Chinh phuc mén Ngit van C6 Trin Thiy Duong VIET BAC - Té Hitu ic gia: TO Hiru la nha tho chinh tri, 1a la cé dau ctia tho ca cach mang Viét Nam. Tho TS Hitu thé hign 18 séng Ién, tinh cam 1én ciia con ngudi céch mang. Tho ng dim da tinh dan tc trong ngi dung va hinh thite thé hign. Bai tho “Viét Bde” la dinh cao ciia tho ‘Té Hitu va ciing 1a dinh cao cia tho ca khang chién chéng Php. Tae pham: Viét Bac 1a khu can ctr dia khang chién duge thanh lap tr nim 1940, g6m sau tinh viét tit li “Cao — Bac — Lang — Ha — Tuyén— Thai”. Noi day, cin b6 chién st ‘va nhan dan Viét Bac di cé mudi lim nim gin bé keo son, nghia tinh (tir nim 1940 dén nam 1954). Sau higp dinh Gionevo, thang 10 nam 1954, Trung uong Dang va cén 6 rai chién khu Viét Bac. Budi chia tay lich str 4y da tré thanh niém cam himg cho Té Hitu sang tac bai tho “Viét Bdc”. Trai dai khap bai tho 1a niém thuong ndi nhé vé nhing ky nigm khang chién gian khé nhung nghia tinh giita can bé va nhan dan Viét Bic. Lai din: “Viér Béc” 1a mét bai tho ra d&i duge vi nhu 1a mét bai tho “khdng viet khéng dugc”. Sau chin nam khang chién, hoa binh dugc lap lai trén mién Bac, mira dit nuéc da duge ty do, cch mang chuyén sang mgt giai doan méi, Qua mét sy vige cu thé luc bay gif 14 nhing ngudi khang chién tir mién nai to vé déng bing, mién xudi; Trung ong, Chinh phi tir chign khu Viét Bac tré Iai tha d6. TS Hau da x4y dymg mét bai tho néi lén tinh nghia déi v6i qué huong céch mang, déi v6i khang chién dé moi ngudi khéng quén ching dung gian khé day tinh nghia da trai qua cing nhau trong sudt mudi im nm. Trong bai tho, céch nhin cia tae i@t Bac, di khang chién va sy nghigp cach mang, d6i véi dat nuée va nhdn dan ta la edch nhin cua mot nha tho cach mang, day tinh thuong yéu, quy trong, biét on va lac quan. Suy nghi vé mét sy kign, mdt van dé thoi su lai mang y nghia lich sir va rat gan gai ‘v6i tim trang ciia nhan dan, & T6 Hitu da bién thanh ngudn cam himg séng tao, thanh tinh cam va duge dién dat trong bai the “Vige Béc” véi mot nghg thugt diéu luyén. Bai tho “Viét Bde” ngot ngao, dim thim nhu mét bai ca tam tinh, rat tiéu biéu cho hon tho, cho phong cach cia T6 Hu. Van 1a tiéng ndi cia tinh cam, tinh yéu, nhung 1a tinh yéu d6i v6i qué huong dat nude, d6i véi cich mang, d6i véi nhan dan. Trong cau chuyén véi mot nha nghién ciru van hoc ngudi Phap 14 Mireille Gansel, T6 Hitu tim sy ring: Anh “phai long” dat nuée va nhan dan minh, va di néi vé dit nudc, vé nhan dan nhw néi voi ngudi dan ba minh yéu. Cho nén, tinh yéu bién thanh tinh nghia, va “Vier Bac” tré thanh tigng hat an tinh chung ctia nhiing ngudi khang chién, cta ca dan téc trong mot thoi diém rat dang ghi nhé ay. CHUC CAC EM HQC TOT! 158Chinh phuc mén Ngit van C6 Trin Thiy Duong Mét sé nhan dinh vé nha tho Té Hiru va bai tho Viét Bac. - Viét Bac la mét trong nhitng dinh cao tho Té Hitu, ciing la mét trong nhitng thi phdém xudt sae cla Viét Nam théi ki khang chién chéng thuc dan Phap. - Stee thu huit ctia tho Té Hitu la chat men say li twéng va tinh dan téc dam da. - Thai d6 toan tém, toan ¥ vai cdich mang la nguyén nhan chink lam nén thanh cong ctia tho Té Hitu, — Hodi Thanh, - "Tho Té Hitu la tho céich mang, chit khong phai tha tinh yéu... Nhung tho anh lé tho ca mét tinh nhdn, anh néi céc van dé bang trdi tim ctia mét ngudi say dam. Cai site manh lén nhdt ctia Té Hitu Ia quad tim anh". - Ché Lan Vien. - Tron déi, Té Hitu la mot chién st céch mang lam tho vit la nha tho cdich mang va trong lia ctia tho anh cé biét bao nhiéu yéu thong dju dang voi ddt nude qué huang va déi voi nhitng con nguéi cia dat medc qué lwong. tie cue séng hién dai, tho anh ngay cang bat nguén tra lai vao hén tho cé dién cia dén t6c. — Bao van nghé sé 50. NOI DUNG KIEN THUC QUAN TRONG. Noi dung 1: Loi hoi dap vé nhing ki nigm An tinh cia ngwoi di va 15 nim gin bé. nguodi & trong suot - Minh vé minh co nhé ta Mui lim néim dy thiét tha man néng. Minh vé minh cé nhé khong Nhin edy nhér mili, nhin song nha nguén? > Loi cia nguoi 6 lai: goi nhic nguéi ra di. Tiéng ai tha thiét bén con Bang khudng trong da, bon chon bude di Ao chim dua buéi phan li Cém tay nhau biét ndi gi hom nay... © Tiéng long cia ngwéi di: bin rin, leu luyén, bang khudng. La ld céy dau ciia tho ca Céch mang — Té Hitu néi lén nhu mét vi sao tinh t6 trén thi din hoe Vigt Nam véi mét phong cach tho dc dio. Két tinh vé dep “déc déo” cia TS How ii ké dén bai tho “Viét Bac” — ban hing ca va cing 1A ban tinh ca vé Cch mang khang va con ngudi trong khang chién, Lam nén thanh c6ng ctia bai tho, trude tién phai ké thé tho luc bat cting 1di xung hé “minh”, “minh — ta” dam da mau sac ca dao, dan ca, Bai tho cé két cdu nhu mét man déi dap gitta ké & va ngudi di trong cudc chia tay dic biét, day Iuu luyén. “Ké 6” la nhan dan Viét Bac, ding bao Viét Bac — nhig ngudi di ding cam cng khé, gin bé keo son, hét long vi céch mang, vi khang chién. “Nguoi di” 1a can b6 vé xudi — nhiing ngudi da hi sinh ca tuéi xudn, tudi tré cla minh déc long phung sy cho céch mang, cho khang chién, cho sw nghigp giai phéng dan tc. CHUC CAC EM HQC TOT! 159Chinh phuc mon Ngit van C6 Trin Thiy Dong 4 cau tho dau: lai cua Viét Bic hoi ngudi ra di, nham khoi ggi ky niém vé mé6t giai doan di qua, vé khéng gian ngudn ci nghia tinh. ky nigm mudi lam nam gin bé — khoang thai gian. Minh vé minh cé nhéta Mui lm néim ay thiét tha man nong. + Cu héi tu tir: mang im huéng ca dao dan ca, huéng dén théi gian. Trong cau hoi nay, “minh” 1a chi ngudi ra di, ta” la ngudi 6 lai. “Minh” 6 dau cau, “ta” & cudi cau, tuéng nhu xa céch ma hoa ra lai gan giii. Vio gitta hai dau ndi niém dy xuat hién déng tir “hd” két dinh “ta— minh” Iai v6i nhau, + Co sé tao nén néi nhé la “mudi lam nd”, Neu Iai hoi nes ra dis 6 nhé “ta” trong “mudi Idim nim hay khong? “Mucai lam nam dy” la trang ngit chi thoi gian, d6 1a théi gian duge tinh tir nam 1940 sau cuge khoi nghia Bic Son cho dén thing 10 nam 1954 vita ding mudi kim nam, 46 1a mudi lim nam cing gin bé, cing sé chia cay ding ngot bii, cing trai qua khé khan gian khd, + Bén chit “thiét tha man néng” di cho thay tinh cam gitta Viét Bic va ngui can b6 that thay chung su ngng, keo son bén chit. Boi vay, hoi nhung muc dich chinh 1a d8 bée 16 tinh cam va hoi la dé thé hign