Scribd Logo
Upload

Welcome to Scribd!

  • Untitled

    Uploaded by

    Chi Nguyễn Bảo
    7 views34 pages

    Copyright

    © © All Rights Reserved

    Available Formats

    PDF or read online from Scribd

    Did you find this document useful?

    Is this content inappropriate?

    Report this Document

    Copyright:

    © All Rights Reserved
    Download as PDF or read online from Scribd
    Flag for inappropriate content
    7 views34 pages

    Untitled

    Uploaded by

    Chi Nguyễn Bảo

    Copyright:

    © All Rights Reserved
    Download as PDF or read online from Scribd
    Flag for inappropriate content
    of 34
    Chuong 5 ‘Banh gia anh hurdng site khde Myc tiéu hoc tap . LHigu cuigc phé tée dng bat Il tim &n 465i vel sttc khde mdi trvdng v8 mat Jos. mie a6 gh wor, thé Ret phat va het gn. . (66 thé phat trién mét ainh nghia trydng hop va bang ctw hes rigu ching, © Hidu diém manh va diém yu cba cdc nquin dit iu khéc nhau vé ket qua sit Khe bao dim 8 so quan tong, di Keu khdo sat, hd so bénh vign va di leu ding kj. © Hid otc ng st de m6 tung in inh wong cde thing co quan chinh VA nh hae neuidnthéng tn vB anh huding sie kde eta eée pho nhidm cu th. 51 Khai niém do luting tac d6ng ste khde ‘Tét c8 cc oo quan va hé théing cia og thé c6 thé bi anh hung bat loi Kh tgp xdc ves cdc mdi nguy higm ti mai vung, Ce: tae Bg bst ii bao Gm tr nhng thay Gi sik Wy va sinh hda tinh 16 66 {nS khong c6 trigu ching, on nn thie hoa tu ching ben cia ca nhan, Gén ben dugc chan dodn 1am sang va cudi cing la ty vong. Noi chung, cde chat doc 06 cdc thanh phn phan ti va t8 bao cu th ma ching nhém muc tiGu- vi vay nhiBu chat doe gay ra tac dung cy thé 6 cae co quan dich cu th trong Khi cdc chat kha te dng in niu mA va co quan ela 6s thé, ‘Bb. tinh la kha nding tia mat tde Nhan Bc hal gy thurdng tich cho co thé. Mite 46 nghiém trong ca de tinh phy thude vao 1 trinh va mite 46 phot nhiém oting nhw fu lugng ma hg théng cca quan dich nhan duge. Mite 66 vé mé hinh tén thuong & mét iéu nna éinh duge thay aéi theo sine of CChuyén qua nhau thai Ting che ning J Gimshutonang Ne: ATSOR, 19628 hoi nhiém véi thud try sau lan hi co (OP's) cung céip mét vi du khéc vé phem vi bigu hig lém sang ca décttinh. Trong ngé déc OP cép tinh, cac trigu ching va dau higu ngQ dec 06 thé thay d6i ti suy ho hap dé teu chdy, buibn nén va nén; tt c& dBu 6 thé bi nhiim Kin ves mot aqua tinh ber tryin nhiém esp tinh (Baker & Williamson, 1980; Schenker v8 céng s¥, 1998). Tuy nhién, sy hign dign cua mo mat, cham nhip tim, dong tno va co git eo ch ra rnguyén nan ha hee. Nhimng phat hién nay ciing vA en sir phot nhiém thud tn sau gan day én chan doan lam sng sd b6 v8 dc tinh cia OP. Cac bién phap phing thi nghiém cia 10 nn i dng ae ke hoa inh cholinestorase (hing obu hoe huyét tong le ché chelinestease) ob thé cuge it dung 68 xxéc minh chin don lam sang va theo di su hoi phye sau ngo de. (Cc kal nim v8 tac dng sic khde do cc nguy oo mo rutng gay ra duce git thigu trong Phin 1.3, rang 8 va doc thdo lugn thém trong Phin 2.2, tang 24. Ki phat tin ca chién luge 48 do Iueng tae dng sue kkhée trong m@t nghién ei dich t& hoc, cn higu cc khai niém duge thio ludn trong phan cde chong {nue 46 ~ ching han nh tc dung cye bd va Né tng, tac dung ob thé déo ngugc va khong thé dao ng, {ic dung ep tinh va man tinh, tc dung tte thi va te dung cham (ti dn). Nguéi doc nén tham Kho. Chung 2 68 xem lec Khai nigm nay, hs higu dng Kt qui sit khde bat li bao gi mat loat co tac dng site Khe, ir cn lm sang dé ti wong, Nhaing anh huéng nay bao gm nhing thay 46i v8 sinh héa hod sinh Ij thé 6 hoa khong lién quan dén bénh lm sang (vi du: cholinesterase bi tic ché sau Khi tgp xi véi thud