a m4u muc tét cia m4u ty ma ching biéu dién hon 1a nhing mau khéec, va mét mang duge luyén cé thé sinh ra -két xudt hoi lén hon dich 0.9 d6i véi cdc chir thau tot nhét, dé sinh ra céc két xudt 161a Chuong 10 : BISU DIEN BIEN c6 trung binh 0.9 cho tat cd chung. (Néu gid tri dich chon Ja 1, sé c6 mét day cdc két xudt dung, nhung tat cd déu nhé hon 1). Bién dinh lugng Biéu dién céc bin dinh lugng nhu céc két xuat dich tuong déi dé. Chi can mét nut xudt dé biéu dién bién dinh lugng. Céc gid tri cia bién can duge dinh ti 1é trong mét khodng @ giita cdc can cia ham truyén cila nut xudt 46. Céch thyc hanh théng dung 1a chi ding cdc khodng chia tuong déi tuyén tinh cia ham truyén - gitta 0.1 va 0.9, déi véi ham logistic. Hinh 10.6: Khong phi tuyén cia ham ligistic Néu ham truyén khéng hoan toan tuyén tinh trong khoang nay, mang phai hoc cach 4nh xa ma sau khi 4p dung ham truyén, cho ké{ qua tuyén tinh can cé. Néu dang ding to&’n b@ khoang xéc dinh cle ham truyén - tir 0 dén 1 - thi diéu nay sé khé thuc hién hon. Viée dinh ti 1¢ don gién. Goi Vmax va Vmin la céec gid tri thé cue dai va cue tiéu cha bién phy thugc va Tmax (0.9) va Tmin (0.11 la cde gid tri dich dinh ti 1é. Khi d6, d6i véi mot mau bat ky, tr dich Tar 1a ham ciia tri bién thé Val: Val —V min Tar =T min+ 5 max—V min (T max-T min) 162Phan IV: CAC KY THUAT PHY TRO Chuong 11 S& dung mé hinh Rhi mang da dude luyén, chuong trinh may tinh cai dat mé hinh rat don gidn. Trong tam chuong trinh, thuc ra chi 14 chuong trinh con forward -trong’Phu luc 3. Cac trong duge ding trong chuong trinh con nay 1a cdc trong tim duge trong qua trinh luyén; ta can doc chting tiv m6t tap tin mdi khi chay chuong trinh. Céng viéc kho nhat trong viéc cai dat mang 1a viét chuong trinh hoc chuong trinh con dé bién dich cdc bién déc lap cho ting mau, tit dang thé tré thanh cdc bién nhap duge ding cho mé hinh. Van dé sit dung mé hinh - va cling la ndi dung cia chuong cui nay - c6 lién quan dén viée théng dich két xudt cilia mang. Trong chuong trudée, ta cé dé cap dén van dé biéu dién bién phu thudc qua cdc két xudt dich ciia mang. Chung nay, ta tré lai tién trinh va khéo sat cAch ‘thong dich’ két xudt cha mang. Phuong phap thong dich két xudt cia mang, danh gid d6 chinh xde cia mé hinh, va sit dung ching dé ra quyét dinh tiy.thudc vao dang ctia bién phu thudc: bién lép hay.bién dinh lugng. BIEN LOP Néu bién phy thude Ja bién Iép, thi ede két xudt dich la nhi phan chi cé thé cé hai tri. Nhung, cdc két xudt cla mang 1a cé tri lién tuc va cé thé la bat ky m6t gid tri nao trong khodng gidi han . eda ham truyén. Cac két xudt nay c6 thé c6 khuynh huéng roi gin 163@ Chuong 11 : SU DUNG MO HINH cdc tri dich nhi phan, hodc chung cé thé trai déu trén toan khoang. Viée phan phéi nay tidy thuéc vao dit liéu, cu thé hon 1a vao mite 46 chéng chéo cia cac lép. Dé khao sat su khde biét, ta xét hai bai todn, trong mét bai , todn cac lép c6 thé phan biét rach rdi, nhu hinh bén tréi; nhung | trong bai kia cdc lép chéng lén nhau nhu trong hinh bén phai cia | hinh 11.1: | Hinh 11.1: Cae lép tach biét va chéng nhau t Cac hinh