mong muén nguéi ra di efing ¢6 tinh eém nhu minh, Bon cu mo dau [a [61 lia ngudi din Vigt Bac hoi ngudi ra di, hdi 1a dé khoi ggi ky nigm vé mot giai doan da qua, vé khéng gian nguon cdi, vé nghia tinh da gin bé keo son voi nhau trong suét mudi Lim nam, Mé dau bai tho 1a mét cau héi tu tir mang 4m hnuéng ca dao, dan ca chan chita tinh yéu thuong cia ngudi 6 lai voi ngudi ra di, hoi dé goi nhac ngudi ra di: Minh Mudi lém nam dy, thiét tha main néng. Khi néi: “Minh vé”, chinh 1a biéu thi cho hoan canh dé ngudi 6 lai b6e 19 nbi niém, Boi néu Sungudi inh cé nhé ta “ta” la ngudi 6 lai, au, tuéng nh xa cach nhung héa ra lai that gan. Vi 6 gitta “minh” ur gin két boi dong tir “nhd”, Céch xumg hé “minh” — “ta” moc mac, quen thude thudng thdy 6 164i hat cia ca dao, dan ca: Minh vé minh cé nhé ta Ta vé ta nhé ham rang minh cui. La tinh cam “minh” — “ta” khong thé quén Minh vé ta chang cho vé Ta nam vat do, ta dé cau tho Cau tho ba chit ranh rénh “Chie trung, chit hiéu, chit tinh” Chit trung thi dé phan cha Chit hiéu phan me, déi ta chit tinh. Con trong tho Té Hitu, “minh” — “ta” li ndi nh tinh nghia gidra déng bao va edn b6. Co sé tgo nén néi nhé dy la: “Midi lim nam dy, thiét tha man néng”, Nguoi 6 lai hoi neue ra di: Cé nhé “ta” tong “mudi ldim nam dy” da ddng cam cong kbd cing minh, di gin bé, cing chia bui sé ngot véi minh hay khong? “Mudi lam ndm” la trang ngtt chi thoi gian, dé 1a khoang thoi gian tir nm 1940, sau cugc khéi nghia Bac Son cho dén thang 10 nam 1954, Bén chit “thiét tha man néng” da cho thay tinh cam gitta Viét Bac va can b6 that thiy CHUC CAC EM HQC TOT! 160Chinh phuc mon Ngie van C6 Trin Thiy Dwong - 2 cfu sau: 16i nhic nhé an tinh én nghia va efing 14 léi dgn dé kin déo, thiét tha cia ngudi lai. Mink vé minh c6 nho khong hin edy nhé mii, nhin song nhé nguén? + Cau hoi tu tie thie hai uring dén Khéng gian. Dai tugng hdi khéng cin bé hep trong méi quan hé gitta “ta — minh” va ndi nhé dung nhu khong edn chi hudg t6i “1a” (ngudi di), mi ndi nhé dé dé hwing vao doi tegng rong Jin hon, dé chinh la hai khong gian: cay, séng (mién xudi) va néi, nguén (mign nguge). Nai va ngudn li & Viét Bac — day chinh la khéng gian quen thuéc gin véi ngudi ¢ lai va cing gin bé véi ci ngudi ra di. Khong gian d6 véi nguéi ra di va ngudi 6 lai chita day ki nigm ciia mudi lim nam nghia tinh, + Déng tir “nhin” va “nhé” digp hai lan: M6t hanh déng téc dng vao th gidc, mét hinh déng tic dng vao tam tuéng; Mot hanh dong hudng t6i ign tai, mét hanh déng huéng vé qué khi. Su dan xen gitta cdc hanh d6ng dé 1a dé nhac nhé ngwoi ra di song 6 hign tai dirng quén qué khit, sing & mién xudi dimng quén mién ngugc, ding quén nhimg kj nigm ciia mgt thai da qua. Bac, cach ggi nhac nay cho thay duge chung son sit, keo son bén chi cam ay, ngudi & Jai di danh riéng mét vi tri dep nhat, quan trong nhat trong trai tim minh. Boi vay, ngudi 6 lai hoi nhung myc dich chinh la dé boc 16 tinh cam va hoi 1a dé thé hign mong muén ngudi ra di efing cé tinh cam nhu minh, Néu hai cu dau 1a 1di ggi nhac ky niém “mudi Jam nam” gin bé, thi hai cau sau 1a loi nhac nho- chan tinh, loi dan do kin dao ma rat di thiét tha: Minh vé minh c6 nhé khong Nhin cy nhé niti, nhin song nhé nguén? Y tho cho ta thay: Déi tugng hdi khong con bé hep trong méi quan hé gitta “minh” — “ta” va néi ahé dung nhu khéng cdn chi huéng t6i ngudi di, ma ndi nhé da husmg vao d6i tugng rng ln hon rat nhiéu, d6 chinh la hai khdng gian: céy, séng (mién xuéi) va ni, ngudn (mign ngugc). “Nai” va “Ngudn” & Vist Bac — chinh 1a khéng gian quen thude gin véi ngudi & lai va cing gin bé voi ca nguii di. Khéng gian 46 v6i ngudi di va ngudi 6 Jai chita day ky nigm cla “mudi lim nim” nghia tinh, Déng tir “nhé” va “nhin” duge nhc di nhéc lai hai lan, tae dng manh vio cam xtc ciia ngudi di, Mgt hanh dng tac dng vao th giée — “nhi Tat cA nhiing tinh mt hanh dong téc dong vao tam tuéng — “nhé”; mét hanh déng huéng dén hign tai — “nhin cay"; mét hanh dong huéng vé qua kh - “nhé- mii”. Sur dan xen gitta cde hanh dng va hinh anh ma ngwei 6 lai dua ra chi véi mong muén: Nhdc nhé ngudi di sng ohign tai dimg quén qué kh, vé mign xudi dimg quén mign nguge, dimg quén nhing ky nigm cua mot thoi di qua. Cac hinh anh: “edy — mii — séng—nguén”, déu la hinh anh dic trung vé khong gian, mdi rimg Viét Bac. Phai chang, cach goi nhac khéo Iéo ma day tinh té nay cla ngudi 6 lai chinh 1a mong muén, 1a li din dé kin dao rat déi chan thanh: Viét Bic 1a ¢6i nguén cach mang, la "Qué Iucong cach mang dung nén Cong hoa", la tung tam dau nao ciia cude khang chién, xin ngudi ve dimg quén. Qua hai tha, ta thay tai van dung Linh hoat va an chira ngit nghia trong tho eiia TO How that dang kham phye, khi Ong van dung thinh cong CHUC CAC EM HQC TOT! 161Chinh phuc mon Ngie van C6 Trin Thiy Dwong Toi dan d8 kin dio vat di chan thanh: Vigt Bac la c6i nguén Cach mang, la trung tam dau ndo, la cdi néi cha cuge Khéng chién, Xin nguoi vé dieng quén cdi nguén. 4 céiu tho tiép: tiéng long cha ngusi vé xuéi mang theo bao noi nhé thong, bjn rin, da diét. + Nhimg loi din do cia ngudi & lai khién ngudi ra di nghe “thiét tha”, than thuong triu mén. Chinh nhing léi ruét gan 4y da lam ngudi ra di: “Bang khudng trong da, bén chén bude di”. + Cau tho ngat nhip 4/4 véi hai vé tiéu déi trong tuong quan: déi ldp gitta bén trong va bén ngoai, “Trong da” thi “bang khudng” dién ta cam xtc nhé nhung, Iuu luyén, buén vui lin 16n (buén vi phai xa Viét Bac, vui vi duge tré lai qué huong cia minh), ma buén nhiéu hon vui. “Bén chén” 1a tir lay ign ta tam trang cam xtc day ditt, hoi hp, ndn nao trong long khién cho bude chan di cing ngdp ngimg, bin rin khong muén chia xa, + Buéi chia tay 4y c6 hinh anh “do cham” day cam dng. “Ao cham” la mau 4o cua ngudi din Viét Bac. Dé la hinh anh hodn du dé chi con ngwoi Vigt Bde ma cing la hinh anh an du dé chi cugc séng gian khé thiéu thon: Nhing con ngudi nghéo khé “hat hiu Tau xém’” nhung luén “dam da long son” thiy chung, min néng, Chinh mau do dy, con ngudi dy da gép phan lim nén chién thing vé vang cia cudc khang chién chéng Phap. Hoi lim sao dao ly truyén thong cia nhan dan ta: Truyén thong "Uéng nuéc nhé nguén", “An qua nhé ké trong edy”, 48 nhc nho thé hé con chau phai biét huéng vé géc