try su phot phat hu o9, c&c du higu nim sc thé nih chat két dinh DNA va thay di t5c-d6 dong khi trong cc xét nghiém chitc nang phd), nhung xay ra 4 dép ting vék pho nhiém mb ring: nh huting 36°C; higu gid khang thé tng cao; ditiéu lang ba Fn tren mdi ngay). Lay beni ta lam vi du, mot tuting hyp dvgc xée nn o6 thé duce xac dinh a eu chay cong v6l ody phan da duigc xét nghiém durang tinh vét Vibrio cholerae. “Trong khuén khé phat trgn dinh naif trréng hop, mot s6 cu hai pha duve ta Io: BBénh od bigu hign lam sng nhu thé nao? Lam thi nao J xa cinh mt tang hap theo quan sat lr sing va xét nahi trong phéng thi nghigm? Can bénh nay xay ra & nhdm dn 6 cy thé nao va liu C6 thyc sy du tha? Ning kha ning cn nguyén néo xust hign ngay lap tic vé mat quan sat lam sang va dan s6? ‘Bat ci khi no o6 thé, mot trxéng hap nén duge xéo dinh trén co sé dy lieu thu duge tr cdc kt aqua ldm sang va xét nghiém (vi du: viém phi nhin thy trén X-quang; xét nghigm chite nding gen thay 46, thay vi dia trén cac trigu chuing do nguti tham gia hoac gia dinh ho bao cao. Tuy nhién, kihi baing chiing lam sang khéng cé sn hoc khéng phis hop, thi cn phai sit dung céc phuiong n khac 46 thiét lp dinh nghia ca bénh. Vi dy, sau khi bt mi bi nhiém biphenyl polybrominated (PBB) & Michigan, Hoa Kj, "hot ching PBB" da duge xic dinh thong qua viée sl dung di ligu bang cau hi (bao gm phn dn céc triéu chiing nf mét mei, ri loan aide nal, dau Kho, hie #2v). DU iu bang cau hai cing 6 thé duigckét hop v6i di gu kam sang 6 thst lap dinh nga tnfdng hgp. Vid, i iu thu duge tr bg cu hd idu chuéin, cing véi cdc xét nghigm chute rng phéi, 8 déng mot vai rd quan trong trong vie phat trién dinh nba ca bénh twang adi chun 446i véi bénh phdi te nghién man tinh (COPD). ‘Cac din nghia ve trudng hop benh ung thy, ho hip hod bénh tim mach thudng dugc céc chuyén gia y 16 hi6u r0. Tuy nhién, 661 vol cae bénh khong r® nguyen nha, thudng len quan dén phan ung min dich hoae thn kinh nhe ho&e nghiém trong c6 thé lién quan dn phot nhiém moi tring (vi dy bénh Parkinson va bénh Alzheimer), dinh nota trudng hop khéng due xée dinh 16 rang, Hon nija, cdc két qua bao gm su pha trén cia cdc diéu kign tinh t8 va Khng cu thé c6 thé khd xa inh. Vi dy, c6 thé khé thiét Ip mét dinh nghia trating hop chinh xac khi nghién citu tac d6ng ci Vic tgp xc vat kim loa nang d6i vat sy phat tr sau sinh @iré em. Cac nha dita thuéng do hen ‘m6t s6 chi s6 phat trién, chang han nhu tui thai khi sinh; cén nang khi sinh; thay Si v8 can nang va chiéu dai sau khi sinh; kha nang lt, ngbi va di ca tré 6 cdc giai doan phat tin thich hhgp; va chute nang hanh vi than kinh 6 cdc 46 tu6i kha nau. Pha tich cae bién nay duce thyt hién cing nhau (vid: phan tich nha tS hod cA ky thuat phan tich da bién Kha) 6 thé glip phat trién ‘inh nha trubng hop d si dung trong cdc nghien oir tip theo. Dich 8 hoe ma tang Cu6i cing, cdc myc lién quan Gén bait ky gia thuyét c&n nguyén nao ma sau nay c6 thé ug phan tich dich t& hoe Khong nén dude dia vo dinh nghia ca bn. RO rng khong thé kiémn tra moi quan hé gid thuyét git sy xual hién ca ben tt va su’ phdi nhiémm chat dc cu thé néu su phoi nhiém dé vén 06 trong dinh ngha trating hop. 52 Ky thuat do luting anh huéng sic khde Nun dibs Dir ligu &nh hung sic Khée o6 thé duc phan loai la chinh hodc phy tay thud véo ly do tai sao 7 ligu duge chi lai fan dau tién. Dar igu so cap 1a di ligu da dugc thu thap ou thé cho mot inghién cu cu thé, vi du, thng qua bang cu hdi hod kiém tray té. Do Hu thi cp la dO ligu da duige thu thap cho cdc myc dich kha han fa cho mt nghién edu cy thé va thuang pha {uigc trtu tong héa ti cc hd sa hién co (Kelsey et al, 1996). Tinh day dir cia dang ky va 46 chinh xc cla théng tin