vé 6 trén cho thay su khac biét gitta cdc lép tach biét | va-cée-lép chéng nhau. Trong mi hinh trén, hai lép x va o duge | phan biét trén co sé mét dau vao, dé 1a truc ngang. Do cé nhiéu. mau cé cing gid tri nhap, nén cdc lép x va o bi dén déng. Trong bai} toén bén trdi, hai lép phan biét; tat cd cdc lép x c6 gid tri nhap ' thap hon bat ky m6t gid tri nhap nao ctia cdc lép o. Nhung trong | bai todn thi hai, bén phai, thi hai lép chéng lén nhau. (Hay cdn i than, ding l4n lon véin dé cdc lép 6 tach biét hay khéng - nhu dang dé cip 6 day- véi vén dé la ching cé phan biét tuyén timh hay | khéng.) 164Phén IV: CAC KY THUAT PHU TRO oy Cae dé thi 6 hinh 11.2, cho thay cdc ham 4nh xa cilia mang duge luyén trén méi tap mdu. Mdi mang c6 hai nut xudt, méi nut ting v6i mdt trong hai Idp; cdc két xudt dich 14 0.9 va 0.1. Mang duge luyén bing t&p mu cia cdc lép phan biét, cé su khae biét rd rang. Ngoai trit khoang hep cdc gid tri 6 gitta, mdi két xudt sé duoc xdc dinh ré rang 1a bat hay tat. Quan trong hon, déi véi hu hét cdc tri nhap, ct mot két xudt bat thi cdi kia’ tat. Ngugce lai, khi mang duge luyén bang tap mau cilia cdc 6p chéng nhau tao ra céc k&t xudt chuyén gitta bat va tat mot cach tir ti. Déi véi khodng nh4p rong 6 gitfa, cA hai nut cla mang nay cho ra cc tri trung gian. Chi vi mang duge luyén.dé phAn biét cdc lép, didu dé khong cé nghia 1A cdc két xuat cia né phai chi ra mét 1ép cho méi mau mét cdch rd rang. Néu cdc lép chéng lén nhau, mang phan dnh ban chat thiéu chdc chan cia di liéu. Va nhu thé, ta ding mang nhu thé nao dé quyét dinh mét mau sé thudc lép nao? Sau day 1A mét s6 qui tic dp dung trong thuc hanh: @ Gdn mAu cho lép cia nut xudt c6 tri cao nhat ¢# Gdn mau cho lép cia ntit xudt cé tri cao nhat, vA cao hon mét gidi han nao d6; néu khéng ta vin khéng quyét dinh duge. + Gdn mAu cho lép cia nuit xuat c6 tri cao nhat, va lén hon tri cao nhat cia cdc nut. xudt khde mét lugng tdi thiéu; néu khong ta van khéng quyét dinh duge. Ca ba cach trén khong cé cach nao c6 nén tang ly thuyét chat ché cA, chting duge ding chi yéu theo kinh nghiém. Phuong phap thich hop nh&t c6 thé cho nhiing quyét dinh tét nhat duge goi 1a ly thuyét quyét dinh. Ly thuyét quyét dinh nghién cttu-vé cdc phuong ph4p gidp dat duge nhing quyét dinh tét nhat dya trén théng tin thiéu chic 165a4 Chuong 11: SU DUNG-MO HINH | chan. Ly thuyét quyét dinh dé nghi rang, khi phai adi dién véi viée chon Iya ma ta phai lugng gid lgi ich cua timg két qua chon lua, can. do luting cdc két qua nay theo xée sudt, sao cho chon Ifa c6 duge gid tri tét nhat ma ta mong dgi. Thi du, néu mang duge dang dé quyét dinh xem san phaém nao | duge chap nhan, phi lam lai hay bé di trong mét day chuyén san xuat, chi phi cho viée quyét dinh chap nhaén mét san phdm nao dé bang téng (a) xdc sudt ma né c6 thé phai lam lai, nhan véi chi phi cia viée chap nhén mét san phdm 1é ra phai lam lai. (b) xdc suat | phai bé di nhan véi chi phi cia viéc nhén mét san pham 1é ra phai bé di, va (c) x4c su&t phai duge nhan nhan véi loi ich (chi phi 4m) cia viéc nhén mét san phdm mét cach ding dan. Viéc tinh