gic, huéng vé c6i ngudn, vé cai néi cho ta hinh hai, Sau 16i hoi nhung dé ggi nhac mét cdch khéo léo. cia ngudi & lai, dit khéng true tiép tra loi nhung ngudi ra di da béc 16 tiéng long, gidi bay cam xu: Bang khuang, luu luyén, bon chén, nhé thong cla minh qua bén cau tho tiép theo: Tiéng ai tha thiét bén con Bang khudng trong da, bén chon bude di Ao cham dua budi phan ly Céim tay nhau biét néi gi hém nay. Dai tir “ai”, khong xde dinh rd ngudi nao, lam cho can bé vé xudi cam thay chan chita nghia tinh. Bai vi, cho di 1a ai, 14 c6 gai hay chang trai, di bat cit ngudi dan Vigt Bic nao thi da cing lam vigc, cing gin bé, cing sé chia thi cfing mai la an tinh. Va “an tinh” d6 khién ngudi ra di nghe nhw c6 gi r&t “tha thiét”, triu mén, ma v6 cing lwu luyén, bang Khudng: “Bang khudng trong da, bén chén bucie di", Cach ngat nhip 4/4 véi hai vé tiéu déi gitéa bén trong va bén ngoai: “trong da” thi “bang Khudng”, con nét mat, hanh d9ng thi “bdn chén”. Tirlay “bang khudng” dign ta cam xite nhé nhung, luyén tiéc, buén vui ln lon: “Buén” vi phai xa Vigt Bic, xa noi da gin bé suét “mudi lam nam” qua, bao nhiéu ky nigm, bao nhigu ki te et thi nhau da vé; “Vui” vi sau bao nim xa céch, di khéng chién, nay hda binh duge tré lai qué huong cia minh. Néu xét vé hoan canb, 06 Ié tir “bang Khuding” & day 1a buén nhiéu hon vui. “Bon chon” la tir dy dign ta tam trang cam xiie day ditt, hoi 6p, nén nao trong long khién cho bude chin di ciing tro nén ngdp ngimg, bin rin khéng muén chia xa, “dit ban chan ta buéc mé long sao chiing réi” Ngoai cam xtc luu luyén, trong budi chia tay dy cin 66 hinh anh “do cham” day cam dong: Ao chim dita budi phan ly Céim tay nhau biét ndi gi hém nay. CHUC CAC EM HQC TOT! 162Chinh phuc mon Ngie van C6 Trin Thity Dong ngudi di co thé quén duge mau do an tinh, an nghia Ay! + Cau tho: “Cam tay nhau biét néi gi hém nay” day tinh chat biéu cam. “Biét nai gi" khong phai li khong c6 gi dé ni, Ma 1a khong néi duge vi xtc d6ng nghen ngao, khéng thé cét loi dugc. Nhiing 1éi khdng néi ra duge dy 6 1é da nim hét trong hanh déng “cém tay nhau”. “Cam tay” a biéu tuong clia tinh yéu thuong doan két; “cam fay” 4 48 di néi 1én bao cm xie trong long rdi. Mat khac, ddu ba chdm dat & cudi cau nhw cang ting thém tinh cam man néng dy. Né giéng nhu nét nhac tram trong mét khuén nhac tr tinh ma @ d6 tinh cam cit ngan dai sau ling, © Thé tho luc bat dim da ban sic dan t6c két hop linh hoat 16i hat déi dap giao duyén da tgo ra giai digu phong phii cho bai tho. Nhiéu bign phép tu tir duge tée gia van dung mgt cach khéo léo (hoan dy, an du, cau hoi tu tt). Ngén ngit trong sing, nhuan nhj va co nhidu nét each tan, dc bigt la hai dai tir “ta— minh”, “ta-minh’”. “Ao cham” la mau do binh dj cia nguei dan Vigt Bac, 1a hinh anh hoan du dé chi con nguoi Viét Bac. Ma cing 1a hinh anh an du dé chi cudc séng gian khé, thiéu thén clia nhiing nguéi chin chat noi day. Dé 1A nhing con ngudi nghdo khé “hat hiu lau xém” nung lon “dam da long son”, thy chung, man néng. Chinh mau do dy, con ngudi dy da gép phan cing can bé, cing khang chién lam nén chién thing vé vang cho cugc khang chién chéng thye dan Phap oai hing. Thir hi: Lam sao ngudi ra di, ngudi cn bé vé xudi c6 thé quén duge mau do 4n tinh dé trong gié khic chia ly day Iu luyén nay? Cau tho: “Cam tay nhau biét ndi gi hom nay”, mang tinh chat biéu cam cao, “Biét ndi gi. Khéng phai la khéng c6 gi dé ndi, ma 1a khéng néi duge, khong thé cat loi duge vi qué xtc dong, qua nghen ngao truéc gid phut phan ly. Ky ni “moi Idi ndm” 1a qua nhiéu, biét nhac lai ky nigm nio bay gi’? Tinh nghia trong suét “mudi lam nam” biét bay t6 thé nao bay gid?... Tat cd c6 1é da dugc nan giti hét vao hinh déng: “Cam tay nhau...", “cdm tay” la biéu tugng cia tinh yeu thuong, doan két. “Cam tay” dé noi thay nhimg cam xtc trong lang. Mat khae, dau cham ling “...” dat & cudi cdu nhu cang ting thém cdi tinh cam man néng Ay. Né giéng nhu mét nét nhac tam trong mét khuéng nhac béng, chinh nét nhac am Ay, la nhip roi cla cam xtic su ling dang trio. N6i dung 2: Loi ggi nhac va cling Ia loi tam tinh cua Viét Bac vé nhitng ngay khang chién da déng cam cong khé cing can b6 trong suét mudi lim nim. Minh di, c6 nhé-nhiing ngay Mica ngudn sudi li, nhieng may cing mit Minh v 6 nhé chién khu Miéng com chdm mudi, méi thit nding vai? Kj niém khdng chién gian khé da trai qua cing nhau trong 15 nam. Minh vé, rimg ni nhé ai Trém biti dé rung, mang mai dé gia Minh di, cé nhé nhimg nha Hat hiu lau xém, dam da long son > Sw gin bé tinh nghia gitta thién nhién va con ngwoi véi cin b6 vé xudi. CHUC CAC EM HQC TOT! 163Chinh phuc mon Ngie van C6 Trin Thiy Duong Minh vé, con nhé ni non Nhé khi khang Nhat, thuc con Vigt Minh Minh di, minh cé nhé minh Tan Tréo, Héng Thai, mai dinh, cay da. > Céc sw kign lich siz gn voi tien; dia danh cia chién khu Viét Bac. 4 cau dau: La 1éi goi nhac vé nhimg ky nigm trong khéng chién gian khé ma can 66 vi nhan dan Vigt Béc da cing nhau trai qua. Minh di, c6 nhé nhieng ngity Mua nguén suéi Iii, nhing may cing mit Minh ve, 6 nha chién khu Miéng com chdm mudi, mdi this néing vai? + Diép tie “nhs” duge lap di lap Iai 2 lan, cing véi hai edu héi tu tir, “C6 nhé nhiing ngay”, “cd nhé chién Khu” da khoi ggi nhitng kj nigm gian khd nhueng vé cing tinh nghia. Minh di, c6 nhé nhiing ngay Mia nguén sudi lit, nhiing may cimg mit + Minh cdn nhé hay khéng nhing nay thing gian khé khi thién nhién, thoi tit khic nghigt: “Mica nguén sudi 1a, nhieng may ciing mic” + Day cing la hink anh dn du dé chi canh “dn tuyét ndm swong”, “ndm gai ném mat” ma can bé va nhan dan phai chiu dung. C6 thé ndi, “Viet Bde” khéng chi i kha tinh ca ma cdn la khéie hing ca, thé hign 4n tinh an nghia sdu nang, thay chung, son sit cia nha tho doi véi hu cn ctr dia Cach mang ca nuéc. Diéu nay cing duge khic hoa 16 nét qua loi tam tinh cia ngudi dan Vigt Bic vé nhitng ngiy khing chién, da dong cam cOng khé ciing can b6 trong sudt mucdi Jim nam, Bao tram doan the li mot niém hoai niém, nhé thuong vé nhtmg nam thang 6 chién khu Viét Bac, la néi nho da diét, 1a tam trang bang khuang, Iuu luyén gitta ke 6 mién nguge va ngudi mién xudi. Mé dau doan tho 1a hang loat cu hoi rat déi ngot ngdo ma cing rit da diét, goi nhic kj nigm khéng