mi h so chifa c8 thé rétkhéc nhau, Do 48, 6@u quan trong ki ph ‘han thie duge chat luong cil h sa ign 66. Viéc sit dung dit ligu hign 0b cho cic inghién ettu dich t hoc duce thao luan thém trong Phan 6.2 Cle ngubn dieu ign 8 cho ede nghién cis dich WB hoe boo gm subénh vién, ding ky bch méa tinh vaiuyin nim, rg htt bn sin, hap vgn, thd sh nigoai a, pg Kim UB em kde marth va cdc chug trinh gm sét mai trubng. DE ligu due thu the ti ee ngubn doe quan I tt rth ch ehng due tu hap va ph bia theo ech duoc te chudn nda hop ij. Thu tap dig cho dieu hen 8 cong o6 thé dude chia thanh cdc ky hut tc Hep (cin doc got so cao ba met 6 nha du ra) va ly thudt gn tip. Thu tp 6 ret a Kh iu tra vid gh a au vB nbing nguat tham gla nghién ctu, r8 rang cho muc éich nghién citu (vi du: tom t&tthéng tin V8 nguti tham gia gh ct 8 8 s0 bon dn), Cch tip cin gin pe thé duce al cing néucée tung hop bénh Ase Inghi eit ed thé doe xe Ginh thing qua hé hag A HBu Hin e6. Vibe si dung ai ugly hung tt la mot vi dy v8 ngubn i liu thi 8, on iép nhu vby. nh que gia, lua quy enh ring yu uo cdo iu v8 én tt vt vong bn quan ain ce bénh inn tinh he bh yn hin cts. Ng kan vy bude ec 16 che wa hyn gia chm soe sc Khe jo coed truéng hop mie bérh nad vong dug chen cho eaquan tung Usha coq ng by en ket Hu ‘Sé rét hdu ich néu phat trién Kha nang lién két cc nguidn di iéu dé cung c&p thong tn tot nt 6 thé cho cc nghign edu dich 8 hoc. RO rang, su Fen két ct dir iu dang kj benh main tinh Oi co sé da eu moi tring sé tao diéu Kin thudn Iai cho nghién cu d6. Vi du: ti Hoa ky, Co.quan 840 vé M6i truéng Hoa Kj dang né lfc x8y dung Khao st Banh gid Mite 6 Phot nhiém ita Con ngudi Qudc gia (NHEXAS) va lin két dit Ku duve xay dng trong cude kndo sat db vai di i6u v8 site knoe va moi trutng do cée ca quan chinh phd khéc thu thap (vi du: Co ‘quan Bang kj Chit dé va Bénh tat vi Kho sat Kim tra Sifc knde va Dinh dung Quéc gia) Mat théing thy dng lién quan aén én Kt co 86 di liu vai théng tin v8 nhiing ngués mac bénh quan tam thutng éupe si dung. Mc di cach tip c&n thy dng it tin kém han, nhuing né phd tan theo bét ky gi han xd dit ndo G8 ob trong 66 dr ibu ban du. Naira, mét cdch ip cn ch cut duce st dung bei es quan dang ky Gidm sat, Dich toc va Kat qua cub eting (SEER) cia Vién Ung thy Quéc gia Hoa Kj (SEER, 1969). Phung php tich ore && thu tp dt bu 116 nn i rn ng eke {U8 tinh ba gm hal biae Bu $n, may nf mann ice dt vo vik tim Krtrng hp, Sau 8, mgt BAH _hitithon ch oer thp cho mbt ohm nk hang nqu (el nng gu Mghing® ph nhibm hoe cénaLy oo) Khi phat tén cée nguiin dr ligu, nén nhéin manh vio céc phan tich trung ky (thay d6i trong mét ‘thai gian dai) vé phot nhiém mai tung va sy xu hign ota bénh tat. Nhu'thé hign trong Hinh 5:3, gutta cd thé thay nhitng thay 86 dang din ra trong t 6 ir vong & phy nz i vik mot 85 ben Lng thu theo thai gian. Ung thu phéi 8 phu ni c6 xu huitng gia tang trong thap nién 1960 va lung the vi & phy nd! eang ob xu huting ga tng ne Hinh 5.3. 'Nhgng thay a6i th tue ve ty tir vong do ung thu @ phu nt @ Hoa Ky, 1930-1995 @ = = teung citing # Pi & ph qué ving wg #0 “Ty i trén 100,000 dan 88 na + T1612 vong do ung tt cung la vee WY cung vt cung cng a gun: Landaa cig sy, 898; Au A Via Statins, 1958 Dich 8 hee mei ruéng Darligu va ty 6 ti vong va banh tat dir ligu tis vong Ty 8 tr vong bi nh hudng bd cc yu 6 anh uring nth cian vat 18 sng st chang han nhur phat ign va digu tr, cing nhu ty If mac bénh. Gy ching tr da trim kh nigm VB nguyén nha co ban cia cdi chét, duige dinh nghia la “can bénh hodc vét thong bat dau chubi cdc sy kién bénh tat din dén cai chét tryc tiép hoc hodn canh xdy ra tai nan gay ra vét thuong chét nguti" (WHO, 19835) . Tinh dy di va 46 tin cy cia