chi phi tuong tu cé thé duge thuc hién cho cdc quyét dinh con lai - 1am lai hay bé sadn phém phan dé di. Réi ta chon gid tri mong dgi thich hgp | nhat. Phuong phap nay cé thé ap dung cho bat cit bai todn phan loai nao, véi didu kién cé thé lugng gid duge cdc chi phi va cdc xde suadt. C4c chi phi xdc dinh - két qué cia su két hgp gitta nguyén nhan va va két qua - khéng phai 1a diéu dang quan tam 6 day; van | dé d6 van khong co gi mdi, bat chap ta ding mé hinh nao. Ta quan | tam dén nhitng x4c sudt xdc dinh bang cach ding cdc két xudt cha mang. Néu cdc két xudt dién ta nhiing xc sudt ding ma véi nhing xdc sudt nay, mét m4u duge cho thude vé mdi lép, hay néu chung cé thé duge thong dich dé dat dén nhitng xdc suat nay thi ta c6 thé 4p dung phuong ph4p ly thuyét quyét dinh, phuong phap nay bdo dam ta sé dat duoc quyét dinh tét nhat. _ Nhung ligu ta c6 thé thong dich két xuét cia mang theo xe sudt khéng? N&m 1992, Michael Richard va Richard Lippmann da ching minh ring, v6i mot sé diéu kién nao d6, két xudt cia mang sé dién ta x4c sudt cdn c6. Nhiing diéu kién nay la: : 166Phén IV : CAC KY THUAT PHU TRO DL Mang cé6 di nuit an dé xap xi ham dich mdt c4ch chinh xdc. 2) S mau luyén di én dé ngan qué khép ma kh6ng phai gidi han théi gian luyén. 3) Cae mau luyén cé thé dai dién cho quan thé. 4) Mi lép c6 mot nut két xudt va, déi v6i mdi mau luyén, nut xudt tuong ting 6 gid tri 1a 1, nhiing nut cdn lai 1a 0. Chimg minh két xudt clia mang 14 xdc sudt.phu thudc vao.hai diéu kién ddu. Néu ta tin’ cha 1a ta dap ing duge nhing didu kién nay- rang mau di Idn dé dimg mét sé nut 4n di dé khéng bi qua khép va khéng phai gigi han bude luyén - thi ta.cé thé thiét ké mau va cdc tri dich dé cing dap wing duge hai diéu kién sau. Ta c6 thé ding phuéng phdp sau day dé thit xem két xuat cla mét mang c6 bang véi xdc sudt mA mot mAu thudc vé méi lép ding hay khéng. Lay ra tix tap mdu luyén mot tap cdc mau dai dién dé thi. Sau khi luyén mang, tinh két xudt cho méi m4u trong mau thir nghiém. Réi dén lugt doi véi mdi nut két xudt, ta lai gom cdc mau thtt nghiém theo gid tri két xudt cia nit dé va tinh phan bé trong méi nhém thuée vé lép duge nut dé dai dién.’ Néu két xudt thuc su bang véi x4c sudt ma mot mau thudc vé lép c6 xd4c sudt nay, ta sé thay mét méi lién hé nhu sau: 1 Phan cdc thi du thude vé lép ma nut xudt dai dién Hinh 11.2: Két xudt bang vi xde xudt 167a Chuong 11 : SU DUNG MO HINH Xuyén suét toan b6 khodng. céc tri két xudt cilia nuit nay, tdan suét cia thanh vién cia Iép sé bing véi két xudt cia nut. Trong trudng hgp nay, ta c6 thé ding két xudt cia nut nhv xc sudt ma ta muén. Rui thay, trong thuc tién, hiém khi ta c6 duge tap mau dé lén , dé thuc hién diéu nay. Hdu‘nhu méi lién hé gia xdc sudt dé mot mau thudc lép va két xuat cia nuit dai dign lép dé ludn luén khong hoan hao. Chang han, né6 cé thé giéng nhu dé thi sau day. pub Es Hinh 11.3: Két xudt khdée xée sudt ~ Tri dich cia nut xudt nay 14 0.1 va 0.9, chit khong phai 0 va 1. Ngoai ra, Idp cia nut nay duge biéu dién troi lén trong mau luyén | duge phan tang. Do 46, phan bé céc mdu trong mét