chién gian khé ma cén bé va nhén dan Viét Bic da cimg nhau trai qua. Minh di, eb nho nhitng ng Mua nguén sudi lii,nhitng may cig mit 6 nhé chién khu Miéng com chdm mudi, mdi thit nang vai? O khé tho, xuat hién diép tir “cd nhé” duge 1a lap lai hai ln, diéu nay goi cho ta cam thay tim trang cia nguéi lai — mét tim trang lo ling: Khong biét can b6 vé xuéi c6 con nhé chién khu Viét Bac nita khong? Dé cho nguéi Viét Bac hoi 1a vi nha tho muén khoi goi lai nhing ngay khdng chién gian khé, Nhé vé thién nhién Vit Bac “mua nguén suéi lit” va “nhing mdy cimg mit”, cau tho 4a dac ta duge canh thién nhién hoang so, thoi tiét hic nghiét noi ndi rimg Viét Bic, tuy khung canh c6 chit 4m dam nhung vin mang dim chét wo tinh, tho méng, phéng khong va hing vi. Day cing chin Ia hinh anh én dy dé chi can “an tye nam song”, “nam gai ném mat” ma can b6 va nhan dan phai chju dyng trong nhng nim thang khang chién trudng ki. ngudi di — ngudi CHUC CAC EM HQC TOT! 164Chinh phuc mon Ngie van C6 Trin Thiy Dwong ‘Minh va, c6 rho chign Khu Miéng com chém mudi, mdi this ning vai? + Minh cdn nhé hay khéng nhtng canh sinh hoat thiéu thén nhung tinh than luén Igc quan: Gian khé vi thiéu thén vat chat “miéng com chdm mudi”. Chinh sy gian khé da gin két “ta” va ‘minh” 6 phic cing hudng, ¢ hoa cing chia. + Gat di nhimg khé khan “ta” va “minh” cing ganh len vai nhigm ve chung — nhiém vu gidi phing dan toc, 46 18 “mdi thit nding vai" —méi thu gige Phap dang dé ning. G day, cdi chung luén dit trén cdi riéng, dé la tinh than Lin ctia thoi dai. 4 cfu tho tiép theo: Ngudi Viét Bic tiép tuc Khic ghi vao long nguéi di nhimg cau héi tu tir, khoi got nhiing ky nigm gén bé véi thién nhién nui rimg khéng chién va con ngwéi nang nghia, nding tinh, Minh vé, ring niti nho- ai Tram bii dé rung, mang mai dé gia Minh di, cb nhé-nhiing nhac Hit hiu lau xdm dam da ling son. + Hoi nguéi ra di nhu cdn chua théa man, ngudi dan Viét Bac con héi chink Jong minh a8 tix a6 nhiing ky nigm cit dua nhau hign lén. Minh vé, rig iti nhé ai Trém biti dé rung, mang mai dé gid + Bign phap nghé thuat “hodn du” “rig ni” a chi ngudi dan Viét Bac. Ngoai vide phai doi mit v6i srkhdc nghiét, kho kan ota thign nhién, “minh” va “ta” edn pha di dign véi cuge séng thiéu thén, dy gian kho: com an khéng dino, do mic khong diam, “miéng com cham mudi”, Nhung chinh sy gian khé dy da gin két “ta” voi “minh” chung vai déu cat, e6 phic cing hung, ¢6 hoa cing chia, Gat di nhiing khé khan, ciing génh trén vai nhiém vy chung — nhigm vu gidi phéng dan tc ma nhn dan giao pho. Hinh anh hoan dy “mdi this ndng vai”, goi lign tuong dén “méi thi” sau nang cita nhan din véi ke cusp nuée, méi thi gidc Phap dang dé nang d6i vai. Dong théi con 1a li nhac nho kin dao cla ngudi & lai vé mét théi rat déi ty hao. “Minh” va “ta” da cling sat cdnh bén nhau, cling nhau tigu digt ké thi, gianh Iai déc lap, ty do va dem dén cho nhan dan cugc séng 4m no, hanh phic. Nghé thuat tigu déi két hgp voi cach ngat nhip 2/2/2 - 4/4 lam cho cau tho tré nén nhip nhang, 1di tho cng thém tha thiét. Van mach cam xtc 1a nhiing lei hoi nhu khée vao léng ngudi di cla Viét Bac, nhung an chira trong nhiing van tho dé 1a ldi bc bach tam sy ca ngudi 6 Iai, bay t6 tinh cam luu luyén véi cdn bd vé xudi, khoi goi nhiing ky niém gin bé voi thién nhién, ndi rimg, khang chién va con ngudi nang nghia, nang tinh. Minh vé, ring mii nhé ai Trém biti dé rung, mang mai dé gid Minh di, 6 nhé nhimg nhe Hat hiu lau xm, dam da long son An sau trong bén cau tho, ngudi Viét Bac héi ngudi ra di nhu con chua tha man, ho edn héi chink long mink. Dé ti a6, nhimg ky niém et dua nhau hign lén, Truée tién, ld goi nhac ky niém véi thién nhién: Minh vé, rieng mii nh ai Trém biti dé rung, mang mai dé gid. Nha tho Té Hitu da sir dung bign phap hodn du “rig nii nhé ai”, “rig ni” @ dy chinh 1a hinh anh ngudi lai, cdn dai tir “ai” 1a chi ngudi can bg vé xuéi, nhiim nhdn manh tinh cdm thim thiét CHUC CAC EM HQC TOT! 165Chinh phuc mon Ngit van C6 Trin Thiy Dong “Minh vé, Kj nigm véi thién nhién ritng mii nhé ai?” vi a 1a cu hoi ngudi ra di, via 1a dé héi chinh minh. Cach Tram biti dé rung, mang mai dé gid” toat lén ndi bii ngui, thuong nhé. + “Minh vé” khién nui rimg Viét Bac bang tre nén tréng ving, budn ba dén la thudng, ngay cd khi “trdm bid” — “mang mai” ma cling khéng ai thu + day, khong chi con nguéi mang ndi nh ma thién nhién cing rat nang nghia, ning tinh. Minh di cé nhé-nhiing nhac Hat hiu lau xdm dam da léng son. - Kj nigm véi con nguii: Nn tho huéng ndi nhé ctia minh vé nhimg con ngudi Viét Bac trong cau tho: “Hat hiu lau xéim, ddim da long son”. + Cau tho sit dung phép dio ngit dua “hat hiu” len iu, tao thanh hai vé tuwong phan: “hat hiu lau xdm” \a a8 chi nhiing ng6i nha cia nhimg ngudi do cham dan da, binh di; Nhtng ngdi nha nghéo khé cia ding bao Viét Bac. + Nhung bén trong nhing cin nha ‘hdt hiu” ay, lai chtra dymg tam long nhan dan thay chung, son sat luén huéng vé cach mang. va noi nhd da digt cia nhan dan Vist Bac ai vai nhing ngudi khang chién, véi Bang va Chinh phi... Thién nhign va con ngudi Vigt Bac nhé can b6 vé xudi nhiéu dén mite: “Trdm bii dé rung, mang mai dé gia” — “trém bi” va “mang mai” 1a hai mén an thuéng nbét cua b6 d6i, cia can b> khang chién, Déng thoi, cing la “dae sén” ciia thién nhién Viét Bac. “Minh vé ” khién nti rimg Vigt Bac bing tré nén tréng ving, buén ba dén la thuéng, ngay ca khi “tram biti “mang rung — 16 tinh cam ca minh that chin than va tha thiét Nhan dan Viét Bac van tiép tuc hdi, nhung 6 doan tho nay léi hoi duge nhdn manh hon, thé hién cv thé hon va rd rang hon: Can b6 vé xudi c6 nhé- canh vat Viét Bac, con ngudi Vit Bac, nhé nhimg nam thang cing nhau khang chién hay khong? Khéng chi goi ky nigm véi thién nhién, ngudi dan Vigt Bac cn ggi ky nigm véi con ngudi, 1 cho mach cm xite da bing khudng lai ein ding én dén dinh diém cia sy luu luyén, Van tinh 16, linh hoat trong cach sir dung bién phap hodn dy"nhé nhiing nha”, goi cho ta cam nhan duge tam trang lo ling khéng biét ring: Can b6 cé nhé nhiing ngudi dan Viét Bac hay khéng? Chir nhan dan Viét Bac nhé can bé nhiéu lim, nho dén néi “hdt hiu” ket hop véi hinh anh dic trumg cua thin nhién Vigt Bic “law xdm” cing lam néi bat hon khung canh