théng tin vt 16 tr vong rat Kinde hau gia cac quéc gia trén thé gid. Vi dy, & Bac My va Chau Au, viée dang ky khai tr hu nh {48 hoan t&t va gidy chug tt thuémg o6 théng tin dang tin ey v8 ty 18 ts vong. Trong khi ‘mot s6 que gia va Khu vc kha rn thé gi, chu dén 50% 86 ce tir ong dude ghi nan, (Co's oda he thdng Hb sot vong la tt c8 cdc truting hop ti vong du duge chung nhan vs maty ti do nguyén nha va duce ghi vito sé dng ky ma céc bén thich hop c6 thé truy cp duge. Vi du: tai Hoa Ki, ‘cdc nha nghién clu c6 thé gl ten va théng tin nhan dang kha cho Chi s6 tir vong qué gia 48 xc cinh tinh trang séng cén cua mot cd nhan va nol th vong. Sau 46, Van phong Théng ké Quan trong cla tiéu bang thich hop s duoc én hé a6 nhin bain sao gidy ching tt. Cdc ngubn thong tn Khe tén {quan dén iruéng hgp tt vong bao gim cc hd 6a lién quan dén viéc lam, thud, nghia vy quan su, bang lit xe, tinh tang bau ci va béo hiém. Cac higp hai chuyn nghiép,higp hdl hoc eyu sinh vign cling 6 thé mang Iai thong tin hit ih, IN&U khong ob oli lam sang chinh xc, nquy8n nha ti vong c6 thé duoc ghi sal rong s6 dang ky. Da leu v& cdc banh dng méc hiém Khi co sai, tny hi tt c8 cc nguyen nhan dugc d cap tren gly ‘ching nhgn a dugc ma hda (ngay lap tie va nguyén nhan, cing nhu og ban). Hon nif, tong trubng hgp khdng 6 ma ha cho nhiéu nguyén nhan ti vong hoc thdng tin duce thu tp Kh khm nghigm {rth théng tin v8 nguyén nha te vong duge ma hea ti gly ching th €6 thé gay higu nblam. Ngoal ra, gidy ching ti thuting khong chtta thong tn v8 céc yBu 16 rb ro kha (vi du: hat thude bi, phat nig. ngh® nghigp). Do dé, rit kh dé st dung di eu v& tt” vong duge tao ra tir eo quan ding ky ma khong b6 sung cdc hi 80 dé biing cic nguén du leu kha DBigu quan trong i pha hu rng dcligu v8 I ti vong khong cung op thong tn cho vide dig tra cc tinh rang sic Knde khéng gay vong (vi du: ben hen suyén, fh tim mach, énh hung dn sinh s8a) v8 cong o6 8 knOng ph hop a nghin cfu nguy’én nh ca cc tn trang bénn Kéo dal dy: bénh tim mach ) va cc tinh trang c6 ty 6 tir vong tp. “i Di ligu ve benh tat 6 thé duge thu thap ti cac ougc Khao sat sit Khbe, hd sd y 18 (bao gdm ‘c@ hd 6 bénh vien, phong cap cttu, phong kham va hd so bac si) va $6 dang ky benh tat. Tom ‘tt thong tin quan tam ti hd so gidy cé thé rat t6n thé gian. Hon nia, théng tin thu ge tt’ cc dich vy y t& chi phan nh sé luchg bénh nhadn sit dung dich vu y 18 cu thé va khing 66 khd nding dal din cho s6 lzgng ngut dn trong cng dng. Da ligu dude tha theo ti céc nghién cit dich t& hoc dug thiét KE pha: hop sit dung dir iéu do bang cau i tao ra 0b th 1& mot ngubnthéng tin arg tn cay vs ben at u bénh tat HR so bani vign HO sa bénh vién o6 thé cung cp thang tin hu ich v8 bénh tat va ti” vong mac dt iéu tra vién phai cdi than khi sir dung nhéing hd so dé vi cdc yéu t6 lién quan dén thus anh nihap vién (hd so bénh vign khéng phai ic nao cing day du bac si khéng nhép vien 1s. ‘Bann oi anh nung si kha 181 c ban nha cia ho mc mt cn nh oy HE: mgt 86 Enh nant vong tue hi nha vgn: hoc do nung ng tham gia nghién clu khong phan anh chinh xac Khu wie lu vue cho ttc cae trudng hop ship wg. Vi du: nu mt nak bénh ah nk ign dln icc Khu wy bn nga cba na cuan tim thi s6ibuthéng kd v8 8 16 mc binh hot vong ca bin vign 468 khdng ng tn cy nul thude {6 i) Ib me beh wong oBng ding 66 RB cng, in rang kin hi cng nh ede chinh gach bo him ¥ t6 65 thé dng m6t vai tt trong qui trnh nhap vign cong nhy trong Phung tha bu i. Nua ta mn the uae hg vind nh vy ong vig: tn Gu RB 9 De io ding in dy 8 cng cho di itu nghién eu hay kh. HO sa vigc lam va truémg hoe He so tnt im vie hode trudng hos 66 thé duive sir dung 4 woe tinh ty Ig mde beni trong cde quln thé due chon. Cé hai han