mdu dai dién ma nut sinh ra mét tri két xudt nao dé khéng bing véi tri dé. Méi lién hé tong quat giita tan sudt cia thanh vién lép va tri két xuat cia nut dugc trinh bay nhu hinh 11.4: 168 4X \4 1¢ { ( 4| : Phan IV : CAC KY THUAT PHU TRO. Hinh 11.4: Két xudit theo. xée sudt Ta cé thé van dung méi quan hé nay dé dinh cd két xudt cia cdc nut theo x4c sudt bing mau thudc vé lép d6. ‘Thi, dy, néu-két xudt cua nut 1a 0.5, thi xéc sudt cia mAu thugc lép biéu dién-bai nut dé sé 1a 0.2, tng véi dudng dit nét trong hinh minh hoa. “ Dé dinh cd mot két xudt cia mang, ta tim - déi véi méi nut | xudt - dudng cong lién hé xdc suat cia thanh vién cia lép véi két xuat cia nut dya trén. mau dai dién cdc m4u khéng duge ding trong | qué trinh luyén. V6i m6t mau cho trude, ta dimg cdc lién hé nay dé xdc dinh xdc sudt mAu thudc vé lép nao. Ta gang can dam bao 1a tng xdc sudt phai bang 1. Néu khong, cdc xdc’ sudt da lugng gid can duge dinh ti 1é lai; thi du, néu cdc xdc sudt cong lai 1a 0.98, thi can nhan méi xdc sudt véi 1.0204. { Tha tuc sit dung mot mau thit hai dé dinh cd két xudt cua mot mé hinh sé cé rui ro. Méi lién hé cla xdc sudt duge luong gid déi véi két xudt cia nut rat nhay cam déi véi téan bé m4u,duge ding luyén va dinh cé. Cac mu nhé can phai ban thém. Hon nita, nhing thay déi vé co cau théng ké ctia quén thé ding cho mang | thugng c6 khuynh huéng bé di nhiing méi lién hé nay. Vi vay, khi ding mang, ta edn thutng xuyén kiém sodt xem méi lién hé gitta cdc két xudt cia mang va nhiing tan sudt ding cé thay déi khéng. 169& Chuong 11: Si DUNG MO HIN C6 thé tiép can theo ly thuyét quyét dinh dé so sanh a6 chinh xée cia ede mé hinh khéc nhau. BIEN DINH LUONG Néu két xuét cia mét mang biéu.dién bién dinh lugng chit khéng phai bién Iép, viéc thong dith va sit dung cdc két xudt sé don gidn hon nhiéu. me Hay nhé 1A cdc két xudt dich ding dé luyén mang ma ta nhan duge bing cach dinh ti 1é gid tri bién phy thudc thanh khoang tuong déi tuyén tinh, 0.1 va 0.9, cia ham truyén. Cac két xudt cla mang c6 thé duge thong dich nhu sau: Act —T min Exp =V min+ (¥ (V max-V min) max-—T min trong dé Exp 1a gid tri cén tim'cia bién phu thudc, Act 1a két xuat thc cia mang, Tmax va Tmin la gid tri chan trén va ch4n duéi cia ham truyén, va Vmax va Vmin la gid tri cuc dai va cuc tiéu cia bién phy thudc. Ta c6 thé x4c dinh higu qua cia mang bang cach tinh hé sé tuong quan giifa gid tri thuc cla bién phy thudc va va gid tri cin tim d6i v6i mau thi nghiém dai dién. Trong hinh minh hoa 11.5, méi chém biéu dién mét mau trong m4u thit nghiém. Dudng xién cho thay vi tri ma cdc chém quy vé néu tri ding luén luén bing véi tri cdn tim (nghia 1a, néu mang da hoan toan chinh xdc). . 