hoang ving, don so, im Hing noi néi rime. Dbi kip v6i khung cinh dy li “tdm Jong son”, tam ling am ap va chan thanh ciia con ngudi Viét Bac. Cau tho sie dung phép dao ngit: Dua “hit hiu" ln dau cau, go thank hai vé trong phan, “hit hiu lau xém” 1a 48 chi nhimg ngudi 4o chim din da, binh di nhiing ngéi nha nghéo khé ciia ding bao Viét B: nhung bén trong nhimg cin nha “hdt hiu” dy lai chtra dung tm long nhan dan thiy chung, son sat lun huéng vé cach mang. “hat hiu lau xdm”. Tit 143 CHUC CAC EM HQC TOT! 166Chinh phuc mon Ngie van C6 Trin Thiy Dwong 4 chu the cudi: nguwai Vigt Bac ggi nhdc nhatng su kign lich sit gan lién vai nhieng dia dank, nhimg tén goi da tré thanh diém méc cia chién khu: Minh vé, con nho niii non Nhé khi khing Nhat, thua con Vigt Minh Minh di, minh cé nhé minh Tan Trao, Hong Thai, mai dinh, cdy da? + Hai ciu tho dau 06 sw ligt ké sw Kign: “mii non”, “khi khang Nhat, thu con Vigt Minh” Minh vé, con nho niii non Nh6 khi khéng Nhat, thus cén Viét Minh + Nhim nhac nhé ngudi vé xui, can b6 Cach mang ring: Vigt Bac la noi cé mét tran Viét Minh linh dao céch mang danh Phap, dudi Nhat; Viét Bac 1a khu edn ctr quan trong cia each mang giai phong dan tc thoi ki 1940 - 1945, Minh di minh 6 nhé minh Tan Trao, Hong Thai, mai dinh, cay da. + K&t thc doan tho 1a mot edu héi a: “Minh di minh co nhé minh”, day Va mt cich ndi situ sic. + Tir “minh” thit nbdt va thir hai chi ngudi cén b6 vé xudi, tit “minh” thir ba chi ngudi Vidt Bac. Gita mguii Vigt Bic va cén b6 nhu dé cé su gin bé mat thiét, hoa nh@p vao nhau tuy hai ma lai a mgt. va, nhan din Vigt Bac con mudn bist " nhé thign nhién Vigt Bac hing vi hay khéng? C6 nhé Khodng thdi gian cling nhau “khdng Nhe”, thus con lam “Vigt Minh” hay khong? Didu dé duge thé hién qua bn cau tho cudi trong doan tho. Minh vé con nhé: mii non Nh6 khi khang Nhat thua con Vigt Minh Minh di minh cé nha minh Tan Trao, Héng Thdi, mdi dinh, cdy da? tinh cua déng bao Viét Bic déi voi bd. Gi, voi Cach Mang; Su déng cam cing san sé moi gian khé, niém vui, cing ganh vac nhiém vu nang né, khé Kin Lim cho Viét Bac - edi ndi iia Cach mang, cdi ngudén nudi dudng cho Cach mang cang thém ngoi sang trong tim tri nha tho néi riéng va trong long ngudi doc néi chung Minh vé, con nho mii non Nhé khi khéng Nhat, thué con Viét Minh Hai cau tho dau 6 sw ligt ké “mii non”, khi “khdng Nhét”, thus con Ngoai thém rang: Can b6 vé xu6i c6 nhé “mii non”, iét Minh”, dé nhac nho ngudi vé xudi ring: Viét Bac la noi cé mat tran Vigt Minh linh dao céch mang danh Phap, dudi Nhat; Vigt Bac cdn 14 khu cn cir quan trong cia cach mang gidi phéng dn t6c thai ki 1940 - 1945 Két lai doan tho 1a ndi nho vé cdc dia danh sit: mai dinh Héng Thai, edy da Tn Trao - hai danh gin véi hai su kién quan trong truée mang thang Tam, nhim khdng dinh Viét Béc chink li cai ndi céch mang, 1a c6i ngudn gidi phéng dan tc. Minh di, minh 6 nhé minh Tan Trao, Hong Thdi, mdi dinh, cdy da. Chi véi hai cau tho, nhung tac gia da gui gam rat nhiéu tinh cam, an chita rat nhiéu diéu: Dac biét 1a 6 cu tho sau chit ¢6 dén ba tir “minh”, quyén vio nhau nghe that tha thiét va chan thanh, Ti “minh” thir nhat va thir hai duge ding dé chi ngudi can b> vé xudi, edn ti “minh” thit ba ta 6 thé hiéu theo nhiéu cach, Néu hiéu theo nghia rong, “minh” 1a Viét Bac — dai tir nhan xung ng6i ther hai, thi cau tho mang ham y: Can b6 vé xuéi, vé Ha Ndi, CHUC CAC EM HQC TOT! 167Chinh phuc mon Ngie van C6 Trin Thiy Dong + Hinh anh ligt ké: mai dinh Hong Thai, cay da Tén Trao chi hai dja danh gin véi hai sy kign quan trong truée Cach mang thang Tam, nhim khang dinh Vigt Bic chinh la cdi ndi céich mang, li c6i nguén giai phong dan t6c. Lucu § hai dja danh: cy da Tan Trio va mai dinh Héng Thai + Dia diém thir nhét: su kién “cay da Tan Trao” (vio thang 12/1944), day 1a noi d6i Viét Nam tuyén truyén gidi phéng quan lam 1é xuat phat, lac dau chi véi my chuc thanh vién nhung sau d6 16n manh tro thanh Quan d6i nhan dan Vigt Nam ngay nay. + Dia diém thit hai: Tai dinh “Héng Théi”, noi Bac di chit tri cuge hop (thang 8 nim 1945) quyét dinh lam cuge Cach mang Thang 8. Chinh nh quyét dinh sing sudt nay ma cudc khang chién chéng Phap da thanh céng vang d@i, gianh lai déc lép, tyr do cho nude nha. © Ca doan tho 6 8 chit “minh”, trong 46 7 chit “minh” chi ngudi di, 1 chit “minh” die bigt chi ngudi 6 lai Khi thi “minh di”, “minh vé” 16% Iai “minh ve", “minh di” tao nén mt git trit tinh leu nhu khdc vao séu vio tam hén nguoi di. minh co nh” ra mot cuge chia tay dléy hea iyén Digp tir “c6 nhés..” ta tam tinh cia ngudi di voi Vist Bac, Thé tho luc bat vGi 4m digu nhe nhang, séu ling gop Khong biét can b9 c6 cn nhé dén nhan din Viet Bac, nhé dén ngudi ¢ lai khéng? G nghia hep hon, “minh” chinh la cdn b6 vé xudi — dai tir nhan xung ngéi thir nhat, khién cho cau tho dugc hiéu theo mt nghia khde: Can b9 vé xudi ed nhé chinh minh hay khéng? C6 cdn nhé dén qué khit, nhé nhimg nam thang chién dau gian khé, vi li tuéng cao dep, vi déc lap ty do cia dan t6c hay khong? Véi céch hiéu thar hai nay, ngudi 6 Iai da dat ra mot van dé cé tinh théi sy, sg rang moi ngudi sé ngu quén trén é quén di qua kha hao hing cia minh, tham chi sé phan bGi lai Ii tuong cao dep cita ban thin, Nha tho Té Hau da hinh dung trude duge dién bién tam ly cla con ngudi sau chién thing, day qua a edu tho mang tinh triru tong va triét ly sau sic. G cau tho cudi: “Tan Trao, Hong Thai, mdi dinh, edy da”, ngwisi 6 Iai nhdc dén hai dja danh ndi tiéng gin lién véi hai sy kign quan trong da timg din ra 6 Vigt Bic, Dia diém thi nat: su kign “cdy da Tan Tréo” (12/1944), day la noi adi Vigt Nam tuyén truyén gidi phéng quan lam 1é xudt phat, hie dau chi véi m4y chue thanh vién nhung sau 1én manh tré thanh Quan d6i nhan dan ngay nay. Con dia diém thet hai la tai dinh “Héng Thdi”, noi Bac da chu tri cudc hop (8/1945) quyét dinh lam cuéc Cach mang Thang 8, chinh nhé quyét dinh sang suét nay ma cuéc khang chién chéng Php da thanh céng vang déi gianh lai ddc Ip, ty do cho nuée nha. T6é Hitu ling hai dia danh lich sir vao trong mét cau tho nhim nhan manh cau héi cla ngudi & lai. Déng thdi con 1a loi nhac nho nhe nhang: Khéng biét cn b6 vé xudi 6 con nhé, Viet Bac chinh la cai néi cua Cach mang, a nguén nudi