ch chinh trong cc hd sc nay. Blu tién, cc ban ghi chi duge ép dung cho un thé nguibn khéng dai din. Thi hai, théng tin y t8 trong hi sd co thé khéng chinh xéc. Trong mét sé truéng hop, “nghi 6m" cé thé duce: béo cdo vi nhing iy do khac ngoal 6m dau. Vi du, vige nghi hoc dude biét a <6 lién quan an ngay trong tun, mia trong nam va cae su kién x8 hoi hode cdc yéu t6 hanh vi én hudng dén sé lng hoe sinh $6 dang kj ca bénh phai bao co Ki ce bac sthodenha cung eip dch vy chim séc ee kde kde due phip it yu eBu bdo clo ey nut hin cia cc tnh trang ben cy thd, chang han nhu bénh la, ditt im sinh hoc ung thu cho math théng tp trung, thi cc b6 df igutich lly dupe gol 36 dng y (id: dng ky ung tu). Da gu v8 If mB bah ign quan dé mel tng cing 8 thé dug bao cdocho ca quan ding hj (v dx: ng® Ae thus tr su cho ngan hang du oa Trung tam Kigm soat Ch dc) mot 86 Khu vue php ya chin ph. Tey nin, tinh ay a0 cb bao cao duc xc anh bo su sn sng ca cae nha cung cp bao cdo cde tung hap mt cdch kip thot va dng tin cy. Tinh hop 16 cua cac bao cdo niu vay c6 thé duge dénh gis thong qua viec sit dung cae cudc khdo sat cong ding va bing cach kgm trad so y (6. Dd bu dug tg ra ti 8038 sang hy ott bm sinh vb so sinh rth ich a8 dan gid cdc tae dng (vid 4718 ti vong 6 tré so sinh, gidm cn kh sinh, mat thai sém) lién quan dén phi nhiérm méitruting ‘rong céng dng. Tuy nhién, gidy khai sinh chi chia théng tin han ché v8 cdc bign phdp do luéng két qua sti khée bat ig (c.g, hb so khai sinh sé chi gh ai bat thuéing vé cu tric hoac chute nang Inghiém trong nhét use ghi nhén ki sinh va khéng ghi ai bat thutmg phat trién muén) va phai ge dn gd cn nn Kho sat phang vin st kde “Trong cugc khao sat phéng vin VB sti Khe, mot mu c& nhin dude hdl v8 moi truding x8 hoi ota ho, nhén bit céc d&u higu va trigu ching cia bénh ta, thai d6 cia ho d6i vei ben tat va sic Khe, va mi ign h@ ma ho da cb vét cde dich vu y t8. Mau dan s6 c6 thé dai dién cho téng dan s6 hoa ‘cae nhém dan s6 nhé duge chon thao phan bd daly bode cc dac idm khac. Mot cube Kho sat nhur Vy 06 thé la mt phuiong tién higu qua vB chi phi dé thu thap of ligu tir mot mau lon ning nguii dug hei. Trong kh 46, vigc sit dung nan vin y té va cdc nan vién khac 6 kiém tra cc ‘i tugng sé cBn nhidu ngun le hon. DU ligu céth6 duce thu tp th cc i tugng bang nhigu phuong phép, bao gdm bang cau hai ty dién, phéng véin true isp, phéng vain nhém hodc nhat ky. Kio sat thm site khde rong cac cuéc diéu tra kham siic khée, thdng tin duoc thu thap bang cach pphéng van va khm stic khde. Cac van d8 o6 thé gap phai vi loai khdo sat nay bao gdm mite 06 lén cia cdc nguBn lye cn thiét dé thu thap mau va kiém tra dan sé Inghién cifu. RO rang, chi phi kham stic Khée, Két hgp vel chi phi thu thap m8 nguét va - gs Dich 8 hoc mal truéng ‘cae mBu chat ldng va phan tich cc mu ¢6 anh hutdng 16 ret dén quy mo dan s6 ‘nghién ctu. Tuy nhién, Io ch to Kin cia khdo st khm site Krde f thong qua vc xac din cdc thong s6 sinh Iy, thn kinh va tam Wj, cae bin thé so vet chudin 06 thé duge so sénh va lidn quan én dan s6 tham chidu tiéu chun 46 so sanh, bing cau hai ‘Bing cdu hai a phuong tign chinh 6 cdc nha dich i hoe thu thap dt iu v8 edo de im cla un thé nghién cit. Théng qua bing cau hd, cf nna dich & hoc cb thé thu thpthéng tn v8 han Kh hoe én quan din dn $6 nghién cts (vi du: U6, gi in, ching Be, aim dn Ge); cae yu 16 NB ul ds rng nghig,gido dyc tin rang kinht& xa nd); thi quen cé nn (vi dy not hub, dng thus, si 1 gi méingay? ‘Bigu tra vien cling sé phan tic cotinine trong nue tiéu hoe nude bot ca nguél them gia <8 @anh gi tinh nhat quan voi cau tr lt cia bang cau hdl. (Kem Bing 2.3 tren trang 26, trong 66 trinh bay dt liu so sénh alta lich si hit thu