170Phén IV : CAC KY THUAT PHU TRO Gia tri ding ‘ Két xuat duoc thong dich Hinh 11.5: Kiém chitng tinh ding dén Cac ch&m trong hinh khéng roi chinh x4c lén dutng xién vi sai sé cha mang. Vi dudng xién-chay ngang qua trung tam ctia dai céc cham, ta cé thé két luan rng sai s6 cia mang 1a do nhiéu trong dit ligu. Néu cdc chém roi vao noi khéc thay vi dudng xién, thi ta két luan, ngoai su phan tén két qué do nhiéu'cdn cé sai sé hé thong tham gia vao sai sé cia mang. Sai sé nhu thé xdy ra néu ham anh xa cia mang don gidn hon ham dich, do sé nut an khong aii hode do - ngitng luyén truéc khi hdi tu. Ta c6 thé hiéu chinh cdc bién Idp.do sai sé hé théng, bing cach dinh c@ két xudt ciia mang véi cdc tri-dung cia bién phy thudc trong mét mau dinh c@ dae biét. * Dé minh hoa cdch tiép cin nay, ching ta. ding bai todn trd choi duge mé ta nhu hinh 11.6: Output man, gz Input Hinh 11.6: Ham dich va két xudt ctia mang 171fa . | Chuong 11: SU-DUNG MO HINH | Trong dé thi nay, du’ng dam nét la ham dich. M6t sé mau luyén duge phat sinh bang cach chon cdc diém trén dutng nay va | di chuyén ching lén xuéng theo mét lugng ngdu nhién dé tao thém nhiéu. Tap cd dinh cia cae mau vé nhiéu nay duge sit dung dé luyén mang. Mang sé nhanh chéng ndm bit toan bo dang dudng cong. Nhung truéc khi né c6 thé tim thay hai ché 16m trong ham dich (bi mo béi nhiéu), thi di xdy ra qué khdp. Vi thé, khi ta ngimg luyén, | ham anh xa sé giéng nhu duéng cham trong*hinh trén. Bay gid ta co thé phat sinh mét. m4u dinh c@ riéng ty cing ham dich véi cing d6 nhiéu. Ta tinh két xu&t cla mang cho timg mu, va ta vé gid tri ding cla ham dich ma méi mau tao ra déi véi két xudt cla mang nay. Hinh 11.7: Kiém chung tinh dung ddn 172Phén IV : CAC KY THUAT PHU TRO @ Trong hinh 11.7, mdi ch&m biéu dién mét mau trong tap mau dinh cé. Céc mau nay khéng rdi ngéu nhién quanh dudng xién; ching cé khuynh huéng nim trén dutng xién 6 mét sé ving vii nam duéi 6 mot ving khac. Sai sé cla mang khéng phai ngdu nhién ma la theo mau, vi ham anh xa bat budc phai cé dang don gidn hon dang ham dich - trong truéng hop nay, thi bé bude nay la do ta nging luyén dé trénh qué khép. Dung cong ditt nét chay xuyén tam céc mau va chi ro méi quan hé gitta cdc gid tri ding vA két xudt cla mang. “Ta dimg quan hé nay dé dinh c@ cdc két xudt cia mang. Thi du, néu két xudt cha mang 1a 0.75, thi tir duéng cong ta biét ring tri cdn tim cia bién phu thuéc 1A 0.85 nhw ta thay 6 nhiing dudng ditt nét dig. Theo hinh minh hoa nay, thi khong cn théng dich cia két xudt, vi cdc két xu&t dich bang cdc tri ding. Néu nhu khéng phai vay, ta da vé tri ding déi vi két xudt dugc théng dich, chit khéng phai két xuat ding, nhu trong hinh 11.7. Mac di ta khéng thé hinh dung duge dé thi tht nhat - dé thi nay lién hé két xudt véi céc bién nhap - cla mét bai todn c6é nhiéu bién doc lap, ta c6 thé phat sinh duge dé thi thi hai cho mét tap dit ligu bat ky: chi c6 hai chiéu, bat chép bai todn ra sao. Dudng cong tuong duong cia dubng cong cham trong hinh thit hai c6 thé nh4n duge cho mét bai todn bat ky; néu lugng gid bang tay thi khéng da chinh xéc, ta chi c6 thé tim duge bang lan truyén nguge! Phuong phdp dinh cd két xudt cla mang nay tuong duong véi phuong phap dé nghi cho cdc bién l6p. N6 cing g&p phai cing mot van dé: dé chinh xdc cia né rét nhay cdm véi cdc mu duge dung va c6 thé gidm nhanh chéng theo thdi gian. Néu can so sdnh nhimg mé hinh cia cdc bién dinh lugng duge xdy dung bang cdc ky thuat m6 hinh héa khac, cach tiép c4n don 173