Ny fanahy, araka ny kolontsaina malagasy, dia zavatra ao amin' ny olombelona izay entiny manahy ny amin' ny tenany, mampahatsiaro tena azy, mampiavaka ny olona amin' ny biby. Ny hoe manahy dia midika hoe "manana eritreritra be momba ny zavatra iray sy tsy mety mitony saina noho izany".
Ohabolana momba ny fanahy[hanova | hanova ny fango]
Aleo kely fanahy sitrak' olona, toy izay be fanahy maty foana. Aleo ny andriana lozabe toy izay andriana malemy fanahy. Aleo ratsy tarehy ka tsara fanahy, toy izay tsara tarehy ka ratsy fanahy. Ao ny be fanahy maty foana; ao ny kely fanahy sitrak’ olona; ao ny tsy tiana, fa manana; ao ny hala, fa malahelo. Ary vatana fa tsy ary fanahy. Aza mikoba-drano marivo, ka mahavery fanahy ny tsikovoka. Aza misatry fanahy am-pandosirana, fa ny tena ihany no ho trany. Boka nandray tanana: ny fanahy misy ihany, fa ny tanan-kandray no tsy misy. Ny fanahy no maha olona. Fanompoan' ankotralahy, ka ny marary manao izay ho vitany, ary ny tsara fanahy mamono masoandro. Fotsifotsy fanahy toa takatra ka ny tain-kary avy no anaovan-trano Fo tsy voalefitra, mitondra nenina, fanahy tsy voatsindry, mitondra loza. Ny malemy fanahy tratra am-parany. Manao fanahin-tsokina: raha mahazo zavatra dia mivonkina. Mitoto vary diavolana, ka maka fanahy ny akoho. Ny hery tsy mahaleo ny fanahy. Ny mpanjaka lozabe, mahatahotra; malemy fanahy, mahamenatra. Ny tarehy ratsy no tsy azo ovana, fa ny fanahy ratsy azo ovana. Ny zaza fito tsy mahafehy trano: fa ny fanahy fito no mahafehy trano. Sadikan’ ny fanahy ny tena: ny manao azy ihany no hodidininy. Sobika rindra notampenan-kerana: ny azy fanahy iniany.
Valala voatango, ka very fanahy mbola velona.
Voalavo mandositra andro: mahin' ny fanahy ratsy natao halina. Voalavo mihazakazaka alina: tsy ny lalana no mahamaika, fa ny fanahy ratsy atao andro lava no mahamaody.
Voalavo anaty siny, boribory ny lanitra
hery
Ny takatra no nahavita trano ka ny vorondolo no mibohy
hery
Lomanom-boka ka tafita vao rendrika
hery Fohy fa henjana tahaka ny rambon'omby tapaka hery
Akoho mitsiri-bilany, mijery ny fasana ilevenany
hery
Matavy miady, ny mamely tsemboka, ny asiana tsemboka
hery
Miankanjo vahoaka raha lohataona fa mihanja-pasika fahavaratra ohatra ny moron-
dranomasin' Amborovy hery
Matsabory ambany tanàna, ndray tsy higiahigny fa hanasana vity
hery
Matsabory feno tatamo, madio fa tsy mazava
hery
Vady tsy vita fômba ka raha tromban'Amboa, avy tsy kahiana
Tampotampoham-pahasoavana ka mibaby kisoa mita rano
hery
Ny teny tsara mahamora harena
hery
Ny teny toy ny zipon'ny tovovavy : lava mamafa lalana, fohy mampitanjaka ny
tompony. hery
Mitady ny maimbo ka misaron-doha mangery
hery
Manao vain-drahalahy tsy mba maharary.
hery
Tsy miady tsy miady ny kobay ankelika ihany.
hery
Na fy aza ny amalona ny lela tsy atao jono.
hery
Sotro ranon'akoho izay kely azo no andrandraina.
hery
Sotro ranon' alika farany vao misy ventiny.
hery William Ratrema, in Riba sy Literatiora : " Noho harerin'ny ntaolo fa ny mpoiran'ny hasina ny Razana , dia mazafa fa arakaraka ny hasina nananan' ny Razana fahavelona. "
Eleza Freda ,in ako sy feo:"Izao mino fa mibohay ny hiraisan'ny fanahy na aty na any ankatra dia hifampitsinza ihany."
Caleb Razafimino, in faneva:"Fitiavana no tokony ho noharany niteraka ny fivaoahana tamin'ny, Razana tamin'ny merina ,fa tsy mba tahotra loatra.