va nbng 6 cotinine.) Tuy nhién, vige xB minh sinh hoe nau vay eb thé tin kém va ma thai gian (Cig rat hiiu ich khi quan ly bang eau hei cho cling mt ngul trong hai in tr Ken d danh gid 48 tin cy. That khéng may, trong cdc nghién citu én, cde nha diéu tra thubng khong th6 sit dung cdc bién pphap do lung gia tri bén ngoai hoc quai ly bang cu héi nhiéu fan. Bdi Khi cé thé kiém tra tinh hop I va 6 tin c&y trong mét nghién cb thi dim 4€ higu r8 hon v8 nhting vn dé nay, trude Kh thye ign nghién ctu day di v8 d6i tveng nghién city, Val tr cia nghién clu thi digm dgc thdo ludn them wong Pb. C6 thé x8y dung mét bang cu hdl 68 e6 thé danh gid duce "inh nht quéin nd tai va a tin @y, BiBu may 06 thé doe thy hign bang cach hoi hai hoac nhiéu cau hoi duge thst ké 4 got ra cu tr tong ty cia ngudi tham gia. Vi du: khi c6 ging thu thap thang tin v8 “an toan thus trir sur va théng tin ghi nan, ngudi ta c6 thé Bat cau hai sau: 122 ‘Bart oid dnh nung sc kde Ban ob bit tndng tin an oan duge cung ep trén niin thude tri sau khang? 0 oo ‘B6n cui cube phéng van, cau Nél sau day cong cé thé dugc ha: ‘Théng tin an tosn ndo duoc ghi trén nhan thusc trirséu? 4. Hoat chat Sing 2. Chudin bi va théng tn tng dung ina a 3. Bien phép peng nota 2.ng = 4 Tht ge va nrg nets eng — 5 Huténg dain bao quan va thai bo og te thong tin dc tinh ing =. 2 09 rho en bua “=. Khac (ghi 6) Bat ci khi nao ob thé, bang cau hdi nén dui trén bang c&u hei 64 duge st! dung va this nghiém trude 66. Biéu nay o6 lol 8 ch cdc van GB thi KE c6 thé d& duigc xéc din va sita chia, va dé bit ndu ich nu do iu doc so sénh vi dai tu cae cube au tra tut 6. Vi dy, cae cau hdl VB sinh sén duoc trich din & trén da duce tom tatty Khao sat kiém tra sue khde va dinh duting quéc gia (NHANES), ca Hoa Ky, va due sit dung trong mot nghién city V8 nhitng navdt lao dong tiép xtc vot thudc tr sau, Dd ligu sinh san tu nghién city thud {su sau 66 dice so sinh vis dr igu NHANES. Nay cang c6 nhiBu nha du tra at bang Bu hl ea ho hode cdc ebng cy nghién ez Khdc ten Internet 4 né td thanh mot ngun tuyét voi 06 dude ca bang cau hoi tiéu chusin hin co. kham size khoe (C6 th kh6 thu curse do R6u chat lung cao dua trén Kham sic Khe ngay cA hi cong tac vol nhong "nguti khiém lam sang c6 tinh 46 cao. Cae bac si va nang nqudt anh nghisy t& knécthutbng khong. uen voi vige thy hién va gidl thich cdc cudc kiém tra thé chét mot céch thong nhét cao, digu nay rt cin thist 48 dm bdo chat luong trong mt nghién oi dich W hoe. GiB hich céc phat hign lam sang thang thutng; dinh tinh (vi dy: da xanh xao) va dinh long (vi du: nhip thd) c6 thé thay 46 gitta cae ‘chuyén gia lam sang. Céc bién phép nén duge thy hign dé gidm thidu sy thay 46) cla cao nha ‘gan stam sing . Thiét Ip ee tu chi lm sing théng mht va quy tinh dnh gid lam sing “rut ki bt dau nghién ci, hy tht lp cc huting dn chi tit 8 kd ra va gil thich cd phat ign ‘AtV. Ce th tue Kiém tra nén duoc xem xét vei cdc nha quan sat ba sTlém sang trong mt mu ‘ng nhién cia quan thé nghién edu tude Ki nghién city chinh xc. Vi mu dich kiém soat chat |ugng, m@t bao sf lam sang hoc hol dng lam sang thich hop nén xem xét dinh ky di igu lam sng 8 dua ra dia gidi cud cng, 123 Dich #8 noc moi trutng . Néu 66 thé, sir dung céc bién phap lm sang dinh luong v8 cdc téc dong sinh ly bénh Huyét dp, mech, nip thd va nit 6 fa ahung vi du v8 cc phép do lim sng thong thutng 05 th dude inh Jugng va higu chinh higu qua nt théng qua thst bi Cc bién pha bi Binh Ivong kém higu qua hon bao gm éuting kinh Bg tr, phan xa tel, pham vi chuyén dng eta khép, déng i, kich thutie gan va ld léch, Cac bign phap ban dinh lung nay phu thudc gn nhu hoan toan vao sy dong thugn sia céc bd silém sing tham gia. Sy phi hep