dung Cach mang hay khéng? Va ligu ring can b6 vé xudi cé con thiiy chung, son sit, gin bé voi Viet Ac nhu xura khéng? Tac gia, ding dai tirxung hé “minh” két hop hai tir “di — vé” bién héa linh hoat goi ra mot cude chia tay diy lieu luyén. Diép tit “cé nko...” 1a tim tinh cia ngudi di voi Viét Bac. Thé tho luc bat voi 4m digu nhe nhang, sau ling g6p phan dién ta tinh CHUC CAC EM HQC TOT! 168Chinh phuc mén Ngit van C6 Trin Thiy Duong phn dign té thinh cng tinh cdm tha | cam tha thiét cia ké 6 voi ngudi di, cla Vit Bac thiét cia con nguéi Viét Nam trong | véi cdch mang. khang chién. Chi véi 12 edu the trong doan tho, nha tho TS Hu da dura ta vao thé gigi cia hoai niém, , du duong iia tinh nghia Cach mang. ngép tran trong ky niém - mét thé gidi ém di, ngot nga Cai hay nhat trong khé tho chinh la Té Hitu da sir dung rat khéo [éo va dae sc hai cum tir d6i lap “minh di” — “minh vé”. Thong thudng, di va vé la chi hai huéng trai nguge nhau, nhung 6 trong khé tho nay, thi “minh di” — “minh vé” du chi mét hudng Ia vé xudi, vé Ha iu trac két hop nhip tho 2/2/2 - 4/4 déu dan, khién cho 4m diéu tro nén nhip nhang, cn ximg giéng nhw nhip chao vong dong dua, rat phd hgp véi phong cach tho “trie tinh ~ chinh tri” chia Té Hitu, “Giong tho tam tinh ngot ngao tha thiét va nghé thudt biéu hign gidu tinh dan téc” cia Té Hitu da gép phan tao nén thanh céng cho bai tho Viét Bac. Nhimg chi tiét vé Anh sang va tinh ngudi, tir “miéng com chdm mudi, trdm biti dé rung.méng mai dé gid, méi nhés hat hiu lau xdm...” dén “mdi thir” hai vai chung ganh, nhing “tam long son” s& khéng bao gid phai nhat, sé sng mai trong long nha tho va trong tam tri cia ngudi din Vigt Bac, cia nhiing cdn b9 vé xudi Néi dung 3: Loi thé thiy chung, son sat va noi nhé vé canh dep thién nhién Viet Bac tho mong, trit tinh, binh dj véi nhip séng don so, dam am. - Ta v6i minh, minh véi ta Léng ta sau truée mén ma dinh ninh Minh di, minh lai nho minh Nguén bao nhiéu nuéc, nghia tinh bay nhiéu © Léi béc 16 tinh cam true tiép cia cin b6 vé xudi voi Viet Bic dinh ninh, thiy chung, son sat. Dé lit mt lai thé Nhé gi nhur nhé nguedi yeu Trang lén dau mii, nang chiéu lung neong Nhé timg ban khéi cing suong Som khuya bép lita nguéi theong di vé. Nhé ting rimg nita bo tre Ngoi Thia, song Day, sudi Lé voi day © Néinhd sau nding cita ngwoi cin 6 dinh cho Vigt Bac than trong, cho céinh vat binh dj tho m6ng véi nhip séng don so, ém dém ma dim &m. 4 cau tho dau: ngudi cén b6 vé xudi] Sau loi cua ngudi & lai, hoi dé goi nhac nhing 6c 16 tru tiép tinh cam cita minh véi | an tinh, an nghia, nhimg gian khé da trai qua cing Viét Bic. Dogn tho nh mét loi thé | nhau trong mudi lim nm khang chién, thi nguoi “dinh ninh hai mgt mét loi”, thay | can b6 vé xudi da béc 16 truc tiép tinh cam cia chung, son si minh véi Viét Bic qua doan tho thir ba. Nhing lai uét gan Ay nhu mét 16i thé thiiy chung, son sat CHUC CAC EM HQC TOT! 169Chinh phuc mon Ngie van C6 Trin Thiy Dwong - Ta voi minh, minh vdi ta Long ta sau trudge man ma dinh nink Minh di, minh lai nhér minh Neudn bao nhiéw nude, nghia tinh bdy nhiéw +Cip dai tirxumg hé “minh — 1a” dio vi tri cho nhau, “¢a minh — minh ta” tuy hai nhung lai 1 mét tao dn tugng vé su quan quyt, hoa quyén gitta ke 6 va ngudi di. + Cu tam chit khang dinh nghia tinh: La trude sau nhur mét, khong thay déi theo thi gian, m&n ma, néng nan, thm thiét ma sau dam, + Dit cude dai cé thay déi, c6 thang tram thi long ta van “dinh ninh”, truéc sau nhu m6t, khéng thay déi. + Ce tir lay “min ma”, “dink ninh” Khang dinh tinh cam thuy chung son st, sau nang nghia tinh, truée sau nh mét khéng thay déi., Minh di, minh lai nhé minh + Cau tho thir ba cia doan tho nay 1 Idi dip eda ngudi can b6 ve xudi. - Ta véi minh, minh véi ta Long ta sau truée min ma dinh ninh Minh di, minh lai nho minh Nguén bao nhiéu nuéc, nghia tinh bdy nhiéu théi khic chia tay lich si, trong long nguéi & lai dy 1én ndi ban khodin lén: La cdn b6 vé xudi ri, c6 nhé khong, nhé nhimg ky niém da trai qua ctng nhau hay khéng? Nhu thau hiéu ndi ban khoan cua déng bao Vigt Bac, cla ngudi 6 lai, can b6 vé xudi da khing dinh tinh cam cia minh: Ta véi minh, minh v6i ta Léng ta sau tricéc mén ma dink ninh ‘Vin 16i xung hé “ta - minh” dim da mau sic ca dao, dan ca day xiie cam yéu thong. Cp dai tir a” — “minh” hoan doi vj tri cho nhau mét cach that linh hoat, khéo [éo ma minh”, “minh —ta” ct quan quyt, hoa quyén vao nhau that néng nan, mau thit gitta ké 6 ngudi di, tuy hai nhung lai la mét. Néu énhing cau tho trén, nghia tinh khang khit gitia ding bao va cin b6 dugc thé hign kin déo qua nghé thuat hoan déi cap dai tir “ta— minh” thi dén cau tho: “Léng ta sau Inuée mén ma dinh ninh” cing duge lap Tai mot cach rat r6 rang. Cau tho vang lén nhu mét léi thé thiy chung, son sat. Cau tho tam chit ma c6 dén sau chit cing khing dinh nghia tinh: La truée sau nhu mét, khéng thay ddi theo théi gian, man ma, néng nan, thim thiét ma sau dam. Di cudc doi cé thay déi, c6 thing tram, bién cé thi long ta van “dink ninh”, ‘rude sau nhut mgt. Tinh nghia cach mang giita can b6 khang chién vai déng bao Viét Bac, da nh§p sau vao truyén théng thir chung cao dep cia ngudi dan Viet Dd mén nhung da chdng mon Tao Khé meée chay, lng cén tro tro. Su déng digu 1a mét nét son dep gitta dong bao va can bé, diéu dé duge thé hién sau sic trong su déi dap. Dang bao & lai da hoi: “Minh di minh cd nhé minh” thi can bO dip “Minh di minh Iai nhé minh”. Chi thay chit “co” thanh chit “lai” d3 dap tron tinh ¥ sdu xa ma dong bao nhan giri: Can b6 CHUC CAC EM HQC TOT! 170Chinh phuc mon Ngie van C6 Trin Thiy Dong +O diy, ti “minh” di cb sy chuyén nghia: tir “minh” thir nbat va tht hai chi ngudi cén b9, tir “minh” thir ba chi ngudi Vigt Bac. + Nhw vay, khéng con “ta” véi “minh” nixa ma chi con “minh” voi “minh” théi. TO Hitu da si dung tir “minh — ta” that su sc, gop phan dién ta tinh cm siu nang gita ngudi can bo voi Vigt Bac. “Nguén bao nhiéu + Léi so sinh: muede nghia tink b dign t tinh cam ciia ngudi edn b6 véi Viét Bac a sau nang nhu sudi nguén v6 cing v6 tan. 6 cau tho tiép theo: La néi nhé vé thién nhién binh dj ma tho mong, nhé canh vat chién khu Vigt Bac voi nhip séng ém dém ma dim dm: Nhé gi nlue nhér ngudi yeu Trang lén dau