cdin than gia cdc nh dich 18 hoc va nhimg nguti quan sat lim sang lav cing cBn thigt 8 dim bdo tinh chinh xéc va nat quan. Nhu d8 théo ludn trong Chong 8, viée dao tao ngay ca cdc ba si lam sing o6 trinh 46 va dénh gid dém bao chat Ivong cla cae ‘uy tinh khamn si Khe 1a cn thi trong moi nghien ecu. bign phap sinh iy ‘Bo lung ate tée dng sinh i eung ep mat ghulong tn Khe 8 Binh gid cdc Két qua bat ol vB sife kde, Tuy nh, do cosy thay di dng KE gia cdc ca nnan va gia cc can va it bi, moi nb lye phi uge thyc hign 48 chun hd cde quy tinh, Vi du: Khi do chic ing phi sau ki tip xe vi ed et 8 nhibm trong khBng Ki, gut thy thay 48% hang ngay va theo mila voi cdc thong s6 chuit nang phél cy thé nh thé tich thé ra ti da voi 16 lut 161 da a hit vao hoa toan (tite la PEFR va FEV;) (Dockery va Pope, 1994) . Gc xét ngnigm cheng ph (v dy: phép do ph dung) huting dupe sr dung d x8c anh tinh rang sc khde ho hp ila ced ong tham gia nghién cu dh 8 hoe v8 6 nhiBm Knog Kh. Khi si dung hép do ph dung 68 do chute nang phd nw FVC, FEV, vv. kha nding so sénh cla tit b dive si? clung va ea nguél vn hanh hit bi 88 xe dinh he th So sinh kit qua tree nghin ei ing bist hay king. Vid, Green va eng su (1974), rong mét aghién eu VB sy thay 6 cia dudng cong té ich 1a lung thd rat da, phat hign ra rng lu lugng uot qua 70% dung tic sng thay Bi dng KE gia cdc 08 nnn, dibu nay aioe quy cho mute 46 n6 ye cba tung c& nhén rong qué trinh tha ra, hodn tt thi tye. Cc hung dn 48 duge xust bn 46 chun héa viéc thu hign cdc xét nghigm chit nang ph6i sao cho ca kt qua nghién ctu dich 18 hoc 0 thé so sénh dus (ATS, 1995) Wu aiém hoge nhuroc aim cia cae ky thuat hoe dung cu do sinh Iy pha duoc dan gi trén oo 88: © kena ep tn a6 vn 6 nan es © 4B chinh xe va 46 tin cy ca kBL qua thu dugc khi si! dung ching: © tid si dung ca ching va sy s&n 06 ca cic ky thud vin bit céch si dung chung 8 nhay va d6 dae higu cia x6t nghiém phai duge xc dinh. Vigo xd dinh nding gi tgo nda mat kt qué duc tinh hay &m tinh ding hay sai s8 phu thuge vao ede HBu chusin duge eit dung “Domnm tra otio Nna [MBI xét aghiém trong phing th nghi6m 06 ba thugc tinh: d6 nay db dc higu va git én doin D6 nhay dB cap dn khé nang cia xét nghiém xac Ginh hod phat hign aiém cud sinh hoc hoae phan lich imal 86 nang d. Tinh Ade hiBu 4B c8p dn kha nang cia th ngbiée 48 xée dinh mBt iu ng véi 124 inh i anh ving stone can thiép 16 thiéu tr cdc phan ding can tranh hod higu tng sinh hoe. Gia th ién dodn a cap 6én kd nang xét nghigm xac dinh méi quan he véi mét anh hung stic khée cu thé. ‘Céc ky thuat héa hoc phan tich nei chung I céc phuong phép c6 46 nhay cao dug thigt ké 46 inh lueng nbng 46 cia mét héa chat, nguyén tS hod sinh hoc nhat dinh (protein, DNA, lipid). Cac cong nghé phan tichhign tai c6 tinh dac hiGu cao, mac di ching thiu git tién doan. Vi dy, chi rng kién tht v8 nding & dioxin trong mo khong xéc dinh dug Bu mt a6 trong 0 ogc s& 06 tinh trang suy giém mign dich hay khong. Mat khdc, céc x8t nghiém trong phéng thi nghiémn phat hign mot tac nhan truyn nhiém cu thé co tién quan nhat quén voi ket qua bénh C6 tinh dc nigu va ia tri tn doan véi a6 nhay thay déi. Vi dy, vide str dung céng nghé Wester blot, mot xét nghigm ‘min dich, 46 phat hign AIDS 06 46 nhay cao, tuting d6i cu thé va cé thé dy doan hau qua st nde lau dai cia nhiém tring. Phat hign Yersinia pestis bang nui cy dich phi khi khdm nghiém turthiién quan dn nhiéu truéng hop phis phd gy tit vong khéng gid thich dugc o5 d dc a0 véi 66 nhay twang di thap va gia tr tlén Godin tot. iu Sain hee (C6 thé coi chi thi sinh hoc ld mét loai xét nghiém dc bit dang duoc sir dung ngay cng nhiéu trong ‘cc nghién edu dich 8 hoc. Cae nguyén téc eg ban lign quan dén