mii, nang chiéu lung ncong Nhé timg ban khai cing swong Sém khuya bép lira nguai thong di vé. hd ting rimg nita bé tre Ngoi Thia, sing ay, sudi Lé voi dé Doan tho thé hién néi nhé dim thim, su ngng cia cdn b6 dinh cho Viét Bic, trong d6 6 tinh nghia riéng chung vé xudi ching nhting sé mai nhd dong bao 6 lai, ma chang bao gid quén qua khi, khong dénh mat chinh minh. Néu cu tho duge viét theo 16i thong thuong “Ta di ta lai nhé minh” thi chic chin khong c6 Iai dap Iai tron ven, khong e6 sy thi vi nu di thay. That xéc dng khi ¢6 nhi nghién eu da qua quyét khang dinh ring : “Minh di minh cd nhov minh” vi “Minh di minh lai nhé minh" 1a nhiing cau tho hay nhat ca bai tho Viét Bac va ciing [a sang tao xuat sac cua T6 Hau, Nghia tinh Céch mang edn duge cin b§ mign xudi khiing dink: Qua hinh anh so sénh dim mau sic din gian “Ngudn bao nhiéu nudc, nghia tinh bay nhiéu”, “Nude” trong ngudn bao la, v6 tan, khong bao gid voi can, Nguoi Viét xua ding hinh nh nude trong nguén lam biéu tugng tinh mau tir thigng ligng Céng cha nhue mii Thai Son Nghia me nhue neéc trong nguén chay ra. Dén Viét Bac, nha tho Té Hau lai ding hinh anh “medc trong nguén” dé khang dinh nghia tinh gitta cdn b6 mién xuéi véi déng bao mién nguge. Kho 6 cach néi ndo vé tinh nghia Céch mang thiéng ligng hon céch néi cua TS Hau, Cap tir “bao nhiéu” — “bdy nhiéu” cang khoi sau hon edi vo ciing, v6 tan ciia tinh nghia sau nang. Nha tho Ché Lan Vién tig viét trong bai tho iéng hdt con tau" cha minh khi néi vé manh dat timg gin bé nhu mau thit, nhu tim hon: Khita 6, chi la noi dat 6 Khi ta di, dat dat hoa tam he Va tam trang ciia nguii én bd vé xudi Ite nay ciing khong nam ngoai cam xtc d6, Chia xa manh dat minh timg gin bé, ai ma chang nhé, ching thong. Thé nhung hiém cé thi si ndo mang trong tim néi nhé tha thiét, khic khoai, chay bong khi gid tir nhu trong tho Té Hou: “Nao gi nhue nh ngucdi yeu", mot dong tho ma digp hai Lin chtr “nhs” cing 1a hinh anh so sinh, vi von that lang man, tinh tt, Ni nhé vé Viét Bac duc cém nhan nhu ndi nhé thong nguéi yéu. Cé khi ngdn ngo, CHUC CAC EM HQC TOT! 171Chinh phuc mon Ngie van C6 Trin Thiy Dong Céu thor thie nh nguéi y qua phép so sanh “nue nhé-nguedi yeu” “Nhé gi nhue nhé dién ta ndi nhé Viét Bac + “Nhé ngwoi yéu" i ndi no dic biét, ca dao ¢6 cau: Nhé ai b6i hdi boi hoi Nhw ding déng lira nh ngéi déng than + Diéu dé cho thay, nguéi can b6 ve xudi mang theo ndi nhé Viét Bac sau nang, dat dao, tha thiét. Viét Bac trong ong cdn b§ nhu li “ngueai yeu”, Nam céu tho con Iqi: chi cic adi tugng “nhé” cia cn b. Phép ligt ké cdc hinh anh: “trang lén dau mii", “nding chiéu lung mong”, “‘bén khéi cing swong” chi canh thién nhién Vigt Bac véi vé dep tho mong Dé 1a hinh anh Viét Bac than thuong, véi canh vat binh dj ma tho méng, véi nhip séng don so ma ém dém, dim dm. Trang lén déiu muti, chiéu lung nuong Nhé timg ban khdi cing suong Som khuya bép lira nguai thong di ve. jm khuya bép lita nguoi i hinh anh ngudi lao d6ng Viét Bac vat va “sém khuya” Tigo ngan; c6 khi bon chon, béi ri, bol hoi, bol héi; cé khi da diét khdc khoai, khi lai dau dau tham thm lam ta nhé dén ¥ tho trong ca dao: Nhé ai béi hi béi hdi Nhu dimg déng liza nhu ngdi déng than, Véi hinh anh so sénh nay, T6 Hu thyc sw la mot tinh nhan dim dudi truée Vit Bac, trade nhan dan dat mude minh, Ti the “Nhé gi nhue nh ngudi yéu" d& dua thi pham Viét Bac tré thanh khuc tinh ca bac nhat trong tho ca Cach mang. Qua khéng sai khi Xudn Digu nan xét : “76 Hitw da duea tho chinh tri lén dén trinh dé tho rat déi trit tinh” Ya vay. Khim phé edu tho: “Nhé gi nlur nhé: ngudi yéu”, ta bong v6 lé hiéu ra ring: 16i két cau d6i dap cing cach xung hé “ta — minh” trong Viét Bac khéng don thuan 1a sdng tao hinh thite, la cau chuygn ngén ngit ma cdn [a tinh cdm gitta cn bd Cach mang va déng bao chién khu thiét tha, man nong nhu tinh yéu déi Itra. Chay doc trong néi nhé cia ngudi di 1a hinh anh Vigt Bac than thong, véi canh vat binh di, tho méng, hién hda véi nhip séng don so ma ém dém, dam am: Tréing lén dau mii, nding chiéu lung nwong Nha timg ban khdi ciing seeong Som khuya bép lita nguai thong di ve. Nhé timg rig nita, bo tre Ngéi Thia, sng Day, sudi Lé voi day. Nhu mét bite hoa thién nhién tho méng, hitu tinh vé canh rig nUi chién khu Viét Bac véi cde hinh anh: “trang lén” huyén ao, “anh chiéu” toa nang, ban lang thdp thodng trong suong khéi bong bénh... Khong miéu ta chi tiét, nha tho Té Hiu chi cham pha, khoi ggi, nhung véi ngudi trong cudc, chi chimg Ay théi cing du am béi hdi, xao xuyén biét bao trong cai gid kha vé dep binh di va tho méng ca thign nhién Vigt Bac 1a hinh anh con ngudi Viét Bac tan tao, chin thuong chju khé trong lao dng: “Sém khuya bép Ika ngudi theong di vé". Cach néi “ngudi thong” khéo léo, nhiéu site ggi, chita chan tinh CHUC CAC EM HQC TOT! 172Chinh phuc mon Ngie van C6 Trin Thity Dong + Cée hinh anh “trang Ién — néng chiéu — sém khuya" goi noi nhé sau nang, néi nhé bao trim ca thi gian va khong gian. Nhé ting rimg nita bo tre Ngoi Thia, song Day, sudi Lé voi day. + Céc hinh anh: rimg nia, bé tre, ngoi Thia, séng Day, sudi Lé cho thay canh vt Viét Bic phong phi, da dang. vira chi mye nude cita +Tir “voi day song sudi, via goi ndi nhs “voi dé dat dao, da diét cia ngudi ve. cam dju dang ma ndng nan, yéu thuong. Han trong ‘rai tim nha the da gui lai yéu thuong dén hinh anh ngudi con gai Viét Bac biét hi sinh vi Cach mang. Két thc khé tho, tinh cam lan toa khip ndi ring Vigt Bac la nhting ky nigm chung va riéng dan xen nhau, lan luot hién lén trong tri nhé ngudi di: Nhé timg rimg nita ba tre Ngi Thia, sing Day, sudi Lé voi da Nhimg rimg mia bat ngat, nhiing dong suéi mat trong, nhing con séng hién héa, tat ca ctr in sau trong ndi nhé ngudi di. Nhdc dén dong séng, ddi niji, rimg ntia, be tre i dung dung bao ki niém, dong day bao thuong nhé. Nhiing cai tén: Ngdi Thia, song Day, sudi Lé c6 1é khong don thuan chi 1a nhting dia danh ma con an du bao ki nigm, cam xtc cn dong lai Npidung 4: Noi nhd vé nhiing ngay khang chién gian nan, cing chia bii sé ngot va cupe song cing nhw con ngwoi Viét Bac don so binh di, gian khé nhung van la “eu doi. quan, Ta di ta nhé nhieng ngay Minh day ta dé, ding c ngot bit. Thuong nhau, chia ct sin litt Bat com sé nita, chan sui dap cing. © Nhing ngay thang khang chién cing chia bii sé ngot, ngudi cdn bp vé xudi thé hign tink cam chan thanh, tha thiét véi Viét Bac. ho nguai me nang chay lung Dju con lén ray, bé timg bap ngé. Nhé sao lap hoc ite Dang khuya duéc sang nhitng gia lién hoan Nhé sao ngdy thang co quan Gian nan doi in ca vang nti deo. Nhé sao tiéng mé rimg chiéu Chay dém nén céi déu déu sudi xa... > Cuée sdng va con ngwoi Viét Bac don so, binh di, gian khé nhung van lac quan, yeu di hign len qua hoai nigm cita ngudi can bp vé xudi. 4 cau tho dau: Noi nhévé nhitng ngay khang chién cing dong cam cong khé, chia bisi sé ngot, ngwii can bp vé xuai “Mie di di xa nhumg can b6 khang chién khong nao quén duge khodng théi gian da gin b6 véi déng bao Viét Bac. Cé 18 dep nhat, ding nhé nhdt CHUC CAC EM HQC TOT! 173Chinh phuc mon Ngie van C6 Trin Thiy Duong thé hign tinh cam chan thanh tha thigt véi con ngudi Vigt Bac. Ta di ta nhé nhiing ngay Minh day ta dé, ding cay ngot bi Thuong nhau, chia cti séin Titi Bét com sé nita, chéin sui déip cing + Hai cau dau: Ngudi di khang dinh “Ta di ta nhé” nbimg thing ngiy “dang cay ngot biti” gitta ta va minh. + Cum tir “dang cay ngot biti” 1a mot li an dy, chi nhimg gian khé khé khan va niém vui ndi buon. + Day 1a su gin bé mat thiét gitta ngudi vé xudi véi Viet Bic da cing chju dung gian khé, cling chia sé niém vui, ndi budn trong suét mudi lam nam. Thuong nhau chia cti sén titi Bat com sé nita, chan sui déip cing + Nhiing tir “chia sé", “dap cimg” goi ra mét hién thue keo son gin bé. Ngudi Viét Bac luén chia sé khé khan, thiéu thén cing can b6 cdch mang. + Dé la tinh than déng cam c6ng khé. 4 huéng dén nhigm vu chung, myc dich chung cia ca dan t6c. trong ning nim thang 6 day chinh I nghia tinh tham thiét cia ngudi dan noi day, va cing 1 ngudi can bé vé xudi nang niu, tran trong nhat. Ta di ta nhé nhimg ngay Minh day ta d6, déing cay ngot biti. Thuong nhau, chia ei siin bidi Bat com sé nita, chéin sui dap cing. Léi can bé khang chién gidi bay véi ding bao chan chira yéu thuong trong Idi xung hé “ta — minh”. Cach néi: “Ta di ta nhé...”” 1a Ii xe nhan vé su chia xa, la 1di khang dinh néi nho khén nguéi vé biét bao ki niém, bao gin bé gitta “ta” véi “minh” trong sudt 15 nim Ay. Ki niém chua r6 hinh hai, dang nét nhung néng lén vi “déng cay” lan “ngot bi”. Cum tir “déing ngot bi” 1a mot loi 4n dy chi nhimg gian khé khé khan va niém vui, ndi buén: “Dang cay” la nhimg thiéu thén gian kh6, nhoc nhan cia dai séng vat chat; Con “ngot iui” Wa nghfa tinh yéu thuong gita déng bio va cdn b6. Biét bao xiic dong bédi héi, dung dung an chtta trong may chit “déng cay, ngot biti” va dau chdm Iimg cuéi déng tho nhu cam xtic dang trao, nghen ngao khéng thé noi Ién loi, Ché su séc nhat trong tinh nghia gin bé gitta nhan dan chién khu véi can b9 cdch mang ehinh 1a tinh cam thuong yéu, che ché, bao boc ciia ngudi dan Viét Bic: Thwong nhau chia ch scin litt Bat com sé nita, chan sui dap cing. Thuong can bé, déng bao chia nhau timg ci sin, ni khoai, timg miéng com, manh do dén tam chan nghia tinh, Vat chat that it di, don so ma tinh nghia that sdu sac, thiéng liéng. Tinh déng bao, déng chi 4m 4p, than thuong nhv tinh cm gia dinh ruét d Gitta cén b6 va déng bio duéng nhu khéng con Khodng cach nao nita, Cée chi tiét nghé thuat & day, nghia ta thye, vita e6 tinh khdi quit Tat ca khing dinh sy dong cam, cng khé gita nhan dan Viét Bac véi nhing ngudi chién st cach mang [a khong gi ¢6 thé so sanh. CHUC CAC EM HQC TOT! 174Chinh phuc mon Ngie van C6 Trin Thiy Duong 8 cau tho tidp, ndi nhd ve cupe song va con ngudi Vit Bic don so, bink di, gian khé ma van lac quan, yéu doi. Nhé nguoi me nding chay lung Diu con lén réy, bé timg bap ngo Nhé sao lép hoe ite Dang khuya dude sing nhimg gid lién hoan Nhé sao ngay thing eo quan Gian nan déi van ca vang mii dé Nhé sao tiéng ma rimg chiéu Chay dém nén c6i dé i + Hinh anh ngudi me Viet BA can cu, giau long yéu thong: Nhé ngudi me nang chéy lung Diu con lén ray, bé ting bap ngé + Khéng quan khé khan, nhgc nhin, ngudsi me van “diu con Ién ray", “bé timg bap ngé” vé nudi cach mang, nudi chién si, nuéi khang chién. + Hinh anh “nding chdy lung” cia ngudi me Viét Bac 1A mOt hinh anh ta thye sy lam I, vat va, eo eye trong lao d§ng cia ngudi dan Viét Bac. + Ngudi di “nh” vé nhimg ngay 6 chién khu, can bé da day chit cho dan. + Ciing vui nhting dém lign hoan van nghé tham tinh quan dan. Khi nhé vé chién khu Vit Bac, nh vé con ngudi noi day. Sy don so, binh dj trong sinh hoat véi tinh than lge quan, yéu dai 18 m6t hinh anh khé phai trong tim tri ngudi di, Digu d6 duge thé hién qua sdu cdu tho cuéi cla doan tho: Nhé ngwai me nang chay lung Diu con lén ray, bé timg bap ngé, Nhé sao lap hoc i 16 Déng khuya dude sang nhitng gid lién hoan Nhé sao ngay thing co quan Gian nan dai van ca vang ni deo. Nhé sao tiéng mé rimg chiéu Chay dém nén c6i déu déu sudi xa. Khic s4u nghia tinh khéng chién, nghia tinh cach mang, cén b6 vé xu6i nhé mai hinh anh ngudi me Viét Bac vat va, can ci, gidu tinh yéu thuong: Nhé nguai me ndng chdy lung Diu con lén ray, bé timg bap ngé. Hai dong tho nhu thudée phim quay chdm cin canh nguéi me Viét Bac lén ray: trdi nding chang chang, during Ién ray xa xéi, con cn qua tho bé, non nét, ngudi me van cin man Ién nuong, lén rly miét mai bé timg bap ng6. Trude ngue dia con tho, sau lung gii ng6 nang, tim lung nang chay kh6é nhge, gian nan khéng ké siét nhung tat ca vi gia dinh, vi cach mang, vi khang chién, nguéi me Vigt Bic van bang qua moi gian khé. Hinh anh “nding chdy lung” thyte suf 1A nhan ty cla cu tho. Hinh anh dy da khdc sfu vo tim tri ngudi doc su lam li, vat va, co ewe cing su tan tao, dite hi sinh cao quy cila ngudi me Viét Bac. That xtc d6ng khi TS Hou cat lén tiéng goi me tha thiét, phai chang véi Té Hitu, Viét Bac da tré thanh gia dinh ma noi dy c6 ngudi me ta chju on suét doi. Vin mang dong chay cia nhiing hoai niém, nhung 1a ki nigm vé lép hgc xéa mit chit “i 10”, nhiing budi lién hoan tai chién khu Viét Bac mang lai mau sic tuoi sang, néo nite Nhé sao ldp hoc i to Déng khuya dude sting nhiig gio lién hoan. Cn b6 cach mang dén ving cao dau chi gay dung khang chién ma cén gieo chit xuéng ban, CHUC CAC EM HQC TOT! 175