déu dn sinh hoc duge met trong (Chuang 2. Déu dn sinh hoc d8 duve xac dinh cho nu foal kt qua khdc nau. Vi du, déuhigu sinh hoc cia tac dng sinh san la gidm s6 long tinh tring, thay 46 hinh thai inh tring, dt bién trong «lich co thé, vi nan va dt bn bao soma, Déiuhigu sinh hoc cla higu dng than kinh bao gm Ue Cché acetylcholinesterase trong vay va huyat tng, va dn truyén thin kinh cham trong benh i than kinh ingoai vi. Phép do dinh Iuong sy’hinh thann carboxyhemoglobin la mot dau higu cla ngb doc carbon monexide, nhung phép do nay c6 thé Gua ra di ligu gl tr kh hin ta ht thubc va tinh rang site kh6e h6 hip duge tinh dn (xem phn thao Iuan vB carbon monoxide tn trang 68-69). Trao, {5 nhiém se thé chi om (SCE), mét thutc do i bdo v8 t6n thutang va sa chia rihiém sc thé, 18 mt ‘php do ban dinh lugng nhay cam v mitc 46 tén thuong do mat 36 tac nhan gay déc gen (ethylene oxide, styrene) nung la mot dau higu khéng nhay cém d6i vei mét s6 tac nhén gay dc gen khéc bao gm benzen. Xét v8 gi tri ién doin, tal that diém nay kndng c6 bing chitng chéc chén nao ctw thdy SCE tang cao tong this gan di 6 lién quan dn nguy ex ung thu gia tang 'D&i in sinh hoc v8 tinh nhay cémlién quan dn cc phan tng rao d6i cht 6 nguibn gc tir gan hoe moi Inuing va sy bin 4546 dp Lng v6 cc kich thch c® Kha nang anh twéng dé pin ting cla ex-quan dich kiti’p xae voi mai rung. du Nua (Cée du higut6nthuong «i truyén duige chia thanh hai loai chung: tbo va phan tu. Phan lon ce Phuong php t6 bao duoc sit dung cho cae nghién citu 6 nguti du yéu cau nubi cy t6 bao Iympho Ingué (su! sin 66 tung 661 dé dang cita cdc t6 bao lympho khién ching tr thanh quiin thé t& bbao rit hp din d6 phan tich t8 bao hoo). Vi tuéi the aia t€ bao lympho 6 thé thay d6i ti chi vai ngay d6n 20 nam nén chung 68 thé hu ich a ve tinh tae dong cia vig tip xtc ves héa chat trong théi gian dai, mjc da qué trinh sifa cha DNA dién ra kha nhanh. Nguti ta cing gol y rang vi cdc té bao lympho tip xc véi nhiéu mé co thé nén cé thé chung cung cap. phép do téng hop vé mic 6 tip xtc voi hoa cht (Perera et al. 1987). Su dt gay soi dan DNA (SSB) 44 dugc coi lé mot chi bao tot vé kha nang gay ung thu hoa gay d6t bién cla mot hop chat. [Mt thi’ nghigm ai chuyéa DNA, Kj thualt Single Cell Gel (SCG), 48 éuve phat trién nhumét phép do phan ti nhay cm v8 sy ditt gay soi don va cde vj tri Khang bin vei kiém trong DNA (Singh etal, 1988), 1s Dich 8 hoe ma tng “Thi nghiém nay si? dung su’ di chuyén cia céc chubi DNA sau khi théo xodn trong trutng dién di nhu mét thu'Be do tén thuong i truyén do tip xic vat cdc téc nhan cb hoat tinh di truyén. Misc 46 di cu ty I thun véi mitc 66 tiét hai d6i v6i DNA. U diém cia ky thuat ndy bao gm 46 nhay ch thuc mau rat nhd (chich ngén tay cung cap ai méu mau) Va thy tél c6 thé theo di su thay 66 gta cc t& bo trong phan ing. Xet nghiém SCG {8 dug tinh che va canh gia vot niu lol té bao ty nhiGu loi dng vat 66 vo, bao gdm ‘c2.con nou (Singh eta. 1990). Nhu hyp chat da duoc xdc cin ob thé gay ra sy dt gy thyc sy, chding han nhut peroxit, ki thuéc Ia, v.v. Gan day, cdc hop chat nh aldehyde 8 dutge xae dinh cé tac dung tie ch8 qua tinh iva chila DNA SSB thong qua cc co chs nde nhau nhu lam gldm hoat déng cia cdc enaym sila chila DNA. (Krokan v8 céng su. 1990). Tam quan trong ia vige te ché SSB 58 lam tang khd néng xy ra étbién do thigu kha nang sta chita t6n thong gay ra bat mot mdi nguy hiém kha nhu kh thud Ia Sy ign digo cia cc tic nin gy tin rong co thé ng congo hs cg nh i bing xt nghigm mu hac imu nude tu bing he tng x6t nghigm vi Khuén nhay cdm (Hulka et al, 1960). Hoat déng 8y d6t bin cing 6 durvednh ibang céch kim tra phn nguél va sa me. Chi dnh cho hoat

    You might also like